0317 10 11 2009, opracowanie nr 17 , Układ nerwowy centralny Paul Esz(1)

background image

0317; 10.11.2009, opracowanie nr 17., - Układ nerwowy centralny; Paul Esz

UKŁAD NERWOWY

tkanka nerwowa

regulacja czynności organizmu

stan równowagi chemicznej, komórkowej i narządowej

stałość homeostazy

wytwarzanie i przewodzenie impulsów nerwowych

wytwarzanie i wydzielanie neurohormonów

integracja czynnościowa

łuk odruchowy

wyższe poziomy integrują impulsy z niższych

skład

ośrodkowy układ nerwowy

analiza i integracja

rdzeń kręgowy

rdzeń przedłużony

pień mózgu

móżdżek

jądra podstawy

kora mózgu

wynik analizy → impulsy odśrodkowe

obwodowy układ nerwowy

rejestracja bodźców w receptorach

przekaz do ośrodkowego układu nerwowego

impulsy do narządów efektorowych

autonomiczny układ nerwowy

rejestracja bodźców z narządów wewnętrznych

ciśnienie krwi

poziom tlenu i dwutlenku węgla

stężenie sodu

przekaz do ośrodkowego układu nerwowego

ROZWÓJ UKŁADU NERWOWEGO

w 3 tyg. życia zarodkowego

grzebień nerwowy – wzdłuż grzbietowej pow. cewy

neurony czuciowe zwojów międzykręgowych

neurony zwojów współczulnych

kom. satelitarne

lemocyty

melanocyty

odontoblasty

kom. cz. opon mózgowych

z ektodermy → rynienka → cewa

astrocyty

oligodendrocyty

pozostałe neurony

dogłowowa część cewy

4 tydzień

3 pęcherzyki

przodomózgowie

kresomózgowie

międzymózgowie

śródmózgowie

tyłomózgowie

tyłomózgowie wtórne

rdzeniomózgowie

doogonowa część cewy

background image

rdzeń kręgowy

jej światło → komóry mózgu i kanał rdzenia kręgowego

OŚRODKOWY UKŁAD NEROWY

mózgowie

w jamie czaszki

mózg

pień mózgu

móźdżek

rdzeń kręgowy

w kanale kręgowym

OGÓLNA STRUKTURA

istota szara

ciała kom.

wypustki

bezosłonkowe

zmielinizowane

zrąb

astrocyty protoplazmatyczne

astrocyty włókniste

ich wypustki → sieć → pilśń → pilśń nerwowa

blaszkowate zakończenia

izolu. warst. gra. wew.

istota szara ↔ opona miękka, naczynia krwionośne

oligodendrocyty

kom. mikrogleju

błony glejowe → proteoglikany

różne postacie

kora / płaszcz (warstwa zew.)

wyspy / jądra

kształt „H”

neurony / kom. glejowe oraz rodzaj → różny w różnych częściach

istota biała

nagromadzenie wypustek

różne grubość

bezosłonkowe

zmielinizowane

pęczki → włókna

projekcyjne

łączą odległe część CUN

kojarzeniowe

łączą neurony tych samych struktur

spoidłowe

łączą struktury symetryczne

brak ciał komórek

zrąb

astrocyty włókniste

pozostałych bardzo mało

różny kształt → w różnych częściach

powrózki

sznury

torebki

wstęgi

promienistości

konary

background image

MÓZG

istota szara

pokrywa półkule mózgu

tworzy korę / płaszcz

kora amonalna → wewnątrz półkul

wyspy istoty szarej → jądra podstawne

istota biała

KORA MÓZGU / PŁASZCZ

istota szara

pokrywa półkule

grubość 2 – 4,5 mm

objętość 190 – 360 cm

3

5 typów neuronów

piramidalne (skł. stały)

ziarniste (skł. stały)

wrzecionowate (skł. stały)

poziome i małe

różnokształtne

neurony w pilśni

pilśń tworzony przez kom. glejowe

kora nowa → pokrywa istotę białą

kora stara → wewnątrz półkul

kora dawna → wewnątrz półkul

KORA NOWA

6 warstw równoległych do powierzchni

warstwa drobinowa / brzeżna

pow. warstwa gleju (wypustki astrocytów)

oddziela oponę miękką od kory

tkanka glejowa

kom. wrzecionowate

aksony i dendryty → || do pow. korys

warstwa ziarnista zewnętrzna / komórek piramidalnych małych

kom. piramidalne

aksony → istota białą

kom. ziarniste

warstwa piramidalna

średnie kom. piramidalne

głębiej → większe

pow. → mniejsze

aksony → istota białą

dendryty → pow. kory

warstwa ziarnista wewnętrzna

kom. ziarniste

małe kom. piramidalne

smuga poprzeczna zew.

