Zmiany w sposobie obliczania wynagrodzenia i ekwiwalentu za urlop
Z dniem 3 listopada 2009 r. zmienił się sposób obliczania wynagrodzenia i ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.
Nowelizacja weszła w Ŝycie 3 listopada 2009r. Wprowadziła ona następujące modyfikacje doprecyzowujące oraz
porządkujące zasady obliczania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu urlopowego:
rozszerzyła listę składników pensji wyłączanych z podstawy wynagrodzenia urlopowego i ekwiwalentu za urlop
(wykluczono z podstawy wymiaru kwoty wyrównania zarobków pracownika do wysokości minimalnego wynagrodzenia)
- zmiany dokonane w § 6 rozporządzenia urlopowego.
Na mocy omawianej nowelizacji do listy składników pomijanych przy ustalaniu podstawy świadczeń pienięŜnych
związanych z urlopem wypoczynkowym, zawartej w § 6 rozporządzenia urlopowego, dodano kwoty wyrównania
(dopełnienia) wynagrodzenia za pracę do poziomu gwarantowanej płacy minimalnej, wynoszącej w 2009 r. 1276 zł.
Wyrównanie to pracodawca musi wypłacać pracownikowi, jeŜeli ten w danym miesiącu - w związku z obowiązującym go
rozkładem czasu pracy lub w związku z terminami płatności niektórych składników pensji - nie wypracował
wspomnianego wynagrodzenia minimalnego (lub jego części w przypadku niepełnoetatowców, przy których to naleŜy
odnieść się do kwoty minimalnej płacy pomniejszonej proporcjonalnie do wymiaru etatu określonego w umowie o pracę).
Dopełnienie do minimalnej pensji nie będzie brane pod uwagę przy wyliczeniach dotyczących:
• urlopu wypoczynkowego rozpoczętego 3 listopada 2009 r. lub później,
• ekwiwalentu za urlop naleŜnego w sytuacji, gdy stosunek pracy został zakończony po 2 listopada 2009 r.
wykluczyła z wynagrodzenia urlopowego oraz ekwiwalentu za urlop świadczenia z FGŚP oraz stypendia z FP
przysługujące na podstawie przepisów ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i
przedsiębiorców
- § 2 rozporządzenia nowelizującego.
Na mocy opisywanej nowelizacji, obliczając wynagrodzenie urlopowe oraz ekwiwalent za niewykorzystany urlop
wypoczynkowy, nie uwzględnia się naleŜności (dopłat lub stypendiów) pochodzących ze środków Funduszu
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Funduszu Pracy przysługujących pracownikowi w okresie objęcia go
przestojem ekonomicznym lub obniŜonym wymiarem czasu pracy. NaleŜności te (maksymalnie 575 zł miesięcznie)
przysługują na podstawie przepisów ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i
przedsiębiorców (tzw. ustawa antykryzysowa - Dz.U. z 2009 r. Nr 125, poz. 1035). W związku z tym, Ŝe postanowienia
tej ustawy będą mogły być stosowane tylko do 31 grudnia 2011 r., regulacje nakazujące wyłączenie wymienionych dopłat
z podstaw urlopowych zostały umieszczone jedynie w rozporządzeniu nowelizującym, nie zmieniają natomiast
rozporządzenia nowelizowanego (rozporządzenia urlopowego). W efekcie tej zmiany część pracowników będzie
otrzymywać niŜsze wynagrodzenia za czas urlopu. Przy obliczaniu wynagrodzenia i ekwiwalentu za urlop będzie bowiem
uwzględniane tylko wynagrodzenie wypłacone przez pracodawcę z jego środków, a pominięte świadczenia z FGŚP lub
FP.
PRZYKŁAD
Piotrowi K. - pracownikowi firmy meblarskiej pracodawca w myśl ustawy antykryzysowej obniŜył o 1/4 wymiar czasu
pracy na okres 2 miesięcy, od listopada do grudnia 2009 r. Za pracę na całym etacie otrzymywał on wynagrodzenie stałe
w wysokości 3000 zł brutto. Za okres obniŜenia etatu Piotr K. dostanie miesięcznie:
- 2250 zł brutto wynagrodzenia za pracę pochodzącego ze środków firmy [3000 zł - (3000 zł x 1/4 etatu)]
oraz
- 201,25 zł brutto dopłaty do pensji pochodzącej ze środków z FGŚP [(575 zł x 70% = 402,50 zł x 25% etatu) : 50%]*
* Kwota 402,50 zł przysługuje pracownikowi za maksymalny poziom obniŜenia etatu wskazany w ustawie
antykryzysowej, czyli za obniŜenie etatu do 1/2; za zmniejszenie etatu o 1/4 przysługuje dopłata ustalona proporcjonalnie,
czyli 50% kwoty 402,50 zł.
