operator maszyn i urzadzen odlewniczych 812[03] z2 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Pogorzelska

Topienie stopów odlewniczych i zalewanie form
812[03].Z2.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Ryszard Łoin
mgr inż. Marian Cymerys

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Ewa Pogorzelska

Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 812[03].Z2.05
„Topienie stopów odlewniczych i zalewanie form”, zawartego w programie nauczania dla
zawodu operator maszyn i urządzeń odlewniczych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

Ćwiczenia

5.1. Podstawowe stopy odlewnicze jako materiał konstrukcyjny, podstawowe

składniki wsadu na stopy odlewnicze, przygotowanie wsadu na stopy
odlewnicze, topniki i paliwa

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Podstawowe informacje o piecach do topienia: instalacje żeliwiakowe,

piece tyglowe, piece elektryczne

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Technologia wytapiania stopów odlewniczych, obsługa pieców,

kontrola parametrów pracy pieca

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Spust i pozapiecowa obróbka ciekłego metalu, kontrola jakości ciekłego

metalu, ręczne i mechaniczne zalewanie form, maszyny i urządzenia
do transportu ciekłego metalu, zalewania i obróbki pozapiecowej

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Doprowadzenie metalu do formy, krzepnięcie i stygnięcie metalu w formie,

bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona przeciwpożarowa oraz ochrona
środowiska w oddziałach topienia

5.5.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń
odlewniczych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania -
- uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w
formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w
trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z
zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
techniczno dydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia,
które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pogadanki z pokazem,

−

pokazu z wyjaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

wykładu konwersatoryjnego,

−

wiczeń praktycznych.

Miejsce jednostki modułowej w strukturze modułu 812[03].Z2 „Technologia

wytwarzania wyrobów metodami odlewniczymi” jest wyeksponowane na schemacie
zamieszczonym na stronie 5.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

812[03].Z2

Technologia wytwarzania

wyrobów metodami

odlewniczymi

812[03].Z2.01

Przygotowanie mas

formierskich i rdzeniowych

812[03].Z2.02

Wykonywanie form

piaskowych zagęszczanych

ręcznie

812[03].Z2.03

Wykonywanie maszynowe

form piaskowych i rdzeni

812[03].Z2.04

Wykonywanie odlewów

metodami specjalnymi

812[03].Z2.05

Topienie stopów

odlewniczych

i zalewanie form

812[03].Z2.06

Wybijanie, oczyszczanie

i wykańczanie odlewów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
ś

rodowiska,

−

dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy,

−

korzystać z literatury technicznej,

−

przetwarzać informacje zawarte w dokumentacji technicznej i technologicznej procesu
odlewania,

−

określać właściwości metali i ich stopów oraz wskazywać znaczenie ich oceny
w procesach kontroli materiałów wsadowych,

−

klasyfikować stopy żelaza z węglem,

−

korzystać z katalogów i poradników,

−

określać zastosowanie poszczególnych gatunków stali, staliwa i żeliwa,

−

klasyfikować stopy metali nieżelaznych,

−

rozpoznawać na podstawie oznaczeń: stal, staliwo, żeliwo, stopy metali nieżelaznych,

−

rozróżniać gatunki, właściwości i zastosowanie stopów Fe-C, metali nieżelaznych i ich
stopów,

−

rozróżniać materiały ogniotrwałe oraz uzasadniać ich dobór i zastosowanie jako tworzyw
konstrukcyjnych w budowie pieców i kadzi odlewniczych,

−

dobierać maszynę i urządzenie przemysłowe do określonego zadania,

−

rozróżniać urządzenia transportowe stosowane w procesach wytwarzania odlewów,

−

rozróżniać podstawowe pojęcia związane z eksploatacją i obsługą maszyn i urządzeń,

−

rozpoznawać stan techniczny użytkowanych maszyn i urządzeń,

−

rozróżniać podstawowe elementy układów sterowania,

−

dobierać narzędzia, przyrządy i materiały w zależności od wykonywanej pracy,

−

wyszukiwać potrzebne informacje w dokumentach,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie,

−

prezentować wyniki pracy własnej i grupowej,

−

uczestniczyć w dyskusji,

−

interpretować wskazany tekst,

−

posługiwać się instrukcją przy wykonywaniu ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

sklasyfikować i scharakteryzować stopy odlewnicze,

–

ocenić wpływ składników strukturalnych żeliwa i staliwa na ich właściwości,

–

scharakteryzować przebieg wytopu żeliwa, staliwa i stopów metali nieżelaznych,

–

scharakteryzować piece odlewnicze,

–

rozróżnić urządzenia do kontroli i regulacji parametrów pracy pieca i warunków wytopu,

