Edyta Chaczyńska, Agnieszka Ilnicka, Anna Jodko, Joanna Leszczyńska,
Magdalena Marczak, Katarzyna Michalska, Zofia Ostapska,
Marta Rustecka, Agata Sawnor, Anna Szustak
pod redakcjÄ…: Korneliusza Kurka i Piotra Orysiaka
KLUCZ DO OZNACZANIA TROPÓW
WYBRANYCH SSAKÓW
wersja I
Warszawa 2005
zdjęcie na okładce: trop borsuka w porównaniu z ludzką dłonią (fot. K. Kurek)
logo: Anna Szustak i Magdalena Marczak
rysunki: Anna Szustak
spis treści:
dekalog tropiciela 3
przydatne informacje 3
typowe układy tropów 4
klucz do oznaczania tropów wybranych ssaków 5
klucz do oznaczania wieku i płci jelenia szlachetnego na podstawie tropów 7
dodatek  schematy tropów wybranych ssaków 8
trop wilka (fot. K. Kurek)
3
DEKALOG TROPICIELA
I. Nie zadeptuj tropów
II. Nie dłub w tropach
III. Wykorzystuj wszystko, co można wyczytać
IV. Nie oceniaj na podstawie pojedynczej informacji
V. Nie zgaduj
VI. Jeśli widzisz odbicia 4 palców, to znaczy, że są co najmniej 4
VII. Zawsze bierz ze sobą miarkę i nie deformuj tropów w czasie ich mierzenia
VIII. Stare tropy, nierówny teren = przekłamane rozmiary i kształt
IX. Jeśli nie jesteś pewien  użyj klucza
X. RozglÄ…daj siÄ™
przydatne informacje
pomiary:
długość tropu mierzymy od przedniej krawędzi opuszki palcowej najdłuższego palca
do tylnej krawędzi centralnej opuszki międzypalcowej lub pomiędzy przednią i tylną
częścią racicy
szerokośc tropu mierzymy pomiędzy najbardziej oddalonymi od siebie krawędziami
opuszek palcowych lub racic
do długości tropu nie wlicza się długości pazurów, opuszek nadgarstkowych
i stępowych oraz raciczek
4
przestęp  tropy kończyn tylnych wyprzedzają tropy kończyn przednich
niedostęp  tropy kończyn tylnych odciśnięte są za tropami kończyn przednich
wyboczenie  trop kończyny tylnej leży z boku tropu kończyny przedniej
symbole stosowane w kluczach:
 trop przedniej kończyny
 trop tylnej kończyny odciśnięty na tropie kończyny przedniej
 trop tylnej kończyny
typowe układy tropów
wiewiórczy zajęczy sznurowanie
dwójkowy
linia łamana układ typowy dla
(typowy dla Å‚asicowatych)
(typowa dla kopytnych w stępie) drobnych gryzoni
5
klucz do oznaczania tropów wybranych ssaków
1.a  obecność racic (2.)
1.b  brak racic (10.)
2.a  opuszki sięgające mniej niż 1/3 tropu (3.)
2.b  opuszki sięgające co najmniej 1/3 tropu (4.)
3.a  trop stosunkowo mały (ok. 6 cm), o wydłużonym kształcie (kozica)
3.b  trop duży (11-18 cm), o zaokrąglonym kształcie (żubr)
4.a  opuszki zaokrÄ…glone (5.)
4.b  opuszki wydłużone, sięgające prawie czubków racic (8.)
5.a  raciczki niewidoczne lub na linii racic (6.)
5.b  raciczki widoczne, zawsze poza liniÄ… racic (dzik)
6.a  opuszki sięgające połowy długości racic (daniel)
6.b  opuszki sięgające 1/3 długości racic (7.)
7.a  racice o długości ok. 6 cm (jeleń sika)
7.b  racice o długości ok. 7 cm, szerokie, łagodnie zaokrąglone z przodu (jeleń szlachetny)
8.a  racice o długości ok. 15 cm (łoś)
8.b  racice o długości ok. 5 cm (9.)
9.a  racice niezakrzywione do środka, wąskie, zaostrzone z przodu (sarna)
9.b  racice rozchylone na boki, zakrzywione do środka (muflon)
10.a  obecne tylko opuszki palcowe, układ tropów zajęczy (11.)
10.b  oprócz palcowych widoczne inne opuszki (12.)
