Informatyka Europejczyka.
Poradnik metodyczny dla
nauczycieli informatyki
w gimnazjum.
Edycja Mac OS 10.5

Autorzy:

Jolanta Pañczyk

, Jaros³aw Sk³odowski

ISBN: 978-83-246-1860-
Format: 122

×194, stron: 116

„Informatyka Europejczyka” to doskona³y i kompletny zestaw edukacyjny przygotowany
przez dysponuj¹cego ogromnym doœwiadczeniem lidera na rynku ksi¹¿ek informatycznych
– wydawnictwo Helion.

Podrêczniki oraz inne pomoce naukowe nale¿¹ce do tej serii zosta³y opracowane w taki
sposób, aby ich u¿ytkownicy mogli nie tylko poszerzaæ swoj¹ wiedzê, ale te¿ szybko
i skutecznie utrwalaæ nowe wiadomoœci.

Proponowane przez nas rozwi¹zania s¹ szczególnie wa¿ne w³aœnie dziœ, gdy znajomoœæ
informatyki sta³a siê kluczowa – bez niej nie sposób nad¹¿yæ za tempem rozwoju dowolnej
dziedziny wiedzy i zrozumieæ fundamentalnych zmian zachodz¹cych na ca³ym œwiecie.

„Informatyka Europejczyka. Poradnik metodyczny dla nauczycieli informatyki w gimnazjum.
Edycja Mac OS 10.5” to znakomite uzupe³nienie zestawu edukacyjnego dla gimnazjalistów,
u¿ywaj¹cych podczas zajêæ komputerów typu Macintosh. Ksi¹¿ka ma za zadanie s³u¿yæ
pomoc¹ wszystkim nauczycielom informatyki, podsuwaj¹c im wypróbowane sposoby
na interesuj¹ce wprowadzanie treœci programowych i wzbudzanie pasji wœród uczniów,
tak aby jak najlepiej przygotowaæ ich do aktywnego i odpowiedzialnego ¿ycia
w spo³eczeñstwie informacyjnym.

Zawarte w tym poradniku rozwi¹zania metodyczne, przyk³adowe projekty i wskazówki,
a tak¿e zestawy æwiczeñ (dostêpne za poœrednictwem strony http://edukacja.helion.pl)
u³atwi¹ osobom prowadz¹cym zajêcia przygotowanie siê do konkretnych lekcji, pomog¹
ustaliæ szczegó³owy plan nauczania i zaplanowaæ czas realizacji materia³u w zale¿noœci
od liczby godzin przewidzianych na naukê informatyki w ka¿dej szkole. Nauczyciel
znajdzie tu tak¿e obiektywne kryteria oceniania osi¹gniêæ ucznia.

„Informatyka Europejczyka” to:

• gruntowne poznanie podstaw obs³ugi komputera i najczêœciej u¿ywanych

programów;

• atrakcyjnie przekazywana wiedza, niezbêdna do zrozumienia wspó³czesnego

œwiata;

• kreatywne wykorzystanie dostêpnych mo¿liwoœci i proponowanie w³asnych

rozwi¹zañ.

„Podrêczniki szyte na miarê – informatyka w najlepszym wydaniu”

Spis treci

1. Wprowadzenie

5

2. Propozycje rozkadu materiau z informatyki

9

3. Tematyka zaj, wskazówki do realizacji materiau

nauczania i przykady rozwiza metodycznych

19

Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

bezpieczny i legalny komputer ................................................. 20

Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

praca z plikami i katalogami ......................................................31

Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

obróbka grafiki i retusz zdj .................................................... 41

Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

redagowanie dokumentów tekstowych ................................... 44

Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

przetwarzanie ruchomych obrazów i dwiku ....................... 57

Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

komunikowanie si w internecie .............................................. 65

Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym ....................................... 79

Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

zarzdzanie zbiorem informacji ............................................... 90

Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

projektowanie prostych algorytmów ....................................... 97

Zagadnienie tematyczne (blok tematyczny):

modelowanie i symulacja ......................................................... 107

4. Propozycja

konstrukcji

przedmiotowego systemu oceniania

111

T

E M A T Y K A Z A J

31

Zagadnienie tematyczne
(blok tematyczny):
praca z plikami i katalogami

Podstawa programowa:

Podstawowe usugi systemu operacyjnego i programów narzdziowych
do zarzdzania zasobami (plikami). Instalowanie oprogramowania. Wy-
szukiwanie i uruchamianie programów, porzdkowanie i archiwizacja
danych. Profilaktyka antywirusowa. Samodzielna i bezpieczna praca
w sieci. Pomoc systemowa. Korzyci i niebezpieczestwa wynikajce
z rozwoju informatyki. Zagroenia zwizane z uzalenieniem si od
komputera.