–

wykonać prace pomocnicze przy obsłudze pieców odlewniczych,

–

dokonać kontroli jakości ciekłego metalu,

–

dokonać kontroli parametrów pracy pieca,

–

scharakteryzować urządzenia do transportu ciekłego metalu i zalewania form,

–

zastosować zasady użytkowania urządzeń do transportu ciekłego metalu i zalewania
form,

–

zalać formy ciekłym metalem,

–

wyjaśnić budowę układu wlewowego,

–

dobrać układ wlewowy,

–

objaśnić zjawiska zachodzące w formie, po zalaniu ciekłym metalem,

–

ocenić skutki powstawania gazów, stygnięcia i skurczu metalu w formie,

–

ocenić jakość wykonanej pracy,

–

posłużyć się dokumentacją technologiczną, Dokumentacją Techniczno-Ruchową,
Polskimi Normami, normami branżowymi oraz poradnikami,

–

zastosować zasady zachowania się w strefach gazoniebezpiecznych, w strefach
bezpośredniego zagrożenia odpryskiem żużla i ciekłego metalu oraz gorącego metalu,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska podczas obsługi pieców odlewniczych i zalewania form.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812[03]

Moduł:

Technologia

wytwarzania

wyrobów

metodami

odlewniczymi 812[03].Z2

Jednostka modułowa:

Topienie stopów odlewniczych i zalewanie form
812[03].Z2.05

Temat: Przygotowanie wsadu do wytopu żeliwa szarego w piecu tyglowym indukcyjnym

o pojemności 500 kg.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności przygotowywania wsadów do topienia stopów odlewniczych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przygotować materiały wsadowe do wytopu żeliwa szarego,

−

obliczyć namiar sporządzanego wsadu,

−

zważyć poszczególne składniki wsadu na wagach uchylnych,

−

posortować składniki wsadu do odpowiednich pojemników,

−

oznaczyć pojemniki z materiałami wsadowymi przy pomocy przywieszek,

−

wypełnić kartę przygotowania wsadu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa,

−

indywidualna.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowiska do pracy grupowej i indywidualnej,

−

instrukcja przygotowania wsadu,

−

materiały wsadowe,

−

wagi uchylne,

−

pojemniki zgodne z instrukcją przygotowania wsadu,

−

przywieszki do oznaczania pojemników,

−

karta przygotowania wsadu,

−

formularze z pytaniami prowadzącymi,

−

katalogi i poradniki, w tym poradnik dla ucznia,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Przebieg zajęć:
1.

Czynności organizacyjno-przygotowawcze:

−

przypomnienie wiadomości z ostatnich zajęć na temat tworzyw odlewniczych jako
materiałów konstrukcyjnych,

−

podanie tematu i celów zajęć.

Wprowadzenie do pracy metodą tekstu przewodniego:

−

podział uczniów na zespoły 2-3 osobowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rozdanie materiałów do zajęć,

−

omówienie kryteriów oceniania.

Praca z tekstem przewodnim w zespołach.

FAZA I – INFORMACJA

−

Jakie materiały są niezbędne do przygotowania wsadu do topienia żeliwa szarego w piecu
elektrycznym?

−

Jak oblicza się namiar wsadu?

−

Jak waży się przy pomocy wag uchylnych?

−

Jak składuje się i oznacza materiały wsadowe?

−

Jak wypełnia się kartę przygotowania wsadu?

FAZA II – PLANOWANIE

−

Zaproponuj materiały wsadowe do topienia żeliwa szarego w piecu tyglowym
indukcyjnym.

−

Zaproponuj sposób obliczania namiaru wsadu.

−

Zaproponuj sposób ważenia wsadu.

−

Zaproponuj sposób składowania poszczególnych składników wsadu.

−

Zaproponuj sposób oznaczania pojemników z materiałami wsadowymi.

−

Zaproponuj sposób wypełnienia karty przygotowania wsadu.

FAZA III – USTALENIA

−

Ustal, jakie materiały będą ci potrzebne do przygotowania wsadu określonego
w ćwiczeniu.

−

Ustal sposób realizacji ćwiczenia.

−

Ustal sposób prezentacji ćwiczenia.

FAZA IV – REALIZACJA

−

Przygotuj materiały wsadowe.

−

Oblicz namiar wsadu.

−

Zważ porcje każdego składnika wsadu.

−

Umieść składniki wsadu w odpowiednich pojemnikach.

−

Oznakuj pojemniki przywieszkami.

−

Wypełnij kartę przygotowania wsadu,.

−

Zaprezentuj efekty swojej pracy.

