Wiedza Okrętowa

04.10.2010 r.

Liny okrętowe:

1. Wiedza ogólna
2. Liny okrętowe
3. Liny stalowe (lub zamiennie podnośniki)

Zastosowanie lin okrętowych:

urządzenie podnośnikowe

hole, cumy – cumowanie do nabrzeża, nadal w tradycyjny sposób (przyssawki są zbyt drogie), holowanie obiektów

olinowanie stałe i ruchowe – przy innych elementach statku, do opuszczania i podnoszenia, np. samochodowce

oceanotechnika – opuszczanie boi, prace badawcze

trały i sieci – do połowów

prace ratownicze, wydobywanie wraków, które weszły na mieliznę i stanowią niebezpieczeostwo

Podział lin:

liny stalowe

liny włókienne

liny z włókien naturalnych

liny z włókien sztucznych

liny specjalne

Podział lin ze względu na konstrukcję (proces wytwarzania):

skręcanie

splatane

liny o konstrukcji mieszanej

Elementy konstrukcyjne lin:

druty – w linach stalowych

włókna – w linach włókiennych

Proces tworzenia lin:

z włókien – poprzez skręcanie - > tworzą się nitki

z nitek lub drutów – poprzez skręcanie -> tworzą się pokrętki (splotki)

z pokrętek – poprzez skręcanie lub splatanie -> tworzy się lina

Cechy liny (musimy je znad, aby skonstruowad zamówienie na liny) :

wytrzymałośd i długośd

materiał

konstrukcja

ilośd pokrętek

skręt liny

spust (skok)

średnica

wytrzymałośd

masa jednostkowa

Liny stalowe:

materiał do produkcji – walcówka ze stali węglowej

dodatki chromu i miedzi – zwiększona wytrzymałośd i odpornośd na korozję

cynkowa powłoka ochronna (którą dodatkowo pokrywany jest drut)

Budowa liny stalowej – dwuzwitej :

rdzeo włókienny liny – podstawa liny

splotka liny

drut rdzeniowy – centralny splotki

drut splotki

Odchodzi się od wykorzystywania lin stalowych do cumowania na korzyśd lin syntetycznych, ze względu na większą odpornośd na warunki
meteorologiczne i mniejsze zagrożenie dla zdrowia.

Rdzeo liny (może byd włókienny lub stalowy) :

funkcja podpory dla splotek

zbiornik smaru

odpowiada za właściwy kształt liny

rdzeo włókienny może byd wykonany z włókien roślinnych - bawełnianych, sizalowych

włókienny rdzeo jest bardziej elastyczny

zaletą rdzenia stalowego jest zwiększona odpornośd na naciski poprzeczne, na działanie temperatury, większa siła zrywająca przy
zwiększonej sztywności

Kierunki zwicia splotu :

Z – prawe zwicie drutu w linie ( małe z – kierunek zwicia splotek)

S – lewe zwicie drutu w linie

Typy zwicia :

zwykłe (styl przeciwzwity) – kierunek zwicia drutów warstwy zewnętrznej jest przeciwny do kierunku zwicia splotek w linie

langa (styl współzwity) – kierunek jest taki sam

Wzajemne kierunki zwicia splotek i lin :

zwicie zwykłe, prawe – sZ – splotki warstwy wewnętrznej liny zwite w prawo, druty warstwy wewnętrznej splotek zwite w lewo

zwicie zwykłe, lewe – zS – splotki warstwy zewnętrznej liny zwite w lewo, druty warstwy zewnętrznej w prawo

zwicie Langa, prawe – zZ

zwicie Langa, lewe - sS

Jeżeli zamówienie nie przewiduje inaczej, domyślnie zawsze zamawia się liny przeciwzwite prawe sZ, są one najczęściej stosowane.

11.10.2010 r.

Liny o zwiciu Langa (współzwite) :

elastyczne

o dużej wytrzymałości zmęczeniowej

dzięki układowi drutów zewnętrznych punkty tarcia są rozłożone, co zapewnia bardziej równomierne ścieranie lin niż w linach o
zwiciu zwykłym

obciążone swobodnym ciężarem rozkręcają się, a zluzowane tworzą pętlę – co jest wadą i ogranicza ich stosowanie

-> nadają się tylko do pracy w urządzeniach, w których lina jest stale obciążona, a podnoszony ciężar jest stale w prowadnicach
– te liny muszą byd napięte, np. w urządzeniach wyciągowych, windach, rampach cumowniczych (nie dotyczy to oczywiście lin
odpornych na skręcanie)

Liny odporne na kręcenie :

zbudowane są przynajmniej z dwóch warstw splotek, gdzie warstwa wewnętrzna liny skręcona jest w kierunku przeciwnym do
kierunku skręcenia splotów zewnętrznych

ponieważ mamy przeciwne kierunki splotu – występuje równoważenie

pod wpływem obciążenia warstwa wewnętrzna liny – czyli rdzeo liny będący niezależną liną, próbuje kręcid linę w jednym kierunku,
natomiast splotki zewnętrzne starają się kręcid linę w kierunku przeciwnym

zapewnia to możliwośd pracy na dużych wysokościach, podnoszenie bez występowania skrętu liny i ładunku, używane są np. na
kontenerowcach

Splotki o równoległym zwiciu drutów :
posiadają minimum dwie warstwy drutów (wszystkie odporne na działanie czynników zewnętrznych), skręcone w jednej operacji (w tym
samym kierunku), co skutkuje liniowym stykiem drutów pomiędzy warstwami.

