1

SCHEMAT ODPOWIEDZI – URBANIZACJA

1

a)Ameryka Północna
b) Europa
c) Azja Wschodnia

0-3

Za rozpoznanie każdego z
regionów

.............................................po

1 p

2

Skreśli: dwa, wzrasta, dodatni, Dolnym,
monocentryczną

0-3

Skreśli prawidłowo:
2 wyrazy .................................. 1 p
3 wyrazy .................................. 2p
4-5 wyrazów ............................ 3 p

3

Przykłady problemów: - niekontrolowany
rozwój miast pod względem liczby ludności
i powierzchni, - rozwój slumsów, - niski
standard życia, przejawiający się między
innymi w braku zapewnienia podstawowych
potrzeb np. wody, - brak pracy, - wzrost
przestępczości. Przykład oceny z
uzasadnieniem: Rozwiązanie problemów
związanych z eksplozją miast w
wymienionych regionach świata jest bardzo
trudne i najczęściej niemożliwe. Dzieje się
tak dlatego, że zjawisko eksplozji miast nie
wynika z rozwoju gospodarczego danego
kraju, a jest spowodowane przeludnieniem
wsi i brakiem pracy lub niewielką liczbą
miast (niekiedy jest to tylko jedno miasto),
w których nie ma możliwości poprawy
warunków życia.

0-4

Za sformułowanie: jednego
problemu 1 pkt dwóch
problemów 2 pkt. trzech
problemów 3 pkt. Za ocenę z
uzasadnieniem 1 pkt

4

A - aglomeracja monocentryczna lub
aglomeracja
B - aglomeracja policentryczna lub
konurbacja
przykłady A: np. warszawska, krakowska,
łódzka, londyńska, moskiewska, paryska i
inne
przykłady B: gdańska (Trójmiasto),
katowicka (górnośląska, GOP), Zagłębia:
Ruhry, Saary, Donieckie i inne.

0 - 3

a).prawidłowo nazwany zespół
A i B - 1 pkt
b). podanie dwu i trzech
przykładów -1 pkt,
podanie czterech przykładów –
2 pkt.

5

a). możliwe warianty kolejnych etapów
1 - 2 - 3 - 4
1 - 2 - 3
1 - 3 - 4
1 - urbanizacja
2 - suburbanizacja
3 - dezurbanizacja (deglomeracja)
4 - reurbanizacja

zwracać uwagę na logiczny ciąg i opis
procesu a nie terminologię

b). zagrożenia,

np. przeludnienie miast,

przestępczość, wzrost hałasu, zatrucie

0 - 4

a).
prawidłowe podanie i
objaśnienie każdego etapu - po
1 pkt,
( razem 3 pkt. )
pod warunkiem logicznego ich
ustawienia zaliczyć dobry opis
procesu

2

środowiska, zajmowanie powierzchni
rolnych i terenów wiejskich przez zabudowę
miejską;
szanse np. łatwiejszy dostęp do oświaty,
kultury, służby zdrowia, lepiej rozwinięta
sieć komunikacyjna, możliwość znalezienia
pracy, duży rynek zbytu

b).
podanie zagrożenia i szansy - 1
pkt

6

a)Np.: megalopolis powstaje w wyniku
rozrastania się, a następnie łączenia się
wielkich aglomeracji i obszarów
metropolitalnych. Procesy rozrastania się
aglomeracji są m.in. efektem migracji
ludności z obszarów centralnych aglomeracji
na ich obrzeża, b) Np.: W Stanach
Zjednoczonych nad Wielkimi Jeziorami
(Chicago, Detroit, Toronto). Na zachodnim
wybrzeżu Stanów Zjednoczonych w
Kalifornii (San Francisco, Los Angeles). W
Japonii (Tokio, Jokohama, Osaka, Kobe,
Kioto). W Europie - na pograniczu krajów
Beneluxu, Niemiec i Francji (Bruksela,
Rotterdam, Haga, Amsterdam).

0-4

a)
za uwzględnienie w opisie:
- łączenia się aglomeracji .......... 1 pkt
- procesu prowadzącego do
łączenia się aglomeracji............. 1 pkt
b)
za podanie:
- każdego przykładu z
wymienionymi
dwoma miastami po .................. 1 pkt

7.

3. Europa Zachodnia; 4. Ameryka
Łacińska; 5. Kraje muzułmańskie;
6. Australia.

2

Za dwa poprawne
przyporządkowania .... 1 pkt
trzy - cztery ................................

8.

Kanada, np.: Przemieszczanie ludności z
centrów miast powoduje rozrost
mieszkalnych dzielnic peryferyjnych
(willowych) Afryka Środkowa, np.:
Wędrówka ubogiej ludności wiejskiej do
miast powoduje rozwój biednych dzielnic
peryferyjnych (slumsów).

2

Za każde poprawne
wskazanie migracji
ludności w podanym
regionie lub kraju po 1
pkt

9.