W miesiącach obniŜenia wymiaru etatu podstawą wynagrodzenia za urlop Piotra K. będzie wyłącznie kwota 2250 zł.
zmieniła metodę ustalania kwot naleŜnego ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy
- zmiany dokonane w § 18 pkt 2 oraz § 19 rozporządzenia urlopowego.
Obowiązujące do 2 listopada 2009 r. przepisy rozporządzenia urlopowego jednoznacznie wskazywały, Ŝe ekwiwalent
pienięŜny za godzinę niewykorzystanego urlopu obliczało się, dzieląc przeciętne wynagrodzenie danego pracownika za
jeden dzień przez osiem godzin, czyli przez odnoszącą się do większości pracowników dobową normę czasu pracy.
Prowadziło to do nieuzasadnionego zaniŜania ekwiwalentu osobom świadczącym pracę na mocy odrębnych uregulowań
krócej niŜ 8 godzin dziennie. Chodzi np. o:
• niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym i znacznym - z 7-godzinną normą dobową (art. 15 ust. 2 ustawy z 27
sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych),
• niektóre osoby zatrudnione w zakładach opieki zdrowotnej - z normami dobowymi wynoszącymi od 5 godzin do 7
godzin 35 minut (art. 32g ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej).
Nowelizacja przewiduje dla wymienionych osób korzystniejsze rozwiązanie. Zgodnie z nim na potrzeby skalkulowania
ekwiwalentu przeciętne wynagrodzenie za jeden dzień powinno być dzielone przez liczbę godzin odpowiadającą dobowej
normie czasu pracy konkretnego pracownika.
Współczynnik urlopowy w 2010 r. będzie wynosił 21,08
Współczynnik urlopowy w przyszłym roku nie ulegnie zmianie. Będzie on wynosił tak samo jak w 2009 r. 21,08.
Współczynnik urlopowy oblicza się w celu ustalenia ekwiwalentu pienięŜnego naleŜnego pracownikowi za
niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Ustala się go odejmując od liczby dni w danym roku kalendarzowym łączną
liczbę przypadających w tym roku niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w
przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, a otrzymany wynik dzieli się przez 12.
W 2010 r. występuje:
- 365 dni w roku kalendarzowym,
- 52 niedziele,
- 8 dni świątecznych przypadających w innym dniu niŜ niedziela,
- 52 dni wolne wynikające z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, przyjmując, Ŝe dniem
wolnym jest sobota.
Zatem 365 dni kalendarzowych - 112 dni (52 + 8 + 52) = 253 dni,
253 dni : 12 = 21,08.
Modyfikacje wprowadzone przez resort pracy doprecyzowują ponadto sposób liczenia ekwiwalentu urlopowego
naleŜnego osobom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy. Nakazują mianowicie ustalanie wartości tzw.
współczynnika urlopowego, odzwierciedlającego przeciętną liczbę dni roboczych w poszczególnych miesiącach roku
kalendarzowego, proporcjonalnie do wymiaru etatu danego niepełnoetatowego pracownika.
W związku z tym współczynnik urlopowy w 2009 r. wynosi dla zatrudnionego:
• na 3/4 etatu - 15,81 (3/4 x współczynnik dla pracownika pełnoetatowego, który w 2009 r. wynosi 21,08),
• na 1/2 etatu - 10,54 (1/2 x 21,08),
• na 1/3 etatu - 7,03 (1/3 x 21,08),
• na 1/4 etatu - 5,27 (1/4 x 21,08).
NaleŜy podkreślić, Ŝe Departament Prawa Pracy Ministerstwa Gospodarki i Pracy juŜ w maju 2004 r. w piśmie nr PP
III/079-338/JR/04 wskazywał na konieczność obniŜania współczynnika urlopowego dla pracownika zatrudnionego w
niepełnym wymiarze czasu pracy.