aksony i dendryty → sąsiednie neurony

długie dendryty → pow. kory

warstwa zwojowa

duże kom. piramidalne

komórki ruchowe (Betza) – zakręt środkowy przedni

małe kom. ziarniste

smuga poprzeczna wew.

warstwa komórek wielokształtnych

kom. wrzecionowate

pow. kom. piramidalne

ogólne liczba neuronów

background image

różne liczby neuronów w poszczególnych warstwach kory homogenetycznej

dominacja kom. ziarnistych w okolicy węchowej

dominacja kom. piramidalnych w okolicy ruchowej

we wszystkich polach czołowych jest 6 warstwa – TYLKO U NIEMOWLĄT!

u dorosłych w niektórych polach czołowych nie ma warstwy ziarnistej wew.

najwięcej neuronów w warstwie ziarnistej zew. oraz w warstwie ziarnistej wew.

1 półkula

neuronów 7 – 9 * 10

9

kom. glejowych 7 – 9 * 10

10

synaps 2 * 10

15

pola

4,5 – ruchy dowolne

44,45 – mowa

17,19 – widzenie

1,6 – koordynacja, integracja

2,4 – rejestracja, recepcja

3,5 – wysyłanie impulsów

pola, a rodzaje włókien

3,5,6 → projekcyjne (rdzeń, wzgórze, jądro czerwienne)

2,3,4 → kojarzeniowe

4 → spoidłowe

KORA DAWNA

opuszka węchowa

okolica pozaopuszkowa

guzek opuszkowy

płat gruszkowaty

udział w odczuwaniu zapachów

zachowania płciowe

KORA STARA

hipokamp

środkowa cz. płata skroniowego

części

róg Ammona

warstwa piramidalna

po bokach → warstwy skąpokomórkowe

zakręt zębaty

warstwa drobinowa

warstwa ziarnista

warstwa różnokształtna

podpora hipokampa

pokryty korytem - warstwa neuronów zmielinizowanych

udział w mechanizmach

snu

budzenia się

zapamiętywania

uczenia się

długotrwałe pobudzenie synaptyczne

długotrwałe hamowanie synaptyczne

istota biała

kształt półowalny

pod korą mózgu

zrąb → tkanka glejowa

włókna tworzą pęczki

projekcyjne

kojarzeniowe

spoidłowe

background image

JĄDRA PODSTAWNE

wyspy istoty szarej

wewnątrz półkul

rodzaje

ciało prążkowane

jądro ogoniaste → sznury podspoidłowe, tor korowo – rdzeniowy → kora czołowa

kom. piramidalne

wielowypustkowe

małe kom. bez ciałek Nissla

liczne włókna kojarzeniowe

łupina / skorupa → sznury podspoidłowe, tor korowo – rdzeniowy → kora czołowa

gałka blada → istota siateczkowa pnia mózgu, jądro czerwienne, istota czarna, oliwka dolna

kom. wrzecionowate

wielowypustkowe

małe kom. ziarniste

funkcja

odruchy instynktowne

napaść

obrona

napięcie mięśniowe

kolejność skurczów

ciało migdałowate

nad rogiem dolnym komory bocznej

kom. z rec. opiatowymi

funkcja

analiza wrażeń węchowych

hamuje uzewnętrznianie uczuć

drażnienie → strach, wściekłość, wyalienowanie, wzrost ciśnienia krwi, przyspieszenie akcji
serca

