1.
Za zaproponowanie doÊwiadczenia i wymienienie pomocy naukowych – 1 pkt
Za podanie propozycji zapisu wyników – 1 pkt
Przyk∏adowa odpowiedê:
Pomoce: kwas azotowy, namoczone nasiona fasoli, pipeta.
Propozycja zapisu: cel (wykrywanie bia∏ka w nasionach fasoli), obserwacja (mià˝sz zmieni∏ barw´ na
pomaraƒczowà)

2.
Za poprawny rysunek nukleotydu – 1 pkt
Za wymienienie nazwy RNA – 1 pkt

3.
Za prawid∏owe podanie nazwy organelli – mitochondrium – 1 pkt
Za prawid∏owe podanie funkcji grzebieni mitochondrialnych – 1 pkt
Za wyjaÊnienie, dlaczego w mi´Êniach szkieletowych wyst´puje du˝o mitochondriów – 1 pkt
Przyk∏adowa odpowiedê: W b∏onach grzebieni mitochondrialnych znajdujà si´ organiczne przeno-
Êniki tworzàce ∏aƒcuch oddechowy – trzeci etap oddychania wewnàtrzkomórkowego.
Mi´Ênie szkieletowe zawierajà du˝o mitochondriów, poniewa˝ zachodzi w nich intensywne utlenia-
nie spowodowane potrzebà dostarczania znacznej iloÊci energii do wykonywania pracy.

4.
Za prawid∏owà ocen´ wszystkich stwierdzeƒ – 3 pkt
Za ka˝de prawid∏owe dwie oceny – po 1 pkt
a) – F; b) – P; c) – F; d) – P; e) – P; f) – F

Biologia

Poziom rozszerzony

O

O

H H

H

OH

OH

H

HN

N

P

OCH

2

O–

O–

O

O

O D P O W I E D Z I D O Z A D A ¡ T E S T O W Y C H . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ”

■

B i o l o g i a . P o z i o m r o z s z e r z o n y

5.
Za prawid∏owe uzupe∏nienie wszystkich czterech cech – 2 pkt
Za ka˝de wymienienie dwóch cech – po 1 pkt
Za podanie energetyki oddychania tlenowego 36 ATP – 1 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi:

6.
Za poprawne przyporzàdkowanie wszystkich pierwiastków (A – 4, B – 3, C – 2, D – 5) – 2 pkt
Za podkreÊlenie ˝elaza i fluoru – 1 pkt

7.
Za uzupe∏nienie schematu (S + enzym

$ kompleks E–S $ enzym + produkt) – 1 pkt

Za wyjaÊnienie modelu indukcyjnego dopasowania (Model indukcyjnego dopasowania zak∏ada, ˝e
konformacja substratu i centrum aktywnego enzymu nie sà identyczne. W chwili powstawania
kompleksu enzym–substrat dochodzi do wciàgania substratu do centrum aktywnego, czemu
towarzyszy niewielkie napr´˝enie wiàzaƒ w obu sk∏adnikach kompleksu) – 1 pkt

8.
Za podane ka˝dej funkcji b∏on komórkowych – po 1 pkt
– uczestniczy w transporcie substancji
– ochrania komórk´

9.
Za wymienienie pomocy: probówek, kleiku skrobiowego, termometru, ∏aêni wodnej, zakraplacza,
p∏ynu Lugola, Êliny – 1 pkt
Za przedstawienie propozycji zapisu doÊwiadczenia uwzgl´dniajàcego prób´ kontrolnà oraz ba-
dawczà – 1 pkt
Propozycja zapisu:

