Tech_ochr_fiz_osób_515[01].Z1.02

___________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Zenon W. Pietkiewicz

Posługiwanie się bronią palną 515[01].Z1.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Wiadomości wprowadzające. Pojęcie i rodzaje

broni palnej krótkiej

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Budowa i zasada działania broni palnej długiej

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Zasady bezpiecznego obchodzenia się z bronią i amunicją

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Rozkładanie i składanie broni na wybranych przykładach. Najczęściej

występujące przyczyny i objawy zacięcia broni oraz sposoby skutecznego
jej usuwania

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Techniki posługiwania się bronią

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Ogólne zasady prowadzenia strzelania i opracowanie konspektu do

szkolenia strzeleckiego

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o posługiwaniu się bronią zgodnie

z obowiązującymi przepisami. W poradniku znajdziesz:
– wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,

abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

– cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
– materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki

modułowej,

– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie

materiału całej jednostki modułowej,

– literaturę uzupełniającą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

515[01].Z1.04

Ochrona życia,

zdrowia

i nietykalności

osób

515[01].Z1.03

Stosowanie technik

interwencyjnych

515[01].Z1

Taktyka i techniki

postępowania w

ochronie osób i mienia

515[01].Z1.05

Stosowanie

środków ochrony

fizycznej obiektów

oraz zabezpieczenie

techniczne mienia

515[01].Z1.06

Konwojowanie

wartości

pieniężnych

oraz innych

przedmiotów

wartościowych

lub

515[01].Z1.02

Posługiwanie się

bronią palną

515[01].Z1.01

Planowanie

ochrony obszarów,

obiektów

i urządzeń

515[01].Z1.07

Zapewnianie

ochrony różnych

obiektów i dóbr

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:

– posługiwać się podstawowymi pojęciami poznanymi podczas realizacji programu

nauczania z przysposobienia obronnego,

– oceniać siebie i swoje możliwości,
– przewidywać zagrożenia naturalne i nadzwyczajne, w tym działania spowodowane przez

człowieka,

–  przystosować się do nowych wymagań i warunków kształcenia,
–  przystosować się do wyzwań niesienia pomocy innym,
–  oceniać swoje możliwości osobowościowe,
–  współpracować w grupie,
–  obsługiwać komputer,
–  korzystać z przeglądarki internetowej,
–  wysyłać i odbierać e-maile,
–  stosować podstawowe zasady przygotowywania prezentacji,
–  korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

scharakteryzować dane taktyczno-techniczne podstawowych rodzajów broni krótkiej
palnej: pistoletów i rewolwerów, broni maszynowej i strzelb gładkolufowych,

−

przestrzegać warunków bezpieczeństwa obchodzenia się z bronią i amunicją,

−

rozłożyć i złożyć podstawowe rodzaje broni palnej krótkiej, długiej i strzelby
gładkolufowej,

−

wyczyścić i zakonserwować broń,

−

przyjąć różne postawy strzeleckie,

−

zastosować techniki szybkiego sięgania po broń,

−

wycelować i płynnie ściągnąć język spustowy,

−

strzelić zgodnie z instrukcją szkolenia strzeleckiego,

−

określić warunki i zasady organizowania szkoleń strzeleckich pracowników ochrony,

−

scharakteryzować najczęściej występujące przyczyny zacięcia się broni w trakcie strzelania,
scharakteryzować ich objawy oraz usuwać je,

−

zinterpretować potrzebę systematycznego dokształcania pracowników ochrony
w zakresie posługiwania się bronią.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Wiadomości wprowadzające. Pojęcie i rodzaje broni palnej

krótkiej

4.1.1. Materiał nauczania

Wiadomości wprowadzające

W rozumieniu ustawy (o broni i amunicji) bronią palną jest niebezpieczne dla życia lub

zdrowia urządzenie, które w wyniku działania sprężonych gazów, powstających na skutek
spalania materiału miotającego, jest zdolne do wystrzelenia pocisku lub substancji z lufy albo
z elementu zastępującego lufę, a przez to do rażenia celów na odległość. W takim ujęciu
mieści się klasyczne określenie broni palnej bojowej.

Według poglądów profesora Hanauska w rozumieniu konwencjonalnym (umownym)

bronią palną jest urządzenie:
a) które w swym, zgodnym z przeznaczeniem użyciu byłoby niebezpieczne dla życia

i zdrowia ludzkiego,

b) zdolne do wielokrotnego rażenia na odległość,
c) które raniłoby pociskami lub substancjami niestałymi, a także oddziaływaniem

termicznym, względnie optycznym dzięki wykorzystaniu fal elektromagnetycznych (broń
laserowa).

Rodzaje broni palnej

Współczesna wiedza o broni palnej i jej budowie jest bogata. Ukazało się na ten temat

wiele  publikacji  w  formie  albumów,  katalogów  –  krajowych  i  zagranicznych,  a  także
obszernych  monografii  i  artykułów  w specjalistycznych  pismach (np. w  „Ochronie  Mienia”,
„Bodyguardzie”.  Dla  potrzeb  szkolenia  ochrony  zawężono  tę  problematykę  wyłącznie
do zakresu  programu  kształcenia.  Istnieje  wiele  podziałów  broni  palnej  w zależności
od przyjętych kryteriów. Nie zamierzamy ich mnożyć. Podstawowy podział  broni, przydatny
w praktyce, opieramy na następujących kryteriach:
1.  Ze względu na budowę, broń dzielimy na:
a)  broń krótka, tj.:

− pistolety (broń automatyczna, samopowtarzalna z magazynkiem wymiennym,

znajdującym się najczęściej w rękojeści (uchwycie),

− rewolwery (broń nieautomatyczna, powtarzalna, w której rolę magazynka spełnia

bębenek),

b) broń długa, tj.:

−  karabiny maszynowe,
−  pistolety maszynowe,
−  karabiny i karabinki,
−  strzelby gładkolufowe,
−  broń karabinową (dwulufową, trójlufową, czterolufową).

2. Ze względu na przeznaczenie, broń dzielimy na:

a)  broń wojskową;
b)  broń myśliwską:
−  śrutową,
−  kulową,
−  kombinowaną;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) broń sportową bocznego zapłonu:

−  karabinki,
−  pistolety,
−  rewolwery.

Ogólna charakterystyka pistoletów

Współcześnie istnieje bardzo duża różnorodność wzorów broni krótkiej palnej bojowej

w postaci  pistoletów.  Niewątpliwą  zaletą  jest  duża  pojemność  magazynków  pistoletowych
(od 6 do 32 nabojów) oraz ich prosta i szybka wymiana, trwająca około 2 sek. Takie walory
dają  w efekcie  dużą  szybkostrzelność  praktyczną.  Ponadto,  ze  względu  na  płaską  i  zwartą
budowę,  zaokrąglone  kształty,  pistolety  można  łatwo  ukryć,  łatwo  wydobyć  i  wygodnie
przenosić. Ponadto,  pociski  wystrzelone z  lufy  pistoletu  mają  większą  prędkość  początkową
niż np. pociski wystrzelone z rewolweru.

Współczesny pistolet samopowtarzalny ma skomplikowaną budowę, niewidoczną

amunicję  i z  reguły  co  najmniej  jeden  bezpiecznik.  Wiele  pistoletów  posiada  mechanizm
spustowy podwójnego działania. Strzelanie z pistoletu półautomatycznego ma tę zaletę, że po
oddaniu  pierwszego  strzału  następny  nabój  jest  automatycznie  wprowadzany  do  komory
nabojowej,  przy  wykorzystywaniu  siły  odrzutu  podczas  odpalania  poprzedniego  naboju.
Istotną zaletą pistoletu jest również to, że ma małą twardość spustu.

Ujemną cechą pistoletu, w porównaniu z rewolwerem, jest to, że pistolet jest bardziej

wrażliwy  na  stan  amunicji.  W  celu  usunięcia  niewypału  należy  wykorzystać  drugą  rękę.
Istnieje ogólna  zasada  techniczna:  im  bardziej skomplikowana  konstrukcja,  tym produkt  jest
wrażliwszy  na  błąd  użytkownika.  Tak  jest  np.  z  pistoletami  półautomatycznymi.  Dlatego
zdarzają się nieszczęśliwe wypadki, w których to – „broń sama strzela”.

Ogólna budowa typowego pistoletu

Pistolet składa się z następujących części/zespołów:

−  zamka,
−  lufy z urządzeniem powrotnym,
−  szkieletu,  zwanego  także  chwytem,  mieszczącego  mechanizm  spustowo-uderzeniowy

i komorę zamkową,

−  magazynka.
W  typowych  pistoletach  części  te  podlegają  częściowemu  rozkładaniu.  Pistolet,  oprócz
wymienionych wyżej części podstawowych, ma jeszcze:
−  sprężynę powrotną (ew. z żerdzią).
W pistoletach, które działają na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, szkielet i lufa są oddzielnie.
Natomiast w pistoletach działających z odrzutu zamka, szkielet jest na trwale zespolony z lufą
(np.  w  P–64).  Do  istotnych  części  pistoletu,  ze  względu  na  bezpieczeństwo  i  taktykę
posługiwania się bronią, wypada ponadto zaliczyć:
a)  wskaźnik  naboju,  którym  jest  błyszczący  trzpień  z  lewej  strony  zamka  w  okolicy

szczerbiny, informujący o stanie załadowania broni – wskaźnik wystający sygnalizuje
obecność naboju w komorze nabojowej,

b) dźwignię zwalniania zamka, umieszczoną z lewej strony szkieletu nad językiem

spustowym,  służącą  do  zatrzymania  zamka  w  tylnym  położeniu  po  oddanym  ostatnim
strzale  i zwalniającą  go  (przez  naciśnięcie  w  dół)  do  przesuwania  zamka  w  poprzednie
położenie  (takie  rozwiązanie  przyspiesza  wymianę  magazynka  i  umożliwia  obsługę
pistoletu jedną ręką).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Lufa

Lufa to podstawowy element każdej broni palnej. Jest wykonana ze stali, ma kształt rury

i jej  zadaniem  jest  nadanie  kierunku  lotu  wystrzelonemu  pociskowi.  Wewnętrzna  część  lufy
nazywa się przewodem, zaś  linia przeprowadzona przez środek przewodu lufy określana  jest
jako  oś  przewodu  lufy.  Przednia  część  lufy  przechodzi  w  komorę  nabojowa  (w  kształcie
naboju), którą to podczas strzału zamyka zamek, tworząc komorę służącą do spalania ładunku
prochowego.

Przewody luf broni mogą być gładkie lub gwintowane. Gwinty (pola i bruzdy)

w przewodzie lufy nadają pociskowi obrotowy ruch wokół osi. Takie wirowanie decyduje
o stateczności pocisku w powietrzu. W pistoletach lufy są gwintowane.

Lufa gwintowana składa się z części gwintowanej i komory nabojowej. Gwinty posiadają

bruzdy  (wyżłobienia)  i  pola,  czyli  występy  między  bruzdami.  Odległość  między  dwoma
przeciwpolami  nazywamy  kalibrem  lufy  (patrz  rys.  1).  Boczne  części  bruzd  nazywa  się
krawędziami.  Krawędzią  bojową  jest  ta  krawędź  lufy,  która  nadaje  pociskowi  wirowy  ruch,
a krawędź przeciwległa do niej  nazywa się krawędzią ślepą. Lufy z gwintem prawoskrętnym
mają  prawą  krawędź  bojowa.  Lufy  gwintowane  mogą  być  prawoskrętne  lub  lewoskrętne.
Skok  gwintu  w  lufie  określany  jest  przez  odległość,  mierzoną  wzdłuż  osi  przewodu  lufy,
na przestrzeni której gwint robi pełny obrót.

Rys. 1. Kaliber lufy

1 – pole, 2 – bruzda, AB – kaliber

Szkielet pistoletu

Szkielet każdego pistoletu jest konstrukcja łączącą w jedną zwartą całość wszystkie

elementy  broni palnej. Istnieją różne rozwiązania  konstrukcyjne  szkieletu, a co za tym  idzie,
różne  kształty  i  gabaryty  tej  podstawowej  części  broni.  Stanowi  on  jedna  całość  wraz
z uchwytem. Produkuje się go ze stali o specjalnych właściwościach, tak, aby stanowił lekką
i mocną konstrukcję. Nazwa „szkielet” znajduje pełne uzasadnienie. Faktycznie, ze względów
technicznych,  każdy  szkielet  ma  budowę  ażurową,  tzn.  ma  postać  rusztowania,
z odpowiednimi  otworami  i  nacięciami  oraz  wcięciami.  W  górnej,  przedniej  części
przymocowana jest lufa pistoletu, a dolna część – stanowiąca jedną całość – jest przeznaczona
na  uchwyt,  na  którym  są  przymocowane  okładziny.  Wewnątrz  znajduje  się  gniazdo  na
magazynek wraz z występem  z otworem do osi zatrzasku zamka.  Do dolnej  części szkieletu
przymocowany  jest  kabłąk,  którego  zadaniem  jest  ochrona  języka  spustowego  przed
uszkodzeniem i przypadkowym naciśnięciem.

Zamek pistoletu

Zamek pistoletu – to kolejna, istotna część każdej broni palnej. Zamek wraz z komorą

zamkową  spełnia  bowiem  kluczową  rolę  w  procesie  strzelania.  Jego  zadaniem  jest:
doprowadzenie  naboju  do  komory  nabojowej,  zamknięcie  tylnego  przewodu  lufy  podczas
strzału,  wyciągnięcie  łuski  z  komory  po  strzale  i  ustawienie  kurka  na  zaczepie  kurkowym.
Zamek  jest  zbudowany  ze  stali  odpowiedniej  jakości.  W  zależności  od typu  (modelu)  broni
stosowane są różne rozwiązania konstrukcyjne dotyczące jego zasad działania i budowy. Broń
pozbawiona zamka jest bezużyteczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyróżnia się następujące części zamka:

−  trzon zamkowy,
−  wskaźnik naboju,
−  wyciąg z żerdzią i sprężyną,
−  iglicę ze sprężyną,
−  bezpiecznik z zatrzaskiem,
−  celownik.

Na zewnątrz zamka znajduje się muszka do celowania, gniazdo poprzeczne na celownik

i powierzchnię  radełkową  między  muszką  a  celownikiem.  Taka  budowa  celownika  ułatwia
obserwację  wybranego  celu,  zabezpiecza  bowiem  przed  blaskiem  promieni  słonecznych.
Na prawej  stronie  zamka  umieszczone  jest  okno  do  wyrzucenia  odstrzelonej  łuski
wyżłobienie  do  wyciągu,  a  także  gniazdko  do  sprężyny  i  żerdzi  wyciągu.  Na  lewej  stronie
znajduje  się  gniazdo  do  bezpiecznika  pistoletu.  Wreszcie  z  obu  stron  tylnej  części  trzonu
zamka  są  pionowe  nacięcia,  których  zadaniem  jest  ułatwienie  chwytu  do  odciągnięcia
go ręką.  Zamek  wewnątrz  posiada  dość  skomplikowaną  budowę,  a  mianowicie  składa  się
z następujących elementów:
−  komory, w której mieści się lufa ze sprężyną powrotną,
−  podłużnych występów prowadzących po szkielecie pistoletu,
−  rowka na wyrzutnik,
−  czółka, w którym ulokowane jest dno łuski,
−  odsyłacza do odsyłania naboju od magazynka do komory nabojowej,
−  przewodu do iglicy ze sprężyną,
−  komory do wskaźnika naboju,
−  zatrzasku bezpiecznika.

Przeznaczenie tych elementów budowy wewnętrznej zamka określone jest przez same ich

nazwy. Wskaźnik naboju informuje, czy w komorze nabojowej znajduje się nabój. Jest to dla
strzelca  bardzo  ważna  informacja.  Mechanizm działania  jest  bardzo prosty  i dlatego pewny.
Otóż,  gdy  zamek  dochodzi  do  położenia  przedniego,  część  przednia  wskaźnika  opiera  się
o dno  łuski,  a  część  tylna  wysuwa  się  z  gniazda  zamka  na  zewnątrz,  sygnalizując,  że  nabój
jest w komorze nabojowej. Wyciąg wydobywa łuskę (nabój) z komory nabojowej i utrzymuje
ją  w  czółku  zamka  do  momentu  zetknięcia  się  z  wyrzutnikiem.  Ma  on  ząb,  który  zahacza
o kryzę  łuski.  Iglica  wraz  ze  sprężyną  –  zbija  spłonkę  naboju.  Ma  ona  odpowiedni  grot
w części  przedniej  i  kołnierz  w  tylnej.  O  kołnierz opiera  się  jeden  koniec  sprężyny.  Jest  też
czop, który blokuje iglicę po zabezpieczeniu pistoletu. Bezpiecznik – pozwala na wykluczenie
możliwości  oddania  przypadkowych  strzałów.  Sprężyna  powrotna  –  przesuwa  zamek  do
położenia  poprzedniego  po  oddaniu  strzału. Ostatni  zwój  sprężyny  z  jednego końca  posiada
mniejszą  średnicę.  Należy  pamiętać,  że  podczas  składania  pistoletu  –  ten  mniejszy  zwój
nakłada  się  na  lufę  (tzn.  ten  koniec  sprężyny,  który  ma  jeden  zwój  o  mniejszej  średnicy
od pozostałych  zwojów  tejże  sprężyny).  Mechanizm  spustowo  –  uderzeniowy  –  jest
zbudowany  z:  kurka  ze  sprężyną  i  żerdzią,  zaczepu  kurka  z  żerdzią  i  sprężyną  oraz  języka
spustowego  ze  sprężyną  u  szyny  spustowej.  Kurek  –  nadaje  energiczny  ruch  iglicy.  U  góry
posiada radełkowaną główkę, służącą do odcinania go, a u dołu ząb, którego przeznaczeniem
jest zabezpieczenie kurka przed zetknięciem się z iglicą, gdy jest w stanie zwolnionym. Żerdź
sprężyny kurka przekazuje siłę sprężyny na kurek w różnych jego położeniach. Zaczep kurka
–  utrzymuje  kurek  w  stanie  napiętym  lub  zabezpiecza  go  w  położeniu  pośrednim.  Żerdź
sprężyny zaczepu  – służy do osadzania sprężyny  zaczepu. Język spustowy zwalnia kurek ze
stanu  napiętego  i  przemieszcza kurek do tego samego położenia po strzale. Ponadto pistolet
ma  zainstalowany  w  zamku  opróżniacz  bezwładnościowy,  który  działa  wzdłuż  osi  zamka,
a także  osłabiacz  odrzutu  broni,  który  dodatkowo  ułatwia  jeszcze  przesuwanie  zamka  do
tylnego położenia jedną ręką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Naboje pistoletowe
Każdy nabój bojowy składa się z czterech elementów:

−  łuski,
−  pocisku,
−  ładunku prochowego,
−  spłonki.

Łuska służy do połączenia wszystkich elementów naboju, zabezpiecza ładunek prochowy

przed uszkodzeniem zewnętrznym, wilgocią oraz chroni przed wydzielaniem się gazów
w kierunku zamka podczas strzału. Pocisk składa się z płaszcza lub skorupy i rdzenia. Płaszcz
pocisku może być wykonany z twardego lub miękkiego metalu.

