„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Sylwia Wośko
Barbara Trzewik
Wykonywanie stałych leków recepturowych
322[10].Z3.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
dr n. farm. Elwira Telejko
dr n. farm. Przemysław DroŜyński
Opracowanie redakcyjne:
mgr farm. Alina Krawczak
Konsultacja:
dr hab. inŜ. Henryk Budzeń
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[10].Z3.03
„Wykonywanie stałych leków recepturowych”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik farmaceutyczny.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
5
3. Cele kształcenia
6
4. Przykładowe scenariusze zajęć
7
5. Ćwiczenia
11
5.1. Proszki recepturowe i pigułki
11
5.1.1.
Ć
wiczenia
11
5.2. Proszki mianowane, rozcierki, olejkocukry, proszki musujące
17
5.2.1.
Ć
wiczenia
17
5.3. Podstawowe niezgodności w proszkach recepturowych
19
5.3.1.
Ć
wiczenia
19
5.4. Proszki homeopatyczne
21
5.4.1.
Ć
wiczenia
21
5.5. Czopki
22
5.5.1. Ćwiczenia
22
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia
26
7. Literatura
42
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1.
WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który mamy nadzieję będzie pomocny
w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w Medycznym Studium Zawodowym kształcącym
w zawodzie technik farmaceutyczny. Poradnik dla nauczyciela ma na celu ułatwienie pracy
nauczycielowi jako organizatorowi procesu uczenia się.
W poradniku zamieszczono:
−−−−
wykaz literatury uzupełniającej wiedzę ucznia,
−−−−
wykaz umiejętności, które uczeń powinien posiadać przystępując do realizacji jednostki
modułowej,
−−−−
wykaz umiejętności, które uczeń opanuje realizując temat jednostki modułowej,
−−−−
propozycje ćwiczeń rozwijających umiejętności praktyczne wykonywania stałych postaci
leku recepturowego,
Zawiera równieŜ przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych, które powinny być
prowadzone róŜnymi metodami aktywizującymi ucznia:
−−−−
wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych,
−−−−
samokształcenia kierowanego
−−−−
tekstu przewodniego
−−−−
metaplanu.
RóŜna powinna być teŜ forma organizacyjna pracy uczniów, od samodzielnej jednorodnej
lub zróŜnicowanej do pracy zespołowej jednolitej lub zróŜnicowanej.
Przedstawiamy zestawy zadań testowych w celu sprawdzenia wiadomości i umiejętności
ucznia, wraz instrukcją dla ucznia i nauczyciela oraz kluczem odpowiedzi.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
Schemat układu jednostek modułowych
322[10].Z3.01
Analizowanie i ocenianie zapisu leku
recepturowego i aptecznego
322[10].Z3.02
Wykonywanie leków recepturowych
i aptecznych z surowców roślinnych
322[10].Z3.04
Wykonywanie
płynnych leków
recepturowych
322[10].Z3.05
Wykonywanie
półstałych leków
recepturowych
322[10].Z3.07
Kontrolowanie
i wydawanie
gotowego leku
322[10].Z3.06
Wykonywanie
jałowych leków
recepturowych
322[10].Z3
Leki recepturowe i apteczne
322[10].Z3.03
Wykonywanie
stałych leków
recepturowych
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
2.
WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
−−−−
przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, zasad ergonomii oraz regulaminu
porządkowego pracowni,
−−−−
współpracować w grupie,
−−−−
korzystać z Farmakopei Polskiej i innych źródeł informacji,
−−−−
posługiwać się wagą i podstawowymi utensyliami uŜywanymi w recepturze,
−−−−
czytać receptę,
−−−−
oceniać prawidłowość jej wystawienia,
−−−−
oceniać prawidłowość zapisu recepty,
−−−−
identyfikować łacińskie nazwy substancji leczniczych,
−−−−
interpretować łacińskie skróty zawarte w recepcie,
−−−−
interpretować nazwy synonimowe substancji leczniczych,
−−−−
przeliczać dawki,
−−−−
korygować dawki przekroczone,
−−−−
klasyfikować substancje w zaleŜności od siły działania, oraz rozpoznawać oznakowanie
naczyń w których są przechowywane,
−−−−
formułować ogólne zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
3.
CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
−−−−
scharakteryzować jednostkowe procesy technologiczne stałych postaci leku,
−−−−
scharakteryzować proszki, pigułki i czopki,
−−−−
skontrolować dawkowanie stałych postaci leku recepturowego,
−−−−
określić i poprawić niezgodności w receptach na stałe postacie leku,
−−−−
sporządzić proszki dzielone i nie dzielone z uwzględnieniem niezgodności,
−−−−
wykonać proszki rozcierki,
−−−−
sporządzić proszki homeopatyczne,
−−−−
przygotować czopki róŜnymi metodami,
−−−−
dobrać opakowanie odpowiednie dla stałej formy leku,
−−−−
wykonać pracę zgodnie z obowiązującymi zasadami i przepisami bezpieczeństwa
i higieny pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
4.
PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca
……………………………….
Modułowy program nauczania:
Technik farmaceutyczny 322[10]
Moduł
Leki recepturowe i apteczne 322[10].Z3
Jednostka modułowa:
Wykonywanie
stałych
leków
recepturowych
322[10].Z3.03
Temat: Wykonanie proszków rozcierek i zastosowanie ich przy sporządzaniu proszków
recepturowych.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności starannego wykonania rozcieńczenia proszków,
wyliczenia proporcji substancji leczniczej i rozcieńczającej, doboru utensyliów.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
−−−−
zaplanować tok pracy przy wykonywaniu rozcierki,
−−−−
dobrać utensylia niezbędne do sporządzenia trituracji,
−−−−
wyliczyć ilości substancji leczniczej i substancji obojętnej potrzebnej do wykonania
wskazanej ilości rozcierki,
−−−−
wykonać rozcierkę,
−−−−
zinterpretować określenie stęŜenia rozcierki,
−−−−
wyliczyć ilość rozcierki niezbędnej do wykonania proszków recepturowych.
Metody nauczania–uczenia się:
−−−−
pogadanka z instruktaŜem,
−−−−
ć
wiczenia laboratoryjne,
−−−−
dyskusja dydaktyczna.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
−−−−
praca indywidualna
Czas: 6 godzin dydaktycznych.
Środki dydaktyczne:
−−−−
poradnik dla ucznia,
−−−−
loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki,
−−−−
sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki
plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, płyta
szklana do rozsypywania proszków, urządzenie do ręcznego rozsypywania proszków lub
łyŜeczka „dozator”, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki,
−−−−
surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze,
−−−−
opakowania do leków: pudełka tekturowe i winidurowe, torebki papierowe, kapsułki
skrobiowe i pergaminowe,
−−−−
etykiety i sygnatury do leków,
−−−−
zestaw oryginalnych recept na proszki,
−−−−
obowiązująca literatura fachowa
,
−−−−
zeszyt i przybory do pisania,
−−−−
kalkulator.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
Przebieg zajęć:
1)
Czynności wstępne, przywitanie grupy, sprawdzenie obecności, sprawdzenie gotowości
do pracy (odzieŜ ochronna, zeszyty ćwiczeń), podanie tematu i celu zajęć.
2)
Zadanie uczniom pytań sprawdzających znajomość zasad bezpiecznej pracy w pracowni
(uczniowie odpowiadają na zadawane pytania).
3)
Przydział zadań do wykonania.
4)
InstruktaŜ wstępny (uczniowie zajmują stanowiska pracy).
5)
Monitorowanie przebiegu pracy, udzielanie pomocy (uczniowie samodzielnie dokonują
obliczeń, dobierają utensylia, substancje niezbędne do wykonania zadania, opakowanie
i etykietkę dla końcowego produktu, samodzielnie opisują wykonywane czynności
w zeszycie ćwiczeń).
