1. Co to jest Linux ? UNIX, model Dijkstry, Co to jest GPL ?
Linux to stworzona przez Linusa Torwaldsa bezpłatna odmiana, lub następca (?) systemu UNIX,
przemysłowego systemu operacyjnego sprzedawanego od końca lat 70-tych, a stworzonego w Bell
Laboratories. RozwiÄ…zania UNIX-u/Linuxa sÄ… wielokrotnie pierwowzorem dla oferowanego przez firmÄ™
Microsoft systemu Windows. W odróżnieniu od Windows Linux oferuje pełną kontrolę nad każdym
szczegółem instalacji - nic nie jest ukryte, każdy szczegół można dopasować do własnych potrzeb,
szkieletem nie jest nieczytelny dla człowieka kod, lecz podane publicznie normy (tzw. systemy Open
Source).
UNIX/Linux jest zbudowany w oparciu o model warstw, które jak cebula oplatają hardware, potem
jądro i następujące dalej warstwy oferując wyższym warstwom, a w końcu użytkownikowi coraz
bardziej skomplikowane funkcjonalności (usługi). Model został stworzony przez Dijkstrę i był
kamieniem milowym w tworzeniu systemów operacyjnych.
UNIX/Linux rozwiązuje oprócz tego problem współużytkowania zasobów systemowych (jak. moc
procesora, pamięć, peryferie, itp.) przez wiele instancji jednocześnie. Osobne zadanie z przydzieloną
częścią zasobów, np. RAM-u nazywane jest procesem. Procesy "współżyją" ze sobą w pamięci
komunikując się między sobą, lecz nie przeszkadzając sobie nawzajem. W Linuxie jeden z nich dba o
obsługę dysku, inny zajmuje się obsługą drukarki, jeszcze inny dba o wygląd okien na monitorze.
Jeden z procesów to np. edytor, przy pomocy którego użytkownik pisze swój tekst. Taki podział pracy
umożliwiał w systemach UNIX jednoczesną obsługę przez jeden hardware/procesor wielu
użytkowników z wieloma podłączonymi monitorami i jest oznaczany pojęciem multiuser/multitasking.
Systemy UNIX rozdawane z początku darmowo dla wyższych uczelni stały się jednak szybko dość
drogie. Aby ominąć licencje i zaoferować system za darmo student Linus Torwalds musiał napisać
swój Linux od nowa. Szybko dołączyła do niego armia chętnych oferując swoje programy za darmo
pod tzw. GNU Public Licence (GPL). Obecnie oprogramowanie do Linuxa "ściąga się z Internetu" z
wielu stron jak choćby http://sourceforge.net czy http://freshmeat.net czytając opisy i dokumentację
w poświęconych konkretnym problemom tzw. howtos ("jak to zrobić") pod http://www.tpld.org. W
RedHat specjalny program rpmfind sam szuka oprogramowania w sieci. W Internecie istnieje także
wiele stron w językach narodowych jak http://www.linuxpub.pl w języku polskim.
2. Co trzeba wiedzieć przed rozpoczęciem instalacji ?
2.1 Jaki sprzęt do jakich celów
Przed rozpoczęciem instalacji zaleca się oszacowanie do jakich celów ma służyć komputer z Linuxem.
Na tzw. bramkę do Internetu nie będzie potrzeba dużo zasobów. Serwer sieciowy będzie zależnie od
usług wymagał szybszego procesora i więcej pamięci na dysku. Systemy graficzne jak dtp. będą
wymagały lepszej karty graficznej i lepszego monitora. Na cele powszechnego "domowego użytku",
chcąc przyjrzeć się wielu programom powinniśmy przeznaczyć przynajmniej 2 GB na sam system, bez
danych użytkowych.
Choć Linux wspomaga wiele nowego sprzętu i do każdego zastosowania prawie zawsze znajdzie się
sterownik (moduł systemu umożliwiający współpracę z danym urządzeniem) są jednak także wyjątki.
Były nimi do niedawna np. tzw. Winmodems - modemy wewnętrzne współpracujące co prawda z
MS-Windows, lecz nie oferujące pełnego interfejsu modemu.
Dlatego przed kompletowaniem sprzętu należy sprawdzić, czy będzie on działał po Linuxem. Odsyłam
w tym celu na strony danej dystrybucji - o tym nieco dalej - lub na grupy dyskusyjne np.
pl.comp.os.linux.
2.2 Wybór dystrybucji
1 z 13
2.2 Wybór dystrybucji
Druga sprawa to wybór dystrybucji. Dystrybucje to nieco odmienne zestawy oprogramowania do
Linuxa oferowane przez różne firmy rozprowadzające (dlatego "dystrybucja"). Wszystkie one
zawierają prawie to samo jądro, oraz różne zestawy pakietów prawie tego samego oprogramowania z
kilkoma własnymi dodatkami. W sumie różnice nie powinny być aż tak decydujące dla osób ze stałym
dostępem do Internetu, bo i tak można doinstalować brakujące oprogramowanie z sieci.
Z łatwej instalacji słynie dystrybucja Red Hat. Największą ilość oprogramowania (SID 12 000
pakietów) oferuje Debian. Są także Slackware, Mandrake. U podstaw tego opracowania leży SuSE
(http://www.suse.com) - dystrybucja firmy o tej samej nazwie z okolic Norymbergi, choć jest już
także polski SuSE. W tym miejscu wspomnę, że każda dystrybucja, niezależnie od kraju pochodzenia
oferuja łatwe przełączanie na polskie litery, lub polską klawiaturę. SuSE jest warta wyboru, bo oferuje
na sześciu CD ogromny zasób ponad 1500 pakietów programowych. Warta wspomnienia jest też pld
(Polska Dystrybucja Linuxa) http://pld.org.pl.
Po nazwie dystrybucji Å‚atwo znalez
ć jej stronę w Internecie, która zawiera jej dokładniejszy opis. np
http://www.suse.com.
2.3 Skąd wziąć Linux ?
Red Hat najłwatwiej dostać jest w Polsce kupując czasopismo informatyczne z załączoną CD. Pełna
Red Hat Enterprise Edition kosztuje od 30 $ (Standard Edition) do 150 $ (Professional Server). SuSE
oferuje swój 8.2 Linux za 80 Euro. Jest w tej cenie dobry podręcznik oraz 90 dni supportu instalacji.
Oczywiście SuSE Linux można też mieć za darmo, choć procedura nie jest wtedy trywialna, bo trzeba
ściągnąć go (3.7 GB) gdzieś na wolny dysk, wypalić CD z zaczątkiem instalacji i zainicjować z niego
instalacjÄ™ podajÄ…c jako z
ródło ten wolny dysk. W celu pobieżnego tylko przyjrzenia się Linuxowi
można ściągnąć gotową do wypalenia tzw. evaluation CD, nie zawierająca pełnego systemu, lecz z
ułatwioną, prawie natychmiastową instalacją.