10.
Za podanie prawid∏owej kolejnoÊci etapów krzepni´cia – 2 pkt
Za podanie prawid∏owej kolejnoÊci dwóch etapów krzepni´cia – 1 pkt
Za dokonanie oceny biologicznego znaczenia tego procesu – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê: 3 – trombina i jony wapnia powodujà przejÊcie fibrynogenu w fibryn´, 2
– w obecnoÊci jonów wapnia i bia∏ek – akceleratorów – protrombina przechodzi w trombin´, 1 –
kontakt krwi z powietrzem lub p∏ynem tkankowym uwalnia z trombocytów enzym tromboplasty-
n´, aktywizujàcy syntetyzowane w wàtrobie bia∏ko osocza – protrombin´, 4 – z w∏ókna fibryny po-
wstaje skrzep unieruchamiajàcy elementy morfotyczne krwi
Krzepni´cie krwi ma ogromne znaczenie dla organizmu, gdy˝ chroni go przed jej nadmiernà utratà.

Cecha

Oddychanie tlenowe

Substrat oddechowy glukoza + tlen

Produkt koƒcowy

woda + dwutlenek w´gla

Miejsce zachodzenia

cytozol i mitochondrium

Etapy oddychania

glikoliza, reakcja pomostowa (acetylo-CoA), cykl Krebsa, utlenianie koƒcowe

Próba

Temperatura w °C

10

15

20

30

40

Badawcza

Kontrolna

O D P O W I E D Z I D O Z A D A ¡ T E S T O W Y C H . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ”

■

B i o l o g i a . P o z i o m r o z s z e r z o n y

11.
Za podkreÊlenie punktów a) i c) – 1 pkt
Za podanie przyczyn obu chorób – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê: Przyczynà krzywicy jest niedobór witaminy D, natomiast przyczynà oste-
oporozy sà niedobór sk∏adników mineralnych, brak ruchu, zmiany hormonalne zwiàzane ze starze-
niem si´.

12.
Za prawid∏owy opis budowy serca – 3 pkt
Za ka˝de prawid∏owe opisanie dwóch elementów – po 1 pkt
Za wyjaÊnienie, dlaczego komory ró˝nià si´ gruboÊcià Êcian – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê: Komora prawa podczas fazy skurczu wytwarza znacznie ni˝sze ciÊnienie ni˝
komora lewa, bo zaledwie 25 mmHg.

13.
Za prawid∏owe uporzàdkowanie przebiegu bodêca wzrokowego – 3 pkt
Za ka˝de prawid∏owo wpisane dwie cyfry – po 1 pkt
2

→

5

→

8

→

1

→

6

→

7

→

3

→

4

Za podanie oÊrodka wzroku w p∏acie potylicznym mózgu – 1 pkt

14.
Za opisanie wszystkich elementów budowy nefronu – 2 pkt
Za opisanie czterech elementów budowy nefronu – 1 pkt
Za zaznaczenie przewodu zbiorczego – 1 pkt

15.
Za prawid∏owe opisanie koÊci (1 – czo∏owa, 2 – ciemieniowa, 3 – skroniowa, 4 – potyliczna) – 1 pkt
Za wymienienie funkcji ochronnej czaszki dla mózgu – 1 pkt

2

4

1

6

3

5

cia∏ko nerkowe

kanalik nerkowy

naczynia
krwionoÊne

p´tla nefronu

przewód zbiorczy

O D P O W I E D Z I D O Z A D A ¡ T E S T O W Y C H . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ”

■

B i o l o g i a . P o z i o m r o z s z e r z o n y

16.
Za wyjaÊnienie doÊwiadczenia Paw∏owa (Istota doÊwiadczenia Paw∏owa polega∏a na jednoczesnym
podawaniu psu pokarmu i zapalaniu lampki lub w∏àczaniu dzwonka. Pokarm by∏ pierwotnym bodê-
cem kluczowym powodujàcym wydzielanie przez psa Êliny, lampka lub dzwonek zaÊ stanowi∏y
bodêce oboj´tne. Wielokrotne powtarzanie tej czynnoÊci spowodowa∏o przekszta∏cenie bodêca
oboj´tnego w kluczowy. Wówczas samo zapalenie lampy bàdê dêwi´k dzwonka wywo∏ywa∏o u psa
Êlinotok) – 1 pkt
Za podanie ró˝nicy mi´dzy rodzajami odruchów – Odruch warunkowy to odruch wyuczony, nato-
miast bezwarunkowy jest wrodzony, zdeterminowany genetycznie (zachodzi automatycznie) – 1 pkt