WZGÓRZE

środek mózgu

modyfikacja i przełączanie → z obwodu -.....-> kora, jądra podstawne

skupienia komórek

komórki

małe lub średnie

wielobiegunowe

ziarniste

podział i funkcja

przednia grupa jąder

jądra przyśrodkowe - rola w ekspresji emocji (dzięki integracji aktywności czuciowo-
ruchowej)

jądra śródblaszkowe - otrzymywanie informacji z wstępującego układu siatkowatego, wpływ
na ogólną aktywność kory

jądra części grzbietowej:

boczno-grzbietowe

poduszka - łączenie informacji słuchowych, wzrokowych i czuciowych poprzez współpracę
z wzgórkami czworaczymi górnymi oraz ciałem kolankowatym bocznym (NAJWIĘKSZA)

jądra części brzusznej:

brzuszne przednie - wysyłanie niespecyficznych projekcji do kory przedczołowej,
oczołodołowej i kory czołowej przedruchowej; otrzymywanie informacji z istoty czarnej

brzuszne pośrednie - wysyłanie połączeń do kory ruchowej, otrzymywanie informacji od
jąder podstawy mózgu (gałki bladej, istoty czarnej) oraz móżdżku

tylne boczne - przekazywanie informacji czuciowych (ból, dotyk, temperatura)

tylne przyśrodkowe - przekazywanie informacji o smaku i informacji czuciowych w obrębie
głowy

tylno-dolne - otrzymywanie informacji o równowadze ciała (jądra przedsionkowe)

jądro siatkowate wzgórza (NRT) - jądro hamujące; decydowanie o aktywności związanej z uwagą

background image

ciało kolankowate boczne (LGN) – przekazywanie informacji z siatkówki do kory wzrokowej (płat potyliczny)

ciało kolankowate przyśrodkowe – przekazywanie informacji słuchowych

ŚRÓDMÓZGOWIE I TYŁOMÓZGOWIE

jądro czerwienne → regulacja napięcia mięśniowego

kom. średnie → synapsy → ramiona spajające móżdżku

kom. duże → tor czerwienno - rdzeniowy

istota czarna → czynności automatyczne (np. wydzielanie)

część zbita

kom. z ziarnami melaniny

część siatkowata

kom. małe, wrzecionowate

oliwka dolna

w rdzeniu przedłużonym

pofałdowana wstęga

kom. wielowypustkowe → do móżdżku

krople lipidów w cytoplazmie

PODWZÓGRZE

brzuszna i dolna cz. ściany komory bocznej i komory III

zgrupowania neuronów - jądra

podział

jądra przednie

komórki (tkz. neurony wydzielnicze)

duże

owalne / gwiaździste ciałka Nissla (siateczka śródplazmatyczna szorstka)

pęcherzyki wydzielnicze

podział

jądro przykomorowe

ADH (wazopresyna)

neurofizyna

do przysadki nerwowej

jądro nadwzrokowe

oksytocyna

neurofizyna

do cz. nerwowej przysadki

jądro nadskrzyżowania

cykliczna aktywność

rozrusznik rytmów biologicznych

jądro przedwzrokowe (wielkość zależna od płci)

rec. dla estrogenów → alfa-fetoproteina → chłopięcy stereotyp zachowania

jądra środkowe

jądro lejka

liberyny

statyny

do wyniosłości przyśrodkowej przysadki

jądro grzbietowo – przyśrodkowe

liberyny

statyny

do wyniosłości przyśrodkowej przysadki

jądro brzuszno – przyśrodkowe

liberyny

statyny

do wyniosłości przyśrodkowej przysadki

obecność rec. dla leptyny (hormon sytości)

wydzielany przez kom. tk. tłuszczowej

regulacja masy ciała

stymulator apetytu

background image

jądra tylne

jądro tylne podwzógrza

jądro ciała suteczkowatego

ponadto wydzielanie

hormon zagęszczający melaninę

regulacja masy ciała

endorfiny

wiążą się z rec. opiatowymi mózgu

hamują czynność CUN

inne czynność podwzgórza

wpływa na metabolizm

reguluje temp. ciała

czynność serca

czynność naczyń krwionośnych

czynność układu trawiennego

łaknienie

pragnienie

odbiera (dochodzą do niego neurony z)

kory mózgu

kory móżdżku

jąder wzgórza

kory amonalnej

tworu siatkowatego

rdzenia kręgowego

nerwów czaszkowych IX i X

wysyła (neurony do)

jąder wzgórza

kory mózgu

tworu siatkowatego

pnia mózgu

rdzenia kręgowego

ukł. współczulnego

różnice w budowie zależne od płci

jądro przedwzrokowe

2 – 3 razy większe u mężczyzn

mniejsze u homoseksualistów

MÓŻDŻEK

półkule i robak

półkule pokryte korą móżdżku

wnętrze / rdzeń / istota biała

w rdzeniu jądra móżdżku

dochodzą

włókna kiciaste → z rdzenia kręgowego

synapsy z

kom. ziarnistymi

kom. Purkinjego

włókna pnące → z jąder nerwu przedsionkowego

synapsy z

kom. Purkinjego

kom. gwiaździstymi wew.