Zagadnienie
tematyczne

I rok nauki

II rok nauki

Praca z plikami
i katalogami

9. System operacyjny.
Okna Mac OS X. Biurko,
ikony biurka.

10. Podstawowe operacje
na plikach i katalogach.

11. Zarzdzanie danymi.
Kompresja danych.

12. Rodzaje plików. Atrybuty
plików. Wyszukiwanie
informacji w systemie.

13. Ochrona przed wirusami.

3. Jak zadba
o bezpieczestwo
komputera i danych
w nim zgromadzonych.

4. Mechanizm pomocy
systemowej.
Wyszukiwanie
odpowiedzi na pytania
zwizane z prac systemu.

Na realizacj bloku tematycznego „Praca z plikami i katalogami”
przewidziano 7 jednostek lekcyjnych.

Zakres treci nauczania:
System operacyjny. Biurko, ikony. Rozpoczynanie i koczenie pracy
programów. Szukanie plików i katalogów. Okna systemu graficz-
nego. Budowa okna, praca z wieloma oknami. Podstawowe opera-
cje na plikach i katalogach. Tworzenie struktury katalogów. Wirusy
komputerowe. Praca w sieci lokalnej.

32

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A G I M N A Z J U M

Osignicia ucznia:
Ucze:

i

zna i rozumie pojcia system operacyjny, ikona;

i

potrafi odszukiwa zagubione pliki i katalogi;

i

potrafi pracowa z wieloma oknami jednoczenie;

i

tworzy katalogi i ich struktur;

i

wie, jak chroni komputer przed wirusami;

i

dostrzega konieczno stosowania programów
antywirusowych;

i

pracuje z programem antywirusowym.

Poniej przedstawiamy wskazówki do zaj i przykady rozwiza
metodycznych do poszczególnych lekcji.

I rok nauki

Temat 9.
System operacyjny. Okna systemu graficznego.
Biurko, ikony

Wskazówki do zaj:

1.

Uczniowie wczaj komputery. Wspólnie z nauczycielem
omawiaj wygld ekranu i jego elementów. Zapoznaj si
z pojciami: skrót, aplikacja, system operacyjny.

2.

Uczniowie uruchamiaj program wskazany przez nauczyciela
i wspólnie omawiaj budow okna programu, a take:

i

otwieraj kolejny program, plik lub katalog (minimalizuj
i przywracaj domyln wielko okna);

i

stosuj w praktyce róne ukady okien;

i

zamykaj otwarte okna.

3.

Uczniowie wykonuj pod kierunkiem nauczyciela nastpujce
czynnoci:

i

poznaj sposób tworzenia skrótów do programów;

i

wskazuj pod kierunkiem nauczyciela pliki i katalogi
(na biurku, w teczce Dokumenty);

i

zmieniaj wygld ekranu;

T

E M A T Y K A Z A J

33

i

zmieniaj sposób wywietlania zawartoci okien;

i

przegldaj zawarto katalogu gównego i domowego;

i

uruchamiaj programy wskazane przez nauczyciela;

i

otwieraj i przegldaj Preferencje systemowe (wspólnie
z nauczycielem objaniaj, do czego su);

i

przegldaj zasoby systemu (naley dopilnowa, aby uczniowie
nie zmieniali bez potrzeby ustawie systemowych).

Przykad rozwizania metodycznego:

Cel gówny:
Poznanie graficznego systemu operacyjnego zainstalowanego na
komputerach w szkolnej pracowni komputerowej.

Cele szczegóowe:
Ucze:

i

zna pojcia: system operacyjny, ikona;

i

wie, jakie s zadania systemu operacyjnego;

i

potrafi rozpoczyna i koczy prac programów;

i

zna najwaniejsze elementy systemu graficznego.

Z myl o uczniach zainteresowanych poszerzaniem wiedzy i roz-
wijaniem zainteresowa zaprezentowano na pycie doczonej do
podrcznika jedn z bezpatnych dystrybucji systemu operacyjnego
Linux.