Np.: A. Za: Zostanie rozwiązany problem
składowania śmieci. Przeciw: W czasie
spalania śmieci mogą dostawać się do
powietrza szkodliwe substancje. B. Za:
Zostanie obniżony koszt budowy i
eksploatacji budynku, ponieważ na
mniejszej powierzchni może działać więcej
użytkowników. Przeciw: Wysokie budynki
przesłaniają promienie słoneczne, panujący
półmrok niekorzystnie oddziaływuje na
ludzki organizm. C. Za: Zostaną zapewnione
płynniejszy przepływ ruchu
samochodowego i likwidacja korków.
Przeciw: Budowa takich dróg jest bardzo
ograniczona, a czasem niemożliwa z
powodu gęstej zabudowy w centrum miasta.
Konieczność wyburzania budynków pod
budowę dróg. Zwiększone zanieczyszczenie
powietrza hałasem i spalinami.

6

Za każdy poprawny
argument po 1 pkt
Maksymalnie 6 pkt

10 rozpoznać na podstawie opisu typ zespołu

miejskiego

0-2

a. megalopolis;
b. aglomeracja monocentryczna
(aglomeracja);
c. aglomeracja policentryczna
(konurbacja)

3

poda dwa ...............1 p;
poda wszystkie .......2 p

11 rozpoznać kraje słabo i wysoko

zurbanizowane

1

podkreśli c - 1 p

12 podać przyczyny wzrostu wskaźnika

urbanizacji w krajach rozwijających się

0-3

regiony np.: Azja Wschodnia,
Azja Południowa, Afryka,
Ameryka Łacińska;
wpisze dwa - 1 p
wskaże np.: na niekontrolowany
napływ do miast, wysoki
przyrost naturalny 0-2 p

13 opisać przebieg procesów

urbanizacyjnych w państwach wysoko
rozwiniętych

0-2

uwzględni coraz wolniejszy
wzrost spowodowany
odpływem ludności z miast,
rozwojem stref podmiejskich
0-2 p

14 przyporządkować miastom pełnione przez

nie funkcje

0-3

kolejno wierszami: 3, 5, 6, 1, 2,
7, 4 (lub 1)
przyporządkuje trzy-cztery
numery...........................................................
przyporządkuje pięć-sześć - 2 p
przyporządkuje wszystkie - 3 p

15 wyjaśnić pojęcie miasta satelitarne

0-2

poda przykład i uwzględni ich
podrzędną funkcje względem
głównego ośrodka - 0-2 p

16 wykazać się znajomością cech sieci

osadniczej w Polsce

0-2

kolejno: P, B, P, P, P, P
uzupełni cztery -1 p
uzupełni pięć-sześć - 2 p

17 przedstawić na podstawie mapy

regionalne zróżnicowanie rozmieszczenia
„nowych" miast

0-2

wskaże na koncentracje
„nowych" miast w południowej
Polsce, wskaże regiony o małej
koncentracji - 0-2 p

18 podać przyczyny dominacji wśród

„nowych" miast tych, które odzyskały
prawa miejskie

0-2

wskaże na spadek znaczenia
tych miast głównie w okresie
międzywojennym i obecny
wzrost w skali lokalnej czy
regionalnej - 0-2 p

19 wykazać się znajomością powiązań między

industrializacją a urbanizacją

1

podkreśli wyłącznie: Polkowice,
Tarnobrzeg, Lubin - 1 p

20 opisać pozytywne i negatywne skutki

urbanizacji

0-10

poprawność merytoryczna - 0-
7 p
wymieni pozytywne i
negatywne skutki urbanizacji
na przykładach miast w krajach
o różnym poziomie rozwoju
gospodarczego
poprawnie stosuje terminologię
geograficzną... .0-2 p
odpowiedź ma logiczny i
przejrzysty układ - 1 p

21

scharakteryzować rozwój miast w Polsce

0-10

poprawność merytoryczna 0-7
p
uwzględni miasta lokacyjne-
średniowieczne, renesansowe,
barokowe, przemysłowe;

4

uwzględni okresy regresu i
rozkwitu miast; wskaże na
czynniki, funkcje i fizjonomię
miast w poszczególnych
okresach rozwoju
poprawnie stosuje terminologię
geograficzną - 0-2 p
odpowiedź ma logiczny i
przejrzysty układ ................................

22. Kolejno:

a) M lub C
b) P

0-2

Za każde przyporządkowanie ..........

23. Np.: niski przyrost naturalny, który nie jest

równoważony napływem ludności,
narastająca atrakcyjność stref podmiejskich,
poprawa warunków materialnych rodzin
powoduje ucieczkę od uciążliwości życia w
mieście (zanieczyszczenie, hałas, trudności
komunikacyjne),
w miastach powyżej 200 tys. ale nie
przekraczających 400 tys. mieszkańców
duży udział schyłkowego przemysłu w
gospodarce miasta np. Katowice.

0-2

Za podanie jednej przyczyny ............
Za podanie dwóch przyczyn .............

