Przedstawianie

osób i przedmiotów

Do przedstawiania osób i przedmiotów służą m.in. rzeczowniki. Istnieją następujące ich rodzaje:

1.1. pospolite

1.2. nazwy własne

1.3. policzalne

1.. niepoliczalne

1.. abstrakcyjne

1.6. konkretne

1.7. zbiorowe

1.8. złożone

Rzeczowniki pospolite określają osoby i przedmioty, mające wspólne cechy, jednakowe dla

wszystkich elementów danej grupy. W języku hiszpańskim zawsze poprzedza je wyraz okre-

ślający (np. rodzajnik lub zaimek).

He visto un perro en el patio.

Zobaczyłem psa na podwórku.

Este chico es amable.

Ten chłopiec jest miły.

Nazwy własne określają pojedynczo występujące osoby lub przedmioty.

Pisze się je zawsze dużą literą i prawie nigdy nie używa rodzajnika.

María trabaja mucho.

Maria dużo pracuje.

Vivimos en Polonia.

Mieszkamy w Polsce.

Rodzajnika określonego używa się, gdy rzeczownik w roli podmiotu lub dopełnienia

występuje z przydawką.

Me gusta el Madrid del siglo pasado. Podoba mi się Madryt z ubiegłego wieku.
Te enseño las fotos de la Barcelona

Pokazuję ci zdjęcia z Barcelony lat 60.

de los años 60.

Rodzajnik określony występuje przed nazwami geograficznymi rzek, mórz, gór,

niektórych krajów, regionów i miast:

el mar Caribe

La Argentina

el Guadalquivir

La Coruña

los Alpes

La Rioja

Rzeczowniki policzalne określają osoby i przedmioty, które można policzyć.

Te he traído dos libros

Przyniosłem ci dwie książki

yun diccionario.

i (jeden) słownik.

1

1.

1.1.

1.2.

1.3.

6

1. Przedstawianie osób i przedmiotów

1.4.

1.5.

En la plaza hay mil personas.

Na placu jest tysiąc osób.

Rzeczowniki niepoliczalne określają przedmioty (substancje, materiały, cechy), których

nie można policzyć na sztuki. Rzadko występują z rodzajnikiem (por. 3-10.4.);

En esta tienda venden leche.

W tym sklepie sprzedają mleko.

Tengo que comprar pan.

Muszę kupić chleb.

Ale:

La leche está caliente.

Mleko jest ciepłe.

Do określania ilości służą przysłówki ilości lub rzeczowniki policzalne.

He bebido agua.

Napiłem się wody.

He bebido un vaso de agua.

Wypiłem szklankę wody.

He bebido mucha agua.

Wypiłem dużo wody.

Rzeczowników policzalnych można używać jako niepoliczalnych i odwrotnie,

wtedy zmienia się jednak ich znaczenie.

En el prado hay una

Na łące jest (jedna) krowa.

vaca. (= policzalny: krowa)
Mi madre sirve vaca cada domingo. Moja matka podaje wołowinę

(= niepoliczalny: wołowina)

w każdą niedzielę.

W języku potocznym rzeczowniki niepoliczalne mogą występować w liczbie mnogiej.

Necesito más informaciones

Potrzebuję więcej informacji

sobre este asunto.

o tej sprawie.

Rzeczowniki abstrakcyjne wyrażają pojęcia, które nie istnieją w świecie materialnym.

Prawie nigdy nie występują w liczbie mnogiej i zawsze są poprzedzone rodzajnikiem

określonym (po przyimkach zwykle opuszcza się rodzajnik).

La belleza de esta mujer

Piękno tej kobiety robi wrażenie.

es impresionante.
Se habla mucho de la bondad

Dużo się mówi o dobroci tego

de este hombre.

człowieka.

Lo escuchaba con paciencia.

Słuchał(a) go z cierpliwością.

Konstrukcja złożona z zaimka nijakiego lo oraz przymiotnika, przysłówka lub

imiesłowu biernego pozwala nam zastąpić rzeczownik abstrakcyjny.

Nie zawsze jednak sens zdania pozostaje dokładnie taki sam.

Me dijo lo contrario.