−

Dokonaj oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

FAZA V – WERYFIKACJA

−

Sprawdź, czy prawidłowo przygotowałeś i oznaczyłeś materiały wsadowe.

FAZA VI – ANALIZA

−

Która część ćwiczenia sprawiła Ci najwięcej trudności?

−

Czy ćwiczenie zostało wykonane poprawnie?

−

Jakie ewentualnie należy nanieść poprawki?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

W podsumowaniu zajęć uczniowie formułują wnioski dotyczące przygotowywania

wsadu do topienia stopów odlewniczych.

Praca domowa

Nauczyciel zadaje pracę domową na temat topienia żeliwa w piecu tyglowym

indukcyjnym.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

prezentacja prac,

−

samoocena.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812[03]

Moduł:

Technologia

wytwarzania

wyrobów

metodami

odlewniczymi 812[03].Z2

Jednostka modułowa:

Topienie stopów odlewniczych i zalewanie form
812[03].Z2.05

Temat: Prowadzenie wytopu żeliwa szarego w tyglowym piecu indukcyjnym

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności topienia stopów odlewniczych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

określić jak zbudowany jest piec tyglowy indukcyjny,

–

określić jak działa jest piec tyglowy indukcyjny,

–

określić przebieg procesu wytopu żeliwa szarego w piecu tyglowym indukcyjnym,

–

zorganizować stanowisko pracy według zasad bhp,

–

prowadzić wytop zgodnie z instrukcją,

–

zmierzyć temperaturę kąpieli metalowej,

−

pobrać próbkę ciekłego metalu do badań składu chemicznego,

−

dobrać środki ochrony osobistej przy topieniu metalu,

−

użyć środków ochrony osobistej przy topieniu metalu,

–

zachować przepisy bhp przy topieniu metalu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z wyjaśnieniem,

−

wiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa,

−

indywidualna.

Czas: 5 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

piec tyglowy indukcyjny,

−

materiały wsadowe w oznakowanych pojemnikach,

−

wióry,

−

narzędzia do: pomiaru temperatury metalu, zgarniania żużla, dodawania dodatków
stopowych,

−

instrukcja obsługi pieca,

−

instrukcja topienia,

−

rodki ochrony osobistej,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

poradnik dla ucznia,

−

poradnik odlewnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Czynności wykonywane przez nauczyciela

Czynności wykonywane przez ucznia

Czynności organizacyjno porządkowe

−

sprawdza wygląd uczniów przygotowanych
do zajęć pod względem bhp,

−

zapoznaje uczniów z tematem, określa cele
zajęć,

−

przypomina zasady bhp obowiązujące
podczas topienia stopu w piecu tyglowym
indukcyjnym.

−

zapoznają się z tematem i celami zajęć,

−

zapisują temat w zeszytach,

−

udzielają odpowiedzi na pytania nauczyciela.

Instruktaż wstępny

−

prezentuje piec tyglowy indukcyjny,

−

prowadzi dyskusję na temat budowy pieca,

−

omawia sposób działania pieca,

−

prezentuje materiały wsadowe,

−

demonstruje sposób ładowania wsadu do
pieca,

−

demonstruje sposób włączania pieca,

−

omawia nieprawidłowości mogące powstać
podczas ładowania wsadu,

−

wydaje uczniom dokumentację, przydziela
stanowiska robocze,

−

obserwuje i nadzoruje czynności
przygotowawcze wykonywane przez
uczniów

−

rozpoznają wskazane przez nauczyciela
elementy pieca,

−

rozpoznają materiały wsadowe,

−

obserwują sposób ładowania wsadu do pieca,

−

obserwują czynności podczas włączania pieca,

−

zadają pytania w razie wystąpienia wątpliwości,

−

zapoznają się z dokumentacją otrzymaną od
nauczyciela,

−

ustalają kolejność czynności, zapisują w
formularzu,

−

organizują stanowisko pracy zgodnie z
zasadami bhp i wymaganiami dokumentacji
technologicznej

Instruktaż bieżący

−

przeprowadza przegląd stanowisk pracy,

−

ocenia: prawidłowość wykonywanych przez
uczniów czynności, przestrzeganie zasad
bhp,

−

udziela niezbędnych instrukcji, koryguje
elementarne błędy.

−

podejmują pracę na stanowisku wytopu,

−

ładują wsad zgodnie z instrukcją,

−

włączają piec,

−

kontrolują temperaturę kąpieli metalowej,

−

dodają dodatki stopowe,

−

pobierają próbki stopu do badań w
laboratorium,

−

posługują się narzędziami zgodnie z ich
przeznaczeniem i zachowaniem zasad bhp.

Instruktaż końcowy

−

dokonuje oceny przebiegu wytopu,

−

ocenia jakość pracy uczniów.