6)
Prezentacja wykonanych zadań (nauczyciel komentuje efekty pracy).
7)
Sprawdzanie stopnia przyswojenia przez uczniów wiedzy zdobytej samodzielnie
(nauczyciel zadaje pytania problemowe, na które uczniowie udzielają odpowiedzi).
8)
Porządkowanie stanowisk pracy (uczniowie sprzątają sprzęt i substancje, nauczyciel
kontroluje porządek w pracowni).
Zakończenie zajęć
Uczniowie sygnalizują, które etapy pracy sprawiały im najwięcej trudności. Nauczyciel
jeszcze raz wskazuje jakie waŜne umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły
nieprawidłowości i jak ich w przyszłości unikać. Nauczyciel zapowiada temat kolejnych zajęć
i Ŝegna się z grupą.
Praca domowa
Oblicz, jaką ilość trituracji naleŜy odwaŜyć zastępując czystą substancję w przedstawionych
Ci receptach (nauczyciel rozdaje uczniom xero dwóch recept będących podstawą pracy
domowej).
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
Anonimowe odpowiedzi na pytania:
−−−−
Który z etapów ćwiczeń był dla Ciebie najtrudniejszy?
−−−−
Który z poruszanych tematów wydał Ci się na tyle interesujący, Ŝe zachęcił Cię do
poszerzenia wiedzy na ten temat?
−−−−
Czy baza lokalowa i sprzętowa była wystarczająca do wykonania ćwiczeń?
−−−−
Jaką punktację w skali 0–5 ( 0–najniŜsza, 5–najwyŜsza) wystawisz osobie prowadzącej,
biorąc pod uwagę sposób prowadzenia zajęć, wiedzę i zaangaŜowanie?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca
…………………………….
Modułowy program nauczania:
Technik farmaceutyczny 322[10]
Moduł
Leki recepturowe i apteczne 322[10].Z3
Jednostka modułowa:
Wykonywanie
stałych
leków
recepturowych
322[10].Z3.03
Temat:
Wykonanie czopków metodą wylewania do form.
Cel ogólny: Wyrobienie umiejętności wykonywania czopków przez wylewanie do form.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
−−−−
Wyliczyć ilość masła kakaowego potrzebną do wykonania czopków z uwzględnieniem
współczynnika wyparcia.
−−−−
Zaplanować wszystkie czynności potrzebne do wykonania czopków.
−−−−
Przygotować niezbędny sprzęt, utensylia i substancje.
−−−−
Przygotować formy do wylewania czopków.
−−−−
Prawidłowo stopić podłoŜe.
−−−−
Rozpuścić lub zawiesić substancję leczniczą w stopionym podłoŜu.
−−−−
Wyjąć czopki z formy po zastygnięciu.
−−−−
Zapakować czopki po wyjęciu z formy.
−−−−
Dobrać odpowiednią sygnaturkę i określić warunki przechowywania czopków.
Metody nauczania–uczenia się:
−−−−
metaplan,
−−−−
samokształcenie kierowane,
−−−−
ć
wiczenia laboratoryjne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
−−−−
podczas dyskusji praca w zespołach 5-6 osobowych
−−−−
przy wykonywaniu ćwiczeń laboratoryjnych praca indywidualna lub w zespołach 2
osobowych.
Czas: 12 godzin dydaktycznych.
Środki dydaktyczne:
−−−−
poradnik dla ucznia,
−−−−
tablice, arkusze papieru, szpilki, zestawy kartek w róŜnych kolorach i kształtach,
−−−−
loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki,
−−−−
sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki
plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, pigulnica
z deseczkami, łaźnia wodna, formy do czopków, prasa do czopków, unguator, parownice,
wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki,
−−−−
surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, leki gotowe,
−−−−
opakowania do czopków: pudełka tekturowe i winidurowe, plastikowe foremki (będące
jednocześnie formami do wylewania i opakowaniem), folia aluminiowa,
−−−−
zestaw oryginalnych recept, etykiety i sygnatury do leków,
−−−−
obowiązująca literatura fachowa,
−−−−
zeszyt i przybory do pisania,
−−−−
kalkulator.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Przebieg zajęć:
1.
Czynności organizacyjno porządkowe (zaznajomienie uczniów z tematem ćwiczeń,
podział na zespoły).
2.
Sprawdzenie znajomości przepisów bhp (poprzez zadawanie pytań wybranej osobie).
3.
Zapoznanie grupy z metodą tworzenia metaplanu (rozdanie tablic, arkuszy papieru,
szpilek, zestawu kartek w róŜnych kolorach i kształtach).
4.
Tworzenie pierwszego plakatu (jakie są przyczyny otrzymywania wadliwych czopków
sporządzanych przez wylewanie do form).
5.
Tworzenie drugiego plakatu (jakie zastosować środki ostroŜności, aby zmniejszyć
prawdopodobieństwo wykonania czopków wadliwych).
6.
Prezentacje plakatów (wybór reprezentantów poszczególnych grup dyskusyjnych w celu
udzielania wyjaśnień).
7.
Rozdanie recept z przepisami na czopki.
8.
Samodzielna praca ucznia (wielokrotne i uwaŜne czytanie recepty, jej analizowanie,
usystematyzowanie wiadomości i sporządzenie notatek dotyczących właściwości
substancji zapisanych w recepcie na podstawie monografii szczegółowych z Farmakopei
Polskiej wyliczenie ilości masła kakaowego, zaplanowanie toku postępowania).
9.
Wymiana informacji na temat przyswojonych treści (uczniowie prezentują swoje
przemyślenia, co pozwoli na usystematyzowanie wiadomości, wyrabiają umiejętność
samodzielnego formułowania myśli, wnioskowania oraz referowania).
10.
Sprawdzenie przyswojonych wiadomości (pomiar dydaktyczny w formie ustnej, poprzez
zadawanie pytań przez nauczyciela).
11.
Przystąpienie do wykonania czopków przez wylewanie do form (nauczyciel nadzoruje
wykonywanie wszystkich czynności, udziela wyjaśnień w sytuacjach wątpliwych).
12.
Prezentacja prac i opisów sposobu wykonania zadania (nauczyciel komentuje swoje
obserwacje z realizacji ćwiczeń).
13.
Porządkowanie stanowisk pracy (uczniowie sprzątają sprzęt i substancje, nauczyciel
kontroluje porządek w pracowni).
Zakończenie zajęć
Nauczyciel analizuje przebieg ćwiczeń, uczniowie zgłaszają, które etapy pracy sprawiały im
najwięcej trudności. Nauczyciel jeszcze raz wskazuje jakie waŜne umiejętności były
ć
wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich w przyszłości unikać. Nauczyciel
zapowiada temat kolejnych zajęć i Ŝegna się z grupą.
Praca domowa
Wyliczyć współczynnik wyparcia znając gęstość substancji leczniczej i podłoŜa oraz
porównać go z wartością zamieszczoną w podręczniku, wyznaczoną na drodze
doświadczalnej.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
−−−−
Rozmowa przeprowadzona na końcu zajęć, na temat stopnia trudności ćwiczenia,
sposobu jego przeprowadzenia, czasochłonności.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
5.
ĆWICZENIA
5.1.
Proszki recepturowe i pigułki
5.1.1.
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeanalizuj poniŜsze recepty na proszki i opisz ich sposób wykonania.
Rp.
Dermatoli
Talcii
Zinci oxidi aa 15,0
M.f. pulv.
D.S. zasypka
Rp.
Bismuthi subcarbonatis
10,0
Natrii hydrogenocarbonatis
Calcii carbonatis ppt. aa 30,0
M.f. pulv.
D.S. Na godzinę przed jedzeniem ½ łyŜeczki do herbaty.
Rp.
Phenobarbitali
0,02
Papaverini hydrochloridi 0,05
Theophyllini
0,2
M.f. pulv. D.t.d. No. X
D.S. 2 x dziennie proszek
Rp.
