NIEZNANY ZYCIORYS ZYGMUNTA BAUMANA

IOTR

ONTARCZYK,

IPN

TOWARZ YSZ „SEMJON”

NIEZNANY śYCIORYS ZYGMUNTA BAUMANA

„Zygmunt Bauman, urodzony w1925r. wPoznaniu,

socjolog; do 1968r. na Uniwersytecie Warszaw-

skim, usunięty zpowodów politycznych” – można

wyczytać na temat znanego filozofa wNowej
encyklopedii powszechnej PWN

. To cytat krótki, ale

symptomatyczny. Bez względu bowiem na objętość

różnych biogramów Baumana, widać wnich pewną

asymetrię. O ile informacja na temat jego usunięcia

zUW wczasie antysemickich rozgrywek wewnątrz

PZPR w1968r. pojawia się zawsze, otyle

szczegółów na temat działalności Baumana wlatach

1945–1953 doszukać się nie sposób.

Archiwa Instytutu Pamięci Narodowej zawierają interesujące dokumenty dotyczące

działalności Zygmunta Baumana wtym okresie. Pozwalają one uzupełnić iskorygować
dane podawane wbiogramach znanego filozofa. Wynika znich, że wlatach 1945–1953
Bauman był oficerem Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Struktura, choć ubrana
wmundury wojskowe, to zwojskiem miała niewiele wspólnego. Była bowiem zbrojnym
ramieniem partii komunistycznej utworzonym na wzór wojsk NKWD isłużącym ujarz-
mieniu polskiego społeczeństwa

. To właśnie jednostki KBW ścigały po wojnie najsłyn-

niejsze oddziały polskiej partyzantki: V. Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szen-
dzielarza „Łupaszki” na Białostocczyźnie, mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory” na
Lubelszczyźnie czy Józefa Kurasia „Ognia” na Podhalu

. Przeciwko zbrojnemu podzie-

miu walczył zbronią wręku także Bauman. Otrzymał za to Krzyż Walecznych

Bauman trafił do KBW już po zakończeniu działań wojennych wEuropie, 1 czerwca

1945r. Rozpoczynał wstopniu podporucznika jako zastępca dowódcy 5. Samodziel-
nego Batalionu ochrony KBW do spraw polityczno-wychowawczych. Potem pełnił
m.in. funkcję instruktora wZarządzie Polityczno-Wychowawczym KBW. Służbę za-
kończył wmarcu 1953r. wstopniu majora, jako szef Oddziału II Zarządu Politycz-
nego KBW. To właśnie tu, wpionie politycznym, KBW za pomocą totalitarnej indok-
trynacji miał zmieniać żołnierzy-poborowych wsprawne narzędzie zbrodniczego

Nowa encyklopedia powszechna PWN, Warszawa, 1995, t. I, s. 380.

Wedle historiografii PRL: „Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego powołany został do

ochrony państwa ludowego przed wewnętrznym wrogiem [...] władza ludowa musiała podjąć
określone działania polityczno-militarne. W ich realizacji znaczną rolę odegrał KBW. W ści-
słym współdziałaniu KBW zUBP, MO iwydzielonymi jednostkami MON doprowadzono do
rozbicia kontrrewolucji, anastępnie likwidacji podziemia zbrojnego ijego pozostałości wpo-
staci bandytyzmu wlatach 1949–1953” (M. Jaworski, Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego 1945–
–1965

, Warszawa 1984, s. 295–296).

Zob. Z walk przeciwko zbrojnemu podziemiu 1944–1947, red. M. Turlejska, Warszawa 1966.