Zdecydowaną przewagę daje stały szybki dostęp do Internetu. Kopiowanie Linuxa jest w pełni
dozwolone.
Warto instalować tylko najnowsze wersje, bo w przypadku szukania pomocy przy jakichś błędach
pierwsza rada brzmi zawsze: "spróbuj nowszą wersję".
3. Rozpoczynamy instalacjÄ™
Przed rozpoczęciem instalacji warto znać podstawowe parametry komputera, choć wiele systemów
same je odczytuje. Dla nas decydujące będzie
1. wolne miejsce na dyskach,
2. wielkość RAM-u
Instalację rozpoczyna załadowany z instalacyjnej CD uproszczony Linux. Aby go uruchomić potrzebne
jest oczywiście wcześniejsze ustawienie w Setupie BIOS-u umożliwiające startowanie systemu (tzw.
bootowanie) z napędu CD.
Odpytywane następnie ustawienie typu klawiatury i języka obowiązuje jedynie na czas instalacji i
można je potem zmienić np. na język polski, którego sam proces instalacji może nie oferować.
Proces instalacji jest u SuSE prowadzony przez yast (lub yast2) - program służący następnie do
administracji systemu. Przy instalacji zastartowana np. z CD część yast-u prowadzi nas po kolei przez
wszystkie kroki.
3.1 Z jakiego z
ródła instalujemy
1. Zródłem instalacji będzie najczęściej ten sam CD, lecz np. SuSE oferuje dla komputera już działającego w
LAN-ie jako z
ródło także
2. adres ftp w Internecie (ftp://ftp.suse.com). Aktualny adres najbliższego mirror należy zdobyć wcześniej
ze stron SuSE. Warto przy tym zwrócić uwagę, że że względu na szybkość nowych serwerów
uniwersyteckich w USA z Warszawy do Kaliforni, może być wiele "bliżej" niż do Berlina, a do Norymbergi
też niekiedy "jedzie się" przez Londyn. W przypadku ftp podać musimy także nasz własny adres IP, oraz
adres IP bramki do Internetu. Instalowanie przez modem nie jest możliwe, bo przed instalacją brak
jeszcze całego software-u obsługującego modem. Po podaniu z
ródła ftp system potrzebuje kilka sekund
(lub minut) na zameldowanie siÄ™ u serwera (zalogowanie).
3. Alternatywnie jako z
ródło można podać inny dysk, na który wcześniej zostały skopiowane pakiety Linuxa.
Wybierając tą drogę można sam instalacyjny CD wziąć ze skopiowanego także pliku boot/bootdisk. Przy
tym z
ródle mamy do wyboru:
1. innÄ… partycjÄ™ np. inny dysk, lub
2. podmontowany system plików
Oczywiście podać trzeba także dokładne miejsce (katalog) z dystrybucją Linuxa. O partycjach i
ich montowaniu czytaj w następnam punkcie. W tym miejscu należy jednak zwrócić uwagę, że
warto posłużyć się takim wyborem 1. albo 2. jaki będziemy w przyszłości mogli łatwo stosować
do doinstalowania potrzebnego w przyszłości oprogramowania.
3.2 Podział dysku
2 z 13
3.2 Podział dysku
3.2.1 Partycjonowanie
Choć np. SuSE sam proponuje podział dysku warto zająć się tym samemu. Dysk, lub kilka z nich
można podzielić na części tzw. partycje dedykowane różnym celom, np. różnym systemom
operacyjnym. W tym celu warto kierować się następującymi wskazówkami:
1. Na sam system będzie potrzeba zależnie od wyboru instalowanego oprogramowanie przynajmniej od 1.5
do 3 GB.
2. Gdy RAM nie wystarcza na wszystkie załadowane w danym momencie podczas pracy programy
UNIX/Linux spisuje część stron na dysk robiąc miejsce nowym programom. Potem inne nie używane w
danym momencie strony są zrzucane na dysk, a używane programy znowu ładowane z dysku do RAM-u.
Taka część dysku do nieużywanych w danym momencie stron nazywana jest swap (partycja wymiany), a
sama administracja pamięci imitująca w ten sposób więcej RAM-u, niż fizycznie dostępne nazywana jest
pamięcią wirtualną.
Na swap powinna być przeznaczona osobna partycja. Jej wielkość zależy od stosowanych
programów, lecz najczęściej nie powinno się tu być skąpym. Według starych zasad z UNIX-a
przeznacza się na nią 2.5 razy wielkość RAM-u uwzględniając przy tym możliwe przyszłe
rozszerzenia pamięci.
3. Starsze systemy BIOS-ów nie zezwalają na ładowania jądra systemu Linux z części dysku powyżej 1024
cylindrów. (Cylindry to składające się z poszczególnych sektorów i odzwierciedlające fizyczną budowę
dysku jego większe jednostki.) Warto respektować to ograniczenie do 1024 cyl. nawet jeśli w nowszym
komputerze nie jest to konieczne, bo dysk, który je uwzględnia będzie pracował także gdzie indziej.
Dlatego warto poświęcić na początku dysku całą partycję na pliki z jądrem systemu. Wtedy będzie pewne,
że jądro znajdzie poniżej 1024 cyl. Typowe jądro ma 1 do 1.5 MB, więc chcąc ich mieć kilka wersji
partycja z jądrami nazwana /boot powinna mieć np. 16 MB.
Rozwiązanie problemu powstającego, kiedy nie chcemy przesuwać istniejącej już na najniższych
cylindrach partycji innego systemu operacyjnego np. MS-Windows jest podane poniżej w
rozdziale o lilo.
4. Główny system plików Linuxa z korzeniem drzewa katalogów (tzw. root filesystem) obecnie coraz rzadziej
dzieli się na część systemu operacyjnego i część plików użytkownika. Można ten podział zachować
zapisująć system, oraz pliki użytkowników np. na osobnych dyskach, lub np. w celu umożliwienia
osobnego backupu całych partycji. Pliki użytkowników znajdują się w podkatalogach katalogu /home.
5. Oczywiście przynajmniej przed tym krokiem warto sporządzić backup istniejących systemów, oraz
uważać, żeby nie zniszczyć nową partycją np. zainstalowanych już MS-Windows-ów (w poniższym
przykładzie: hda2 i hda4).