Phenobarbitali
0,01
Codeini phosphatis 0,02
Paracetamoli 0,3
Acidi acetylsalicylici 0,5
M.f.pulv. D.t.d. No. XX
D.S. W razie bólu proszek
Rp.
Phenobarbitali 0,2
Codeini phosphatis 0,25
Methamizoli natrici 10,0
M.f.pulv. Div. in part. aeq. No XII
D.S. 3 x dziennie proszek
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Rp.
Magnesii oxidi 10,0
Bismuthi subcarbonatis
Calcii carbonatis aa 15,0
M.f.pulv.
D.S. 3 x dziennie na koniec noŜa
Rp.
Phenobarbitali
0,3
Papaverini hydrochloridi 0,8
Aminophyllini
6,0
M.f.pulv. Div. in part. aeq. No XX
D.S. 3 x dziennie 1 proszek
Wskazówki do realizacji
Realizację programu naleŜy rozpocząć wykładem informacyjnym na temat proszków
recepturowych i pigułek. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni
przeczytać odpowiedni rozdział Materiału nauczania oraz poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej. Wskazana jest indywidualna praca na oryginalnych receptach lekarskich,
uzyskanych z aptek po upływie terminu ich archiwizowania. W celu zachowania ochrony
danych osobowych naleŜy zakreślić nazwiska i adresy pacjentów. NaleŜy zwrócić uwagę na
umiejętność posługiwania się literaturą uzupełniającą, a szczególnie Farmakopeą Polską.
Efektem pracy uczniów powinna być umiejętność analizowania róŜnego rodzaju recept na
proszki oraz prawidłowy opis ich wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1)
przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia dotyczący proszków i poszerzyć
wiadomości z literatury uzupełniającej,
2)
wykorzystać podane recepty lub zestawy recept przygotowane przez nauczyciela,
3)
przeczytać poprawnie receptę,
4)
zanalizować receptę pod względem:
–
poprawności zapisu,
–
sposobu zapisu,
5)
odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników
recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie
i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków),
6)
przeliczyć dawki dla substancji silnie działających z uwzględnieniem dawkowania,
7)
zaplanować poprawny tok postępowania (kolejność odwaŜania, mieszania, sposób
rozdrabniania i dzielenia proszków),
8)
zaproponować dobór odpowiedniego opakowania proszków,
9)
opisać wykonanie recept w zeszycie ćwiczeniowym.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−−−−
wykład informacyjny,
−−−−
instruktaŜ,
−−−−
metoda przewodniego tekstu,
−−−−
ć
wiczenie praktyczne.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
Ś
rodki dydaktyczne:
−−−−
poradnik dla ucznia,
−−−−
poradnik dla nauczyciela,
−−−−
literatura fachowa,
−−−−
zestaw oryginalnych recept na proszki,
−−−−
kalkulator,
−−−−
zeszyt i przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Wykonaj przykładowe recepty na proszki proste i złoŜone dzielone i niedzielone.
Wykonanie opisz w zeszycie.
Rp.
Urotropini
2,0
Talci
Zinci oxidi aa 25,0
M.f.pulv.
D.S. zasypka
Rp
Methenamini 10,0
Talci 30,0
M.f.pulv.
D.S. zasypka
Rp.
Mentholi
0,1
Natrii salicylatis
3,0
Natrii chloridi
Natrii benzoatis aa 15,0
M.f.pulv.
D.S. ½ łyŜeczki na ½ szklanki wody do płukania gardła.
Rp.
Calcii carbonatis ppt. 50,0
Magnesii carbonatis 10,0
Menthae pip. olei gtt. XV
M.f.pulv.
D.S. Proszek do zębów.
Rp.
Magnesii oxidi
Lactosi aa 30,0
M.f.pulv.
D.S. w razie pieczenia w Ŝołądku, łyŜeczkę proszku zawiesić w 1/3 szklanki letniej wody
przegotowanej i wypić.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
Rp.
Bismuthi subnitratis 1,5
Magnesii carbonatis 4,5
Rhei rhizomatis pulv. 2,5
Foeniculi oleosacchari ad 10,0
M.f.pulv.
D.S. Raz dziennie po ½ łyŜeczki
Rp.
Magnesii sulfatis
Natrii sulfatis aa 25,0
M.f.pulv.
D.S. ŁyŜkę stołową proszku rozpuścić w szklance przegotowanej wody i wypić na czczo.
Rp.
Natrii sulfatis anhydrici 15,0
Fiat pulv. Da ad scat.
D.S. Na ½ szklanki wody, wypić jednorazowo.
Rp.
Magnesii oxidi 0,5
M.f.pulv. D.t.d. No. XII
D.S. 3 x dziennie proszek
Rp.
Calcii carbonatis ppt. 0,5
M.f.pulv. D.t.d. No. XX
D.S. 3 x dziennie proszek
Rp.
Tannini albuminati 0,4
M.f.pulv. D.t.d. No. X
D.S. 5 x dziennie proszek
Rp.
Acidi acetylsalicylici 0,3
M.f.pulv. D.t.d. No. XII
D.S. 3 x dziennie proszek
Rp.
Luminali
0,02
Papaverini hydrochloridi 0,05
Theophyllini
0,2
M.f.pulv. D.t.d. No XII
D.S. 2 x dziennie proszek dla dziecka w wieku 4 lat
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
Rp.
Papaverini hydrochloridi 0,6
Pyralgini 6,0
M.f.pulv. Div. in part. aeq. No X
D.S. w razie bólu 1 proszek.
Rp.
Phenobarbitali
0,02
Papaverini hydrochloridi 0,04
Saloli
0,4
M.f.pulv. D.t.d. No. X
D.S. 2 x dziennie proszek
Rp.
Paracetamoli
Acidi acetylsalicylici aa 3,0
M.f.pulv. Div. in part. aeq. No. XX
D.S. w razie bólu proszek
Rp.
Magnesii oxidi
0,5
Bismuthi subcarbonatis 0,1
M.f.pulv. D.t.d. No. X
D.S. 2 x dziennie proszek
Rp.
Ephedrini hydrochloridi 0,02
Phenylis salicylatis
0,5
M.f.pulv. D.t.d. No. XII
D.S. 2 x dziennie proszek
Wskazówki do realizacji
Podstawową
metodą
realizacji
zajęć
powinny
być
ć
wiczenia indywidualne
z wykorzystaniem oryginalnych recept lekarskich. NaleŜy zwrócić uwagę na staranne
wykonanie proszków, zgodne z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania, a w przypadku
niedbałego lub błędnego sporządzenia leku przez ucznia naleŜy wydać mu receptę do
powtórnego wykonania.
NaleŜy udostępnić uczniom literaturą uzupełniającą, a szczególnie Farmakopeę Polską.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1)
przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia dotyczący wykonania proszków
i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej,
9)
wykorzystać podane recepty lub zestawy recept przygotowane przez nauczyciela,
10)
przeczytać poprawnie receptę,
11)
zanalizować receptę pod względem:
−−−−
poprawności zapisu,
−−−−
sposobu zapisu,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
12)
odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników
recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie
i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków),
13)
przeliczyć dawki dla substancji silnie działających z uwzględnieniem dawkowania,
14)
zaplanować tok postępowania (kolejność odwaŜania, mieszania, sposób rozdrabniania
i dzielenia proszków),
15)
przygotować odpowiedni sprzęt, substancje, opakowanie i sygnaturę leku,
16)
wykonać pracę zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP,
17)
zapakować proszki, dołączyć odpowiednią sygnaturę i etykietę,
18)
sprzątnąć miejsce pracy,
19)
opisać wykonanie recepty w zeszycie ćwiczeniowym.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−−−−
instruktaŜ,
−−−−
metoda przewodniego tekstu,
−−−−
ć
wiczenia praktyczne,
−−−−
opis.