11.a  trop nie mieÅ›ci siÄ™ wewnÄ…trz obrysu pudeÅ‚ka od zapaÅ‚ek (53×37 mm) (zajÄ…c szarak)
11.b  trop mieści się wewnątrz obrysu pudełka od zapałek (dziki królik)
12.a  długość tropu tylnej łapy powyżej 15 cm (ok. 30 cm), zwykle widoczne ślady
pazurów (niedz
wiedz
brunatny)
12.b  długość tropu poniżej 15 cm (13.)
13.a  palce wydłużone (14.)
13.b  palce krótkie, niewydłużone (22.)
14.a  w tropie łapy przedniej widoczne tylko pazury ułożone po łuku (kret)
14.b  w tropach obu łap widoczne ślady opuszek (15.)
15.a  charakterystyczny wiewiórczy układ tropów (wiewiórka)
15.b  układ tropów inny (16.)
16.a  długość tropu poniżej 2 cm, w układzie tropów często widoczny ślad ogona
(drobne gryzonie  niemożliwe do rozróżnienia na podstawie tropów,
zwykle myszy, norniki lub nornica ruda)
16.b  długość tropu powyżej 2 cm (17.)
17.a  długość tropu tylnej łapy powyżej 9 cm (ok. 11 cm), z tendencją do odciskania
się błony pławnej (bóbr)
17.b  długość tropu tylnej łapy poniżej 9 cm (18.)
6
18.a  długość tropu tylnej łapy poniżej 5 cm (19.)
18.b  długość tropu tylnej łapy powyżej 5 cm (21.)
19.a  skrajne palce w tropie przedniej łapy ułożone w jednej linii (karczownik ziemnowodny)
19.b  skrajne palce w tropie przedniej łapy nieułożone w jednej linii (20.)
20.a  tropy przedniej i tylnej łapy podobnej długości (jeż)
20.b  trop przedniej Å‚apy wyraz
nie mniejszy od tropu tylnej (szczur)
21.a  skrajne palce w tropie tylnej łapy skierowane na boki (piżmak)
21.b  skrajne palce w tropie tylnej łapy skierowane do przodu (świstak)
22.a  opuszki 4 palców ułożone w jednej linii, palców 5 (kciuk może się nie odbijać),
odbicia pazurów w wyraz
nej odległości od odbicia opuszek palcowych (borsuk)
22.b  odbicia pazurów blisko opuszek palcowych, lub brak śladów pazurów (23.)
23.a  trop zaokrÄ…glony (24.)
23.b  trop wydłużony, węższy z tyłu niż z przodu (30.)
24.a  długość tropu mniejsza niż jego szerokość, odbicia palców rozłożone promieniście,
w układzie tropów wyraz
ny niedostęp (jenot)
24.b  długość tropu większa niż szerokość (25.)
25.a  opuszki palców bocznych częściowo wewnątrz linii poprowadzonej wzdłuż
zewnętrznej krawędzi środkowych opuszek, trop często w zarysie wydłużony (26.)
25.b  opuszki palców bocznych poza linią poprowadzoną wzdłuż zewnętrznych
krawędzi opuszek środkowych,  pęcherzykowata 3-częściowa opuszka
międzypalcowa   volkswagenik , poza szczególnymi przypadkami brak pazurów,
trop w zarysie zaokrÄ…glony (28.)
26.a  opuszka międzypalcowa wsunięta pomiędzy opuszki palców 2. i 5. (przestrzeń
między opuszkami palcowymi, a międzypalcową niewielka), w układzie tropów często:
wyraz
ny niedostęp (pies)
26.b  opuszka międzypalcowa nieznacznie przekracza tylną krawędz
opuszek 2. i 5.,
przestrzeń pomiędzy opuszkami palcowymi, a międzypalcową zwykle wyraz
na,
trop symetryczny, układ tropów często w postaci sznurowania (27.)
27.a  długość tropu poniżej 10 cm (lis)
27.b  długość tropu powyżej 10 cm, boczne opuszki palcowe trójkątne, wyraz
ne odbicia
pazurów (wilk)
28.a  długość tropu powyżej 6 cm (do ok. 9 cm), wokół tropu czesto widoczna
charakterystyczna  aureolka (ryÅ›)
28.b  długość tropu poniżej 6 cm (29.)