Ładunek prochowy, służy do wyrzucenia pocisku z przewodu lufy broni palnej na skutek

działania  sprężonych  gazów  prochowych,  które  powstają  podczas  spalania  się  ładunku
prochowego.  Ładunki  prochowe  dzielimy  na  stałe  i  zmienne.  Ładunki  stałe  nie  zmieniają
swego ciężaru, nadają pociskowi tę samą prędkość początkową podczas każdego strzału. Taki
ładunek  umieszczony  jest  w  łusce  naboju.  Łuska,  ładunek  i  pocisk  połączone  razem  noszą
nazwę  naboju  zespolonego.  Ładunki  zmienne  charakteryzują  się  zmianą  swego  ciężaru.
Zwiększony  ciężar  ładunku  skutkuje  wzrostem  prędkości początkowej pocisku  i  zasięg  jego
lotu, a zmniejszony ciężar ładunku prochowego powoduje skutek odwrotny.
Spłonka  –  jest  osadzona  w  dnie  łuski  naboju.  W  tzw.  gnieździe  mieści  się,  oprócz  spłonki,
kowadełko i osłona zapałowa (ogniowa). Właśnie na kowadełku grot iglicy nakłuwa spłonkę
i przez  otwory  zapałowe  iskra  ze  spłonki  przedostaje  się  do  ładunku  prochowego
znajdującego  się  w  łusce  naboju.  Istnieją  dwa  takie  otwory  zapałowe,  dzięki  którym
płomienie,  pochodzące  od  wybuchu  materiału  zapalającego  spłonkę,  przechodzą  do  prochu
zgromadzonego  w  łusce.  Spłonkę  wytwarza  się  z  miedzi  lub  mosiądzu.  Ma  ona  kształt
miseczki z wprasowaną na dnie masą zapłonową, przykrytą krążkiem z folii.

Rys. 2. Budowa nabojów pistoletowych 9mm: a) Makarow, b) Luger, c) Magnum (rewolwer)

Różnica między budową pistoletu a budową rewolweru

Podstawowe różnice wynikają z odmiennych konstrukcji, a tym samym zasad działania

tych  typów  broni.  Mówiliśmy,  że  pistolet  jest  bronią  automatyczną  (samopowtarzalną).
Automatyka polega na wykorzystaniu odrzutu lufy lub odrzutu zamka swobodnego na skutek
działania energii gazów prochowych, wytwarzanych w momencie oddawania strzału. Właśnie
ten  odrzut  jest  wykorzystywany  do  samoczynnego  wykonywania  wszystkich  czynności
związanych  z przeładowaniem  broni,  wyrzuceniem  łuski  i  oddaniem  kolejnych  strzałów.
Tylko  załadowanie  broni  pierwszym  nabojem  i  uruchomienie  mechanizmu  spustowego
wymaga  czynności  manualnych  strzelca.  Istotną  cechą  pistoletu  jest  także  to,  że  posiada
wymienne  magazynki  nabojowe,  ulokowane  w  uchwycie.  Konstrukcja  magazynku  pozwala
na samoczynne podawanie kolejnego naboju do komory nabojowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Budowa rewolweru

Przede wszystkim jest to broń nieautomatyczna (powtarzalna), w której funkcję

pojemnika  nabojów  (magazynka)  pełni  obrotowy  bębenek,  zwykle  z  sześcioma  komorami
nabojowymi.  Na  skutek  obrotu  bębenka  wokół  osi  lufy  poszczególne  komory  nabojowe
(z nabojami) obracają się na przedłużeniu osi  lufy. Bębenek można obrócić poprzez napięcie
kurka rewolweru lub bezpośrednio – ręcznie. Po odpaleniu spłonki w naboju za pomocą kurka
pocisk opuszcza komorę nabojową i przedostaje się do lufy.
W podsumowaniu – przekrój współczesnego rewolweru (rys. 3).

Rys. 3. Przekrój współczesnego rewolweru [13, s. 130]

1 – kurek, 2 – iglica, 3 – komora bębna (komora nabojowa), 4 – lufa, 5 – muszka, 6 – rozładownik – wyrzutnik

łusek (eżektor), 7 – szkielet, 8 – bęben, 9 – język spustowy, 10 – zapadka – element synchronizujący układ

napinania z bębnem, 11 – sprężynka języka spustowego, 12 – chwyt, 13 – rygiel zacisku, 14 – zacisk nabojowy

Z tego wyraźnie widać, że rewolwer jest zdecydowanie prostszy w budowie. Nie wymaga

żadnego rozładowania do konserwacji lub przeglądu. Z istotnych części, o których mówią
przepisy o broni, posiada: szkielet i lufę. Magazynek w formie bębna jest na stale połączony
ze szkieletem i ma od 5 do 8 komór nabojowych. Przyspieszenia procesu opróżniania bębenka
z łusek służy rozładownik (wyrzutnik łusek), umieszczony od przodu współosiowo w bębnie.

Z lewej strony szkieletu umieszczono zatrzask blokujący i zwalniający bębenek z

nabojami. Tak samo jak w pistolecie – również w rewolwerze lufa jest gwintowana dla
nadania pociskowi ruchu obrotowego i lepszej stabilizacji w locie. Gwint posiada wgłębienia
(bruzdy) i pola (występy). Odległość między polami nazywa się kalibrem lufy.

Zalety i wady rewolwerów
1. Niezawodność – pod tym względem każdy przeciętny nawet rewolwer ma istotną

przewagę nad przeciętnym pistoletem. W przypadku niewypału w rewolwerze wystarczy
nacisnąć  ponownie  język  spustowy,  aby  nastąpił  strzał.  Tego  nie  można  powiedzieć
o pistolecie,  który  wymaga  manipulacji  drugą  ręką  do  przeładowania  –  traci  się  czas.
Przy  zacięciach  spowodowanych  amunicją  lub  zanieczyszczeniem  broni  rewolwer  jest
„szybszy”,  ponieważ  pistolet  wymaga  ponownego  przeładowania,  często  wymiany
magazynka i usunięcia przyczyny zacięcia, z przeczyszczeniem broni włącznie.

2. Szybkość oddania pierwszego strzału. Tutaj zdecydowanie szybszy jest rewolwer,

nie wymaga bowiem odbezpieczenia i przeładowywania (nie wolno nosić pistoletu
nabitego).

3. Kontrola stanu amunicji – w rewolwerze istnieje możliwość takiej kontroli, ze względu

na widoczność amunicji w bębenku. W pistolecie szansy na taką kontrolę nie ma,
zwłaszcza przy większej pojemności magazynka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Prostota obsługi – zdecydowanie prostszy jest rewolwer. Wymaga tylko załadowania

amunicji  do  bębenka  i  naciskania  języka  spustowego.  Pistolet  wymaga  długoletniego
treningu  dla  sprawnego  wykonania  rutynowych  czynności,  przed  i  w  toku  strzelania
(odbezpieczyć, przeładować), zanim osiągnie się automatyzm ruchów, czyli tzw. „pamięć
mięśniową”. Rewolwer jest bardziej odpowiedni dla początkujących strzelców, którzy nie
mają  jeszcze  obycia  z  bronią,  doświadczenia  strzeleckiego.  Są  to  z  reguły  osoby
pobudliwe, nerwowe, a często lękliwe. Rewolwer, jako prostszy w obsłudze, nie wymaga
długiego okresu szkolenia i to jest jego zdecydowaną zaletą.

5. Bezpieczeństwo – rewolwer jest bardziej bezpieczny. Zagrożenie niekontrolowanym

użyciem broni jest mniejsze niż w przypadku pistoletu. Strzał przypadkowy, mimowolny,
w pistolecie zdarza się częściej. Lufa i palec wskazujący początkującego strzelca nie
zawsze znajdują się we właściwym, bezpiecznym położeniu.

Zaletą rewolwerów jest także to, że istnieje duży wybór amunicji, ponadto broń ta nie jest

zależna od pełnowartościowej amunicji. Rewolwer nie jest też podatny na uszkodzenia przy
niewypałach. Można dodać, że w rewolwerach może być dowolny kształt kolby (uchwytu),
co jest istotne dla lepszego dostosowania do ręki strzelca.

Do ujemnych stron rewolweru, w porównaniu z pistoletem, należałoby zaliczyć

następujące:
1. Mniejsza szybkość wylotowa pocisku na skutek straty ciśnienia na odcinku przejścia

pocisku z bębenka do lufy.

2. Mniejsza pojemność magazynka nabojowego (bębenka).
3. Wolne ładowanie, chociaż istnieją już urządzenia pomocnicze: speedloander, pasy

z nabojami.

4. Mniejsza szybkostrzelność (nie ma porównania z automatycznym, nowoczesnym

pistoletem).

5.  Mniejsza poręczność w użyciu (z reguły szerszy, trudniej go ukryć i przenosić).
6.  Gorsza kontrola w czasie szybkiego strzelania.
7.  Mniejsza  celność  w  kategoriach  sportowych  (do  tarczy),  ale  w  strzelaninach  bojowych

skuteczność w obezwładnianiu jest porównywalna z pistoletem.
Celność broni w obezwładnieniu napastnika, który zagraża życiu lub zdrowiu człowieka,

ma decydujące znaczenie dla pracownika ochrony. Mamy tu na myśli strzelania obronne typu
„Combat”,  czyli  skuteczność  trafienia  w  rejon  celu  w  różnych  sytuacjach  (ruch,  ciemność,
deszcz,  mróz, wiatr) i z różnych postaw. Jak uczy Edmund Basałyga –  istotne znaczenie  ma
tutaj  wielkość  i  siła  odrzutu  i  podrzutu  broni,  opór  języka  spustowego,  ergonomiczność
chwytu (tzw.  „leżenie”  w  ręku),  długość  lufy  i  linii  celowania,  ciężar  broni, rozmieszczenie
środka  ciężkości  itp.  Bardzo  duże  znaczenie  przy  rozpatrywaniu  celności  broni  mają
umiejętności strzelającego i jego cechy psychofizyczne.
Z  tych  wszystkich  względów  należy  zgodzić  się  ze  stanowiskiem  tego  autora,  że  celność
pistoletu  i  rewolweru  –  podobnej  klasy  –  w  strzelaniu  bojowym  są  pod  tym  względem
porównywalne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalety pistoletów

Zalety pistoletu półautomatycznego, zdaniem tego autora, są następujące:

1.  Magazynek zawiera z reguły więcej nabojów niż bębenek.
2.  Efekty w strzelaniu z pistoletu są szybciej widoczne.
3.  Wystrzelenie  pocisku  odbywa  się  bez  straty  energii  gazów  powstających  w  trakcie

spalania ładunku miotającego, uchodzących w rewolwerze między bębenkiem a lufą.

4.  Szybkie ponowne załadowanie przez zwykłą wymianę magazynku.
5.  Bardziej zwarta budowa.
6.  Większa szybkostrzelność.
7.  Przez  szczelną  obudowę  jest  zabezpieczony  przed  przedostawaniem  się  kurzu

do mechanizmów.

Podstawowe wiadomości o budowie i obsłudze P–64

Pistolet P–64 posiada niewielka liczbę zasadniczych zespołów i części. Głównymi

zespołami są:
−  szkielet połączony w sposób trwały z lufą,
−  zamek ze sprężyną powrotna,
−  wymienne magazynki nabojowe.

Szkielet,  jak  sama  nazwa  sugeruje,  jest  konstrukcja  łączącą  pozostałe  części  i  zespoły
pistoletu.  Dolna  część  szkieletu  stanowi  uchwyt  z  gniazdem  magazynka.  W  szkielecie
osadzona  jest  większość  części  mechanizmu  spustowo  –  uderzeniowego  oraz  wyrzutnik
łusek.  Kabłąk  obrotowy  stanowi  osłonę  języka  spustowego.  Jest  on  dodatkowo
wykorzystywany  do  ograniczenia  ruchu  zamka  oraz  rozdzielenia  obu  zespołów  przy
rozkładaniu pistoletu. Szczegółowy przekrój P–64 widzimy na kolejnym rysunku (rys.11).
Zwracamy uwagę, że P–64 jest szczególnie wrażliwy na zabrudzenia. Poszczególne elementy
pistoletu  powinny  być  co  pewien  czas  przetarte  do  sucha  i  pokryte  cienką  warstwą  płynu
antykorozyjnego,  który  jednocześnie  zmniejsza  tarcie  pracujących  części  broni.  O  sposobie
rozkładania i składania tego pistoletu powiemy w dalszym zagadnieniu z tego rodzaju.

Rys. 4. Przekrój 9 mm pistoletu wz. 1964 [13, s. 107]

1 – lufa, 2 – muszka, 3 – sprężyna powrotna, 4 – kołek, 5 – nabój, 6 – sprężyna iglicy, 7 – iglica, 8 – zamek,

9 – celownik, 10 – bezpiecznik, 11 – wskaźnik naboju, 12 – sprężyna zaczepu kurka, 13 – wyłącznik,

14 – kurek, 15 – oś kurka, 16 – zaczep kurka, 17 – szyna spustowa, 18 – żerdź sprężyny, 19 – sprężyna kurka,

20 – zatrzask magazynka, 21 – magazynek, 22 – kopytko, 23 – sprężyna magazynka, 24 – donośnik,

25 – szkielet pistoletu, 26 – żerdź sprężyny kabłąka, 27 – sprężyna kabłąka, 28 – spust, 29 – sprężyna spustu,

30 – kabłąk

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zasada działania i system zabezpieczenia P–64

Podobnie jak w innych pistoletach tego typu, zasada działania P–64 oparta jest

na wykorzystaniu  energii  odrzutu  swobodnego, tzn.  nie  zaryglowanego  zamka,  którego  ruch
po strzale hamowany jest tylko siłą bezwładności i energią sprężyny powrotnej. Po odpaleniu
naboju:
−  wyrzucenie łuski,
−  wprowadzenie naboju do komory nabojowej,
−  napięcie kurka, zachodzi samoczynnie, bez udziału strzelającego. W celu spowodowania

następnego strzału wystarczy tylko nacisnąć język spustowy.

Pistolet posiada mechanizm uderzeniowy typu kurkowego z kurkiem zainstalowanym

na zewnątrz.  Mechanizm  spustowo  –  uderzeniowy  podwójnego  działania  umożliwia
spowalnianie  strzału,  gdy  kurek  znajduje  się  w  pozycji  wzwiedzionej,  to  znaczy,  gdy  jest
w tylnym  położeniu  lub  gdy  znajduje  się  w  przednim  położeniu  –  poprzez  silne  ściągnięcie
języka  spustowego.  Urządzenie  zabezpieczające  składa  się  z  nastawnego  bezpiecznika
skrzydełkowego,  zapobiegającego  strzałom  przypadkowym,  mimowolnym,  a  także
wyłącznika spełniającego rolę przerywacza i zabezpieczenia przed strzałem przedwczesnym.
Dość istotnym elementem zabezpieczającym jest tzw. wskaźnik naboi umieszczony w górnej
części zamka nad iglicą uderzeniową.

Pistolet P–83

Pistolet samopowtarzalny, działa na zasadzie odrzutu zamka swobodnego. Lufa ma

4 bruzdy  prawoskrętne.  Mechanizm  uderzeniowy  typu  kurkowego.  Po  wystrzeleniu
ostatniego  naboju  zamek  pozostaje  w  tylnym  położeniu.  Broń  posiada  bezpiecznik
skrzydełkowy będący jednocześnie zwalniaczem kurkowym. Zabezpieczenie broni polega na
unieruchomieniu  i  obniżeniu  iglicy  tak,  że  jej  główka  znajduje  się  na  wprost  wyżłobienia
kurka.  Bezpiecznik  blokuje  również  spust  i  szynę  spustową,  nie  pozwalając  na  strzał
z samonapinaniem.  Pistolet  można  zabezpieczyć  z  kurkiem  zarówno  napiętym  jak
i zwolnionym. Możliwe  jest przeładowanie  broni  w stanie zabezpieczonym. Po lewej stronie
zamka  znajduje  się  wskaźnik  obecności  naboju  w  komorze  nabojowej  –  jest  nim  ruchomy
sworzeń.  Pistolet  posiada  mechaniczne  przyrządy  celownicze  typu  otwartego  (muszka
i szczerbinka)  wyregulowane  na  25m.  Znajdują  się  one  na  górnej  części  zamka.  Pistolet
zasilany jest z pudełkowego, jednorzędowego magazynka o pojemności 8 nabojów.

Rys. 5. Pistolet P – 83 [13]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dane taktyczno-techniczne pistoletu P–83:
− nabój (kaliber, typ): 9 mm × 18 mm

Makarow,

−  prędkość wylotowa pocisku: 312 m/s,
−  bezpiecznik: zewnętrzny, skrzydełkowy,
−  zabezpieczenie: blokada iglicy oraz

zwolnienie i blokada kurka,

− przyrządy celownicze: otwarte, typu

szczerbinkowego, wyregulowane na 25 m,

− mechanizm spustowo–uderzeniowy:

podwójnego działania z
samonapinaniem kurka zewnętrznego,

−  pojemność magazynka: 8 naboi,
−  długość pistoletu: 165 mm,
−  długość lufy: 90 mm,
−  długość linii celowniczej: 120 mm,
−  ciężar pistoletu: 0,75 kg.

Pistolet CZ 75

Broń działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, ryglowanie odbywa się poprzez

przekoszenie  lufy w płaszczyźnie pionowej. Po wystrzeleniu z  magazynka ostatniego naboju
zamek zatrzymuje się w tylnym położeniu. Zastosowano mechanizm uderzeniowy z kurkiem
zewnętrznym,  zależnie  od  wersji  pistolet  posiada  mechanizm  spustowy  z  samonapinaniem.
Broń  posiada  skrzydełko  bezpiecznika  pełniące  równocześnie  funkcję  zwalniacza  kurka
znajdujące  się  z  lewej  strony  szkieletu.  Zatrzask  magazynka  znajduje  się  z  lewej  strony
rękojeści, w niektórych odmianach możliwe jest przełożenie zatrzasku na prawą stronę. Broń
może  posiadać  wskaźnik  obecności  naboju  w komorze  nabojowej  oraz  samoczynną  blokadę
iglicy. Pistolet wykonany  jest z metalu, z tworzywa sztucznego wykonano jedynie okładziny
rękojeści. CZ 75 zasilany jest nabojem 9×19 mm Para. Zasilanie odbywa się z dwurzędowego
magazynka pudełkowego z jednorzędowym wyprowadzeniem o pojemności 15 nabojów.

Rys. 6. Przekrój pistoletu CZ 75 [9]

Dane taktyczno-techniczne pistoletu CZ 75:
−  kaliber: 9 mm,
−  nabój: 9×19 Para,
−  mechanizm spustowy: z

samonapinaniem,

−  pojemność magazynka: 15 nabojów,
−  ryglowanie: przekoszenie lufy,
−  masa: 960 g,

−  długość pistoletu: 186 mm,
−  długość lufy: 100 mm,
−  długość linii celowniczej: 141 mm,
−  bezpieczniki nastawne: skrzydełkowy

na lewej stronie szkieletu,

− bezpieczniki wewnętrzne: ząb

zabezpieczający – blokada iglicy.

