plik

Ta książka będzie bowiem przydatna każdemu, kto myśli
o podniesieniu jakości swojego życia. Sądzę, że będzie to narzę-
dzie szczególnie służące wszelkiego rodzaju malkontentom,
marudom, niezadowolonym, którzy coś by zmienili, by lepiej
żyć, ale nie wiedzą, co. Tym, którym wciąż coś przeszkadza, tyl-
ko nie doszli jeszcze, co to takiego.

Publikacja ta będzie również przydatna wszystkim, którzy pra-
cują z ludźmi nad ich przemianą: trenerom rozwoju osobiste-
go, psychologom, pedagogom, pracownikom socjalnym. Dosta-
niecie tu wiedzę w formie, w jakiej ja lubię – skondensowanej,
będącej gotową ściągą do pracy z ludźmi.

Podniesienie jakości życia czasami będzie wymagało nie tylko
zmian bardzo praktycznych i w przyziemnych sprawach, ale cza-
sami również znalezienia nowej filozofii życiowej, nowego sensu
życia. Brzmi poważnie, ale pojęcie jakości życia, poszczególne
jego aspekty wiążą się z wieloma dziedzinami: ekonomią, socjo-
logią, psychologią, politologią, biologią, statystyką, geografią.
Obejmuje więc tym samym wiele aspektów Twojego życia.

Znajdziesz tu również przykłady z życia wzięte, dzięki którym
będziesz mógł uczyć się na czyichś błędach, a nie własnych.
Sprytne, prawda?

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
Definicja

Definicja

A właściwie co to takiego ta jakość życia?

Z pewnością udzielisz na to pytanie intuicyjnej odpowiedzi. Na
przykład, że to poziom komfortu Twojego życia albo poczucie
zadowolenia z niego lub też że zależy ona od posiadanego ma-
jątku.

Twoje odpowiedzi będą dobre. Nie jestem wyznawcą teorii, że
złe odpowiedzi w ogóle nie istnieją.

Przyjrzyjmy się, co na temat jakości życia można znaleźć w mą-
drych książkach. Czasami używa się zamiennie określenia „po-
ziom życia”, ale termin ten sugeruje według mnie odnoszenie
się tylko i wyłącznie do pieniędzy. Jakość życia to niewątpliwie
Twoje subiektywne odczucie, ocena tego, jak Ci się żyje. Mo-
żesz porównywać się z innymi albo ze sobą na różnych etapach
życia.

Można podać definicję deskryptywną, opisową jakości życia,
czyli podać jej cechy, elementy, części składowe. I tak też robię
w dalszej części książki. Podam Ci sfery Twojego życia i środo-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
Definicja

wiska, które Cię otaczają, które wpływają lub mogą wpływać na
jakość Twojego życia. Ty odpowiadając na pytania, czy coś jest
do zmiany lub czy coś innego nie pozwala Ci dobrze funkcjono-
wać, będziesz w stanie zmienić życie.

Pod warunkiem oczywiście, że będziesz tego chciał.

Pamiętaj o jednym: nie dla wszystkich pewne kryteria będą
równie ważne. Dla jednych ważne będą pieniądze, dla innych
bogactwo przeżyć. Dlatego też podam Ci w tej publikacji możli-
wie dużo różnych kryteriów, opisujących większą część ludzkie-
go życia.

Niektórzy zwracają uwagę na to, że jakość życia jest stanem
między marzeniami a stopniem ich realizacji. Innymi słowy im
większe, lepsze, pełniejsze zaspokojenie Twoich potrzeb, tym
wyższa jakość życia.

Jeszcze inni uważają, że jakość życia wiąże się z rozwojem,
zmianą, a nie zależy od warunków zewnętrznych. Tyle że aby
móc się realizować czy zmieniać, muszą zaistnieć konkretne
warunki. Choć może jakiś abnegat i stoik stwierdzi, że nic nie
jest ważne oprócz tego, co wewnątrz niego. Nie jest to takie
proste.

Cały czas znajdujemy się pod wpływem środowiska fizycznego,
kulturowego, społecznego i nie da się od tego uciec. Nawet ko-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
1. Bezpieczeństwo

1. Bezpieczeństwo

Strach i lęk mogą i zazwyczaj niszczą nasze życie. Do tego stop-
nia, że nie tylko nie możemy powiedzieć, że posiada ono odpo-
wiednią jakość, ale że jest wręcz koszmarem.

Życie w ciągłym strachu nie przynosi nam satysfakcji, nie daje
nam poczucia bezpieczeństwa, nie pozwala normalnie działać
i funkcjonować.

W kontekście jakości życia bezpieczeństwo zazwyczaj rozpatru-
je się jako ewentualność zostania ofiarą przestępstwa.

Komfort życia, jego jakość, zależą również od naszego poczucia
bezpieczeństwa. Odpowiedz sobie więc na następujące pytania:

➢

Czy czujesz się bezpiecznie?

➢

Czy Twoja okolica (blisko domu, dzielnica, dojazd od
domu) jest bezpieczna?

Może nieszczęśliwie Twoja ścieżka życiowa doprowadziła Cię do
nieszczególnej dzielnicy, w której naprawdę jest niebezpiecznie.
Masz dwa wyjścia: albo zostaniesz samozwańczym szeryfem
walczącym z łobuzami albo… wyprowadzisz się stamtąd.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
1. Bezpieczeństwo

Przeprowadzka do lepszej dzielnicy to, wbrew temu, co niektó-
rzy mówią, nic złego. Nie tylko pozwoli Ci poczuć się bezpiecz-
niej, ale również wzrośnie Twój prestiż, samoocena. A czyż nie
o to nam tutaj chodzi?

➢

Czy Ty lub Twoi bliscy, lub znajomi staliście się kiedykol-
wiek ofiarą jakiegoś przestępstwa?

➢

Czy zagrożenia, o których słyszysz, są dla Ciebie zagroże-
niami realnymi?

Dziwne pytania? Media epatują obrazami zbrodni, przestępstw
różnego rodzaju, które niekoniecznie muszą dotyczyć Ciebie.
Okazuje się, że ludzie boją się morderstw, okradzenia, pobicia,
ale jest to echo tego, co zdarzyło się gdzie indziej, daleko od
nas. Na pytanie, czy sami kiedykolwiek padli ofiarą jakiegoś
przestępstwa, okazuje się, że nie, ich bliscy na szczęście rów-
nież nie, a w ogóle to w okolicy jest bardzo spokojnie. Dlatego
musisz sobie odpowiedzieć na pytanie, czy nie boisz się czegoś,
co jest mało prawdopodobne. Jeśli tak, to nie psuj sobie dobre-
go samopoczucia i przestań się niepotrzebnie martwić.

Reaguj za to na najmniejsze złamanie prawa, bo, jak pokazuje
przykład Nowego Jorku, lekceważenie drobnych wykroczeń
i wybryków prowokuje bandytów do przekraczania kolejnych
granic i popełniania coraz to cięższych przestępstw.

➢

Czy jesteś ubezpieczony?

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
1. Bezpieczeństwo

➢

Czy ubezpieczyłeś posiadany majątek?

➢

Czy oszczędzasz na emeryturę dodatkowo oprócz obo-
wiązkowych składek?

Do czynników wpływających na poczucie bezpieczeństwa nale-
ży również posiadanie różnego typu ubezpieczeń. Oczywiście
każdego boli płacenie składek, często z nich rezygnujemy przy
cięciu domowych wydatków, ale pamiętaj: przezorny zawsze
ubezpieczony. Samo ubezpieczenie nie chroni od nieszczęścia,
ale z pewnością spokojniej się śpi, gdy istnieje możliwość
otrzymania odszkodowania za zniszczone mienie.

Bezpieczeństwo materialne to również myślenie o emeryturze,
gdy jesteśmy młodzi i pełni sił. To wtedy należy zacząć zastana-
wiać się nad zabezpieczeniem starości, a nie miesiąc przed pój-
ściem na emeryturę ani po otrzymaniu świadczenia, które star-
cza nam tylko na chleb. Rynek finansowy oferuje wiele różno-
rodnych możliwości oszczędzania na emeryturę. Skorzystaj
z nich, jeśli tylko Twoja sytuacja finansowa na to pozwala. A je-
śli nie masz pieniędzy, które mógłbyś odkładać, pomyśl, jak je
zdobyć.

Pamiętaj, że ubezpieczenia i dodatkowa emerytura zapewnią
bezpieczeństwo nie tylko Tobie, ale również Twojej rodzinie,
nawet gdy Ciebie zabraknie.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
2. Bogactwo przeżyć

2. Bogactwo przeżyć

➢

Nie jesteś zadowolony z życia?

➢

Uważasz, że jego jakość mogłaby być lepsza, ale nie wiesz
tak naprawdę w jakiej sferze?

➢

A może chodzi o nudę?

➢

Może czegoś Ci brakuje, jakiegoś bodźca, żeby lepiej się
poczuć, podnieść samoocenę?

➢

Być może chciałbyś podjąć jakieś wyzwanie, ponieważ
w codziennym, szarym życiu takich nie masz?

Jakość życia to również bogactwo przeżyć. Oczywiście nikt ni-
komu nie wskaże, ile i jakich przeżyć brakuje do pełni szczę-
ścia. Wszystko to sprawa indywidualna. Dla jednego przeżycia
ekstremalne to wychowywanie swoich pociech, inny zaś musi
skoczyć z Mount Everest z paralotnią, żeby poczuć ten sam po-
ziom ekscytacji.

Czasami jest tak, że jakość swojego życia oceniamy, porównu-
jąc je z innymi: rodziną, przyjaciółmi, znajomymi. Pamiętaj
jednak, że to Ty musisz się dobrze czuć w tym, co robisz. Naśla-
dowanie na siłę czyjegoś hobby, zainteresowania nie jest Ci po-
trzebne. Znajdź swoją drogę.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
2. Bogactwo przeżyć

Znam osoby, które bogactwo przeżyć rozumieją jako zbiór
uczuć i emocji, jakie przeżywają w kontaktach z innymi ludźmi.
Lubią, gdy są intensywne, gorące, niektórzy wręcz czekają na
jakieś wybuchy, konflikty, a co najmniej – głośne dyskusje na
temat wspólnego życia, uczuć ich łączących. Niekoniecznie
więc bogactwo przeżyć to wyjazdy w dżunglę czy skoki ze spa-
dochronem z jakiegoś szczytu.

Inni lubią zwiedzać muzea, galerie i czytać książki, które to
czynności dostarczają im wystarczającą dozę przeżyć i nie nale-
ży się z tego śmiać. Każdy posiada swój własny zestaw, który
może nazwać bogactwem przeżyć.

I wcale, ale to wcale nie lekceważyłbym tego czynnika podnosze-
nia jakości życia. Dlatego, że gdy ludzie się nudzą, to im głupoty
do głowy przychodzą! Osoba znudzona życiem gotowa jest w se-
kundę porzucić je, zburzyć to, co zdobyła i zacząć wszystko od
nowa. Tyle że kryje się tu niebezpieczeństwo skrzywdzenia ro-
dziny. Mężczyźni porzucają żony i dzieci, idą w siną dal za jakąś
wyblakłą blondyną. Panie rzucają się w ramiona napompowa-
nych facetów, jakby miały naście lat. A wystarczyłoby to swoje
codzienne, szare życie trochę pokolorować i nie byłoby rozczaro-
wań, że „nie o tym marzyłem.” Mało wysiłku, a duże efekty.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
3. Cele życiowe

3. Cele życiowe

➢

Wyznaczasz sobie cele?

➢

Na kolejny dzień?

➢

Miesiąc?

➢

Rok?

➢

Co chcesz w życiu osiągnąć?

➢

W jakich sferach życia?

Wbrew pozorom nie wszyscy mają cele życiowe. Bo czy można
mówić, że czyimś celem życiowym jest codzienne trwanie? Jeśli
jest to cel, to jakiś skarlały. Uznasz swoje życie za wartościowe,
gdy będziesz wiedział, czego chcesz i osiągniesz to, co sobie wy-
znaczyłeś.

Wyznaczanie celów to duża umiejętność. Gdy są one nieade-
kwatne do Twoich możliwości, będziesz sfrustrowany i niespeł-
niony. Spadnie Twoja samoocena, być może nie będziesz już
podejmował żadnych działań, aby nie narazić się na rozczaro-
wanie sobą.

Nie tędy więc droga. Stawiaj sobie cele ambitne, ale realne,
możliwe do zrealizowania. W przypadku trudności zapytaj

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
3. Cele życiowe

o ocenę ludzi, którzy dobrze Cię znają. Oni, znając Twoje zaso-
by, powiedzą Ci, pod warunkiem, że jesteście ze sobą szczerzy,
czy jest możliwa realizacja Twojego marzenia. Wyważ podpo-
wiedzi tak, aby nikt z powodu własnego interesu bądź zawiści
nie podcinał Ci skrzydeł.

Cele mogą być adekwatne do możliwości bądź nie. Mogą być
krótkoterminowe i dalekosiężne. Mogą się wiązać z konkretny-
mi działaniami lub ogólną filozofią postępowania. Jakiekol-
wiek by nie były, pamiętaj, że istnieją osoby, które chętnie Ci
w ich realizacji pomogą. Wystarczy poprosić.

Z życia wzięte
Pewnego razu zgłosił się do mnie młody chłopak, który…
no właśnie. Na początku nie wiedziałem, co z nim jest nie
tak. Jakoś mu się nie układało, w życiu intymnym prze-
rzucał się z kwiatka na kwiatek, popracował to tu, to tam,
a potem znowu był bezrobotny. Twierdził, że do niczego
się w życiu nie nadaje, nic mu się nie udaje. Po dłuższej
rozmowie stwierdziłem, że chłopak w ogóle nie posiada
własnych celów życiowych! No może rano przez chwilę
zastanawiał się, co będzie robił w ciągu dnia, ale i to
rzadko mu się zdarzało. Okazało się, że taki sposób na ży-
cie wyniósł z domu rodzinnego. Rodzice pili, zawsze bra-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
3. Cele życiowe

kowało   środków   na   życie,  więc  nawet   dzieci  nie   miały
marzeń. Wieczna prowizorka.
Zapytany, co chce osiągnąć, jakie ma cele w swoim życiu,
choćby takie przyziemne, nie potrafił odpowiedzieć! De-
nerwował się, gdy prosiłem go o zastanowienie się nad
celami, tymi na krótszą metę i tymi długoterminowymi.
Pytał, po co, skoro i tak nie wiadomo, co się wydarzy.
Brakowało mu wiary w swoje możliwości.
Po kilku miesiącach przyszedł do mnie po raz ostatni: ten
sam, a jakby nie ten sam. Pochwalił się, że jednak posiada
cele   życiowe,   z   których   notabene   był   bardzo   dumny,
a samo ich uświadomienie pomogło mu w życiu. Był bar-
dziej   wytrwały,   wiedział   konkretnie,   do   czego   dąży,   co
chce osiągnąć, znalazł motywację do podejmowania dzia-
łań. Po prostu trzeba wiedzieć, czego się chce.
Od tamtej pory chłopak ten spisywał sobie wszystkie, na-
wet   najdrobniejsze,   cele.   Ostrzegłem   go   tylko,   żeby   nie
przesadzał w drugą stronę.

Aby uniknąć frustracji związanej z nieosiągnięciem wyznaczo-
nych celów, trzeba pomyśleć o ich zamiennikach, celach za-
stępczych. Czasami może się zdarzyć, że wyznaczysz sobie cele,
które będą dla Ciebie z różnych powodów nieosiągalne. Być
może od początku będą one zbyt ambitne, może nie będziesz
mieć takich zasobów do ich osiągnięcia lub też czynniki nieza-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
3. Cele życiowe

leżne od Ciebie nie pozwolą na ich realizację. Oto dwie prze-
wrotne zasady związane z dokonywaniem zmian wyznaczonych
sobie celów:

➢

Nie zakładaj od początku, że Ci się nie uda i na pewno
trzeba będzie zmienić cel.

➢

Nie poddawaj się, działaj dalej, nie usprawiedliwiaj się
posiadaniem w zapasie celu zastępczego, aby poddać się
i mieć wymówkę!

Cele, które sobie wyznaczamy, mogą być duchowe, osobiste lub
zawodowe. Nie traktowałbym jednak sztywno tego rozróżnie-
nia jednocześnie jako hierarchii ważności poszczególnych ro-
dzajów celów. Choć sądzę, że rzeczywiście duchowe należałoby
postawić przed osobistymi, a te z kolei przed zawodowymi. Ale
to zależy od etapu Twojego życia, sytuacji, w jakiej się znajdu-
jesz i możliwości realizacji poszczególnych celów. Po prostu
trzeba wiedzieć, kiedy jakie cele można realizować powoli, a ja-
kimi koniecznie trzeba się zająć od razu. Nikt przy zdrowych
zmysłach nie będzie skupiał się na zmianie pracy, gdy rozpada
mu się rodzina. Rozróżnienie tego, co jest pilne, a co mniej, to
już Twoje zadanie.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
4. Czas wolny i sposoby jego spędzania

4. Czas wolny i sposoby jego

spędzania

➢

Masz czas wolny?

➢

Ile godzin tygodniowo pozostaje tylko do Twojej dyspozycji?

➢

Z kim go spędzasz?

➢

Dysponujesz również czasem wolnym tylko dla siebie?

➢

Czy porzuciłeś swoje młodzieńcze zainteresowania?