17.
Za poprawnà ocen´ wszystkich stwierdzeƒ (a – F, b – P, c – P, d – P, e – F, f – F) – 3 pkt
Za poprawnà ocen´ pi´ciu stwierdzeƒ – 2 pkt
Za poprawnà ocen´ czterech stwierdzeƒ – 1 pkt

18.
Za podanie wady – krótkowzrocznoÊç – 1 pkt
Za podanie sposobu korekty wady (Korekta szk∏ami rozpraszajàcymi lub laserowe zmodyfikowanie
krzywizny rogówki) – 1 pkt

19.
Za ka˝dy prawid∏owo podany argument – 1 pkt
Przyk∏adowe argumenty: Wirusy nie majà budowy komórkowej.
Wirusy nie podejmujà ˝adnych samodzielnych funkcji ˝yciowych.

20.
Za prawid∏owe uporzàdkowanie etapów koniugacji – 1 pkt
1 – dwa osobniki przed koniugacjà
6 – po∏àczenie si´ pronukleusów i powstanie dwóch jàder diploidalnych o wymieszanym materia-
le genetycznym
7 – rozdzielenie si´ pierwotniaków i podzia∏ mitotyczny jàdra 2n
5 – wymiana jàder migracyjnych
4 – mitoza jàdra haploidalnego i powstanie pronukleusów
2 – po∏àczenie dwóch orz´sków, stopniowy zanik makronukleusa, mejoza mikronukleusa
3 – zanik trzech z czterech jàder haploidalnych w ka˝dym z koniugantów
8 – odtworzenie mikronukleusa i makronukleusa w obu orz´skach
Za prawid∏owe wyjaÊnienie sensu biologicznego koniugacji: rekombinacja materia∏u genetycznego
prowadzàca do zwi´kszenia ró˝norodnoÊci – 1 pkt

21.
Za prawid∏owe opisanie czterech elementów schematu – 2 pkt
Za prawid∏owe opisanie dwóch elementów budowy – 1 pkt
Za prawid∏owe opisanie funkcji trofofili – 1 pkt
Przyk∏adowe odpowiedzi:
Trofofile przeprowadzajà fotosyntez´.
Trofofile pe∏nià funkcje od˝ywcze.

korzenie
przybyszowe

trofofil

sporofil

k∏àcze

O D P O W I E D Z I D O Z A D A ¡ T E S T O W Y C H . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ”

■

B i o l o g i a . P o z i o m r o z s z e r z o n y

22.
Za prawid∏owe okreÊlenie problemu badawczego – 1 pkt
Przyk∏adowe problemy badawcze: Wp∏yw temperatury na tempo rozwoju pleÊniaka bia∏ego
Czy temperatura wp∏ywa na pr´dkoÊç wzrostu pleÊniaka bia∏ego?
Czy pr´dkoÊç wzrostu pleÊniaka bia∏ego zale˝y od temperatury?
Za prawid∏owe postawienie hipotezy – 1 pkt
Hipoteza: W niskich temperaturach tempo wzrostu pleÊniaka bia∏ego jest ma∏e.

23.
Za prawid∏owo opisany ka˝dy etap procesu – 1 pkt
Za opisanie procesu w punktach – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê:
1 – wytworzenie osi roÊliny przez przewy˝szenie jednego telomu roÊliny ponad pozosta∏e
2 – sp∏aszczanie cz´Êci bocznych odga∏´zieƒ i uk∏adanie ich w jednej p∏aszczyênie
3 – zrastanie si´ sp∏aszczonych bocznych odga∏´zieƒ w liÊç (makrofil)

24.
Za ustalenie przynale˝noÊci wszystkich wymienionych roÊlin do grup systematycznych – 2 pkt
Za ustalenie przynale˝noÊci trzech grup – 1 pkt