Stosując te wskazówki można partycjonując dysk przygotować miejsce na Linux nawet jeszcze przed
rozpoczęciem samej instalacji. Pomocny będzie wtedy fdisk, zawarty w katalogu dosutils fips (do
zmniejszania istniejÄ…cych partycji), lub komfortowy PartitionMagic. Przy ich braku poczÄ…tek instalacji
SuSE sam rozpoczyna instalację od umożliwiającej dopasowanie propozycji podziału na partycje. Oto
przykładowy podział dysku 120 GB.:
Disk /dev/hda: 255 heads, 63 sectors, 14589 cylinders
Units = cylinders of 16065 * 512 bytes
Device Boot Start End Blocks Id System
/dev/hda1 1 3 24066 83 Linux
/dev/hda2 4 2092 16779892+ c Win95 FAT32 (LBA)
/dev/hda3 2093 2354 2104515 82 Linux swap
/dev/hda4 2355 14588 98269605 f Win95 Ext'd (LBA)
/dev/hda5 2355 12588 82204573+ 83 Linux
/dev/hda6 12589 14588 16064968+ 83 Linux
3 z 13
Poszczególne partycje opisane są plikami hdx x = 1 ... 6 w katalogu /dev (hd od head, dev od
devices). Drugi dysk będzie miał oznaczenie /dev/hdb, itd. Jak zauważymy pierwsza partycja
/dev/hda1 ma np. 3 cylindry, i ok. 24 000 bloków po 1 KB każdy, czyli w sumie ok. 24 MB i jest
dedykowana Linuxowi. (Id = 83 oznacza Linux) Moja root partition zostanie umieszczona w /dev/hda5
i będzie miała ponad 80 GB. /dev/hda4 to tylko tzw. partycja rozszerzona (extended), czyli pojemnik
na hda5 i hda6 - spójrz na dane Start i End dla niej. Swap jest pod hda3 i ma ponad 2 GB (mam dużo
RAM-u), natomiast hda2 to stare WindowsXP.
3.2.2 Systemy Plików
W następnym kroku w pustych jeszcze partycjach umieszcza się tzw. systemy plików, czyli całą
administrację plików w danej partycji. Ten krok efektywnie wymazuje poprzednią zawartość partycji.
Wybór systemu plików zależy od zastosowań. Do niedawna popularny był ext2. reiserfs umożliwia
szybki powrót do stanu używalności po upadku, zapisuje jednak nieco więcej nadmiarowej informacji
na dysku, co przecież musi co nieco trwać. Systemy plików z tzw. journalingiem umożliwiają
dodatkowy zapis wszelkich zmian, co może być ważne dla szczególnych zastosowań np. banków
danych wymagajÄ…cych Å‚atwego i bezpiecznego powrotu do sytuacji przed transakcjÄ… zapisu.
Oczywiście nie polecam do Linuxa żadnego z systemów FAT Windowsów.
Swap ma swój własny typ systemu plików, bo dzieli pamięć bardziej między procesy, a mniej na pliki.
Punkty podmontowania, które należy następnie podać to nazwy katalogów pod jakimi dostępne będą
poszczególne partycje. W moim przypadku tabelka:
/dev/hda1 /boot ext2
/dev/hda3 swap swap
/dev/hdc4 /c vfat
/dev/hda5 / reiserfs
/dev/hda6 /f ext2
/dev/hdc6 /e auto
devpts /dev/pts devpts
proc /proc proc
usbdevfs /proc/bus/usb usbdevfs
/dev/fd0 /media/floppy auto
/dev/cdrom /media/cdrom auto
pokazuje, że np. pierwsza partycja /dev/hda1 będzie zawierała system plików typu ext2, oraz w
drzewie katalogów będzie utożsamiona z katalogiem /boot, a root partition będzie typu reiserfs, itd.
Moją dodatkową partycję utożsamiłem z katalogiem /f. W tym miejscu można oczywiście inaczej
ponazywać swoje dyski, ale root powinien pozostać "/", a /c to raczej standard dla MS-Windows.
Zalecam stosowanie wirtualnych systemów plików, jak devpts - baza danych wszystkich urządzeń,
proc - baza danych aktualnych procesów, oraz usbdevfs - baza danych urządzeń z interfejsem USB,
bo choć nie są konieczne przydadzą się póz
niej do łatwiejszej obsługi urządzeń. U SuSE są one
podobnie jak dwa ostatnie wpisy generowane automatycznie. Pięc ostatnich wpisów nie odnosi się już
do dysków twardych /dev/hdx.
Dodatkowymi opcjami do systemu plików może być np. średnia wielkość plików (inode density),
którymi można regulować czy dany system plików średnio będzie stosowany do dużych, czy małych
plików. 4k to dobra propozycja.
W tym miejscu yast - program instalacyjny dystrybucji SuSE poprosi o potwierdzenie, czy ma
wygenerować nazwane systemy plików według tabeli.
Jeśli inna dystrybucja tego nie uczyni automatycznie zachodzi niekiedy potrzeba "ręcznego"
generowania systemu plików. Wtedy dokonuje się tego razem z partycjonowaniem jeszcze przed
uruchomieniem skryptu instalacyjnego przy pomocy następujących komend:
fdisk - partycjonowanie mkfs, lub jego odmian - generowanie systemów plików mount -
podmontowanie, czyli aktualne utożsamienie danej partycji z katalogiem, przez który będzie ona
osiÄ…galna
Do powyższego jest jednak już potrzebny działający Linux. Do niedawna było tak np. w pld (polish
linux distribution), w którym do generowania systemu plików ext2 używało się komendy "mkefs
/dev/hda[x]" x=1...n
4. Wybór pakietów oprogramowania
4 z 13
Po przydzieleniu przyszłemu Linuxowi miejsca na dysku instalacja SuSE zapyta się o wybór pakietów z
oprogramowaniem.
4.1 Co to jest bank danych RPM
Pod Linuxem software do zainstalowania dostarczany jest w pakietach - plikach typu *rpm
odpowiadających danym częściom systemu. RPM oznacza RedHat (od nazwy dystrybucji) Package
Manager. Po instalacji każdego pakietu jest to notowane w tabeli RPM i w ten sposób Linux wie jakie
oprogramowanie zostało na nim zainstalowane.
Nie zachodzi konieczność instalowania wszystkich pakietów. Sensowny wbór jest jednak bardzo
pracochłonny. Dlatego polecam posłużenie się jako punktem wyjścia jedną z podanych propozycji:
1. desktop,
2. network server,
3. all
i inne, zależnie od potrzeby a następnie rozszerzenie tego wyboru o dodatkowe pakiety. Warto jednak
poświęcić trochę czasu na wybór pakietów, bo czytając ich opisy uzyskujemy pierwszy wgląd w
olbrzymią różnorodność oprogramowania i potem łatwiej będzie dobrać software do konkretnego
zadania.
Dana wersja Linuxa jest zbudowana z pakietów jak ściana z cegieł - działanie jednych zależy od
innych, głębiej leżących. U SuSE yast oferuje kontrolę, czy zainstalowane zostaną także wszystkie
pakiety od których dany pakiet zależy. Ze względu na szybkość można ją co prawda chwilowo
wyłączyć, ale przed rozpoczęciem wgrywania pakietów trzeba ją uwzględnić i rozwiązać wszelkie
zależności.
Przykładowo wybór pakietów oprogramowania powinien wyglądać w SuSE linux mniej więcej tak .