Splotki o zwiciu krzyżowym :
zbudowane z minimum dwóch warstw drutów, skręcone w tym samym kierunku w oddzielnych operacjach, przy różnych długościach skoków
zwicia -> druty sąsiednich warstw krzyżują się między sobą i stykają punktowo.

Skok zwicia drutów w splotce (i analogicznie skok zwicia splotek w linie) – to jednostka umowna, długośd, dla której powtarza się ten sam drut
przy nawinięciu na drut centralny (splotka przy nawinięciu na rdzeo liny).

Średnica nominalna – d [mm]
wartośd teoretyczna, zaokrąglona zawsze do wartości całkowitej, wykorzystywana do specyfikacji, opisu lin, tworzenia zapytania ofertowego,
wystawiania atestów oraz obliczeo wytrzymałościowych lin.

Średnica rzeczywista liny – d [mm]
otrzymana w wyniku pomiaru liny za pomocą przyrządu pomiarowego – suwmiarki lub mikromierza z odpowiednimi szczekami; pomiaru
dokonuje się poprzez zmierzenie średnicy w dwóch prostopadłych do siebie płaszczyznach (po dwa pomiary dla każdej z nich - jeden pomiar
nie wystarczy) – tak uzyskane wyniki uśrednia się i uzyskany wynik jest średnicą rzeczywistą. Nie mam możliwości technicznych
wyprodukowania liny o średnicy równej średnicy nominalnej.
występuje tolerancja średnicy – przedział do 5%

Nominalna masa 1 metra liny [kg]
masa 1 metra liny wypracowana dla normy przedmiotowej w wyniku obliczeo teoretycznych.
Rzeczywista masa 1 metra liny …

Minimalna siła zrywająca *kN – kiloniutony]
wielkośd odpowiadająca gwarantowanej sile zrywającej, wymagana przez poszczególne normy przedmiotowe, które producent liny musi
bezwzględnie spełnid; pomiarów siły zrywającej dokonuje się na maszynach zrywających.

Klasa wytrzymałości liny *MPa megapascale+
poziom wymaganej wytrzymałości, dla której wyznaczona jest wartośd siły zrywającej liny, określona wartościami 1770, 1960, 2160; w
zależności od wytrzymałości drutów zmienia się wartośd siły zrywającej i sztywnośd liny.
klasa wytrzymałości = siła zrywająca/przekrój poprzeczny drutu

18.10.2010 r.

Oznaczenia lin stalowych

(w następującej kolejności)

1. Wymiar – średnica nominalna
2. Stan powierzchni drutów:

NAT – bez powłoki
ZBB – drut zabezpieczony powłoką – ocynkowany

3. Typ konstrukcji

liny jednozwite – oznacza się splotki zwite od zewnątrz do środka liny, podając liczbę drutów w poszczególnych warstwach, np. 6+1
(skrót 1x7), 18+12+16+1 (skrót 1x37)

liny dwuzwite (splotkowe) – oznacza się w kierunku od zewnątrz do środka liny, podając kolejno liczbę splotek, a w nawiasie
oznaczenie konstrukcji splotek, np.
6x7 + IWS
6x7 + IWR

4. Rdzeo :

FC – rdzeo z włókna (naturalnego lub sztucznego)
NF – rdzeo z włókna naturalnego
SF – rdzeo z włókna sztucznego
IWR – rdzeo w postaci stalowej
IWS – w postaci splotki stalowej
Po symbolu IWR lub IWS podaje się pełne oznaczenie konstrukcji rdzenia w nawiasie.

5. Klasa wytrzymałości drutu

wytrzymałośd na rozciąganie drutów w N/mm

2

, np. 1570, 1770, 1960

6. Kierunek zwicia

oznacza kierunek skręcenia liny, np. ZS – lina prawa przeciwzwita, SZ – lina lewa współzwita

7. Minimalne obciążenie niszczące - w kiloniutonach kN lub numer normy, np. PN-ISO 2408
8. Masa jednostkowa 100 m liny - w kg lub wyrażona za pomocą numeru normy

Zależnośd parametrów liny – o tej samej średnicy i konstrukcji splotu - od liczby splotów i rodzaju rdzenia …

Zależnośd odporności na ścieranie od odporności na zginanie …

Sztywne :

odporne na ścieranie

mało odporne na zginanie

grube druty (w odniesieniu do średnicy liny)

odporne na rozciąganie

Elastyczne :

mało odporne na ścieranie

odporne na zginanie

cienkie druty

mało odporne na rozciąganie

Liny kompaktowe

wykonane ze splotek, które w procesie produkcji są poddane operacji zgniatania – przeciąganie splotki wykonanej z drutów okrągłych
(konwencjonalnej) przez urządzenie kompaktowe

poprzez to osiągamy druty splotki ulegają odkształceniu plastycznemu, średnica splotki zmniejsza się (przy jednoczesnym większym
wypełnieniu przekroju splotki metalem), a jej powierzchnia zewnętrzna staje się bardziej gładka

-> warunki kontaktu pomiędzy pojedynczymi drutami w splotce a splotkami w linie ulegają poprawie
-> wewnątrz zachodzi silniejszy efekt tarcia (co jest pozytywnym zjawiskiem)