Powiedział mi coś przeciwnego.

Lo bueno es que nunca mientes.

To dobrze, że nigdy nie kłamiesz.

Admiro lo paciente que es Carmen.

Podziwiam cierpliwość Carmen.

7

Rzeczowniki konkretne oznaczają osoby i przedmioty, które istniały, istnieją lub będą istniały

w rzeczywistości. Mogą występować w liczbie mnogiej i są poprzedzone wyrazami określa-

jącymi (rodzajnikiem, zaimkiem).

Hace poco visité esta ciudad.

Niedawno zwiedziłem to miasto.

Ayer mi coche tuvo una avería.

Wczoraj mój samochód miał awarię.

Rzeczowniki zbiorowe określają grupę osób lub przedmiotów, a czasownik opisujący wyko-

nywaną przez nie czynność występuje zawsze w liczbie pojedynczej (tak samo jak w języku

polskim).

El ejército volvió a las barracas.

Wojsko wróciło do koszar.

La familia se sentó a la mesa.

Rodzina usiadła do stołu.

Rzeczowniki te mogą występować w liczbie mnogiej, ale wtedy oznaczają zbiór grup.

A la reunión llegaron tres familias: Na zebranie przybyły trzy rodziny:

los López, los García y los Sánchez. López, García i Sánchez.

Rzeczowniki złożone zbudowane są z dwóch elementów i najczęściej mają rodzaj męski

(jeśli rzeczownik złożony składa się z dwóch rzeczowników; jeśli jednym z elementów

nie jest rzeczownik, ale inna część mowy, wtedy złożenie przyjmuje rodzaj rzeczownika).

Rzeczowniki złożone mogą się składać z następujących elementów:

rzeczownik + rzeczownik

boca + calle = la bocacalle (wylot ulicy) / las bocacalles (wyloty ulic)
przymiotnik + rzeczownik

alta + voz = el altavoz (głośnik) / los altavoces (głośniki)
rzeczownik + przymiotnik

agua + fuerte = el aguafuerte (akwaforta) / los aguafuertes (akwaforty)
przymiotnik + przymiotnik

sordo + mudo = el sordomudo (głuchoniemy) / los sordomudos (głuchoniemi)
czasownik + czasownik

corre + ve + y + dile = el correveidile (plotkarz) / los correveidile (plotkarze)
czasownik + przymiotnik

engaña + bobos = el engañabobos (oszust, kanciarz) / los engañabobos (oszuści)
przyimek + rzeczownik

para +aguas = el paraguas (parasol) / los paraguas (parasole)
czasownik + rzeczownik

cumple +años = el cumpleaños (urodziny)
przysłówek + rzeczownik

menos + precio = el menosprecio (pogarda, lekceważenie)

1. Przedstawianie osób i przedmiotów

1.6.

1.7.

1.8.

8

1. Przedstawianie osób i przedmiotów – Ćwiczenia

ÆWICZENIA – EJERCICIOS

1. Sonia habla con su nueva amiga del colegio.

Pilar le hace preguntas y Sonia le contesta empezando siempre con NO.

a. ¿ Tienes una hermana?

b. ¿ Cómo se llama tu perro?

c. ¿ Es tu madre maestra?

d. ¿ Son de Valencia tus primos Juana y Paco?

2. Completa las frases.

Vicente habla con su amigo:

a. Mi padre es médico y mi madre también es …

b. El señor García es profesor y su mujer es … también.

c. Tenemos tres gatos: dos gatos y una …

d. Mis abuelos viven en el campo: tienen un gallo y muchas …

e. A mi hermana le gusta la poesía: quiere ser …

f. Este actor es malísimo pero esta … me parece estupenda.

3. Completa las frases con nombres abstractos.

Juana habla con su amiga. Dice:

a. ¡Qué bello es este jardín! Su … me sorprende.

b. Miguel es muy perezoso. Me da rabia su …

c. A Teresa le es fácil hablar sobre cualquier tema. Tiene … de palabra.

d. Pablo es un chico muy bueno. Su … es proverbial.

e. Su abuelo sabe muchas cosas: es un hombre de gran …

4. Completa las frases con nombres compuestos.

Carmen le da consejos a su hermana menor:

a. Está lloviendo: no salgas sin …

b. Para abrir esta lata necesitas el …

c. El lunes el padre cumple 40 años. Cómprale un reloj para su …

d. Si no tienes ganas de lavar estos platos a mano, mételos en el …

e. Mete estas monedas en el … Así no las perderás.