Zależnie od wyboru zestawu pakietów cała instalacja Linux-a trwa od jednej do trzech godzin.
5. Jak startuje Linux: lilo, grub
5.1. Co to jest boot manager
Ustawienie z którego dysku zostanie zastartowany system operacyjny dokonuje się w Setupie
BIOS-ów. Zwykle jest to pierwszy dysk (master) na pierwszej szynie, czyli tzw. /dev/hda. BIOS czyta
z tzw. MBR (Master Boot Record), czyli z pierwszego rekordu tego dysku tabelÄ™ partycji, identyfikuje
aktywną partycję i mogąc po drodze wykonać krótki program startujący zapisany w MBR oddaje
kontrolę danej partycji. Jako ten krótki program startujący znane jest wiele odmian tzw. boot
manager-ów. Linux oferuje standardowo Lilo (od Linux loader), lub grub. W tym opracowaniu
ograniczymy się do Lilo. Po zainstalowaniu jednego z nich w MBR umożliwiają one łatwy wybór czy
startujemy Linux, który Linux, bo możemy ich mieć kilka, czy np. Windows, lub OS/2.
Inny sposoby statowania systemu to:
1. przy pomocy loadlin.exe,
2. z dyskietki,
3. z CD (np. tej instalacyjnej).
4. z Linuxem harmonizuje także boot manager Systemu OS/2.
5.2. Mechanizm lilo
Aby lilo mogło wybrać system operacyjny musi wpisać się do MBR na miejsce ewentualnego boot
managera systemu Windows. Dlatego polecam instalować najpierw Windę, a potem Linux, choć w
odwrotnej kolejności zawsze można chwilowo zastartować Linux z CD i wczytać lilo.
Lilo składa się z trzech części:
1. pliku konfiguracyjnego (najczęściej w /etc/lilo.conf)
2. programu /sbin/lilo, który na podstawie pliku konfiguracyjnego wpisuje kod boot manager-a do MBR
3. samego kodu boot managera.
W następstwie będziemy edytować plik konfiguracyjny i potem komendą "lilo" wpisywać kod do MBR.
W czasie instalacji yast-em on sam (yast) zapyta siÄ™ nas o to i sam dokona wpisu na podstawie
naszych danych. Warto jednak wiedzieć już w tym momencie więcej o lilo, bo gdyby instalacja nie
powiodła się, wtedy lilo to droga do poniesienia Linuxa, nawet częściowo zainstalowanego.
Mój okrojony trochę plik konfiguracyjny /etc/lilo.conf wygląda tak:
# plik konfiguracyjny lilo.conf, zbyszek, 16.7.2003
boot = /dev/hda
change-rules
reset
read-only
menu-scheme = Wg:kw:Wg:Wg
lba32
prompt
timeout = 80
5 z 13
 timeout = 80
message = /boot/message
# moje własne skopilowane jądro
image = /boot/vmlinuz
label = linux
initrd = /boot/initrd
root = /dev/hda5
vga = 791
append = "apm=off acpi=off ether=13,0x9400,0,1,eth0"
# jÄ…dro Linuxa dostarczone z instalacjÄ…
image = /boot/vmlinuz.old
label = linux.old
initrd = /boot/initrd
root = /dev/hda5
vga = 791
append = "apm=off acpi=off ether=13,0x9400,0,1,eth0"
# stare WindowsXP
other = /dev/hdc4
label = windows
map-drive = 0x80
to = 0x81
map-drive = 0x81
to = 0x80
image = /boot/memtest.bin
label = memtest86
Linijki z # to oczywiście komentarze, omijane przez program lilo. Pierwszy wiersz podaje na MBR
jakiego dysku będzie umieszczony kod lilo. Poszczególne sekcje odpowiadają dwóm różnym jądrom
Linuxa, Windowsom i opcjonalnemu testowi pamięci. Jądra Linuxa znajdują się u mnie w katalogu
/boot, ale może to być dowolne miejsce, nawet system plików Windows-a ! Ważne tylko, żeby był on
zamontowany w momencie wywołania komendy lilo (i znajdował się poniżej 1024 cylidrów). Oba jądra
majÄ… odpowiednio nazwy vmlinuz i vmlinuz.old i Å‚adujÄ… jako root file system partycjÄ™ /dev/hda5
(proszę zajrzeć do tabelki partycji powyżej). Label określa nazwę jaka pojawi się na monitorze w
momencie startu komputera. Dodatkowo zawarte sÄ… parametry karty sieciowej sieci Ethernet.
Jeśli chodzi o Windows to ma on być w moim przypadku ładowany z drugiego dysku, /dev/hdc a dla
Windows-a dysk, z którego on startuj zawsze jest pierwszym dyskiem. Dlatego przed startem
Windows pozamieniałem dyski (80 i 81) miejscami przy pomocy komend "map-drive/to"
Po tak utworzonym pliku /etc/lilo.conf sprawdzamy, czy w /boot siedzÄ… jÄ…dra systemu i odpalamy
komendę lilo. Powinna ona pokazać cztery wiersze odpowiadające czterem możliwym systemom do
zastartowania.
Lilo to rozbudowany program, ma mnóstwo parametrów. Tu pokazaliśmy tylko najważniejsze.
Program instalacyjny yast i tak sam pokaże nam rozsądną propozycję na lilo.conf.
W tym momencie warto zwrócić uwagę jak pozbyć się lilo z MBR. Taka sytuacja zachodzi, gdy z
instalacją coś się nie uda, nie możemy zastartować ani Linuxa, ani naszej starej Windy i wpadamy w
panikÄ™. Wtedy po starcie DOS lub Windows z dyskietki komendÄ… "fdisk /mbr", lub "fdisk /newmbr" od
OS/2 umieszczamy w MBR z powrotem kod Windowsowy. Warto także zapoznać się z komendą
Linux-ową "dd" (zob. rozdział 11), którą z trybu tekstowego można przez:
dd if=/dev/hda of=kopiambr bs=512 count=1
sporzędzić kopię całego MBR z dysku /dev/hda. MBR jest wielkości 512 Byte. Potem w razie potrzeby:
dd if=kopiambr of=/dev/hda
wpisuje naszÄ… kopiÄ™ z powrtem do MBR.