AIPN, 0193/8207, część III, k. 7-7v (zob. dokument nr 2).

systemu. Z komunistycznych organów bezpieczeństwa Zygmunt Bauman został usu-
nięty 15 marca 1953r., dziesięć dni po śmierci Józefa Stalina

Kolejne prezentowane niżej dokumenty dotyczą innego (choć także związanego ze

służbą wKBW), nieznanego fragmentu biogramu Baumana. Wynika znich, że był on
wlatach 1945–1948 agentem (kategorie: informator irezydent) Informacji Wojskowej
pseudonim „Semjon”

. Działalność „Semjona” nie jest bliżej znana – jego teczka była

brakowana jeszcze wlatach czterdziestych. Dziś znajduje się wniej kilkanaście dokumen-
tów dość ogólnie opisujących jego współpracę zInformacją Wojskową. Wedle jednego
znich „Semjon”: „cennych materiałów nie dał idla otrzymania od niego materiałów wy-
magał stałego nacisku wpracy”

. Z kolei inne dokumenty określają Baumana jako przy-

datne źródło wiadomości: „Inf[ormator] »Siemion« [sic!] jest dobrze wyszkolonym. Mate-
riały jego są cenne idają dokładną analizę pracy aparatu pol[ityczno-] wych[owawczego]”

Z dalszego prowadzenia agenta zrezygnowano wczerwcu 1948r., oficjalnie motywu-

jąc to faktem, że Bauman był członkiem partii komunistycznej

. Jednak analiza całości

sprawy wskazuje, że był to powód podany jedynie oficjalnie. Współpracę rozwiązano
prawdopodobnie ze względu na przebieg kariery Baumana, który w1948r. był już majo-
rem iczłonkiem kierownictwa Zarządu Politycznego KBW. Hipotezę taką jednoznacz-
nie potwierdza sposób potraktowania dokumentacji agenta pseudonim „Semjon”. Wdniu
6 sierpnia 1948r. funkcjonariusze Informacji Wojskowej wjego obecności zniszczyli
sporządzone przez niego w1945r. zobowiązanie do współpracy

. Resztę materiałów

oddano do archiwum, gdzie zostały zarejestrowane pod sygnaturą ZA-4420

Także wpóźniejszym okresie materiały „Semjona” potraktowano wyjątkowo.

Niemal wszystkie teczki agentów zdjętych zewidencji przez Informację Wojskową
mniej więcej wtym samym co „Semjon” okresie zostały rutynowo zniszczone. Wyją-
tek uczyniono dla teczki Zygmunta Baumana. Na jednym zdokumentów wteczce
widnieje nawet dyspozycja z1969r.: „pozostawić wArchiwum”

. Stało się tak praw-

dopodobnie ze względu na wyjazd Baumana za granicę. Nie wykluczano, że materia-
ły zgromadzone wteczce „Semjona” mogą się jeszcze kiedyś przydać

AIPN, Karta ewidencyjna funkcjonariusza Bezpieczeństwa Publicznego [Zygmunta Bau-

mana syna Maurycego ur. 19.11.1925r.]. W uzasadnieniu wniosku ozwolnienie z18II1953r.
napisano: „więź zburżuazyjną na wskroś rodziną miała wyraźnie ujemny wpływ na oblicze
polityczne ipracę mjr. BAUMANA. […] ojego liberalizmie świadczy fakt, że nie potrafił wkon-
sekwencji zerwać stosunki ze swoją rodziną, aprzede wszystkim zrodzicami, którzy razem znim
zamieszkują. […] Analizując powyższy stan oblicza politycznego mjr BAUMANA iwpływ ob-
cej nam klasowo iideologicznie rodziny stwierdzić należy całkowitą nieprzydatność do dalszej
służby wwojsku…” (AIPN, 0193/8207, część III, k. 11-11v).

W zachowanych dokumentach występuje również jako „Siemion” i„Semion”.

AIPN, 00681/157, Charakterystyka z8V1947r., k. 5.

Ibidem

, Charakterystyka na inf.[ormatora] „Siemion” z4XI1947r., k. 8.

Ibidem, Orzeczenie, k. 13.

Ibidem, Notatka służbowa z6VIII1948r., k. 3.

Książka ruchu akt wArchiwum Operacyjnym Zarządu Informacji KBW iWOP, k. 170v.