Ś
rodki dydaktyczne:
−−−−
poradnik dla ucznia,
−−−−
poradnik dla nauczyciela,
−−−−
literatura fachowa,
−−−−
zestaw oryginalnych recept na proszki,
−−−−
loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki,
−−−−
sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki
plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, płyta
szklana do rozsypywania proszków, urządzenie do ręcznego rozsypywania proszków lub
łyŜeczka „dozator”, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki,
−−−−
surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze,
−−−−
opakowania do leków: pudełka tekturowe i winidurowe, torebki papierowe, kapsułki
skrobiowe i pergaminowe,
−−−−
etykiety i sygnatury do leków,
−−−−
zeszyt i przybory do pisania,
−−−−
kalkulator.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
5.2.
Proszki
mianowane,
rozcierki,
olejkocukry,
proszki
musujące
5.2.1.
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sporządź proszki rozcierki i wykorzystaj je do wykonania recept.
–
Atropini sulfas trituratio 1+9
–
Belladonnae extractum siccum trituratio 1+1
Rp.
Belladonnae extracti sicci 0,015
Bismuthi subcarbonatis 0,3
Tannalbini
0,5
M.f.pulv. D.t.d. No. XII
D.S. 2 x dziennie proszek
Rp.
Atropini sulfatis
0,001
Papaverini hydrochloridi 0,04
Paracetamoli 0,3
M.f.pulv. D.t.d. No. XX
D.S. 2 x dziennie proszek
Rp.
Belladonnae extracti sicci 0,02
Papaverini hydrochloridi 0,04
Lactosi 0,2
M.f.pulv. D.t.d. No. XII
D.S. 3 x dziennie proszek
Rp.
Belladonnae extracti sicci 0,2
Theophyllini 4,0
M.f.pulv. Div. in part. aeq. No. XV
D.S. 3 x dziennie proszek
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób
wykonania ćwiczenia. Zaleca się aby uczniowie przeczytali odpowiedni rozdział materiału
nauczania, z poradnika dla ucznia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali indywidualnie.
Efektem pracy uczniów powinno być sporządzenie proszków rozcieńczonych oraz wykonanie
recept na proszki z ich wykorzystaniem.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1)
przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia dotyczący rozcierek i poszerzyć
wiadomości z literatury uzupełniającej,
2)
wykorzystać podane recepty lub zestawy recept przygotowane przez nauczyciela,
3)
przeczytać poprawnie receptę,
4)
zanalizować receptę pod względem:
−−−−
poprawności zapisu,
−−−−
sposobu zapisu,
5)
odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników
recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie
i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków),
6)
przeliczyć dawki dla substancji silnie działających z uwzględnieniem dawkowania,
7)
zaplanować tok postępowania (kolejność odwaŜania, mieszania, sposób rozdrabniania
i dzielenia proszków),
8)
przygotować odpowiedni sprzęt, substancje, opakowanie i sygnaturę leku,
9)
wykonać pracę zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP,
10)
zapakować proszki, dołączyć odpowiednią sygnaturę i etykietę,
11)
sprzątnąć miejsce pracy,
12)
opisać wykonanie recepty w zeszycie ćwiczeniowym.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−−−−
instruktaŜ,
−−−−
metoda przewodniego tekstu,
−−−−
ć
wiczenia praktyczne,
−−−−
opis.
Ś
rodki dydaktyczne:
−−−−
poradnik dla ucznia,
−−−−
poradnik dla nauczyciela,
−−−−
loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki,
−−−−
sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki
plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, płyta
szklana do rozsypywania proszków, urządzenie do ręcznego rozsypywania proszków lub
łyŜeczka „dozator”, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki,
−−−−
surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze,
−−−−
opakowania do leków: pudełka tekturowe i winidurowe, torebki papierowe, kapsułki
skrobiowe i pergaminowe,
−−−−
etykiety i sygnatury do leków,
−−−−
zestaw oryginalnych recept na proszki,
−−−−
obowiązująca literatura fachowa
,
−−−−
zeszyt i przybory do pisania,
−−−−
kalkulator.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
5.3.
Podstawowe niezgodności w proszkach recepturowych
5.3.1.
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sporządź proszki z niezgodnościami według podanych recept, a następnie wykonaj te
recepty poprawnie. Wykonanie opisz w zeszycie.
Rp.
Camphorae
0,1
Phenylis salicylatis 0,2
M.f.pulv. D.t.d. No. III
D.S. wiadomo
Rp.
Chlorali hydratis
Phenylis salicylatis aa 0,15
M.f.pulv. D.t.d. No. V
D.S. ZaŜyć proszek po jedzeniu
Rp.
Atropini sulfatis 0,001
Carbonis medicinalis 0,5
M.f.pulv. D.t.d. NoV
D.S. 2 x dziennie proszek
Rp.
Acidi acetylsalicylici 0.3
Aminophenazoni 0,2
M.f.pulv. D.t.d. No. III
D.S. Trzy proszki dziennie
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić wykład
informacyjny na temat niezgodności w proszkach oraz praktycznych sposobach ich
zapobiegania. Uczniowie powinni zapoznać się z Materiałem nauczania dotyczącym
niezgodności w proszkach oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej. Zaleca się
indywidualną pracę ucznia, na podstawie zestawów recept przygotowanych przez nauczyciela.
Efektem pracy ucznia powinno być wykonanie proszków z niezgodnościami,
wyciągnięcie odpowiednich wniosków oraz poprawne wykonanie recept.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1)
przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia dotyczący proszków
z niezgodnościami i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej,
2)
wykorzystać podane recepty lub zestawy recept przygotowane przez nauczyciela,
3)
przeczytać poprawnie receptę,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
4)
zanalizować receptę pod względem:
−−−−
poprawności zapisu,
−−−−
sposobu zapisu,
−−−−
występujących niezgodności,
5)
odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników
recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie
i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków),
6)
przygotować odpowiedni sprzęt, substancje, opakowanie i sygnaturę leku,
7)
sporządzić proszki z niezgodnościami,
8)
określić charakter niezgodności, wyciągnąć wnioski,
9)
poprawnie wykonać recepty, eliminując niezgodności,
10)
wykonać pracę zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP,
11)
zapakować proszki, dołączyć odpowiednią sygnaturę i etykietę,
12)
sprzątnąć miejsce pracy,
13)
opisać wykonanie recept w zeszycie ćwiczeniowym.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−−−−
wykład informacyjny,
−−−−
instruktaŜ,
−−−−
metoda przewodniego tekstu,
−−−−
ć
wiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
−−−−
poradnik dla ucznia,
−−−−
poradni dla nauczyciela,
−−−−
literatura fachowa,
−−−−
zestaw recept na proszki z niezgodnościami,
−−−−
loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki,
−−−−
sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki
plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, płyta
szklana do rozsypywania proszków, urządzenie do ręcznego rozsypywania proszków lub
łyŜeczka „dozator”,
−−−−
wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki,
−−−−
surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze,
−−−−
opakowania do leków: torebki papierowe, kapsułki skrobiowe i pergaminowe,
−−−−
etykiety i sygnatury do leków
,
−−−−
literatura fachowa,
−−−−
zeszyt i przybory do pisania,
−−−−
kalkulator.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
5.4.
Proszki homeopatyczne
5.4.1.
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj proszki homeopatyczne.