___________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pistolet Glock 17

Pistolety Glock są bronią osobistą samopowtarzalną z automatycznym zabezpieczeniem

iglicy  i  języka  spustowego.  Służą  do  walki  na  odległościach  do  50  m  oraz  do  samoobrony.
Austriacki  Glock  to  jeden  z  najlepszych  i  najpopularniejszych  pistoletów  na  świecie.  Glock
wykonany  jest  w  dużej  części  z  tworzyw  sztucznych,  w  celu  zmniejszenia  wagi.
W podstawowej wersji strzela bardzo popularnym nabojem 9×19 mm Para, zasilanie odbywa
się  z  dwurzędowego  magazynka  o  dużej  pojemności  17,  19  lub  32  naboje,  magazynek
znajduje się w chwycie. Broń działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, mechanizm ryglowy
jest z przekoszeniem tylnej części lufy względem zamka, w zamku umieszczono sprężynujący
wyciąg.  Funkcję rygla pełni występ w tylnej części lufy,  iglica jest napinana dwustopniowo,
napędzana jest ona sprężyną uderzeniową. Glock dzięki odpowiedniej konstrukcji nie posiada
zbyt  dużego  odrzutu,  mimo  zastosowania  dość  silnej  amunicji.  Pistolet  posiada  oczywiście
przerywacz,  co  zapewnia  strzelanie  ogniem  pojedynczym.  Glock  może  być  użytkowany
z załadowanym  nabojem do komory,  mimo tego, że  nie posiada zewnętrznego bezpiecznika.
Jego  przyrządy  celownicze  są  stałe  z  kontrastową  plamką  na  szczerbince  ułatwiającą
strzelanie w nocy. Dużą zaletą tych pistoletów niezależnie od wersji jest możliwość montażu
nowoczesnego  osprzętu,  między  innymi  celowników  laserowych,  tłumików  i  oświetlenia
taktycznego.

Rys. 7. Przekrój pistoletu Glock 17 [8]

1 – muszka, 2 – zamek, 3 – lufa z przewodem poligonalnym, 4 – przewód lufy, 5 – nabój w komorze nabojowej,

6 – sprężyna bezpiecznika samoczynnego, 7 – bezpiecznik samoczynny, 8 – iglica, 9 – półpierścienie oporowe

iglicy, 10 – sprężyna uderzeniowa, 11 – kadłub mechanizmu spustowego, 12 – szyna spustowa, 13 – celownik,

14 – płytka oporowa iglicy, 15 – główka przerywacza mechanizmu spustowego, 16 – sprężyna spustu,

17 – występ szyny spustowej, 18 – chwyt, 19 – sprężynka donośnika, 20 – donośnik, 21 – naboje,

22 – magazynek, 23 – zatrzask magazynka, 24 – dźwignia zatrzasku zamka, 25 – język spustowy,

26 – samoczynny, zewnętrzny bezpiecznik spustowy, 27 – kabłąk, 28 – gniazdo ryglowe, 29 – rygiel lufy,

30 – sprężyna lufy, 31 – sprężyna powrotna, 32 – żerdź sprężyny powrotnej, 33 – szkielet

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dane taktyczno-techniczne pistoletu Glock 17:
−  zasada działania: krótki odrzut lufy,
−  długość pistoletu: 186,
−  długość lufy: 114 mm,
−  ciężar pistoletu: 625 g,

− magazynek: 17, 19 lub 32 naboje,
− kierunek skrętu gwintu lufy:

prawoskrętny,

− profil przewodu lufy: heksagonalny.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jak można zdefiniować broń palną?
2.  Jak dzielimy broń palną?
3.  Czym się różni pistolet od rewolweru?
4.  Jakie są części składowe pistoletu i rewolweru?
5.  Jakie są rodzaje nabojów?
6.  Z ilu elementów składa się nabój bojowy?
7.  Jakie są różnice w budowie pistoletów: P–64, P–83, CZ 75, Glock 17?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj ogólną charakterystykę pistoletów i rewolwerów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z materiałem nauczania,
2)  zapoznać się ze schematami pistoletów i rewolwerów,
3)  zapoznać się z pistoletem i rewolwerem,
4)  zanotować uwagi i spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

schematy pistoletów i rewolwerów,

−

pistolet bojowy, rewolwer,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj ogólną budowę pistoletów i rewolwerów krajowych i zagranicznych. Wykaż

ich różnice oraz określ zalety i wady.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z materiałem nauczania,
2)  zapoznać się ze schematami budowy pistoletów i rewolwerów,
3)  zanotować różnice występujące w budowie pistoletu i rewolweru,
4)  określić zalety i wady pistoletów i rewolwerów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

schematy budowy pistoletów i rewolwerów,

−

pistolety bojowe, rewolwery,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj budowę nabojów do broni palnej: pistoletów i rewolwerów, pistoletów

maszynowych i strzelb gładkolufowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z materiałem nauczania,
2)  zapoznać się ze schematami (przekrojami) nabojów,
3)  przeanalizować budowę nabojów do poszczególnych rodzajów broni,
4)  zanotować uwagi i spostrzeżenia dotyczące różnić w budowie nabojów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

schematy z przekrojami nabojów,

−

amunicja szkolna,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować broń palną krótką?



2) dokonać podziału broni palnej?



3) wskazać różnice miedzy pistoletem i rewolwerem?



4) scharakteryzować zalety i wady pistoletów i rewolwerów?



5) na podstawie rysunku określić rodzaj pistoletu?



6) opisać części składowe pistoletów krajowych: P–64, P–83?



7) na podstawie wskazanego przekroju określić rodzaj pistoletu?



8) zidentyfikować nabój ćwiczebny?



9) nazwać elementy składowe pocisku?



10) zidentyfikować nabój do strzelby gładkolufowej?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Budowa i zasada działania broni palnej długiej

4.2.1. Materiał nauczania

Pistolety maszynowe

Pistolet maszynowy charakteryzuje się:

−  prostą budową i łatwością w użyciu,
−  stosunkowo małym ciężarem i wymiarami,
−  dużym skupieniem pocisków podczas strzelań ogniem seryjnym,
−  możliwością przesunięcia zamka w tylne położenie przy użyciu ręki trzymającej pistolet,
−  możliwością  prowadzenia  ognia  pojedynczego  albo  seryjnego  bez  użycia  specjalnych

przełączników; wystarczy dłużej przytrzymać język spustowy i strzelamy seriami,
a poprzez krótki nacisk na spust uzyskujemy strzał lub strzały pojedyncze,

− istnieniem możliwości szybkiego rozłożenia i złożenia broni (nawet w czasie 20–30 sekund).

Ponadto zaletą pistoletów maszynowych jest wysuwana kolba metalowa i składany

uchwyt przedni z rękojeścią. Takie rozwiązanie ułatwia trzymanie broni oburącz i przez
to lepszą stabilność podczas strzelania.

Ogólna budowa i działanie PM

Do strzelania z pistoletu maszynowego używa się magazynków o pojemności 15 nabojów

(strzelanie  krótkotrwałe)  i  o  pojemności  25  nabojów  (strzelanie  długotrwałe).  Celność
pistoletu  maszynowego  z  rozłożoną  kolbą  jest  skuteczna  na  odległość  do  150  m  przy
strzelaniu ogniem pojedynczym oraz do 100 m podczas strzelania seryjnego.
Przykładowe  dane  taktyczno-techniczne  pistoletu  maszynowego  przedstawiają  się
następująco:
a)  kaliber – 9 mm,
b)  prędkość początkowa pocisku – 320 m/s,
c)  szybkostrzelność praktyczna:
−  ogniem pojedynczym – 35 strzałów na minutę,
−  seriami krótkimi – 50 strzałów na minutę,
−  ogniem ciągłym – 120 strzałów na minutę,
d)  szybkostrzelność teoretyczna – 650 strzałów na minutę,
e)  długość linii celowania – 153 mm,
f)  długość pistoletu – 333 mm.

Właściwości bojowe, przeznaczenie i zasada działania PM–84 P

9mm pistolet maszynowy PM–84 P jest polska bronią osobistą, która łącza właściwości

bojowe broni palnej krótkiej i długiej. PM–84 P można posługiwać się jak pistoletem (tj. bez
rozkładania – wysuwania kolby) lub jak karabinkiem szturmowym (z rozłożoną kolbą). Broń
służy do strzelania na odległość do 200 m. Strzela nabojami pistoletowymi. Przenoszony jest
w kaburze na pasie głównym lub zawieszony na pasku. Najlepsze wyniki strzelania osiąga
się: ogniem pojedynczym do 150 m, krótkimi seriami do 100 m.

PM–84 P, podobnie jak praktycznie już nie produkowany PM–84 (na amunicję 9 mm ×

18  Makarow)  działa  na  zasadzie  zamkniętego  zamka,  tj.  po  przeładowaniu  (odciągnięciu
zamka  do  tyłu  i  jego  puszczeniu,  nabój  z  donośnika  naboju  magazynka  zostanie
wprowadzony do komory nabojowej, przewód lufy zostanie zamknięty, kurek napięty), bron
jest gotowa do strzelania. Żeby  oddać strzał, trzeba przez  nacisk  na  język spustowy zwolnić
kurek. Zgodnie z fabryczną instrukcją użytkowania – 9 mm pistolet maszynowy PM–84 P jest
bronią samoczynną, o lufie nieruchomej i zamku nieryglowanym. Działa na zasadzie odrzutu
zamka  swobodnego.  W  celu  zapewnienia  właściwej  celności  podczas  strzelania  ogniem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

seryjnym zastosowano zmniejszający szybkostrzelność bezwładnik o ruchu prostopadłym do
kierunku  zamka.  Do  przeładowywania  broni  służą  dwa  (lub  jeden  z  lewej  strony)  występy
zamka występujące po bokach pokrywy komory zamkowej. PM–84 P cechuje:
−  prosta konstrukcja i łatwość jego użycia,
−  mały ciężar własny i niewielkie gabaryty,
−  mały rozrzut pocisków podczas strzelania krótkimi seriami,
−  możliwość prowadzenia ognia pojedynczego  lub seryjnego po odpowiednim ustawieniu

przełącznika rodzaju ognia z położenia „zabezpieczony”,

− możliwość szybkiego częściowego rozłożenia i złożenia.

Wysuwana kolba metalowa (różne rozwiązania) ze stopką i składany uchwyt przedni (lub

zamiast  niego  stałe  łoże  z  możliwością  montowania  laserowego  wskaźnika  celu  albo
oświetlenia taktycznego) umożliwiają strzelanie z PM–84 trzymanego oburącz lub jak:
−  z broni długiej,
−  z przyłożeniem kolby do tzw. dołka strzeleckiego.

W PM–84 P zastosowano celownik przerzutowy przestawny (różne opcje) o nastawach

75 m i 150 m z możliwością regulacji w poziomie w wersjach:
−  otwarty – szczerbinkowy,
−  zamknięty – przeziernikowy,
−  muszkę słupkową z możliwością regulacji w pionie.

PM–84 P strzela amunicją 9 × 19 Para. Wersja o oznaczeniu PM–84 przystosowana do

amunicji  9  ×  13  Makarow  została  prawdopodobnie  wycofana  z  produkcji.  Aktualnie
produkuje  się  pistolety  maszynowe  na  bazie  PM–84,  zdecydowanie  unowocześnione
o symbolu  PM–98  (o  zbliżonych  parametrach  charakterystyki  technicznej)  i  nieco  innych
rozwiązaniach  –  np.  zastosowano  łoże  zamiast  rozkładanego  uchwytu  przedniego,
przeniesiono zatrzask magazynka.

Charakterystyka techniczna

PM–84

PM–84 P

PM–98

− kaliber

9 mm

− nabój

9 mm × 18 mm
Makarow

9 mm × 19 mm
Para

− masa broni bez magazynka

1840 g

2420 g

− masa broni załadowanej

magazynek 15 naboi
magazynek 25 naboi

2140 g
2270 g

2310 g
2460 g

2710 g
2860 g

− długość lufy

185 mm

185/250 mm

− długość linii celowniczej

280 mm

− długość broni / z kolbą

rozłożoną

375/584 mm

405/605 mm

− szybkostrzelność

teoretyczna

inne źródła

600 strz./min
640 strz./min

− szybkostrzelność praktyczna

ogień pojedynczy
krótkie serie
długie serie

ok. 35 strz./min
ok. 50 strz./min
ok. 100 strz./min

− prędkość wylotowa pocisku

330 m/sek.

380 m/sek.

360 m/sek.

− odległość skutecznego rażenia ok. 300 m

ok. 300 m

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. PM–84P Glauberyt [2]

Budowa i działanie podzespołów PM–84 P

PM–84 P ma stosunkowo prostą budowę i składa się z sześciu podstawowych zespołów:

−  lufy,
−  szkieletu z kolbą, chwytu z zespołem spustowo-uderzeniowym i uchwytem przednim,
−  zamka,
−  dwóch żerdzi ze sprężynami powrotno-uderzeniowymi,
−  pokrywy komory zamkowej,
−  magazynka.

Dodatkowe wyposażenie stanowią:

−  cztery zapasowe magazynki (1 – 15 nabojowy, 3 – 25 nabojowe),
−  futerał na broń,
−  torba na magazynki i przybory do czyszczenia broni,
−  pas nośny.

Do PM–84 P może być stosowany polski tłumik dźwięku o wysokiej efektywności.

PM– 84  P  jest  bronią  o  ładowaniu  samoczynnym.  Automatyczne  przeładowanie  pistoletu
oparte  jest  na  wykorzystaniu  energii  rozprężających  się  gazów  prochowych  odrzucających
zamek  poprzez  łuskę  do  tyłu.  W  czasie  ruchu  zamka  do  tyłu  następuje  ściągnięcie  sprężyn
powrotno-uderzeniowych  z żerdziami, wyciągnięcie  łuski  z  komory  nabojowej  i  wyrzucenie
jej na zewnątrz oraz napięcie kurka. Pod działaniem sprężyn powrotno-uderzeniowych zamek
wraca do przedniego położenia, odsyłając nabój z magazynka do komory nabojowej i zamyka
przewód  lufy.  Po  przerwaniu  ognia  zamek  znajduje  się  w  przednim  położeniu,  kurek  jest
napięty.  W  celu  dalszego  prowadzenia  ognia  trzeba  zwolnić  kurek  poprzez  nacisk  na  język
spustowy.  Po  wyczerpaniu  się  amunicji  w  magazynku  zamek  zatrzymuje  się  w  tylnym
położeniu  (donośnik  magazynka  zaopatrzony  jest  w  specjalny  występ,  który  po  opróżnieniu
magazynka powoduje włączenie zatrzasku zatrzymującego zamek). Po wymianie magazynka
na  pełny  kciukiem  dłoni  wspomagającej  trzymanie  broni  naciskamy  na  ramię  zatrzasku
zamka  do  dołu,  powodując  zwolnienie  zamka, wprowadzenie  naboju  do  komory  nabojowej,
zamknięcie  lufy  –  broń  jest  gotowa  do  strzelania.  Ta  technika  wymiany  magazynków
zwiększa szybkostrzelność praktyczna broni.

Obsługa PM–84 P i jego odmian
1.  Otwieranie uchwytu przedniego:
−  nacisnąć kciukiem na umieszczony z lewej strony zatrzask uchwytu przedniego i obrócić

uchwyt przedni w dół do przodu do ustalenia się na zatrzasku.

2.  Wysuwanie i składanie kolby:
−  nacisnąć kciukiem umieszczony z lewej strony radełkowany zatrzask kolby,
−  wysunąć kolbę w skrajne tylne położenie i opuścić do dołu do ustalenia się na zatrzasku,
−  obrócić stopkę kolby do oporu (jeżeli wersja broni ma takie rozwiązanie).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. W celu złożenia kolby należy:

−  nacisnąć radełkowany zatrzask kolby,
−  podnieść koniec kolby do góry i wsunąć kolbę w prowadnice na około 1 długości,
−  obrócić stopkę kolby (gdy jest ruchoma),
−  wsunąć kolbę do oporu aż do ustalenia na zatrzasku.

4. Wyjmowanie i wkładanie magazynków do chwytu pistoletu maszynowego:

a) wyjmowanie magazynka:

− nacisnąć w kierunku do magazynka zatrzask magazynka,
− wyjąć magazynek,

b) wkładanie magazynka:

− wsunąć magazynek w gniazdo w chwycie aż do samoczynnego zatrzaśnięcia się

zatrzasku magazynka.

5. Ładowanie magazynka:

− nacisnąć nabojem donośnik magazynka od góry szczęk magazynka,
− czynność powtarzać aż do n

magazynka (15 lub 25 naboi).

6. Przełącznik rodzaju ognia.

Skrzydełko przełącznika rodzaju ognia może znajdować się w trzech położeniach:
Z – pistolet zabezpieczony
P – ogień pojedynczy
C – ogień ciągły
Żądaną nastawę przełącznika otrzymuje się poprzez obrót skrzydełka w określone
położenie.

7. Załadowanie pistoletu:

− włożyć magazynek z nabojami do chwytu pistoletu,
− odbezpieczyć pistolet przesuwając skrzydełko bezpiecznika z pozycji „Z w położenie

„P” lub „C”,

− przeładować

pistolet

odciągając

napinacz

zamka

tylne

położenie

i zwolnić go.

Zamek, przesuwając się do przodu pod wpływem rozprężających się sprężyn
powrotnych, wysuwa ze szczęk magazynka nabój i po wślizgu lufy wprowadza go do
komory nabojowej. Pistolet jest gotowy do strzału

8. Prowadzenie ognia:
a) ogień pojedynczy:

−  przełącznik rodzaju ognia ustawić w położenie „P”,
−  ściągnąć język spustowy do oporu, aż do oddania strzału.
Po  oddaniu  strzału  następuje  automatyczne  przeładowanie  broni.  Aby  oddać  kolejny
strzał,  należy zwolnić  nacisk  na  język spustowy i ponownie go nacisnąć. Po ściągnięciu
języka spustowego poprzez szynę spustową i zaczep spustu następuje wyzębienie kurka,
który obraca się i uderza w iglicę. Iglica uderza w spłonkę naboju. Następuje strzał.

b) ogień seryjny (ciągły):

−  przełącznik rodzaju ognia ustawić w położenie „C,
−  ściągnąć język spustowy aż do oddania strzałów.
Ilość  strzałów  w  serii  zależy  od  czasu  ściągnięcia  języka  spustowego  i  oczywiście  od
pojemności magazynka.

9. Zatrzymanie zamka po ostatnim strzale

Po  wystrzeleniu  wszystkich  naboi  z  magazynka  zamek  zatrzymuje  się  w  tylnym
położeniu  na  dźwigni  zwalniania  zamka  (nazywanej  również  zatrzaskiem  zamka)
podniesionej przez donośnik magazynka, sygnalizując tym brak naboi w magazynku.

10. Prowadzenie dalszego ognia:

− wymienić magazynek pusty na pełny,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−  przeładować pistolet naciskając na występ dźwigni zwalniania zamka w dół,
−  pistolet jest gotowy do dalszego strzelania.
UWAGA: W trakcie przeładowywania pistoletu język spustowy nie może być ściągnięty
(naciśnięty),  palec  naciskający  spust  winien  zostać  przeniesiony  w  położenie  na  osłonę
spustu lub na szkielet.

11. Zabezpieczenie pistoletu:

− wyjąć magazynek z chwytu pistoletu,
− przeładować pistolet, odciągając zamek w tylne położenie (nastąpi ewentualne

usunięcie naboju z komory nabojowej) i puścić go,

−  skierować wylot lufy w bezpiecznym kierunku,
−  ściągnąć język spustowy, zwalniając kurek (strzał kontrolny),
−  przełącznik rodzaju ognia przestawić w położenie „Z” (zabezpieczone).