5.3. Gdy lilo nie działa.
Co trzeba zrobić, gdy coś się popsuło i nasz lilo nie działa ? Można wtedy zastartować z instalacyjnej
CD i przerwać instalację odpowiednim przyciskiem. Znajdziemy się wtedy w trybie tekstowym
okrojonego Linux-a, tzw. Rescu System. Przy jego pomocy należy dostać się do:
1. pliku konfiguracyjnego lilo.conf
2. katalogu z jądrem Linux-a, (najczęściej /boot)
Dokonamy tego przy pomocy komendy "mount" (zob. rozdział 11), np.
mkdir /boot
mount /dev/hda1 /boot
mount /dev/hda5 /mnt
(hda1,5 odpowiada podziałow dysku jak powyżej). Wtedy można edytorem dostać się do
/mnt/etc/lilo.conf, a po poprawce sprawdzimy czy vmlinuz (wraz z pomocnymi plikami, jakimi -
zob.rozdział o kompilacji jądra) znajduje się w /boot. Jeśli nie trzeba go tam skopiować. Wtedy
6 z 13
zob.rozdział o kompilacji jądra) znajduje się w /boot. Jeśli nie trzeba go tam skopiować. Wtedy
komendÄ…
lilo -C /mnt/etc/lilo.conf
umieścimy prawidłowy już kod Lilo w MBR, wyłączymy system i możemy go znowu zastartować z
dysku twardego.
W tym miejscu Linux już jest zainstalowany na naszym komputerze. Powinniśmy go zastartować z
dysku twardego.
6. Konfiguracja sieci
6.1. Konfiguracja w LAN-ie
Zespół połączeń wielu komputerów tworzy sieć. Sieć globalna to Internet. Sieci lokalne, np. w obrębie
jednego budynku, lub jednego oddziału firmy o leżących blisko stanowiskach nazywa się LAN (Local
Area Network). LAN może mieć przez jeden ze swoich komputerów (tzw. bramkę) dostęp do sieci
globalnej Internetu. Komputery sÄ… w sieci rozpoznawane przez numery IP.
Aby skonfigurować PC w LAN-ie potrzebne są następujące dane.
1. karta sieciowa
2. adres IP Å‚Ä…cznie z maskÄ… podsieci, lub DHCP
3. nazwa hosta
4. adresy serwerów DNS
5. adres bramki do Internetu, tzw default gateway
odpytywane po kolei podczas instalacji.
1. W przypadku LAN-u najczęściej mamy do czynienie z Ethernetem (uwaga - podobna wymowa jak
Internet). Większość kart sieciowych Ethernetu jest przez Linux bez kłopotu rozpoznawana. Są to
płytki wetknięty w płytę główną, do których z kolei przyłącza się kabel sieci. W obrębie systemu
operacyjnego karty te mają nazwy eth0, eth1, ... itd. Znaczy to, że jeśli mamy tylko jedną kartę
wpisujemy w odpowiednim polu eth0. Komputer może mieć ich więcej np. eth0 do połączenia z
LAN-em, a druga eth1 do połączenia na zewnątrz np. z modemem DSL.
2. Nasz komputer może po włączeniu się do sieci dynamicznie otrzymywać swój numer IP z pewnej
puli adresów od innego komputera. Wtedy włączamy usługę DHCP (dynamic host control protocol).
Ktoś inny w sieci (LAN) musi oczywiście oferować DHCP. Jeśli nie ma to miejsca musimy podać własny
stały numer IP, np. 192.168.1.2. Maska to zakrywająca swoimi poszczególnymi bitami część naszego
adresu IP, która odnosi się do adresu sieci, czyli np.
255.255.255.0
mówi, że trzy pierwsze byte-y naszego adresu IP (192.169.1) są wspólne dla wszystkich komputerów
w naszym LAN-ie - oznaczają całą sieć, a nie tylko jej poszczególne jednostki. Na ostatni, czwarty
byte jest 255 możliwości, z których my zajmujemy trzecią (2) (nie pomijamy zera). Czyli nasz LAN
może obejmować maksymalnie 254 komputery (jeden adres zarezerwowany).
Wszystkie te dane, jak także adresy DNS i default gataway otrzymujemy oczywiście od administratora
sieci.
3. Host name - Tutaj możemy dowolnie nazwać nasz komputer. Jego pełna nazwa na zewnątrz będzie
miała sens dopiero z nazwą domeny, lecz o to także zwrócimy się do administratora sieci.
4. DNS (Domain Name Servis) to usługa sieciowa zamieniająca rozpisane słownie adresy np.
"www.onet.pl" na ich numery IP. W swoich połączeniach komputer posługuje się tylko numerami IP.
Dlatego jeśli nie podamy mu adresu jakiegokolwiek serwera DNS, potem kiedy będziemy chcieli wejść
na stronę onet-u odpowie, że nie może znalez
ć takiej usługi w sieci.
IP serwerów DNS, które oferuje TP SA. to: 194.204.159.1, 194.204.152.34
Zwykle podaje się dwa, bo jeden może być akurat przeciążony.
5. Adres tzw. "default gateway" to adres komputera w LAN-ie mającego bezpośrednie połączenie z
Internetem i oferującego to połączenie innym. Na ten adres są standardowo kierowane wszystkie
pakiety informacji wysyłane z sieci na zewnątrz.
6.2. Połączenie modemowe
Jeśli nasz PC nie znajduje się w LAN-ie cały powyższy rozdział odpada i jedyne połączenie z
Internetem odbywa się przez modem. Wtedy należy go skonfigurować. Pierwszym parametrem jest
tutaj "device name" - nazwa urzÄ…dzenia, rozpoznawana automatycznie przez program instalacyjny.
Jest to najczęściej /dev/modem, jeśli to nie działa warto spróbować /dev/ttyS0, lub /dev/ttyS1. Jako
providera podamy dowolną nazwę i numer telefonu udostępniający protokół ppp do Internetu. W
przypadku telekomunikacji polskiej będzie to np 0202122, user name "ppp" i hasło "ppp", choć
polecam rozejrzenie siÄ™ po sieci za alternatywami.
7 z 13
Jak ręcznie (bez yast-a) skonfigurować połączenie modemowe jest opisane pod
http://www.linuxpub.pl/index.php?o=a&i=10.
6.2.1 Konfiguracja wvdial
W tym miejscu konfiguracja sieci w czasie instalacji się kończy, choć jeśli chcemy, żeby nasze
połączenie modemowe z Internetm nie było stałe, tylko było przez nas "ręcznie" włączane według
potrzeb warto skonfigurować program umożliwiający takie ręczne połączenie się z Internetem.
Polecam tu wvdial. Program ten ma swój plik konfiguracyjny w /etc/wvdial.conf. Składa się on z sekcji
jednej dla każdego providera. Oto przykład takiej sekcji:
[freenet]
Modem = /dev/modem
Baud = 57600
Init1 = ATZ
Init2 = ATQ0 V1 E1 S0=0 &C1 &D2
Init3 =
Area Code = de
Phone = 0192317600
Username = freenet
Password = freenet
Ask Password = 0
Dial Command = ATDT
Stupid Mode = 1
Compuserve = 0
Force Address =
Idle Seconds = 300
DialMessage1 =
DialMessage2 =
ISDN = 0
Auto DNS = 1
Najważniejszy jest oczywiście numer telefoniczny, nazwa użytkownika i hasło. Provider jest oznaczony
nazwą w klamrach. Wtedy wywołanie następuje komendą:
wvdial freenet Alternatywnie można posłużyć się innym programem, np. kppp
6.3. Konfiguracja programu e-mailowego (kmail)
Choć ustawienie poczty elektronicznej nie wchodzi często do samego programu instalacyjnego i
sensowne jest zająć się tą sprawą dopiero po konfiguracji XWindows, jednak punkt ten podobnie jak
następny należy do usług sieciowych i dlatego znalazł się tematycznie w tym rozdziale.