➢

Czy jest coś, co przeszkadza Ci w dobrej zabawie?

➢

Czy te przeszkody można obejść?

Zaraz, chwileczkę – powiesz – a co to ma wspólnego z jakością
życia? Ważne są praca, rodzina, pieniądze, majątek, a czas wol-
ny i hobby to sprawy drugorzędne.

Z pewnością tak, ale nie można z nich rezygnować ani nawet
lekceważyć. Gdyby nie była to ważna sfera naszego życia, pra-
coholicy byliby bardzo szczęśliwymi ludźmi. A nie są.

Epoka, w której czas wolny był reglamentowany i zagospodaro-
wywany przez czynniki polityczne (aby nikomu nic głupiego
nie przyszło do głowy), minęła. Na szczęście.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
4. Czas wolny i sposoby jego spędzania

Możesz dowolnie wykorzystać wolne popołudnia czy weekendy
chociażby na różnego rodzaju aktywność. Możesz połączyć
przyjemne z pożytecznym i uprawiać sporty. Możesz, jeśli Ci to
służy, od czasu do czasu poleniuchować przed telewizorem.

Przypomnij sobie, czym interesowałeś się, gdy byłeś dzieckiem,
w okresie dorastania. Może jest jakieś hobby, które zarzuciłeś
po założeniu rodziny, a na które teraz, jeśli będziesz chciał,
znajdziesz czas.

A może marzysz o zajmowaniu się czymś, na co kiedyś nie było
Cię stać? Teraz masz na to pieniądze i nie ma przeszkód, aby
na przykład kupić łódkę i wypłynąć w rejs po mazurskich jezio-
rach? Dobrze Ci to posłuży.

Z życia wzięte
Jedna z moich podopiecznych poskarżyła się kiedyś, że jej
mąż spędza wiele czasu przed telewizorem. Jej zdaniem
zbyt wiele. Nie tylko marnował czas, który mógł przezna-
czyć na pogłębianie relacji z żoną, ale gdy próbowała wy-
rwać go z fotela, denerwował się, krzyczał i… pogłaśniał
dźwięk.
Zapytałem   go,   co   daje   mu   to   wielogodzinne   siedzenie
przed telewizorem. Odpowiedział, że w ten sposób odpo-
czywa   po   pracy.   Zaproponowałem   mu   eksperyment:

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
5. Dostępność dóbr i usług

5. Dostępność dóbr i usług

Dostępność dóbr i usług to jeden z ulubionych tematów Pola-
ków. Dyskutujemy zawzięcie o stanie służby zdrowia, o drogich
usługach bankowych, o niekompetentnych urzędnikach, o tym,
że do kina i teatru daleko, a w ogóle to wszystko jest tylko dla
bogatych.

➢

A czy poważnie kiedykolwiek zastanawiałeś się nad do-
stępnością dóbr i usług dla Ciebie, nie dla wszystkich, tyl-
ko konkretnie dla Ciebie i Twojej rodziny?

➢

Czy w Twojej okolicy znajdują się wszystkie niezbędne Ci
punkty usługowe i urzędy?

➢

Czy w Twojej miejscowości znajduje się kino, teatr, opera,
sala koncertowa?

➢

Jak daleko masz do wyżej wymienionych instytucji?

➢

Czy ewentualna niska ich dostępność jest dla Ciebie pro-
blemem (dojazd, jego koszty, brak czasu na dojeżdżanie)?

➢

Czy zmiana tego stanu rzeczy jest dla Ciebie priorytetem
(z uwagi na zainteresowania, kształcenie dzieci)?

➢

Co możesz zrobić, aby to zmienić?

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
5. Dostępność dóbr i usług

Pomyśl tylko, czy masz takie możliwości. Jeśli naprawdę do-
skwiera Ci brak teatru, chciałbyś, aby Twoje dzieci chodziły na
wartościowe filmy, podczas gdy w Twojej miejscowości nie ma
kina, podejmij decyzję.

Może kosztami dojazdu do tych instytucji podzielisz się ze zna-
jomymi z takim samym problemem? Może dla dobra rodziny
(dzieci rosną, za chwilę pójdą na studia) dobrym rozwiązaniem
będzie przeprowadzka do większego miasta, ośrodka akade-
mickiego?

Wbrew pozorom takie decyzje podejmowane są przez polskie
rodziny coraz częściej. Nasza ruchliwość, mobilność wzrasta.
Nie jesteśmy już przywiązani do ojcowizny, która daje nam
utrzymanie. Fachowiec, odważny fachowiec, pracę znajdzie,
gdziekolwiek będzie chciał.

A co z punktami usługowymi i urzędami? Czy na pewno dobrze
orientujesz się, co oferuje Ci najbliższa okolica? Sam byłem
przekonany, że moje miasto nie oferuje zbyt wiele, że w razie
jakiegoś poważniejszego zakupu czy załatwienia jakiejś sprawy,
będę musiał jechać co najmniej do miasta wojewódzkiego. Gdy
zaszła taka potrzeba, okazało się, że i tutaj można kupić po-
trzebne rzeczy, że w okolicy mieszkają fachowcy, o których my-
ślałem, że utrzymają się tylko w dużym ośrodku. Wystarczyło
poszperać, poszukać informacji. Ideału nie ma, ale da się żyć.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
6. Dzieci

6. Dzieci

➢

Jak dzieci wpływają na poziom jakości życia?

Co mnie podkusiło, żeby podjąć ten temat? Z badań socjologicz-
nych wynika, że zadowolenie z życia jest większe wtedy, gdy po-
siadamy dzieci. Wydaje się, że radość z posiadania potomstwa
rekompensuje problemy, które w związku z tym się pojawiają.

Głównym problemem w naszym kraju są oczywiście dochody.
Posiadanie dziecka wiąże się z większymi wydatkami, obniże-
niem dotychczasowych dochodów, zmianą stylu życia, ograni-
czeniem kontaktów z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi. Wyni-
kałoby więc z tego, że jest to kompletne przewrócenie życia do
góry nogami, co powinno skończyć się obniżeniem jakości ży-
cia i tak się często dzieje.

Jednakże dziecko przesłania te wszystkie problemy. A ponieważ
miłość rodzicielska to dla mnie wielka tajemnica, której natury
nie podejmę się opisywać, poprzestanę na takiej oto konkluzji:
dla jakości życia nie ma większej wartości jak dziecko.

Jak już wspomniałem, to trudny do opisania czynnik mający
wpływ na jakość życia. Żeby jednak być uczciwym, należy napi-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
6. Dzieci

sać, że pojawienie się dziecka z pewnością obniża jakość życia
w kategoriach sytuacji materialnej, poziomu stresu, uczestnic-
twa w kulturze i życiu społeczności, spotkań z przyjaciółmi.
Przez długi czas życie rodziców toczy się tylko i wyłącznie wo-
kół dziecka. Życie przewrócone jest do góry nogami, a jego ja-
kość spadła. Okrutne? Ale prawdziwe.

Z życia wzięte
Przez jakiś czas zajmowałem się również zawodowo ad-
opcjami. I z pełną odpowiedzialnością mogę napisać, że
pragnienie posiadania dziecka i szczęście, gdy to marze-
nie się spełnia, są silniejsze od wszystkich obaw, które, co
naturalne, pojawiają się u rodziców. Obserwowałem
pary, które wiele lat starały się o spłodzenie własnego
dzidziusia, ale którym nie dane było to szczęście. I nawet
jeśli odnosiły sukcesy we wszystkich pozostałych dziedzi-
nach życia, brak dziecka niszczył całą radość. Krew się
we mnie burzyła, gdy sędziowie nie zezwalali na adopcję
z powodu słabej, w ich mniemaniu, sytuacji materialnej
przyszłych rodziców adopcyjnych. Ustalali sobie jakiś pu-
łap dochodów, tak jakby w rodzinach z mniejszym docho-
dem nie można wychować dziecka na zdrowego i szczęśli-
wego człowieka…

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
7. Emocje

7. Emocje

➢

Jaki typ charakteru posiadasz (w najprostszym podziale
tj. choleryk, sangwinik, flegmatyk, melancholik)?

➢

Czy sposób okazywania przez Ciebie emocji pomaga Ci
w codziennych kontaktach z innymi?

➢

Czy panujesz nad swoimi emocjami?

➢

Czy zdarzają się sytuacje, po których żałujesz swoich re-
akcji?

➢

Czy dzielisz się swoimi przeżyciami z bliskimi?

➢

Czy istnieje osoba, w obecności której jesteś naprawdę
sobą i nie wstydzisz się okazywać emocji?

Tego typu pytań można by zadać jeszcze wiele. Czy już wiesz, o
czym mowa?

Tak, złe, negatywne emocje mogą zepsuć nam życie nawet wte-
dy, gdy czujemy, że osiągnęliśmy wysoki poziom zadowolenia
z niego. Sukces finansowy, zawodowy może przesłonić Ci poraż-
ki w życiu osobistym. I odwrotnie również. Wszystko zależy od
tego, czy jesteś świadomy przeżywanych emocji, czy nad nimi
panujesz. Oczywiście każdy chciałby przeżywać tylko te pozy-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
7. Emocje

tywne, a uniknąć negatywnych (złość, irytacja). Aby to zrealizo-
wać, można próbować wystrzegać się bodźców, które je wywołu-
ją, ale jest to złudna strategia. Przed złym emocjami i uczuciami
niestety nie da się uciec. Wszystko to, co nas otacza, ludzie, a
także stosunek do samego siebie, będzie wywoływać reakcję.

➢

Zastanawiasz się nad swoimi emocjami i uczuciami czy
przesz do przodu przez życie i nie masz na to czasu?

➢

Panujesz nad swoimi emocjami? Zarówno wtedy, gdy
trzeba je wygasić dla dobra wszystkich, jak i gdy powi-
nieneś je ujawnić, a nie umiesz?

Ani osoba wybuchowa, ani tłumiąca przeżywane emocje nie funk-
cjonuje optymalnie. Takie zachowania ani nie służą zdrowiu, ani
relacjom z innymi. Dobra znajomość samego siebie, wgląd w sie-
bie i innych, refleksja na ten temat pozwolą Ci funkcjonować z sa-
tysfakcją nawet wtedy, gdy będziesz przeżywać złe emocje.

Z życia wzięte
Mój kolega ma problem z okiełznaniem swojego tempera-
mentu.   Pomimo   propozycji   pomocy   ze   strony   rodziny
i przyjaciół,   nigdy   wcześniej   nie   zgodził   się   na   choćby
próbę pracy nad tym problemem. Ale to się zmieniło.
Jak   sam   twierdzi,   problem   ten   miał   już   od   małego:
w domu, w przedszkolu i szkole podstawowej. W szkole

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
7. Emocje

średniej   często   wybuchał   z   byle   powodu,   nie   mówiąc
o awanturach po otrzymaniu gorszego stopnia. Na stu-
diach to samo działo się na zajęciach. Co więcej, potrafił
tak zapalić się do tematu w czasie dyskusji z wykładowcą
i innymi studentami, że niestety obrażał ich, a następnie
wychodził, trzaskając drzwiami.
Również pozytywne emocje, wyrażane przez niego bar-
dzo spontanicznie, przynosiły mu szkody. Pewnego razu
tak cieszył się na schodach uczelni z otrzymanego stypen-
dium socjalnego, że… spadł z nich i złamał nogę.
Nie   potrafił   utrzymać   żadnego   związku   dłużej   niż   mie-
siąc, kobiety bały się jego reakcji, a że jest z niego kawał
faceta,   niestety   nawet   ekscytacja  w   jego   wydaniu  była
dla nich bolesna. Po studiach nigdzie nie zagrzał długo
miejsca, wyrzucano go z każdej pracy, gdzie również wy-
buchał. A raz nawet pobił pracodawcę.
W chwili obecnej pracuje razem z terapeutą nad panowa-
niem nad emocjami. Wieloletnie zaniedbania będą wymaga-
ły wieloletniej pracy. Efekty jednak już są: jego związek trwa
już ponad rok, ma pracę z szansą na przedłużenie umowy.
A morał? Nie ma rzeczy niemożliwych!

Każdy człowiek, zdrowy psychicznie, chciałby przeżywać, jak
już napisałem, tylko i wyłącznie emocje pozytywne. Podniesie-
nie jakości życia również temu służy: być zadowolonym. Naj-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
7. Emocje

przyjemniejsze uczucie, dające największą satysfakcję, to oczy-
wiście miłość. Potrzeba kochania i bycia kochanym to wyznacz-
nik człowieczeństwa.

Okazuje się więc, że odczuwamy pozytywne emocje nie tylko
wtedy, gdy jesteśmy kochani, ale również wtedy, gdy my ko-
chamy inną osobę. Oczywiście nie jest to działanie bezintere-
sowne, bo przecież obdarzanie kogoś miłością przynosi różne
profity: poczucie zadowolenia, akceptację, wdzięczność, wyższe
poczucie własnej wartości.

Emocje mogą być i często są przyczyną różnego rodzaju zabu-
rzeń: nerwic, psychoz, także niepowodzeń szkolnych i w kon-
taktach z innymi. Negatywne emocje pojawiają się, gdy jeste-
śmy zaskoczeni, gdy sytuacja przerasta nasze możliwości, gdy
nie byliśmy przygotowani na jakieś wydarzenie. Organizm
musi jakoś zareagować i wtedy pojawiają się złe emocje.

Musisz pamiętać również, że od charakteru i natężenia przeży-
wanych emocji zależy jakość myślenia. W sytuacji zagrożenia
życia nie zagrasz dobrze w szachy. W trakcie gdy rodzi się Two-
je dziecko, nie będziesz w stanie chłodno analizować przyczyn
spadku sprzedaży produktów Twojej firmy. Nie prowadź samo-
chodu, gdy jesteś wściekły po kolejnej przegranej Twojej ulu-
bionej drużyny piłki nożnej.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
8. Klimat i geografia

8. Klimat i geografia

Być może znowu się uśmiechniesz i pomyślisz: co on mi tu wciska?
Co ma wspólnego klimat i geografia z poczuciem jakości życia?

Nie ma, dopóki jesteśmy młodzi, zdrowi, silni, ale z wraz
z upływem czasu te czynniki środowiska, w którym żyjesz, będą
dla Ciebie coraz ważniejsze.

➢

Czy cierpisz na choroby, w leczeniu których mieszkanie
w górach albo nad morzem byłoby przydatne?

➢

Czy mieszkach w rejonie ze specyficznym klimatem nie-
korzystnie wpływającym na zdrowie Twoje i Twoich bli-
skich?

➢

Czy rejon, miasto, w którym się osiedliłeś, są miejscami
o zdrowym powietrzu, glebie, wodzie?

Ciekawe, czy kiedykolwiek myślałeś nad tymi problemami. Jak
wspomniałem, mogą one wydawać się nieważne, ale gdy Twoje
dziecko ma silną alergię lub gdy dla zachowania zdrowia powi-
nieneś wdychać jod, wtedy przypominasz sobie, że środowisko
ma na nas duży wpływ.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
8. Klimat i geografia

Czynniki   klimatyczne   w   każdym   miejscu   są   odmienne:   sub-
stancje   zanieczyszczające,   promieniowanie   słoneczne,   usło-
necznienie,   zachmurzenie,   opady,   temperatura,   wilgotność,
prędkość wiatru.

Duże miasta posiadają specyficzny mikroklimat, niestety nie-
zdrowy. Dane na temat zanieczyszczenia okolicy lub specyficz-
nych cech panującego tam klimatu można odnaleźć w Interne-
cie lub poprosić o nie w urzędzie gminy czy miasta. Zdobę-
dziesz materiał do przemyśleń i podstawę do racjonalnego
podjęcia decyzji, które podniosą jakość życia.

Rejon, w którym mieszkam, jest specyficzny, jeśli chodzi o mi-
kroklimat. I pewnie nie wiedziałbym o tym, gdyby nie doniesie-
nia… historyków. Okazało się, że w czasie zaborów (czyli tutaj
aż do 1945 roku) Niemcy dawali urzędnikom pracującym na
tym terenie dodatkowe urlopy wypoczynkowe w celu podrato-
wania zdrowia – z powodu klimatu właśnie. Według nich był
„malaryczny”.

A współcześnie jest z pewnością – na skutek rozwoju przemy-
słu i motoryzacji – jeszcze gorzej. Niestety. Przykład ten poka-
zuje, że informacje na temat przyczyn złej jakości życia można
czerpać z bardzo różnych, czasami niespodziewanych, źródeł.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
9. Liczba przyjaciół

9. Liczba przyjaciół

W badaniach na temat jakości życia padają pytania o liczbę
przyjaciół. Trochę bym je zmodyfikował i nie pytał o liczbę, ale
o to, czy w ogóle są w Twoim życiu osoby, które mógłbyś tak
nazwać.

Ilość nie zawsze idzie w parze z jakością, tym bardziej, gdy mó-
wimy o takich skomplikowanych sprawach jak relacje między-
ludzkie (o których możesz poczytać w mojej poprzedniej książ-
ce „

Klucz do skutecznej komunikacji

”).

➢

Czy są w Twoim życiu osoby, które możesz nazwać przy-
jaciółmi?

➢

Jak często się z nimi spotykasz?

➢

Co Cię z nimi wiąże?

