Róża Luksemburg

Do proletariuszy 

wszystkich krajów

Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (Uniwersytet Warszawski)

WARSZAWA 2007

Róża Luksemburg – Do proletariuszy wszystkich krajów (1918 rok)

© Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (UW)

– 2 –

www.skfm­uw.w.pl

Apel   „Do   proletariuszy   wszystkich   krajów”, 
napisany przez Różę Luksemburg i podpisany w 
imieniu   Związku   Spartakusa   przez   Karola 
Liebknechta,   Różę   Luksemburg,   Franciszka 
Mehringa i Klarę Zetkin, został opublikowany w 
piśmie   „Die   Rote   Fahne”   z   25   listopada   1918 
roku.

Podstawa niniejszego wydania: Róża Luksemburg, 
„Wybór   pism”,   tom   2,   wyd.   Książka   i   Wiedza, 
Warszawa 1959.

Tłumaczenie z języka angielskiego: Piotr Strębski.

Róża Luksemburg – Do proletariuszy wszystkich krajów (1918 rok)

Proletariusze! Ludzie pracy! Towarzysze!

Rewolucja   wkroczyła   do   Niemiec.   Powstały   masy   żołnierskie,   przez   cztery   lata   gnane   dla 

kapitalistycznych zysków na rzeź, powstały masy robotnicze, przez cztery lata bezlitośnie eksploatowane, 
uciskane, głodzone. Straszliwe narzędzie ucisku: pruski militaryzm, bicz ludzkości, leży zdruzgotany; 
jego najbardziej widoczni przedstawiciele, a tym samym najbardziej widoczni winowajcy tej wojny – 
cesarz i następca tronu, uciekli za granicę. Wszędzie powstały Rady Robotnicze i Żołnierskie.

Proletariusze   wszystkich   krajów!  Nie  twierdzimy,   że  w  Niemczech   cała  władza  rzeczywiście 

znalazła się w rękach ludu pracującego, że osiągnięto już pełne zwycięstwo rewolucji proletariackiej. 
Zasiadają jeszcze w rządzie owi socjaliści, którzy w sierpniu 1914 r. wydali na łup nasze najcenniejsze 
dobro   –   Międzynarodówkę,   ci,   którzy   przez   cztery   lata   zdradzali   niemiecką   klasę   robotniczą   i 
jednocześnie Międzynarodówkę.

Ale – proletariusze wszystkich krajów – tym razem niemiecki proletariusz sam mówi do was. 

Sądzimy, że mamy prawo wystąpić w jego imieniu przed wami. Od pierwszego dnia tej wojny staraliśmy 
się wykonywać nasze internacjonalistyczne obowiązki, zwalczając ze wszystkich sił zbrodniczy rząd i 
piętnując go jako prawdziwego winowajcę wojny.

Teraz, w tej godzinie, jesteśmy usprawiedliwieni przed historią, przed Międzynarodówką, przed 

niemieckim proletariatem. Masy popierają nas entuzjastycznie, coraz szersze kręgi proletariatu podzielają 
pogląd, że wybiła godzina porachunku z kapitalistycznym panowaniem klasowym.

Tego wielkiego dzieła nie może jednak dokonać sam tylko niemiecki proletariat, może on walczyć 

i zwyciężać tylko wtedy, gdy apelować będzie do solidarności proletariuszy całego świata.

Towarzysze z krajów biorących udział w wojnie! Znamy waszą sytuację. Wiemy dobrze, że wasze 

rządy, teraz, po odniesionym zwycięstwie, oślepiają niektóre warstwy narodu zewnętrznym  blaskiem 
zwycięstwa. Wiemy, że udaje im się w ten sposób  w wyniku zakończonej sukcesem  masowej  rzezi 
zacierać w pamięci jej przyczyny i cele.