12. Regulacja przyrządów celowniczych

Warunki celności:
−  odległość do celu (tarczy) – 50 m,
−  tarcza ma punkt kontrolny z znajdujący się o 7 cm wyżej niż punkt celowania,
−  celownik przeziernikowy lub szczerbinkowy o nastawie 75 m,
−  oddać 4 pojedyncze strzały do tarczy z PM–84 P opartego o podpórkę.
Celność  pistoletu  maszynowego  jest  spełniona,  jeżeli  średni  punkt  trafienia  z  czterech
przestrzelin  (lub  trzech,  gdy  jedna  świadczy  o  wyraźnym  odskoku)  oddalony  jest  od
punktu  kontrolnego  (Rśpt)  o  mniej  niż  8  cm  w dowolnym  kierunku,  a  przestrzeliny
mieszczą się w kole o średnicy 25 cm.
Regulację  przyrządów  celowniczych  przeprowadza  się  przy  pomocy  wyciora,  który  ma
klucz do wkręcania (wykręcania) muszki i wkrętak do obrotu śruby celownika.

13. Regulacja muszki:

− obrócenie muszki o kąt 360 stopni przesuwa średni punkt trafienia na tarczy

w płaszczyźnie pionowej o 90 mm na odległości do celu – 50 m,

− obrót śruby celownika w prawo (zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara)

przenosi średni punkt trafienia w lewo.

Pistolet HK MP5A5

Bardzo dużą popularnością wśród żołnierzy i policjantów tzw. pododdziałów specjalnych

cieszą się nowoczesne niemieckie pistolety maszynowe produkowane przez firmę HECKLER
& KOCH.

Charakterystyka techniczna HK MP5A5:

−  kaliber – 9mm Para,
−  zasada działania – odrzut zamka półswobodnego, broń strzela z zamka zamkniętego,
−  mechanizm  spustowy  –  z  przełącznikiem  rodzaju  ognia  –  umożliwia  strzelanie  ogniem

pojedynczym, seriami trzystrzałowymi (montuje się na zamówienie) i ogniem ciągłym,

− mechanizm spustowy – kurkowy z kurkiem zakrytym,
− system zabezpieczenia – bezpiecznik nastawny z lewej strony szkieletu będący

jednocześnie przełącznikiem rodzaju ognia,

− celownik – przeziernikowy o nastawach na 15, 25, 50, 75 i 100m oraz celownik optyczny

o czterokrotnym powiększeniu,

−  kolba – metalowa wysuwana,
−  długość lufy – 225 mm,
−  długość linii celowniczej – 340 mm,
−  długość broni z kolbą złożoną – 490 mm
−  długość broni z kolbą rozłożoną – 680 mm,
−  masa – 2,88 kg,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− pojemność magazynka – 15 i 30 nabojów,
− szybkostrzelność teoretyczna – 800 strz./ min.

HK MP5A5 jest powszechnie uważany za najlepszy pistolet maszynowy na świecie.

Produkowany jest w wielu wersjach – różniących się wymiarami i przeznaczeniem.

Rys. 9. Pistolet maszynowy HK MP5A5 [2]

Pistolet UZI

Bardzo cenionym wśród profesjonalistów pistoletem maszynowym jest izraelski UZI,

produkowany w kilku wersjach, od tak zwanej „normalnej” do najmniejszej MICRO UZI
SMG. Konstrukcja z początku lat 50 XX wieku. Powstała na podstawie analizy czeskich
pistoletów maszynowych wz. 23, wz. 25 i ZK 479.

Charakterystyka techniczna IMI UZI SMG produkowanego w Izraelu:

−  kaliber – 9 mm Para,
−  zasada działania – odrzut swobodnego zamka; broń strzela z zamka otwartego,
−  mechanizm spustowy – z przełącznikiem rodzaju ognia – ogień pojedynczy i ciągły,
−  mechanizm uderzeniowy – igliczny, z iglicą na stałe zamontowana w zamku,
−  system zabezpieczenia – samoczynny bezpiecznik chwytowy oraz bezpiecznik nastawny

z lewej strony szkieletu będący równocześnie przełącznikiem rodzaju ognia,

− celownik – przerzutowy przeziernikowy o nastawach na 100 i 200 m,
− kolba – stała drewniana lub metalowa wysuwana (w innych modelach składana na prawy

bok),

−  długość lufy – 260 mm,
−  długość linii celowniczej – 309 mm,
−  długość broni – 470 mm,
−  długość broni z kolbą rozłożoną – 650 mm,
−  masa – 3,5 kg,
−  pojemność magazynka – 20, 25, 32, 40 nabojów,
−  szybkostrzelność teoretyczna – 600 strz./ min.

Produkowany w odmianach strzelających amunicją od 22 Long Rifle do 45 ACP.

Rys. 10. Pistolet maszynowy UZI [2]

Strzelby gładkolufowe

Instrukcja wyszkolenia strzeleckiego przewiduje także strzelanie ze strzelb

gładkolufowych.

Strzelba gładkolufowa, kaliber 12/76, zwana potocznie „pompką”, pochodzi w prostej

linii od broni myśliwskiej. Broń ta wyglądem faktycznie przypomina jednolufowe myśliwskie
półautomaty, z tą różnicą, że lufa strzelby jest cylindrem bez przewężeń, jakie ma dubeltówka
oraz jest nieco krótsza od broni myśliwskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wybrane typy strzelb gładkolufowych

Przeznaczenie Strzelba „Mossberg” kaliber 12/76 służy do niszczenia osłon technicznych

oraz  do  walki  na  odległość  do  50  m.  Do  strzelania  z  tej  strzelby  używa  się  nabojów
specjalnych, takich jak:
−  nabój specjalny z pociskiem „brenneke”,
−  nabój z pociskiem gumowym „Rój”, „Bąk”, „Chrabąszcz”,
−  nabój z pociskiem akustycznym „Grom”.

Strzelba składa się z szeregu części, mechanizmów i podzespołów. Wszystkie

mechanizmy tej strzelby przedstawione są na rysunku 11.

Rys. 11. Strzelba MOSSBERG w stanie rozłożonym [10, s. 153]

L – zespół lufy, Z – zespół przesuwny, S – mechanizm uderzeniowo – spustowy, M – mechanizm zasilania,

K – zespół komory zamkowej i kolby

Budowa i przeznaczenie poszczególnych zespołów i części strzelby:
1. Zespół lufy – lufa nadaje pociskowi kierunek lotu. Część wlotową przewodu lufy stanowi

gładka, odpowiadająca kształtowi łuski komora nabojowa. Wewnętrzna i zewnętrzna
cześć lufy jest gładka. Lufa wykonana jest z wysokogatunkowej stali odpornej na korozję
i działanie żrących gazów prochowych.

2. Zespół przesuwny – zamek dosyła nabój do komory nabojowej, zamyka przewód lufy

podczas  strzału,  umożliwia  wyciągnięcie  łuski  (naboju)  z  komory  nabojowej.  Iglica
zamontowana  w  zamku  służy  do  zbijania  spłonki  na  ramce  suwadła  znajdują  się
powierzchnie  sterujące  włączaniem  i  wyłączaniem  rozdzielacza  i  ustalacza  położenia
naboju oraz ruchem podajnika i ryglem zamka.

3. Mechanizm spustowo – uderzeniowy ma za zadanie spowodowanie nakłucia spłonki

naboju przez iglicę. Jest mechanizmem typu kurkowego z zakrytym kurkiem obrotowym
i  własną  sprężyną  uderzeniową.  Mechanizm  uderzeniowy  napinany  jest  za  pomocą
występu ramki suwadła podczas jego przemieszczania się w tylne położenie. Bezpiecznik
przed  strzałem  przypadkowym  unieruchamia  język  spustowy.  Mechanizm  spustowy
może  być  uruchomiony  tyko  wtedy,  kiedy  bezpiecznik  jest  ustawiony  w  położeniu
odbezpieczonym jeżeli kurek jest ustawiony na zaczepie spustu (mechanizm uderzeniowy
jest napięty)  i  strzelba  jest załadowana, bez naciśnięcia przycisku zatrzasku suwadła  jest
uniemożliwiony ruch zespołu przesuwnego do tyłu.

4. Mechanizm zasilania – magazynek rurowy „Mossberga” mieści 5 sztuk nabojów. Jeden

z końców  magazynka  jest  wkręcony  w  komorę  zamkową.  Wewnątrz  rury  magazynka
znajduje się donośnik naboju podparty spiralną sprężyną walcową. Naboje w magazynku
ułożone  są  ułożone  są  szeregowo.  Zasilaniem  broni  steruje  suwadło  podczas  ruchu  do
tyłu,  a  następnie  do  przodu,  zapewniając  kolejne,  prawidłowe  wyjście  nabojów
z magazynka.  Ustalacz  położenia  naboju  i  rozdzielacz  nabojów  umieszczone  są
w komorze  zamkowej.  Zadaniem  ustalacza  jest  ustawienie  naboju  wysuniętego  przez

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

donośnik z magazynka rurowego, na stałej pozycji po czym przepuszczenie go na
podajnik naboju. Rozdzielacz zabezpiecza przed wysunięciem się z rury magazynka
(podczas ładowania) więcej niż jednego naboju.

5. Zespół komory zamkowej i kolby – komora zamkowa łączy wszystkie zespoły

i mechanizmy  strzelby.  Wykonana  jest  ze  stopu  lekkiego.  Wewnątrz  komory  zamkowej
umieszczone  są obrotowo rozdzielacz  i ustalacz naboju. W przedniej części  znajduje  się
gniazdo  lufy, w tylnej otwór do  mocowania kolby.  W dolnej  ściance komory zamkowej
znajduje  się  okno  załadowcze,  przez  które  ładuje  się  magazynek  rurowy.  W  prawej
ściance bocznej wykonane jest okno rozładowania broni. Kolba z trzewikiem gumowym,
łagodzącym  odrzut  broni,  przykręcona  jest  śrubą  do  komory  zamkowej.  Do  kolby
wkręcony jest uchwyt pasa nośnego.

Działanie części i mechanizmów podczas ładowania

Przed przystąpieniem do ładowania strzelby należy ja przygotować:

a) odbezpieczyć broń,
b) nacisnąć na zatrzask suwadła, przesunąć zespół przesuwny (ruchomy) w tylne położenie

i sprawdzić, czy w komorze nabojowej i na podajniku nie ma naboju,

c) przesunąć z powrotem zespół ruchomy do przodu,
d) zwolnic napięty zespół uderzeniowy, pociągając za język spustowy i uprzednio kierunek

lufy w kierunku bezpiecznym,

e) zabezpieczyć broń poprzez przesuniecie bezpiecznika w „położenie zabezpieczone”

(zamkniecie czerwonej plamki).
Strzelba jest gotowa do ładowania nabojami magazynka rurowego:

− obrócić broń oknem wyrzutnika do góry,
− trzymając nabój za kryzę łuski wsunąć nabój kciukiem do rury magazynka za ustalacz

położenia naboju. W ten sposób ładować kolejno naboje do magazynka według ilości
podanej w komendzie lub do jego pełnej pojemności.
Podczas ładowania broni ulega napięciu sprężyna kurka. Po naciśnięciu na język

spustowy, kurek wyzębia się z zaczepu kurka i pod działaniem tejże sprężyny uderza w iglicę,
która  nakłuwa  spłonkę,  a  ta  detonując  –  zapala  ładunek  prochowy.  Podczas  spalania  się
ładunku  prochowego  w  lufie  wytwarzają  się  gazy  prochowe.  Energia  sprężonego  gazu
wyrzuca  pocisk  z  lufy  strzelby.  W  celu  oddania  kolejnego  strzału  broń  trzeba  ponownie
załadować. Stąd nazwa „broń powtarzalna”.
Proces  wyrzucania  wystrzelonej  łuski  następuje  na  skutek  przemieszczania  się  zespołu
przesuwnego do tyłu, łuska zostaje wyciągnięta z komory nabojowej i w momencie zetknięcia
się  z  wyrzutnikiem  –  wyrzucona  na  zewnątrz  komory  zamkowej  broni.  Równocześnie,  pod
naciskiem ramki suwadła, kurek obracany jest do zazębienia się z zaczepem kurka i położony
w pozycji napiętej.  W końcowym etapie ruchu do tyłu ramka suwadła  naciska odpowiednim
występem także na ramię ustalacza, przez co uwalnia kolejny  nabój z  magazynka, który pod
wpływem  tego  ruchu  przesuwa  się  na  opuszczony  podajnik,  a  następnie  ta  sama  ramka
suwadła  podnosi  podajnik  razem  z  nabojem  na  linię  dosyłania.  Ruch  suwadła  w  przednie
położenie  powoduje  dalszą  wędrówkę  naboju  –  prosto  do  komory  nabojowej.  Na  skutek
nacisku  ramki  suwadła  rygiel  zamka  zostaje  uniesiony  do  góry  i  wprowadzony  za  oporę
ryglową  lufy.  W  tym  momencie  strzelba  jest  nabita.  Aby  oddać  kolejny  strzał,  wystarczy
tylko  pociągnąć  za  język  spustowy,  po  czym  powtórzyć  opisaną  wyżej  operację  nabicia
strzelby („pompka”), aż do wystrzelenia ostatniego naboju z magazynka.
Strzelba posiada zabezpieczenie przed przypadkowym naciskiem na język spustowy. Jest nim
przesuwny  bezpiecznik,  który  blokuje  język  spustowy.  Broń  zasilana  jest  z  niewymiennego
magazynka  rurowego,  umieszczonego  pod  lufą,  którego  pojemność  standardowa  wynosi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5 naboi kaliber 12/70 lub 5 naboi kaliber 12/76. Strzelba posiada bardzo proste urządzenie
celownicze, dlatego strzelający nie musi mieć wysokich umiejętności strzeleckich.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne strzelby:

−  kaliber 12/76,
−  masa broni 2,9 kg,
−  szybkostrzelność praktyczna

5 strzałów,

− rażenie obezwładniające pocisku

zależy od typu naboju,

− prędkość wylotowa pocisku – zależy

od typu naboju,

− pojemność magazynka – 5 nabojów,
− przyrządy celownicze wyregulowane

na 35.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Z jakich części składowych zbudowane są pistolety maszynowe?
2.  Jakie są różnice między pistoletami maszynowymi krajowymi i zagranicznymi?
3.  Z jakich elementów stałych zbudowana jest strzelba gładkolufowa?
4.  Jakie podzespoły występują w strzelbie gładkolufowej?
5.  Jakie są dane taktyczno-techniczne pistoletów maszynowych?
6.  Jakie są dane taktyczno-techniczne broni gładkolufowej?
7.  Na czym polega zasada działania pistoletów maszynowych?
8.  Na czym polega zasada działania strzelby gładkolufowej?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj ogólną budowę pistoletów maszynowych krajowych i zagranicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z materiałem nauczania,
2)  dokonać analizy budowy pistoletów maszynowych krajowych: P–84, P–84 P i P–98,
3)  dokonać analizy budowy pistoletów maszynowych zagranicznych: M5A5 i UZI,
4)  zanotować uwagi i spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

schematy pistoletów maszynowych krajowych i zagranicznych,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj ogólną budowę strzelby gładkolufowej typu „Mossberg”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) dokonać analizy budowy strzelby gładkolufowej typu „Mossberg” na podstawie

instrukcji,

3) zanotować uwagi i spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

instrukcja budowy strzelby gładkolufowej typu „Mossberg”,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj zasady działania broni palnej bojowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  przeanalizować zasady działania broni palnej krótkiej (pistoletów i rewolwerów),
2)  przeanalizować zasady działania pistoletów maszynowych,
3)  przeanalizować zasady działania strzelby gładkolufowej,
4)  zanotować uwagi i spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik i przybory do pisania,

−

broń krótka, maszynowa i gładkolufowa,

−

instrukcja budowy strzelby gładkolufowej typu „Mossberg”,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) nazwać części składowe pistoletów maszynowych?



2) ustalić różnice między pistoletami maszynowymi krajowymi

i zagranicznymi?



3) wskazać elementy stałe strzelby gładkolufowej?



4) nazwać elementy występujące w strzelbie gładkolufowej?



5) analizować dane taktyczno-techniczne pistoletów maszynowych?



6) analizować dane taktyczno-techniczne broni gładkolufowej?



7) omówić zasady działania wybranego pistoletu maszynowego?



8) omówić zasadę działania strzelby gładkolufowej?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Zasady bezpiecznego obchodzenia się z bronią i amunicją

4.3.1. Materiał nauczania

Z każdą bronią palną należy obchodzić się ze szczególną ostrożnością i zawsze

traktować jak bardzo niebezpieczne narzędzie, które w każdej chwili może wyrządzić
niezamierzoną krzywdę, tj. zranić, a nawet zabić.

Z zaistniałych wypadków nieodpowiedzialnego i nieostrożnego obchodzenia się z bronią

palną, powstało powiedzenie – „każda broń palna raz do roku strzela sama”.

Zasady bezpiecznego posługiwania się bronią palną
1.

Zawsze traktuj każdą bron palną jak naładowaną, sprawną i gotową do strzału. Zawsze

zaczynaj kontakt z bronią od jej sprawdzenia. Nigdy i nikomu nie wierz na słowo,
że broń jest bezpieczna, rozładowana – nawet gdy sprawdzając broń, kogoś urazisz.

2. Zawsze kieruj wylot lufy broni w kierunku bezpiecznym. Broń skierowana

w określoną stronę sugeruje zamiar strzelania. Nigdy i pod żadnym pozorem nie kieruj
broni w stronę człowieka (nawet gdy jest to broń szkolna lub wielokrotnie
sprawdzona).

3. Palec na spust kładź dopiero w momencie wyprowadzania broni na cel, w przeciwnym

razie palec układaj wzdłuż zamka. Jeżeli konstrukcja broni to umożliwia, noś broń
zawsze zabezpieczoną, nawet w wypadku absolutnej pewności, że broń nie jest
przeładowana.

4. Nigdy nie baw się bronią.
5. Trening bezstrzałowy (TB) prowadź tylko w miejscu do tego wyznaczonym –

bezpiecznym dla ciebie i dla innych.

6.  Pod żadnym pozorem nie zostawiaj broni bez dozoru.
7.  Przechowuj bron w stanie rozładowanym (także magazynki).
8.  Utrzymuj broń w czystości i w doskonałym stanie technicznym
9.  Do  strzelań  bojowych  i  treningowych  używaj  tylko  „klasowej”  amunicji,  ze  znanego

źródła pochodzenia. Amunicja stara, pogięta, skorodowana, grozi wypadkiem.

10. Strzelaj zawsze w ochronnikach słuchu i wzroku (słuchawkach i okularach strzeleckich).
11. Pod żadnym pozorem nie łącz strzelania z najmniejszą ilością alkoholu, narkotykiem czy

silnie działającym lekiem.

12. Zawsze przestrzegaj warunków bezpieczeństwa i zasad zachowania się na strzelnicy.

Wkraczaj zdecydowanie w wypadku łamania tych warunków i zasad.

Podstawowe warunki bezpieczeństwa przy posługiwaniu się bronią palną podczas zajęć
szkoleniowych:
1. Wszystkie czynności związane ze strzelaniem wykonujemy tylko na wyraźne polecenie

instruktora prowadzącego zajęcia.