W porównaniu z linami wykonanymi ze splotek konwencjonalnych liny kompaktowe charakteryzują się :

wyższą siłą zrywającą

większą elastycznością

lepszymi warunkami kontaktu pomiędzy liną a rowkami bębnów i kół przekrojowych

są mniej podatne na wydłużanie

z powodu grubszych drutów zewnętrznych i zamknięcia zewnętrznej powierzchni splotki, są one bardziej odporne na korozję i tarcia
powierzchniowe

Eksploatacja, konserwacja i przechowywanie lin

odwijanie lin (rozwijanie)
nieprawidłowe odwijanie liny może byd przyczyną jej uszkodzenia i znacznego skrócenia jej czasu pracy (zdarzają się wypadki,
powstają uszkodzenia)

do rozcinania taśm spinających należy stosowad nożyce do metali, w żadnym wypadku nie należy używad przecinaków, czy innych
podobnych narzędzi

smarowanie lin stalowych (warstwy zewnętrznej)
pozwala aż trzykrotnie przedłużyd ich trwałośd, w szczególności uzyskujemy :

znaczne obniżenie postępu korozji

obniżenie zużycia w wyniku przecierania się liny

ograniczenie procesu butwienia rdzenia liny

25.10.2010 r.

Rodzaje Środków Do Konserwacji Lin

klasyfikacja według :
technologii :

środki ogólnego stosowania (środki konserwacyjne, oleje przemysłowe, smary plastyczne itp.)

środki specjalne opracowane według specyficznych wymagao lin stalowych

sposobu nanoszenia :

oleje smarowe, smary (podobne do wazelin) – nanoszone po roztopieniu

smary plastyczne

miejsca nanoszenia :

środki producenta

środki użytkownika (z reguły zawierają rozpuszczalnik ułatwiający nanoszenie

Nanoszenie środków konserwacyjnych :

smary w postaci rozcieoczonej są bardziej efektywne

smary nanosi się podobnie jak oleje, jakkolwiek w tym przypadku najczęściej stosowaną metodą nanoszenia jest nakładanie pędzlem

w trakcie nanoszenia „wcieramy” smar w linę, aby zapewnid penetrację w głąb splotów

lina z zewnątrz powinna byd pokryta cienką warstwą (aby uniknąd np. skapywania smaru, poślizgnięcia się kogoś z załogi)

przy nanoszeniu należy pamiętad o właściwościach rozpuszczalnika

rozpuszczalniki naftowe są palne, a ich pary szkodliwe dla zdrowia

rzadziej spotyka się rozpuszczalniki chloro organiczne, które są niepalne, ale sklasyfikowane jako toksyczne i wyjątkowo szkodliwe dla
środowiska

rozpuszczalniki węglowodorowe są palne (problem bezpieczeostwa pożarowego)

-> z korzystaniem ze środków konserwacyjnych związane są z przestrzeganiem przepisów BiHP i ochrony środowiska – środki

zawierające asfalt lub ekstrakty naftowe podlegają licznym ograniczeniom w świetle ustawodawstwa krajowego

dośd oczywiste, ale przy pracy przy linach konieczne jest używanie rękawiczek – zawsze!

tak więc ze względu na toksycznośd, konserwację lin należy prowadzid na wolnym powietrzu lub w pomieszczeniach z dobrą
wentylacją

w przypadku rozpuszczalników naftowych należy dodatkowo uwzględnid dośd długi czas odparowywania – rzędu 48 h

producenci zapewniają temperaturę zapłonu powyżej 55 C, co klasyfikuje produkt w III klasie wybuchowości i nie wymaga
kosztownych zabezpieczeo przeciwpożarowych

-> ceną większego bezpieczeostwa jest dłuższy czas odparowywania rozpuszczalnika

w trakcie eksploatacji lina powinna byd poddawana konserwacji tym samym smarem, którym została posmarowana przez
producenta (tnąc koszty, często odchodzi się od tej zasady, co negatywnie wpływa na stan liny)

ale niektóre dostępne na rynku środki smarne i środki do konserwacji dają pozytywne wyniki przy smarowaniu lin, np. stosuje się
liczne oleje maszynowe, konserwacyjne, przekładniowe, olej cylindrowy

-> jeżeli już nie mamy wyjścia, to stosuje się to co mamy na pokładzie, ale tylko w ostateczności! ponieważ to zawsze wpływa

negatywnie na stan liny

Zasady właściwej konserwacji lin dźwigowych

należy przeprowadzid konserwację zanim lina stanie się sucha lub skorodowana

należy stosowad środki smarne zalecane do lin nośnych

należy smarowad tylko liny nośne dźwigów, nie zaleca się smarowania innych lin

nie należy mieszad różnych typów smarów

nadmiar środka smarnego może spowodowad utratę właściwego zachowania się lin, poślizg lub inne nieprzewidziane zdarzenia
(utratę cierności)

poślizg lin podczas przyspieszenia lub hamowania może wskazywad na to, że zastosowano nadmierną ilośd smaru

Opakowania lin stalowych

sposób konfekcjonowania i forma opakowania lin stalowych jest każdorazowo uzgadniane z odbiorcą i zależne jest od :

średnicy bębna

długości i średnicy liny

oraz wymagao dotyczących zabezpieczeo

od przeznaczenia liny (czy do szalup czy do dźwigów itp.)