AIPN, 00681/157, Orzeczenie z12VII1948r., k. 13.

W publikowanych dokumentach zachowano pisownię iskładnię oryginału zwyjątkiem

dokumentów nr 2 i3, których autorzy dysponowali maszyną do pisania bez polskich znaków.

Nazwisko

Bauman

Imię

Zygmunt

Imię ojca

Maurycy

Miejsce urodzenia

Poznań

Narodowość

polska

Zawód wyuczony iwykonywany

b[ez]/z[awodu]

Wykształcenie

średnie (...)

Przebieg służby

1. Zastępca Dowódcy 5 Samodzielnego Baonu ochrony do spraw poli-

tyczno-wychowawczych KBW. [Nr oraz data rozkazu:] 1. 6 VI 45r.

2. Starszy instruktor polityczno-wychowawczy Wojsk Bezpieczeństwa We-

wnętrznego Bydgoszcz KBW. [Nr oraz data rozkazu:] 58. miesiąc XII 45r.

3. Starszy wykładowca polityczno-wychowawczy Samodzielnego Puł-

ku Szkolnego KBW. [Nr oraz data rozkazu:] 117. 6 VII 46.

4. Rezerwa oficerska Oddziału Personalnego KBW. [Nr oraz data rozka-

zu:] 81. 17 VI 47.

5. Starszy instruktor wyszkolenia polityczno-wychowawczego Wydzia-

łu Wyszkolenia Politycznego Zarządu Polityczno-Wychowawczego KBW.
[Nr oraz data rozkazu:] 111. 7 VII 48.

6. Szef Wydziału IOddziału Wyszkolenia Politycznej Propagandy Za-

rządu Polityczno-Wychowawczego KBW. [Nr oraz data rozkazu:] 17. 10 II 48.

7. Szef I-go Wydziału jednocześnie Zastępca Szefa II Oddziału Zarządu

Polityczno-Wychowawczego KBW. [Nr oraz data rozkazu:] 129. 20 XII 48.

8. Szef Oddziału Propagandy iAgitacji Zarządu Politycznego. [Nr oraz

data rozkazu:] 82. 10 VII 49.

9. Zatwierdzony na zajmowanym stanowisku zdn. 1 VII 51. [Nr oraz data

rozkazu:] 390. 28 VI 51.

10. Zatwierdzony na stanowisku Szefa Oddziału II-go Zarządu Politycz-

nego KBW zdniem 1 V 52. [Nr oraz data rozkazu:] 490. 30 VI 52.

11 Zwolniony zdn. 15 III 53 iprzekazany do dyspozycji MON celem prze-

kazania do rezerwy. [nieczyt.]. [Nr oraz data rozkazu:] 326. 13 IV 53.

Zaprezentowane niżej zapisy zostały rozwinięte ze skrótów używanych wkartotece.

Dokument 1

[brak daty] – Wypis zkarty ewidencyjnej P-12 funkcjonariusza bezpieczeństwa publicz-

nego Zygmunta Baumana

Źródło: AIPN, Kartoteka funkcjonariuszy MSW. Druk wypełniony odręcznie.

KORPUS BEZPIECZEŃSTWA

Warszawa dnia listopada 1950r.

WEWNĘTRZNEGO

TAJNE
Egz. Nr ...........

MINISTER BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO

W n i o s e k

Wnoszę ozatwierdzenie mjr. BAUMAN ZYGMUNTA s. Maurycego – na sta-

nowisko Szefa Oddziału Propagandy iAgitacji Zarządu Polit[ycznego] KBW.