2. Broń z futerału można wyjąć tylko na stanowisku ogniowym.
3. Zejść ze stanowiska ogniowego można tylko na polecenie instruktora po uprzednim

schowaniu broni do futerału.

4. Broń wyjęta z futerału może być kierowana wyłącznie w stronę uprzednio wyznaczonego

celu (tarcza lub linia tarcz, ew. kulochwyt).

5. Pod żadnym pozorem nie wolno kierować broni w stronę osób, zwierząt i obiektów nie

będących wyznaczonym celem.

6. Można strzelać tylko do celu rozpoznanego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Otrzymując od kogoś broń lub udostępniając komuś broń (wyłącznie osobie do tego

uprawnionej  –  nigdy  tzw.  osobie  trzeciej),  zawsze  trzeba  zachować  środki  najwyższej
ostrożności.  Udostępniając  broń,  trzeba  samemu  dokładnie  sprawdzić,  czy  jest  ona  w  tym
momencie  bezpieczna,  czy  nie  stwarza  jakiegokolwiek  bezpośredniego,  czy też  pośredniego
zagrożenia  dla  siebie  lub  innych.  W  tym  celu  należy  wyjąć  z  chwytu  pistoletu  magazynek.
Następnie  poprzez  odciągnięcie  zamka  w  tylne  położenie  sprawdzić,  czy  w  komorze
nabojowej  nie  znajduje  się  nabój.  Jeżeli  konstrukcja  pistoletu  to  umożliwia,  sprawdzenia
komory nabojowej dokonujemy przy zabezpieczonym pistolecie (np. P–64 i P–83).
Jeżeli  w  komorze  nabojowej  znajdował  się  nabój,  to  podczas  tej  czynności  zostanie  z  niej
usunięty.  Trzeba  tylko  zachować  warunek  dynamicznego  pociągnięcia  zamka  w  tylne
położenie,  niezasłaniania  np.  kciukiem  okna  wyrzutowego,  dokładnego  obejrzenia  w  pełni
odsłoniętej  komory  nabojowej.  W  wypadku  gdy  magazynek  nie  był  załadowany,  wkładamy
go  do  chwytu  broni  i  przekazujemy  ją  drugiej  osobie.  Trzymamy  za  zamek  od  góry
i podajemy chwytem do przodu. Gdy magazynek jest załadowany – zatrzymujemy go, a broń
przekazujemy w opisany uprzednio sposób.

Osoba, która otrzymała sprawdzoną w jej obecności broń, powinna jeszcze raz osobiście

dokonać jej przejrzenia, przestrzegając obowiązujących reguł. Nie może być absolutnie mowy
o  zachowaniu  typu  „Ja  Ci  wierzę”  lub  „Ty  sprawdziłeś,  to  ja  już  nie  muszę”.  Nie  można
również  się  obrażać  na  kogoś,  kto  po  mnie  jeszcze  raz  sprawdzi  broń.  Biorąc  broń  do  ręki,
bierze  się  na  siebie  również  wielką  odpowiedzialność  za  ewentualne  skutki  jej  użycia.
W sposób  świadomy  czy  też  przypadkowy.  Podczas  sprawdzania  broni,  pomimo  100%
pewności,  że  broń  nie  jest  naładowana  (tzn.  bezpieczna),  pod  żadnym  pozorem  nie  wolno
kierować  broni  lufą  w  stronę  jakiejkolwiek  osoby.  Zawsze  kierujemy  wylot  lufy  w  stronę
absolutnie  bezpieczną,  gdzie  nawet  z  dużej  odległości  nie  spowodujemy  zagrożenia.
Większość  przypadkowych  strzałów,  zakończonych  niekiedy  bardzo  tragicznie,  było
wynikiem  posługiwania  się  bronią  przez  strzelca  nie  doszkolonego  lub  (co  jest  również
bardzo  groźne)  przez  strzelca  uważającego  siebie  za  mistrza  nie  popełniającego  nigdy
najmniejszych  błędów.  Aby  być  pewnym  siebie  podczas  posługiwania  się  bronią  przez
strzelca  dobrze  wyszkolonego,  trzeba  w  stosunku  do  broni  spełniać  kilka  podstawowych
warunków:
−  dbać o czystość i prawidłową konserwację broni,
−  posługiwać się tylko bronią technicznie sprawną,
−  zauważone uszkodzenia natychmiast usuwać,
−  strzelać tylko amunicją technicznie sprawną – dokładnie przejrzaną,
−  strzelać z broni przestrzelanej dla danego użytkownika – wyjątek stanowi  strzelanie  na

zajęciach szkoleniowych (kursach) z broni dostarczonej przez organizatora,

−  dokonać sprawdzenia broni pod względem sprawności i czystości,
−  zapoznać strzelających z zasadami poruszania się po terenie strzelnicy,
−  omówić sposób przeprowadzenia strzelania.

W czasie strzelania pierwszej zmiany, zmiana druga ustawia się naprzeciw stanowisk

ogniowych  przed  linią  wyjściową.  Po  otrzymaniu  od  kierownika  strzelnicy  (strzelania)
sygnału o gotowości strzelnicy do strzelań, instruktor prowadzący strzelanie wydaje pierwszej
zmianie  komendę  „Zmiana  na  linię  wyjściową  marsz!”,  zmiana  wchodzi  na  linię  wyjściową
i ustawia  się  naprzeciw  stanowisk strzeleckich. Prowadzący wydaje  amunicyjnemu komendę
do  wydania  strzelającym  amunicji.  Wydanie  amunicji  amunicyjny  musi  zameldować
instruktorowi.  Po  otrzymaniu  amunicji  zmiana  ładuje  ją  do  magazynków.  Na  komendę  „Na
linię ognia marsz!” zmiana przechodzi na linię ognia i przyjmuje postawę strzelecką zgodną
z warunkami strzelania. Po przyjęciu postawy strzeleckiej każdy ze zmiany głosem lub przez
podniesienie  wolnej  ręki  do  góry  melduje  o  gotowości  do  strzelania.  Instruktor  prowadzący
wydaje  komendę  do  otwarcia  ognia  zgodnie  z  warunkami  strzelania.  Zajęcia  ze  szkolenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

strzeleckiego  należy  w  początkowym  etapie  prowadzić  pojedynczo.  W  miarę  nabywania
przez  szkolonych  umiejętności  i  nawyków  strzeleckich,  należy  przechodzić  do  ćwiczeń
dających  szkolonym  możliwość  samodzielnego wykonywania stawianych przed  nimi zadań.
W  razie  niewypału  lub  innego  zacięcia  strzelający  melduje  „Niewypał!”  lub  „Zacięcie!”
i – w początkowym okresie szkolenia – nie próbuje sam usunąć usterki, tylko opuszcza broń
do postawy „gotów” i – jeśli konstrukcja broni to umożliwia – zabezpiecza ją (przez cały czas
trzymając  broń  z  lufą  w  poziomie  i  w  kierunku  celu).  Następnie  przez  podniesienie  na
wysokość głowy ręki  nie trzymającej  broni zawiadamia  instruktora o usterce i czeka na  jego
pomoc.  W  późniejszym  okresie  szkolenia,  zachowując  szczególne  środki  ostrożności,
strzelający sam usuwa zacięcia. Instruktor wzywany jest tylko wtedy, gdy szkolony nie może
sobie  poradzić  z  zaistniałym  problemem.  Po  zakończeniu  strzelania  strzelający  melduje
o zakończeniu strzelania w sposób określony przez instruktora.
Komenda:  „Przerwij  ogień!”,  wydana  przez  któregokolwiek  uczestnika  strzelania,  musi
skutkować natychmiastowym przerwaniem  strzelania przez wszystkich prowadzących ogień.
Może  ją  wydać  każdy  uczestnik  strzelania  (czyli  również osoby  inne  niż  akurat  strzelające),
który  zauważył  w  rejonie,  do  którego  prowadzi  się  ogień  (kulochwyt,  wały  boczne)
np. nieodpowiedzialne  osoby,  zwierzęta.  Po  przerwaniu  ognia  inicjatywę  i  dowodzenie
przejmuje instruktor prowadzący szkolenie. Musi w pierwszej kolejności wyjaśnić, kto wydał
taką komendę i podać jej powody. Po zakończeniu strzelania przez całą zmianę, prowadzący
strzelanie wydaje komendę „Rozładuj! Do przejrzenia broń!” i kolejno przegląda broń. Może
dalej wydać komendę „Do tarcz marsz!”, po której zmiana udaje się do linii tarcz i zatrzymuje
się  przed  nimi  w  odległości  ok.  1  m.  Po podejściu  instruktora  strzelający  melduje  uzyskany
wynik,  np.  Jan  Kowalski  uzyskał  5  przestrzelin  (lub  np.  Jan  Kowalski  uzyskał  58  pkt.).
Pierwsze  strzelanie  winno  się  przeprowadzać  w  dobrych  warunkach  atmosferycznych  i  przy
dobrej  przejrzystości  powietrza.  Strzelającym  podaje  się  również  ew.  nastawę  celownika
i punkt  celowania  (jeżeli  istnieje  taka  potrzeba,  a  broń  wyposażona  jest  w  nastawne
celowniki). W miarę zdobywania wiedzy i umiejętności, strzelający uzyskują w tym zakresie
dużą samodzielność.

Podczas strzelania zabrania się:
−  strzelać z broni nie będącej na osobistym stanie strzelca. Odstąpić od tej zasady można

tylko  w  czasie  prowadzenia  zajęć  strzeleckich  na  kursach,  w  szkołach  i  ośrodkach
szkolenia  policji,  wojska  a  także  innych  instytucji  posiadających  odpowiednie
uprawnienia  i usprzętowienie – oraz podczas prowadzenia zajęć z typami  broni, których
strzelający nie posiadają i nie mogą posiadać (np. broń maszynowa),

− prowadzić strzelania z broni technicznie niesprawnej lub bez jej uprzedniego

przystrzelania oraz z amunicji technicznie niesprawnej,

− dopuszczać do strzelania osób nienależycie przygotowanych lub będących pod wpływem

alkoholu, narkotyków i innych podobnie działających specyfików,

− dopuszczać do strzelania osób o widocznym dużym zmęczeniu fizycznym i psychicznym,
− ładować broń amunicją bojową bez polecenia prowadzącego strzelanie i przedłużać

samowolnie wyznaczony czas strzelania,

− skracać lub wydłużać odległości do celów – inaczej niż przewidują to warunki strzelania

określone w zarządzeniu lub innym istotnym dokumencie,

− ustawiać figury (tarcze) w innej konfiguracji lub na czas dłuższy niż przewidują

to warunki strzelania,

−  wydawać więcej naboi,
−  stosować sztuczne zasłony przed słońcem i wiatrem,
−  ułatwiać niezgodnie z warunkami strzelania wykonanie tego strzelania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Strzelanie nieukończone lub bez zużycia przewidzianej ilości amunicji w ustalonym

warunkami strzelania czasie, uważa się za wykonane, jeżeli osiągnięta suma punktów
(przestrzelin) daje podstawę do oceny pozytywnej.

Podczas strzelania z broni maszynowej ogniem ciągłym można strzelać strzałami

pojedynczymi  przy  nastawieniu  przełącznika  rodzaju  ognia  na  ogień  ciągły,  jeżeli  warunki
strzelania  nie  przewidują  inaczej.  Powtórzenie  lub  przeprowadzenie  kolejnego  strzelania
w tym  samym  dniu  dopuszczalne  jest  po  jego  uprzednim  intensywnym  przećwiczeniu
podczas  treningu  bezstrzałowego.  O  powtórzeniu  strzelania  winien  decydować  prowadzący
strzelanie  (przy  założeniu,  że  dysponuje  zapasem  czasu  szkoleniowego  i  niezbędną
do dalszego  szkolenia  ilością  amunicji,  a  poziom  wyszkolenia  i  stopień  zaangażowania
ćwiczących daje pewność uzyskania pozytywnego efektu szkoleniowego).

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  W jaki sposób przechowywana jest broń?
2.  Jaką czynność należy wykonać biorąc broń do ręki?
3.  Czy należy pokwitować broń pobierając z magazynu?
4.  W jakiej książce należy potwierdzić pobranie broni?
5.  Czy można pobierać broń załadowaną?
6.  Jakie są czynności rozkładania broni krótkiej palnej?
7.  Kiedy  dokonujemy  sprawdzenia:  czy  broń  nie  jest  załadowana  w  czasie  rozkładania

broni?

8.  Jaka jest kolejność rozkładania broni: krótkiej, maszynowej i gładkolufowej?
9.  Gdzie może być prowadzony trening bezstrzałowy?
10.  W jakim celu dokonujemy rozkładania i składania broni?
11.  Jaka amunicja musi być przygotowana do treningu bezstrzałowego?
12.  W jaki sposób ładujemy magazynki?
13.  W jaki sposób ładujemy broń?
14.  W jaki sposób zgrywamy przyrządy celownicze i ściągamy język spustowy?
15.  W jaki  sposób  możesz  nauczyć  się zgrywania przyrządów celowniczych z wykorzystaniem

komputera z dostępem do Internetu?

16. W jaki sposób można wykorzystać trenażer laserowy do nauki strzelania?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj zasady bezpiecznego obchodzenia się bronią palną podczas pobierania broni

z magazynu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) przeanalizować Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia

06.08.1998 r. w sprawie zasad uzbrojenia SUFO i warunków przechowywania
i ewidencjonowania broni i amunicji (Dz. U .Nr 113, poz. 730 z 1998 r.),

3) sporządzić spis czynności związanych z pobieraniem broni z magazynu broni,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

− rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 sierpnia 1998 r.

dotyczące warunków przechowywania i ewidencjonowania broni i amunicji,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj zasady bezpiecznego obchodzenia się bronią palną podczas zajęć (ćwiczeń)

z rozkładania i składania broni.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z materiałem nauczania,
2)  sięgnąć do literatury oraz skorzystać z zasobów Internetu,
3)  sporządzić wykaz nakazów i zakazów obchodzenia się z bronią palną,
4)  zaprezentować wyniki swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj zasady bezpiecznego obchodzenia się bronią palną w czasie treningów

bezstrzałowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z materiałem nauczania,
2)  sięgnąć do literatury oraz skorzystać z zasobów Internetu,
3)  sporządzić wykaz czynności podczas przygotowania do treningu bezstrzałowego,
4)  zaprezentować wyniki swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić sposób przechowywania i pobierania broni?



2) dokonać sprawdzenia, czy broń nie jest załadowana?



3) dokonać pokwitowania broni w książce przechowywania

i wydawania broni?



4) wymienić kolejność czynności rozkładania broni?



5) wymienić kolejność czynności składania broni?



6) wykorzystać komputer do nauki zgrywania przyrządów

celowniczych?



7) wykorzystać trenażer laserowy?



8) określić miejsce treningu bezstrzałowego?



9) określić rodzaj amunicji do treningu bezstrzałowego?



10) na komendę załadować broń?



11) zgrywać przyrządy celownicze pistoletu i ściągać język spustowy?



12) zgrać przyrządy celownicze i utrzymać je w celu równomiernym,

płynnym ściągnięciem języka spustowego?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Rozkładanie i składanie broni na wybranych przykładach.

Najczęściej występujące przyczyny i objawy zacięcia broni
oraz sposoby skutecznego jej usuwania

4.4.1. Materiał nauczania

Rozkładanie i składanie jest:

a) częściowe,
b) całkowite.

Częściowego rozkładania dokonujemy po każdym strzelaniu lub przy dłuższym

przechowywaniu  w  magazynie  broni  oraz  po  dużym  zabrudzeniu  powodującym  zacięcia
broni.
Czynności rozkładania pistoletu P–64:
−  odłączamy magazynek,
−  sprawdzamy, czy w komorze nabojowej nie ma naboju (czy broń nie jest załadowana),
−  prawą ręką trzymamy za chwyt pistoletu,
−  palcami  lewej ręki odchylamy kabłąk w dolne położenie, po czym zaczepiamy górnym

fragmentem o szkielet broni,

− lewą ręką chwytamy za tylną część radełkowaną zamka, odciągamy zamek w tylne

położenie, a następnie jego tylną cześć unosimy pod kątem do góry, przesuwamy
do przodu i odłączamy od szkieletu i kładziemy zamek za odłączonym magazynkiem,

− odłączamy sprężynę powrotną od lufy (ruchem skrętnym).

Na rysunku 12 widzimy fazę odłączenia magazynka oraz odłączenia zamka od szkieletu.

Rys. 12. Położenie dłoni i elementów pistoletu podczas rozkładania broni [13, s. 184]

A tak wygląda pistolet P–64 po rozłożeniu go na podstawowe zespoły (rys. 13).

Rys. 13. Główne zespoły pistoletu P–64

1 – magazynek, 2 – zamek, 3 – szkielet, 4 – sprężyna [13, s. 184]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Składanie pistoletu przeprowadza się w porządku odwrotnym do czynności rozkładania.

Istotne jest, aby dokonać sprawdzenia prawidłowego współdziałania podstawowych zespołów
broni.  W tym celu  należy kilkakrotnie naciągnąć  i puścić zamek, a  następnie zwolnić kurek.
Podłączenie magazynka jest ostatnią czynnością. Należy koniecznie zapamiętać o wyrobieniu
stałego nawyku sprawdzania stanu komory nabojowej niezwłocznie po każdym wzięciu broni
do  ręki.  Nie  dokonujemy  czynności  rewolweru,  ponieważ  uchyla  się  tylko  bębenek
do załadowania lub rozładowania nabojów.

Częściowe rozkładanie i składanie PM – 84 P
−  wyjąć magazynek z chwytu pistoletu,
−  odbezpieczyć (przełącznik rodzaju ognia ustawić w położenie „P” lub „C”),
−  sprawdzić,  czy  w  komorze  nabojowej  nie  ma  naboju  (energicznie  odciągnąć  zamek,

sprawdzić wzrokowo komorę nabojową, puścić zamek),

− przesunąć zatrzask pokrywy komory nabojowej do przodu i zdjąć ją poprzez odchylenie

tylnej jej części do góry,

− wyjąć zatrzask pokrywy komory zamkowej razem ze sprężynami powrotnymi

z żerdziami,

− wyjąć zamek z komory zamkowej poprzez przesunięcie zamka do tyłu i uniesienie go do

góry,

−  nacisnąć zatrzask nakrętki lufy i odkręcić nakrętkę lufy,
−  wysunąć lufę z komory zamkowej,
−  nacisnąć zatrzask uchwytu przedniego i go odchylić,
−  wysunąć kolbę składaną o 1/3 jej długości,
−  wyjąć łącznik i tuleję łącznika,
−  odłączyć chwyt z zespołem spustowo-uderzeniowym od szkieletu (komory zamkowej).

UWAGA: Składanie pistoletu maszynowego odbywa się w odwrotnej kolejności.

Czyszczenie i konserwacja

Po każdym strzelaniu lub dłuższym przechowywaniu pistolet należy starannie oczyścić

i zakonserwować.  Korzystając  z  wyposażenia  (wycior,  szczoteczka,  olejarka  z  olejem
bezkwasowym),  należy  starannie  oczyścić  przewód  lufy,  zamek,  komorę  zamkową,  szczęki
magazynka  i  inne  części  broni  z  osadu  prochowego  i  zanieczyszczeń.  W  razie  dużego
zabrudzenia  wskazane  jest  przemycie pistoletu  naftą  i dokładne  wytarcie.  Po  wyczyszczeniu
części  pistoletu  w  miejscach  współpracujących  lekko  nasmarować,  olejem.  Złożyć  pistolet
i sprawdzić współdziałanie części.