Metody pracy:
Pogadanka, pokaz, metoda wicze praktycznych.

Zakres materiau
do realizacji
na zajciach

Sposób realizacji
(czynnoci nauczyciela)

Osignicia
ucznia

System
operacyjny.

Rozpoczynanie
i koczenie pracy
programów.

1. Lekcj mona rozpocz
od wygoszenia przygotowanych
przez uczniów referatów na
temat rónych systemów
operacyjnych (praca domowa
z poprzednich zaj). Mona
odwoa si do pyty w celu
zaprezentowania systemu
operacyjnego Linux.

Ucze:

i

zna i rozumie
pojcia system
operacyjny, ikona;

i

wie, skd bior
si programy
na dysku
komputera;

34

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A G I M N A Z J U M

Zakres materiau
do realizacji
na zajciach

Sposób realizacji
(czynnoci nauczyciela)

Osignicia
ucznia

2. Uczniowie najpierw
obserwuj pokaz uruchamiania
przez nauczyciela kilku
programów, a nastpnie
samodzielnie je uruchamiaj.
Chtni uczniowie podaj inne
sposoby uruchamiania
programów.
3. Uczniowie pod kierunkiem
nauczyciela ucz si poprawnie
koczy prac programów.
4. Uczniowie szukaj
odpowiedzi na pytanie
„Skd bior si programy
na dysku komputera?”
(wypowiedzi uczniów).
5. Wprowadzenie poj:
oprogramowanie, instalacja programu.
6. Nauczyciel instaluje
przykadowy program,
objaniajc kolejne czynnoci.
Proponujemy zaprezentowa
instalacj pakietu NeoOffice
(wraz z pakietem jzykowym)
oraz — dla porównania
— niewymagajcy instalacji
OpenOffice.
Podczas instalacji nauczyciel
zwraca uwag na:

i

prawny aspekt zakupu nie-
oryginalnych programów;

i

dobór treci kupowanych
programów komputero-
wych i gier (naley unika
gier i programów eksponu-
jcych przemoc, zawieraj-
cych deprawujce treci,
a korzysta z takich,
które ucz logicznego
czy twórczego mylenia).

i

rozumie
i potrafi wyja-
ni pojcie in-
stalacja programu.

T

E M A T Y K A Z A J

35

Zakres materiau
do realizacji
na zajciach

Sposób realizacji
(czynnoci nauczyciela)

Osignicia
ucznia

Na koniec zaj uczniowie
podsumowuj poznane
wiadomoci, odpowiadajc na
pytanie: „Jakie s najwaniejsze
zadania systemu operacyjnego?”.

Uczniowie, wskazujc zada-
nia systemu, mog odwoywa
si do treci zawartych
w podrczniku.

Temat 10.
Podstawowe operacje na plikach i katalogach

Wskazówki do zaj:

1.

Nauczyciel wyjania, co nazywamy plikiem, a co katalogiem.

2.

Uczniowie wczaj komputery i podczas zaj praktycznych
poczonych z objanieniami nauczyciela poznaj wymienione
niej zagadnienia.
Pliki:

i

zapisywanie pliku (na przykadzie programu TextEdit,
otwartej i rozpocztej gry itp.),

i

sprawdzanie waciwoci pliku (ze zwróceniem uwagi
na jego rozszerzenie i wielko).

Katalogi:

i

tworzenie katalogów, nadawanie i zmienianie ich nazw;

i

tworzenie struktury katalogów w teczce Dokumenty;

i

omówienie systemowej struktury katalogów;

i

rola i znaczenie katalogu domowego.

Operacje na plikach lub katalogach:

i

nauczyciel pokazuje i objania, na czym polega kopiowanie
i przenoszenie danych znajdujcych si na dysku lub dyskach;

i

uczniowie pod kierunkiem nauczyciela wicz operacje
na plikach i katalogach, a nastpnie wykonuj wiczenia
z Zestawu 2. do pobrania ze strony http://edukacja.helion.pl
(nauczyciel moe wczeniej wydrukowa uczniom kartki
z wiczeniami z Zestawu 2.).