Poczta elektroniczna służy do przesyłania krótkich informacji tekstowych między użytkownikami i jest
jedną z usług Internetu. Przesyłki są adresowane tzw. adresem e-mailowym zbudowanym z dwóch
członów: pierwszego - nazwy użytkownika i drugiego pochodzącego od nazwy komputera, gdzie ten
użytkownik ma swoją skrzynkę pocztową. Człony są połączona znakiem "@", czytaj "et" z angielskiego
"na", np. zbyszek na komputerze takim a takim.
Do przesyłania poczty polecam program kmail z grupy KDE (K Desktop Environment). Najważniejsze
punkty jego konfiguracji sprowadzajÄ… siÄ™ do:
1. zadeklarowania identyfikacji użytkwnika
2. podania jakim programem mają być wysyłane maile tzw. MTA (Mail Transfer Agent)
3. oraz z jakich skrzynek mailowych mają być odbierane.
Choć użytkownik może mieć swoją skrzynkę emailową na własnym PC jak wysłać do niego pocztę,
gdy jego komputer akurat nie jest włączony ? Dlatego polecam otworzenie skrzynki emailowej
oferowanej przez jakikolwiek portal, najlepiej polski, żeby ściąganie maili nie trwało długo.
Przy otworzeniu skrzynki otrzymujemy
1. nasz adres np , oraz
2. nazwę serwera maili, an którym znajduje się ta skrzynka np. priv4.onet.pl.
Po otwarciu "Ustwień" programu kmail w punkcie "identyfikacja" należy wpisać swój adres e-mailowy.
Można mieć kilka identyfikacji z różnymi, lub z tym samym adresem.
Następnie w punkcie "Sieć.wysyłanie" należy podać, czy wysłanie poczty
1. ma przejąć lokalny MTA, np. sendmail, czy
2. ma się ono odbywać przez naszą skrzynkę, np. onet: server priv4.onet.pl, port 25, użytkownik, hasło.
Wysyłanie odbywa się protokołem SMTP (Small Message Transport Protocoll). Oba rozwiązania są
dobre, choć ja sam posługuję się senmailem i nie obciążam w ten sposób onet-u.
Następnie w punkcie "Sieć.odbieranie" podamy z jakich skrzynek chcemy zczytywać pocztę. Tu także
obok nazwy, pod którą ja podaję adres mailow, użytkownika, hasła należy podać nazwę serwera,
8 z 13
obok nazwy, pod którą ja podaję adres mailow, użytkownika, hasła należy podać nazwę serwera,
gdzie znajduje siÄ™ dana skrzynka, np priv4.onet.pl.
Czytanie poczty następuje przy pomocy protokołu POP3 (Post Office Protocoll). Jest on standardowo
łączony z portem 110. Nie zapomnijmy usunąć pocztę ze skrzynki, po jej ściągnięciu.
Konfiguracja kmail wyglÄ…da tak .
6.4. Dostęp do grup dyskusyjnych (knode)
USENET, czyli grupy dyskusyjne są jedną z najstarszych usług Internetu. Umożliwiają one publiczne
zwrócenie się na raz do wielu czytelników, najczęściej z zapytaniem, lub z odpowiedzią na czyjeś
zapytanie. Komunikacja jest rozłożona w czasie, co umożliwia zastanowienie się nad każdym postem
(wysłanym listem). Często daje to decydującą przewagę nad modnymi czatami.
Dostęp do grup dyskusyjnych umożliwia np. program knode z grupy KDE. Tu widać jak wygląda
knode. Jego konfiguracja jest podobnie łatwa jak w przypadku kmail-a. Po podaniu własnej
identyfikacji należy podać nazwy serwerów oferujących daną grupę dyskusyjną. Oczywiście i tu może
być ich wiele. Polecam np. news.onet.pl i News.CIS.DFN.DE, który jako jeden z niewielu oferuje grupę
alt.os.linux.suse (a ona byćmoże będzie nam potrzebna !). Oba serwery wymagają logowania (tzn.
autoryzacji). Podać należy user name i hasło naszej skrzynki pocztowej na onecie. Po użytkownika i
hasło na News.CIS.DFN.DE należy zwrócić się mailem po niemiecku, lub angielsku do i ewentualnie
zajrzeć na stronę http://news.cis.dfn.de/.
Po otworzeniu kont, podając nazwy serwerów ukażą się one w lewej połowie okna knode. Wtedy
należy wybierają prawym przyciskiem myszki zasubskrybować dane grupy. Na samym początku
knode musi ściągnąć całą hierarhię oferowanych grup, co trwa kilka do kilkunastu minut ! Dopiero
potem można wybrać jakie grupy chcemy prenumerować. Niestety będziemy w tym przypadku zależni
od odgadnięcia treści grupy po jej nazwie. Warto rozejrzeć się po grupach alt.comp...., comp.... i
pl.comp....
Obie grupy alt.os.linux.suse i pl.comp.os.linux. są istotne w przypadku dalszych pytań dotyczących
instalacji i administracji SuSE szczególnie i Linux-a ogólnie. Przypominan tu o netykiecie, do której
należy m.in. nie zadawanie pytań, które już zostały wcześniej odpowiedziane. W tym celu warto
zwrócić się do archiwum grupy. Dużo odpowiedzi łatwo znalez
ć przeszukując grupy dyskusyjne przy
pomocy http://www.google.com.
7. Konta użytkowników Linux-a
Kiedy program instalacyjny Linux-a dobiegnie końca, co może trwać kilkadziesiąt minut zostaniemy
zapytani o hasło użytkownika root. Użytkownik root posiada wszystkie prawa i służy do administracji
systemu. My sami będziemy pracować jako inny użytkownik, np. zbyszek, którego też należy
wygenerować. Yast pyta przy tym o imię i nazwisko, które są nieistotne dla działania systemu, oraz o
tzw. user ID proponujÄ…c sam pierwszy wolny numer > 500. User ID to numer po jakim Linux
wewnętrznie rozpoznaje użytkownika. Istnieje także możliwość ustawienia pierwszego programu, jaki
zostanie zastarowany dla danego użytkownika po jago zalogowaniu się o systemu. Chodzi tutaj
najczęściej o tzw. shell (przypominam o modelu Dijkstry), czyli o interpreter komend, którym w
naszym przypadku będzie bash, lub csh.
Warto zauważyć, że pliki Linuxa mają w porównaniu do MS-Windows przynajmniej dwa atrybuty
więcej: są to:
1. właściciel pliku
2. grupa do jakiej należy plik
Pomaga to w regulacji dostępu do plików. Częstym ustawieniem dla plików naszego głównego
katalogu może być np.