5. Completa las frases. Hablan dos vecinas:

a. He comprado ternera. ¿Cuánta? Bueno, dos …

b. Para hacer el pastel necesito mucha harina, medio …

c. Me hace falta azúcar. ¿Puedes dejarme un …?

d. A mi hijo le gusta mucho la leche. Cada día bebe un …

e. Voy a comprar pan. Pienso comprar tres …

2.

W 1. przypadku liczbę mnogą tworzy się przez dodanie -s do rzeczownika.

W drugim rzeczownik nie ulega zmianie: liczbę mnogą zaznacza się tylko zmianą

rodzajnika.

Funkcję rzeczownika w zdaniu może również pełnić czasownik w formie bezokolicznika.

Przyjmuje on wszystkie cechy rzeczownika, tzn. rodzajnik i liczbę mnogą; może występo-

wać z przymiotnikiem jako przydawką.

Tienes que cumplir con tus deberes. Musisz wykonywać swoje obowiązki.
El beber mucha cerveza

Picie dużej ilości piwa nie jest

no es bueno para la salud.

dobre dla zdrowia.

2. Nawiązywanie do wcześniej wspomnianych osób i przedmiotów

Nawiązywanie do wcześniej

wspomnianych osób i przedmiotów

O osobach i przedmiotach można mówić nie używając rzeczowników, lecz posługując się

zaimkami osobowymi.

Zaimek yo (ja) oznacza pierwszą osobę liczby pojedynczej i najczęściej występuje w funk-

cji podmiotu. W języku hiszpańskim, podobnie jak w polskim, służy głównie do podkreśle-

nia podmiotu. W innych sytuacjach należy go opuszczać.

Este año yo voy al Japón.

W tym roku jadę do Japonii.

Te lo digo yo.

Ja ci to mówię.

Można również używać formy nieosobowej czasownika: se + czasownik w 3. osobie liczby

pojedynczej lub uno + czasownik w 3. osobie liczby pojedynczej. Uno może występować

w rodzaju żeńskim, jeśli mówi kobieta i również siebie ma na myśli.

Uno se preocupa demasiado

Człowiek się zbytnio przejmuje

por lo ocurrido.

tym, co zaszło.

Una no sabe qué ponerse.

Nie wiadomo, co na siebie włożyć.

Después de trabajar tanto

Po tak długiej pracy ma się

se tiene derecho a descansar.

prawo do odpoczynku.

Aby położyć nacisk na podmiot w 1. osobie liczby mnogiej używa się nosotros/as.

Nosotros siempre decimos la verdad. My zawsze mówimy prawdę.

Dopełnienie bliższe i dalsze wyrażają zaimki me i mí. Zaimek me stoi przed czasownikiem.

Jeśli czasownik występuje w formie gerundio, bezokolicznika lub trybu rozkazującego

w formie twierdzącej, zaimek stoi po czasowniku. Me nigdy nie występuje po przyimkach.

Mí używa się zawsze z przyimkiem.

Nome dijo la verdad.

Nie powiedział mi prawdy.

Bárbara me ha invitado a comer.

Barbara zaprosiła mnie na obiad.

Los chicos están mirándome.

Chłopcy patrzą na mnie.

No quieren llevarme al cine.

Nie chcą zabrać mnie do kina.

Dame esa llave.

Daj mi ten klucz.

Estas flores son para mí.

Te kwiaty są dla mnie.

¿Pensarás en mí cuando me vaya?

Będziesz myślał o mnie, kiedy wyjadę?

2

A.1.

1.1.

1.2

1.3.

2.1.

10

con + mí = conmigo

Alicia siempre va conmigo de compras. Alicja zawsze chodzi ze mną na zakupy.

W liczbie mnogiej dopełnienie bliższe i dalsze wyrażają nos i nosotros/as.