Mjr. BAUMAN urodził się w1925r. wPoznaniu jako syn kupca, posiadają-

cego swój własny sklep włókienniczy. Uczęszczał do szkoły wPoznaniu do
1939r., kiedy to uciekł przed Niemcami wraz zrodzicami do ZSRR. W Związku
Radzieckim kończy 10-latkę jako wyróżniający się uczeń, przyjęty do Komso-
mołu iudaje się do m[iasta] Gorki na studia. Po dwóch latach studiów zo-
staje wroku 1944 zmobilizowany przez Rejwojenkomat

do Milicji Obywa-

telskiej m[iasta] Moskwy, gdzie pracuje jako inspektor

. W 1944r. wstępuje

do 4 DP. Z którą przechodzi szlak bojowy. Pod Kołobrzegiem ranny. Po krót-
kim przeszkoleniu oficerskim zostaje oficerem politycznym. W okresie powo-
jennym cały czas służy wpolitycznym aparacie szkoleniowym KBW. Jako
Szef Wydziału Pol[ityczno]-Wych[owawczego] operacji bierze udział wwal-
ce zbandami. Przez 20 dni dowodził grupą, która wyróżniła się schwyta-
niem wielkiej ilości bandytów. Odznaczony „Krzyżem Walecznych”.

Od 1947r. pracuje na kolejnych szczeblach aparatu propagandy Za-

rządu Politycznego KBW. W ciągu tego czasu ukończył bez przerwy Akade-
mię Nauk Politycznych jako jeden zprzodujących absolwentów iobecnie
studiuje jako wolny słuchacz na Szkole Partyjnej przy KC. Do PPR przyjęty
wstyczniu 1946r.

, PZPR od dnia zjednoczenia.

Wyróżnia się nieprzeciętnymi zdolnościami zarówno wprzyswajaniu

sobie wiedzy, jak iwumiejętnościach propagandowych iagitacyjnych. Wza-
gadnieniach politycznych zajmuje bardzo prawidłowe stanowisko. Bardzo
wnikliwy ispostrzegawczy wanalizie politycznej, szczególnie czujny na błę-

Odpowiednik polskiej Wojskowej Komendy Uzupełnień.

W Związku Sowieckim milicja była częścią składową organów NKWD.

Wydaje się mało prawdopodobne, by oficer polityczny KBW iabsolwent szkoły oficerów

polityczno-wychowawczych wSumach tak późno został członkiem PPR. Tym bardziej że inne
dokumenty potwierdzają wcześniejszą przynależność Baumana do partii (zob. dokument nr 3).

Dokument 2

1950, [brak daty dziennej] listopad. Wniosek awansowy mjr. Zygmunta Baumana

dy ideologiczne. W pracy wykazuje duży talent organizatorski, bardzo sze-
roką inicjatywę, rozmach wrealizacji isamodzielność. Umie wyciągać nie-
wykorzystanych ludzi na poważną pracę. Ofiarny ibezinteresowny.

Biorąc pod uwagę jego pracę, postępowanie ifakt, że większość swego

życia spędził wZSRR iszeregach naszego wojska

należy sądzić, że wpły-

wy jego pochodzenia [klasowego] zostały przełamane.

Wbrew woli ojca izwłasnej inicjatywy wystąpił oprzekazanie Partii

sumy powstałej zpraw rodziców do spadku rodzinnego wpostaci części
domu. Mimo opinii KC, iż sprawy tej nie warto podnosić wobec stosunko-
wo niewielkiej sumy (500 000 zł wstarym pieniądzu) pozostał przy swym
zdaniu iwdalszym ciągu mimo trudności czyni starania oprzekazanie
tych praw Państwu. Potępia sjonistyczne poglądy ojca iodwiódł go od
zamiaru emigracji. (Matka jest członkiem PZPR, aktywistką, pracuje wWSS

jako inspektor. Również wZSRR byłą aktywistką).

Zdrowo przyjmuje krytykę. W samokrytyce iczujności nieco przesadny,

wczym niewątpliwie wyraża się poczucie ciężaru swego pochodzenia
klasowego.

Mimo nieodpowiedzialnej inieprzemyślanej tendencji ze strony szere-

gu towarzyszy przedstawienia go ze względu na pochodzenie jako wroga
klasowego zdobył sobie poważny autorytet.

W stosunkach zludźmi niekiedy ujawniają się resztki przezwyciężone-

go wzasadzie zarozumialstwa ioschłości.