Częściowe rozkładanie i składanie strzelby gładkolufowej Mossberg
−  sprawdzić, czy broń nie jest załadowana, jeżeli jest, należy ją rozładować,
−  odkręcić śrubę przy łączniku magazynka,
−  wysunąć lufę do przodu i oddzielić ją od komory zamkowej,
−  wybić sworzeń łączący i oddzielić od komory zamkowej mechanizm spustowy,
−  wyjąć z komory zamkowej ustalacz, rozdzielacz i ramkę suwadła,
−  wyjąć zamek przez okno osadzenia lufy,
−  odłączyć rękojeść przeładowania z listwami i podajnik,
−  rozłożyć zamek: wybić oś rygla, oddzielić iglicę, sprężynę iglicy, podkładkę i rygiel.

Składanie po częściowym rozłożeniu: według instrukcji użytkowania broni:

−  złożyć zamek,
−  włożyć zamek w komorę zamkową,
−  zamontować podajnik – wsunąć rękojeść przeładowania z listwami zwracając uwagę, aby

prowadnice ramki suwadła znalazły się w gniazdach komory zamkowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− wsunąć lufę w komorę zamkową, skręcić śrubą magazynek rurowy z łącznikiem rury

magazynka,

− włożyć ramkę suwadła, zwracając uwagę na jej poprawne połączenie z zamkiem

i listwami rękojeści przeładowania broni, włożyć w odpowiednie gniazda rozdzielacz
i ustalacz naboju,

− zamontować mechanizm uderzeniowo-spustowy,
− poprzez kilkakrotne przeładowanie sprawdzić poprawność złożenia broni.

W praktyce Mossberga składa się nieco inaczej:

−  włożyć zamek do komory zamkowej,
−  włożyć ramkę suwadła itd.,
−  założyć  płytkę  zatrzasku  suwadła  na  zamek,  zgrywając  ją  z  listwami  rękojeści

przeładowania (zamek ustawiony zgodnie z gniazdami komory zamkowej),

−  przesunąć zamek do przodu,
−  założyć w odpowiednie gniazda ustalacz i rozdzielacz naboju,
−  zamontować mechanizm spustowo-uderzeniowy,
−  wsunąć lufę w komorę zamkową i skręcić ją z łącznikiem rury magazynka,
−  poprzez kilkakrotne przeładowanie sprawdzić prawidłowość założenia.

Najczęściej  występujące  przyczyny  i  objawy  zacięcia  broni  oraz  sposoby  skutecznego
ich usuwania

Zagadnienie łączy się ściśle z poprzednimi. Niewłaściwa konserwacja i eksploatacja

broni  powoduje  wadliwe  działanie  jej  mechanizmów.  Objawia  się  to  różnymi  zacięciami.
Większość  z  nich  to  rezultat  brudu  i  braku  należytej  troski  o  broń.  Podstawową  zasadą  jest
utrzymanie  broni  w  stanie  pełnej  sprawności  technicznej.  W przeciwnym  razie  będzie
to narzędzie zawodne. Od sprawności broni zależeć może życie i zdrowie jej posiadacza. Stąd
wynika  waga  tego  problemu.  Typowe  zacięcia  broni  przedstawione  są  na  wybranych
przykładach.

Zacięcia najczęściej występujące podczas strzelań oraz sposoby ich usuwania

W trakcie strzelań z pistoletów może wystąpić chwilowa niesprawność. Jest to zjawisko

groźne  dla  użytkownika.  Pracownik  ochrony  strzela,  bowiem  nie  tylko  na  strzelnicy,  ale
również  broni  używa  podczas  ochrony  obiektów.  Dlatego  każdy  właściciel  broni  powinien
liczyć  się  z  możliwością  występowania  zacięć.  Niezawodność  działania  pistoletu  zależy
w poważnym stopniu od starannego czyszczenia i konserwacji.
Zacięcia mogą być spowodowane:
1)  niedomknięciem  komory  i  nie  wprowadzeniem  naboju  do  komory  nabojowej

spowodowane:
−  zanieczyszczeniem komory nabojowej i prowadnicy zamka,
−  osłabieniem sprężyny powrotnej,
−  uszkodzeniem podajnika magazynka.
Sposoby usuwania omawianego zacięcia:
−  uderzeniem nasadą dłoni w tył zamka (dopchnięcie zamka do końca),
−  przeładować broń usuwając nabój,
−  odłączyć magazynek i oczyścić komorę zamkową oraz komorę nabojową.

2) niewypał – po naciśnięciu języka spustowego nie nastąpił strzał, a zamek pozostał

w przednim położeniu. Powodem może być nie włożony do końca magazynek, pękniecie
sprężyny magazynka, niesprawna spłonka naboju albo zanieczyszczenie (pęknięcie)
iglicy lub kurka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposoby usuwania omawianego zacięcia:
− energicznie dopchnąć magazynek lub przeładować pistolet. Jeżeli te czynności nie

pomogą, to trzeba sprawdzić iglicę lub kurek,

− wymienić broń podczas strzelania.

3) cały nabój nie wszedł do komory nabojowej – nabój nie dochodzi do przedniego

położenia i nie można zwolnic kurka. Przyczyną może być:
−  zabrudzenie komory nabojowej, prowadnic, magazynka lub innej części.
Sposoby usuwania omawianego zacięcia:
−  najpierw należy spróbować dopchnąć zamek i przeładować broń,
−  wyczyścić lub wymienić magazynek.

4) zakleszczenie łuski w komorze nabojowej – po strzale łuska pozostaje w oknie

wyrzutnika,  a  zamek  nie  znajduje  się  w  tylnym  położeniu.  Powodem  takiego  zdarzenia
może być:
−  uszkodzony wyrzutnik lub pazur wyciągu.
−  Sposoby usuwania omawianego zacięcia:
−  należy przekręcić broń wyrzutnikiem w dół, odciągnąć zamek i wyjąć łuskę – z zasady

sama powinna wypaść,

− puścić zamek broń zostanie przeładowana. Może się zdarzyć, że w komorze

nabojowej zakleszczy się łuska. W takiej sytuacji, jeżeli jest możliwość odciągnąć
zamek w tylne położenie i wybić ją wyciorem. Nie wolno tego robić w przypadku
pozostania w komorze całego naboju.

5) brak samoczynnego przeładowania broni podczas strzelania – słaby huk wystrzału tzw.

„kaczy strzał” – zamek pozostaje w przednim położeniu. Przyczyną tego jest
zawilgocenie ładunku prochowego naboju.
Sposoby usuwania omawianego zacięcia:
− przeładować broń (wyrzucić łuskę) i prowadzić strzelanie dalej.

6) przytrzaśnięcie łuski. Przyczyną może być:

−  zanieczyszczenie ruchomych części pistoletu,
−  niesprawność wyrzutnika,
−  niewłaściwe działanie sprężyny powrotnej (odkształcenie, zużycie),
−  użycie amunicji z wadliwym ładunkiem prochowym.
−  Sposoby usuwania omawianego zacięcia:
−  energicznie odciągnąć zamek w tylne położenie, „zahaczyć” łuskę i w ten sposób

wyrzucić ją na zewnątrz,

− odłączyć magazynek, cofnąć zamek do położenia umożliwiającego wypadnięcie łuski.

Zacięcia pistoletów maszynowych

Nie ma istotnych różnic między zacięciami występującymi w pistoletach bojowych

i pistoletach maszynowych.

Zacięcia rewolwerów

Wśród fachowców z dziedziny broni panuje zgodny pogląd, że w porównaniu

z pistoletem  –  rewolwer  ma  prostszą  budowę.  Broń  ta  nie  wymaga  żadnego  rozkładania
do konserwacji  i  przeglądu.  Oczywiście  należy  ją  dokładnie  czyścić  po  każdym  strzelaniu.
Rewolwer jest ponadto łatwiejszy w użyciu dla początkującego strzelca, a przede wszystkim
jest  bardziej  niezawodny  od  pistoletu.  W  rewolwerze  nie  występują  wyżej  opisane  zacięcia.
Może wystąpić niewypał, ale wtedy wystarczy tylko kolejny raz nacisnąć na język spustowy
i bębenek  poda  nabój  następny.  Bardzo  rzadko  zdarza  się,  że  nabój  zaklinuje  bębenek.
W takiej  sytuacji  dalsze  strzelanie  nie  jest  możliwe.  Nie  zawsze  uda  się  usunąć  to  zacięcie
na miejscu, bez  interwencji rusznikarza. Są to jednak – statystycznie rzecz biorąc – sytuacje
sporadyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie są cele i zasady rozkładania broni?
2.  Jaka jest kolejność rozkładania pistoletów?
3.  W  jaki  sposób  należy  dokonywać  rozkładania  broni  z  omówieniem  wykonywanych

czynności?

4.  W jakim celu przeprowadza się czyszczenie broni?
5.  W jaki sposób przeprowadza się czyszczenie broni?
6.  Co sprawia największą trudność podczas czyszczenia broni?
7.  Czy czyszczenie rozłożonej broni zapewnia niezawodność działania części?
8.  W jaki sposób przeprowadza się rozkładanie pistoletów maszynowych?
9.  W jaki sposób przeprowadza się rozkładanie strzelby gładkolufowej?
10.  Jakiego urządzenia używa się do czyszczenia lufy?
11.  Czy podczas rozkładania broni zespoły i części powinny być ułożone w kolejności?
12.  W jakiej kolejności odbywa się składanie broni?
13.  Jakie zacięcia broni występują najczęściej?
14.  W jaki sposób usuwa się zacięcia broni?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj praktycznego rozkładania pistoletów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z materiałem nauczania,
2)  dokonać rozkładania pistoletu P–64 i P–83,
3)  przeanalizować, na czym polega różnica podczas rozkładania wymienionych pistoletów,
4)  zanotować uwagi i spostrzeżenia,
5)  dokonać rozkładania pistoletu CZ 75,
6)  dokonać rozkładania pistoletu Glock 17,
7)  zanotować uwagi i spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

broń palna krótka: P–64, P–83, CZ 75, Glock 17,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Dokonaj praktycznego rozkładania pistoletu maszynowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się ze sposobem rozkładania pistoletu maszynowego P–98 na podstawie

prezentacji multimedialnej,

2) dokonać rozkładania pistoletu maszynowego P–98 „Glauberyt”,
3) zanotować uwagi i spostrzeżenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pistolet maszynowy P–98 „Glauberyt”,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

komputer, prezentacja multimedialna,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Dokonaj praktycznego rozkładania strzelby gładkolufowej typu „Mossberg”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować instrukcję budowy i zasad działania strzelby gładkolufowej typu

„Mossberg”,

2) dokonać rozkładania strzelby gładkolufowej typu „Mossberg” według instrukcji,
3) zanotować uwagi i spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

strzelba gladkolufowa typu „Mossberg”,

−

instrukcja budowy i zasad działania strzelby gładkolufowej typu „Mossberg”,

−

poradnik dla ucznia,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić cele i zasady rozkładania broni?



2) dokonać czynności rozkładania pistoletów?



3) dokonując rozkładania pistoletu, np. P–83 omówić wykonywane

czynności?



4) omówić kolejność rozkładania pistoletu maszynowego?



5) dokonać rozkładania pistoletu maszynowego?



6) omówić kolejność rozkładania strzelby gładkolufowej?



7) dokonać rozkładania strzelby gładkolufowej?



8) określić rodzaj broni sprawiającej największe trudności podczas jej

rozkładania?



9) wyjaśnić cel przeprowadzania czyszczenia broni?



10) dowieść, że czyszczenie broni ma wpływ na niezawodność danego

egzemplarza broni podczas strzelania?



11) określić kolejność składania broni?



12) przedstawić możliwe zacięcia broni?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Techniki posługiwania się bronią

4.5.1. Materiał nauczania

Istota balistyki

Najogólniej balistyka jest nauką, która zajmuje się ruchem pocisku (granatu). Ruch

pocisku ma dwa stadia, a mianowicie:
− etap ruchu, który odbywa się w przewodzie lufy pod wpływem energii spalania materiału

miotającego (sprężonych gazów prochowych),

− etap ruchu pocisku w powietrzu od chwili jego wylotu z przewodu lufy do zetknięcia

z celem (przeszkoda, ziemia).
Odpowiednio do tych etapów, odróżnia się:

− balistykę wewnętrzną – zajmującą się ruchem pocisku wewnątrz lufy,
− balistykę zewnętrzną, która bada ruch pocisku w powietrzu po ustaniu działania gazów

prochowych na dno pocisku (tzn. po wylocie pocisku z przewodu lufy).

Tor pocisku

Na obraz ruchu pocisku w powietrzu składa się wiele czynników, ale w zasadzie chodzi

tu o dwie siły:
1) siłę ciężkości,
2) siłę oporu powietrza.

Głównym zadaniem balistyki jest badanie kształtowania się toru pocisku pod działaniem

tych dwóch sił.
Torem pocisku – nazywamy linię zakreśloną w powietrzu przez środek ciężkości pocisku.
Wykres toru pocisku 9 mm pistoletu wz. 1964 widzimy na rys. 1.

Rys. 14. Wykres toru pocisku 9 mm pistoletu wz. 1964 [11, s. 162]

Widzimy,  że  zgodnie  z  podanymi  parametrami,  praktycznie  przyjmuje  się,  iż  z  odległości
około 70  m  można  strzelać  z  tej  broni do  celu  w tzw.  „punkt”.  Przy  strzelaniu  na odległość
25  m – dobrzy strzelcy uzyskiwali skupienie pocisków mieszczących się w kręgu o średnicy
mniejszej niż 10 cm.

Odrzut i podrzut broni

Odrzut broni – jest to ruch broni po osi lufy w kierunku przeciwnym do ruch pocisku.

Spowodowany jest siła ciśnienia gazów prochowych działających za pośrednictwem dna łuski
na broń. Działa po prostej będącej przedłużeniem osi lufy. Zjawisko odrzutu zaczyna się w
momencie rozcalenia naboju. Oprócz odrzutu całej broni, w niektórych wzorach występuje
też odrzut niektórych jej części, najczęściej zamka i lufy lub samego zamka.

Podrzut broni – jest to ruch broni w płaszczyźnie pionowej (w broni krótkiej)

występujący w momencie oddania strzału. Jest to skutek działania pionowej składowej siły

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

odrzutu. Dzieje się tak z powodu położenia środka ciężkości broni poniżej przewodu lufy.
Jest to zjawisko niekorzystne dla strzelającego, gdyż powoduje zmianę położenia broni
w płaszczyźnie pionowej.

Przeznaczenie lufy i pojęcia dotyczące jej budowy:

− lufa nadaje pociskowi kierunek lotu (w broni gwintowane wprawia go również w ruch

obrotowy),

− wewnątrz lufy znajduje się przewód lufy, który składa się z komory nabojowej, stożka

przejściowego i części gwintowanej (lub gładkiej),

− w tylnej części lufa ma wlot, a w poprzedniej ma wylot (dotyczy pocisku),
− wewnętrzna średnica lufy mierzona od pola do pola – jest to kaliber broni (lufy).

Przestrzelanie broni

Oprócz opisanego wyżej toru pocisku wystrzelonego z danego typu broni, istnieje jeszcze

szereg innych czynników, które wywierają istotny wpływ na celność strzału. Aby poznać
własną broń należy osobiście sprawdzić ją na strzelnicy dokonując przystrzeliwania czterema
pociskami określając średni punkt trafienia.
Celność każdej broni zależy od dwóch kluczowych elementów: właściwości danego typu
broni i umiejętności strzelającego.

W literaturze przyjęto pogląd, że celność broni określają także dwa czynniki:

1. Położenie średniego punktu trafienia, (ŚPT) względem wybranego na powierzchni celu

punktu celowania (PC) lub względem punktu kontrolnego (PK), np. w P–64 z celownika
Nr 3, gdzie PK znajduje się 12,5 cm nad PC.

2. Odpowiednie skupienie (mały rozrzut) pocisków kolejno wystrzeliwanych z broni.

Na podstawie korelacji tych dwóch czynników można ocenić celność danego

egzemplarza broni. Skala oceny mieści się w czterech możliwościach, które pokazujemy
na rys. 4.

Rys. 15. Obraz skupienia i celności: a) broń celna: dobre skupienie i dobre położenie średniego punktu trafienia;

b) broń niecelna: dobre położenie średniego punktu trafienia, ale złe skupienie;

c) broń niecelna : dobre skupienie, ale złe położenie średniego punktu trafienia;

d) broń niecelna: złe skupienie i złe położenie średniego punktu trafienia [11, s. 166]

W strzelaninach z pistoletu położenie średniego punktu trafienia zależy od:

1)  poprawnego zgrania przyrządów celowniczych,
2)  skierowania ich pod cel,
3)  sposobu trzymania broni.

Nabytą broń każdorazowo należy przestrzelać.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Warunki przestrzelania broni:

1)  cel: tarcza TS–2,
2)  odległość: 25 m,
3)  czas: nieograniczony,
4)  ilość naboi: 4 (najmniejsza liczba naboi do sprawdzenia celności),
5)  punkt celowania: środek krawędzi czarnego koła.

Rys. 16. Określenie średniego punktu trafienia (ŚPT) według czterech przestrzelin [11, s. 169]

Przyjmowanie postaw strzeleckich

Wykonując zadania służbowe pracownik ochrony może spotkać się z zagrożeniem,

którego  jedynym  rozwiązaniem  jest  użycie  broni  palnej.  W  zależności  od  tempa  rozwoju
sytuacji,  pracownik  ochrony  powinien  ocenić  miejsce  zdarzenia  i  w  skuteczny  sposób
wykorzystać  naturalne  przedmioty  do  sprawnego  rozwiązania  problemu.  Istotnym
czynnikiem  pożądanego  zachowania  w  takich  sytuacjach  jest  opanowanie,  rozwaga
i dokładność  działania.  Wymienione  cechy  nabywa  się  m.  in.  przez  systematyczny  trening
i doskonalenie swoich umiejętności strzeleckich.
Wpływ  na  osiąganie  dobrych  wyników  w  szkoleniu  ma  znajomość  przyjmowania
i wykorzystania  postaw  strzeleckich  w  trakcie  obowiązujących  strzelań.  Uwarunkowania
strzelań i program szkolenia wskazują, że należy stosować następujące postawy strzeleckie:
1)  postawę „gotowości”,
2)  postawę „stojącą”,
3)  postawę „klęczącą”.

Rys. 17. Podstawa: a) „gotowości”, b) „stojąca”, c) „klęcząca” [2]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Postawa  strzelecka  gotowości  wyraża  gotowość  strzelającego  do  wykonania  określonych
czynności.  Jest  postawą  wyjściową,  którą  w  szkoleniu  strzeleckim  przyjmuje  się  przed
rozpoczęciem  i  po  zakończeniu  strzelania.  Przyjmując  postawę  gotowości  należy  trzymać
pistolet za uchwyt  na wysokości  bioder z lufą skierowaną w stronę tarczy. Palec wskazujący
trzeba  oprzeć  o  kabłąk,  a  nie  o  spust  pistoletu.  Wolną  rękę  można  opuścić  wzdłuż  tułowia,
nogi ustawić w rozkroku – mięśnie rozluźnione.