Posiadanie przyjaciół wpływa między innymi na nasze poczucie
bezpieczeństwa, ponieważ gdy dzieje się coś niepokojącego, za-
wsze możesz się do nich zwrócić. Poprosić o radę lub po prostu
wygadać się. Są takie sprawy, których nie chcesz lub nie mo-
żesz omówić z żoną, mężem, dziećmi i wtedy możesz porozma-
wiać z przyjacielem. A i jego „posiadanie” przyda się, gdy ze-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
9. Liczba przyjaciół

chcesz odetchnąć od rodziny (co nie jest niczym złym) i wyje-
dziesz na parę dni poza dom. Prawdziwe jest przysłowie, że
przyjaciół poznaje się w biedzie.

Z przyjaźnią wiąże się posiadanie wyższego poczucia własnej
wartości. Sama przyjaźń jako taka dowartościowuje nas we
własnych oczach.

Działa to w obie strony. Służąc przyjacielowi swoim czasem,
doświadczeniem, radą albo tylko go wysłuchując, podnosisz
też, nie da się ukryć, poczucie własnej wartości. Potwierdzasz
swoją przydatność, kompetencję, poczucie, że jesteś lubiany.

Jedne przyjaźnie buduje się całymi latami, inne zawiązują się
podczas pierwszego spotkania. Należy więc być otwartym na
nowe znajomości i ledwo poznanych ludzi, by nie przegapić
czegoś tak ważnego jak przyjaźń. Posiadanie przyjaciół ma
znaczny wpływ na Twoje poczucie jakości życia.

Z życia wzięte
W tym przypadku posłużę się przykładem własnym. Jak
już pisałem, w posiadaniu przyjaciół nie jest ważna ilość,
lecz jakość. Otóż zakładając, że zastanawiamy się tutaj
nad prawdziwymi przyjaźniami, a nie zwyczajnymi, na-
wet bardzo dobrymi, ale jednak znajomościami, to infor-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
10. Małżeństwo

10. Małżeństwo

Od wielu lat na czele najbardziej cenionych wartości Polacy
wskazują rodzinę. Wprawdzie małżeństwo to jeszcze nie w peł-
ni rodzina (taką staje się z chwilą narodzin dziecka), ale zakła-
dam, że dla respondentów nie ma to różnicy.

Niestety równocześnie wzrasta liczba rozwodów, co albo wska-
zuje na łatwe deklarowanie pewnych wartości niemających po-
krycia w rzeczywistości, albo też rozwód to etap w poszukiwa-
niu połówki idealnej.

Skupmy się jednak na tym, co przed rozwodem, czyli na jakości
małżeństwa czy też szerzej mówiąc – związku.

Niewątpliwie udany związek wpływa na poczucie zadowolenia
z życia. Być może nawet należysz do ludzi, którzy postawią
znak równości między jakością związku a jakością życia.

➢

Czy uważasz swój związek za udany?

➢

Czy partnerka / partner podziela Twoje zdanie?

➢

Jak Wasz związek jest oceniany przez osoby z zewnątrz?

➢

Ja Ty się czujesz w związku?

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
10. Małżeństwo

➢

Co chciałbyś w nim zmienić?

➢

Czy podjąłeś w tym kierunku jakieś działania?

➢

Jeśli nie, jakie są tego powody?

Takich  i  podobnych  pytań  zależnie  od  sytuacji  można  zadać
oczywiście   więcej.   Zawsze   warto   dokonać   analizy   swojego
związku, wyciągnąć z tego wnioski i spróbować poprawić to, co
nie działa jak powinno. Pamiętaj, że to jedna z najważniejszych
sfer życia. Nigdy nie zostaje się samemu z problemami, istnieją
poradnie małżeńskie, można udać się do terapeuty, psycholo-
ga.   Pomoc   można   uzyskać   bezpłatnie,   wystarczy   poszukać.
I nie wstydzić się.

Dla osoby świadomej, myślącej, problem partnerstwa w związ-
ku nie istnieje. Równe traktowanie jest dla takiej osoby czymś
naturalnym. Niestety, pomimo akcji uświadamiających, roz-
mów w mediach na ten temat, wiele osób, głównie mężczyzn
oczywiście, nie ma zielonego pojęcia, w czym rzecz.

Niezależnie od tego, jak nazwiemy to zagadnienie, partnerstwo
w wielu małżeństwach to kompletna fikcja. Wzajemny szacu-
nek, sprawiedliwy podział obowiązków, wspólne wychowywa-
nie dzieci, równa odpowiedzialność za funkcjonowanie rodziny
bardzo często pozostają tylko w sferze marzeń wielu kobiet
w naszym kraju. I nie trzeba być feministką, aby to zauważać
i widzieć negatywne efekty męskiej ignorancji, niechęci do

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
10. Małżeństwo

zmian, złośliwości, braku namysłu nad jakością własnego mał-
żeństwa.

Jakość życia kobiet w takich związkach jest bardzo niska, ta sfe-
ra, niefunkcjonująca jak powinna, obniża jakość dramatycznie.

Pomyśl, jak kwestia partnerstwa wygląda w Twoim związku?

Gdybyś nie wiedział, nie znał tych banałów na temat małżeń-
stwa, to mówię Ci, że powinno się ono opierać na miłości, wier-
ności, przyjaźni, partnerstwie, szacunku, współdziałaniu.

Okej, wszystko to wiemy, tyle że trudno, a niektórym bardzo
trudno, wprowadzić to w życie i pamiętać na co dzień. To po-
wszechna przypadłość: zapominamy o tych zasadach w nawale
obowiązków, problemów życiowych. A potem dziwimy się, że
małżeństwo nie funkcjonuje jak należy.

Poza tym istnieje wiele czynników sprzyjających udanemu mał-
żeństwu, w tym wiele tych, które tu wymieniam jako czynniki
wpływające na jakość życia. Okazuje się zatem, że troszcząc się
o odpowiednią jakość życia, dbasz tym samym o małżeństwo
czy związek. I odwrotnie.

A dla samotnych zdanie przypomnienia, że dobry wybór part-
nera życiowego to podstawa sukcesu w małżeństwie.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
10. Małżeństwo

Naprawdę warto pochylić się nad słowami zapisanym przez na-
szych przodków, słowami, którymi posługuje się na przykład
chrześcijaństwo. Nawet jeśli nie wierzysz w Boga, nauki te
mogą przydać się i Tobie, pod warunkiem, że zechcesz się na
nie otworzyć i je przemyśleć.

Małżeństwo jest tu postrzegane jako wspólnota dwojga ludzi
zmierzająca do jedności. Do takiego zespolenia, wzajemnego
zrozumienia, że wydaje się, jakby byli nie dwoma odrębnymi
bytami, ale jednym. Są stworzeni dla siebie nawzajem i równi,
bez względu na różnice, ale bez zacierania tożsamości.

W małżeństwie powinno nastąpić pokrewieństwo odczuć,
uczuć i dążeń, choć przecież małżonkowie nie są spokrewnieni!

Nie bez powodu we wszelkich uroczystościach ślubnych kładzie
się tak wielki nacisk na tekst przysięgi. To znaczy, dużą wagę
przywiązują do niego przyszli małżonkowie, którzy przysięgają
sobie nawzajem. Słowa na wiatr? Niezobowiązująca paplanina?
Bo tak robią wszyscy? Oj, warto chyba co jakiś czas przypo-
mnieć sobie, co się przysięgło drugiej połówce. Na przykład to:

Pan Młody mówi: Ja… biorę sobie ciebie… za żonę i ślubuję ci
miłość, wierność i uczciwość małżeńską oraz że cię nie opusz-
czę aż do śmierci. Tak mi dopomóż, Panie Boże Wszechmogący
w Trójcy Jedyny i Wszyscy Święci.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
10. Małżeństwo

Panna Młoda powtarza te słowa… Przy wkładaniu obrączek
Pan Młody mówi: przyjmij tę obrączkę jako znak mojej miłości
i wierności, w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Panna Młoda
powtarza te słowa…

Wbrew  temu,  co mówią  niektóre  mądrale,  narzeczeństwo  to
nie „ostatnie dni wolności”, ale okres próby. Próby przed jed-
nym z najważniejszych wystąpień w życiu – małżeństwem. Na-
rzeczeni nie powinni tego okresu marnować, tylko ciężko pra-
cować nad związkiem, jego przyszłym sukcesem. I analizować,
czy ta druga osoba to na pewno ktoś, z kim chcę spędzić całe
życie. Niestety ludzka natura nakierowana jest raczej na bez-
myślność,   stąd   prawdopodobnie   tyle   nieudanych   małżeństw.
A dobra   wiadomość   jest   następująca:   swoją   naturę   można
przezwyciężyć…

Jednym z najważniejszych elementów udanego związku jest
rozmowa. To dzięki niej przecież komunikujemy swoje uczucia,
oczekiwania, potrzeby, uzgadniamy wspólne życie. Nic nie za-
stąpi dobrej, satysfakcjonującej rozmowy, dzięki której można
przezwyciężyć nieufność, wyjaśnić nieporozumienia, rozwiać
wątpliwości. Rozmowa to nie tylko narzędzie do naprawy ze-
psutych relacji, ale również maszyna do podtrzymywania ży-
wych uczuć. Przeczytałem gdzieś wywiad z jakimś terapeutą,
który stwierdził, że po kilkunastu dniach bez normalnych roz-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
10. Małżeństwo

mów między małżonkami, dochodzi do nieodwracalnych znisz-
czeń w ich relacjach. Przerażające… A jakże częste!

Spotykam się z utyskiwaniem, oczywiście jak zwykle w więk-
szości przez mężczyzn, że nie wiedzą, jak polepszyć, ożywić czy
choćby uatrakcyjnić ich małżeństwa czy związki. I co robię?
Nie, nie bawię się w wymienianie ewentualnych możliwości.
Mówię po prostu, że wystarczy poszukać. Takich porad, tric-
ków i sposobów istnieje naprawdę wiele. Trzeba jednak same-
mu je wymyślić albo nie ryzykując głupich pomysłów, poczytać
lub posłuchać mądrzejszych i dostosować do swojej sytuacji.
Wystarczy chcieć.

Zresztą kwestia woli jest kluczowa dla udanego związku. Nic
nie dzieje się samo przez się, małżeństwo to nie perpetuum
mobile. Bez obopólnego zaangażowania największa, najbar-
dziej ognista i szalona miłość umrze. Podchodź do ewentual-
nych problemów mądrze, z głową, racjonalnie: nie lekceważ,
ale też nie rozdmuchuj ich.

Powtórzę to parę razy: żadne uczucie nie jest trwałe i nie trwa
samo przez się. Co jeszcze może je osłabić? Wszelkie gierki
i podchody niszczą związek. Oznaczają, że nie ufasz partnerce,
że masz coś do ukrycia, że wolisz ją okłamywać, niż unikać po-
kus. Oznaczają, że nie jesteś szczery, że nie pracujesz nad po-
lepszeniem związku, tylko bawisz się nim i ludźmi. Zawsze

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
11. Miejsce zamieszkania

11. Miejsce zamieszkania

W różnych wątkach tej książki powraca pojęcie środowiska nas
otaczającego. Miejsce zamieszkania można rozumieć wielorako
i zadać sobie pytania dotyczące różnych miejsc, bliższych i dal-
szych.

➢

Czy jesteś zadowolony z mieszkania / domu, w którym
mieszkasz?

➢

Czy masz uciążliwych sąsiadów, którzy uprzykrzają To-
bie i Twojej rodzinie życie?

➢

Czy chętnie przebywasz w domu, czy też istnieje coś, co
nie pozwala się nim cieszyć?

➢

Czy dobrze czujesz się na ulicach swojej miejscowości?

➢

Czy zdarza Ci się myśleć o wyprowadzce do innego mia-
sta, rejonu, kraju?

➢

Czy jesteś zadowolony z lokalnej infrastruktury?

➢

Czy miejsce zamieszkania wybrałeś świadomie, czy było
to narzucone lub też był to przypadek?

Nie spotkałem osoby, która choć trochę nie ponarzekałaby na
sąsiadów, miasteczko, jego mieszkańców zaglądających każde-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
11. Miejsce zamieszkania

mu do garnka, blokersów straszących dzieci. Albo na długie do-
jazdy do pracy, wysokie ceny usług.

Tyle że z tego narzekania zazwyczaj nic nie wynika. Ty zaś, ma-
jąc, jak to się mówiło na matematyce, w umyśle perspektywę
poprawy jakości życia, swoje przemyślenia przekuj w decyzje. I
jak zawsze masz dwie możliwości: albo migracja, albo próba
wpłynięcia na zmiany w otoczeniu.

Na co należy zwrócić uwagę, oceniając swoje aktualne lub przy-
szłe miejsce zamieszkania? Na przykład na zarządzanie mia-
stem,   transport   miejski,   budownictwo   miejskie,   istniejącą
i planowaną infrastrukturę,  dostępność i  poziom usług  zdro-
wotnych, edukacji, warunki do rozwoju i funkcjonowania firm,
planowanie   przestrzenne,   poziom   wydatków   na   mieszkańca,
dochody gminy, tereny zielone, nakłady na inwestycje, utyliza-
cję odpadów, jakość dróg i ich remonty, ilość nauczycieli na
dziecko, funkcjonowanie pomocy społecznej, bezpieczeństwo,
reagowanie służb na sytuacje kryzysowe, ekologię, dostępność
do placówek handlowych, usługowych i urzędów, na oświetle-
nie ulic, kulturę, sport, chodniki, jakość wody, powietrza.

Uff… Jest tego trochę, prawda? Podjęcie tak ważnej decyzji jak
wybór miejsca zamieszkania wymaga jednak wzięcia pod uwa-
gę wielu danych.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
12. Normy moralne w otoczeniu

12. Normy moralne

otoczeniu

Normy moralne to wartości uznane w społeczeństwie, zbiór na-
kazów i zakazów uznanych przez ogół. Wyróżniamy normy reli-
gijne, moralne, obyczajowe. Wydawać by się mogło, że to, jak
postępują inni wokół nas, niewiele nas dotyczy i nie ma zbytnio
wpływu na jakość naszego życia. Niestety tak nie jest.

➢

Czy Twoje otoczenie kieruje się tym samym systemem
wartości co Ty?

➢

Czy zdarza się, że musisz dostosować swoje postępowanie
do norm panujących w Twoim środowisku?

➢

Czy na co dzień czujesz, że musisz postępować niezgodnie
ze swoim sumieniem?

➢

Jeśli tak, to jak się z tym czujesz?

Nie kieruję swoich słów do tych, którzy zapomnieli, co to su-
mienie, hierarchia wartości i wierność sobie. Zakładam, że
ważne jest dla Ciebie etyczne postępowanie.

Zakładam, że ważne jest dla Ciebie postępowanie zgodne
z Twoim system wartości.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
12. Normy moralne w otoczeniu

Oczywiście nie da się uniknąć konfliktów z otoczeniem, normy
moralne zawsze choć trochę różnią się od Twoich. Czasami jed-
nak sytuacja może Cię przerosnąć.

Możesz próbować walczyć, przeciwstawiać się i próbować
zmienić innych. Tych z postawą misjonarską ucieszyły te słowa.
Przecież jednak nie każdy chce to robić, nie każdy czuje się
w takiej roli komfortowo czy choćby dobrze. Jeśli nie masz ta-
lentu do zbawiania świata… być może pomyślałeś, że napiszę –
w takim razie zmień siebie. Nie! Bądź wierny swoim ideałom
i poszukaj takiej pracy, sąsiedztwa, znajomych, którzy będą je
podzielać. Oczywiście nigdy nikogo nie namawiałem na dezer-
cję, ale czasami korzystniej dla swojego komfortu porzucić coś,
niż męczyć się i czuć, że za chwilę się wybuchnie.

Przypomnij sobie te wszystkie filmy, w których szlachetny bo-
hater, nie mogąc znieść panującej wokół anomii, chwyta za
broń i… Lepiej uniknąć sytuacji nas przerastających. Konflikt
między normami, według których żyjemy, a tymi wyznawany-
mi przez innych rozgrywa się codziennie. Tyle że przybiera róż-
ne formy. Czasami ma łagodny przebieg, innym razem gwał-
towny, który może zakończyć się nieszczęściem.

Gdyby łatwo było powiedzieć, jak postąpić: czy według wła-
snych zasad, czy też ulec otoczeniu i robić tak jak chcą inni?
Jest tu problem oceny własnych norm moralnych: czy nie są

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
12. Normy moralne w otoczeniu

one podłożem konfliktów lub krzywdy innych ludzi? Bo jeśli
tak, to należałoby się nad swoim postępowaniem poważnie za-
stanowić. Możesz być przekonany o swojej moralnej racji, ale
jej nie mieć. Wejrzyj głęboko do swojego sumienia, myśl, zasta-
nawiaj się, pytaj. Z pewnością warto być wiernym sobie i swo-
im przekonaniom, ale nie za cenę szczęścia innych. Jeśli jednak
przekonany jesteś, że postępujesz słusznie, a osoby, którym
ufasz utwierdzają Cię w tym, nadal idź swoją drogą.

Konflikty nie są czymś niezwykłym, pod warunkiem, że można
je racjonalnie rozwiązywać. Szczególnie są one widoczne tam,
gdzie występują jakieś formy podległości. To nie musi być ko-
niecznie wojsko czy inne służby mundurowe. Może to być zwy-
kła firma czy urząd, gdzie szefowie żądają wyników za wszelką
cenę, oszukiwania klientów, faworyzowania ich znajomych.
Może się to wydać niewiarygodne, ale znam kilka osób, które,
nie mogąc przekonać szefów do uczciwego postępowania i nie
chcąc łamać prawa, odeszły z pracy. Znaleźli się tacy, którzy
nazwali je naiwniakami i mięczakami. Ja je podziwiam.