25.
Za podanie nazw trzech kwiatostanów (A – koszyczek, B – grono, C – baldach) – 2 pkt
Za podanie nazw dwóch kwiatostanów – 1 pkt
Za wykonanie schematu – 1 pkt

26.
Za wskazanie krzywej B – 1 pkt

27.
Za wszystkie prawid∏owo dokonane oceny (a – P, b – P, c – F, d – F, e – P) – 2 pkt
Za trzy prawid∏owe oceny – 1 pkt

28.
Za ka˝de dwie prawid∏owo wpisane cyfry – 1 pkt
6

→

2

→

5

→

4

→

3

→

1

→

8

→

7

→

6

29.
Za prawid∏owe podpisanie dwóch struktur – 1 pkt
X – rogówka, Y – rdzeƒ Êwiat∏oczu∏y

RoÊliny pierwotnie

wodne

Mszaki

Paprotniki

Nagonasienne

Okrytonasienne

skr´tnica,
bulwa sa∏atowa

porostnica
wielokszta∏tna,
p∏onnik pospolity

j´zycznik
zwyczajny,
skrzyp polny

sosna zwyczajna,
mi∏orzàb
dwuklapowy

mniszek lekarski,
dàb szypu∏kowy

konwalia
– grono

s∏onecznik
– koszyczek

czosnek
niedêwiedzi
– baldach

O D P O W I E D Z I D O Z A D A ¡ T E S T O W Y C H . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ”

■

B i o l o g i a . P o z i o m r o z s z e r z o n y

30.
Za prawid∏owe wpisanie nazw trzech strunowców – 1 pkt
Za prawid∏owe wpisanie nazw trzech szkar∏upni – 1 pkt
Za prawid∏owe wpisanie nazw trzech stawonogów – 1 pkt
Strunowce: makrela, tuƒczyk, rekin, ˝ó∏w, delfin, wieloryb
Szkar∏upnie: je˝owce, strzykwy, rozgwiazdy
Stawonogi: wid∏onogi, kryle, krewetki, kraby

31.
Za wskazanie ka˝dego ze zdaƒ b) i e) – 1 pkt

32.
Za wskazanie dwóch b∏´dnych stwierdzeƒ a), e) – 1 pkt
Za uzasadnienie wyboru ka˝dego z nich – 1 pkt
Przyk∏adowe uzasadnienia:
a) Nie wszystkie gady majà serce trójdzia∏owe. Serce krokodyli jest bowiem czterodzia∏owe.
e) Hemolimfa u owadów nie bierze udzia∏u w transporcie gazów oddechowych, gdy˝ sà one do-
starczane przez tchawki.

33.
Za ka˝dà ró˝nic´ – 1 pkt
Przyk∏ady ró˝nic:
– liczba tagm – u raka wyró˝nia si´ dwie tagmy (g∏owotu∏ów i odw∏ok), a u jelonka trzy (g∏ow´, tu-
∏ów i odw∏ok)
– liczba odnó˝y krocznych – rak ma 5 par odnó˝y krocznych, jelonek zaÊ 3 pary
– obecnoÊç odnó˝y odw∏okowych – rak ma odnó˝a odw∏okowe, jelonek nie ma
– obecnoÊç skrzyde∏ – jelonek ma skrzyd∏a, rak nie ma
– umieszczenie oczu – rak ma oczy na s∏upkach, jelonek nie
Za zaliczenie raka (A) do skorupiaków, a jelonka rogacza (B) do owadów lub za zaliczenie i raka, i
jelonka do stawonogów – 1 pkt

34.
Za wskazanie schematu A – 1 pkt
Za ka˝dy argument – 1 pkt
Przyk∏ady uzasadnieƒ wyboru:
U kr´gowców wyst´puje szkielet wewn´trzny w postaci kr´gos∏upa.
U kr´gowców serce le˝y po stronie brzusznej.
U kr´gowców rdzeƒ kr´gowy le˝y po stronie grzbietowej.