Nos stoi przed czasownikiem i nigdy nie towarzyszy mu przyimek.

Natomiast nosotros/as zawsze stoi po czasowniku i występuje z przyimkiem.

Zaimek jest pisany łącznie z czasownikiem, jeśli ten występuje w gerundio,

bezokoliczniku lub trybie rozkazującym w formie twierdzącej.

Nos han dado muchos regalos.

Dali nam dużo prezentów.

¿Nos lleváis al teatro el domingo?

Zabierzecie nas do teatru w niedzielę?

Ellos hablan mucho de nosotros.

Dużo mówią o nas.

Están enseñándonos su casa.

Właśnie pokazują nam swój dom.

Préstanos cien euros.

Pożycz nam sto euro.

Quédate con nosotros.

Zostań z nami.

Zaimek tú odnosi się do podmiotu w drugiej osobie liczby pojedynczej, a vosotros/as

– liczby mnogiej. Zwykle zaimki te się opuszcza. Ich użycie kładzie nacisk na osobę

wykonującą czynność.

Miguel va conmigo y tú te quedas.

Miguel idzie ze mną, a ty zostajesz.

Yo estudio español y vosotros

Ja uczę się hiszpańskiego i wy

tenéis que estudiarlo también.

także musicie się go uczyć.

Dopełnienie bliższe i dalsze wyrażają zaimki te i ti w liczbie pojedynczej, a os i vosotros/as

w liczbie mnogiej. Te i os zawsze występują przed czasownikiem i nigdy nie towarzyszy

im przyimek. Pisze się je łącznie z czasownikiem, jeśli ten występuje w gerundio, bezoko-

liczniku lub trybie rozkazującym w formie twierdzącej. Zaimki ti i vosotros/as używane są

z przyimkami.

Te presto cien euros.

Pożyczam ci sto euro.

Noos he visto en el cine.

Nie widziałem was w kinie.

Voy a enseñaros mi piso.

Pokażę wam moje mieszkanie.

Estás peinándote.

Właśnie się czeszesz.

Carlos no se acuerda de vosotros.

Carlos nie pamięta was.

Atinote lo explico.

Tobie tego nie wytłumaczę.

con + ti = contigo

Irécontigo a ver a Pilar.

Pójdę z tobą odwiedzić Pilar.

2. Nawiązywanie do wcześniej wspomnianych osób i przedmiotów

2.2.

3.1.

3.2.

11

2. Nawiązywanie do wcześniej wspomnianych osób i przedmiotów

Z przyimkami entre i según używa się zaimków yo i tú.

Según yo, tiene razón.

Według mnie, ma rację.

Entre túyyo puede sentarse Julia.

Między tobą a mną może usiąść Julia.

Podmiot w 3. osobie wyrażają następujące zaimki: él, ella, usted w liczbie pojedynczej,

a ellos, ellas, ustedes w mnogiej. Służą one do położenia nacisku na podmiot; używane są

z przyimkami.

Ella ha cometido este error.

Ona popełniła ten błąd.

Nunca me enfado con ellos.

Nigdy się na nich nie gniewam.

Este diccionario es para usted.

Ten słownik jest dla pana (pani).

Zaimek nijaki ello zastępuje całe zdanie lub wyrażenie (nigdy rzeczownik).

Sabía que iban a visitarme

Wiedziałam, że mieli mnie odwiedzić

yello me hacía mucha ilusión.

i to sprawiało mi radość.

Dopełnienie bliższe wyrażają następujące zaimki:

la

dla osób i przedmiotów rodzaju żeńskiego w liczbie pojedynczej

las

dla osób i przedmiotów rodzaju żeńskiego w liczbie mnogiej

lo

dla osób i przedmiotów rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej

le

tylko dla osób rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej; użycie le

w tej funkcji występuje głównie w centrum Hiszpanii

los

dla osób i przedmiotów rodzaju męskiego w liczbie mnogiej

Dopełnienie dalsze wyrażają następujące zaimki:

le

dla osób i przedmiotów w liczbie pojedynczej

les

dla osób i przedmiotów w liczbie mnogiej

W tym ostatnim wypadku rodzaj rzeczownika nie ma znaczenia.
Zaimki te stoją przed czasownikiem.W języku polskim szyk zaimków w zdaniu jest

bardziej swobodny. Możemy je stawiać przed i po czasowniku, ale może to wpłynąć

na sens zdania, np.:

Dam ci to. Tobie to dam. (a nie np. jej)

Dam ci to. Tobie dam to. (a nie tamto)

Quiero a mis padres. →Los quiero. Kocham moich rodziców. → Kocham ich.