stosowane są następujące sposoby pakowania lin stalowych :

bębny metalowe

bębny drewniane

liny krążkowane

szpule metalowe

bębny metalowe – sposoby zabezpieczania :
liny na zewnątrz owinięte papierem smołowanym, ewentualnie dodatkowo tkaniną polipropylenową
bębny drewniane – sposoby zabezpieczania :
liny na zewnątrz owinięte papierem smołowanym, ewentualnie dodatkowo tkaniną polipropylenową
bęben obity od zewnątrz folią (rdzeo i boki), lina na zewnątrz owinięta folią
liny krążkowane – sposoby zabezpieczania :
krążek owinięty papierem krepowanym suchym, .. lub polipropylenowym, lub folią
szpule metalowe – sposoby zabezpieczania :
lina na zewnątrz owinięta papierem krepowanym suchym

Magazynowanie lin stalowych

jednym z ważniejszych czynników decydujących o trwałości lin stalowych jest przestrzeganie zasad prawidłowego obchodzenia się lin
ich magazynowaniu

w pomieszczeniach gdzie nie ma ryzyka uszkodzenia mechanicznego (np. żeby ładunek nie spadł na linę i jej nie odkształcił) –
pomieszczeniach wyłączonych z obiegu

08.11.2010 r.

LINY WŁÓKIENNE

Podział ze względu na konstrukcję :

liny skręcane

liny splatane

liny o konstrukcji mieszanej

różne typy określana jako A, B, C, …

Liny skręcane :

bardziej wytrzymałe

większa masa jednostkowa niż w linach splatanych

mniejsze wydłużenie przy zerwaniu niż w przypadku lin splatanych

Wykooczenia lin włókiennych (podobnie jak lin stalowych) :

zaplatanie koocówek liny

zaploty – bez kooca

specjalne długości

wprawianie komponentów (kausze, haki, karabinki)

stabilizacja termiczna – zgrzewanie kooca liny

Podział ze względu na materiał :

liny z włókien naturalnych

liny z włókien sztucznych

Włókna sztuczne : najpopularniejsze to nylon, polipropylen, poliester, kevlar (włókno aramidowe), następnie jest polys, pes i dyneema.
Włókna naturalne : bawełna, manila, sizal, włókna kokosowe, juta, len, konopie.

Liny polipropylenowe – właściwości :

przeciętna (ale wystarczająca) odpornośd na ścieranie

dobra wytrzymałośd

dobra odpornośd na promienie UV

unoszą się na wodzie (po zerwaniu, co zdarza się często – jest to więc zaleta, gdyż łatwo je wyciągnąd i nie powodują zagrożenia dla
środowiska dna morskiego mimo długiego rozpływu, z drugiej strony powodują jednak zagrożenie dla statków – istnieje możliwośd
wkręcenia się takich lin w śruby, uszkodzenie steru i utrudnienia przybijania statku do kei)

zerowa nasiąkalnośd

znakomita zdolnośd izolacyjna – od 80 C

dośd dobra temperatura pracy (mięknięcie 140 C, topnienie 170 C)

Liny nylonowe – właściwości :

nie unoszą się na wodzie, absorbują wilgod

duża zdolnośd pochłaniania obciążeo dynamicznych

większa odpornośd na wysokie temperatury niż w przypadku lin polipropylenowych – temperatura pracy do 100 C

wyższa wytrzymałośd i odpornośd na ścieranie (co jest pożądane zwłaszcza na statkach gdzie trzeba zabezpieczyd ładunek)

wysoka rozciągliwośd

niższa odpornośd na kwasy

używane na statkach mniejszych, offshorowych …

Liny poliestrowe – właściwości :

odpornośd na warunki klimatyczne

wyższa wytrzymałośd i odpornośd na ścieranie

w stanie miękkim charakteryzują się sprężystością

niska rozciągliwośd

nie unoszą się na wodzie

znakomita odpornośd na promieniowanie UV (używanew klimacie podzwrotnikowym)

dobra odpornośd na chemikalia

temperatura pracy do 150 C

Zastosowanie lin poliestrowych :

liny cumownicze, holownicze, podnośne, opuszczające, …

liny uprzężowe

liny dla systemów rolkowych

liny do manipulacji ładunkami (ale maksymalnie do kilkunastu ton)

Liny kevlarowe – właściwości :

bardzo duża wytrzymałośd na zmywanie, rozciąganie, tarcie

czterokrotnie większa wytrzymałośd od liny stalowej o tej samej masie i długości

wysokie koszty produkcji i eksploatacji – mogą mied zastosowanie na statkach handlowych, ale to się raczej nie kalkuluje, więc
największe zastosowanie mają na statkach specjalistycznych – oceanotechnika, liny cumownicze, holownicze, ściągnie statków z
mielizny itp.

Dyneema (liny z włókna polietylowego) – zastosowanie :

piętnastokrotnie większa wytrzymałośd od stali

o 40 % bardziej wytrzymała od włókien aramidowych (kevlaru)

zdolnośd absorbowania…

małe wydłużenie

utrzymuje się na wodzie

odpornośd na tracie, zwilgocenie, chemikalia

odpornośd na promienie UV

Wytrzymałośd proporcjonalna :
Wyraża przeliczenie całkowitej wytrzymałości liny przy zerwaniu (w Newtonach, wcześniej w gramach) na podstawową jednostkę
konstrukcyjną liny – taśmę, włókno, monofilement (pomiar w dtex, wcześniej w denierach). Umożliwia porównanie poszczególnych materiałów
między sobą.