Postawę strzelecką stojącą przyjmuje się w sytuacjach określonych warunkami strzelania.

Ze  względu  na  ustawienie  ciała  w  stosunku  do  tarczy  /celu/  można  wyróżnić  tzw.  postawę
„frontalną"  i  postawę  „boczną”.  Przyjmując  właściwie  postawę  stojącą  –  frontalną
z pistoletem należy:
1)  odsunąć lewą nogę w bok /praworęczni/ lub prawą /leworęczni,
2)  ugiąć lekko nogi w kolanach, stopy ustawić równolegle,
3)  rękę z pistoletem wyprostować wyciągając do przodu,
4)  drugą dłoń dołączyć do broni w momencie wyprostowania ręki,
5)  broń trzymać oburącz, ręce wyprostować w łokciach.

Rys. 18. Podstawowy sposób trzymania pistoletu – chwyt pełny – lewy kciuk na prawym [2, s. 164]

W szkoleniu postawę stosuje się w czasie wykonywania strzelania od nr 1 do nr 4.

Przyjmując  postawę  frontalną  należy  zwrócić  uwagę  na  równomierne  obciążenie  nóg
i skierowanie  broni  w  tarczę  w  momencie  przyjęcia  stabilnej  pozycji  strzeleckiej.  Postawę
strzelecką  boczną  przyjmuje  się  podczas  wykorzystywania  tylko  jednej  ręki  do  strzelania,
a drugiej  do  oparcia  się  o  zasłonę,  odsunięcia  osoby zagrożonej  lub  w  sytuacjach, kiedy  nie
ma innych możliwości ani czasu dołączyć drugiej ręki – po przeładowaniu pistoletu. Postawa
boczna  jest  rodzajem  postawy  stojącej  przy  wykorzystaniu  ręki  wysuniętej  do  przodu
z pistoletem.
Druga ręka wykorzystywana do wsparcia lub trzymania, umożliwia strzelającemu utrzymanie
stabilności  i  równowagi.  Wysunięcie  nogi  do  przodu  powoduje  ustawienie  ciała  pod  kątem
do celu. Postawę wykorzystuje się w  strzelaniach nr 5  i  nr 6. Przyjmując postawę strzelecką
stojącą należy zwrócić uwagę na popełniane błędy, wyrażające się:
−  w nierównomiernym rozstawieniu i obciążeniu nóg,
−  zginaniu „strzelającej” ręki w łokciu,
−  nadmiernym ściskaniem pistoletu w dłoni,
−  złym ułożeniem pistoletu w dłoni,
−  chowaniem głowy w ramiona i szukaniem celu głową, a nie pistoletem,
−  naprężaniem mięśni nóg bez ich zgięcia.

Postawa strzelecka klęcząca jest pozycją stabilną. Z zasady przyjmuje się ją z postawy

gotowości, wykonując określone czynności w kolejności (ćwiczenie na tempa):
1)  uklęknąć na prawe kolano (praworęczni),
2)  pośladkiem oprzeć się na nodze,
3)  prawą  stopę  oprzeć  o  podłoże  jak  w  bloku  startowym,  co  umożliwia  szybkie  i  łatwe

przejście do biegu,

4) lewą nogę (stopę) ustawić w kierunku tarczy (celu) tak, aby kość udowa i piszczelowa

tworzyły kąt około 90 stopni,

5) broń trzymać oburącz, ręce ułożone jak w postawie stojącej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Postawa strzelecka klęcząca obowiązuje w strzelaniach nr 3, nr 4, nr 5 i nr 7. Podczas

treningu  przyjmowania  postawy  klęczącej  trzeba  zwrócić  uwagę  na  błędy,  które  mogą
destabilizować pozycję strzelca:
−  za daleko lub za blisko wysunięta prawa noga,
−  lewa stopa skrzywiona, sylwetka odchylona od pionu,
−  brak oparcia pośladka o nogę,
−  głowa przekrzywiona lub odchylona,
−  ręce zgięte w łokciach,
−  zbyt kurczowe trzymanie pistoletu.

Techniki szybkiego sięgania po broń

Pistolet zgodnie z zasadami należy nosić w kaburze lub specjalnym futerale. Broń zawsze

musi  być  zabezpieczona  przed  wypadnięciem  lub  niekontrolowaną  utratą.  Kabura  powinna
znajdować  się  na  pasie  (pasku)  po  stronie  ręki,  z  której  osoba  wykonuje  strzelanie.  Dobra
kabura  to  pewne  zabezpieczenie  pistoletu,  które  umożliwia  pracownikowi  ochrony  pewne
sięganie i szybkie wyjmowanie broni w sytuacjach zagrożenia. Takiego warunku nie spełniają
kabury  operacyjne  (wewnętrzne)  i  nie  powinny  być  stosowane  podczas  prewencyjnego
wykonywania zadań ochrony obiektów.

Na strzelaniach broń z kabury wyjmujemy tylko na komendę prowadzącego, a podczas

szkolenia  na  polecenie  wykładowcy.  W  czasie  wykonywania  obowiązków  służbowych
z bronią,  każdy  pracownik  ochrony  powinien  ręce  trzymać  wzdłuż  tułowia,  co  umożliwia
błyskawiczne  sięgnięcie  po  broń  umieszczoną  na  pasie.  W  tej  sytuacji  czynność  wykonana
jest  szybciej,  niż  dobycie  broni  z  kabury  np.  pod  pachą.  Należy  pamiętać,  że  w  pierwszej
kolejności przyjmuje się stabilną postawę, a następnie wyjmuje broń z kabury.
Bardzo  duży  wpływ  na  wyniki  strzelania  ma  sposób  trzymania  pistoletu  w  dłoniach.  Broń
należy trzymać za uchwyt z „czuciem”, obejmując go kciukiem i środkowym palcem. Trzeba
pamiętać, aby kciuk  nie dotykał przycisku zatrzasku zamka. Pistolet należy trzymać oburącz
tylko  w  jeden  sprawdzony  sposób.  Po  wyjęciu  pistoletu  z  kabury  jedną  ręką,  drugą  dłonią
obejmuje  się  dłoń  trzymającą  uchwyt  broni.  Kciuk  dłoni  obejmującej  powinien  spoczywać
na kciuku dłoni trzymającej uchwyt pistoletu. Pozostałe palce dłoni podtrzymującej powinny
przyciskać  palce  dłoni  zaciskającej  broń.  W  celu  nadania  uchwytowi  większej  stabilności
zezwala się oprzeć palce wskazujące dłoni na kabłąku pistoletu. W momencie wyprostowania
rąk  i  wycelowania  broni  –  podania  komendy  OGNIA!,  palec  wskazujący  trzeba  przenieść
na spust. Należy pamiętać, że podczas strzelania nie wolno ruszać nadgarstkiem. Spust należy
ściągać tylko środkową częścią paliczka palca wskazującego. Najczęściej  błędem trzymania
broni  jest  zbyt  mocny  ucisk  uchwytu  i  nierównomierne  rozłożenie  siły  na  dłonie.  Objawem
niewłaściwego  trzymania  pistoletu  jest  drżenie  lufy  i  brak  możliwości  odpowiedniego
wycelowania broni.

Przeładowanie broni polega na wprowadzeniu naboju z magazynka do komory nabojowej

pistoletu.  Nabój  zmienia  położenie  w  broni  podczas  swobodnego  powrotu  zamka  z  tyłu
do przodu. Pierwsze przeładowanie broni wykonuje się na linii ognia podczas strzelania – na
komendę  ŁADUJ  BROŃ!  Czynność  należy  wykonać  dynamicznie,  aby  zmniejszyć  ryzyko
zacięcia  broni  przez  zaklinowanie  naboju  pomiędzy  donośnikiem,  a  komorą  nabojową.
W tym celu należy wykonywać ćwiczenie na tempa:
1)  pistolet  przekręcić  o  90  stopni  w  stosunku  do  postawy  gotowości  /otwarcie  zamka  do

góry, lufa skierowana w stronę tarczy,

2) chwycić tylną część zamka – kciukiem i palcem wskazującym dłoni wolnej,
3) ręką trzymającą uchwyt pistoletu energicznie pchnąć do przodu, rękę trzymającą zamek

pozostawić nieruchomo,

4) po wyczuciu oporu, spowodowanego przednim skrajnym położeniem – szybko puścić

trzymany zamek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Najczęściej  popełnia  się  błędy,  które  opóźniają  kolejne  czynności  strzelania,  a  nawet
stwarzają sytuacje zagrożenia bezpieczeństwa ćwiczącego. Głównie polegają na:
−  wykonywaniu czynności odwrotnych podczas przeładowania broni,
−  przesuwaniu dłoni razem z zamkiem,
−  trzymaniu palca na spuście pistoletu,
−  skierowaniu lufy w dół lub w bok.

Rozwiązanie sytuacji stresowych częstokroć następuje w wyniku szybkiego wyjęcia

i przeładowanie broni. Taka sytuacja odzwierciedlona została w warunkach strzelania nr 4 i 5,
gdzie  ćwiczącego  deprymuje  upływający  czas.  Szybkie  przeładowanie  pistoletu  należy
wykonać poprzez kolejne czynności /ćwiczenie na tempa/:
1)  przyjąć postawę frontalną,
2)  ręką, która trzyma broń wykonać łuk na wysokości klatki piersiowej i przekręcić pistolet

o 90 stopni w stosunku do postawy gotowości, otwarciem zamka do góry,

3)  przeładować broń na ustalonej wysokości, w oddaleniu około 25 cm,
4)  puścić zamek, wyprostować rękę z bronią do przodu i dołączyć drugą rękę do pistoletu,
5)  meldować gotowość do strzelania.
Do popełnianych błędów zaliczyć można:
−  przeładowanie broni przed przyjęciem stabilnej postawy,
−  za dalekie lub za bliskie (klatki piersiowej) położenie pistoletu podczas przeładowania,
−  przeładowanie broni na wysokości oczu,
−  trzymanie łokci za wysoko (nad linią barków).

Podstawy celnego strzelania

Podstawowym elementem celnego strzelania jest właściwe ustawienie przyrządów

celowniczych  pistoletu,  w  skład,  których  zalicza  się  muszkę  i  szczerbinkę  oraz  skierowanie
ich w  wybrane  miejsce  na  celu.  Celowanie  należy  prowadzić  okiem  dominującym,  a  drugie
oko  w  tym  czasie  pozostawić  zamknięte.  Niewskazane  jest  długie  celowanie  ze  względu
na zmęczenie wzroku  i wyciągniętych rąk. Celowanie na początku szkolenia  należy  ćwiczyć
„na  sucho"  potem  na  trenażerach  laserowych,  a  następnie  przejść  do  strzelania  amunicją
bojową.
Podstawowym  błędem  popełnianym  podczas  celowania  jest  niewłaściwe  zgrywanie  muszki
i szczerbinki  pistoletu.  Oprócz  właściwego  ustawienia  muszki  i  szczerbinki  najczęściej
występuje:
−  muszka wysoka lub niska,
−  muszka lewa lub prawa,
−  broń przekrzywiona w prawo lub lewo.

Większość pistoletów przestrzelana jest centralnie, co oznacza, że na odległościach do 25

m pociski układają się w miejscu, w które celujemy. Wybierając na tarczy miejsce celowania
trzeba pamiętać o trafianiu w pola o największej ilości punktów. W sytuacjach realnych są to
zazwyczaj  miejsca,  które  po  trafieniu  powodują  obezwładnienie  przeciwnika.  Kolejnym
elementem dobrego strzelania jest właściwe ściąganie spustu pistoletu. W czasie strzelania po
wycelowaniu  broni  spust  należy  ściągać  równomiernie,  płynnie  –  jednostajnie,  aż  do
momentu oddania  strzału. Po wystrzale trzeba  swobodnie puścić spust i powtarzać W czasie
wymiany  magazynka  należy  pamiętać  o  tym,  że  nie  jest  dopuszczalne  szukanie  magazynka
w ładownicy  lub  kieszeniach.  Magazynek  zapasowy  powinien  być  umieszczony  w  miejscu,
w którym  łatwo  po  niego  sięgnąć  i  nie  powinien  wypadać  podczas  biegu.  Trzeba  pamiętać,
że wymieniając  magazynek  w  stresie  można  automatycznie  zwolnić  zamek  kciukiem  dłoni
trzymającej uchwyt, co spowoduje przesunięcie zamka w przednie położenie bez załadowania
naboju  do  komory.  Takie  zdarzenie  powoduje  opóźnienie  oddania  kolejnego  strzału,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ponieważ wymagane jest dodatkowe przeładowanie broni. Wymiana magazynka obowiązuje
w strzelaniach programowych od nr 2 do nr 5.

Mówiąc o recepcie na celne strzelanie trzeba wiedzieć, że nikt nie rodzi się strzelcem

wyborowym.  Do  sukcesów  dochodzi  się  przez  regularny  trening  „na  sucho"  oraz
systematyczną pracę nad poprawianiem swoich błędów. Nie mniej jednak można przedstawić
kilka rad, które mogą pomóc w uzyskiwaniu lepszych wyników.

Zasady dobrego strzelania
1.  Przyjmij stabilną postawę strzelecką.
2.  Dobrze trzymaj broń w dwóch rękach.
3.  Wybierz właściwy punkt celowania.
4.  Dokładnie ustaw przyrządy celownicze.
5.  Równomiernie ściągaj spust.
6.  Utrzymuj cały czas ten sam punkt celowania.
7.  Strzały oddawaj równomiernie, dokładnie i nie spiesz się.
8.  Nie naprężaj mięśni i kontroluj cały czas strzelanie.
9.  Przestrzegaj warunków strzelania i obowiązujących zasad bezpieczeństwa.
10.  Pamiętaj,  że  głębokie  i  równomierne  wdechy  powodują  dotlenienie  organizmu

i uspakajają emocje.
Wykonując strzelania napotyka się, szereg utrudnień i ograniczeń, które mają przybliżyć

ćwiczącemu sytuacje, w jakich może znaleźć się w czasie wykonywania zadań służbowych.
Przygotowanie strzeleckie osób ubiegających się o nadanie licencji pracownika ochrony
fizycznej polega między innymi na nauce fachowego wykorzystywania warunków
i sprzyjających okoliczności do rozwiązania problemu.

Sprzęt i naturalne wyposażenie pomieszczeń trzeba wykorzystywać jako zasłony z, za

których można strzelać jedną ręką. W zależności od strony, z której prowadzi się ogień, broń
należy  przekładać  z  ręki  do  ręki.  Zasłonę  (przeszkodę),  w  zależności  od  wielkości
wykorzystuje  się  jako  naturalną  podpórkę  pod  ręce  lub  oparcie  sylwetki  w  celu  stabilności
postawy.  Typowym  przykładem  zastosowania  strzelania  z  jednej  ręki  jest  wchodzenie  do
pomieszczeń  nierozpoznanych.  Innym  sposobem  strzelania  zza  zasłon  jest  szybkie  –
chwilowe  wychylenie  i oddanie  z  pistoletu  trzymanego  oburącz,  serii  dwóch  strzałów.
Przyjęta  postawa  strzelecka  zależy  od  wymiarów  zasłony  i  decyzji  strzelającego.  Jest  to
trudna technika  strzelania, którą zaleca się stosować po uzyskaniu odpowiednich  nawyków  i
umiejętności  strzeleckich.  Należy  pamiętać,  że  zasłona  i  nasze  strzały  stanowią  „pewną
tarczę” dla pocisków przeciwnika. W programowym szkoleniu wykorzystanie zasłon ujęto w
strzelaniu  nr  5.  W  wielu  wypadkach  następuje  konieczność  prowadzenia  pościgu  za
przeciwnikiem lub pokonania odcinka biegiem. Jeżeli warunki strzelania nie stanowią inaczej,
to  podczas  biegu  broń  zawsze  trzyma  się  w  gotowości  do  użycia.  W  czasie  biegu  należy
obserwować cel i otoczenie, a szczególnie nawierzchnię pokonywanej trasy. Nie powinno się
biegać  z  bronią  podniesioną  do  góry  lub  z  lufą  skierowaną  w  dół.  Po  dobiegnięciu  do
określonego miejsca należy się zatrzymać. Aby szybko i pewnie wykonać tą czynność należy
„wytupać”  tempo  biegu  –  stracić  szybkość.  Polega  to  na  wykonaniu  energicznych,
prostopadłych  do  podłoża  uderzeń  stopami,  aż  do  momentu  zatrzymania  się.  Nogi  należy
pozostawić  w  małym  rozkroku,  a następnie  przyjąć  nakazaną  postawę  strzelecką.  Należy
pamiętać,  że  nie  wolno  strzelać  podczas  biegu,  zmieniać  magazynków  i  przeładowywać
broni.  Wymienione  czynności  należy  wykonywać  po  przyjęciu  stabilnej  postawy.  Jeżeli
podczas strzelania  stracimy  równowagę, przed ponownym  jego rozpoczęciem trzeba przyjąć
właściwą postawę strzelecką.

Do popełnianych błędów zaliczyć można:

− trzymanie broni podczas biegu lufą do góry,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− niewłaściwe „wytupanie” tempa biegu,
− przeładowanie broni lub rozpoczęcie strzelania przed przyjęciem stabilnej postawy

strzeleckiej.
Podczas realizacji programowych strzelań z dobiegiem do rubieży ognia, można spotkać

się w strzelaniach nr 4 i nr 5.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaką zastosować kaburę, by realizować technikę szybkiego sięgania po broń?
2. Jaką czynność należy wykonać, w pierwszej kolejności, realizując technikę szybkiego

sięgania po broń?

3.  W jaki sposób należy przyjmować postawę strzelecką stojącą?
4.  Z jakiej postawy przyjmuje się postawę strzelecką klęczącą?
5.  W jaki sposób można szybko opanować czynności przyjmowania postaw strzeleckich?
6.  W jaki sposób należy trzymać broń?
7.  W  jaki  sposób  dokonuje  się  zgrywania  przyrządów  celowniczych  z wykorzystaniem

komputera z dostępem do Internetu?

8.  W jaki sposób wykorzystuje się trenażer laserowy do nauki strzelania?
9.  W jaki sposób ładuje się magazynek?
10.  W jaki sposób dołącza się magazynek do broni?
11.  W jaki sposób zgrywa się przyrządy celownicze utrzymując  je w celu i  ściąga  się  język

spustowy?

