Gatunki dziennikarskie zajęcia 3

mgr Anna Dudzińska

GATUNKI

DZIENNIKARSKIE

KORESPONDENCJA

•

Należy do najstarszych gatunków dziennikarskich

•

DEFINICJA: Rozbudowana informacja, zakładająca
„istnienie różnicy geograficznej (odległości) między
miejscem, gdzie ma być opublikowana. W tym też sensie
mówi się o korespondencji z zagranicy i różnych rodzajach
korespondencji krajowej, np. korespondencji stołecznej,
którą publikuje się w innym mieście czy też korespondencji
prowincjonalnej – opublikowanej w stolicy

(

K. Wolny-Zmorzyński, A. Kaliszewski, W. Furman, „Gatunki

dziennikarskie. Teoria, praktyka, język”, za: Z. Bauer „Gatunki
dziennikarskie

”)

KORESPONDENCJA

KORESPONDENCJA –– CECHY GATUNKU

CECHY GATUNKU

•

Cechy: aktualność, zwięzłość, najistotniejsze fakty, opisowe i
pogłębione ujęcia

•

Swoboda w zakresie tematu i formy

•

Obowiązuje chronologia

•

Występują fotografie

•

Autorski dobór faktów z wyraźnym zasugerowaniem odbiorcy
punktu widzenia autora

•

Korespondencje prasowe, radiowe, telewizyjne – przedstawiają
ważne wydarzenia z życia politycznego, społecznego, kulturalnego
danego kraju

ŻYCIORYS I SYLWETKA

•

„Małe gatunki”

•

Autor skupia się na przywołaniu najważniejszych
szczegółów z życia postaci

•

Polska socjalistyczna – życiorys – chronologia
ważniejszych wydarzeń z biogramu postaci, podawanie
istotnych faktów, dat

•

Obecnie gatunek nabrał żywszego charakteru – teraz to
sylwetka, postać, portret, główka – prezentacja
osobowości, wyglądu zewnętrznego, sposobu życia,
zainteresowań, nie ma wymogu chronologii czasowej

SYLWETKA

•

Prezentujemy charakterystyczne elementy
osobowości prezentowanej postaci

•

Selekcja informacji

•

Nie oceniamy, a opisujemy

•

Pamiętajmy o podaniu źródła

•

Ważny jest ciekawy, żywy opis

REPORTAŻ

•

Początki reportażu upatruje się w początkach
piśmiennictwa

•

Praprzodkiem reportażu jest plotka

•

Reportaż – słowo pochodzi od łać. „reporto” = donoszę
o danym wydarzeniu ludziom, którzy tego zdarzenia nie
widzieli

•

DEFINICJA: Reportaż – utwory o charakterze
sprawozdań z wydarzeń, których autor był
bezpośrednim świadkiem lub uczestnikiem; szczegóły
odgrywają ważną rolę; human touch

W REPORTAŻU…

•

Autor rzeczowo przedstawia fakty zgodne z
rzeczywistością, używając przy tym
artystycznych środków wyrazu: obrazowość,
język charakterystyczny dla dzieł literackich,
aktualność, istotność, komunikatywność i
interakcyjność z odbiorcą

•

Autor podejmuje aktualną tematykę

•

Autor występuje w charakterze obserwatora,
świadka, współuczestnika wydarzeń,
rekonstruktora

PODZIAŁ WG. MIEJSCA I SPOSOBU PUBLIKACJI

•

Reportaż pisany (fabularny/problemowy) – publikowany w prasie –

dziennikach/czasopismach/ magazynach/w formie książkowej/seriach

reportaży

•

Reportaż radiowy – nagrywany i puszczany przez rozgłośnię radiową;

szumy/efekty akustyczne/wypowiedzi bohaterów i ich

zestawienie/montaż – istotne dla lepszej percepcji, jak również słowny

opis sytuacji

(…) Reportaż radiowy różni się od pisanego. Inna jest jego wrażliwość.

Wyraża się w słowie bezpośrednio usłyszanym, podczas kiedy w

reportażu pisanym dużą rolę odgrywa narracja i opis. Słowo

wypowiedziane przez bohatera lub świadka wydarzeń nieraz ginie w

reportażu, a jest ono jego wielką wartością. Korzyść z publikowania

reportaży radiowych jest obopólna. Dla radia utrwalenie ulotnej

pracy, dla gazety - zyskanie czegoś nowego, co inaczej brzmi, co

inaczej czuje (…) - B. Dudko, „Dlaczego radio w gazecie?” [w:] „To nie

jest mój pies, ale moje łóżko. Reportaże roku 1997”

PODZIAŁ WG. MIEJSCA I SPOSOBU PUBLIKACJI

•

Reportaż filmowy – gatunek filmu
dokumentalnego; głównym założeniem reportażu
jest obiektywizm i prezentacja rzeczywistych
wydarzeń, ukazuje wycinek rzeczywistości; cecha
charakterystyczna – niedopowiedzenie
wniosku/tezy