Liny z materiałów naturalnych :

włókna naturalne są droższe w wykonaniu, mniej odporne na działanie czynników zewnętrznych i oczywiście niemal całkowicie
zostały wyparte przez liny z włókien sztucznych

zostały zastąpione linami syntetycznymi, ale nie całkowicie - dzięki zdolności wiązania tłuszczów są wykorzystywane przy produkcji lin
stalowych – gdzie stanowią rdzeo liny

Podstawowe właściwości :

nie są odporne na kwasy, ale są odporne na zasady i rozpuszczalniki organiczne

niska odpornośd na promieniowanie UV

szorstkie w dotyku (np. juta)

stanowią materiał biodegradalny

15.11.2010 r.
BLOKI
Bloki oznacza się w sposób trwały cechą, która zawiera podstawowe dane bloku. Przykładowa cecha na bloku jednokrążkowym : „BLOK A II
3,2/10 PN – 76/ W – 89146”
Cecha powyższa składa się z następujących elementów :

napis „BLOK”

oznakowanie literowe typu (A,B,C,D)

cyfra rzymska charakteryzująca odmianę bloku (I, II, III)

wartośd liczbowa oznaczająca dopuszczalny uciąg w linie (3,2)

wartośd liczbowa oznaczająca dopuszczalne obciążenie robocze bloku

numer normy, według której został on wykonany (jeżeli zdarzy się katastrofa to zaczyna się dociekanie kto zawinił, czy sprzęt czy
człowiek, czy sprzęt właściwie dobrano itp.)

HAKI

a. hak jednorożny z zabezpieczeniem sprężynowym
b. hak jednorożny bez zabezpieczeo
c.

hak sterowany z zabezpieczeniami

d. hak dwurożny
e. hak odrzutny zwykły

miejsce pomiaru zużycia haków ładunkowych suwmiarką

Zblocze hakowe – krążek linowy z hakiem – jednorożnym lub dwurożnym do regulowania pracy tego urządzenia.

SZAKL

1. kąbłok
2. sworzeo
3. śruba zabezpieczająca
4. nakrętka zabezpieczająca
5. zawleczka zabezpieczająca

w całym sprzęcie kotwicznym – przy pomocy szakli zamocowany jest łaocuch kotwicy (w komorze łaocucha kotwicznego) i kotwica do
łaocucha zabezpieczona jest szaklą

nie wymaga cięcia styku liny z kotwicą w sytuacjach awaryjnych, np. gdy kotwica zakleszczy się przy dnie

gdy działa na nie woda morska ich żywotnośd jest niewielka – problem z rozkręceniem kotwicy czy łaocucha skorodowanego,
zardzewiałego (ogólnie problemy przy rozmocowywaniu, kłopotliwe wyjmowanie śruby ze sworzenia)

ŚCIĄGACZE ŚRUBOWE

w ładowaniach na stałe przytwierdzają kontenery do podłoża

wykorzystywane do mocowania prętów i ładunków

występują w sprzęcie kotwicznym – do zamocowywania kotwicy na pozycji – musi byd przymocowana do stałej części statku
właśnie ściągaczem śrubowym, żeby nie obijała kadłuba

do zamocowywania w pozycji - do regulowania pozycji kotwicy (nieautomatycznie)

KRĘTLIKI

KAUSZA – jedno z zakooczeo lin stalowych czy włókiennych, służy do zabezpieczania liny przed przecięciem.

MARSZPIKEL – rożek do szplajsów, wplątany w linę w celu utworzenia ucha za pomocą szplajsów (co jest pracochłonne i żmudne), czy oka
poprzez wprowadzanie pokrętek; te metody nie wymagają używania palców.

Koocówki linowe :

stożkowe

klinowe

gruszkowe

zaciski linowe – gdy chcemy szybko stworzyd ucho, oko

ZAWIESIA JEDNOCIAGOWE – służą do podnoszenia palet z danym ładunkiem, dają większą pewnośd że nie nastąpi przetarcie liny

a. zakooczone kauszami
b. zakooczone kauszą i pętlą
c.

zakooczone dwoma pętlami

KNAGA – służy do zamocowania już naciągniętej do odpowiedniego poziomu, naciągu dla którego ta knaga jest przewidziana


22.11.2010 r.
Wyposażenie cumownicze :
zabezpieczenie syntetyczne (najczęściej zużyty gumowy wąż strażacki)zabezpieczający czułe rejony przed ścieraniem się liny, w okolicach oka i
ucha
cumowania do SPM – boje cumownicze
cumowania do statku, np. do statków produktowców od razu przetwarzających wydobywane materiały, lub przycumowanie do bunkierki
cumowniczej
odbijacz – zabezpieczenie kadłuba od obijania się o nabrzeże
pachoły, liny cumownicze i szereg elementów, które zapewniają odpowiednie umiejscowienie, kąty itp.