kora

obecność granicznej błony glejowej

wysyła

aksony kom. zwojowych → jądra móżdżku

z kom. ziarnistych i kolateralia kom. Purkinjego (w warstwie drobinowej)→ istota biała

z kom. gwieździstych wew. i kolateralia kom. Purkinjego (włókna styczne) → istota biała

background image

3 warstwy

drobinowa

komórki gwiaździste zewnętrzne

pow. cz. kory

wielowypustkowe

ciemne jądra

ciałka Nissla

aksony → synaps → kom. zwojowe

komórki gwiaździste wewnętrzne / komórki koszyczkowe

duże

wiele wypustek

wewnątrz warstwy

liczne kolateralia (owijają kom. zwojowe → koszyczki)

aksony → || do pow. → |_(90

o

) → kom. zwojowe

warstwa płodowa zewnętrzna

u niemowląt

na pow. kory

kom. ziarniste

zanik w 2 r.ż.

zwojowa

komórki gruszkowate – Purkinjego

duże

kształt gruszki

ciałka Nissla

duże, jasne jądra

obfite rozgałęzienia

rec. w bł. dla IP3 → brak lub zablokowanie → niezborność ruchowa,
napady padaczkowe

aksony

do istoty białej → jąder móżdżku

kłaczek → jądra nerwu przedsionkowego

kolateralia tworzą → splot podzwojowy (→ powrót do sąsiednich
kom. Purkinjego), splot nadzwojowy (→ do kom. warstwy drobinowej)

astrocyty

między kom. zwojowymi

liczne wypustki

do pow. kory

ziarnista

kom. okrągłe

blisko siebie

liczne przestrzenie bezkomórkowe → obecność synaps

komórki ziarniste

najmniejsze aksony → kom. Purkinjego

synapsy z kom. gwieździstymi i kom. Purkinjego

komórki Golgiego

małe

duże

dwubiegunowe poziome

JĄDRA MÓŻDŻKU

jądro zębate

symetryczna

największe

w istocie białej każdej z półkul

wygląd wstęgi

zębate wypukłości

jądro czopowate

we wnęce jądra zębatego

background image

kom. wypustkowe

duże → w cz. grzbietowo - przyśrodkowej

mniejsze → w cz. brzuszno - bocznej

liczne aksony → ramiona spajające → jądro czerwienne

dochodzą aksony kom. Purkinjego

jądro wierzchu

w środkowej części dachu komory IV

wypustkowe neurony

do ramion spajających

od móżdżku (kom. Purkinjego), jąder przedsionka i robaka

jądro łukowate

między zębatym, a wierzchu

wypustkowe neurony

do ramion spajających

od móżdżku (kom. Purkinjego), jąder przedsionka i robaka

RDZEŃ KRĘGOWY

wydłużony

końcowa cz. CUN

zajmuje 2/3 długości kanału kręgowego

między kręgiem szczytowym a L2, L3

otoczony oponą twardą, pajęczą i miękką

jądra rdzenia → kształt kolumn

komórki

ruchowe

duże

wielowypustkowe

pęcherzykowate jądra

wyraźne jąderka

ciałka Nissla w cytoplazmie

oś długa || do osi długiej rdzenia

długie aksony z osłonką → korzenie przednie → nerwy rdzeniowe → mięśnie szkieletowe
→ kolateralia → synapsy nerwowo – mięśniowe