Leo una novela. →La leo.

Czytam powieść. → Czytam ją.

Enseño mi casa a los primos.

Pokazuję swój dom kuzynom.

→Les enseño mi casa (a ellos).

→

Pokazuję im swój dom.

4.1.

4.2.

12

Doy los discos a mi amiga.

Daję płyty mojej koleżance.

→Le doy los discos (a ella).

→

Daję jej płyty.

Zaimki stawia się po czasowniku, jeśli ten występuje w gerundio, bezokoliczniku lub

w trybie rozkazującym w formie twierdzącej .

Estoy leyendo un libro.

Właśnie czytam książkę.

→ Estoy leyéndolo.

→

Właśnie ją czytam.

Vamos a comprar una moto.

Kupimy motor. → Kupimy go.

→ Vamos a comprarla.
Dale esta flor a Carmen.

Daj ten kwiat Carmen. → Daj jej go.

→ Dásela a ella.

Zaimki él, ella, ellos, ellas i usted/es występujące z przyimkiem a mogą stać

na początku lub na końcu zdania. Ich użycie pozwala uniknąć niejasnej sytuacji,

gdy w zdaniu pojawia się le lub les.

Le gusta mucho bailar.

Lubi tańczyć.

¿A quién? A ella le gusta

Kto? Ona lubi

mucho bailar y no a él.

tańczyć, nie on.

Gdy w zdaniu występują dwa zaimki osobowe, zaimek wyrażający dopełnienie dalsze zawsze

stoi przed tym, który wyraża dopełnienie bliższe. W języku polskim nie ma ustalonego obo-

wiązującego szyku. Powiemy np.:
Dam ci je dzisiaj./ Dam je tobie, bo on je zgubi.

Te presto mi llave.

Pożyczam ci mój klucz.

→

Te la presto.

→

Pożyczam ci go.

Os enseño las fotos.

Pokazuję wam zdjęcia.

→Os las enseño.

→

Pokazuję je wam.

Gdy w zdaniu stoją obok siebie dwa zaimki, rozpoczynające się od l-, pierwszy,

tzn. le lub les, zmienia się na se.

El cartero trae un paquete a Juan.

Listonosz przynosi paczkę dla Juana.

→ Se lo trae. (A nie: Le lo trae.)

→

Przynosi ją jemu.

Ponieważ zaimek se ma wiele znaczeń (może odnosić się do „ona”, „on”, „pan” itd.),

aby uniknąć niejasności, zwykle dodaje się na końcu lub początku zdania zaimek

lub rzeczownik poprzedzony przyimkiem a.

Se lo mandaron a él.

Przysłali mu to.

Se las presto a mi amiga.

Pożyczam je (jej) mojej koleżance.

5.

2. Nawiązywanie do wcześniej wspomnianych osób i przedmiotów

13

Zaimki osobowe najczęściej stoją przed czasownikiem. Zaimki stoją po czasowniku,

jeśli ten występuje w:

bezokoliczniku

Voy a invitarte a mi casa.

Zaproszę cię do siebie.

= Te voy a invitar a mi casa.

gerundio

Estamos escuchándolos.

Właśnie ich słuchamy.

= Los estamos escuchando.

trybie rozkazującym w formie twierdzącej

Tráeme un vaso de agua.

Przynieś mi szklankę wody.

(ale:Nome traigas un vaso de agua.) (ale: Nie przynoś mi szklanki wody.)

W języku potocznym zwykle stawia się zaimek przed bezokolicznikiem i gerundio.

La estoy viendo desde la ventana.

Widzę ją z okna.

Lo voy a invitar a mi santo.

Zaproszę go na moje imieniny.