35.
Za ka˝de wskazane podobieƒstwa – 1 pkt
Przyk∏adowe odpowiedzi:
– uda sà d∏ugie i dobrze umi´Ênione
– golenie sà d∏ugie i cienkie
– o pod∏o˝e opiera si´ stopa i koniec goleni
– ostrogi i pazur zabezpieczajà przed zeÊlizgiwaniem si´ nogi przy skoku

O D P O W I E D Z I D O Z A D A ¡ T E S T O W Y C H . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ”

■

B i o l o g i a . P o z i o m r o z s z e r z o n y

36.
Za uzupe∏nienie tabeli (X – skóra sucha, pokryta ∏uskami i tarczkami; Y – serce sk∏ada si´ z dwóch
przedsionków i komory, zatoki ˝ylnej i sto˝ka t´tniczego; Z – gàbczaste p∏uca) – 2 pkt
Za uzupe∏nienie dwóch brakujàcych cech – 1 pkt
Za wykazanie zwiàzku pokrycia cia∏a ze Êrodowiskiem ˝ycia ˝aby trawnej lub jaszczurki zwinki – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê:
˚aba prowadzi wodno-làdowy tryb ˝ycia. Âluz pokrywajàcy skór´ ˝ab zmniejsza tarcie podczas po-
ruszania si´ w wodzie, a na làdzie zabezpiecza skór´ przed wyschni´ciem, aby u ˝aby mog∏a zacho-
dziç wymiana gazowa.
Jaszczurka zwinka ˝yje w miejscach suchych, wi´c ∏uski pokrywajàce jej skór´ zabezpieczajà jej or-
ganizm przed utratà wody.

37.
Za poprawne opisanie przebiegu zjawiska

crossing-over – 1 pkt

Chromosomy homologiczne ∏àczà si´ w biwalenty, które tworzà cztery chromatydy, czyli tetrady.
Niesiostrzane chromatydy p´kajà w niektórych miejscach i nast´puje wymiana odpowiadajàcych
sobie odcinków chromosomów homologicznych.

38.
Za ka˝dà podanà cech´ – 1 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi: Jest samopylny. Ma kwiaty obup∏ciowe. Jest ∏atwy w uprawie.

39.
Za podanie prawid∏owej kolejnoÊci etapów: 4, 5, 1, 3, 2, 6 – 3 pkt
Za prawid∏owo podane dwa etapy – 1 pkt
Za prawid∏owe wskazanie schematu C – 1 pkt

40.
Za wykonanie wykresu – 1 pkt
Za przedstawienie opinii z przytoczeniem dwóch argumentów – 1 pkt
Przyk∏adowa odpowiedê:
U kobiet powy˝ej 35 roku ˝ycia wzrasta zagro˝enie urodzenia dziecka z zespo∏em Downa. Dzi´ki ba-
daniom prenatalnym przysz∏a matka dowie si´, czy jej dziecko ma wad´ genetycznà. Wiedza ta
umo˝liwi jej przygotowanie si´ na przyj´cie chorego dziecka. Rozpoznanie u dziecka choroby ge-
netycznej jeszcze przed urodzeniem daje szanse na z∏agodzenie jej objawów.

41.
Za podanie prawid∏owej kolejnoÊci: 2, 4, 1, 7, 6, 5, 3, 8 – 2 pkt
Za podanie poprawnej kolejnoÊci pi´ciu faz – 1 pkt
Za podanie nazw: anafaza I (1), metafaza II (5) – 1 pkt

liczba urodzeƒ

wiek matki

0

10

20

30

40

50

21

15

9

1

2

3

O D P O W I E D Z I D O Z A D A ¡ T E S T O W Y C H . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ”