Mjr BAUMAN ma przed sobą poważną perspektywę naukową. Zamiło-

wany jednak do służby nie chce opuszczać szeregów wojska.

Na stanowisko Szefa Oddziału Propagandy iAgitacji Zarządu Politycz-

nego nadaje się wzupełności.

SZEF ZARZĄDU POLITYCZNEGO

DOWÓDCA KORPUSU BEZP. WEWN.

/-/

BIBROWSKI

HÜBNER

płk.

gen. bryg.

Źródło: AIPN, teczka osobowa Zygmunta Baumana, część III, karta 7-7v.

Niedokładnie. W niepodległej Polsce Bauman spędził 14 lat życia (1925–1939), natomiast

wwojsku ikomunistycznych organach bezpieczeństwa, polskich isowieckich, 11 lat (1939–1950).

Prawd. Wojewódzka Spółdzielnia Spożywców „Społem”.

Zdzisław Bibrowski, ur. 1913r. W latach 1949–1952 szef Zarządu Politycznego KBW,

potem skierowany do MON.

Dawid Juliusz Hübner, ur. 1912r. (?)-1949 dowódca pułku strzeleckiego, zastępca dowód-

cy KBW ds. liniowych, szef sztabu KBW. Od stycznia 1949r. dowódca KBW, wlatach 1951–1956
dowódca Wojsk Wewnętrznych. 1950–1960 podsekretarz stanu wMSW.

Bydgoszcz

3.11.1945r.

Informator, agent
rezydent

„Semjon”.

ANKIETA

Nazwisko imię iimię ojca -

Bauman Zygmunt s. Maurycego

Rok urodzenia -

19.11.1924r.

Miejsce urodzenia –

Poznań

Wykształcenie

– 2 kursy Uniwersytetu

Zawód –

nauczyciel

Stan rodzinny

– kawaler

Przynależność Państwowa –

Polska

Przynależność partyjna –

P.P.R. ( Polska Partia Robotnicza).

Pochodzenie społeczne –

inteligent

10. Kto za granicą

– rodzice wZwiązku Radzieckim

11.

Czy był wniewoli –

nie był

12. Jak długo był pod okupacją –

nie był

13. Jak długo warmii

– 1944r.

14. Jaki stopień –

p[od]porucznik

15. Jakie stanowisko zajmuje

– z-ca d-cy bat [alionu] [do] spr[aw] po-

lity[czno-wychowawczych]

Ankietę przyjął ppor

. Cubala Józef

Słowo: rezydent podkreślone odręcznie jako właściwa kategoria tajnego współpracowni-

ka. W dokumentach zpóźniejszego okresu Zygmunt Bauman widnieje wszędzie jako agent
kategorii „informator”.

Por. dokument nr 2, przypis 17.

Ur. 1916r. Wykształcenie podstawowe. Od 22 VII 1944r. zastępca oficera Informacji

2.Specjalnego Pułku KBW. Później m.in.: oficer Informacji woj. pomorskiego, WBW Łódź. Po
ukończeniu kursu oficerskiego wCentrum Wyszkolenia MBP (1949–1950) zastępca szefa In-
formacji 8. Brygady WOP. Zwolniony zorganów bezpieczeństwa 17XII1956r.

Dokument 3

1945, 3 listopada – Ankieta personalna tajnego współpracownika Informacji Woj-

skowej Wojsk Bezpieczeństwa Wewnętrznego Zygmunta Baumana ps. „Semjon”

Źródło: AIPN, 00681/157, k. 1. Maszynopis uzupełniony odręcznie.

Do Szefa oddziału informacji W.B.W.

Województwa Pomorskiego
Kapit[an] Szuchwostow

Raport

Donoszę że dobrałem jednego podporuc[znika] wharakterze

Rezyden-

ta 5. baon ochr[ony] W.B.W.