−

dokonują oceny poprawności
przeprowadzonego wytopu,

−

uzupełniają formularze do ćwiczenia,

−

formułują i zapisują wnioski z przebiegu
wytopu,

−

porządkują stanowisko pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Czynności organizacyjno-porządkowe kończące zajęcia:

−

sprawdzenie stanu stanowiska wytopu,

−

podanie tematu następnych zajęć.

Praca domowa

Polecenie wyszukania w literaturze wiadomości na temat sposobów zalewania form

ciekłym metalem.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

samoocena,

−

pytania kontrolne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe stopy odlewnicze jako materiał konstrukcyjny,

podstawowe

składniki

wsadu

stopy

odlewnicze,

przygotowanie wsadu na stopy odlewnicze, topniki i paliwa

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj próbki materiałów wsadowych do wytopu staliwa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia zwracając uwagę na przestrzeganie przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące materiałów wsadowych do
wytopu staliwa,

wybrać próbki materiałów używanych na wsad do wytopu staliwa,

ułożyć próbki na arkuszu papieru,

zaprezentować efekty swojej pracy,

dokonać oceny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z wyjaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

próbki materiałów wsadowych do różnych procesów odlewniczych,

−

arkusz papieru,

−

poradniki,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy materiałów wsadowych używanych do wytopu żeliwa w żeliwiaku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia i przygotować arkusz do ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z rodzajami materiałów wsadowych używanych do wytopu żeliwa,

określić rolę każdego składnika w procesie wytopu żeliwa,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przyporządkować każdemu składnikowi jego rolę w procesie topienia i wypełnić tabelę
w arkuszu do ćwiczenia,

zaprezentować efekty swojej pracy,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z wyjaśnieniem,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

arkusz do wykonania ćwiczenia,

−

formularze z pytaniami prowadzącymi,

−

poradniki,

−

poradnik dla ucznia.

Rodzaj materiału wsadowego

Rola, jaką spełnia materiał w procesie topienia

Materiały metalowe

Dodatki stopowe

Modyfikatory

Topniki

Paliwa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Podstawowe informacje o piecach do topienia: instalacje

żeliwiakowe, piece tyglowe, piece elektryczne

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz odpowiedni piec do topienia stopów aluminium dla odlewni pracującej w ruchu

ciągłym, wytwarzającej 1 tonę odlewów średniej wielkości na dobę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z zasadami doboru pieców do topienia stopów odlewniczych,

zapoznać się z rodzajami pieców do topienia stopów aluminium,

wyszukać strony www z ofertami pieców,

zapoznać się z piecami oferowanymi w katalogach pieców,

dokonać analizy wybranych pieców,

wybrać piec spełniający warunki wymagane w odlewni,

zapisać proponowany typ pieca,

zaprezentować efekty swojej pracy,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu,

−

katalogi ofertowe pieców do topienia stopów metali nieżelaznych,

−

plansze, makiety, modele pieców do topienia stopów,

−

dokumentacje techniczno-ruchowe pieców,

−

formularze z pytaniami prowadzącymi,

−

arkusz do ćwiczenia,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Dobierz odpowiedni piec do topienia staliwa dla odlewni pracującej w ruchu ciągłym,

wytwarzającej 5 ton drobnych odlewów na dobę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z rodzajami pieców do topienia staliwa,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wyszukać strony www z ofertami pieców,

zapoznać się z piecami oferowanymi w katalogach pieców,

dokonać analizy wybranych pieców,

wybrać piec spełniający warunki wymagane w odlewni,

zapisać proponowany typ pieca,

zaprezentować efekty swojej pracy,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

rodki dydaktyczne:

−

stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu,

−

katalogi ofertowe pieców do topienia stopów staliwa,

−

plansze, makiety, modele pieców do topienia stopów odlewniczych,

−

dokumentacje techniczno-ruchowe pieców,

−

formularze z pytaniami prowadzącymi,

−

arkusz do ćwiczenia,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Dobierz odpowiedni piec do topienia żeliwa dla odlewni pracującej w ruchu ciągłym,

wytwarzającej 5 ton odlewów średniej wielkości na dobę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z rodzajami pieców do topienia żeliwa,

wyszukać strony www z ofertami pieców,

zapoznać się z piecami oferowanymi w katalogach pieców,

dokonać analizy wybranych pieców,

wybrać piec spełniający warunki wymagane w odlewni,

zapisać proponowany typ pieca,

zaprezentować efekty swojej pracy,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu,