Wskaźnik wyposażenia – jaka liczba lin cumowniczych, kotwicznych itd. Będzie się znajdowad na danym statku
N

c

= B

2/3

+ 2B x h + 0,1 A

Oparty na :
D – wypornośd statku
B – szerokośd rzeczywista statku
h – najwyższa wysokośd
A – pole bocznego rzutu kadłuba

Podstawowy rzut urządzeo cumowniczych :

1. podwyższona kluza panamska, jeżeli statek jest zaprojektowany aby przepływał Kanał Panamski (a 99% statków jest)
2. powłoka trójrolkowa
3. pachoły
4. rolka kierująca – nadaje prawidłowy kierunek wydawanej lub wybieranej linie, która musi byd pod odpowiednim kątem prostym w

stosunku do wyciągarki

5. pojedyncza kluza panamska
6. wyciągarka kotwiczno-cumownicza
7. przewłoka dwurolkowa

Gdy stajemy przy nabrzeżu – np. standardowo (4 + 2), ewentualnie (4 + 1 + 2)
4 – liczba lin cumowniczych podawanych do nabrzeża z rufy bądź z dziobu
2 – liczba szpringów podawanych z rufy bądź z dziobu – w kierunku przeciwnym
1 – jeżeli ma byd podawany brest – prostopadle w stosunku do usytuowania statku
Pachoł cumowniczy - kawałek liny najczęściej przymocowany jest za pomocą szakli do ucha pachoła cumowniczego, aby zachowad
odpowiednie naprężenie liny i przytrzymad statek przy nabrzeżu
Pachoł krzyżowy – najczęściej spotykany na statkach
Stoper – lina którą się obkłada linę cumowniczą by utrzymad jej stałe naprężenie
Przewłoka dwurolkowa – nie ma kątów ostrych by zminimalizowad zjawisko tarcia, ocieranie się liny
Rolka prowadząca – gruby słupek z elementem obrotowym, który minimalizuje siłę tarcia działającą na linę poprzez obracanie się
(ważny jest także kąt ostry pomiędzy burtą statku a nabrzeżem)

29.11.2010r.

Windy cumownicze – wciągarki na które nawinięte są liny cumownicze. Posiadają napęd mechaniczny (hydrauliczny), ale te silniki bardzo
często nie wytrzymują dużego przesilenia, obciążenia i dochodzi do wycieków. Nie wpływa to może znacząco na pracę wciągarki, ale na pewno
na bezpieczeostwo. Stan wyciągarek i to czy nie ma wycieków to sprawdza starszy oficer – ewentualna neutralizacja wycieków oleju –
wysypywanie trocin na wyciek na czas manewrów, potem wyciek powstrzymują mechanicy.

Bęben linowy – element windy cumowniczej.

1) bęben i głowica cumownicza pracują w jednym kierunku
2) głowica cumownicza (winczkok) pracuje niezależnie przy wyciąganiu liny (lub używa się sprzęgła - wykumplowanie) - urządzenia są

niezależne, a każda lina nawinięta na inny bęben lub bęben z winczkokiem – w efekcie manewry wykonywane są szybciej

1. bęben
2. podstawa
3. pedał hamulca
4. taśma hamulca

1. skrzynia przekładniowa
2. głowica cumownicza – winczkok
3. bęben linowy
4. hamulec taśmy
5. rękojeśd pokrętła hamulca
6. dźwignia sprzęgła

Kabestan kotwiczno cumowniczy – ma głowicę cumowniczą umieszczoną w lini pionowej (w przeciwieostwie do wyciągarki).

Rzutka – stosunkowo cienka lina (8-12 mm średnicy) z włókien naturalnych lub syntetycznych, z obciążeniem na koocu (tradycyjnie gałka
bosmaoska - woreczek z piaskiem), obecnie w postaci specjalnych obciążników gumowych (w rozwiązaniach prowizorycznych – metalowe coś
tam).

Jedna z możliwości podawania liny do nabrzeża (jeżeli odległośd do kei jest zbyt duża) jest wydanie liny na łódkę i podpłynięcie łódką z linami
do nabrzeża.

Charakterystyka cumowania dużych statków :

cumowanie statku wyposażonego w dziobowy ster strumieniowy - problem z podaniem rzutki – za pomocą sterów strumieniowych
wytwarzających siłę na dziobie/rufie i za pomocą holownika, dopycha się statki do nabrzeża
(o tym czy użyd holownika nie decydującą tylko warunki hydro-meteorologiczne, ale także przepisy paostwowe)

cumowanie statków o dużym zanurzeniu, które nie wchodzą do portu bo nie mogą, np. tankowce, produktowce

przyssawki powietrzne – co nie wymagane już korzystania z lin do przytrzymywania statku przy kei; statek nie musi idealnie dojśd do
nabrzeża, występują tylko przy podchodzeniu do nabrzeża, zapewniają ruch poziomy i ponowy

pilotowy (nawigacyjny) system cumowania – montowanie odbiorników DGPSu, pilot za pomocą swojego komputera i mapy
elektrycznej oblicza wszystko automatycznie - dokładne odległości dziobu/rufy do nabrzeża - statek ma dużą bezwładnośd więc
większośd szybkośd podejmowania decyzji jest bardzo ważne

06.12.2010r.
Wyposażenie Kotwiczne

do masy kotwicy głównej dopasowuje się łaocuch kotwiczny

kotwice są dwie, rozmieszczone symetryczne na dziobie, ewentualnie na rufie – gdy dotyczy to, np. statków specjalistycznych –
prowadzenie odwiertów, kładzenie kabli, tam gdzie są silne prądy, prowizoryczne nabrzeże, w żegludze śródlądowej

wciągarka

dwułaocuchowa – pozwala na pracę z dwoma łaocuchami jednocześnie, nie musimy operowad sprzęgłem

jednołaocuchowa – dwie niezależne, ustawione ukośnie lub poprzecznie wciągarki – rzuca się lewą i prawą kotwicę

