01.03.2011 TEMAT 1 Wstęp - pojęcia

Integracja – zespalanie w całość, powstaje nowa jakość.

Termin „integracja” pochodzi z łaciny, gdzie używano go w sensie: renowacja, odnowienie,
uzupełnienie.
Integracja potocznie oznacza scalanie, zespalanie, łączenie się kilku elementów w całość.
W nauce ekonomii słowo „integracja” najwcześniej zostało użyte w związku z organizacją
przemysłu, w odniesieniu do łączenia przedsiębiorstw w formie porozumień, karteli,
koncernów, trustów i fuzji.

Integracja pozioma – porozumienie firm konkurujących ze sobą, natomiast integracja
pionowa – porozumienie dostawców z odbiorcami.

Pierwsza to publikacja Herberta Gaedicka i Gerta von Eynerna o statystyce handlu
(„Produkcyjno – gospodarcza integracja Europy: badanie sprzężeń w handlu zagranicznym
krajów europejskich”). Ogłoszona w 1933 r.
Druga to angielski przekład pierwszego szwedzkiego wydania dzieła o merkantylizmie Eli
Heckschera. Wydanie szwedzkie ogłoszono w 1931 r., angielskie natomiast w 1935 r. W
wydaniu szwedzkim wyraz „integracja” występuje wyłącznie w formie przymiotnikowej
„integrująca polityka państwa”, podobnie występuje jego antonim – „dezintegracja”.

Integracja całościowa (globalna) – obejmuje swym zasięgiem sferę polityki, gospodarki w
wszelkie przejawy stosunków między warstwami, grupami czy jednostkami społeczeństw
integrujących się państw.

FEDERALIZM

Federalizm –najstarsza koncepcja integracji, sprowadzająca się do postulatu utworzenia
federacji.
Federalizm umiarkowany – polega na utworzeniu unii federalnej na podstawie zawarcia
porozumienia typu federalnego (paktu federalnego) między państwami w celu stworzenia
wspólnego systemu politycznego (Brugmans)
Federalizm radykalny – postuluje federację metodą „konstytuanty”, mającą ponadnarodową
władzę w postaci zgromadzenia konstytucyjnego (A.Spinelli).

FUNKCJONALIZM

Funkcjonalizm – opiera się na współpracy między narodami wynikającej z określonych
potrzeb. Rosnące potrzeby mogą być zarówno źródłem konfliktów, jak i źródłem współpracy.
W celu przezwyciężenia konfliktów, funkcjonalizm proponuje koncentrowanie dążeń na
wspólnych potrzebach oraz podejmowanie wspólnych działań. Jest to podejście ekonomiczne

do rozwiązywania problemów narodowych i międzynarodowych, uznające prymat ekonomii
nad polityką. Zakłada samoczynne rozprzestrzenianie się integracji osiągniętej w jednej
dziedzinie na inne (spill – over). Czołowym przedstawicielem był D. Mitrany.

NEOFUNKCJONALIZM

Neofunkcjonalizm – podstawową różnicą między funkcjonalizmem a neofunkcjonalizmem
jest pogląd dotyczący rozprzestrzeniania się procesu integracyjnego. Funkcjonaliści zakładają
automatyzm procesu integracji, a neofunkcjonaliści uważają, że automatyzm jest ograniczony
i wymaga decyzji politycznych. Uczestnicy procesu integracji najpierw podejmują decyzje o
charakterze ekonomiczno – politycznych, a następnie rozszerzają je o sferę polityczną.
Głównym przedstawicielami byli E. Haas i L. Lindberg.

PLURALIZM

Pluralizm – nurt opierający się na zasadzie wielofaktorowości. Integracja polega na tworzeniu
„wspólnoty państw” o wysokim stopniu współpracy dyplomatycznej, ekonomicznej,
społecznej, kulturowej i politycznej. Dużą rolę odgrywa w niej świadomość społeczeństwa,
instytucji i polityków sprzyjająca przemianom pokojowym i porozumieniom między grupami
społecznymi. Wśród zwolenników tej koncepcji są przedstawiciele teorii komunikacyjnej (K.
Deutsch), podkreślający nadrzędną rolę suwerennych państw w głównych procesach
międzynarodowych. Powstanie „wspólnoty państw” jest związane z polityką zagraniczną i
działaniami dyplomatycznymi, których skuteczność zależy od porozumienia i zgody
społeczeństw. Stąd podkreśla się znaczenie wzajemnych kontaktów o komunikacji między
poszczególnymi społecznościami, gdyż prowadzą one do uświadomienia sobie wspólnych
korzyści wynikających ze wspólnych działań.

Międzynarodowa integracja gospodarcza – scalanie narodowych potencjałów ekonomicznych
w jeden potencjał międzynarodowy.

Ugrupowanie integracyjne – względnie jednolity nowy organizm gospodarczy obejmujący 2
lub więcej krajów. Może mieć charakter formalny i nieformalny.

Ugrupowanie integracyjne formalne – to formalnie zorganizowana grupa państw, która może
przybrać postać międzynarodowego porozumienia, organizacji gospodarczej lub
integracyjnej, która wraz ze stosownymi organami oraz strukturą organizacji ma za zadanie
inicjować i sprzyjać procesom integracyjnym.

Ugrupowanie integracyjne nieformalne – to formalnie niezorganizowana grupa państw, silnie
jednak ze sobą powiązana międzynarodowymi stosunkami gospodarczymi. Pomiędzy tymi
państwami zachodzą rzeczywiste procesy integracyjne.

Podstawowe kryteria definiowania integracji:

•

Horyzont czasowy

•

Mechanizm integracji i metod integracji

•

Poziom rozwoju gospodarczego partnerów i osiąganych korzyści