12. W jaki sposób oddaje się strzał tzw. „na sucho”?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj zasady szybkiego sięgania po broń i przyjmowania postaw strzeleckich

z pistoletu w ramach treningu bezstrzałowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować i dokonać opisu wykonywania czynności szybkiego sięgania po broń

z jednoczesnym przyjmowaniem postawy strzeleckiej „gotów”,

2) przeanalizować i dokonać opisu trzymania pistoletu z jednoczesnym przyjęciem postawy

„stojącej”,

3) przeanalizować, dokonać opisu i wykonać czynność przyjęcia postawy „kleczącej”,
4) wykazać różnice w przyjęciu postawy „klecząc” do strzelania i wymiany magazynka.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

broń palna bojowa,

−

amunicja szkolna,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

zdjęcia, rysunki sylwetek przedstawiających postawy strzeleckie,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj zasady szybkiego sięgania po broń z jednoczesną realizacją zgrywania

przyrządów celowniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać sposobów zgrywania przyrządów celowniczych,
2)  określić i wykonać ściąganie języka spustowego,
3)  opisać i załadować amunicję szkolną do magazynka,
4)  dołączyć magazynek do pistoletu i załadować broń,
5)  powtórzyć czynności zgrywania przyrządów celowniczych z płynnym ściąganiem języka

spustowego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

broń palna bojowa,

−

amunicja szkolna,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

zdjęcia, rysunki sylwetek przedstawiających postawy strzeleckie,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj techniki szybkiego sięgania po broń z realizacją zasady celnego strzelania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  załadować magazynek, dołączyć do pistoletu i przyjąć postawę strzelecką „gotów”,
2)  na komendę „ładuj” odciągnąć zamek w tylne położenie i zwolnić zamek,
3)  przyjąć stabilną postawę strzelecką i dobrze trzymać broń oburącz,
4)  zgrać przyrządy celownicze wybierając właściwy punkt celowania,
5)  utrzymać punkt celowania i płynnie równomiernie nacisnąć na język spustowy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

broń z amunicją szkolną,

−

tarcze do celowania,

−

plac ćwiczeń z kulochwytem,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) szybko sięgać po broń?



2) przyjąć stabilną postawę strzelecką stojącą i szybko sięgnąć po broń?



3) przyjąć postawę gotowości?



4) ćwiczyć przyjmowanie postawy strzeleckiej na tempa?



5) załadować magazynek amunicją?



6) wykonać komendę ładuj broń?



7) wprowadzić nabój do komory nabojowej?



8) zgrać przyrządy celownicze i utrzymać je w celu?



9) przy zgranych przyrządach celowniczych płynnie ściągnąć język

spustowy?



10) przyjąć postawę strzelecką klęczącą z postawy „gotów” i postawy

stojącej?



11) wykorzystać komputer do nauki strzelania?



12) wykorzystać trenażer laserowy do nauki strzelania?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Ogólne zasady prowadzenia strzelania i opracowanie

konspektu do szkolenia strzeleckiego

4.6.1. Materiał nauczania

Rodzaje obowiązkowych strzelań bojowych

Zgodnie z Instrukcją strzelania obowiązuje wykonanie siedmiu strzelań:

Strzelanie Nr 1 – przygotowawcze
Warunki:
broń: pistolet
cel: tarcza TS–2
odległość: 10 m
liczba naboi: 6 sztuk
postawa: stojąca
czas: dowolny
ocena: bardzo dobra – 45 pkt.

dobra

– 35 pkt.

dostateczna – 25 pkt.

Strzelanie Nr 2 – szkolne
Warunki:
broń: pistolet
cel: figura TS–3
odległość: 15 m
liczba naboi: 6 sztuk
postawa: stojąca
czas: 25 sek.
ocena: bardzo dobra – 55 pkt.

dobra – 45 pkt.
dostateczna – 40 pkt.

Strzelanie Nr 3 – szkolne
Warunki:
broń: pistolet
cel: figura TS–3
odległość: 15 m
liczba naboi: 12 sztuk
postawa: stojąca, a następnie klęcząca
czas: 45 sek.
ocena: bardzo dobra – 100 pkt.

dobra – 80 pkt.
dostateczna – 70 pkt.

Strzelanie Nr 4 – dynamiczne
Warunki:
broń: pistolet
cel: figura TS–9
odległość: 15 m i 10 m
dobieg: 25 m
liczba naboi: 10 sztuk
postawa: na 15 m klęcząca, na 10 m
stojąca
czas: 45 sek.
ocena: bardzo dobra – 8 przestrzelin

dobra – 6 przestrzelin
dostateczna – 4 przestrzeliny

Strzelanie Nr 5 – sytuacyjne
Warunki:
broń: pistolet
cel: figura TS–3a
odległość: 15 m i 10 m
dobieg: 20 m
liczba naboi: 12 sztuk
postawa: na 15 m stojąca, na 10 m
klęcząca
sposób przeprowadzenia strzelania:
indywidualnie
pomoce: imitacja osłony, ustawiona na linii
ognia (wym. 2 m × 2 m i 0,9 m × 0,9 m)
ocena: bardzo dobra – 11 przestrzelin

dobra – 9 przestrzelin
dostateczna – 7 przestrzelin

___________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Strzelanie Nr 6 – szkolne
Warunki:
broń: pistolet maszynowy
cel: figura TS–3
odległość: 20m
liczba naboi: 9 sztuk, krótkimi seriami
postawa: stojąca, z wysuniętą kolbą, broń
trzymana oburącz
czas: dowolny
ocena: bardzo dobra – 50 pkt.

dobra – 40 pkt.
dostateczna – 30 pkt.

Strzelanie Nr 7 – szkolne
Warunki:
broń: strzelba gładkolufowe
cel: figura TS–3a
odległość: 15m
liczba naboi: 4 sztuki „Breneke”
postawa: klęcząca
czas: dowolny
zaliczenie: trafienie celu 2 pociskami

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie są rodzaje strzelań z pistoletu?
2.  Jakie są strzelania z pistoletu maszynowego?
3.  Jakie są strzelania ze strzelby gładkolufowej?
4.  Jakie strzelania mogą się odbywać na strzelnicy krytej?
5.  Jakie strzelania powinny się odbywać na strzelnicy poligonowej?
6.  Jakie są zadania i obowiązki osób funkcyjnych na strzelnicy?
7.  Co się ujmuje w konspekcie w formie opisowej?
8.  Co się ujmuje w konspekcie w formie graficznej?
9.  W  jaki  sposób  oznacza  się  linię  wyjściową,  rubież  otwarcia  ognia  i  gdzie  ustawia  się

tarcze strzeleckie?

10. Gdzie się rozmieszcza punkt medyczny, punkt wydania amunicji i miejsca instruktorów

oraz obserwatorów?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj

instrukcję

strzelania

i opracuj konspekt do strzelania

nr 1

przygotowawczego z pistoletu na strzelnicy krytej z określeniem obowiązków osób
funkcyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować i zebrać materiały do opracowania części pierwszej konspektu dotyczącej

tematu, celów zajęć, miejsca i czasu zajęć,

2) przeanalizować i przygotować zabezpieczenie materiałowe w postaci wykazu ilości

broni, amunicji, zabezpieczenia medycznego, tarcz (TS–2) i środków łączności,

3) przeanalizować i opracować wskazówki organizacyjno–metodyczne przestrzegania

warunków bezpieczeństwa oraz obowiązków osób funkcyjnych,

4) przeanalizować i opracować organizację zajęć, w tym części wstępnej zajęć, części

głównej zajęć z wyszczególnieniem warunków strzelania nr 1 z pistoletu i sposobu
przeprowadzenia zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja strzelania,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj instrukcję strzelania i opracuj konspekt do strzelania nr 3 z pistoletu

z wymianą magazynka podczas strzelania na strzelnicy poligonowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować i zebrać materiały do opracowania części pierwszej konspektu dotyczącej

tematu, celów zajęć, miejsca i czasu zajęć,

2) przeanalizować i przygotować zabezpieczenie materiałowe w postaci wykazu ilości

broni, amunicji, zabezpieczenia medycznego, tarcz (TS–3) i środków łączności,

3) przeanalizować i opracować wskazówki organizacyjno–metodyczne przestrzegania

warunków

bezpieczeństwa

oraz obowiązków

osób

funkcyjnych,

tarczowych

i obserwatorów,

4) przeanalizować i opracować organizację zajęć, w tym części wstępnej zajęć, części

głównej zajęć z wyszczególnieniem warunków strzelania nr 3 z pistoletu i sposobu
przeprowadzenia zajęć (wymiana magazynka w postawie klęczącej i kontynuacja
strzelania).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja strzelania,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj instrukcję strzelania materiały i opracuj konspekt do strzelania nr 6

szkolnego z pistoletu maszynowego na strzelnicy poligonowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować i zebrać materiały do opracowania części pierwszej konspektu dotyczącej

tematu, celów zajęć, miejsca i czasu zajęć,

2) przeanalizować i przygotować zabezpieczenie materiałowe w postaci wykazu ilości

broni, amunicji, zabezpieczenia medycznego, tarcz (TS–3) i środków łączności,

3) przeanalizować i opracować wskazówki organizacyjno–metodyczne przestrzegania

warunków

bezpieczeństwa

oraz obowiązków

osób

funkcyjnych,

tarczowych

i obserwatorów,

4) przeanalizować i opracować organizację zajęć, w tym części wstępnej zajęć, części

głównej zajęć z wyszczególnieniem warunków strzelania nr 6 z pistoletu i sposobu
przeprowadzenia zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja strzelania,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4

Przeanalizuj instrukcję strzelania i opracuj konspekt do strzelania nr 7 ze strzelby

gładkolufowej „Mossberg” na strzelnicy poligonowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować i zebrać materiały do opracowania części pierwszej konspektu dotyczącej

tematu, celów zajęć, miejsca i czasu zajęć,

2) przeanalizować i przygotować zabezpieczenie materiałowe w postaci wykazu ilości

broni, amunicji, zabezpieczenia medycznego, tarcz (TS–3a) i środków łączności,

3) przeanalizować i opracować wskazówki organizacyjno–metodyczne przestrzegania

warunków

bezpieczeństwa

oraz obowiązków

osób

funkcyjnych,

tarczowych

i obserwatorów,

4) przeanalizować i opracować organizację zajęć, w tym części wstępnej zajęć, części

głównej zajęć z wyszczególnieniem warunków strzelania nr 7 ze strzelby gładkolufowej
typu „Mossberg” i sposobu przeprowadzenia zajęć.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja strzelania,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

notatnik i przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić ilość i rodzaje strzelań?



2) określić miejsca rozmieszczenia punktów zabezpieczenia strzelania?



3) opracować konspekt do określonego strzelania?



4) opisać warunki strzelania?



5) określić i omówić warunki bezpiecznego zachowania się na

strzelnicy?



6) wystąpić w roli prowadzącego strzelanie?



7) zapamiętać obowiązujące komendy do wydania amunicji i zajęcia

rubieży ognia?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Bronią palną bojową w ujęciu klasycznym nazywamy urządzenie niebezpieczne dla życia

i zdrowia ludzkiego
a) zdolne do wielokrotnego rażenia przy wykorzystaniu energii ze spalania materiału

miotającego na odległość.

b)  przy wykorzystaniu fal elektromagnetycznych.
c)  na krótkiej odległości przy wykorzystaniu substancji niestałych.
d)  przy wykorzystaniu energii sprężonego powietrza.

2. Torem pocisku nazywamy linię

a)  prostą od oka strzelca do celu.
b)  prostą przedłużenia lufy.
c)  krzywą, jaką zakreśla pocisk swoim środkiem ciężkości.
d)  prostą od poziomu wylotu lufy do celu.

3. Podrzut broni jest to

a)  ruch broni występujący w momencie oddania strzału.
b)  skutek działania poziomej składowej siły odrzutu.
c)  odrzut niektórych części broni.
d)  ruch  broni  w  płaszczyźnie  pionowej  (w  broni  krótkiej)  występujący  w  momencie

oddania strzału.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Pistolet składa się z

a)  kurka z zaczepem i sprężyny.
b)  szkieletu z lufą i chwytem, zamka, sprężyny powrotnej i magazynka.
c)  lufy ze sprężyną powrotną i magazynkiem.
d)  przyrządów celowniczych, języka spustowego i kabłąka.

5. Nabój zbudowany jest z

a)  płaszcza naboju i rdzenia.
b)  obudowy ładunku prochowego.
c)  pocisku i łuski.
d)  kryzy wraz z kowadełkiem.

6. Natychmiast po wzięciu broni do ręki należy

a)  zabezpieczyć ją.
b)  sprawdzić, czy nie jest załadowana.
c)  załadować magazynek.
d)  wprowadzić nabój do komory nabojowej.

7. Palec na spuście należy kłaść

a)  po wzięciu broni do ręki.
b)  przeładowując broń.
c)  po wycelowaniu.
d)  na komendę instruktora „OGNIA”.

8. Po zakończeniu strzelania należy

a) pozostać na linii ognia z bronią uniesioną do góry pod kątem 60

b)  odłączyć magazynek i zejść z linii ognia.
c)  schować broń do kabury i pozostać na linii ognia.
d)  przejść na linię wyjściową z bronią w ręku.

9. Podczas strzelania język spustowy należy ściągać

a)  jak najszybciej bez celowania.
b)  gwałtownie bez celowania (tzw. z biodra).
c)  płynnie ze zgranymi przyrządami celowniczymi w cel.
d)  gwałtownie ze zgrywaniem języka spustowego.

10. Jeżeli na strzelnicy wystąpi zacięcie broni należy

a)  próbować usunąć zacięcie na linii ognia.
b)  zejść z linii ognia, aby usunąć zacięcie.
c)  trzymać  bron  skierowaną  w  kulochwyt  podnieść  wolna  rękę  do  góry  i  krzyknąć

„zacięcie”.

d) włożyć pistolet do kabury.

11. Jeżeli podczas strzelania zauważy się niebezpieczeństwo narażające kogoś na trafienie

należy

a)  przerwać strzelanie i wydać głośną komendę „przerwij ogień”.
b)  podejść do instruktora i wskazać niebezpieczeństwo.
c)  przerwać ogień i czekać, aż instruktor to zauważy.
d)  przejść na linię wyjściową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Na strzelnicy broń z kabury wyjmuje się

a)  na linii wyjściowej.
b)  po otrzymaniu amunicji od amunicyjnego.
c)  po wejściu na linię ognia.
d)  na komendę podaną przez instruktora „przygotować się do strzelania”.

13. Po usłyszeniu komendy „przerwij ogień” należy

a)  dokończyć strzelanie i pozostać w postawie gotowości.
b)  oddać strzał, gdy broń była wycelowana.
c)  natychmiast przerwać strzelanie.
d)  zejść ze stanowiska.

14. Na terenie strzelnicy można prowadzić trening bezstrzałowy

a)  w dowolnym miejscu.
b)  w miejscu oznakowanym i wyznaczonym przez instruktora.
c)  na linii ognia.
d)  za linią wyjściową do strzelania.

15. Strzelający po usłyszeniu komendy „rozładuj do przejrzenia broń” powinien

a)  podać broń instruktorowi w stanie, jak po zakończeniu strzelania.
b)  wyjąć magazynek, a broń podać instruktorowi.
c)  odłączyć  magazynek  lewa  ręką  i  unieść  go  donośnikiem  magazynka  do  tyłu,

a w prawej ręce broń z zamkiem w tylnym położeniu na wysokości głowy.

d) stojąc bokiem podać pistolet i magazynek instruktorowi.

16. Czynności poprzedzające rozkładanie broni to sprawdzenie, czy

a)  broń nie jest załadowana.
b)  broń jest czysta.
c)  broń nie jest zabezpieczona.
d)  zamek można odciągnąć w tylne położenie.

17. Konspekt do prowadzenia strzelania powinien być uzgodniony i zatwierdzony przez

a)  uprawnionego instruktora strzelania i komendanta posterunku.
b)  nauczyciela prowadzącego zajęcia ze znajomości broni i posterunkowego.
c)  kierownika  jednostki  szkolącej  i  z  właściwą  terytorialnie  komendą  wojewódzką

Policji.

d) dyrektora szkoły i przedstawiciela komendy głównej Policji.

18. Podstawą celnego strzelania jest

a) dokładne zgranie przyrządów celowniczych, równomierne i płynne ściągnięcie

języka spustowego.

b) zgranie przyrządów celowniczych z wysoką muszką i gwałtowne ściągnięcie języka

spustowego w dół.

c) zgranie przyrządów celowniczych pod cel i ściąganie języka spustowego

z unoszeniem pistoletu w górę.

d) ściąganie języka spustowego w momencie zgrywania przyrządów celowniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Posługiwanie się bronią palną

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Ciupiński J., Komar A.B.: Techniki i taktyka strzelań z broni palnej. KARAT. Warszawa

2002

2. Dobrzyjałowski J., Grądzki Z.: Taktyka i techniki interwencji oraz wyszkolenie

strzeleckie. FORMAT–AB, Warszawa 2002

3. Dobrzyjałowski J.: Pałka typu „Tonfa” – przewodnik metodyczno-szkoleniowy dla służb

mundurowych. CSP, Legionowo 1999

4. Enerlich M., Wojtal J., Milewicz M.: Ochrona osób i mienia – licencja II stopnia. Dom

Wydawniczy TNOiK, Toruń 2000

5. Enerlich M., Wojtal J., Milewicz M.: Ochrona osób i mienia, praca zbiorowa. Dom

Wydawniczy TNOiK, Toruń 2003

6. Grzeszyk Cz.: Vademecum agenta ochrony i detektywa. Crimen, Warszawa 1998
7. Hanausek T.: Ustawa o ochronie osób i mienia, komentarz. Dom Wydawniczy TNOiK,

Toruń 1998

8.  http://www.eioba.pl/
9.  http://www.sightm1911.com
10.  Instrukcja  strzelby  powtarzalnej  „MOSSBERG”  kal.  12/76  opis  i  użytkowanie,  sposoby

i zasady strzelania. Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Sprzętu Mechanicznego w Tarnowie,
Tarnów 1995

11. Karabin J., Kowalczyk T., Stawski W.: Ochrona osób i konwojowanie. HORTPRESS,

Warszawa 2002

12. Kotowski W.: Ochrona osób i mienia komentarz praktyczny. Dom Wydawniczy ABC,

Warszawa 2004

13. Kozdrowski S.: Kurs na licencję I stopnia ochrony fizycznej osób i mienia. Słupsk 2000
14. Kruczewski A.: Broń obiektowa w SUFO. Poradnik pracownika ochrony fizycznej.

KARAT. Warszawa 2001

15.  Nowicki Z.T.: Alarm o przestępstwie. Dom Wydawniczy TNOiK, Toruń 1997
16.  Nowicki Z.T.: Bank wobec przemocy. Mediabank, Warszawa 1997
17.  Nowicki  Z.T.:  Jak  chronić?  Poradnik  dla  organizatora  i  agenta  ochrony.  Wydawnictwo

BGW, Warszawa 1994

18.  Nowicki Z.T.: Ochrona osób i mienia. Dom Wydawniczy TNOiK, Toruń 1999
19.  Ochrona osób i mienia – Vademecum. O’Chikara, Lublin 2000
20.  Pistolet  maszynowy  PM–98  9  ×  19  mm  PARA.  Instrukcja  obsługi  i  użytkowania.

Fabryka broni „Łucznik” – Radom Sp. z o.o. Radom 2001

21.  Radziejewski R.: Ochrona osób – poradnik dla każdego. PAW, Warszawa 1997
22.  Radziejewski R.: Ochrona osób, Warszawa 1997
23.  Sławiński M.: Ochrona osób i mienia. Warszawa 1998
24.  Stawski A.: Organizacja konwoju. Lublin–Warszawa 1999
25.  Szczygielski Z.: ABC pracownika ochrony. TELBIT, Warszawa1999
26.  Wiłun K.: Ochrona osób i mienia. STO, Bielsko–Biała 2005

Ustawy i Rozporządzenia:
−  Rozporządzenie  Ministra  Spraw  Wewnętrznych  i  Administracji  z  dnia  06.08.1998  r.

w sprawie zasad uzbrojenia SUFO i warunków przechowywania i ewidencjonowania
broni i amunicji (Dz. U. Nr 113, poz. 730 z 1998 r.),

− Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji,
− Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. Nr 114, poz. 740).