Ale wiemy jeszcze co innego. Wiemy, że również w waszych krajach proletariat złożył straszliwą 

daninę krwi i mienia, że ma dość okropnej rzezi, że proletariusz, wracając teraz do domu, zastaje niedolę i 
nędzę, podczas gdy nieliczni  kapitaliści zebrali miliardowe majątki. Przekonał  się i będzie się coraz 
bardziej   przekonywał   o   tym,   że  również   wasze   rządy   prowadziły   tę  wojnę   w   imię   worów   złota.   I 
przekona się, że rząd wasz, rozprawiając o „prawie i cywilizacji” czy o „obronie małych narodów”, miał 
na myśli zyski kapitału, tak samo jak nasz rząd, gdy mówił o „obronie ojczyzny”. Że pokój, „prawa” i 
„Ligi   Narodów”   oznaczają   taką   samą   nikczemną   grabież,   jak   pokój   brzeski.   I   tu,   i   tam   ta   sama 
bezwstydna żądza rabunku, to samo pragnienie uciskania, to samo dążenie do tego, by wykorzystać do 
końca brutalną przemoc narzędzi morderstwa.

Imperializm   we   wszystkich   krajach   nie   zna   „porozumienia”;   zna   on   tylko   jedno   prawo   – 

kapitalistyczny zysk, tylko jeden język – miecz, tylko jeden środek – przemoc. I kiedy teraz mówi on we 
wszystkich krajach, zarówno u was, jak i u nas, o „Lidze Narodów”, o „rozbrojeniu”, o „prawie małych 
narodów”, o „samostanowieniu narodów”, to są to pospolite zakłamane frazesy, którymi klasy panujące 
zamierzają uśpić czujność proletariatu.

Proletariusze wszystkich krajów! Ta wojna musi być ostatnią! Jesteśmy winni to 12 milionom 

wymordowanych ofiar, naszym dzieciom, ludzkości.

Europa została zrujnowana przez to haniebne ludobójstwo. Dwanaście milionów trupów zasłało 

pełne grozy  miejsca  imperialistycznej zbrodni.  Jak ścięty kosą padł  kwiat  młodzieży, padły  miliony 
mężczyzn   w   sile   wieku.   Niezliczone   moce   produkcyjne   zostały   zniszczone.   Ludzkość   jest   bliska 
całkowitego wykrwawienia po tym bezprzykładnym w historii upuście krwi. Zwycięzcy i zwyciężeni 

© Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (UW)

– 3 –

www.skfm­uw.w.pl

Róża Luksemburg – Do proletariuszy wszystkich krajów (1918 rok)

znajdują się na skraju przepaści. Ludzkości grozi najstraszniejsza klęska głodowa, zahamowanie całego 
mechanizmu produkcji, epidemie i degeneracja.

Główni   winowajcy   tej   straszliwej   anarchii,   tego   rozpętanego   chaosu   –   klasy   panujące   –   nie 

potrafią opanować swego własnego dzieła. Bestia kapitału, która sprowadziła piekło wojny światowej, nie 
jest w stanie go poskromić, zaprowadzić rzeczywistego porządku, zapewnić udręczonej ludzkości chleb i 
pracę, pokój i kulturę, prawo i wolność.

To, co klasy panujące przygotowują jako pokój i prawo, jest jedynie nowym dziełem brutalnej 

przemocy, z którego wyrasta tysiącgłowa hydra ucisku, nienawiści i nowych krwawych wojen.

Jedynie   socjalizm   jest   w   stanie   stworzyć   wielkie   dzieło   trwałego   pokoju,   uleczyć   tysiące 

krwawiących   ran   ludzkości,   zamienić   pola   europejskie,   zdeptane   przez   apokaliptycznych   jeźdźców 
wojny,   w   kwitnące   ogrody,   wyczarować   na   miejscu   zniszczonych   sił   produkcyjnych   nowe, 
udziesięciokrotnione   siły,   obudzić   całą   fizyczną   i   moralną   energię   ludzkości,   a   nienawiść   i   waśnie 
zastąpić braterską solidarnością, zgodą i szacunkiem dla wszystkiego, co posiada ludzkie oblicze.