➢

Czy Ty również przeżywasz takie problemy?

➢

Jak je rozwiązujesz?

➢

A może udajesz, że ich nie ma? Jak wpływa to na jakość
Twojego życia?

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
13. Odżywianie

13. Odżywianie

Lubię zjeść dobre rzeczy i lubię też czasami zjeść dużo. Niestety
w pewnym wieku zmienia się funkcjonowanie naszego ciała
i zmienia się ono samo, jeśli wiesz, co chcę powiedzieć…

No tak. Przytyłem i jakoś nie mogę sobie z tym poradzić.
W księgarniach i Internecie znajdziesz wiele publikacji na te-
mat zdrowego odżywiania się. Nie daj się jednak zwariować,
nie popadaj w paranoję. Podejdź do tematu racjonalnie, ano-
reksja i bulimia są chorobami, które mogą przytrafić się każde-
mu, nie tylko młodym dziewczynom.

➢

Czy interesowałeś się kiedykolwiek zasadami prawidło-
wego żywienia?

➢

Czy odżywiasz się prawidłowo?

➢

Jeśli nie, czy możesz to zmienić?

➢

Co jest przeszkodą: brak czasu, środków finansowych, nie-
umiejętność przyrządzania posiłków, jeszcze inne powody?

Skutkami złego odżywiania się mogą być różnego rodzaju cho-
roby: układu krążenia, jelita grubego, nowotwory, cukrzyca,
kamica żółciowa, próchnica zębów, osteoporoza.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
14. Osiągnięcia

14. Osiągnięcia

Dziecięciem będąc, marzymy o wzniosłych czynach, o bohater-
skim ratowaniu ludzi, że zostaniemy strażakiem, lekarzem, po-
licjantem. A potem? A potem zostajemy na przykład urzędni-
kiem. Nasze wyobrażenia, marzenia, może nawet założone cele
bardzo często rozmijają się z rzeczywistością. Jakoś nie wszyst-
ko nam wychodzi, rzucają nam kłody pod nogi, nie ma warun-
ków i sprzyjających okoliczności. Czasami są to tylko nasze wy-
mówki, a niekiedy rzeczywiście istniejące negatywne czynniki.

Każdy odczuwa potrzebę osiągnięć. Bez sukcesów, nawet tych
małych, spada nasza samoocena, poczucie własnej wartości, to
z kolei wpływa negatywnie na kolejne podejmowane działania,
nasz stosunek do innych.

➢

Czy realizujesz swoje dziecięce marzenia?

➢

Czy osiągasz zakładane przez siebie cele życiowe?

➢

Jeśli nie, to jakie są tego przyczyny?

➢

Czy podchodzisz realistycznie do własnych możliwości?

A przecież chodzi nie tylko o bohaterskie czyny. Nasze codzien-
ne życie również wiele od nas wymaga i jeśli realizujesz się

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
14. Osiągnięcia

w tym, co robisz, to przynosi Ci to profity w postaci samozado-
wolenia (nie widzę w nim nic złego!), uznania innych, pienię-
dzy. Pamiętaj, że każdy posiada swoją drogę i jeśli odpowiada
Ci rola urzędnika, gospodyni domowej czy jeszcze kogoś inne-
go, rób to najlepiej jak potrafisz i spełniaj się!

Osiągnięcia możemy rozpatrywać pod kątem: relacji z innymi,
materialnym, środowiskowym, zdrowotnym. Należy jednak pa-
miętać, że chorobliwa ambicja zabija i mieć racjonalny ogląd
własnych możliwości i kompetencji. Powiedzmy sobie wprost,
że nie wszyscy do wszystkiego się nadają, że nie w każdej dzie-
dzinie można odnieść sukces, nawet pomimo ciężkiej pracy.

Niestety mówiąc o osiągnięciach, trzeba też wspomnieć o nie-
powodzeniach.   To,   co   w   Twoich   oczach   będzie   niepowodze-
niem, w oczach innych może być tylko nieważną drobnostką.
To,   co   inni   uznają   za   nieosiągnięcie   przez   Ciebie   celu,   Ty
uznasz za drobny problem niemający wpływu na ogólny wynik
działań.  Zmierzam do  tego,  że  niepowodzenia  to pojęcie  su-
biektywne i względne.

Mierzenie własnych osiągnięć przy pomocy porównywania
z osiągnięciami innych osób może być dobrym sposobem na
zdopingowanie się do pracy. Jednak, tak jak z wódką, nie nale-
ży z tym przesadzać. Każdy człowiek jest inny, posiada inne
mocne strony i działa w odmiennych warunkach. Musisz o tym

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
14. Osiągnięcia

pamiętać i brać na to poprawkę przy ocenie osiągnięć wła-
snych. Magiczna formuła na dziś to: złoty środek! Po prostu
myśl rozsądnie i zachowaj umiar!

Niektórzy twierdzą, że nie mają z nikim nic wspólnego. No,
może i tak, tylko czy wtedy są jeszcze ludźmi? W każdym z nas,
bez wyjątku, istnieje dążenie do osiągnięcia sukcesu. Różnimy
się tym, że dla każdego może on oznaczać coś innego.

➢

Co oznacza dla Ciebie: prestiż? pieniądze? udanego życie
osobiste? spełnienie się w realizacji pasji?

Nie sądzę, żeby o wysokiej jakości życia mogli powiedzieć ci
z Czytelników, którzy osiągną coś w każdej z opisywanych tu
dziedzinie równocześnie. Każdy ma swoją drogę, indywidualne
potrzeby i pragnienia. Co wybierzesz do poprawy, to Twoja
sprawa. Marzę tylko o tym, abyś nie wyznaczył sobie celu-mini-
mum.

Istnieją osoby, dla których samo uniknięcie porażki jest już
osiągnięciem. Być może w niektórych sytuacjach tak, lecz nie
ograniczaj siebie. Sięgnij po więcej! Niech Twoje życie już od
dzisiaj i dzień po dniu będzie coraz lepsze!

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
15. Perspektywy na przyszłość

15. Perspektywy na

przyszłość

Być może ten punkt to dla części z Czytelników kolejna niespo-
dzianka. Jak to? Jak przyszłość może wpływać na jakość moje-
go życia w tym momencie? Oczywiście, niestety może.

➢

Czy zastanawiasz się nad swoją przyszłością?

➢

Czy rozmyślasz nad przyszłością swojej rodziny?

➢

Czy masz tendencje do martwienia się tym, co może się
wydarzyć?

➢

Czy istnieją jakiekolwiek podstawy do martwienia się
o przyszłość?

➢

Czy uważasz, że jesteś przygotowany na to, co Cię może
spotkać?

Niektórzy powinni być szczęśliwi. Osiągnęli sukces, posiadają
kochającą się rodzinę, wszystkim dopisuje zdrowie. A pomimo
to ciągle martwią się tym, co może się wydarzyć.

Z całym szacunkiem dla ludzi twierdzących, że umieją przewi-
dywać przyszłość, jest to umiejętność raczej rzadka i w dużym
stopniu zawodna.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
16. Pogoda ducha i optymizm

16. Pogoda ducha i optymizm

Spotkałem się ze stwierdzeniem, że można cieszyć się życiem,
gdy jest ono udane, gdy osiągnęło się założone cele, gdy wszyst-
ko się udaje. A w innych przypadkach to nie ma powodów do
radości, bo co to za życie…

Jeśli Ty również tak uważasz, warto się nad tym zastanowić i zwery-
fikować swój pogląd. Śmiem twierdzić, że po pierwsze oprócz skraj-
nych przypadków nieszczęść i chorób zawsze znajdzie się w życiu
coś, z czego można się cieszyć i za co dziękować Bogu. Po drugie, czy
nie jest przypadkiem tak, że większe sukcesy odnoszą ludzie pogodni
i pełni optymizmu? Oczywiście, że to prawda, potwierdzana przez
teorię psychologiczną i badania. Ten, kto nie wierzy w siebie, w swo-
je możliwości, w życzliwość otoczenia, kto nie patrzy optymistycznie
w przyszłość, nie osiągnie nic. Najwyżej będzie wegetował, prowadził
szare życie bez satysfakcji i dorobi się wrzodów.

Nawet w życiu osobistym ponuraki mają problemy, ponieważ sku-
piają się na niepowodzeniach, błędach własnych i innych, na tym,
co niszczy, a nie na tym, co służy budowaniu. Jak żyć z osobą po-
grążającą się w czarnowidztwie? Można, ale niedługo i bez spełnie-
nia. Pogoda ducha to motor napędowy, dzięki któremu można pro-
wadzić wspaniałe, satysfakcjonujące życie. I nic nie kosztuje!

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
17. Poziom aktywności

17. Poziom aktywności

W zdrowym ciele zdrowy duch? Oczywiście, ale pisząc o pozio-
mie aktywności, raczej mam na myśli aktywność życiową
w ogóle, na różnych poziomach działania: życie prywatne, za-
wodowe, spędzanie czasu z rodziną, hobby, a także uprawianie
sportów.

Jak przy wielu omawianych elementach jakości życia, także
przy poziomie aktywności należy poczynić zastrzeżenie, że każ-
dy charakteryzuje się swoim poziomem, zależnym od zdrowia,
charakteru, przyzwyczajeń, wzorów i stylów wyniesionych
z domu. A to oznacza, że masz wpływ na poziom swojej życio-
wej aktywności! Przecież przyzwyczajenia można zmienić, wzo-
ry i style wyniesione z domu zanalizować, zweryfikować i jeśli
Ci nie odpowiadają albo szkodzą, a stosuje się je najczęściej
nieświadomie, zmienić je. O zdrowie można zadbać – im więcej
i lepiej o nie dbasz, tym aktywniejszy możesz być w swoim ży-
ciu! Każdy posiada swój własny, odpowiadający mu poziom ak-
tywności. Nie należy się zmuszać do niczego ani forsować wła-
snego ciała. Ale… Jak zawsze jest jakieś „ale”.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
17. Poziom aktywności

Nie wiem, czy jest tak u Ciebie, musisz sam sobie odpowiedzieć
na pytania, ale często po prostu nam się nie chce.

➢

Czy uważasz, że Twoja aktywność życiowa jest na wy-
starczającym poziomie?

➢

Czy odczuwasz satysfakcję z tego powodu?

➢

Czy zdarza się, że z powodu zaniedbań w Twojej działal-
ności ktoś ma do Ciebie pretensje lub cierpi?

➢

Czy porzuciłeś jakieś formy aktywności z powodu zwykłe-
go lenistwa?

➢

Czy relacje z członkami Twojej rodziny ucierpiały przez to?

➢

Jak jest naprawdę: nie masz czasu, możliwości czy po
prostu najzwyczajniej Ci się nie chce?

Pamiętaj, że poziomu jakości życia nie podniesiesz, siedząc
przed telewizorem albo nie zmieniając pracy na lepszą z leni-
stwa. Jak to mówią niektórzy: nie ma nic za darmo. Tym bar-
dziej sukcesów nie odnosi się nic lub mało pracując, także
w ogóle nie pracując nad sobą.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
18. Poziom świadomości

18. Poziom świadomości

Niejeden z Was pomyśli: co ten znowu wymyślił!? Poziom
świadomości brzmi jak hasło new age, ale nie ma co go sobie
lekceważyć. Otóż odpowiedni poziom świadomości obowiązuje
nas na różnych poziomach:

➢

rozumienia świata,

➢

rozumienia siebie,

➢

rozumienia innych.

Aby zrozumieć świat, otaczającą nas rzeczywistość, siebie i in-
nych, trzeba posiadać o nim odpowiednią wiedzę. W skrócie:
najlepiej zapewnia to jak najlepsza i najdłuższa edukacja. Jaki
morał z tego? Ucz się jak najwięcej! I poświęć w końcu trochę
czasu na dotarcie w głąb siebie, rozpoznanie swoich potrzeb,
pragnień, możliwości, prawdziwych emocji. Skutkiem będzie
lepsze funkcjonowanie w świecie i satysfakcjonujący poziom
kontaktów z innymi.

Zakładam, że skoro sięgnąłeś po taki tekst jak ten, jesteś osobą
posiadającą odpowiedni poziom refleksji i świadomości. Świa-
domość siebie rozwija się naturalnie, w toku rozwoju Twojego

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
18. Poziom świadomości

organizmu,   Ciebie   jako   odrębnej   jednostki,   jak   również   pod
wpływem   czynników   zewnętrznych.   Znajomość   siebie,  swoich
reakcji,   możliwości,   ograniczeń,   odczuwanych   emocji   to   dość
trudna sztuka. Tym bardziej że człowiek ma tendencje do ideali-
zowania   swojego   obrazu,   wyolbrzymiania   swoich   możliwości,
lub wręcz przeciwnie – przy zaburzeniach – do poniżania siebie,
deprecjonowania swojej wartości w oczach innych i swoich.

Czy jest możliwy obiektywny wgląd w siebie? Hm, sam siebie za-
skoczyłem tym pytaniem. A czy jest możliwy obiektywizm, gdy
inni nas opisują? Sądzę, że w obydwu przypadkach pełen obiek-
tywizm możliwy nie jest. Zresztą, czy kiedykolwiek jest? Opinie
na swój własny temat należy konfrontować z opiniami innych
o nas. Zarówno Ty nieświadomie, jak i inni świadomie lub rów-
nież nie, macie interesy w takiej, a nie innej ocenie Ciebie.

Mechanizmy rządzące zachowaniami i działaniem organizmu
są fascynujące. Pogłębiaj swoją wiedzę! Nie tylko z tego powo-
du warto znać siebie, swój organizm. Życie świadome to życie
w pełni, w przyjaźni ze sobą i światem zewnętrznym. To życie
oparte na refleksji, z poczuciem zrozumienia swojego skompli-
kowanego wnętrza i jego relacji z zewnętrzem. Świadomość sa-
mego siebie to także zagadnienie szczerości. Część z Was bę-
dzie potrzebowała sporo odwagi, aby uświadomić sobie prawdę
o sobie. Można długo oszukiwać się albo blokować informacje
płynące i z zewnątrz, i z wewnątrz. Informacje bolesne dla nas,

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
18. Poziom świadomości

niezgodne z tym, jak chcielibyśmy widzieć siebie. Spotkałem
i spotykam nadal ludzi, którzy za nic w świecie nie dopuszczają
do siebie sygnałów, że mają jakiś problem albo nie są tak ideal-
ni jak sądzą.

Życzę Ci więc odwagi i otwarcia się na prawdę o samym sobie.
Może Ci się wydawać, że takie bolesne przejście nie ma nic
wspólnego z podwyższaniem jakości życia. Otóż dobre pozna-
nie siebie usprawni Twoje funkcjonowanie, być może pogo-
dzisz się z sobą, będziesz mieć lepsze relacje z innymi. Warto.

Łatwiej jest poznać świat zewnętrzny, ten dostępny naszym
zmysłom, opisywany przez innych. Trudniej jest poznać świat
wewnętrzny, ten pod skórą, nasze wnętrze, osobowość, duszę.
Często szukamy winy za własne niepowodzenia i porażki w in-
nych. Należy za każdym razem zastanowić się, czy aby nie leży
ona po Twojej stronie. Podkreślę, że nie nakłaniam Cię do cią-
głego samobiczowania się, ale najpierw szukaj przyczyn w so-
bie, w swoim działaniu, a dopiero później w innych. Dążyć bę-
dziesz w ten sposób do doskonałości i nikt Ci nie zarzuci, że wi-
dzisz źdźbło w oku bliźniego, a nie widzisz belki w swoim.

Idealnie jest, gdy możesz zaakceptować siebie, swoje dobre
i złe strony. Złe, jeśli nie można ich zmienić. Trzeba ograniczyć
ich wpływ na swoje życie, ale przyjąć do wiadomości, że istnie-
ją, nie wypierać się ich.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
19. Praca i bezpieczeństwo zatrudnienia

19. Praca i bezpieczeństwo

zatrudnienia

W Polsce, kraju wciąż przechodzącym transformację ustrojo-
wą, bezpieczeństwo zatrudnienia jest jednym z częstszych pro-
blemów   zarówno   całych   społeczności   lokalnych,   jak   i   jedno-
stek.   Wysoki   poziom   bezrobocia   zmusza   nas   nieustannie   do
myślenia o tym, co się ze mną stanie, jeśli moje przedsiębior-
stwo zbankrutuje  lub będą redukować  zatrudnienie w moim
miejscu pracy.

Jakość naszego życia oceniamy przez pryzmat bezpieczeństwa
różnie rozumianego, także w sferze zatrudnienia. Nie da się
w pełni, bez zmartwień, żyć, jeśli grozi nam bezrobocie, już
straciliśmy pracę, a także wtedy, gdy po prostu myśl o ewentu-
alnej utracie pracy nie opuszcza nas na co dzień.

Wydaje się, że podobnych zmartwień nie powinni mieć Japoń-
czycy, gdzie w czasie kryzysu gospodarczego bezrobocie wynosi
4%! Można więc uznać je za bezrobocie naturalne, czyli nie
pracują ci, którzy nie chcą. Niestety my borykamy się z tym
problemem i nie da się przed nim uciec.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
19. Praca i bezpieczeństwo zatrudnienia

Oczywiście istnieją kategorie pracowników lepiej chronionych
przed zwolnieniem i gorzej, istnieją branże, gdzie ryzyko ban-
kructwa jest większe i takie, które od lat mają się dobrze i nic
nie wskazuje na to, by miały mieć kłopoty.