36

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A G I M N A Z J U M

Rozszerzenia plików:

i

w podrczniku uczniowie ogldaj przykadowe ikony
reprezentujce pliki rónego rodzaju wraz z rozszerzeniami
okrelajcymi rodzaj pliku;

i

uczniowie odszukuj i porównuj na dysku komputera
wygld ikon i okrelaj rodzaj reprezentowanych plików
(graficzny, tekstowy itp.);

i

uczniowie wykonuj wiczenia z Zestawu 3. znajdujcego si
na stronie http://edukacja.helion.pl (nauczyciel powinien
wczeniej wydrukowa uczniom kartki z Zestawem 3.).

Wyszukiwanie plików i folderów:

i

warto odwoa si do podrcznika;

i

nauczyciel pokazuje na przykadach, jak wyszukiwa pliki
w systemie:

x o znanej nazwie lub czci nazwy,
x o dowolnej nazwie i zadanym rozszerzeniu,

na przykad *.jpg,

x o okrelonej liczbie znaków w nazwie i znanym

rozszerzeniu, na przykad ?????.pdf,

x o znanej nazwie, ale nieznanym rozszerzeniu, na przykad

Taniec.*,

x zawierajcy zadany cig znaków w swojej treci bez zwizku

z nazw pliku.

3.

Na koniec zaj uczniowie otwieraj znajdujcy si na
doczonej do podrcznika pycie plik Struktura katalogów (I)
i zgodnie z poleceniem tworz pokazan struktur. Podczas
pracy przeczaj si midzy dwoma otwartymi oknami
(okno z pokazan struktur i okno, w którym tworz wasn
struktur).

4.

Praca domowa dla chtnych:
Przygotuj referat na temat „Rodzaje wirusów komputerowych
i ich wpyw na dziaanie komputera”.

T

E M A T Y K A Z A J

37

Temat 12.
Rodzaje plików. Atrybuty plików.
Wyszukiwanie informacji w systemie

Wskazówki do zaj:

1.

Omawiajc rodzaje plików, powracamy do zagadnie
zwizanych z rozszerzeniami plików. Uczniowie mog
w trakcie wicze wyszukiwa pliki z rónymi rozszerzeniami
i okrela ich typ. Mog równie sprawdza waciwoci
plików.

2.

Uczniowie przypominaj sobie, jak konstruuje si struktur
katalogów, tworzc j zgodnie z poleceniami nauczyciela.

3.

Uczniowie odnajduj inne komputery w sieci lokalnej,
a take zasoby wskazane przez nauczyciela. Wykonuj
typowe operacje (kopiowanie i przenoszenie elementów
w obrbie tego samego i rónych dysków).

4.

Nauczyciel instruuje uczniów, by nie kopiowali dokumentów
bez zgody ich autorów i nie dokonywali adnych zmian
w pracach wykonanych przez innych uczniów.

5.

Uczniowie w trakcie zaj mog wykonywa nastpujce
wiczenia:

a) udostpniaj na swoich komputerach wybrane pliki

innym uytkownikom sieci lokalnej;

b) kopiuj z serwera udostpnione elementy i otwieraj je

w celu sprawdzenia ich zawartoci;

c) sprawdzaj, na czym polega udostpnienie drukarki

w sieci lokalnej, drukuj wasny dokument na drukarce
sieciowej.

Temat 13.
Ochrona przed wirusami komputerowymi

Wskazówki do zaj:

1.

Nauczyciel wyjania, co to jest wirus komputerowy i jakie s
róda jego pochodzenia.

38

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A G I M N A Z J U M

2.

Chtni uczniowie wygaszaj referaty (praca domowa
z poprzednich zaj) na temat „Rodzaje wirusów
komputerowych i ich wpyw na dziaanie komputera”.

3.

Uczniowie wspólnie odpowiadaj na pytania:

i

Jak pozna, e w systemie pojawi si wirus?

i

Jakie szkody mog wyrzdzi wirusy?

4.

Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela instaluj na dyskach
twardych komputerów program antywirusowy znajdujcy si
na pycie DVD doczonej do podrcznika. Po zainstalowaniu
programu antywirusowego uczniowie skanuj system
i sprawdzaj, czy nie ma w nim wirusów. Testuj zainstalowany
program, jednoczenie omawiajc jego opcje.

5.