1. Kotwica Halla – posiada częśd ruchomą – naroża, które pozwalają na wbicie się kotwicy w dno, posiada także szaklę kotwiczną – gdy

kotwica się zakleszczy (a mamy oczywiście kotwicę zapasową) można ją sprawnie odczepid - wyszaklowanie, wykorzystywana
najczęściej na statkach handlowych

2. Kotwica admiralicji – nie posiada ruchomych elementów, posiada szakiel do rozmocowywania łaocucha kotwicznego (wykonywane

przez ekipę nurków), zostały wycofane z powszechnego użycia, można je spotkad na statkach rekreacyjnych, żaglowych

3. Kotwica Denfortha – ma większą siłę przymocowywania do dna i mniejszą masę – lekka konstrukcja ale jednocześnie bardzo

wytrzymała, wykorzystywana na mniejszych jednostkach, np. jachtach

4. Kotwica grzybkowa – nie posiada naroży, po wyrzuceniu jej na dno następuje przyssanie a nie zagrzebanie, bardzo rzadko stosowana

5. Kotwica martwa – każda boja jest zamocowana do dna właśnie za pomocą tej kotwicy, jej masę dobiera się do głębokości, rejonu

gdzie ma byd postawiona boja, kierunku wiatrów itp.

6. Kotwica jednoramienna – typ historyczny, chod można ją spotkad jeszcze na niewielkich jednostkach rybackich, małych kutrach

Współczynnik siły trzymania kotwicy zależy od :

kata jaki tworzy łaocuchem i dno (największa siła – zerowy kąt między łaocuchem a dnem)

sposób w jaki kotwica opadnie, jak zostanie rzucona

ilośd, długośd łaocucha

Wypuszczanie łaocucha na doku

sprawdzenie czy nie jest on skręcony, skorodowany

zamarkowanie elementów łaocucha co pozwala na ocenę jaka długośd łaocucha została wydana – ponieważ w windzie ko kotwicznej
nie ma żadnego wskaźnika cyfrowego który powiadomiłby o długości wyrzuconego łaocucha

Łaocuch kotwiczny składa się z przęseł (połączonych za pomocą łączników kentera lub szakli pośrednich) :

1. przęsło kotwiczne – bezpośrednio połączone z kotwicą : szakla kotwiczna, ogniwo koocowe, ogniwo rozpórkowe duże, krętliki (aby

zapobiec skręcaniu), ogniwo rozpórkowe duże, ogniwa rozpórkowe zwykłe

2. przęsła pośrednie (25-27,5 m długości) : ogniwa rozpórkowe zwykłe
3. przęsła komorowe – mocuje koniec łaocucha do statku : szakle koocowe, ogniwo koocowe, ogniwo rozpórkowe duże, ogniwo

rozpórkowe zwykłe

gdy wyrzucamy kotwicę nie mówimy o łaocuchu kotwicznym w metrach, tylko w liczbie przęseł (np. 4 przęsła – ok. 100 m)

długośd łaocucha kotwicznego dla dużych statków wynosi ok. 350 m

stosunek długości wycumowanego łaocucha do głębokości wody wynosi 5-8 m, czyli głębokośd kotwiczenia 20m -> długośd łaocucha
wynosi 5-8 metrów, a największe głębokości kotwiczenia wynoszą około 60 m

13.12.2010r.
Łącznik Kentera – to takie ulepszenie szakli, trochę inna konstrukcja od szkli pośredniej – to wypełniony ołowiem odcinek, który można wybid
w celu uwolnienia łaocucha, a gdy chcemy połączyd łaocuch znowu to należy podgrzad ołów i wypełnid nim łącznik Kentera.










Wciągarka kotwiczna

zdeczka duże urządzenie

elementem zabezpieczającym wydawanie – powstrzymującym samoczynne wychodzenie łaocucha z bębna, jest stoper łaocucha

hamulec szczękowy – stoper umieszczony bezpośrednio na wyciągarce

ściągacz – stoper typu rolkowego (taka linka przytrzymująca łaocuch przed samoczynnym wydaniem)

koło łaocuchowe wyciągarki kotwicznej – dostosowane kształtem do krętlików pośrednich, nazywane orzechem

najbezpieczniejszą częścią statku jaką można się zderzyd jest dziób – który jest najbardziej wzmacniany (gruszką)

Myszkowanie (łukowanie statku na kotwicy) – ruchy statku pod łącznym działaniem prądu, fali i wiatru, które mogą zmylid, że kotwica nie
działa, nie trzyma, a tymczasem statek myszkuje ale zachowuje stałośd pozycji. Nie zawsze można określid za pomocą GPS czy statek jest
trzymany czy się przemieszcza, stałośd pozycji najczęściej ustala się za pomocą radaru.







Wzory pozwalające na określenie siły trzymania kotwicy :

T

k

= 0,87 G g K [N]

G – masa kotwicy [kg]
g – przyspieszenie ziemskie
K – współczynnik stały trzymania kotwicy – podany w dokumentacji, zależy od producenta
0,87 – współczynnik uwzględniający wypornośd kotwicy

(tu uwzględniamy tylko kotwicę, nie ma nic o łaocuchu)

T

l

= 0,87 I

d

q g f [N]

I

d

– długośd odcinka łaocucha spoczywającego na dnie *m+

q – masa jednostkowa łaocucha
f – współczynnik tarcia łaocucha o dno, siła naporu

R

p

= ½ p C A v

2

[N]

p – gęstośd ośrodka
C – współczynnik oporu
A – pole rzutu opływanego ciała
v – siła opływających strug – czyli np. prądy w przypadku wody