•

Reportaż telewizyjny – bezpośredni przekaz z
miejsca zdarzenia – transmisja; reportaż przekazuje
wiadomości, o których wie; interpretacja i reżyseria
bliższa jest już reportażowi filmowego

PODZIAŁ WG. MIEJSCA I SPOSOBU PUBLIKACJI

•

Fotoreportaż – informacja wizualna, pokazuje

rzeczywistość taka, jaka ona jest, ma wywoływać reakcję

u odbiorcy, drugorzędne jest słowo – element

informacyjny, składa się z minimum 3 zdjęć – pierwsza

pokazuje bohatera, druga – czas zdarzenia, trzecia –

miejsce akcji, następne – odautorskie dopowiedzenie

prezentowanej historii, pokazuje on człowieka i jego

świat, główny temat fotoreportażu – zdarzenie, w

których bohaterami są ludzie

•

Pictorial – fotografie o zabarwieniu erotycznym,

prezentujące kobietę, autor pictorialu stara się

przeniknąć do psychiki modelki, może, ale nie musi być

opatrzony tekstem

PODZIAŁ REPORTAŻU WEDŁUG K.

PODZIAŁ REPORTAŻU WEDŁUG K. WOLNEGO

WOLNEGO--

ZMORZYŃSKIEGO

•

Ze względu na formę:



Fabularny



Problemowy (publicystyczny)

•

Ze względu na miejsce i sposób publikacji:



Pisany



Dźwiękowy



Telewizyjny



Fotoreportaż

REPORTAŻ FABULARNY

•

REPORTER JEST BEZSTRONNY, to pośrednik, prezentujący

fakty

•

Przedstawione fakty są tylko informacją, na podstawie której

odbiorca sam wyciąga wnioski

•

Ważny jest język i jego obrazowość

•

Zjawiska są prezentowane w związku przyczynowo-skutkowym

•

W miarę rozwoju reportażu, wyłania się fabuła, którą odbiorca

może sobie wyobrazić, sam wyciąga wnioski, ocenia bohaterów

•

Fakty podane chronologicznie lub na zasadzie

przeciwstawiania zdarzeń, albo rekonstruując je

PUBLICYSTYKA

Rodzaj publicystyczny:

•

Omawia ważne społecznie wydarzenia, ale dodatkowo
interpretacja rzeczywistości, wyjaśnianie, odnoszenie się do
szerszych kontekstów, ocena, osąd na podstawie faktów

•

Puentowanie faktów, stawianie pytań

•

Podmiot – autor widoczny

•

Dopuszczalne środki artystyczne

•

Istota rodzaju – pogłębianie, problematyzowanie wiedzy o
rzeczywistości

•

Punktem wyjścia dla publicystyki jest informacja

PUBLICYSTYKA

•

Zajmuje się problemami, a nie pojedynczymi zdarzeniami

•

Opis rzeczywistości przez pryzmaty poglądów autora

•

Paradoks obiektywizmu

•

Ułatwia orientacje w natłoku informacji

•

Wpływa na odbiór rzeczywistości i jej interpretację

•

Pomaga zrozumieć

•

Sprawuje kontrolę władzy

PUBLICYSTYKA

Cechy publicystyki wg Szulczewskiego:

•

Aktualność

•

Powszechność

•

Tendencyjność (stronniczość)

CZYLI…

… dokonujemy oświetlenie zagadnień

społecznych w sposób aktualny, publiczny i
tendencyjny

REPORTAŻ PROBLEMOWY/PUBLICYSTYCZNY

•

Główne elementy – sprawozdawczość i odautorski komentarz

•

AUTOR MA ZAJĄĆ JEDNOZNACZNE STANOWISKO I OPOWIEDZIEĆ
SIĘ PO WYBRANEJ STRONIE PRZEDSTAWIANEGO SPORU

•

Punktem wyjścia są skargi, wymagające interwencji albo nieprawidłowości
czy własne obserwacje reportera

•

Dziennikarz – obserwator, prokurator, adwokat, sędzia

•

Reporter – ustala fakty za pomocą wywiadów środowiskowych, podróży,
argumentów przedstawiających stanowiska poszczególnych stron,
wyważenie racji, opowiedzenie się po stronie poszkodowanego

•

Reporter sam wywołuje problem, doszukuje się go w postępowaniu
bohaterów, prowadzi wiwisekcję – dla właściwych wniosków

REPORTAŻ

PROBLEMOWY/PUBLICYSTYCZNY

•

Forma – quasi rozprawa z zarysowaniem
problemu, przedstawianie tez, argumentacja,
wnioskowanie, uzasadnianie stanowiska

•

Składa się z 2 części: I – sprawozdawcze
przedstawienie zdarzenia przez reportera, II –
analiza zdarzenia, prezentowanie dokumentów,
polemika, krytyczne przedstawianie różnych
punktów widzenia