Wskazówki do realizacji
Realizację programu naleŜy rozpocząć wykładem informacyjnym na temat homeopatii
i sporządzania proszków homeopatycznych. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia
uczniowie powinni przeczytać odpowiedni rozdział materiału nauczania z poradnika dla
ucznia oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej. Wskazana jest indywidualna
praca ucznia na podstawie recept przygotowanych przez nauczyciela. NaleŜy zwrócić
szczególną uwagę na sumienne i dokładne wykonanie leku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1)
przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia dotyczący proszków
homeopatycznych i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej,
2)
przeczytać receptę,
3)
ustalić tok postępowania,
4)
przygotować odpowiedni sprzęt, substancje, opakowanie leku i sygnatury,
5)
sporządzić proszki homeopatyczne w potencji dziesiętnej i setnej na podstawie
wybranych recept,
6)
wykonać pracę zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP,
7)
zapakować proszki, dołączyć odpowiednią sygnaturę i etykietę,
8)
sprzątnąć miejsce pracy,
9)
opisać wykonanie recept w zeszycie ćwiczeniowym.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−−−−
wykład informacyjny,
−−−−
instruktaŜ,
−−−−
metoda przewodniego tekstu,
−−−−
ć
wiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
−−−−
poradnik dla ucznia,
−−−−
poradni dla nauczyciela,
−−−−
loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki,
−−−−
sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki
plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, płyta
szklana do rozsypywania proszków, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki,
−−−−
surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze,
−−−−
opakowania do leków: pudełka tekturowe i winidurowe, torebki papierowe, kapsułki
skrobiowe i pergaminowe,
−−−−
etykiety i sygnatury do leków,
−−−−
obowiązująca literatura fachowa,
−−−−
zeszyt i przybory do pisania.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
5.5.
Czopki
5.5.1.
Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj czopki róŜnymi metodami.
Wskazówki do realizacji
Realizację programu naleŜy rozpocząć wykładem informacyjnym na temat róŜnych metod
sporządzania czopków oraz praktycznym instruktaŜem budowy i działania sprzętu. Przed
przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni rozdział
materiału nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej. W czasie ćwiczeń naleŜy przestrzegać zasad Dobrej Praktyki Wytwarzania
i BHP. Zaleca się indywidualną pracę ucznia, z moŜliwością pracy w małych 2-3 osobowych
zespołach np. podczas wykonywania czopków z uŜyciem aparatów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1)
przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia, dotyczący metod sporządzania
czopków i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej,
2)
z oryginalnych recept lekarskich wybrać 1-3 recepty i wykonać je, w miarę moŜliwości
róŜnymi metodami,
3)
przed wykonaniem, przeczytać poprawnie receptę,
4)
zanalizować receptę pod względem:
−−−−
poprawności zapisu,
−−−−
sposobu zapisu,
−−−−
ewentualnych niezgodności,
5)
odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników
recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie
i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków),
6)
przeliczyć dawki dla substancji silnie działających z uwzględnieniem dawkowania,
7)
obliczyć ilość podłoŜa z uwzględnieniem współczynnika wyparcia, w przypadku
sporządzania czopków metodą wylewania i wytłaczania,
8)
przygotować odpowiedni sprzęt, substancje, opakowanie i sygnaturę leku,
9)
sporządzić czopki metodą wylewania do form, wytłaczania w prasie, wytaczania ręcznego
oraz w miarę moŜliwości przy uŜyciu Unquatora,
10)
wykonać pracę zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP,
11)
zapakować czopki, dołączyć odpowiednią sygnaturę oraz informację o warunkach
przechowywania,
12)
sprzątnąć miejsce pracy,
13)
opisać wykonanie recept w zeszycie ćwiczeniowym.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−−−−
wykład informacyjny,
−−−−
instruktaŜ,
−−−−
metoda przewodniego tekstu,
−−−−
ć
wiczenia praktyczne.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
Ś
rodki dydaktyczne:
−−−−
poradnik dla ucznia,
−−−−
poradnik dla nauczyciela,
−−−−
loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki,
−−−−
sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki
plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, pigulnica
z deseczkami, łaźnia wodna, formy do czopków, prasa do czopków, unguator, parownice,
wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki,
−−−−
surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, leki gotowe,
−−−−
opakowania do czopków: pudełka tekturowe i winidurowe, plastikowe foremki (będące
jednocześnie formami do wylewania i opakowaniem), folia aluminiowa,
−−−−
zestaw oryginalnych recept, etykiety i sygnatury do leków,
−−−−
obowiązująca literatura fachowa,
−−−−
zeszyt i przybory do pisania,
−−−−
kalkulator.
Ćwiczenie 2
Oblicz ilość podłoŜa, potrzebną do wytłoczenia czopków w prasie na przykładzie recepty:
Rp.
Phenobarbitali 0,01
Metamizoli natrici 0,03
Cacao olei q.s
M.f.supp. anal. D.t.d. No X
D.S. 2 x dziennie czopek dla dziecka 10 lat.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości
z literatury uzupełniającej. Wskazana jest indywidualna praca ucznia. Efektem pracy ucznia
powinno być teoretyczne przygotowanie do praktycznego wykonania leku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1)
przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia, dotyczący obliczania ilości podłoŜa
z uwzględnieniem współczynnika wyparcia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej,
2)
wypisać niezbędne parametry (F, f, s),
3)
podstawić do wzoru,
4)
wykonać obliczenia,
5)
opisać metody wyznaczania współczynnika wyparcia,
6)
zapisać obliczenia w zeszycie.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−−−−
metoda przewodniego tekstu,
−−−−
ć
wiczenia praktyczne.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
Ś
rodki dydaktyczne:
−−−−
poradnik dla ucznia,
−−−−
poradnik dla nauczyciela,
−−−−
literatura uzupełniająca,
−−−−
zeszyt i przybory do pisania,
−−−−
kalkulator.
Ćwiczenie 3
Formowanie ręczne gałek i pręcików.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni
rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia. Proponuje się, aby nauczyciel
przeprowadził krótki instruktaŜ dotyczący ręcznego formowania gałek i pręcików. Zaleca się,
aby uczniowie pracowali indywidualnie na podstawie zestawu recept przygotowanego przez
nauczyciela. Efektem pracy uczniów powinno być sporządzenie gałek i pręcików zgodnie
z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania. NaleŜy zwrócić uwagę na czystość i dokładność
wykonywania leku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1)
przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia, dotyczący metod sporządzania
gałek i pręcików oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej,
2)
z oryginalnych recept lekarskich wybrać 2-3 recepty na gałki i pręciki,
3)
przed wykonaniem, przeanalizować kaŜdą z recept pod względem:
−−−−
poprawności zapisu,
−−−−
sposobu zapisu,
−−−−
ewentualnych niezgodności,
4)
odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników
recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie
i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków),
5)
przeliczyć dawki dla substancji silnie działających z uwzględnieniem dawkowania,
6)
określić ilość podłoŜa w zaleŜności od formy i przeznaczenia leku,
7)
wykonać gałki i pręciki zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami
BHP,
8)
zapakować gałki i pręciki, dołączyć odpowiednią sygnaturę oraz informację o warunkach
przechowywania,
9)
sprzątnąć miejsce pracy,
10)
opisać wykonanie recept w zeszycie ćwiczeniowym.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−−−−
instruktaŜ,
−−−−
metoda przewodniego tekstu,
−−−−
ć
wiczenia praktyczne.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
Ś
rodki dydaktyczne:
−−−−
poradnik dla ucznia,
−−−−
poradnik dla nauczyciela,
−−−−
loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki,
−−−−
sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, łopatki i łyŜeczki plastikowe lub
metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, pigulnica z deseczkami,
wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki,
−−−−
surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, leki gotowe,
−−−−
opakowania do czopków: pudełka tekturowe i winidurowe,
−−−−
zestaw oryginalnych recept, etykiety i sygnatury do leków, bibuła,
−−−−
obowiązująca literatura fachowa,
−−−−
zeszyt i przybory do pisania.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
6.
EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test
dwustopniowy
do
jednostki
modułowej
„Stałych
leków
recepturowych”
Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
−−−−
zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25 są
z poziomu podstawowego,
−−−−
zadania 5, 14 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
−−−−
dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
−−−−
dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego,
−−−−
dobry – za rozwiązanie 21 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
−−−−
bardzo dobry – za rozwiązanie 23 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. d, 4. a, 5. d, 6. b, 7. a, 8. a, 9. b, 10. d, 11. b,
12. b, 13. d, 14. a, 15. d, 16. a, 17. b, 18. b, 19. c, 20. b, 21. c, 22. d, 23. c, 24. a,
25. c.
Plan testu
Nr
zad.
Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)
Kategoria
celu
Poziom
wymagań
Poprawna
odpowiedź
1 Scharakteryzować proszki proste
B
P
b
2 Określić rodzaj niezgodności w proszkach
A
P
c
3
Scharakteryzować czopki
A
P
d
4 Przygotować czopki róŜnymi metodami
C
P
a
5 Scharakteryzować proszki homeopatyczne
C
PP
d
6
Scharakteryzować jednostkowe procesy
technologiczne stałych postaci leku recepturowego
B
P
b
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
7 Sporządzić proszki homeopatyczne
A
P
a
8 Scharakteryzować czopki doodbytnicze
A
P
a
9 Scharakteryzować proszki do uŜytku wewnętrznego
A
P
b
10 Określić rodzaj niezgodności w proszkach
A
P
d
11 Scharakteryzować podłoŜa do czopków
A
P
b
12 Scharakteryzować pigułki
A
P
b
13 Określić warunki przechowywania czopków
A
P
d
14 Obliczać ilości podłoŜy do czopków
C
PP
a
15 Dobierać opakowania do proszków higroskopijnych
C
P
d
16
Obliczać ilości podłoŜa do czopków z
uwzględnieniem współczynnika wyparcia
B
P
a
17
Scharakteryzować wielkość cząsteczek w proszkach
doustnych
B
P
b
18 Scharakteryzować proszki rozcierki
A
P
b
19 Scharakteryzować podłoŜe lipofilowe do czopków
A
P
c
20
Skontrolować dawkowanie w czopkach i proszkach
dzielonych
C
P
b
21
Scharakteryzować wielkość cząsteczek substancji w
proszkach do uŜytku zewnętrznego
C
P
c
22 Sporządzić proszki z uwzględnieniem niezgodności
C
P
d
23 Scharakteryzować proszki mianowane
A
P
c
24
Wyliczać ilości podłoŜa metodą przez wylewanie
przy niewielkiej zawartości substancji leczniczej
C
P
a
25
Scharakteryzować sporządzanie czopków przez
wytłaczanie
C
P
c
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1.
Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2.
Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.
Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
4.
Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi
5.
Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz moŜliwość samodzielnej pracy.
6.
Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.
7.
Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8.
Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia
i zakończenia rozwiązywania testu.
9.
Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
10.
Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliŜającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
11.
Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych.
12.
Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.
13.
Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
14.
Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15.
Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie
niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej pracy.
Instrukcja dla ucznia
1.
Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.
Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.
Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.
Test zawiera 25 zadań dotyczących „Wykonywania stałych leków recepturowych” Do
kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi i tylko jedna odpowiedź jest
prawidłowa.
5.
Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a
następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6.
Kolejność rozwiązywania zadań jest dowolna.
7.
Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8.
Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w KARCIE ODPOWIEDZI, czy dla
wszystkich zadań zaznaczyłeś odpowiedzi.
9.
Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10.
Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
−−−−
instrukcja,
−−−−
zestaw zadań testowych,
−−−−
karta odpowiedzi.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Proszki proste otrzymuje się przez
a)
dokładne wymieszanie równomiernie sproszkowanych dwóch lub kilku substancji
leczniczych, które po zmieszaniu nie zmieniają swoich właściwości w czasie
przechowywania.
b)
sproszkowanie substancji leczniczej, surowca roślinnego lub zwierzęcego i przesianie
przez odpowiednie sita.
c)
roztarcie substancji leczniczej silnie i bardzo silnie działającej z obojętnym proszkiem
rozcieńczającym.
d)
dokładne wymieszanie substancji leczniczej z laktozą.
2. Adsorpcja w proszkach polega na
a)
zmieszaniu dwóch lub większej ilości substancji w wyniku którego dochodzi do
wzajemnego obniŜenia temperatury topnienia.
b)
wilgotnieniu proszków.
c)
zmieszaniu np. alkaloidów ze środkami adsorpcyjnymi, w wyniku którego moŜe
dojść do zmniejszenia lub całkowitej utraty siły działania .
d)
zmieszaniu polopiryny z aminofenazonem.
3. Suppositoria analia seu rectalia to
a)
czopki dopochwowe.
b)
pręciki docewkowe.
c)
pręciki dopochwowe.
d)
czopki doodbytnicze.
4. Unguator jest to aparat słuŜący do
a)
sporządzania czopków.
b)
pomiaru współczynnika wyparcia.
c)
sporządzania proszków dzielonych.
d)
odwaŜania składników do czopków.
5. Homeopatia stanowi system leczenia wprowadzony w 1796 roku przez
a)
Claudiusa Galenusa.
b)
Hipokratesa.
c)
Jana Szastera.
d)
Samuela Hahnemanna.
6. Substancje stałe uŜyte do sporządzenia czopków powinny być bardzo miałko
sproszkowane w moździerzu i przesiane przez sito
a)
0,16.
b)
0,08.
c)
0,5.
d)
0,8.
7. Potencjonowanie w skali dziesiętnej proszków homeopatycznych polega na zmieszaniu
a)
1 części substancji czynnej z 9 częściami laktozy.
b)
0,1 części substancji czynnej z 9,9 częściami laktozy.
c)
9 części substancji czynnej z 1 częścią laktozy.
d)
0,1 części laktozy z 9,9 częściami substancji czynnej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
8. Czopki doodbytnicze powinny mieć następujące wymiary
a)
długość 1-3 cm, średnicę 1-1,5 cm, masę 1-3 g.
b)
długość 4-8 cm, średnicę 3-5 mm, masę 1-3 g.
c)
długość 2-3 cm, średnicę 3-5 mm, masę 0,5-1g.
d)
długość 1-3 cm, średnicę 0,5-2 cm, masę 1-5 g.
9. Proszki do uŜytku wewnętrznego przeznaczone są do
a)
stosowania na skórę lub błony śluzowe.
b)
podawania doustnego w celu uzyskania działania ogólnego.
c)
podawania per rectum.
d)
podawania doustnego w celu uzyskania działania miejscowego.
10. Kamfora połączona z mentolem tworzy mieszaninę
a)
adsorpcyjną.
b)
semitektyczną.
c)
higroskopijną.
d)
eutektyczną.
11. PodłoŜa lipofilowe uŜywane do sporządzania czopków to
a)
masy glicerolowi-Ŝelatynowe.
b)
półsyntetyczne glicerydy kwasów tłuszczowych.
c)
makrogole.
d)
glikole polioksyetylenowe.
12. Pigułki są
a)
postacią leku do stosowania do jam ciała.
b)
postacią leku doustnego o kształcie kulek.
c)
postacią leku o masie 2-3 g.
d)
postacią leku stosowaną do sporządzania roztworów.
13. Czopki naleŜy przechowywać w temperaturze
a)
36,6°C.
b)
wyŜszej niŜ temperatura pokojowa.
c)
37°C.
d)
nie przekraczającej temperatury 20 – 25°C.
14. Przy obliczaniu pojemności form dla czopków z masy glicerolowo-Ŝelatynowej naleŜy
wziąć pod uwagę, Ŝe masa ta
a)
jest cięŜsza od oleju kakaowego.
b)
jest lŜejsza od oleju kakaowego.
c)
jest jednakowa z masą oleju kakaowego.
d)
wynosi 0,7 g.