Jeżeli   przedstawiciele   proletariuszy   wszystkich   krajów   podadzą   sobie   dłonie   pod   sztandarem 

socjalizmu, aby ustanowić pokój, wtedy zostanie on zawarty w ciągu kilku godzin. Nie będzie wtedy 
sporów  o  lewy  brzeg   Renu,  o  Mezopotamię,  Egipt   czy  kolonie.   Będzie  wtedy   tylko  jeden   naród  – 
pracująca ludzkość wszystkich ras i języków. Wtedy powstanie tylko jedno prawo – równość wszystkich 
ludzi. Będzie wtedy tylko jeden cel – dobrobyt i postęp dla wszystkich.

Ludzkość   stoi   przed   alternatywą:   rozprzężenie   i   zagłada   w   kapitalistycznej   anarchii   lub 

odrodzenie przez rewolucję socjalną. Wybiła godzina rozstrzygnięć. Jeżeli wierzycie w socjalizm, to teraz 
jest pora wykazać to czynem. Jeżeli jesteście socjalistami, musicie teraz działać.

Proletariusze wszystkich krajów! Jeżeli nawołujemy was teraz do wspólnej walki, to nie czynimy 

tego   w   imię   niemieckich   kapitalistów,   którzy   usiłują   pod   firmą   „narodu   niemieckiego”   ujść   przed 
skutkami   własnych   zbrodni;   chodzi   tu   zarówno   o   nasze,   jak   i   o   wasze   interesy.   Pomyślcie:   wasi 
zwycięscy kapitaliści są gotowi do krwawego zdławienia naszej rewolucji, której się obawiają tak samo 
jak rewolucji we własnym kraju. Wy sami nie staliście się w wyniku zwycięstwa bardziej „wolni”, na 
odwrót,   pogłębiła   się   jeszcze   wasza   niewola.   Jeżeli   waszym   klasom   panującym   uda   się   zdławić 
proletariacką   rewolucję   w   Niemczech   i   w   Rosji,   wówczas   ze   zdwojoną   wściekłością   zwrócą   się 
przeciwko wam. Wasi kapitaliści mają nadzieję, że zwycięstwo nad nami i nad rewolucyjną Rosją da im 
siłę do poskromienia was i utworzenia na grobie międzynarodowego socjalizmu tysiącletniego państwa 
wyzysku.

Dlatego w tej godzinie proletariat Niemiec patrzy na was. Niemcy brzemienne są w rewolucję 

socjalną, ale tylko światowy proletariat może urzeczywistnić socjalizm.

I   dlatego   wzywamy   was:   Naprzód   do   boju!   Naprzód   do   czynu!   Minął   czas   bezpłodnych 

manifestów, platonicznych rezolucji i dźwięcznych słów – wybiła godzina czynu dla Międzynarodówki. 
Wzywamy was: wybierajcie wszędzie Rady Robotnicze i Żołnierskie, które zdobędą władzę polityczną i 
razem z nami ustanowią pokój.

Nie Lloyd George i Poincaré, nie Sonnino, Wilson i Erzberger czy Scheidemann powinni zawrzeć 

pokój. Pokój winien być zawarty pod sztandarem światowej rewolucji.

Proletariusze   wszystkich   krajów!   Wzywamy   was   do   dzieła   socjalistycznego   wyzwolenia,   do 

przywrócenia zhańbionemu światu ludzkiego oblicza i urzeczywistnienia hasła, którym pozdrawialiśmy 
się i żegnali tak często w dawnych dniach:

Międzynarodówką będzie ludzkość!
N i e c h   ż y j e   ś w i a t o w a   r e w o l u c j a   p r o l e t a r i a c k a !
P r o l e t a r i u s z e   w s z y s t k i c h   k r a j ó w ,   ł ą c z c i e   s i ę !

© Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (UW)

– 4 –

www.skfm­uw.w.pl