−

katalogi ofertowe pieców do topienia stopów staliwa,

−

plansze, makiety, modele pieców do topienia stopów odlewniczych,

−

dokumentacje techniczno-ruchowe pieców,

−

formularze z pytaniami prowadzącymi,

−

arkusz do ćwiczenia,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Technologia wytapiania stopów odlewniczych, obsługa

pieców, kontrola parametrów pracy pieca

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie1

Przeprowadź wytop żeliwa szarego w piecu tyglowym indukcyjnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia ze szczególnym uwzględnieniem przestrzegania przepisów
bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z wiadomościami na temat bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
topienia,

zapoznać się z wiadomościami na temat składu chemicznego żeliwa szarego,

zapoznać się z wiadomościami na temat składu wsadu do topienia żeliwa szarego,

zapoznać się z wiadomościami na temat przygotowania wsadu do wytopu żeliwa szarego,

zapoznać się z instrukcją topienia,

zapoznać się z instrukcją obsługi pieca,

zorganizować stanowisko pracy,

przeprowadzić wytop według instrukcji topienia,

zaprezentować efekty swojej pracy,

10)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka dydaktyczna,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

piec tyglowy indukcyjny,

−

składniki wsadu do pieca,

−

instrukcja obsługi pieca,

−

instrukcja topienia,

−

rodki ochrony osobistej,

−

poradniki,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź wytop stopu aluminium AK7 w piecu tyglowym płomieniowym i oceń

jakość stopu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia ze szczególnym uwzględnieniem przestrzegania przepisów
bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z wiadomościami na temat bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
topienia,

zapoznać się z wiadomościami na temat składu chemicznego stopu AK7,

zapoznać się z wiadomościami na temat przygotowania wsadu do wytopu stopu AK7,

zapoznać się z instrukcją topienia,

zapoznać się z instrukcją do obsługi pieca,

zapoznać się z wiadomościami na temat oceny jakości stopu,

zorganizować stanowisko pracy,

przeprowadzić wytop według instrukcji topienia,

dokonać oceny jakości stopu,

10)

zaprezentować efekty swojej pracy,

11)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka dydaktyczna,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

piec tyglowy płomieniowy opalany gazem,

−

gąski stopu AK7,

−

zaprawy,

−

instrukcja obsługi pieca,

−

instrukcja topienia,

−

spektrometr,

−

pirometr,

−

rodki ochrony osobistej,

−

poradniki,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Przeprowadź wytop staliwa w piecu tyglowym łukowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia ze szczególnym uwzględnieniem przestrzegania przepisów
bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z wiadomościami na temat bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku
topienia,

zapoznać się z wiadomościami na temat składu chemicznego staliwa,

zapoznać się z wiadomościami na temat składu wsadu do topienia staliwa,

zapoznać się z wiadomościami na temat przygotowania wsadu do wytopu staliwa,

zapoznać się z instrukcją topienia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zapoznać się z instrukcją obsługi pieca,

zorganizować stanowisko pracy,

przeprowadzić wytop według instrukcji topienia,

zaprezentować efekty swojej pracy,

10)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka dydaktyczna,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

piec tyglowy łukowy,

−

składniki wsadu do pieca,

−

instrukcja obsługi pieca,

−

instrukcja topienia,

−

rodki ochrony osobistej,

−

poradniki,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Spust i pozapiecowa obróbka ciekłego metalu, kontrola

jakości ciekłego metalu, ręczne i mechaniczne zalewanie
form, maszyny i urządzenia do transportu ciekłego metalu,
zalewania i obróbki pozapiecowej

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zalej ręcznie stopem aluminium formę piaskową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia ze szczególnym uwzględnieniem przestrzegania przepisów
bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z wiadomościami na temat zalewania firm odlewniczych,

zapoznać się z wiadomościami na temat zjawisk zachodzących w formie po jej zalaniu,

zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,

przygotować potrzebne narzędzia,

przygotować sprzęt ochrony osobistej,

zalać formę,

dokonać oceny pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka dydaktyczna,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja wykonania ćwiczenia,

−

obciążona forma odlewnicza piaskowa,

−

łyżka odlewnicza,

−

ciekły stop aluminium,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj na rysunkach urządzenia do zalewania form i nazwij je.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia i przygotować arkusze do ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z wiadomościami na temat urządzeń do mechanicznego i ręcznego
zalewania form,

rozpoznać urządzenia na rysunkach,

przyporządkować każdemu urządzeniu nazwę,

wypełnić tabelę w arkuszu do ćwiczenia,

zaprezentować efekty swojej pracy,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

rodki dydaktyczne:

−

arkusz do wykonania ćwiczenia,

−

formularze z pytaniami prowadzącymi,

−

plansza z rysunkami urządzeń do zalewania form,

−

przybory do pisania,

−

poradniki,

−

poradnik dla ucznia.