29.a  trop zazwyczaj nie przekracza 3,5 cm, opuszka międzypalcowa wsunięta pomiędzy
2. i 5. palec, przestrzeń pomiędzy opuszkami palcowymi a międzypalcową nieduża (kot)
29.b  trop ok. 4 cm, opuszka międzypalcowa wysunięta do tyłu, przestrzeń między
opuszkami palcowymi a międzypalcową wyraz
na (żbik)
30.a  długość tropu poniżej 4 cm (31.)
30.b  długość tropu powyżej 4 cm (32.)
31.a  długość tropu przedniej łapy powyżej 2 cm, w układzie tropów odbicia łapek
nieco przesunięte względem siebie (gronostaj)
31.b  długość tropu przedniej łapy poniżej 2 cm, w układzie tropów odbicia łapek
na jednej linii (Å‚asica)
7
32.a  długość opuszki międzypalcowej przedniej łapy powyżej 4 cm,
trop rozszerzony w przedniej części (wydra)
32.b  długość opuszki międzypalcowej poniżej 4 cm (33.)
33.a  długość tropu przedniej łapy powyżej 4,5 cm (kuna)
33.b  długość tropu przedniej łapy poniżej 4,5 cm (norka amerykańska lub tchórz)
klucz do oznaczania wieku i płci jelenia szlachetnego na
podstawie tropów
1.a  tropy stosunkowo małe; 6-6,5 cm długości; 4,5-5,5 cm szerokości;
długość kroku 100-120 cm (łania, 2)
1.b  długość tropu powyżej 6,5 cm (byk, 4.)
2.a  często widoczny przestęp (łania młoda, 3.)
2.b  często widoczny niedostęp (łania stara, 3.)
3.a  widoczne wyboczenie (łania ciężarna)
3.b  brak wyboczenia (łania nie będąca w ciąży lub będąca na jej bardzo
wczesnym etapie)
4.a  długość tropu do 7 cm, szerokość tropu 5-6 cm; długość kroku zwykle do 90 cm;
często widoczny przestęp (byk niedojrzały, 3-6 lat)
4.b  długość tropu powyżej 7 cm; szerokość tropu 6-7 cm; długość kroku 100-140 cm,
często widoczny niedostęp i wyboczenie (byk dojrzały, powyżej 7 lat)
8
dodatek  schematy tropów wybranych ssaków
o ile nie zaznaczono inaczej, tropy narysowane sÄ… w skali 1:1
niedz
wiedz
brunatny
(trop nie w skali); 25 cm Å‚apa przednia, 35 cm Å‚apa tylna
żubr łoś
(trop nie w skali); 18 cm (trop nie w skali); 15 cm
9
kozica sarna
muflon
jeleń szlachetny jeleń sika daniel
10
dzik
zając szarak dziki królik
11
kret
jeż
wiewiórka
szczur karczownik ziemnowodny
mysz leśna nornik zwyczajny orzesznica
12
bóbr
piżmak
świstak
13
kot żbik
ryÅ›
jenot lis
14
pies
(zmienność rozmiarów jest duża)
wilk
borsuk
(trop Å‚apy przedniej  z lewej, tylnej  z prawej)
15
wydra
(trop Å‚apy przedniej  z lewej, tylnej  z prawej)
tchórz lub
norka amerykańska
kuna
(trop Å‚apy przedniej)
(trop Å‚apy przedniej)
Å‚asica gronostaj
(trop Å‚apy przedniej  z lewej, (trop Å‚apy przedniej  z lewej,
tylnej  z prawej) tylnej  z prawej)
16
literatura:
BOUCHNER M., 1992, Åšladami zwierzÄ…t  przewodnik, Multico, Warszawa
KRASIC
SKA M., KRASIC
SKI Z.A., 2004, Żubr  monografia przyrodnicza, SFP Hajstra,
Warszawa Białowieża
NICOLLE C., 1999, Åšwiat dzikich zwierzÄ…t  kozica, Ediciones Altaya Polska Sp. z o.o., Warszawa
NOWAK S., MYSA
AJEK R.W., 2000, Tropem wilka, Stowarzyszenie dla Natury WILK, Godziszka
RICHARZ K., LIMBRUNNER A., 1997, Åšlady zwierzÄ…t, Multico, Warszawa
RODZIEWICZ J. (red.), 1988, Kalendarz myśliwski 1989, PWRiL, Warszawa
ROMANOWSKI J., 1998, Åšladami zwierzÄ…t, PWRiL, Warszawa
SIDOROVICH V.E., 1999, How to identify mustelid tracks, Small carnivore conservation 20: 22-27
17