Niestety nic nie jest dane na zawsze i każdy może zostać bezro-
botnym.

Jaką więc strategię przyjmiesz wobec tego problemu? Oczywi-
ście nie masz bezpośredniego wpływu na sytuację gospodarczą
w kraju, więc takie działania możemy uznać za mrzonkę.

➢

Ale oczywiście posiadasz wpływ na swój status pracowniczy?

➢

Czy martwisz się możliwością utraty pracy lub bankructwa?

➢

Czy zastanawiałeś się, dlaczego akurat Ty się tego obawiasz?

➢

Jakie mogą być przyczyny, takie na które posiadasz
wpływ, Twojego zmartwienia:

brak doświadczenia?

brak Twojego zaangażowania w wykonywaną pracę?

wypalenie zawodowe?

brak odpowiedniego wykształcenia?

niskie kwalifikacje?

znudzenie wykonywaną pracą?

wysokie bezrobocie w Twojej okolicy?

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
19. Praca i bezpieczeństwo zatrudnienia

Te pytania w części zawierają odpowiedzi na pytanie, co mo-
żesz zrobić, aby podnieść jakość swojego życia poprzez zapew-
nienie sobie bezpieczeństwa zatrudnienia:

➢

uzupełnić wykształcenie,

➢

podnieść kwalifikacje,

➢

zmienić zawód na taki, który będziesz wykonywać z satys-
fakcją dla Ciebie i pracodawcy,

➢

zdobyć większe doświadczenie poprzez udział w dodatko-
wych pracach,

➢

brać udział w szkoleniach, seminariach, kursach,

➢

zmienić miejsce zamieszkania na region z większymi moż-
liwościami w zatrudnieniu.

Powiem Ci coś strasznego: całkowite bezpieczeństwo zatrud-
nienia nie istnieje. Nigdy i nigdzie. Niestety. Tyle że Ty już
wiesz, jak przeciwdziałać jego brakowi.

Praca, jej posiadanie, utrata, wykonywanie nielubianego zawo-
du, to wszystko wpływa na jakość życia. Jednak jest to sprzęże-
nie zwrotne – życie wpływa na pracę, jej jakość, tempo, zdol-
ność do skupienia się na niej. Jestem daleki od przypisywania
pracy nadmiernej roli i wyznaję zasadę, że pracuje się, aby żyć,
a nie żyje, aby pracować.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
20. Praktyki religijne

20. Praktyki religijne

Powiedzą niektórzy, że taka sfera życia jak wiara to bardzo in-
dywidualna sprawa i nie należy się w nią wtrącać. Wtrącać się
więc nie będę, ale z racji moich doświadczeń zawodowych i ży-
ciowych będę Cię zachęcał do pogłębiania swoich doświadczeń
i praktyk religijnych.

➢

Czy jesteś osobą wierzącą?

➢

Czy jesteś osobą praktykującą?

➢

Czy Twoje praktykowanie to spełnianie obowiązku czy
autentyczne przeżycia duchowe?

➢

Czy Twoja wiara pomaga Ci w codziennym życiu?

➢

Czy są wokół Ciebie osoby podzielające Twoją wiarę?

Człowiek jest silny, posiada wolną wolę, inteligencję, lecz nie-
stety nie ze wszystkimi problemami może sobie poradzić sam.
A nawet z pomocą życzliwych mu osób. W życiu występują ta-
kie sytuacje, które nas przerastają. Ani doświadczenie, ani siła
organizmu mogą nam nie pomóc, gdy rozwiązanie problemu
przerasta nasze zasoby i możliwości. Tym bardziej, gdy pro-
blem wydaje się nie do pokonania lub gdy wydarza się jakieś
nieszczęście.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
20. Praktyki religijne

Nie bez powodów Boga określa się jako skałę, na której powin-
no budować się swoje życie. Nie bez powodów również Bóg,
a nie ludzie, w naszej hierarchii wartości powinien stać na jej
szczycie. Ludzie mogą nas zawieźć, Bóg nigdy.

Obojętne, w jakiego Boga wierzysz, jaki system praktyk religij-
nych Tobie pasuje (bo przecież nie piszę tej książki, aby Cię na-
wracać), pogłębiaj swoją wiarę zarówno na poziomie emocji,
jak i wiedzy. On da Ci siłę do pokonania trudności, radość,
optymizm i nadzieję. Czyli kolejne elementy składowe wysokiej
jakości i udanego życia.

Często o tym zapominamy, że życia nie da się tylko i wyłącznie
sprowadzić do wymiernych wskaźników, tabel, pieniędzy. Sfera
duchowa jest nie mniej ważna, być może cierpienia duszy są
gorsze i bardziej niekomfortowe, niż dajmy na to małe miesz-
kanie czy niskie zarobki.

Wszystko to potwierdzają badania, z których wynika, że osoby
nie biorące udziału w praktykach religijnych są w mniejszym
stopniu zadowolone z życia. Tak więc wiara wpływa na nasze
subiektywne poczucie jakości życia.

Tyle że nad wiarą również należy pracować. Zapominamy
o tym, że jest ona wynikiem łaski, rozumu i woli! O łaskę może-
my się modlić i starać się być godnym jej przyjęcia. Rozum jest

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
21. Przeszłość

21. Przeszłość

➢

Czy istnieją w Twoim życiu sprawy, których do dziś nie
zamknąłeś?

➢

Czy istnieją problemy z przeszłości, które pozostawiłeś
nierozwiązane?

➢

Czy miałeś szczęśliwe dzieciństwo?

➢

Czy dobrze wspominasz okres dojrzewania?

➢

Czy sądzisz, że Twoja przeszłość determinuje Twoje aktu-
alne życie?

➢

Czy jest to pozytywny czy negatywny wpływ?

➢

Czy jeśli jest negatywny, można to zmienić?

➢

Kto lub co pomoże Ci w takiej zmianie?

Hm… Historia Twojego życia, dzieciństwo, dorastanie mogą
zdominować Twoje życie w ogromnym stopniu. Dwa etapy ży-
cia wymienione wyżej kształtują nas na całe życie. Mam na-
dzieję, że były to szczęśliwe dla Ciebie dni i ukształtowały Cię
na dojrzałego, silnego człowieka.

Niestety często zdarza się, że osoby, które nas otaczały, nie-
szczęścia, które nas dotykały, uczyniły z nas osoby strachliwe,

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
21. Przeszłość

nieufne, z poczuciem krzywdy i pretensji do świata. Nie wiń
się, jeśli akurat Ciebie to spotkało, to nie Twoja wina. Ważne,
co teraz z tym zrobisz. Czy pozwolisz, aby kamień wiszący Ci
u szyi nie pozwalał Ci wzlecieć, czy też znajdziesz siły i sposób
na jego odcięcie, pozbycie się tego balastu?

Jestem zbyt odpowiedzialnym człowiekiem, żeby przy tym te-
macie nie dać Ci pewnej rady. Gdy przeszłość ciąży Ci drobny-
mi sprawami, prawdopodobnie poradzisz sobie sam. Zbierz
siły, poczytaj książki, poradniki i działaj! Jeśli jednak są to po-
ważniejsze sprawy, których do tej pory nie przepracowałeś,
zgłoś się do specjalisty. Znajdziesz w sobie odwagę, aby razem
z fachowcem swoje życie uczynić lepszym. Powodzenia!

W czasach mojej młodości, gdy ktoś mówił, że przeszłość moż-
na przezwyciężyć, wszelkie urazy i traumy przepracować, zo-
stawić za sobą, a nawet wykorzystać dla lepszego życia, nie wie-
rzyłem. Znałem już wtedy osoby, które doświadczyły strasz-
nych rzeczy i nie sądziłem, że po takich doświadczeniach moż-
na normalnie żyć. Jednak w trakcie studiów i pracy zawodowej
poznałem mnóstwo osób, które w swojej przeszłości zostały do-
świadczone bardzo mocno: porzucone przez rodziców, mole-
stowane seksualnie, bite, zaniedbywane, uzależnione, po po-
ważnych chorobach. Wszystko to zostawia ślad na całe życie.
Wydawać by się jednak mogło, że po takich traumatycznych

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
21. Przeszłość

przeżyciach nie da się normalnie wśród ludzi, z nimi i samemu
ze sobą żyć.

Nic bardziej błędnego. Tak jak znam wiele osób po przeżyciach,
tak też wiem, że większość z nich zwyciężyła w walce z nie-
szczęściami, które ich dotknęły. Niewątpliwie odniosły naj-
większe sukcesy swojego życia. Co w ich przypadku to oznacza?
Ano już nie piją, nie ćpają, pojednali się z rodzicami, wykorzy-
stywani seksualnie tworzą związki i małżeństwa, inni cieszą się
życiem pomimo niepełnosprawności. To są wielkie sukcesy,
okupione wprawdzie codzienną ciężką pracą, ale są to ich wiel-
kie zwycięstwa. I jestem dla tych osób pełen podziwu.

➢

Czy w swojej przeszłości zostałeś oklejony etykietami mó-
wiącymi, że jesteś taki lub inny?

➢

Nie możesz się ich pozbyć?

➢

A może jest Ci z nimi wygodnie?

Bardzo często dorośli lub rówieśnicy wypowiadają o dziecku
sądy, opinie, które pozostają z nim na całe życie. Głupi, nieza-
radny, ciamajda, brzydki itp. Takie krzywdzące etykiety z prze-
szłości są hamulcem Twojego rozwoju. Nie pozwalają wznieść
Ci się ponad to, co wyrażają. Nosisz je w sobie, a one ograni-
czają Twoją aktywność, szepczą Ci cały czas: „do tego się nie
nadajesz, to nie jest facet dla ciebie, głupia brzydulo!”.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
22. Równość płci

22. Równość płci

Ten rozdział skierowany jest głównie do żeńskiej części Czytel-
ników. Oczywiście mężczyznom przyda się jego przeczytanie
jak najbardziej. A nawet bardziej.

Szkoda, że w ogóle jeszcze trzeba ten temat poruszać. Niestety z
różnych powodów problem ten nadal pozostaje nierozwiązany.

➢

Czy spotkałeś się kiedyś z negowaniem równości płci?

➢

Czy były to sytuacje prywatne, służbowe?

➢

Jak w środowisku Twoich znajomych jest traktowana
równość płci?

➢

Czy w pracy jesteś traktowana tak samo jak Twoi koledzy?

➢

Kto lub co ponosi odpowiedzialność za nierówne trakto-
wanie mężczyzn i kobiet?

➢

Czy Ty sama / sam traktujesz tak samo kobiety i męż-
czyzn (np. przy zatrudnianiu, wynagradzaniu)?

Na sprawę równości płci są różne spojrzenia. Jedni mówią, że
to bzdura, że dlatego jesteśmy odrębnymi płciami, żeby się ina-
czej traktować. Inni twierdzą, że równość płci oznacza równość
zarówno w prawach, jak i obowiązkach.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
23. Silny charakter

23. Silny charakter

➢

Potrafisz obronić własne stanowisko?

➢

Ulegasz pod wpływem nacisków?

➢

Czy musiałeś coś poświęcić w swoim życiu z uwagi na
słabość charakteru?

➢

Odpowiedziałeś szczerze?

Myśląc stereotypowo o silnym charakterze, myślimy o mężczy-
znach, tak zwanych prawdziwych mężczyznach, z ich zdecydo-
waniem, dążeniem do celów bez względu na koszty i innych lu-
dzi. Macho się nie poddają, nie cofają z raz obranej drogi.

Czy jednak naprawdę o to chodzi? Moim zdaniem nie do koń-
ca. Dla mnie silny charakter to niepoddawanie się przeciwno-
ściom losu, wiara w swoje możliwości, dążenie do obranego
celu, nieuleganie słabostkom charakteru i nałogom.

Powiesz zaraz, że kreślę tutaj obraz jakiegoś Supermana albo
innego Batmana. Nie. Sądzę po prostu, że charakter można
kształtować, pracować nad nim, choćbyś z dzieciństwa i dora-
stania wyszedł okaleczony, zubożony, ze słabym charakter-
kiem. Nie łudź się, to nie jest łatwa robota, wręcz przeciwnie,

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
24. Skłonność do ryzyka

24. Skłonność do ryzyka

➢

Czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się stracić pieniądze lub
rzeczy materialne z powodu skłonności do ryzyka?

➢

Czy kiedykolwiek naraziłeś swoje zdrowie lub życie na
niebezpieczeństwo?

➢

Czy kiedykolwiek naraziłeś zdrowie lub życie Twoich naj-
bliższych?

A teraz druga strona medalu…

➢

Czy zdarzyło Ci się nie zdobyć czegoś (pracy, pieniędzy,
uznania) z powodu nadmiernej ostrożności?

➢

Czy boisz się ryzykować swoim dobrym imieniem, nawet
wiedząc, że masz rację?

➢

Czy z powodu zbytniej ostrożności przeszedł Ci kiedykol-
wiek koło nosa intratny interes?

Jak zorientowałeś się po charakterze pytań, skłonność do ryzy-
ka można rozpatrywać jako jej nadmiar, bezmyślne angażowa-
nie się w niepewne sprawy, a z drugiej jako zbytnią ostrożność,
brak odwagi w działaniu. Pewien poziom ryzyka jest w życiu
niezbędny. Ten, kto nie ryzykuje, nie zyskuje. W Polsce naj-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
25. Stabilność polityczna

25. Stabilność polityczna

Część Polaków na słowa o polityce reaguje, rzekłbym delikat-
nie, alergicznie. Wydaje się, że nie lubimy polityki, nienawidzi-
my polityków, ale za to każdy się na polityce zna. Trzeba jed-
nak pamiętać, że politycy to ludzie wybrani spośród nas, więc
są jakby naszym odbiciem. A jednak na nich narzekamy.

Wróćmy jednak do stabilności politycznej. Wbrew pozorom ma
ona spory wpływ na nasze codzienne życie. Nie odczuwamy
tego, ponieważ… w naszym kraju istnieje stabilność polityczna.
Dopiero jej brak uświadomiłby nam, jak istotne jest to zjawisko.

Czym się ono przejawia? Zmiany polityczne następują na ogól-
nie przyjętych demokratycznych zasadach, poprzez wybory.
Nie rewolucje. Zmiany takie nie następują zbyt często, na przy-
kład zmiana koalicji ma miejsce zazwyczaj po wyborach termi-
nowych, a nie przyspieszonych w wyniku rozwiązania parla-
mentu.

Gorzej jest ze sprawami, na które politycy mają duży wpływ.
Na przykład stabilnością prawa, które w naszym kraju nie tylko

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
26. Stosunek do przemian ustrojowych

26. Stosunek do przemian

ustrojowych

Wśród Polaków, ogólnie nastawionych do wszystkich sfer życia
publicznego dość krytycznie, również na temat przemian ustro-
jowych panuje negatywna opinia. Nie tak miało być, a ja mam
teraz gorzej, a kiedyś to było lepiej, teraz to tylko kradną itd.
Bardzo często jednak okazuje się, że idziemy z tłumem, to zna-
czy narzekamy, bo inni też to robią i nasze niezadowolenie nie
wynika z osobistej sytuacji.

➢

Jaki jest Twój stosunek do przemian ustrojowych, które
zaszły i zachodzą w naszym kraju:

pozytywny?

negatywny?

ambiwalentny?

➢

Z czego on wynika: z zasłyszanych opinii czy też Twojej
konkretnej osobistej sytuacji?

Sam miałem wątpliwości, czy rzeczywiście jest to czynnik wpły-
wający na poziom naszego życia. Jest i oprócz pośrednich jego
skutków, jak na przykład braku pracy, utraty władzy, prestiżu,

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
27. Stres

27. Stres

➢

Czy obserwujesz u siebie następujące symptomy:

silne bóle głowy?

bóle brzucha lub wzdęcia?

ból albo napięcie mięśni karku i ramion?

bóle w klatce piersiowej lub sercu?

suchość w ustach lub gardle?

napady pocenia się?

uczucie duszności?

łamanie i ból w całym ciele?

gwałtowne bicie serca (palpitacje)?

dreszcze lub drgawki?

uczucie parcia na pęcherz i częstsze oddawanie moczu?

uczucie zmęczenia niezwiązanego z pracą?

zaparcia?

krwawienie z nosa?

gwałtowne skoki ciśnienia krwi?

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
27. Stres

Wszystkie powyższe pytania są równocześnie symptomami
stresu. Jeśli więc obserwujesz je u siebie, przeżywasz mniej lub
bardziej silny stres. Nie należy go lekceważyć! Tylko co z tym
cholerstwem można zrobić?

Na temat stresu zapisano więcej papieru niż na inne tematy
związane z naszym ciałem razem wzięte. Od stresu nie da się
uciec, jest on związany ze wszystkimi polami naszej działalno-
ści, wszystkimi sferami życia.

Sam mam problemy z panowaniem nad stresem, więc akurat
w tym temacie nie jestem zbyt wiarygodny. Co nie oznacza, że
z nim nie walczę, że nie próbuję coraz to nowych sposobów na
chociażby jego ograniczenie. I przyznam się do jednego. Sposo-
by opisywane w różnych publikacjach są skuteczne. Tyle że nie
wszystkie są dla wszystkich. Popróbuj więc różnych, obserwuj,
czy są efekty Twoich działań i stosuj te najbardziej skuteczne.

