Kary, nagrody - czyli jak wychowywać?
Z pewnością każdy świadomy rodzie konfrontuje się niejednokrotnie z tytułowym
pytaniem. Jeśli planuje rodzicielstwo, to być może już na etapie ustalania imienia dziecka,
jego przyszłości i właśnie metod wychowawczych, które mają pomóc w ukształtowaniu
pożądanych cech pociechy. Później wielokrotnie, najczęściej w chwilach zwątpienia w swoje
rodzicielskie kompetencje lub w obliczu nieoczekiwanych „wyczynów” potomka.
Trudno realizować pełne dobrej woli rodzicielskie postanowienia, gdy stres i obciążenia
codziennego życia dają się szczególnie we znaki. Zadania nie ułatwia też fakt braku prostego
przepisu na wychowanie – w końcu każde dziecko jest indywidualnością, podobnie, jak
starający się kształtować je rodzice. Mimo to mam nadzieję, że poniższe zestawienie może
być inspiracją dla poszukujących złotego środka w wychowaniu.
A – RODZICE
•
Wychowanie dziecka to chyba najtrudniejsze i najbardziej odpowiedzialne życiowe
zadanie, nie da się go realizować bez popełniania błędów. Dobry rodzie to ten, który
bierze odpowiedzialność za swój wpływ na dziecko i w razie potrzeby koryguje go
poszukując lepszych rozwiązań.
•
Szukanie rady czy pomocy w pokonywaniu problemów wychowawczych poza domem
jest dowodem rodzicielskiej odpowiedzialności, a nie nieudolności.
•
Dzieci czerpią głównie z przykładu, jaki dajemy im swoim zachowaniem, więc nie da się
np. wpoić im postawy „nie wolno krzywdzić słabszych” jednocześnie stosując wobec nich
przemoc słowną czy fizyczną.
•
W wychowaniu obowiązuje „zasada walizki”, czyli co włożysz, to wyjmiesz. Dziecko,
którego uczucia i poglądy nie są przez rodziców szanowane, nie będzie umiało uszanować
ich u innych; poszturchiwane czy bite – tak samo będzie zachowywać się względem
rówieśników; okłamywane nauczy się kłamać itd.
•
Brak ograniczeń stawianych dziecku nie jest dowodem mądrej miłości, ponieważ
bezwzględne uleganie jego potrzebom służy mu do 1 r.ż. Później potrzebne są rozsądne
i odpowiednie do wieku dziecka granice.
•
Trudno wychować szczęśliwe dziecko samemu nie będąc szczęśliwym, dlatego warto
zająć się czasem swoimi ograniczeniami – jeśli nie dla własnego dobra, to choćby
z myślą o dziecku.
B – KARY
•
Kara nie ma być narzędziem zadawania psychicznego bądź fizycznego bólu, lecz pomocą
(dla rodziców – w kierunkowaniu aktywności dziecka; dla dziecka – informacją „nie tędy
droga”).
•
Należy unikać karania pod wpływem emocji – wtedy jest to rozładowanie napięcia przez
rodzica, a nie świadomy wybór najlepszej strategii. Lepiej odreagować poza sytuacją
i wrócić do niej odzyskawszy samokontrolę.
•
Bicie wywołuje w dzieciach uczucie wstydu, urazy i bezradności, ponadto podnosi
poziom agresji – nie uczy ich natomiast rozwiązywania problemów.
•
Najlepsze formy kary to: danie dziecku możliwości odczucia konsekwencji swojego
czynu (np. „rozbiłeś młotkiem swój samochód – nie da się już bawić nim jak wcześniej”)
lub pozbawienie go przyjemności (komputer, tv, kieszonkowe) zgodnie z ustalonymi
wcześniej zasadami.
•
Dziecko powinno mieć jasność co do obowiązujących w domu zasad i kar grożących za
ich złamanie.
•
Nie strasz karą, której nie jesteś w stanie wyegzekwować – rzucanie słów na wiatr obniża
Twój autorytet w oczach dziecka.