1 neuron → kilka włókien

mięśnie prostowniki

kom. bardziej ku przodowi w rogach przednich

mięśnie zginacze

kom. bardziej ku tyłowi w rogach przednich

powrózkowe

małe

włókna kojarzeniowe neurony ruchowe ↔ różne poziomy

części (różny kształt rdzenia i istoty szarej)

szyjna

piersiowa

lędźwiowa

istota szara (kształt motyla / litery H)

rogi przednie

rogi tylne

jądro grzbietowo – brzeżne

zbita cytoplazma neuronów

przekazywanie, modyfikacja bodźców bólowych, cieplnych, dotykowych

substancja galaretowata

neurony małe

wrzecionowate

włókna kojarzeniowe dla rogu tylnego

część brzuszno – środkowa

neurony duże

wielobiegunowe

background image

przekaz i modyfikacja impulsów o położeniu przestrzennym

do móżdżku

część pośrednia

jądro pośrednio – boczne / współczulne

średnie neurony

obfite ciała Nissla

skurcz mięśni gładkich

skurcz naczyń

skurcz mięśnia napinającego włos

wydzielanie potu

spoidło szare

kanał środkowy rdzenia

wysłany ependymą

kom. glejowe

komora końcowa

istota biała

włókna zmielinizowane

włókna bezosłonkowe

układ pęczków / torów

zstępujące

z kory, jąder podstawnych i pnia mózgu

wstępujące

ze zwojów międzykręgowych i rdzenia do pnia mózgu, jąder podstawy i kory

własne

włókna zaczynają i kończą się w rdzeniu

korzeniowe

do rdzenia przez korzenie tylne

ku wyższym poziomom CUN

włókna ruchowe rogów przednich

SPLOT NACZYNIÓWKOWY I PŁYN MÓZGOWO – RDZENIOWY

splot naczyniówkowy

przedłużenie opony miękkiej

wpukla się do komór

bocznych → do ścian bocznych

III i IV → do sklepienia

budowa

zrąb

tkanka łączna właściwa luźna

fibroblasty

makrofagi

limfocyty

ziarna piasku

naczynia krwionośne

nabłonek jednowarstwowy sześcienny – ependyma (od strony komory)

struktura kom. pompujących jony

mikrokosmki na pow. wolnej

wgłobienia na pow. podstawnej

mitochondria

makrofagi – kom. Kolmera

wypustki neuronów → chemoreceptory

skład chemiczny płynu m-r

płyn mózgowo – rdzeniowy

przesącz z osocza krwi

powstaje w

splocie naczyniówkowym

przestrzeniach podpajęczynówkowych

przestrzeniach okołonaczyniowych

background image

do komór

pompowanie sodu przez kom. ependymy → przepływ wody

prędkość wytwarzania – 30 ml / h

objętość – 120 ml

wymieniany co 4 h

zawiera

sód

potas

wapń

chlor

glukozę

mocznik

białka

limfocyty

przepływ

komory boczne → komora trzecia → wodociąg mózgu → komora czwarta → przestrzeń
podpajęczynówkowa → worek pajęczynówkowy rdzenia kręgowego → ziarnistości
pajęczynówki → zatoki żylne

BARIERA KREW – MÓZG

brak przedostawania substancji i leków

nieprzepuszczalny śródbłonek

liczne połączenia

obwódki zamykające

obwódki przylegania

związki transportowane przez cytoplazmę kom. śródbłonka

błona podstawna naczyń krwionośnych

glejowa warstwa graniczna

brak bariery krew – mózg

okolica dna komory czwartej

niektóra jądra podwzgórza

OPONY MÓZGOWO – RDZENIOWE

błony

tkanka łączna właściwa

mechaniczna ochrona i odżywianie mózgowia i rdzenia kręgowego

rodzaje

opona miękka

przylega do mózgowia i rdzenia kręgowego

tkanka łączna właściwa

włókna kolagenowe

włókna sprężyste

włókna siateczkowe

fibroblasty

melanocyty (na wysokości pnia mózgowia i górnego odcinka rdzenia kręgowego)

wypełnia nierówności powierzchni

wnika w głąb

wyścieła przestrzenie okołonaczyniowe

tt. i żż. → naczynia włosowate (ochrona warstwą glejową)

warstwa wew.

zbite utkanie

regularny układ włókien

brak naczyń krwionośnych

nabłonek surowiczy

warstwa zew.