Najważniejsze jest wsparcie rodziny i znajomych. Podobno
jeszcze pieniądze osłabiają stres, ale wynika to pewnie z braku
posiadania trosk związanych z niedoborem środków na utrzy-
manie. W walce z tym zjawiskiem można przyjąć jedną z dwóch
strategii: albo działanie mające na celu jego ograniczenie lub
zlikwidowanie, albo szukanie czegoś, co nas odstresuje. Zawsze
polecam tę pierwszą, ponieważ druga kończy się zazwyczaj źle.
Alkohol, narkotyki, kompulsywny seks, szukanie rozładowania

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
28. System wartości

28. System wartości

Wartość to coś, co jest dla nas bardzo ważne. Coś, czym kieru-
jemy się w życiu, nasz kompas, drogowskaz. System wartości
może być uwewnętrzniony albo tylko deklarowany. Uwew-
nętrzniony nie musi być wcale uświadomiony, po prostu postę-
pujemy według pewnych wartości, niekoniecznie zdając sobie
z tego sprawę. System wartości deklarowany istnieje na potrze-
by innych i jakichś oczekiwanych korzyści, na przykład zdoby-
cia partnera, zrobienia interesu.

Sytuacją idealną jest, gdy wartości przez nas deklarowane są
tymi zinternalizowanymi i naprawdę wyznawanymi.

➢

Czy jesteś w stanie wyliczyć i opisać wyznawane przez
Ciebie wartości?

➢

Czy Twój system wartości jest uzewnętrzniony, czy tylko
deklarowany?

➢

Jeśli tylko deklarowany, dlaczego tak się dzieje?

➢

Czy system wartości Twojego partnera jest taki sam jak Twój?

➢

Jeśli nie, to jakie problemy wynikają z tego faktu?

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
28. System wartości

Od wielu lat Polacy wskazują stały zestaw rzeczy dla nich waż-
nych:

➢

zdrowie,

➢

udane małżeństwo,

➢

dzieci,

➢

praca,

➢

pieniądze.

Oczywiście w codziennym życiu sprawy nie wyglądają tak różo-
wo. Co z tego, że cenimy pewne wartości, jeśli nie dążymy do
nich, a jeśli nawet je osiągniemy, nie szanujemy, wręcz niszczy-
my (np. rodzina). Można wartości traktować instrumentalnie,
do osiągnięcia jakichś ważniejszych celów. Czasami w stanach
wyższej konieczności jest to niezbędne, ale raczej unikaj po-
święcania jednych na rzecz innych.

Dla jakości naszego życia ważne jest również to, czy system war-
tości przez Ciebie wyznawany, jest podzielany przez Twoje oto-
czenie, najbliższych. Uczciwemu ciężko się żyje wśród złodziei,
pracowitemu wśród leni, wiernemu wśród pięknych kobiet.
Druga strona medalu także może obniżyć Twoje poczucie zado-
wolenia z życia. Gdy Twój system wartości, według którego ży-
jesz, jest odmienny od systemu ludzi Cię otaczających, z pew-
nością odczuwasz dyskomfort. Co można zrobić? Zmienić sie-
bie albo otoczenie.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
29. Sytuacja materialna

29. Sytuacja materialna

Oj, brak pieniędzy może popsuć humor. Pogoń za nimi może
wywrócić życie do góry nogami, do tego stopnia, że straci cały
swój smak, a człowiek będzie z niego niezadowolony.

Ale zostawmy to…

➢

Czy jesteś zadowolony ze swojej sytuacji materialnej?

➢

A jeśli nie, to dlatego, że:

brakuje Ci środków na realizację podstawowych potrzeb?

brakuje Ci pieniędzy na swobodne realizowanie swoich pasji?

porównujesz się z tymi, którzy posiadają więcej od Ciebie?

To jak to jest z Tobą naprawdę? Narzekasz, bo nie masz, bo nie
masz tyle, ile byś chciał (po co tyle właśnie?), czy dlatego, że
inni mają więcej?

Wbrew temu, co niektórzy twierdzą, w dążeniu do zysku, do za-
rabiania więcej, nie ma nic złego. Pod warunkiem, że nie przy-
słania to innych celów życiowych, a już nie daj Boże innych lu-
dzi i naszych relacji z nimi!

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
29. Sytuacja materialna

We wszystkim trzeba zachować umiar, a pieniądze, choć bar-
dzo ważne, nie są najważniejsze. Wierz mi, pracuję od lat mię-
dzy innymi z ludźmi, którzy stracili zdrowie. Nic go nie zastąpi,
nie można go kupić… Nie poświęcaj rodziny, przyjaciół, także
zdrowia – dla pieniędzy. Nie warto.

Oczywiście istnieje mnóstwo sposobów na osiągnięcie satysfak-
cjonującego poziomu sytuacji materialnej. Z doświadczenia wła-
snego, rodziny i znajomych wiem jednak, że jedynym sposobem,
który pozostaje nam, zwykłym szarym ludziom, jest… praca.
Wszelkie sposoby na skróty, szybkie pomysły na wielką kasę
albo nie udają się, albo są nieuczciwe. Można jeszcze próbować
pieniądze wygrać, ale los bywa kapryśny i mało komu się szczę-
ści. Ciężką pracą ludzie się bogacą. Gdy jeszcze będziesz robił to
z głową pełną pomysłów, to sukces gwarantowany!

Sytuacja materialna to nie tylko bieżące dochody, ale również
posiadany majątek. Można nie mieć żadnych dochodów, a być
szczęśliwym człowiekiem żyjącym z zysków z majątku – odse-
tek, wynajmu. Można również posiadać wiele dóbr doczesnych,
które mogą być zabezpieczeniem na trudne chwile.

Usłyszane w radiu: Duże pieniądze ma się wtedy, gdy nie
trzeba w sklepie zwracać uwagi na ceny.

Coś jest na rzeczy…

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
30. Twórczość

30. Twórczość

Nie! Nie uciekaj! Przeczytaj ten rozdział!

Napisałem tak dlatego, że wiele osób, słysząc o twórczości, od
razu ma skojarzenia z artystami, dziwakami, z jakimiś bohomaza-
mi albo nudnymi wierszami. Najczęściej mówią „Tfu!rczość nie
jest dla mnie!”

Oczywiście nie zgadzam się z taką opinią. Tworzenie w sensie
dosłownym nie jest zarezerwowane dla absolwentów szkół ar-
tystycznych. Nie trzeba posiadać wykształcenia plastycznego,
by malować obrazy, a muzycznego, by pisać piosenki. Amato-
rzy również tworzą sztukę i często odnoszą sukces. A ile jest
tworzących w domu, niemyślących o sukcesie i sławie, tylko ro-
biących to dla własnej satysfakcji!

➢

Myślałeś kiedyś o tym?

➢

Czy wiesz, gdzie w Twoim mieście możesz nauczyć się na
przykład robienia kilimów? Albo śpiewania?

Niektórzy artyści, na przykład surrealiści, mówili nawet o twór-
czym spędzaniu wolnego czasu. Wprawdzie w ich czasach nie
było telewizji, ale dzisiaj do tego to się odnosi. Zamiast aktyw-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
30. Twórczość

nie, twórczo spędzać czas, siedzimy przed telewizorem. A prze-
cież nawet komputer i Internet dają wiele możliwości: pisanie
bloga, rysowanie i malowanie, edycja zrobionych zdjęć, tworze-
nie stron internetowych, muzyki itd.

A wspólne zajęcia twórcze z rodziną z pewnością wzmocnią
Was, ułatwią wzajemne poznanie i zrozumienie, łatwiej będzie
można nawiązać (albo nie stracić…) kontakt z dorastającymi
dziećmi.

Z uprawianiem sztuki, ale również życia, wiąże się termin flow
– przepływ. Oznacza to stan całkowitego poświęcenia się temu,
co robimy, jakiemuś kreatywnemu zajęciu. Mnie taki stan zda-
rzył się zaledwie parę razy: zapomniałem o całym świecie, by-
łem maksymalnie skupiony, ale nie męczyłem się. Po zakończe-
niu byłem zdziwiony, że upłynęło tyle czasu. I odczuwałem
wielką satysfakcję z wykonanej pracy (twórczej). Szkoda, że
zdarza się to tak rzadko…

A napisałem tyle o sztuce, ponieważ interesują mnie wszelkie
jej przejawy. Twórczość to oczywiście nie tylko uprawianie
sztuki, ale również, a może przede wszystkim w przypadku ta-
kich zwykłych ludzi jak my, twórcze życie. Czyli takie, w którym
nie boisz się próbować nowych rzeczy, podejmujesz decyzje na-
ruszające status quo, zaskakujesz pomysłowością, kreatywno-
ścią w każdej sferze życia. Osoba żyjąca twórczo nieustannie

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
30. Twórczość

zadaje pytania, szuka rozwiązań dotychczas nieznanych choćby
jej samej, próbuje zrozumieć siebie i otaczający ją świat.

Definicji twórczości istnieje chyba tyle, ile osób się tym zajmu-
je. Na przykład według jednych twórczość to oryginalne pomy-
sły, dotąd przez nikogo nieprzedstawione, ale użyteczne. Inni
mówią, że to nowe spojrzenie na stare sprawy. Jeszcze inni po
prostu wymieniają przykłady oryginalnych rozwiązań w prze-
myśle, sztuce, życiu codziennym.

Z pewnością i Ty mógłbyś podać przykłady ze swojego życia, któ-
re uznać można za przejaw twórczości – czy to w życiu osobi-
stym, czy zawodowym. Gdybyś miał z tym trudności, nie przej-
muj się. Uważam bowiem, że przejawów twórczości do końca
nie można zmierzyć ani zważyć, ani czasem opisać. Mogą to być
drobnostki, których Ty nie zauważasz, ale widzą i doceniają inni.
Zapytaj, czy ktoś postrzega Cię jako osobę twórczą?

Kompletni malkontenci muszą pamiętać, że zdolności twórcze
można rozwijać. Z pomocą trenerów lub tylko jakiegoś pod-
ręcznika, który kupić można bardzo łatwo. Musisz tylko wie-
dzieć, jakie zdolności chcesz rozwijać, chyba że ogólne twórcze
myślenie. Nawet tutaj nie można być leniem. A może właśnie
nie można być leniem, chcąc rozwijać swoje zdolności?

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
31. Uczestnictwo w kulturze

31. Uczestnictwo w kulturze

➢

Jak często bywasz w: teatrze, operze, filharmonii, kinie,
na koncercie?

➢

Czy uczestniczysz w wydarzeniach kulturalnych odbywa-
jących się w Twojej miejscowości?

Zauważ, że raczej nie pytam Cię o rozrywkę, a o udział w kultu-
rze. W badaniach socjologicznych pytania dotyczące uczestnic-
twa w kulturze zazwyczaj odnoszą się właśnie do tak zwanej
kultury wysokiej. Oczywiście świetnie byłoby, gdybyśmy wszy-
scy mieli do niej dostęp i chcieli z jej propozycji korzystać. Jest
to jednak problem.

➢

Czy w swojej miejscowości posiadasz w ogóle dostęp do
instytucji kulturalnych?

Właśnie. Mieszkańcy dużych miast nie mogą narzekać na do-
stęp do nich, na ofertę imprez kulturalnych. Różnego rodzaju
przeglądy, koncerty, wizyty gwiazd, stale otwarte muzea, gale-
rie. Jest w czym wybierać. Niestety pozostali muszą do jakiegoś
miasta dojechać. Dla niektórych nie jest to problem, dla innych
bariera nie do przeskoczenia: odległość, brak transportu, kosz-
ty dojazdu, stan zdrowia. Dla tych z Was, którzy czują potrzebę

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
31. Uczestnictwo w kulturze

uczestniczenia w kulturze, są właśnie dwa wyjścia: albo dojeż-
dżać, albo… zmienić miejsce zamieszkania i przenieść się do
miasta z dużą (lub jakąkolwiek) ofertą kulturalną. Znam osoby,
które zrobiły to, mając również na uwadze rozwój swoich dzie-
ci. Godne pochwały, choć wymagające dużego wysiłku.

A osoby mające swobodny dostęp do instytucji kultury? Przy-
czyny niekorzystania z nich są zazwyczaj prozaiczne: brak pie-
niędzy na bilety, brak czasu, opieka nad dziećmi, zmęczenie,
strach przed niezrozumieniem sztuki nowoczesnej. Wszystkie
te przeszkody można ominąć: korzystać z galerii i muzeów
w dni wolne od opłat, wygospodarować czas i spędzić go razem
z rodziną na koncercie, powierzyć dzieci babci, zapoznać się
z katalogiem wystawy – ułatwia to jej zrozumienie. A więc
można, trzeba tylko chcieć.

Istnieje jeszcze inna przyczyna nieuczestniczenia w wydarze-
niach kulturalnych. Ludzie po prostu nie odczuwają takiej po-
trzeby. Ani rodzina, ani szkoła z jej nudnymi lekcjami plastyki,
muzyki, sztuki nie rozbudzają takich zainteresowań! Nie przy-
gotowano nas do świadomego odbioru sztuki, nie jest to trud-
ne, choć z braku wiedzy wydaje się ona niezrozumiała, herme-
tyczna. Nic bardziej mylnego, tyle że trzeba się do jej odbioru
przygotować.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
32. Uzależnienia

32. Uzależnienia

Uzależnienie to silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności
albo zażywania jakiejś substancji. Popularne powiedzenie
mówi, że można uzależnić się od wszystkiego. I tak jest rzeczy-
wiście: alkohol, narkotyki, papierosy, spożywanie jedzenia
i niejedzenie, telewizja, Internet, pornografia, seks, inni ludzie.
Wszystko może być obiektem uzależnienia. Co nie znaczy, że
wszyscy są uzależnieni, na szczęście. Choć niektórzy terapeuci
skłonni są z każdego zrobić osobę uzależnioną. Oczywiście dla
własnego interesu.

W tym przypadku pytanie podstawowe brzmi:

➢

Czy jesteś od czegokolwiek uzależniony?

Odpowiedź oczywiście musi być szczera. Oszukiwanie samego
siebie jest cechą osób uzależnionych. Ci, którzy potrafią się
przyznać, robią pierwszy krok do uporządkowania swojego ży-
cia. Do uzdrowienia.

Zaryzykuję tezę, że nie ma co myśleć o innych czynnikach
wpływających na jakość Twojego życia, jeśli jesteś osobą uza-
leżnioną. Uzależnienie wpływa destrukcyjnie na wszystkie sfery

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
32. Uzależnienia

życia i Twoje funkcjonowanie: niszczy organizm, konstrukcję
psychiczną, relacje z innymi. Jest to pierwsza rzecz, jaką po-
winno się uporządkować w swoim życiu. Bez wyjścia z uzależ-
nienia poprawa jakości życia w innych sferach, nawet jeśli na-
stąpi, będzie pozorna, tymczasowa, bo i tak wszystko ulegnie
zniszczeniu. Nie ma co się ociągać, każdy kolejny dzień trwania
w nałogu to dzień stracony, a może nawet skracający Ci życie.

Trzeba również zdawać sobie sprawę z tego, że uzależnienie ni-
gdy nie jest problemem tylko i wyłącznie dla chorego, ale rów-
nież dla jego najbliższych i otoczenia. Nie żyjemy izolowani od
innych i świata, choćbyśmy nie wiem jak mocno w to wierzyli.
Pamiętaj, że z pewnością możesz liczyć na czyjeś wsparcie: ro-
dziny, przyjaciół, fachowców z odpowiednich ośrodków, którzy
oczekują na Ciebie z kompleksową pomocą.

Jak już wiesz, w życiu zawodowym spotykałem i spotykam spo-
ro osób uzależnionych. Przede wszystkim są to osoby uzależ-
nione od alkoholu. Alkoholicy. Mamy to szczęście, że część
z nich to ludzie już niepijący, czasami nawet od kilkunastu lat.

Być może pomyślisz, że jestem naiwnym, niepoprawnym opty-
mistą, ale wierzę w to, że uzależnienie można pokonać tym, co
jest uzależnione: wolą, ciałem, mózgiem. Jak tym alkoholikom,
których znam, udało się wyjść z nałogu? Co takiego się stało, że
przestali pić? Bywało różnie: nakaz sądu (mało skuteczna mo-

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
32. Uzależnienia

tywacja), prośby i groźby rodziny, wypadek, utrata zdrowia,
domu.

No dobrze, ale dlaczego jednym się udało, a wielu innych nadal
chleje i ćpa? Przecież też doznają różnych wstrząsów, ich żony
i mężowie (tak, kobiety również piją i ćpają) błagają ich, żeby
przestali, są bezdomni, niedługo umrą, a mimo to nie przestają?

Według mnie cały sekret tkwi w tym, że oni nie chcą przestać,
a tamci chcieli. Przekonują mnie niektórzy, że to nie jest takie
proste, a ja się upieram: trzeba chcieć. Trzeba podjąć decyzję
i trzymać się jej przy wsparciu najbliższych. Sfera wolicjonalna
to podstawa. Nic innego i nikt nie uratuje zdrowia i życia osoby
uzależnionej, tylko ona sama.

Chwilunia! – krzykniesz – łatwo to napisać, trudniej wykonać!
A ja się z Tobą zgodzę! Wiem jednak, widzę ich na co dzień, że
są ludzie, którzy nawet jeśli kiedyś upadli, to w pewnym mo-
mencie zechcieli wstać i wygrali.