■

B i o l o g i a . P o z i o m r o z s z e r z o n y

42.
Za prawid∏owe podanie wszystkich elementów budowy DNA i RNA (A – deoksyryboza, B – cytozy-
na, uracyl, C – cytozyna, tymina, D – pojedyncza helisa, E – jàdro komórkowe, F – jàdro komórkowe,
mitochondrium, G – mitochondrium, H – cytoplazma, rybosomy) – 2 pkt
Za podanie szeÊciu lub siedmiu elementów – 1 pkt
Za podanie wyjaÊnienia (KomplementarnoÊç zasad w budowie czàsteczki DNA polega na tym, ˝e
adenina zawsze ∏àczy si´ podwójnym wiàzaniem z tyminà, a cytozyna potrójnym wiàzaniem z gu-
aninà) – 1 pkt

43.
Za ka˝dy podany argument (Kod genetyczny jest uniwersalny, poniewa˝ we wszystkich organi-
zmach trójka nukleotydów mRNA zawsze koduje taki sam aminokwas. Jest zdegenerowany, ponie-
wa˝ poszczególne aminokwasy kodowane sà przez wi´cej ni˝ jeden kodon) – 1 pkt

44.
Za dokonanie oceny wszystkich stwierdzeƒ (a – P, b – F, c – F, d – F, e – P, f – P) – 2 pkt
Za dokonanie oceny pi´ciu lub czterech stwierdzeƒ – 1 pkt

45.
Za ka˝de dwa prawid∏owo przyporzàdkowane poj´cia – 1 pkt

46.
Za podanie nazw krain – 2 pkt
Prawid∏owa odpowiedê: ˚ubr wyst´puje w krainie palearktycznej, bizon w krainie nearktycznej.

47.
Za zaznaczenie punktu a) – 1 pkt
Za wyjaÊnienie na podstawie przyk∏adu dzia∏ania doboru kierunkowego – 1 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi: Przyk∏adem doboru kierunkowego mo˝e byç melanizm przemys∏owy. Kr´pak
brzozowy o pierwotnie jasnej barwie wyst´puje obecnie rzadziej ni˝ ciemna odmiana melanistycz-
na. Przyczynà tego jest du˝e zapylenie w miastach, bowiem tylko osobniki ciemne sà mniej nara-
˝one na ataki drapie˝ników.

48.
Za wymienienie trzech cech – 2 pkt
Za wymienienie dwóch cech – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê:
Cechy czaszki neandertalczyka: wydatne wa∏y nadoczodo∏owe w przeciwieƒstwie do cz∏owieka
wspó∏czesnego, ˝uchwa bez podbródka w przeciwieƒstwie do cz∏owieka wspó∏czesnego, mózgo-
czaszka u neandertalczyka jest z boku p∏aska i szeroka, w przeciwieƒstwie do mózgoczaszki cz∏o-
wieka wspó∏czesnego.

49.
Za poprawnà ocen´ wszystkich stwierdzeƒ – a – F, b – P, c – F, d – F, e – P – 3 pkt
Za poprawnà ocen´ czterech stwierdzeƒ – 2 pkt
Za poprawnà ocen´ trzech stwierdzeƒ – 1 pkt

50.
Za podkreÊlenie odpowiedzi d) – 1 pkt

A

B

C

D

3

4

1

2

O D P O W I E D Z I D O Z A D A ¡ T E S T O W Y C H . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ”

■

B i o l o g i a . P o z i o m r o z s z e r z o n y

51.
Za podanie, ˝e jest to przyk∏ad mikroewolucji – 1 pkt
Za podanie ró˝nicy mi´dzy mikroewolucjà a makroewolucjà (Mikroewolucja dotyczy zmian we-
wnàtrzgatunkowych, natomiast makroewolucja prowadzi do powstawania nowych rodzajów, ro-
dzin i wy˝szych jednostek systematycznych) – 1 pkt

52.
Za podkreÊlenie punktu c) – 1 pkt

53.
Za przedstawienie danych w postaci wykresu – 1 pkt
Za sformu∏owanie wniosku na podstawie danych – 1 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi: Zu˝ywajàc takà samà iloÊç energii do produkcji opakowaƒ z wykorzystaniem
surowców wtórnych, jakà zu˝ywa si´ do produkcji nowych opakowaƒ, mo˝na wyprodukowaç ich
wi´cej. Tym samym ograniczane sà koszty ich produkcji.