15. Proszki dzielone z substancjami higroskopijnymi pakujemy do
a)
kapsułek skrobiowych.
b)
saszetek.
c)
kapsułek papierowych zwykłych.
d)
kapsułek pergaminowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
16. W przypadku, gdy współczynnik wyparcia wynosi 0,67, oznacza to, Ŝe 1g substancji
leczniczej zajmuje
a)
taką samą objętość jak 0,67g podłoŜa.
b)
taką samą masę jak 0,67g podłoŜa.
c)
taką samą objętość jak 1g podłoŜa.
d)
taką samą masę jak 1g podłoŜa.
17. Wielkość cząstek substancji leczniczej w proszkach doustnych, zarówno prostych, jak
i złoŜonych nie powinna przekraczać
a)
0,2 mm.
b)
0,5 mm.
c)
1,6 mm.
d)
5,0 mm.
18. Pulveres triturati tzw. rozcierki sporządza się przez
a)
roztarcie sproszkowanej sacharozy z olejkiem eterycznym.
b)
roztarcie substancji leczniczych silnie, bardzo silnie działających z obojętnym
proszkiem rozcieńczającym.
c)
roztarcie silnie działających surowców roślinnych w celu doprowadzenia do
określonego miana, z odpowiednią ilością laktozy lub wytrawionego surowca.
d)
zmieszanie substancji silnie barwiących z talkiem.
19. Olej kakaowy występuje w czterech odmianach
a)
polipragmazji.
b)
polikondensacji.
c)
polimorficznych.
d)
polimeryzacji.
20. Skrót Div. in part. aeq. w recepcie na proszki lub czopki oznacza
a)
daj takich dawek.
b)
podziel na równe części.
c)
niech powstanie według reguł sztuki.
d)
wydaj pod właściwą nazwą.
21. Pudry lub zasypki przeznaczone do stosowania na skórę, powinny być co najmniej
a)
bardzo miałko sproszkowane.
b)
grubo sproszkowane.
c)
miałko sproszkowane.
d)
zmikronizowane.
22. Podczas sporządzania proszków, kwas acetylosalicylowy naleŜy dodać
a)
na początku rozcierania.
b)
po roztarciu z etanolem.
c)
po roztarciu z talkiem.
d)
na końcu i wymieszać kliszką.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
23. Przykładem proszku mianowanego jest
a)
Strychnini nitras trituratio.
b)
Belladonnae extractum siccum.
c)
Adonidis vernalis herba titrata.
d)
Scopolamini hydrobromidum trituratio.
24. Przy obliczaniu właściwej ilości podłoŜa czopkowego nie uwzględnia się współczynnika
wyparcia w przypadku
a)
bardzo małej ilości substancji leczniczej przepisanej na jeden czopek.
b)
gdy wartość współczynnika wyparcia wynosi 0,7.
c)
bardzo małej ilości podłoŜa czopkowego.
d)
gdy wartość współczynnika wyparcia wynosi 0,1.
25. Sporządzanie czopków przez wytłaczanie polega na
a)
przygotowaniu stopu podłoŜa z równomiernie zawieszoną lub zemulgowaną
substancją leczniczą oraz wylaniu do form.
b)
przygotowaniu masy czopkowej z odpowiednich składników i formowaniu na
pigulnicy.
c)
poddaniu homogennej mieszaniny podłoŜa i substancji leczniczej wysokiemu
ciśnieniu, powodującemu powierzchniowe nadtopienie podłoŜa.
d)
ogrzaniu homogennej mieszaniny podłoŜa i substancji leczniczej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie stałych leków recepturowych
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
21
a
b
c
d
22
a
b
c
d
23
a
b
c
d
24
a
b
c
d
25
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej
„Wykonywanie stałych leków
recepturowych”
Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
−−−−
zadania 1, 2, 3, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 22, 23, 24, 25 są
z poziomu podstawowego,
−−−−
zadania 4, 5, 8, 9, 20, są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
−−−−
dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
−−−−
dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego,
−−−−
dobry – za rozwiązanie 21 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
−−−−
bardzo dobry – za rozwiązanie 23 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. b, 4. c, 5. b, 6. c, 7. a, 8. c, 9. d, 10. c, 11. b,
12. b, 13. c, 14. a, 15. a, 16. d, 17. c, 18. b, 19. d, 20. d, 21. d, 22. c, 23. b, 24. a,
25. b.
Plan testu
Nr
zad.
Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)
Kategoria
celu
Poziom
wymagań
Poprawna
odpowiedź
1 Scharakteryzować niezgodności w proszkach
B
P
a
2 Scharakteryzować proszki musujące
B
P
c
3
Interpretować zapisy na recepcie w celu sprawdzenia
dawki i właściwego wykonania proszków
C
P
b
4 Przygotować proszki oficynalne
D
PP
c
5
Korzystać ze wzoru na wyliczenie ilości podłoŜa do
pręcików
C
PP
b
6
Scharakteryzować jednostkowe procesy
technologiczne stałych postaci leku recepturowego
C
P
c
7 Scharakteryzować czopki dopochwowe
B
P
a
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
8
Rozpoznać niezgodność w proszkach polegającą na
tworzeniu się mieszaniny twardniejącej
C
PP
c
9 Scharakteryzować homeopatyczną metodę leczenia
C
PP
d
10 Scharakteryzować pigułki
A
P
c
11 Scharakteryzować proszki rozcierki
B
P
b
12 Scharakteryzować niezgodności w proszkach
B
P
b
13
Wyliczyć ilość podłoŜa do czopków z
uwzględnieniem współczynnika wyparcia
A
P
c
14
Skontrolować dawkowanie w receptach na czopki
i proszki niedzielone
B
P
a
15 Wykonać potencje proszków homeopatycznych
B
P
a
16 Określić współczynnik wyparcia
C
P
d
17 Scharakteryzować podłoŜe lipofilowe do czopków
B
P
c
18 Scharakteryzować proszki
B
P
b
19 Sporządzić proszki z uwzględnieniem niezgodności
C
P
d
20
Scharakteryzować substancje pomocnicze wchodzące
w skład masy pigułkowej
C
PP
d
21
Określać wielkość cząsteczek substancji
w proszkach do uŜytku zewnętrznego
B
P
d
22 Scharakteryzować podłoŜa hydrofilowe do czopków
A
P
c
23 Scharakteryzować proszki homeopatyczne
A
P
b
24 Scharakteryzować podłoŜa do czopków
B
P
a
25
Wykonywać proszki z substancją leczniczą
przepisaną w ilości poniŜej 0,1g
C
P
b
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1.
Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2.
Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.
Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
4.
Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi
5.
Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz moŜliwość samodzielnej pracy.
6.
Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.
7.
Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8.
Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia
i zakończenia rozwiązywania testu.
9.
Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
10.
Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliŜającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
11.
Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych.
12.
Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.
13.
Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
14.
Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15.
Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie
niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej pracy.
Instrukcja dla ucznia
1.
Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.
Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.
Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.
Test zawiera 25 zadań dotyczących „Wykonywania stałych leków recepturowych”. Do
kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi i tylko jedna odpowiedź jest
prawidłowa.
5.
Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6.
Kolejność rozwiązywania zadań jest dowolna.
7.
Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8.
Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w KARCIE ODPOWIEDZI, czy dla
wszystkich zadań zaznaczyłeś odpowiedzi.
9.
Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10.
Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
−−−−
instrukcja,
−−−−
zestaw zadań testowych,
−−−−
karta odpowiedzi.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1.
Mieszaniny eutektyczne to proszki, które
a)
miękną, nabierają konsystencji ciasta lub topnieją.
b)
twardnieją.
c)
adsorbują ciecze.
d)
wydzielają wodę krystalizacyjną.
2.
Po rozpuszczeniu w wodzie proszków musujących następuje wydzielanie
a)
tlenku węgla.
b)
kwasu węglowego.
c)
dwutlenku węgla.
d)
nadtlenku wodoru.