WYPOSAŻENIE RATUNKOWE STATKU

zbiorowe
(tratwy ratunkowe, łodzie ratunkowe – szalupy, morskie systemy ewakuacyjne – głównie na statkach pasażerskich i roro,
wykorzystywane przy rozkazie opuszczenia statku, łodzie ratownicze – ratowanie człowieka za burtą, itp.)

indywidualne

Tratwy ratunkowe

normalnie na statku są zabezpieczone przed otwarciem ściągaczem, są także zrolowane, zgrupowane i automatycznie można je
zwolnid pociągając za jeden sznurek

uzbrajane są na powierzchni wody poprzez falenie – gdy wyciągamy linkę (falen) otworzy się, sama napompuje i uzyska swój kształt

lub za pomocą żurawika grawitacyjnego, tratwę ratunkową można opuścid na wodę, już razem z ludźmi (bez kontaktu z wodą co
zwiększa ich szanse na przeżycie)

jej wielką zaletą jest to, że może byd otwarta bez udziału człowieka – gdy znajdzie się pod wodą, jest uwalniana pod wpływem
ciśnienia i wypływa ku górze

tratwy ratunkowe wyposażone są w sprzęt do przetrwania – żywnośd, wodę, narzędzia do połowu, do zbierania deszczówki

posiadają narzędzie do utrzymywania kursu – dryft

posiadają różne pojemności – od 4 do 50 osobowych

zawsze posiadają drabinę ułatwiającą wejście rozbitka do środka

jaskrawy kolor – większe szanse na zauważenie

baniak hydrostatyczny – jego użytecznośd to ok. 12 miesięcy

Łodzie ratunkowe

umieszczane na żurawikach grawitacyjnych (na burcie) – upuszczanie przy pomocy żurawików jest łagodniejsze, ale czas upuszczania
jest wydłużony (ok. 1 minuta)

zrzucanie łodzi waz z pasażerami trwa ok. 30 sekund i ma wiele minusów (uderzenie dziobem w taflę wody - możliwośd doznania
obrażeo w momencie wodowania) - to czemu wciąż jest stosowane – ponieważ pasażerowie nie mają kontaktu z wodą, która
dramatycznie obniża szanse na przetrwanie (hipotermia)

zwłaszcza że opuszczanie łodzi jest łatwe i przyjemne w warunkach portowych, a gdy statek jest przechylony to już inna sprawa, a
sprowadzenie wszystkich pasażerów, całej załogi w warunkach ogólnej paniki jest bardzo trudnym logistycznym działaniem

łodzie slipowe – umieszczane na rufie

łodzie ratunkowe są typu zamkniętego – zabezpieczenie przed zmianami temperatury

przy burcie rozwieszona jest life-linka ułatwiająca dostanie się do środka

posiadają antenę VHF, radar (do komunikacji)

należy zawsze sprawdzad wszystkie daty ważności urządzeo na łodziach ratunkowych, sprzętu, żywności, sprawdzid ilośd paliwa itp.

20.12.2010r.
MES

rękawy dmuchane rozmieszczone wzdłuż burt prosto do łodzi, tratw ratunkowych, do portu lub wody

mogą byd albo całkowicie zakryte, albo odkryte (jak zjeżdżalnia)

ich głównym celem jest przyspieszenie procesu ewakuacji, dostania się do środków ratunkowych

w rękawach umieszczone są ograniczniki, które spowalniają ześlizg pasażerów, ale i tak ważne jest aby podczas ewakuacji (panika)
regulowad ruch w rękawach

Łodzie ratownicze

służą do podejmowania rozbitków danego statku z wody, uczestniczą w akcji ratunkowej i pomagają

są otwarte

pontonowe, lub z tworzyw sztucznych

posiadają reflektor radarowy – wzmacnia sygnał, ułatwia rozpoznanie i komunikację podczas akcji ratunkowej

zabezpieczenie w postaci wioseł – na wypadek gdyby silnik przestał działad

opuszczane za pomocą żurawików

pływak ratunkowy – służy do umieszczania rozbitków w wodzie

Indywidualne środki ochrony

środki ochrony termicznej - zwiększają czas przeżycia w wodzie

gwizdek, lampka

kamizelki ratunkowe

wszystkie zrobione ze środków pływalnych

STERY :

są umieszczone częściowo za śrubą statku – zmieniają siły pływowe

GŁÓWNE

sterowe

o

płetwowe

o

dysze obrotowe

sterowo-napędowe

o

pędnik cykloidalny

o

pędnik schottela

POMOCNICZE

stery strumieniowe

pędnik schottela

stery aktywne

Zakres wykorzystania (od stopnia aktywności) :

urządzenia sterujące aktywne – zakres ich wykorzystania maleje wraz ze wzrostem prędkości statku – operuje się na nich głównie
podczas przybijania do portu

urządzenia serujące pasywne – zakres ich wykorzystania wzrasta wraz ze wzrostem prędkości

geometria steru podwieszonego – częściowo zrównoważonego (płetwa sterowa)





Ster Schillinga : opływowy kształt – częściowo zwężony w tylnej części – w ten sposób otrzymujemy dwukrotnie większą siłę nośną, co zwiększa
efektywnośd zmiany kursu.
Pędnik cykloidalny (voith rudder): to ster aktywny, pozwala na wytworzenie siły potrzebnej dla ruchu statku i jednocześnie dla zmiany kursu.