A w kontekście jakości życia zyskali także między innymi takie
oto skarby: zdrowie, dłuższe życie, udane związki, miłość dzie-
ci, szacunek innych, pieniądze, prawdziwych przyjaciół, opty-
mizm, perspektywy na jakąkolwiek przyszłość… Oj, długo by
wymieniać! Bez rzucenia nałogów nie ma co myśleć o poprawie
jakości życia.

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
33. Warunki mieszkaniowe

33. Warunki mieszkaniowe

➢

Czy mieszkasz samodzielnie?

➢

Czy wielkość mieszkania / domu jest wystarczająca dla
Ciebie i Twojej rodziny?

➢

Czy będzie konieczne powiększenie metrażu (np. z uwagi
na powiększenie się rodziny, dorastanie dzieci)?

➢

Czy wraz z Tobą mieszkają inne pokolenia (rodzice, te-
ściowie, dorosłe dzieci)? Czy powstają z tego powodu
konflikty?

➢

Czy niezależnie od powyższego jesteś zadowolony z wa-
runków mieszkaniowych?

Budowa mieszkań, łatwo dostępne i tanie kredyty, to hasła
kampanii wyborczych od wielu lat. Pomimo braku mieszkań,
w Polsce jest wysoki odsetek posiadania lokali mieszkalnych na
własność. Oznacza to, że jeśli już ktoś ma to upragnione M, to
jest to najczęściej jego własność. Zamożni obywatele…

Nie ma co udawać, że szczególnie dla młodych ludzi, będących
na tak zwanym dorobku, zdobycie własnego mieszkania czy
domu to jeden z głównych celów życiowych. Własny dach nad
głową oznacza poczucie bezpieczeństwa, miejsce do budowania

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
33. Warunki mieszkaniowe

rodziny. Jest to więc element jakości życia silnie połączony z
innymi.

Wróćmy na chwilę do powyższych pytań. Można bowiem być
na swoim, ale tworzyć rodzinę wielopokoleniową, na przykład
mieszkając z… teściami. Mogą być ludźmi do rany przyłóż, każ-
dy może się starać, ale jak wynika z mojego doświadczenia za-
wodowego, prawie zawsze ktoś komuś nadepnie na odcisk, na-
razi się byle czym. Konflikty narastają, zaczynają przeszkadzać
nawet drobiazgi, obydwie strony myślą tylko o jednym: miesz-
kać osobno! A jeśli tak nie jest, to moje szczere gratulacje!

Jeśli nie jesteś zadowolony ze swojego życia, to może powodem
są warunki mieszkaniowe?

Z życia wzięte
Kolejny   skrajny   przykład   z   mojej   praktyki   zawodowej.
Pokazuje   on,   że   nawet   największe   przeszkody   można
przezwyciężyć.
Ich rodzice byli alkoholikami. Piątka rodzeństwa została
umieszczona   w   placówce   opiekuńczo-wychowawczej.
Matka i ojciec rozwiedli się. Kobieta zaczęła układać sobie
życie z innym mężczyzną, ale bez dzieci. Ich ojciec wybrał
ucieczkę przed wszystkimi problemami i pojechał gdzieś
w Polskę.

100

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
34. Wiek

34. Wiek

Jak można wpłynąć na taki element jakości życia jak wiek?
Przecież to niemożliwe. Nawet jeśli uwierzymy reklamom, że
możemy być młodsi, albo co najmniej nie starzeć się, pod wa-
runkiem, że użyjemy… (tu wstaw nazwę produktu). Oczywiście
wieku się nie zmieni, nie oszuka, nie można przed upływem
czasu uciec. I Ty również nie możesz. Musisz to zjawisko jedy-
nie zaakceptować.

Niezgoda na coś, na co nie masz wpływu, oznacza frustrację,
niezadowolenie, depresję. Zaakceptuj upływ czasu, starzenie
się, zmiany zachodzące w Twoim organizmie. Są naturalne
i nieuchronne.

Do starzenia się można się przygotować, a nawet należałoby.
Psychicznie, ale również fizycznie. Dbaj o zdrowie już teraz, bę-
dziesz zdrowszy na starość. I choć brzmi to zdanie jak wyjęte ze
skeczu,  jest jednak bardzo mądre.  Starość  pod względem fi-
zycznym   nie   jest   najłatwiejsza.   Człowiek   choruje,   jest   coraz
mniej   sprawny,   zawodzą   narządy   zmysłu.   Im   więcej   dbamy
o siebie przez całe życie, tym lepszej jakości będzie nasza sta-

102

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
35. Wolność polityczna

35. Wolność polityczna

Ilekroć słyszę wypowiedzi polityków z różnych stron sceny po-
litycznej o zagrożeniu demokracji lub braku wolności politycz-
nej w Polsce, tyle razy mam ochotę popukać się w czoło. Wol-
ność polityczna istnieje i moim skromnym zdaniem nie jest za-
grożona. Zgadzam się ze zdaniem politologów, że przywilej ten
może być ograniczony tylko i wyłącznie przez bezpieczeństwo
publiczne i dobro drugiej osoby. Tylko więc w przypadku ich
zagrożenia, można by rozważyć ograniczenie lub czasowe za-
wieszenie wolności politycznych.

Nawet jeśli niestety zdarzy się, że politycy i funkcjonariusze
publiczni wykorzystują stanowiska do zamykania ust przeciw-
nikom, to jest to przecież ujawniane. Nie ma u nas więźniów
politycznych, wszelkie ograniczenia udziału w polityce mogą
nałożyć tylko wyborcy albo sądy. Niech sobie jeden z drugim
poogląda telewizję, a zobaczy, co dzieje się w Chinach, Korei
Północnej, Iranie, na Kubie, Białorusi i w innych państwach to-
talitarnych. Jesteśmy demokratycznym państwem z wolnością
polityczną i niech tak zostanie. A Ty nie martw się tym!

104

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
36. Współuczestnictwo w życiu społecznym

36. Współuczestnictwo

życiu społecznym

➢

Bierzesz udział w życiu swojej społeczności?

➢

Udzielasz się politycznie lub charytatywnie?

➢

Należysz do rady parafialnej, jakiegoś związku lub sto-
warzyszenia?

Większość z Czytelników na wszelkie tego typu pytania odpo-
wie: nie.

Tak przynajmniej wynika ze statystyk. Udział Polaków w dzia-
łaniach społecznych jest jednym z najniższych w Europie. Lu-
bimy dużo mówić, wymądrzać się, pouczać, ale do działania
przystępuje niewielu z nas. Są to oczywiście pozostałości po
systemie socjalistycznym, gdzie tego typu działania były wymu-
szane, w organizacjach demokracji nie było za grosz, a jeśli już,
to ich cele działania rozmijały się z potrzebami ludzi.

Żyjemy w innej rzeczywistości już 20 lat, a jednak nadal jakby
nam się nie chciało. Tym bardziej podziwiam wszystkich tych,
którzy udzielają się, pomagają, startują w wyborach, organizują
imprezy itp.

105

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
37. Wygląd

37. Wygląd

➢

Czy kiedykolwiek miałeś problem z akceptacją swojego
wyglądu?

➢

Czy negatywnie oceniasz swój wygląd?

➢

Jakie są tego skutki?

➢

Czy pytałeś o ocenę osoby, które mogą obiektywnie to
uczynić?

➢

Co na ten temat twierdzi Twoja partnerka / Twój partner?

Nie sądzę, aby tę książkę czytały nastolatki. Temat jakości życia
z pewnością w ich rozmowach czy przemyśleniach jeszcze nie
pojawia się. Wspominam o tym dlatego, że krytyczne spojrze-
nie na własny wygląd pojawia się w okolicach dojrzewania
(czasami wcześniej). Chcieliśmy podobać się płci przeciwnej,
nasze ciało za to zmieniało formę i treść i za nic nie chciało być
takie, o jakim marzyliśmy. Z tego się wyrasta.

Albo i nie. Niestety niektórzy z akceptacją siebie mają problem
przez całe życie. Po raz kolejny będę zachęcał osoby mające po-
ważne problemy do skonsultowania się ze specjalistami.
Współczesna cywilizacja z kultem młodości, ciała idealnego,
potrafi niestety niektórych wpędzić w depresję. Anoreksja, bu-

107

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
37. Wygląd

limia, operacje plastyczne, inne ingerencje w ciało człowieka
(np. piercing) to dla mnie przejawy zbyt krytycznego stosunku
do własnego ciała. Podobnie jak wiek, ciało należy zaakcepto-
wać, a poza tym tylko dbać o zdrowie i wygląd. I słuchać, co na
nasz temat mają do powiedzenia osoby, które nas kochają.

➢

Czy podoba Ci się Twoje ciało?

➢

Co konkretnie Ci się w nim nie podoba? Wypisz to!

➢

Jak sądzisz, co z tym można zrobić?

➢

Czy są wśród tych rzeczy takie, które można zmienić?

➢

Na przykład fryzurę, zaniedbane zęby czy skórę?

➢

Dlaczego tego nie zmieniłeś?

Pewnie na Twojej liście są i takie, których zmienić nie można.
Jesteś za niski? Za wysoki? A w porównaniu do kogo właści-
wie? W czym Ci to przeszkadza? Dlaczego miałbyś być wyższy
lub niższy? To tylko przykład, zadaj sobie te pytania zgodnie
z wypisaną listą.

Skąd ta chęć do ciągłego porównywania się z innymi? Nie po-
równuj się niepotrzebnie! Zamartwiamy się swoim wyglądem,
bo wciąż porównujemy go do wyglądu innych: modelek, pre-
zenterów, sąsiadki, kumpla. Komu to potrzebne? Naprawdę
nie masz ważniejszych rzeczy na głowie?

108

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
38. Wykształcenie

38. Wykształcenie

➢

Jesteś zadowolony z osiągniętego poziomu wykształcenia?

➢

Czy uważasz, że osiągnąłeś w tym zakresie wszystko, na
co Cię stać?

➢

Czy jest dziedzina, która szczególnie Cię interesuje, ale nie
uczyłeś się jej?

➢

Czy myślałeś o tym, aby to zrobić?

Rzadko namawiam do tego, by być niezadowolonym, ale
w przypadku wykształcenia mówię tak: nie przestawaj, idź da-
lej, ucz się, choćbyś miał już sto lat!

Wykształcenie to takie dobro, którego nikt nam nie odbierze!
Idź do szkoły, zdobądź nowy zawód, skończ studia, uczęszczaj
na kursy!

Polacy i tak gremialnie skorzystali z możliwości, jakie zaofero-
wał rynek edukacyjny. Mamy jeden z wyższych odsetków uczą-
cych się dorosłych, setki szkół różnych szczebli. Zgadzam się, że
jakość tego kształcenia i jego wynik, czyli wykształcenie, nie za-
wsze jest na odpowiednim poziomie. Oprócz skrajnych przypad-
ków jednak, jakakolwiek wiedza jeszcze nikomu nie zaszkodziła.

110

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
38. Wykształcenie

Człowiek wykształcony nie tylko ma większe szanse na rynku
pracy, lecz również lepiej rozumie świat, innych ludzi, siebie, ma
poczucie spełnienia i satysfakcji, większe poważanie u innych.

Pracowałem między innymi z młodymi ludźmi, którzy wybierali
dalszą drogę edukacji albo… chcieli z niej zrezygnować. Zawsze
wszystkich namawiałem na naukę stosowną do ich możliwości
intelektualnych. Zachęcałem, aby chociaż spróbowali. Jeśli już
żaden argument nie trafiał, mówiłem: zrób to dla papierka,
może Ci się przydać. O chociaż nie wszyscy wytrwali, nie każde-
mu się udało, to nadal wszystkich namawiam: uczcie się!

Z badań wynika, że tak naprawdę biorąc pod uwagę dochody, liczy
się w tej konkurencji tylko wykształcenie wyższe. Dodatkowo efekty
finansowe studiów rosną wraz ze stażem pracy. Tak więc najefek-
tywniej jest studiować za młodu, a następnie pracować, wykorzy-
stując zdobytą wiedzę, dyplom i doświadczenie. Pamiętaj: dobre
wykształcenie to jeden z elementów wysokiej jakości życia.

Z życia wzięte
Kolejna historia jednego z podopiecznych. Wychowywał
się w rodzinie, której, przykro to mówić, lepiej w ogóle
nie pamiętać. Zaniedbany, pozostawiony właściwie sam
sobie, trafił w końcu do rodziny zastępczej. Niestety sąd
umieścił go u najbliższej rodziny, cioci i wujka, którzy

111

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
38. Wykształcenie

również   nie   nadawali   się   do   sprawowania   opieki   nad
chłopcem. Mieli dobre intencje, ale brakowało im umiejęt-
ności i chęci do nauczenia się ich. Jedyne, czego żądali od
dzieciaka, to pracy w gospodarstwie. A przecież nie każ-
dy nadaje się do wszystkiego. Z czasem zrobił się z tego
duży problem, ponieważ chłopaka nie interesowało życie
i praca na wsi.
Po szkole podstawowej poszedł do szkoły zawodowej, aby
zdobyć jakikolwiek zawód, gdyby nie udało mu się pójść
dalej. Ukończył jednak potem technikum i zdał maturę.
Gdy rozpoczął studia, opiekunowie w końcu zrozumieli,
że chłopak jest zdolny i nie chce być rolnikiem, choć prze-
cież samo w sobie nie jest ten zawód niczym złym. W cza-
sie   studiów   zaczął   udzielać  się  w   samorządzie  studenc-
kim,   w   kołach   naukowych.   Utrzymywał   się   ze   stypen-
diów. Wcześniej miał jedynie aspiracje, ale brakowało mu
pewności co do własnej inteligencji. Parł jednak naprzód,
również za naszymi namowami. Ukończył studia, pracu-
je. Co więcej, rozpoczął pisanie doktoratu i jest radnym.
Planuje dalszą karierę.

Siła wykształcenia. Nie każdy na szczęście ma aż tak trudną
drogę do jego zdobycia. Tym bardziej wykorzystać należy moż-
liwości i wsparcie najbliższych. Tak, do Ciebie mówię!

112

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
39. Zaradność

39. Zaradność

➢

Czy uważasz się za człowieka zaradnego?

➢

Czy Twoje zdanie o sobie ma potwierdzenie w życiu?

➢

Czy gdy byłeś dzieckiem, nazywano Cię spryciarzem czy
fajtłapą?

➢

Czy Ty również tak o sobie myślałeś?

➢

A teraz?

Kolejny temat, w którym będę walczył z powszechnymi poglą-
dami. Bo jak to właściwie jest ze mną – myślisz – jestem fajtła-
pą, choć rodzice zawsze mi mówili, że jestem spryciarzem. Albo
odwrotnie: uważam się za zaradnego, pomimo że rodzice i na-
uczyciele zawsze mówili o mnie fajtłapa.

I bądź tu mądry! A może nie jest ani tak, ani tak? W pewnych
sferach życia sobie radzisz, a w innych nie? Jak wszystko, co
dotyczy tak skomplikowanego wynalazku jak człowiek, także
ocena stopnia zaradności nie jest łatwa. Oczywiście, życie było-
by lepsze, gdybyśmy byli zaradni i podejmowane przez nas
działania kończyłyby się osiągnięciem założonego celu. Tylko
czy myśląc o zaradności, przeciętny Polak i Ty, i ja, myślimy
o tym samym?

113

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
39. Zaradność

Dla mnie zaradność to nie jest spryciarstwo, to nie jest działa-
nie ze szkodą dla innych, to nie jest chamstwo, to nie jest oszu-
stwo i kłamstwa. A niestety część naszych rodaków tak to defi-
niuje. „Pierwszy milion trzeba ukraść.” „Bez chamstwa nic nie
załatwisz.” „Tylko cwaniaki robią karierę.”

A ja odrzucam takie myślenie. Zarówno w wychowywaniu dzie-
ci, jak i dorosłych (tak, również dorosłych się wychowuje!) sto-
sować należy zasadę: zaradność – tak, cwaniactwo – nie! Nale-
ży uczyć dzieci uczciwego radzenia sobie w życiu, z poszanowa-
niem praw innych osób, uczciwego zarabiania i załatwiania
wszelkich spraw.

Co jednak z osobami, które czują, wiedzą i są oceniane przez
innych jako niezaradne? Otóż wbrew wszelkim powszechnym
opiniom, pomimo błędów w wychowywaniu czy takiego cha-
rakteru lub jednego i drugiego, będę twierdził, że pewnych za-
chowań, nawyków, typu myślenia można nauczyć również do-
rosłych. Oczywiście są pewne uwarunkowania genetyczne, śro-
dowiskowe i istniejące w samym człowieku, ale należy stawiać
im czoło, przełamywać słabości, nabywać nowe kompetencje,
wierzyć we własne możliwości i siły, uczyć się na błędach.

Mam na to przykłady z praktyki zawodowej. Czasami wystarczy
odpowiednia motywacja, podniesienie poczucia własnej warto-
ści, pokazanie schematu działania, zmiana otoczenia, zawodu,

114

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
39. Zaradność

by osoba już ukształtowana zaczęła sobie radzić w życiu, by
w końcu samodzielnie potrafiła zadbać o siebie, o rodzinę.