Numer rysunku

Nazwa urządzenia

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj na rysunkach urządzenia do transportu ciekłego metalu i nazwij je.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia i przygotować arkusze do ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z wiadomościami na temat urządzeń do transportu ciekłego metalu,

rozpoznać urządzenia na rysunkach,

przyporządkować każdemu urządzeniu nazwę,

wypełnić załączoną tabelę,

zaprezentować efekty swojej pracy,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

arkusz do wykonania ćwiczenia,

−

formularze z pytaniami prowadzącymi,

−

plansza z rysunkami urządzeń do transportu ciekłego metalu,

−

przybory do pisania,

−

poradniki,

−

poradnik dla ucznia.

Numer rysunku

Nazwa urządzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Doprowadzenie metalu do formy, krzepnięcie i stygnięcie

metalu w formie, bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona
przeciwpożarowa oraz ochrona środowiska w oddziałach
topienia

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź analizę zjawisk zachodzących z formie po jej zalaniu i określ sposoby

zapobiegania ich negatywnemu wpływowi na odlew.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia i przygotować arkusze do ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z wiadomościami na temat zjawisk zachodzących w formie po jej zalaniu
i sposobów zapobiegania negatywnemu wpływowi tych zjawisk na odlew,

wyodrębnić poszczególne zjawiska,

określić wpływ każdego zjawiska na właściwości odlewu,

określić sposób zapobiegania negatywnemu wpływowi zjawiska na odlew,

wypełnić tabelę w arkuszu do ćwiczenia,

ocenić wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

rodki dydaktyczne:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

formularze z pytaniami prowadzącymi,

−

przybory do pisania,

−

literatura techniczna,

−

poradnik dla ucznia.

Nazwa zjawiska

Wpływ zjawiska na odlew

Sposób zapobiegania wpływowi

zjawiska na odlew

Ćwiczenie 2

Przeprowadź analizę budowy układu wlewowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia i przygotować arkusze do ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z wiadomościami na temat budowy układu wlewowego i funkcji jego
poszczególnych elementów,

określić rolę każdego elementu budowy układu wlewowego w procesie zalewania formy,

wypełnić tabelę w arkuszu do ćwiczenia,

ocenić wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

rodki dydaktyczne:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

przybory do pisania,

−

literatura techniczna,

−

poradnik dla ucznia.

Nazwa elementu układu wlewowego

Rola elementu w procesie zalewania formy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Topienie metalu i zalewanie
form”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 13, 14, 16,17,18, 20 są z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 7, 9, 11, 15, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. a, 4. c, 5. d, 6. a, 7. d, 8. a, 9. a, 10. d, 11. c,
12. a, 13. d, 14. a, 15. b, 16. d, 17. a, 18. a, 19. c, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Wyjaśnić pojęcie wsadu

Wymienić składniki wsadu do topienia stopów
metali nieżelaznych

Wymienić główne składniki stopów metali
nieżelaznych

4. Wyjaśnić pojęcie namiaru wsadu

5. Podać definicję żeliwiaka

6. Podać definicję tygla

Określić cel stosowania modyfikacji stopu

Określić zastosowanie pirometru
termoelektrycznego

Określić cel zabiegu świeżenia staliwa

10 Wyjaśnić cel stosowania żelazostopów

11 Określić cel stosowania rafinacji stopów

12 Wyjaśnić pojęcie zgaru

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13 Wskazać substancje używane do świeżenia staliwa

14 Wskazać narzędzia używane do zalewania form

15 Rozpoznać nawęglacze stopu

16 Określić źródła ciepła w piecach topialnych

17 Określić skutki skurczu odlewniczego

18 Wskazać narzędzia używane do zalewania form

19 Określić cel stosowania nadlewów

20 Wymienić parametry pracy pieca odlewniczego

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów i kart odpowiedzi.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 50 min.

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Materiały ładowane do pieca w celu stopienia to
a)

wsad.

topniki.

nawęglacze.

paliwa.

Gąski stopu są głównym składnikiem wsadu do wytopu
a)

eliwa ciągliwego.

eliwa szarego.

stopów metali nieżelaznych.

staliwa.

Główne składniki mosiądzów to
a)

miedź i cynk.

miedź i cyna.

ołów i antymon.

aluminium i krzem.

Obliczanie ciężaru poszczególnych składników określa się jako
a)

pomiar wsadu.

ważenie wsadu.

namiar wsadu.

przygotowywanie wsadu.

Piec szybowy opalany koksem to
a)

piec elektryczny oporowy.

piec elektryczny łukowy.

piec tyglowy płomieniowy.

eliwiak.