Bauman Zygmunt
19.11.1924r. Poznań

2 kursy Uniwersytetu

Kawaler P.P.R

Polak wojsku polskim

od 1944r. stanowisko

z-ca – spraw polity[czno] - wychowawczych

W czasie rozmowy znim wykazał hęć do współ pracy. Politycznie roz-

winięty skromny wśród żołnierzy ikolegów jest mile widziany. Rozmowy
znim odbywać się będą wgabinecie lub gdzie dana sytuacja tego bę-
dzie wymagać.

Proszę dać pozwolenie na zawerbowanie.

Bydgoszcz. 3.11. 45r.

Oficer informacji

Ppor. [Józef] Cubala

Źródło: AIPN, 00681/157, k. 2, rękopis.

Dokument 4

1945, 3 listopada – Raport wsprawie pozyskania agenta Informacji Wojskowej Wojsk

Bezpieczeństwa Wewnętrznego Zygmunta Baumana ps. „Semjon”

Brak jakichkolwiek danych wewidencji IPN.

W dokumentach zachowano pisownię iskładnię oryginału.

Charakterystyka na inf[ormatora] „Siemion”

Inf. „Siemion” jest dobrze wyszkolonym. Materiały jego są cenne idają

analizę pracy aparatu pol[ityczno] -wych[owawczego]. Ze względu na swe
semickie pochodzenie, do rozpracowań używany być nie może. Na spo-
tkanie przychodzi punktualnie izachowuje konspirację. W życiu prywat-
nym bez nałogów.

Z-ca Szefa I-go Oddz.

Zarządu Informacji KBW

/-/

[Hipolit] Sławiński, kpt.

4.IX.47r.

Ur. 1924r. Wykształcenie podstawowe. Od 10XII1946r. st. oficer Informacji KBW.

Później m.in.: zastępca szefa Oddziału IZarządu Informacji, szef Oddziału/Wydziału Informa-
cji Samodzielnego Pułku Łączności, zastępca dowódcy 8. Brygady WOP. W latach 1956–1965
wysłany służbowo do portu wEuropie Zachodniej. Od 1965r. wWSW.

Dokument 5

1947, 4 listopada – Charakterystyka tajnego współpracownika Informacji Wojsko-

wej Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego Zygmunta Baumana ps. „Semjon”

Źródło: AIPN, 00681/157, k. 8, rękopis.

Ściśle tajne.

Notatka służbowa.

Zobowiązanie Kpt. Baumana Zygmunta ps. „Semion” zniszczenia wje-

go obecności wdniu 6.08.48r. zgodnie zorzeczeniem komisji.

Z-ca Szefa 1- go Oddz[iału]

Zarządu Inform[acji] KBW

/-/

[Hipolit] Sławiński Kpt.

6.08.48r.

Źródło: AIPN, 00681/157, k. 3, rękopis.

Dokument 6

1948, 6 sierpnia – Notatka służbowa wsprawie zniszczenia zobowiązania do współpra-

cy tajnego współpracownika Informacji Wojskowej Zygmunta Baumana ps. „Semjon”

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Towarzysz Semjon Życiorys Zygmunta Baumana
Polityka spoleczna, polityka ochrony zdrowia, ZYGMUNT BAUMAN
Zygmunt Bauman (1925) Dwa Szkice o Moralności Ponowoczesnej
Zygmunt Bauman Dwa szkice o moralności ponowoczesnej
Zygmunt Bauman Płynne życie
11) Zygmunt Bauman Ponowoczesne wzory osobowe
Wielozadaniowi Zygmunt Bauman (Wyborcza)
Zygmunt Bauman (1925) Dwa Szkice o Moralno c5 9bci Ponowoczesnej
Zygmunt Bauman (1925) Dwa Szkice o Moralności Ponowoczesnej
Zygmunt Bauman i jego koncepcja nowoczesnosci z wypisami
Zygmunt Bauman Dwa szkice o moralnosci ponowczesnej
ZYGMUNT BAUMAN RAZEM OSOBNO

więcej podobnych podstron