54.
Za podanie punktów c) i e) – 1 pkt
Za podanie przydatnoÊci ka˝dego z nich do okreÊlenia stanu wód – po 1 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi:
c) temperatura: Temperatura wody nie powinna przekraczaç 26°C. Wy˝sza temperatura mo˝e
Êwiadczyç o mniejszej zawartoÊci tlenu w wodzie.
e) odczyn pH: KwasowoÊç wody powinna si´ zawieraç w granicach 6,0–9,0 pH. Podwy˝szenie lub
obni˝enie tej granicy powoduje, ˝e woda staje si´ zbyt kwaÊna lub zasadowa, co negatywnie wp∏y-
wa na organizmy ˝yjàce w wodzie.

55.
Za prawid∏owe podanie, co oznaczajà obydwa symbole – 1 pkt
Prawid∏owa odpowiedê:
Symbol A – produkt nie by∏ testowany na zwierz´tach, symbol B – produkt nie zawiera freonu.
Za wyra˝enie opinii z podaniem dwóch argumentów – 2 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi:
Symbole te powinny byç umieszczane na opakowaniach, poniewa˝ pozwalajà dokonaç Êwiadome-
go wyboru produktu. Ponadto symbole te majà znaczenie edukacyjne. Pobudzajà ÊwiadomoÊç
ekologicznà zwiàzanà z odpowiedzialnoÊcià za stan Êrodowiska przyrodniczego.

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

kJ

jednorazowa puszka

aluminiowa

szklana

butelka

puszka
aluminio-
wa po
recyklingu

szklana
butelka
po recyklingu

O D P O W I E D Z I D O Z A D A ¡ T E S T O W Y C H . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ”

■

B i o l o g i a . P o z i o m r o z s z e r z o n y

56.
Za przedstawienie danych w postaci wykresu – 1 pkt
Za przedstawienie opinii przy u˝yciu dwóch argumentów – 2 pkt
Przyk∏ad odpowiedzi:
Wraz z przyrostem naturalnym roÊnie zu˝ycie energii elektrycznej, gazu, paliw, które sà najcz´Êciej
pozyskiwane z nieodnawialnych zasobów przyrody. Ponadto powstaje zapotrzebowanie na nowe
tereny pod zabudow´, co doprowadza do dewastacji wierzchniej warstwy skorupy ziemskiej.

57.
Za podkreÊlenie podpunktu b) – 1 pkt
Za wyjaÊnienie – Pierwszym ogniwem ∏aƒcucha a) sà martwe szczàtki organiczne (detrytus), nato-
miast ∏aƒcucha b) autotrofy – 1 pkt

58.
Za podany argument (Zaburzona zostanie równowaga biocenotyczna, poniewa˝ usuni´cie ze
zbiornika szczupaka spowoduje niekontrolowany rozwój populacji leszcza, który zacznie wyniszczaç
dafnie, poczynajàc od najwi´kszych gatunków. To spowoduje brak mo˝liwoÊci skonsumowania
przez ma∏e dafnie du˝ych kolonii sinic i zielenic, w efekcie czego ich rozwój b´dzie nadmierny i na-
stàpi zakwit wody) – 1 pkt

59.
Za prawid∏owe przyporzàdkowanie pi´ciu–szeÊciu elementów – 2 pkt
Za przyporzàdkowanie trzech–czterech elementów – 1 pkt

60.
Za podanie, ˝e rycina A ilustruje struktur´ wiekowà populacji, zaÊ rycina C – rozmieszczenie – 1 pkt
Za okreÊlenie, ˝e rycina B to krzywa prze˝ywania – 1 pkt

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1970

liczba ludnoÊci (w mln)

lata

1980

1990

1995

1999

A

B

C

D

E

F

2

1

4

6

5

3