Naczynie z materiału odpornego na wysokie temperatury, używane w odlewni, to
a)

tygiel.

forma odlewnicza.

eliwiak.

rdzeń.

Modyfikacja stopu odlewniczego ma na celu
a)

zmianę temperatury stopu.

zmianę wymiarów odlewu.

odtlenianie stopu.

zmianę struktury stopu.

Pirometr termoelektryczny służy do pomiaru
a)

temperatury ciekłego metalu.

kształtu i wymiarów odlewu.

składu chemicznego stopu.

struktury stopu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wieżenie staliwa polega na

odtlenianiu kąpieli metalowej.

przelewaniu kąpieli metalowej.

usuwaniu domieszek w stali przez ich utlenianie.

dodawanie dodatków stopowych do stali.

10.

Substancje służące do wprowadzania dodatków stopowych do kąpieli metalowej to
a)

surówki.

topniki.

paliwa.

elazostopy.

11.

Oczyszczenie stopów z niepotrzebnych składników jest celem
a)

modyfikacji.

topienia.

rafinacji.

wyżarzania.

12.

Zgar jest to
a)

strata składników stopu na skutek ich wypalania.

zgarnianie żużla z powierzchni kąpieli metalowej.

strata metalu na skutek wylania z pieca.

warstwa żużla na powierzchni metalu.

13.

Do świeżenia staliwa służy
a)

koks.

węgiel.

wodór.

tlen.

14.

Do ręcznego przenoszenia kadzi z ciekłym metalem służą
a)

widły.

suwnice.

przenośniki taśmowe.

przenośniki podwieszane.

15.

Złom elektrod grafitowych używany przy wytopie żeliwa służy jako
a)

topnik.

nawęglacz.

odtleniacz.

rafinator.

16.

ródłem ciepła w piecu topialnym nie jest

przepływ prądu elektrycznego.

spalanie gazu.

spalanie koksu.

spalanie benzyny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

Skutkiem skurczu odlewniczego jest
a)

zmniejszenie wymiarów odlewu.

zwiększenie wymiarów odlewu.

brak zmian w wielkości odlewu.

stabilizacja odlewu.

18.

Do zalewania formy odlewniczej nie używa się
a)

rdzenia odlewniczego.

kadzi odlewniczej.

łyżki odlewniczej.

komory tłokowej.

19.

W celu zapobiegania występowaniu jam skurczowych stosuje się
a)

wcześniejsze podgrzewanie formy.

zwiększanie temperatury ciekłego metalu.

zasilanie przez nadlewy.

zmniejszanie temperatury ciekłego metalu.

20.

Do parametrów pracy pieca odlewniczego nie należy
a)

pojemność pieca.

cena pieca.

szybkość nagrzewania.

zużycie energii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Topienie stopów odlewniczych i zalewanie form

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test praktyczny typu próba pracy do jednostki modułowej: „Topienie
stopów odlewniczych i zalewanie form”

Zadanie składa się z 11 ocenianych elementów pracy (ocenianych czynności)

Za każdą poprawnie wykonaną czynność zadania praktycznego uczeń otrzymuje punkty

według arkusza obserwacji. Za niewykonanie czynności (elementu pracy) lub częściowe jej
wykonanie uczeń otrzymuje „0” punktów. Maksymalna ilość punktów do uzyskania to 22.

Proponuje się następujące normy wymagań do ustalenia oceny wyrażonej
w stopniach:

−−−−

niedostateczny – za uzyskanie mniej niż 50% punktów i braku wykorzystania,
wskazówek oraz pytań naprowadzających,

−−−−

dopuszczający – za uzyskanie 50% ÷ 59% punktów (dopuszcza się pytania
naprowadzające),

−−−−

dostateczny – za uzyskanie 60% ÷ 69% punktów,

−−−−

dobry – za uzyskanie 70% ÷ 89% punktów,

−−−−

bardzo dobry – za uzyskanie 90% punktów i więcej, praca całkowicie samodzielna.

Zadanie dla ucznia

Temat: Zalej stopem aluminium przygotowaną formę piaskową

Arkusz obserwacji

Ocena obserwacji

Punkty

L.p.

Oceniany element pracy
(oceniana czynność)

Możliwe do

uzyskania

Uzyskane

Zapisanie kolejnych czynności przy zalewaniu form piaskowych

Sporządzenie wykazu potrzebnego sprzętu

Sporządzenie wykazu sprzętu ochrony osobistej

Zorganizowanie stanowiska zgodnie z zasadami bhp

Sprawdzenie stanu formy i jej obciążenie

Sprawdzenie stanu technicznego narzędzi roboczych oraz sprzętu
ochrony osobistej

Zalanie formy ciekłym metalem z zachowaniem zasad bhp

Sprawdzenie, czy w przelewach pokazał się ciekły metal

Ocena jakości wykonanej pracy

10 Uporządkowanie stanowiska roboczego

11 Prezentowanie wykonanego zadania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z zadaniem typu próba pracy oraz z zasadami punktowania.