24 1. megalopolis,

2. aglomeracja (monocentryczna).

0-2

Za poprawne nazwanie
zespołów miejskich:
- jednego ....................1 pkt
- dwóch ......................2 pkt

25 Konurbacja – C, 1

Aglomeracja – B, 2
Megalopolis – A, 3

0-2

Za każdą poprawnie
wypełnioną kolumnę w tabeli –
1 pkt

26 a) aglomeracja monocentryczna

b) megalopolis

0-1

Za poprawne
przyporządkowanie typów dla
zespołów miast ... 1pkt

27

C

0-1

za wskazanie prawidłowej odpowiedzi
1 pkt

28

Np.:
-rozwój przemysłu sprzyja koncentracji ludności
-skupiska ludności wywołują konieczność rozbudowy
osiedli miejskich
-rozwój budownictwa stwarza warunki do rozwoju
wyspecjalizowanych przemysłów „budowlanych”
-rozwój urbanizacji i napływ ludności sprzyja
rozwojowi
przemysłu spożywczego
-miasto i jego infrastruktura techniczna jest miejscem
lokowania zakładów przemysłowych
-przemysł paliwowo-energetyczny zaspokaja potrzeby
skupisk miejskich i zlokalizowanych w nich
zakładów
Produkcyjnych

0-1

za prawidłowe podanie dwóch
przykładów 1pkt

29

1. aglomeracja policentryczna np.: GOP w Polsce,
Rabat - Sale w Maroku, Zagłębie Ruhry w
Niemczech, Zagłębie Donieckie na Ukrainie

0-1

za prawidłowe podpisanie rysunków i
podanie
odpowiednich przykładów 1 pkt

5

2. megalopolis np.: na wschodnim wybrzeżu Stanów
Zjednoczonych (Boston – Waszyngton), Nad
Wielkimi Jeziorami (Chicago – Pittsburgh), Tokio –
Jokohama,
Osaka – Kobe - Kioto

30 B i C

0 - 1

Za poprawną odpowiedź 1
pkt

31 B. niski lub ujemny przyrost naturalny

ludności dużych miast
E. odpływ zamożniejszej ludności wielkich
aglomeracji do stref peryferyjnych miast

0-1

Za zaznaczenie poprawnych
odpowiedzi – 1 pkt

32

A. Megalopolis
Boston, Nowy Jork
B. Aglomeracja policentryczna
(konurbacja)
Sosnowiec, Chorzów
C. Aglomeracja monocentryczna
(aglomeracja)
Łódź, Pabianice

0-2

Za poprawne wypełnienie
komórek
tabeli
- czterech, pięciu - 1 pkt
- sześciu - 2 pkt

33

Bombaj – Indie
Rio de Janeiro - Brazylia

0-2

Za poprawne wypełnienie wierszy w
tabeli
jednego – 1pkt
dwóch – 2 pkt
Lub
za poprawne uzupełnienie wyłącznie
kolumny dla miast – 1pkt

34

Dębno – wielodrożnica
Porąbki – ulicówka

0-1

Za wybór właściwych kształtów wsi –
1pkt

35

A. północno-wschodnie wybrzeże USA
C. wybrzeża wyspy Honsiu

1

Za zaznaczenie nazw dwóch
poprawnych obszarów – 1pkt

36

Np.:
- oszczędności w budżecie miejskim
- czystsze środowisko przyrodnicze
- zmniejszanie bezrobocia w mieście
- zmniejszanie ubóstwa w mieście
- zmniejszenie korków na ulicach
- upowszechnienie świadomości ekologicznej
mieszkańców
Uwaga! Uznajemy odpowiedź, w której
argument jest przepisany z tekstu

2

Za podanie poprawnych korzyści:
- trzech – 1pkt
- czterech – 2pkt

37 Np.:

współczynnik urbanizacji nie zawsze
odzwierciedla poziom rozwoju
gospodarczego państwa, ponieważ zdarza
się, że wysoki poziom urbanizacji jest:
- efektem ucieczki ludności ze wsi z powodu
braku pracy na wsi,
- spowodowany napływem ludności do miast
w wyniku eksplozji demograficznej i
przeludnienia wsi

0-1

Za uzasadnienie z poprawnym
argumentem………..1pkt

6

38

0-2

Za poprawne
przyporządkowanie typów
miast:
dwóch……………...1pkt
trzech………………2pkt

39 Przykład poprawnej odpowiedzi

- wokół miast powstają ogromne dzielnice
biedy (slumsy).
- nasila się problem usuwania z miast
ścieków i odpadów.
- nasilają się problemy komunikacyjne.
- w mistach rośnie bezrobocie
- w miastach rośnie zagrożenie chorobami
- wzrasta przestępczość w miastach
- nasila sie problem zaopatrzenia miast w
żywność i wodę
- trudny dostęp do oświaty i służby zdrowia

0-2

za podanie negatywnych
konsekwencji:
- dwóch – 1 pkt
- trzech – 2 pkt