luźne utkanie

naczynia krwionośne

odgałęzienia wnikają w głąb mózgowia i rdzenia

background image

nabłonek surowiczy

wytwarza

nieciągła przegroda tylna

nić końcowa wewnętrzna

więzadła ząbkowane

utrzymywanie rdzenia w kanale kręgowym

opona pajęcza

2 warstwy

odżywiana przez dyfuzję

kosmki ziarnistości

miejsca przenikania płynu m-r do krwi żylnej

nabłonek surowiczy

otwory w cytoplazmie komórek → otwarcie przy wyższym ciśnieniu płynu m-r

ścisłe przyleganie komórek

zew. płyta

tkanka łączna właściwa zbita

przylega do opony twardej

beleczki łącznotkankowe

odchodzą od płyty pod kątem prostym

łączą się z oponą miękką

jama podpajęczynówkowa

przestrzenie między beleczkami

obecność płynu mózgowo – rdzeniowego

zatoki żylne opony twardej

wytwarzanie ziarnistości pajęczynówki

liczne kosmki

nabłonek surowiczy

opona twarda

tkanka łączna właściwa zbita

włókna kolagenowe

pęczki

przebieg równoległy

włókna sprężyste

fibroblasty

obecność splotów nerwowych, zakończeń nerwowych (też bólowych)

ustala położenie mózgowia i rdzenia kręgowego

chroni prze urazami wskutek przemieszczania

warstwy

blaszka zewnętrzna

okostna wew. pow. kości czaski

blaszka wewnętrzna

naczynia krwionośne

zatoki żylne

nabłonek surowiczy na pow. wew.

ścisłe przyleganie blaszek

miejsca rozdzielenia blaszek

zatoki żylne

zbiornik endolimfy

zwój półksiężycowaty n. V

wytwarzanie mocnych błon

sierp mózgu

sierp móżdżku

namiot móżdżku

przepona siodła

NACZYNIA KRWIONOŚNE

żyły

wiotka ściana

background image

brak lub skąpa błona mięśniowa

tętnice

dobrze rozwinięta błona sprężysta i mięśniowa

liczna odgałęzienia

zamknięcie (np. skrzep) → niedokrwienie → udar mózgu

unerwienie przez ukł. autonomiczny

tętnice podstawy mózgu

tętnice pajęczynówki

tętnice pow. mózgowia

skąpe lub brak unerwienia

tętnice miąższowe → we wnętrzu mózgowia

wnikanie do mózgowia

w przestrzeniach okołonaczyniowych

otoczone oponą miękka i pajęczą

zanik opon przy przejściu w naczynia włosowate

naczynia włosowate otoczone wypustkami kom. glejowych (skł. bariery krew – mózg)

brak naczyń limfatycznych


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
0312 05 11 2009, opracowanie nr 12 , Układ dokrewny cześć I Paul Esz(1)
0316 03 12 2009, opracowanie nr 16 , Układ rozrodczy zenski Paul Esz(1)
0313 12 11 2009, opracowanie nr 13 , Układ dokrewny czesc II Paul Esz(1)
0314 19 11 2009, opracowanie nr 14 , Układ moczowy Paul Esz(1)
0216 27 10 2009, wykład nr 16 , Układ dokrewny, cześć I Paul Esz(1)
0213 06 10 2009, wykład nr 13 , Układ pokarmowy, cześć I Paul Esz(1)
0318 07 01 2010, opracowanie nr 18 , Układ nerwowo obwodowy Narządy zmysłów Paul Esz(1)
0311 29 10 2009, opracowanie nr 11 , Układ oddechowy Paul Esz(1)
0310 21 10 2009, opracowanie nr 10 , Układ pokarmowy część III Paul Esz(1)
0309 14 10 2009, opracowanie nr 9 , Układ pokarmowy część II Paul Esz(1)
0308 09 10 2009, opracowanie nr 8 , Układ pokarmowy część I Paul Esz(1)
0214 13 10 2009, wykład nr 14 , Układ pokarmowy, cześć II Paul Esz(1)
0215 20 10 2009, wykład nr 15 , Układ pokarmowy, cześć III Paul Esz(1)
0307 03 10 2009, opracowanie nr 7 , Skóra budowa i funkcje Paul Esz(1)
10.11.2009, semestr 1, makro i mikro ekonomia
25 11 2009 12 14 17 0175 001
OBLIGACJE 10 11 2009 dla studentów
BOTANIKA - wyklad 6 - 10.11.2009, OGRODNICTWO UP LUBLIN, BOTANIKA, wykłady
Wykład 5 10.11.2009, Recepty, Wyklady TLP, Wykłady 2009-2010

więcej podobnych podstron