Przygotuj instrukcję do wykonania zadania dla każdego ucznia.

Przygotuj dokumentację technologiczną do zadania dla każdego ucznia.

Przygotuj ciekły metal, formę i narzędzia do jej zalania dla każdego ucznia.

Zabezpiecz odpowiednią ilość narzędzi roboczych i sprzętu ochrony osobistej.

Zapewnij samodzielność podczas wykonywania pracy.

Przed rozpoczęciem próby pracy przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

10.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

11.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na wykonanie zadania.

12.

Kilka minut przed zakończeniem zadania przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia pracy.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj dokładnie instrukcję do wykonania zadania.

Podpisz imieniem i nazwiskiem formularz „plan działania”.

Przeanalizuj dokładnie treść zadania oraz załączoną dokumentację.

Na podstawie instrukcji zalewania ustal:

−

czynności podczas zalewania formy i kolejność ich wykonywania,

−

wykaz potrzebnych narzędzi i sprzętu ochrony osobistej.

Zapisz niezbędne informacje w przygotowanym formularzu „plan działania”.

Pobierz potrzebne narzędzia robocze i materiały do zalania formy.

Zorganizuj stanowisko robocze, rozmieść odpowiednio narzędzia i materiały do zalania
formy.

Sprawdź stan techniczny narzędzi i sprzętu ochrony osobistej.

Wykonaj zaplanowane czynności zgodnie z obowiązującymi wymaganiami bhp.

10.

Po wykonaniu zadania sprawdź jakość wykonanej pracy.

11.

Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko.

12.

Zaprezentuj zalaną formę.

13.

Na wykonanie zadania masz 60 minut.

14.

Podczas wykonywania zadania będziesz obserwowany i oceniany przez nauczyciela.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

formularz dla ucznia: plan działania,

−−−−

zestaw narzędzi roboczych i sprzęt ochrony osobistej,

−−−−

forma piaskowa, ciekły metal.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik nr 1 do testu praktycznego typu „próba pracy”

Imię i nazwisko..................................................................................

ZADANIE PRAKTYCZNE

Temat: Zalej stopem aluminium przygotowaną formę piaskową

Plan działania

Kolejność wykonywanych czynności podczas zalewania formy………..…………………

……………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………...

Wykaz niezbędnych narzędzi:…...…………………………………….……………………

……………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………....

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

Wykaz niezbędnego sprzętu ochrony osobistej:…...…………………….………………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

Adamski Cz Piwowarczyk T.: Metalurgia i odlewnictwo metali nieżelaznych. Skrypty
uczelniane AGH, Kraków 1979

Chudzikiewicz R.: Mechanizacja odlewni. WN-T, Warszawa 1974

Gierek A. Sioda H.: Technologiczne podstawy projektowania odlewni. Wydawnictwo
„Śląsk”, Katowice 1973

Górecki A.: Technologia ogólna

Kniaginin G.: Staliwo metalurgia i odlewnictwo. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1977

Kosowski A: Metaloznawstwo stopów odlewniczych. Wydawnictwa AGH, Kraków 1996

Piwoński T.: Odlewnictwo. PWSZ, Kraków 1969

Podrzucki Cz Kalata Cz.: Metalurgia i odlewnictwo żeliwa. Wydawnictwo „Śląsk”,
Katowice 1976

Podrzucki Cz. Szopa.: Piece i urządzenia metalurgiczne stosowane w odlewnictwie.
Wydawnictwo”Śląsk”, Katowice 1982

10.

Praca zbiorowa: Mały poradnik odlewnika. WN-T, Warszawa 1974

11.

Praca zbiorowa: Poradnik inżyniera Odlewnictwo t.I i II. WN-T, Warszawa 1986

12.

Samsonowicz Z.: Automatyzacja procesów odlewniczych, WN-T, Warszawa 1985

13.

Skarbiński M.: Uruchomienie produkcji w odlewni. WN-T, Warszawa 1974

14.

Ziemkiewicz J.: Technologia odlewnictwa. PZWZ, Warszawa 1970

15.

Strony WWW

Literatura metodyczna

1.

Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

Francuz M., Karpiński J.: Metodyka nauczania zajęć praktycznych. WSiP, Warszawa
1992

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Warszawa 1997

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000