Często zmienia się szyk wyrazów w zdaniu, stawiając dopełnienie bliższe lub dalsze na po-

czątku zdania, by położyć na nie nacisk. W tym celu należy użyć odpowiedniego zaimka.

El reloj se lo regalé a mi hermano.

Zegarek podarowałam bratu.

A Manolita le ofrecieron

Manolicie zaproponowali

un puesto interesante.

ciekawe stanowisko.

Zaimki osobowe służą również do wyrażania tego, że dana czynność przechodzi z jednej

osoby na drugą, że jest wzajemna lub że dwie osoby wykonują tę samą czynność w tym

samym czasie.

Los vecinos se saludan en la escalera. Sąsiedzi witają się na schodach.

(uno saluda al otro)

(pozdrawiają się wzajemnie)

Los hermanos se quieren mucho.

Bracia kochają się bardzo.

(uno quiere al otro)

(jeden kocha drugiego)

W języku hiszpańskim istnieją czasowniki, które mogą być zwrotne lub nie, w zależności

od tego, na kogo przechodzi czynność. Jeśli czasownik jest zwrotny, towarzyszy mu zaimek

zwrotny. Zaimki zwrotne w języku hiszpańskim odmieniają się przez osoby (w języku pol-

skim czasownikowi zwrotnemu zawsze towarzyszy zaimek „się”, bez względu na osobę).

Siempre se afeita por la mañana.

Zawsze goli się rano.

(se afeita a sí mismo)

(sam siebie goli)

Te lavas con agua caliente.

Myjesz się ciepłą wodą.

(te lavas a ti misimo)

(sam się myjesz)

2. Nawiązywanie do wcześniej wspomnianych osób i przedmiotów

6.

6.1.

6.2.

6.3.

7.

8.

9.

1

Ale:

Me peino ahora./ Peino a la niña.

Teraz czeszę się./ Czeszę dziewczynkę.

Te has puesto las botas./

Włożyłeś buty./

Has puesto las botas a tu hermano.

Włożyłeś buty bratu.

Nie zawsze czasownik zwrotny w języku polskim jest także zwrotny w języku

hiszpańskim, i na odwrót.

Nos levantamos a las ocho.

Wstajemy o ósmej.

Te quedas en casa.

Zostajesz w domu.

En verano tomamos el sol.

W lecie opalamy się.

Zaimki względne que, quien, cuyo, cual wyrażają osoby i przedmioty wspomniane w zda-

niu nadrzędnym. Zgadzają się w liczbie z zastępowanym przez nie rzeczownikiem. Nieod-

mienne jest jedynie que. Cuyo zgadza się także w rodzaju z rzeczownikiem, który poprze-

dza. W języku polskim zawsze stawia się przecinek przed „który”; w języku hiszpańskim

postawienie przecinka zmienia sens zdania.

Elalumnoque estudia mucho

Uczeń, który dużo się uczy,

tiene buenas notas.

ma dobre stopnie. (uczy się, więc

ma dobre stopnie).

El alumno, que estudia mucho,

Uczeń, który się dużo uczy, ma dobre

tiene buenas notas.

stopnie. (ten uczeń ma dobre stopnie;

informacja dodatkowa: dużo się uczy).

Zaimka que używa się, aby zastąpić w zdaniu podmiot.

El profesor de inglés que nos da

Nauczyciel angielskiego, który ma

clases cada lunes

z nami lekcje w poniedziałki,

es muy simpático.

jest bardzo sympatyczny.

El señor que llamó ayer vendrá

Pan, który dzwonił wczoraj,

a las diez.

przyjdzie o dziesiątej.

Zaimki que, el que, quien, cual występują z przyimkiem a i odnoszą się do osoby,

która jest dopełnieniem bliższym w zdaniu. Najczęściej używa się zaimka que.

La abuela que visitamos ayer nos dio dulces.

Babcia, którą odwiedziliśmy

a la que

wczoraj, dała nam słodycze.

a quien

a la cual

Te same zaimki zastępują dopełnienie dalsze oznaczające osobę i występują z innymi przy-

imkami. Najczęściej używa się zaimka que.

2. Nawiązywanie do wcześniej wspomnianych osób i przedmiotów

B.1.

1.1.

1.2.

1.3.