Po wiczeniach z programem antywirusowym uczniowie
deinstaluj program, dajc tym samym moliwo
przeprowadzenia instalacji innym klasom. Warto podkreli
fakt, e w systemie Mac OS X zazwyczaj instalacja programu
sprowadza si do jego skopiowania na dysk, a deinstalacja
— do jego usunicia z dysku.

II rok nauki

Temat 3.
Jak zadba o bezpieczestwo komputera?

Wskazówki do zaj:

1.

Uczniowie maj ju podstawow wiedz na temat wirusów
komputerowych. Naley wic tak zorganizowa zajcia,
aby miay ciekaw, atrakcyjn form.

2.

Mog to by nastpujce wiczenia:

a) dyskusja na temat „Róne aspekty powszechnego

dostpu do informacji”, po uprzednim odczytaniu
przygotowanych przez uczniów referatów, nastpnie
wspólne sformuowanie wniosków i zapisanie ich
w zeszytach;

b) wyszukiwanie w internecie informacji o:

i

wirusach (w grupach dwuosobowych uczniowie
wyszukuj informacje na stronach internetowych,

T

E M A T Y K A Z A J

39

a nastpnie na forum klasy wypowiadaj si na temat
wirusów);

i

pozytywnych i negatywnych aspektach powszechnego
dostpu do informacji.

3.

Naley zwróci uwag uczniów na:

i

rón tematyk informacji prezentowanych w internecie
(sport, muzyka, ale i… pornografia);

i

rón warto treci przekazywanych w internecie
— wród informacji z treciami ksztaccymi i rzetelnymi
znajduj si równie treci nierzetelne, nieprawdziwe i gry
prowokujce do agresji; nauczyciel moe poda przykady
stron (wczeniej przez siebie wyszukanych i sprawdzonych)
zawierajcych treci ksztacce i rzetelne oraz — dla
przykadu — nierzetelne;

i

zgodno z prawem autorskim, które nie zawsze jest
respektowane przez autorów stron internetowych.
Uczniowie mog wyszuka w internecie przykady takich
stron i omówi je.

Praca domowa (II rok nauki):
Korzystajc z dostpnych róde, odpowiedz na pytanie, jakie
moliwoci daje praca na komputerze podczonym do sieci lo-
kalnej.

Praca w sieci lokalnej (treci rozszerzajce)

Przykad rozwizania metodycznego:

Cel gówny:
Przypomnienie i utrwalenie zasad pracy w sieci.

Cele szczegóowe:
Ucze:

i

zna i potrafi wymieni zasady pracy w sieci;

i

umie udostpni zasoby innym uytkownikom sieci;

i

zgodnie z zasadami korzysta z udostpnionych zasobów.

Metody pracy:
Pokaz, metoda wicze praktycznych.

40

P O R A D N I K M E T O D Y C Z N Y D L A G I M N A Z J U M

Zakres materiau
do realizacji
na zajciach

Sposób realizacji
(czynnoci nauczyciela)

Osignicia
ucznia

Praca w systemie
sieciowym.

Przestrzeganie
podstawowych
zasad pracy
w systemie
sieciowym.

1. Lekcj mona rozpocz
od wypowiedzi na przygotowany
temat: „Praca w sieci” (temat
pracy domowej z poprzednich
zaj).

Na podstawie wypowiedzi
uczniowie wycigaj wnioski
oraz zapisuj zalety i wady
pracy w sieci.

2. Uczniowie tworz w katalogu
Publiczne podkatalog wiczenia,
dodajc do nazwy numer
swojego stanowiska. Nastpnie
wykonuj rysunek i zapisuj go
w utworzonym podkatalogu.

Zadaniem uczniów jest:
skopiowanie ze wskazanych
przez nauczyciela komputerów
w sieci pliku graficznego
z katalogu wiczenia
i umieszczenie go w swoich
Dokumentach.

3. Na zakoczenie zaj
uczniowie podsumowuj, jakie
zasady obowizuj podczas
pracy w sieci, a jakie zachowania
nie s waciwe.

Ucze:

i

zna i rozumie
pojcia: sie,
uytkownik,
zasoby sieciowe,
udostpnianie;

i

potrafi udo-
stpni innym
uytkowni-
kom sieci
swoje zasoby;

i

umie skopio-
wa pliki lub
katalogi od
innych uyt-
kowników
sieci;

i

zna zasady
obowizujce
podczas pracy
w sieci.