1. prawo czytania i pisania w naszych własnych plikach
2. prawo ich czytania dla użytkowników z tej samej grupy
3. brak wszelkich praw dla wszytkich innych użytkowników
Odsyłam tu do rozdziału 12, opis komendy "ls". Hasło użytkownika root należy dobrze zapamiętać i
nigdzie nie zapisywać. Nawet w systemie nie jest ono nigdzie zapisane w otwartej formie. W jaki
sposób Linux je pomimo tego rozpoznaje pozostawiam jako ciekawostkę do dalszych dociekań.
7.1 Co zrobić gdy zapomniało się hasło root-a
Gdy zapomniało się hasło root-a należy zastartować system z innego medium, w którym hasło root-a
znamy, np. z instalacyjnego CD, w którym nie jest ono w ogóle odpytywane. Potem należy
podmontować system plików z naszym Linux-em i rozpocząć edytowanie pliku etc/passwd położonego
na tej partycji, tzn. najczęściej /mnt/etc/passwd. Plik ten to miejsce, gdzie centralnie złożone są dane
o kontach użytkowników. Są one zapisane w formacie:
użytkownik:hasło:user id:id grupy:imię/nazwisko:katalog domowy: program rozpoczynający sesję
w wierszu odpowiadającemu root należy wymazać hasło, tzn. pozostawić np.
9 z 13
root::0:0:root:/root:/bin/bash
Następnie po starcie naszego systemu możemy podać nowe hasło przy pomocy komendy "passwd";
Ta sama komenda np.
passwd zbyszek
umożliwia rootowi ustawienie hasła dla użytkownika "zbyszek".
8. XWindows / KDE
Po zakończeniu pracy programu instalacyjnego nie wszystkie dystrybucje umożliwiają od razu pracę w
trybie graficznym, tzn. z oknami. Dlatego zajmiemy się systemem okien, który zbudowany jest na
bazie XWindows - projektu DEC i MIT z drugiej połowy lat osiemdziesiątych. Jego wolno dostępna
implementacja stosowana w Linux-ie nazywa się XFree86. XWindows składa się z tzw. serwera okien
(xserver), który jest startowany jako osobny proces dbający o pojawienie się okien na monitorze i
pracę z nimi. Do XWindows wchodzi także duża grupa programów, których nazwy rozpoczynają się
często literą "x".
Podstawowa czynność to dopasowanie pliku konfiguracyjnego (najczęściej /etc/X11/XF86config) do
naszej karty graficznej, monitora i czasami myszki. W tym miejscu przypominam, że odpowiedni dla
naszej karty xserver pownien zostać wcześniej wybrany i zainstalowany jako jeden z pakietów. Będzie
to najczęściej xsvga, lub w przypadku nowszej, czwartej wersji XFree86 cały pakiet xf86.
Konfiguracja XWindows jeśli nie następuje sama automatycznie może zostać dokonana przez wiele
programów, np. XF86Setup, xf86config. Polecam sax, lub sax2 dystrybucji SuSE. Pod koniec
konfiguracji xserver zastartuje próbnie. Jeśli wszystko będzie ok. można zaspisać konfigurację do
pliku. W szczególnych przypadkach zachodzi potrzeba ręcznego edytowania pliku XF86config, lub
czasami dodania do lilo.conf wiersza "vga791" (dla monitorów >= 17 ´´)
8.1 Co zrobić, kiedy serwer nie działa
Co należy zrobić, kiedy serwer będzie mrugał, lub milczał blokując wszelką dalszą pracę, jak nawet
np. prawidłowe wyłączenie systemu ? Wtedy równiocześnie naciśniętymi przyciskami i można przejść
do trybu tekstowego i zabić serwer komendą kill podając numer procesu serwera X-ów. Odsyłam tu do
opisu "ps" w rozdziale 12. Dalej należy przeczytać w logach (plik .X.err, lub w katalogu /var/log)
dlaczego serwer nie chciał działać i usunąć usterkę. Ponownie zastartować serwer X-ów można przez
skrypt xdm, lub kdm z katalogu skryptów startowach (najczęściej /etc/init.d).
8.2 KDE (K Desktop Environment)
KDE (www.kde.org) to grupa programów zbudowana na X-Windows ułatwiająca pracę z nimi
zorientowana na sesję użytkownika. KDE oferuje m.in. kilka szczególnych wyglądów okien.
Standardowy wygląda np. tak . Widać program mailowy, editor listów, oraz konsolę z shell-em. W
centrum sterowania KDE (wybieranego rozwijajÄ…c pierwszÄ… ikonÄ™ z menu startowego w lewym rogu)
istnieje możliwość ustawienie czasu, daty, czcionek, dz
więków, wielu ustawień usług sieciowych,
wyglądu pulpitu, a także ustawień językowych i wielu innych.
8.3 Jak ustawić polskie litery
Programy X-Windows wybierają ustawienia językowe, jak np. polskie litery na podstawie zmiennej
LOCALE, LANG, lub LC_... Umożliwia to wielką dowolność, nawet jednoczesnego startu wielu
programów, każdy w innym języku. Dla nas jeśli ustawienia centrum sterowania KDE (zob. tu jak to
wygląda) nie wystarczą należy ustawić:
export LOCALE="pl_PL"
w pliku konfiguracyjnym shell-u, tj. w /etc/profile.local. Jeśli to nie wystarczy będziemy musieli zająć
się programem xmodmap edytując któryś z jego plików startowach np. .Xmodmap . Czasami
dodatkowo wybrać należy sposób kodowania liter, który dla nas (Środkowa Europa) nazywa się
ISO8859-2 (tzw. latin-2).
9. Jak uruchamiane są poszczególne usługi podczas startu
Linux już jest zainstalowany na naszym komputerze. Pozostaje jednak całe mnóstwo nietrywialnych
zadań z jego administracji. Do ważnych należy kontrola usług startowanych bezpośrednio po starcie
jądra. Odpowiadające im skrypty startowe leżą najczęściej w katalogu /etc/init.d, którego podkatalogi
rcx.d x=1...6 odpowiadają różnym stanom pracy Systemu. Dokonując wpisu nowych plików, lub
wykreślając istniejące można sterować jakie usługi (procesy) zostaną zastartowane.
Do administracji systemu należy przeglądanie plików w katalogu /var/log. Są tam zapisane wszelkie
błędy systemu.