3.
JeŜeli w recepcie przepisano całą ilość substancji na podaną liczbę proszków,
z zaznaczeniem podzielenia całej masy proszków na równe dawki, to skrót będzie
następujący:
a) M.f. pulv.
b) Div. in part. aeq. No…..
c) D.t.d
d) D.S.
4.
Pulvis Magnesiae cum Rheo to
a) złoŜony proszek lukrecjowy.
b) proszek Dovera.
c) proszek troisty.
d) mianowany proszek korzenia lukrecji.
5.
Ilość podłoŜa potrzebnego do sporządzenia pręcika o podanych wymiarach moŜna
obliczyć ze wzoru:
a) M = F – f · s
b) X = 3,14 (d/2)² l · c
c)
X = 3,14 (d/l)² · c
d)
M = F + f · s
6.
Proszki miałko sproszkowane, to proszki które przechodzą przez sito
a) 0,016
b) 0,315
c)
0,16
d)
0,08
7.
Ovula vaginalia to
a) czopki dopochwowe.
b) pręciki docewkowe.
c)
pręciki dopochwowe.
d)
czopki doodbytnicze.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
8.
Mieszanina twardniejąca to:
a) aspiryna, piramidon, wodzian chloralu.
b) mentol, kamfora, urotropina.
c)
dwuwęglan sodowy, węglan magnezowy, węglan wapniowy.
d)
siarczan sodowy, bromek amonowy, mentol.
9.
Homeopatia opiera się na zasadzie
a) „Primum non nocere”.
b) „homo sum”.
c)
„ta farmakon poieo”.
d)
„Similia similibus curantur”.
10.
Wymiary pigułek to:
a) średnica 3-5 cm, masa 0,1- 0,3 g
b) średnica 3-5cm, masa 1-3 g
c) średnica 3-5 mm, masa 0,1-0,3 g.
d) średnica 3-5 mm, masa 1-3 g.
11.
Proszek Trituratio Atropini sulfatis jest rozcieńczany najczęściej w stosunku:
a) 1 + 1.
b) 1:10.
c) 1 + 100.
d) 1:2.
12.
Wodzian chloralu i salicylan fenylu to mieszanina
a) higroskopijna
b) eutektyczna
c) adsorpcyjna
d) semitektyczna
13.
Symbol F podany we wzorze na obliczenie ilości podłoŜa czopkowego oznacza:
a) ilość przepisanego środka leczniczego w gramach
b) współczynnik uwzględniający gęstość uŜytego środka leczniczego
c) pojemność formy w gramach podłoŜa czopkowego dla całej liczby czopków.
d) współczynnik wyparcia
14.
Skrót D.t.d. w recepcie na proszki lub czopki oznacza
a) daj takich dawek.
b) podziel na równe części.
c) niech powstanie według reguł sztuki.
d) wydaj pod właściwą nazwą.
15.
Potencjonowanie w skali setnej proszków homeopatycznych polega na zmieszaniu
a) 1 części substancji czynnej z 99 częściami laktozy.
b) 10 części substancji czynnej z 90 częściami laktozy.
c) 9 części substancji czynnej z 1 częścią laktozy.
d) 1 części laktozy z 9,9 częściami substancji czynnej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
16.
JeŜeli w tabeli nie podano współczynnika wyparcia dla danej substancji leczniczej, to
przyjmuje się średni współczynnik wyparcia tj.
a) 7,0.
b) 0,67.
c) 1.0.
d) 0,7.
17.
Masło kakaowe występuje w czterech odmianach polimorficznych róŜniących się
a) temp. wrzenia.
b) temp. parowania.
c) temp. topnienia.
d) temp. zamarzania.
18.
Wielkość cząstek substancji leczniczej w proszkach doustnych, zarówno prostych, jak
i złoŜonych nie powinna przekraczać
a) 0,2 mm.
b) 0,5 mm.
c) 1,6 mm.
d) 5,0 mm.
19.
Podczas sporządzania proszków, kwas acetylosalicylowy naleŜy dodać
a) na początku rozcierania.
b) po roztarciu z etanolem.
c) po roztarciu z talkiem.
d) na końcu i wymieszać kliszką.
20.
Substancje pomocnicze stosowane do formowania pigułek o właściwościach
antyadhezyjnych to:
a) syropy, polimery błonotwórcze.
b) skrobia, syropy.
c) Ŝelatyna, glicerol.
d) zarodniki widłaka, talk.
21.
Pudry lub zasypki przeznaczone do stosowania na skórę, powinny być przesiane przez sito
a) 0,08 mm.
b) 0,05 mm.
c) 0,315 mm.
d) 0,16 mm.
22.
PodłoŜa hydrofilowe uŜywane do sporządzania czopków to
a) olej kokaowy.
b) półsyntetyczne glicerydy kwasów tłuszczowych.
c) makrogole.
d) lasupol.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
23.
Do potencjonowania proszków homeopatycznych stosuje się
a) mannitol.
b) cukier mlekowy.
c) mleczan wapnia.
d) laktulozę.
24.
PodłoŜa czopkowe powinny
a) charakteryzować się małą róŜnicą między temp. topnienia a temp. krzepnięcia.
b) topić się w temp. pokojowej w celu odpowiedniego uwolnienia substancji leczniczej.
c) zachować stałą konsystencję w temp. ciała ludzkiego.
d) odznaczać się dobrymi właściwościami hemofilizującymi dla cieczy hydrofilowych
i lipofilowych.
25.
Proszki dzielone o masie mniejszej niŜ 0,1g, naleŜy uzupełnić do odpowiedniej masy np.
a) Acidum lacticum.
b) Saccharum lactis.
c) Lanolinom anhydricum.
d) Saccharinum.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie stałych leków recepturowych
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
21
a
b
c
d
22
a
b
c
d
23
a
b
c
d
24
a
b
c
d
25
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
42
7. LITERATURA
1.
Farmakopea Polska IV. PZWL, Warszawa 1970
2.
Farmakopea Polska V. PTFarm, Warszawa 1995–1999
3.
Farmakopea Polska VI. PTFarm, Warszawa 2002
4.
Farmakopea Polska VII. PTFarm, Warszawa 2006
5.
Jachowicz R.: Receptura apteczna. PZWL, Warszawa 2005
6.
Janicki S., Sznitowska M., Zieliński W.: Dostępność farmaceutyczna i dostępność
biologiczna leków. Polfa OIN, Warszawa 2001
7.
Janicki S., Szulc J., Woyczikowski B.: Zbiór recept. Gdańsk 2003
8.
Janicki S., Fiebig A., Sznitowska M.: Farmacja stosowana. PZWL Warszawa 2006
9.
Krówczyński L.: Ćwiczenia z receptury. PZWL, Warszawa1996
10.
Krówczyński L.: Technologia postaci leku. PZWL, Warszawa 1969
11.
Krówczyński L.: Zarys technologii postaci leku. PZWL, Warszawa 1994
12.
Krówczyński L., Jachowicz R. (red.): „Ćwiczenia z receptury”. Wydawnictwo UJ,
Kraków 1998
13.
Leibold G.: Homeopatia: medycyna naturalna dla kaŜdego. Videograf, Katowice 1993
14.
Mueller R.H., Hildebrand G.E. (red.): Technologia nowoczesnych postaci leku. PZWL,
Warszawa 1998
15.
Modrzejewski F.: Farmacja stosowana. PZWL, Warszawa 1997
Literatura metodyczna:
1.
Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.
Wyd. ITEE, Radom 2001
2.
Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „śak”,
Warszawa 2003
3.
Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II.
Wyd. ITEE, Radom 1999
4.
Symela K.(red.): Skuteczność kształcenia modułowego w Polsce w systemie szkolnej
i pozaszkolnej edukacji zawodowej. Wyd. ITEE, Radom 2003