Zdarza się, że takie osoby robią kariery w tym, do czego się na-
dają, a nie męczą się w dotychczasowych układach, które krę-
powały ich samodzielność. A więc niezaradni wszystkich kra-
jów do dzieła! Zmieniajcie siebie i świat, a Wasze życie stanie
się lepsze!

Z życia wzięte
Mam znajomego, który był wyjątkowo niezaradny. Nie
potrafił zadbać o własne interesy, nie umiał załatwić żad-
nej sprawy w jakimkolwiek urzędzie. Po ukończeniu szko-
ły i studiów, a przeżył je tylko dzięki pomocy życzliwych
kolegów, nie potrafił znaleźć pracy. A jeśli ktoś go zatrud-
niał, to ginął pod ciężarem obowiązków i rezygnowano
z jego usług.

To skrajny przypadek. Z tak głęboko wpojoną przez rodziców
niezaradnością, spotkałem się wtedy po raz pierwszy w życiu.
Gdyby tylko zgodził się na pomoc, mógłby ją znaleźć. Niestety
nie przyjął jej, żyje w poczuciu krzywdy i niezrozumienia.

Zaradności musimy uczyć dzieciaki, które opuszczają domy
dziecka. W chwili obecnej i tak przynajmniej część z nich jest

115

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
40. Zdrowie i możliwości leczenia

40. Zdrowie i możliwości

leczenia

Tak… Kolejny temat do narzekania. Co to właściwie oznacza
„być zdrowym”? To zdolność do normalnego funkcjonowania
w domu, rodzinie, pracy, społeczeństwie, wolność od bólu, in-
nych dolegliwości fizycznych i psychicznych oraz problemów
natury socjalnej i finansowej związanych z chorobą i jej lecze-
niem. Szczególnie druga część definicji może denerwować, ale
przecież nie jest to niestety zależne o Ciebie czy ode mnie.

Nie da się ukryć, że aby zachować zdrowie, należy badać się
profilaktycznie, a po wystąpieniu choroby leczyć się. Nie da się
również ukryć, że najlepsze możliwości leczenia istnieją w du-
żych miastach, gdzie mają swoje siedziby akademie medyczne,
kliniki, gdzie ilość lekarzy specjalistów jest wystarczająca.

Oczywiście w małych miastach też są lekarze, również znajdują
się szpitale, ale nie oszukujmy się, jakość leczenia jest gorsza
niż w dużych ośrodkach. Między innymi z powodu dostępu do
szkoleń, superwizorów, a także z powodu mniejszej konkuren-
cji. Ponadto oddziały Narodowego Funduszu Zdrowia znajdują

117

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
40. Zdrowie i możliwości leczenia

się w byłych miastach wojewódzkich, więc żeby coś załatwić,
mieszkaniec wsi i małych miast musi tam specjalnie dojechać.

Skoro zdrowie jest na pierwszym miejscu wśród pożądanych
przez nas wartości, to oznacza, że nie ma ważniejszej sprawy
i na zachowanie zdrowia poświęcamy z pewnością dużo czasu
i wkładamy w to wiele wysiłku. Mam tu na myśli to, że podda-
jemy się testom, badaniom profilaktycznym, uprawiamy spor-
ty, zdrowo się odżywiamy. Robisz to?

Dostępność informacji o możliwościach leczenia i usługach
zdrowotnych jest coraz większa, więc należy z niej korzystać.
W ten sposób można znaleźć lepszych lekarzy, tańsze leki, za-
oszczędzić na leczeniu. Z pewnością podniesie to jakość Twoje-
go życia.

Nawet niewielkie, wydawałoby się, dolegliwości, jak na przy-
kład bóle głowy, potrafią obniżyć zdecydowanie jakość życia,
funkcjonowanie, wydajność w pracy. Nie wolno ich lekceważyć!
Niech nie zatruwają Ci życia.

Teraz pewien paradoks: nadwaga niewątpliwie obniża jakość
życia, ale sama w sobie może być przejawem jego podwyższe-
nia: większe dochody = większa konsumpcja = nadwaga. Uwa-
żaj więc, niebezpieczeństwa czają się wszędzie.

118

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
40. Zdrowie i możliwości leczenia

Skoro chcesz osiągnąć wyższą jakość życia, to nie możesz nicze-
go, co związane ze zdrowiem, lekceważyć.

Z życia wzięte
Tym razem nie będzie to opowieść o jednej osobie. Będzie
to przypomnienie rzeczy podstawowych. Banały, których
jednak nie można lekceważyć i zapominać o nich. Pracuję
między   innymi,   próbując   pomagać   osobom   niepełno-
sprawnym. Wśród nich są osoby, które straciły spraw-
ność,   zdrowie,   a   o   mało   i   życie   z   własnej   winy.   Część
z nich   mówi   już   o   tym  szczerze   i   otwarcie:   nie  dbałem
o siebie, zlekceważyłem objawy choroby, miałem gdzieś
lekarzy,   wolałem   się   zabawić,   nie   posłuchałam   najbliż-
szych,   gdy   wysyłali   mnie   do   lekarzy.   Skutki   są   różne:
ogólne zmniejszenie sprawności organizmu, upośledzenie
poszczególnych narządów, poruszanie się o kulach i na
wózkach. Ciężko się słucha tych opowieści. Na usta ciśnie
się przysłowie: mądry Polak po szkodzie. Co jest najważ-
niejsze w zwalczaniu choroby? Profilaktyka. Jest ona tań-
sza i nie przynosi przecież negatywnych skutków, tak jak
przejście   choroby.   Dlaczego   więc   tak   rzadko   używamy
tego lekarstwa? Życzyłbym sobie, aby zarówno odpowie-
dzialni za profilaktykę, jak i sami pacjenci, w tym rów-
nież Ty, pamiętali o tym.

119

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
41. Życie rodzinne

41. Życie rodzinne

Życie rodzinne to podstawa. I na tym można by poprzestać, ale
jestem gadułą i nie potrafię. Udane życie rodzinne to baza
i fundament dla udanego całego życia. Polaków, którzy dekla-
rują, że rodzina to najważniejsza rzecz na świecie, nie trzeba
o tym przekonywać.

Jak zwykle tkwi w tym pewien cierń. Posiadanie rodziny nie
wystarczy. Tak jak ważna jest jakość kupowanej żywności, tak
jeszcze ważniejsza jest jakość życia rodzinnego. Tyle że o za-
spokojeniu głodu pamiętamy na co dzień, o jakości jedzenia
też, ale już o pracy nad relacjami z innymi przypominamy so-
bie w chwili kryzysu. Czasami niestety jest już za późno.

Związków z innymi nie można zostawić losowi: niech się dzieje
co chce, nie mam czasu na filozofowanie, przecież jest OK.
I oby tak było nadal, ale zwiększająca się ilość rozwodów, nie-
dopełnianie obowiązków rodzicielskich mówią coś wręcz prze-
ciwnego.

A czasami wystarczy ze sobą być. Ze sobą, a nie obok siebie!
I rozmawiać (o tym, jak to robić, pisałem w mojej książce

120

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
42. Życie seksualne

42. Życie seksualne

Jeden z najbardziej intymnych tematów. Sfera bardzo piękna
i jednocześnie bardzo delikatna. W czasach, gdy seks spotyka-
my na każdym kroku – reklama, filmy, gazety – zazwyczaj jest
ten temat ujęty humorystycznie, płytko, tylko pod kątem zmy-
słów   i   przyjemności   fizycznej.   Oczywiście   jest   ona   rdzeniem
seksu,   ale   poza   nią   jest   cała   otoczka   związana   z   uczuciami
i emocjami.   Odpowiedzialne   podejście   do   seksu   oznacza   po-
wiązanie go z uczuciem, właściwymi relacjami i odpowiedzial-
nością. Nie wyklinam osób bawiących się w seks bez zobowią-
zań, ale wymaga to zgody obu stron.

➢

Czy uważasz seks za podstawę Twojego związku, czy za
niezbędny element większej całości?

➢

Czy uważasz swoje życie intymne za udane?

➢

Czy istnieją jakieś nieprzemijające problemy związane
z Twoim życiem seksualnym?

➢

A co sądzi na ten temat Twoja partnerka / Twój partner?

➢

Czy są jakieś rozbieżności w tej ocenie?

➢

Z czego wynikają:

z innych potrzeb?

122

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
42. Życie seksualne

z nastawienia?

z choroby?

z temperamentu?

z jakości?

z częstotliwości?

z niedopasowania?

z braku czasu lub odpowiednich warunków?

z problemów związanych z wiekiem?

z innych…

Mam nadzieję, że odpowiadałeś zgodnie z własnymi przemy-
śleniami, a nie kolegów czy też pani z telewizji.

Wprawdzie nie na wszystko jest lekarstwo, ale na nieudane ży-
cie seksualne jakaś rada zawsze się znajdzie. Seksualność to
ważna sfera życia, nie można jej ani zaniedbywać, ani tłumić
potrzeb, ani też unikać rozwiązywania ewentualnych proble-
mów. Ucieczka w pracę, hobby, a tym bardziej zdradę, niczego
nie rozwiązuje, pogłębia jedynie problem. Zadowolenie z życia
seksualnego obejmuje trzy obszary: sprawne ciało, zdrową psy-
chikę i zadowolenie partnera. Zadowolenie partnera, nie
z partnera.

Sprawne ciało to nie tylko brak chorób, ale również ciało za-
dbane i w kondycji. Pomimo różnych mitów krążących na ten

123

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
42. Życie seksualne

temat, pamiętaj, że używki mają negatywny wpływ na udany
seks. Osłabiają popęd i cały organizm, ponadto nie rozwiązują
ewentualnych problemów występujących w alkowie, tylko je na
chwilę przykrywają. Nie są dobrą drogą do udanego życia sek-
sualnego.

Mężczyźni borykają się z impotencją, panie z anorgazmią, któ-
re to problemy wprawdzie można przezwyciężyć tabletkami,
szczególnie jeśli występują one na tle organicznym. Gorzej, gdy
przyczyną impotencji jest tło psychologiczne. Cudownych ta-
bletek nie ma, nie istnieją. Trzeba stawić czoła problemom
i z pomocą innych, i w porozumieniu z partnerką, rozwiązać je.

O seksie, jeśli jest taka potrzeba, należy rozmawiać. Mowa ciała
czasami może nie wystarczyć. Lepiej powiedzieć wprost, czego
oczekuje się od partnerki czy partnera, niż czekać, aż druga
osoba sama się domyśli, a my zniecierpliwimy. Szczera rozmo-
wa może również zapobiec nieporozumieniom na temat poży-
cia, jakie nieuchronnie u wszystkich par pojawiają się wcze-
śniej czy później. Poza tym rozmowa może spełniać funkcję
afrodyzjaku…

Literatury na temat seksu jest wiele. Niestety większość ludzi
ogranicza się do czytania gazetowych porad i przejrzenia porad-
ników z pozycjami i technikami seksualnymi. Mam do Ciebie
prośbę. Jeśli czujesz potrzebę uzupełnienia wiedzy na temat

124

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
Dodatek

Dodatek

47 sposobów na podwyższenie motywacji do dokonania zmian
w życiu i podwyższenia jego jakości:

1. Opowiedz komuś o planowanych zmianach – będzie Ci

trudniej się z nich wycofać bez utraty twarzy!

2. Zrób listę zadań i gorliwie się z niej rozliczaj!

3. Obiecaj najbliższym, że dokonasz zmian i nie zawiedź ich!

4. Złóż przyrzeczenie Bogu i ufaj w Jego pomoc!

5. Wyobraź sobie, jakie profity czekają Cię po dokonaniu

zmian w życiu i dąż do nich!

6. Spraw sobie drobne przyjemności po każdym małym sukcesie!

7. Po każdym niepowodzeniu z powodu lenistwa ukarz się,

oczywiście czymś, czego nie lubisz!

8. Dokonuj zmiany krok po kroku – efekty będą szybciej widocz-

ne, a ogrom pracy do wykonania nie będzie Cię przytłaczał!

9. Poproś najbliższych o kontrolowanie Twojego zaangażowa-

nia i postępów!

10. Poproś najbliższych, aby po każdym, nawet najmniejszym

osiągnięciu, chwalili Cię!

127

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
Dodatek

11. Wyznacz sobie konkretne cele!

12. Dokonaj dokładnej analizy swoich celów do osiągnięcia –

musisz wiedzieć, czego chcesz i w jaką stronę podążasz!

13. Wizualizuj sobie cel, przed którym stoisz!

14. Wypisz sobie korzyści, jakie osiągniesz dzięki swoim wysiłkom.

15. Znajdź przykład podobnych zmian dokonanych przez ko-

goś – to Twój wzór do naśladowania!

16. Prowadź dzienniczek zmian – łatwiej zobaczysz postępy,

ewentualnie błędy!

17. Dziel się swoimi spostrzeżeniami z innymi i proś o obiek-

tywną ocenę Twoich działań!

18. Bądź systematyczny!

19. Zaplanuj dokładnie swoje działania, ale bądź elastyczny,

gdy zajdzie konieczność dokonania zmian!

20. Rozgryź problem – czytaj, szukaj informacji, a będzie Ci

łatwiej dokonać zmiany w swoim życiu!

21. Przygotuj front działania: warsztat, wiedzę, narzędzia – za-

oszczędzisz na czasie i nerwach!

22. Dbaj o dobre warunki do pracy umożliwiające skupienie

i koncentrację na zadaniu!

23. Jeśli to możliwe, wygospodaruj codziennie stałą porę na

zajęcie się zmianami w swoim życiu!

128

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
Dodatek

24. Wyobraź sobie, że po rozwiązaniu problemu będziesz mieć

po prostu go z głowy!

25. Zadbaj o organizm – musisz mieć siły na zmiany w życiu!

26. Ułóż hierarchię celów – co jest najważniejsze do zmiany

i kolejność ich realizacji!

27. Przemyśl sobie: zmiana czego podwyższy jakość Twojego

życia – Ciebie czy otoczenia?

28. Wyobraź sobie, czego nie zyskasz i co możesz stracić, jeśli

nie dokonasz zmian!

29. Wyobraź sobie, co zyskasz, gdy dokonasz zmian!

30. Zacznij teraz, od razu, nie odkładaj na później – początek

jest zawsze najtrudniejszy!

31. Zaczynaj od najprostszych działań i przechodź do coraz

trudniejszych!

32. Dziel duże zadania na mniejsze!

33. Musisz wierzyć, że osiągniesz swój cel!

34. Pomyśl, jakie przeszkody tkwią w Tobie, a jakie w otoczeniu!

35. Zmieniaj się z innymi – znajdź partnera w zmianach,

wspierajcie się, rywalizujcie!

36. Potraktuj pracę nad zmianą jakości życia jak dobrą zabawę!

37. Znajdź lekturę na interesujący Cię temat.

38. Szukaj informacji i wsparcia na forach internetowych – nie

tylko Ty przebudowujesz swoje życie!

129

ZRÓB TO! — Przemysław Pufal
Dodatek

39. Zmiana życia to sport ekstremalny – stały dopływ adrena-

liny zapewniony!

40. Pamiętaj, że podjęcie działania zmniejsza stres!

41. Znajdź sobie trenera – każdemu nadzór czasami się przydaje!

42. Pisz blog – dziel się anonimowo spostrzeżeniami i trudno-

ściami!

43. Wywieś, gdzie się da, cytaty motywacyjne!

44. Znajdź czynniki pomagające Ci w skupieniu się – na przy-

kład muzyka!

45. Połącz cele z wartością dla Ciebie najważniejszą – Bogiem,

rodziną!

46. Bądź optymistycznie nastawiony i wierz w sukces – pamię-

taj o samospełniającej się przepowiedni!

47. Pamiętaj, że jakość Twojego życia przede wszystkim zależy

od Ciebie!

130

Polecamy także poradniki

Akademia sukcesu

– Iwona Majewska-Opiełka

Autorkę tej książki nazywa się  Matką polskiej
psychologii   sukcesu.  Jako   pierwsza   kobieta
w Polsce zaczęła propagować ideę stałej pracy nad
sobą. Napisała dotychczas 9 książek nt. sukcesu
i motywacji. Potrafi w wyjątkowy sposób przekła-
dać wiedzę, którą zdobyła na Zachodzie, na pol-
skie realia. „Akademia sukcesu” to praktyczny
i kompletny   program   rozwoju   osobistego   zapla-

nowany na cały rok. Podczas tworzenia tego programu autorka wyko-
rzystała swoje wieloletnie doświadczenie zdobyte w kraju i za granicą.
Nieoceniona pozycja w rozwoju włsnej osobowości i w pracy z innymi.

Roman T. – Trener biznesu

Psychologia zdrowego rozsądku

– Witold Wójtowicz

Ta książka jest dla Ciebie, jeżeli masz dosyć
w swoim życiu nieskutecznych działań i wyrzutów
sumienia. Prawdopodobnie działo się tak, gdyż
nikt oprócz Wojtowicza nie wyjaśnił Tobie i in-
nym, że tylko ZDROWY ROZSĄDEK przybliża
nas do satysfakcji z życia. Nigdy, nikt nie wskazał
Ci różnicy pomiędzy tymi dwoma, tak podobnymi
sposobami myślenia i podejmowania decyzji.

Krótko Polecam Dzięki tej książce naprawdę zrozumiałem co to szczęście
i je osiągnąłem. Może to i banał, ale mnie pomogła – dzięki autorowi. :)

Piotr Lehmann – pasjonat psychologii społecznej, ekonomista,
obecnie gospodarka nieruchomościami.