10. Kompilacja jÄ…dra
10 z 13
10.1 Co to jest jÄ…dro systemu ?
JÄ…dro (kernel) systemu Linux to podstawowa warstwa software-u oplatajÄ…ca hardware i oferujÄ…ce
najbardziej podstawowe funkcje, z których złożone są wszelkie wyższe funkcjonalności, i na których
bazujÄ… wszelkie inne programy. Te podstawowe funkcje (tzw. system calls) to m.in.:
"przecztaj plik", "zapisz plik", "odszczep nowy proces", "zabij proces" i ok. 260 innych
Tylko tymi funkcjami można dotrzeć do hardware, jak dysk. W Linux-ie użytkownik ma łatwą
możliwość dowolnego dopasowania jądra do własnych potrzeb - całe oprogramowanie jest otwarte do
wglądu i do zmiany. Najczęściej będzie to wkopilowanie w jądro sterowników do nowych urządzeń. W
tym celu należy zainstalować pakiet "kernel sources". Polecam oczywiście jądro SuSE, które jest w
drobny sposób dopasowane. Wtedy z
ródła systemu pojawią się w katalogu /usr/src/linux.
10.2 Jak wygenerować nowe jądro ?
OdpalajÄ…c w katalogu /usr/src/linux komendÄ™:
make xconfig
WyglÄ…da to tak .
otrzymujemy okno z przyciskami odpowiadającymi różnym opcjom, lub sterownikom jądra. Wiele z
nich można zapisać jako moduły ładowane dopiero przy potrzebie, lub jako stałe elementy jądra
Å‚adowane przy starcie. Przy opuszczeniu xconfig zmiany zostanÄ… zapisane w z
ródłach i można je na
nowo skompilować komendami:
make clean
make dep
make bzImage
make modules
make modules_install
Dwie pierwsze są ocjonalne. Następnie należy umieścić nowe jądro w katalogu /boot i odpalić lilo:
cp /boot/vmlinuz /boot/vmlinuz.old
cp arch/i386/boot/bzImage /boot/vmlinuz
lilo
Pierwsza komenda służy oczywiście do pozostawienia kopii stergo, działającego systemu i ma sens
tylko raz.
10.3 Co zrobić kiedy jądro nie chce zastartować ?
Oczywiście ja wyłączyłem niepotrzebne opcje, przez co moje jądro jest lżejsze i byćmoże szybsze.
Istnieje jednak niebezpieczeństwo, że po usunięciu kluczowych funkcji system nie będzie chciał w
ogóle zastartować. Co wtedy zrobić ?
Musimy wtedy:
1. po wydruku w czasie startu domyśleć się czego zabrakło,
2. zastartować system np. z CD,
3. podmontować root filesystem udostępniając katalog /usr/src/linux,
4. wygenerować nowe jądro,
5. zapisać je w /boot
6. i odpalić lilo.
Najłatwiej jest jednak pozostawić stare, na pewno działające jądro jako vmlinuz.old w katalogu /boot
dodawszy odpowiednią sekcję do lilo.conf (zob. rozdział 5.2)
11. Dodawanie Hardware-u, np. modemu
Jak można się domyśleć z rozdziału 10.1 obsługa urządzeń następuje w Linux-ie przez operację
zapisu, lub odczytu na odpowiadajÄ…cym temu urzÄ…dzeniu pliku. I tak zapisujÄ…c coÅ› na pliku
/dev/modem wysyłamy to na na modem, a pisząc na /dev/lp0 drukujemy na drukarce, itd.
Pliki odpowiadające różnym urządzeniom zewnętrznym znajdują się w katalogu /dev. Przypominam
np. o nazwach partycji, lub o odczycie MBR z pierwszego dysku (koniec rozdziału 5.2).
Ażeby dodać nowe urządzenie zewnętrzne należy:
1. wkompilować jego sterowanik w jądro, lub dodać go jako moduł
2. wygenerować odpowiadający mu plik /dev/cośtam
3. zastartować jeszcze raz system
W przypadku modemu podłączonego do pierwszego portu szeregowego jego plik generuje skrypt
"make devices" wykonujÄ…cy wewnÄ…trz komendÄ™:
11 z 13
mknod nazwa-pliku type major-nr minor-nr
Odsyłam w tym miejscu do opisu komendy mknod. Nazwa pliku będzie u nas ttyS0, typ character,
czyli "c", a liczby major i minor odczytamy ze z
ródeł sterownika. U nas wynoszą one 4 i 64, czyli:
cd /dev; mknod ttyS0 c 4 64
Aby obsługwać modem przez plik /dev/modem należy dodatkowo połączyć obie nazwy komendą:
ln /dev/ttyS0 /dev/modem
12. Kilka komend
podaje listę plików w danym katalogu, a "ls -l" jej rozszerzoną postać z podanymi prawami
ls
dostępu
to jedna z odmian tzw. shells czyli powłok oplatających jądro i oferujacych interpretację komend
bash w trybie tekstowym. Gdy listę komend zapiszemy w pliku możemy je wykonać odpaleniem "sh
plik".
cp "cp file1 file2" kopiuje plik1 do pliku2
df "df" pokazuje wolne miejsce na dysku
"mount /dev/plik katalog" utożsamia system plików zapisany na urządzeniu odpowiadającym
mount
plikowi /dev/plik z katalogiem.
dd if=file1 of=file2 bs=size count=n kopiuje n sektorów wielkości size każdy z pliku file1 do
dd
pliku file2
"ps" pokazuje listę procesów, warto przyjrzeć się rozszerzonej liście ps -alx, lub programowi
ps
kpm
"vi" to stary wspaniały edytor pochodzący z czasów pierwszego UNIX-a. umożliwia on
vi edytowanie plików przy minimalnej liczbie naciśniętych przycisków klawiatury. Z trybu pisania
do trybu komend przełącza się przyciskiem Escape.
"man komenda" pokazuje opis manualu poświęcony danej komendzie. Opisy te warto czytać, bo
man
są one podstawą do wszelkich dalszych opracowań dot. danej komendy.
13. Jak doinstalować software z innego z
ródła
Warto pracować tylko z najnowszymi wersjami danego oprogramowania. A
atwo je znalez
ć np. w
http://sourceforge.net. Oprogramowanie jest rozprowadzane w postaci:
1. pakietów RPM lub
2. z
ródeł *.tar
W przypadku pakietów RPM mamy do czynienie z gotowymi kompilatami, które instaluje się łatwo
komendÄ…:
rpm -ivH plik.rpm
W przypadku z
ródeł musimy je rozpakować komendą:
tar xvf plik.tar
poprzedzając to jeśli potrzeba (pliki *.gzip) rozkompresowaniem:
gunzip plik.gzip
MajÄ…c przed sobÄ… z
ródła zaczynamy od lektury plików README, INSTALL, lub podobnych opisów.
Następnie po ustawieniu właściwych opcji kopilujemy z
ródła komendą:
make
lub przy skrypcie configure w przypadku braku pliku Makefile odpalamy przedtem:
configure
który generuje Makefile potrzebny do następującego "make". Gotowe kompilaty umieszczamy na
12 z 13
który generuje Makefile potrzebny do następującego "make". Gotowe kompilaty umieszczamy na
swoich miejscach komendÄ…:
make install
13 z 13