PRZYKŁAD
Roberta W., który jest niepełnosprawnym w stopniu znacznym, zatrudniono na 3/4 etatu. Jego miesięczne zarobki brutto
składają się wyłącznie z płacy zasadniczej w wysokości 3000 zł i dodatku funkcyjnego - 400 zł. Z końcem listopada
umowa o pracę Roberta W. ulegnie rozwiązaniu. W związku z tym jego pracodawca będzie musiał mu wypłacić
ekwiwalent pienięŜny za 21 godzin niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego. Ekwiwalent ten ustalimy w następujący
sposób:
Krok 1. Składniki w stałej stawce bierzemy z miesiąca ustania zatrudnienia:
3000 zł + 400 zł = 3400 zł.
Krok 2. Średnią miesięczną pensję dzielimy przez współczynnik ekwiwalentu właściwy dla 3/4 etatu (15,81):
3400 zł : 15,81 = 215,05 zł.
Krok 3. Stawkę dzienną ekwiwalentu dzielimy przez normę dobową dla niepełnosprawnych w stopniu znacznym, czyli 7
godzin:
215,05 zł : 7 godzin = 30,72 zł.
Krok 4. Stawkę dzienną mnoŜymy przez 21 godzin niewykorzystanego urlopu:
30,72 zł x 21 godzin = 645,12 zł - jest to wysokość naleŜnego ekwiwalentu za urlop.
Robert W. za 21 godzin niewykorzystanego urlopu powinien otrzymać 645,12 zł.
sprecyzowała kwestię sposobu wliczania do podstawy wymiaru ekwiwalentu składników zmiennych za okresy nie
dłuŜsze niŜ miesiąc
- zmiany dokonane w § 16 ust. 1 i 2 rozporządzenia urlopowego.
W § 16 rozporządzenia urlopowego określenie "wynagrodzenia uzyskanego" zastąpiono określeniem "wynagrodzenia
wypłaconego". Przeredagowania wymienionej regulacji dokonano w celu zapewnienia spójności z pozostałymi
przepisami rozporządzenia oraz wyeliminowania istniejących od lat wątpliwości interpretacyjnych. Przypomnijmy, Ŝe do
czasu nowelizacji obowiązywał zapis stanowiący, iŜ do podstawy ekwiwalentu za dni niewykorzystanego urlopu
przyjmuje się składniki zmienne miesięczne uzyskane przez pracownika w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc
nabycia prawa do ekwiwalentu (§ 16 rozporządzenia urlopowego). Na skutek tak sformułowanego uregulowania nie było
zgodności co do jego wykładni. Pojawiały się uzasadnione wątpliwości, czy chodzi tu o składniki wynagrodzenia, do
których uzyskano prawo w danym okresie 3 miesięcy, czy teŜ o składniki faktycznie wypłacone w okresie tych 3
miesięcy (analogicznie jak jest to w przypadku wynagrodzenia urlopowego).
Obecnie wątpliwości tej natury juŜ być nie powinno, poniewaŜ zmiana słowa "uzyskane" na zwrot "wypłacone"
jednoznacznie przesądza, Ŝe w podstawie ekwiwalentu uwzględniamy zmienne składniki wynagrodzenia naleŜne
pracownikowi za okresy nie dłuŜsze niŜ 1 miesiąc, wypłacone w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających
miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, niezaleŜnie od tego, za jaki okres przysługiwały.
PRZYKŁAD
Regulamin pracy obowiązujący w zakładzie, w którym pracuje Magda Z., przewiduje, Ŝe wypłata wynagrodzenia jest
dokonywana jeden raz w miesiącu - 10. dnia miesiąca następnego. 30 listopada 2009 r. z Magdą Z. rozwiązano stosunek
pracy. W związku z tym pracodawca będzie zobowiązany do wypłacenia jej ekwiwalentu za 8 dni niewykorzystanego
urlopu wypoczynkowego. W podstawie ekwiwalentu w tym przypadku powinny zostać uwzględnione zmienne składniki
wynagrodzenia wypłacone w okresie od sierpnia do października 2009 r., a przysługujące odpowiednio za lipiec, sierpień
i wrzesień 2009 r.
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 października 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie
szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz
ekwiwalentu pienięŜnego za urlop - Dz.U. Nr 174, poz. 1353
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania
urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pienięŜnego za urlop -
Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353
• art. 14 ustawy z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców -
Dz.U. Nr 125, poz. 1035
• art. 7 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - Dz.U. Nr 200, poz. 1679; ost.zm.
Dz.U. z 2005 r. Nr 157, poz. 1314
• art. 15 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych - Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1241
• art. 32g ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89; ost.zm. Dz.U. z
2009 r. Nr 157, poz. 1241