06 Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnej

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI

Hanna Kanwal

Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnej
346[03].01.06

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca:

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr Maria Bartecka-Straszny
dr Jerzy Krzyszkowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska

Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Korekta:
mgr Joanna Iwanowska

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[03].O1.06
Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnej zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu opiekunka środowiskowa.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawowe pojęcia prawne

5.1.1. Ćwiczenia 9
5.1.2. Sprawdzian postępów

5.2. Wybrane przepisy prawa mające zastosowanie w pracy opiekunki

środowiskowej

5.2.1. Ćwiczenia 14
5.2.2. Sprawdzian postępów

5.3. Wybrane przepisy z zakresu prawa zabezpieczenia społecznego 22

5.3.1. Ćwiczenia 22
5.3.2. Sprawdzian postępów

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie opiekunka środowiskowa.
Modułowy program nauczania dla zawodu opiekunka środowiskowa składa się z zestawu
modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych. Do każdej
jednostki modułowej opracowany został pakiet edukacyjny. Pakiet edukacyjny zawiera
Poradnik dla nauczyciela oraz Poradnik dla ucznia. Poradnik dla ucznia skonstruowany jest
tak, aby umożliwić uczniom ukształtowanie umiejętności, które pomogą im zaliczyć
jednostkę modułową.

W Poradniku dla ucznia zamieszczono następujące części:

– wymagania wstępne,
– cele kształcenia,
– materiał nauczania,
– sprawdzian osiągnięć,
– literaturę.

Poradnik dla nauczyciela zawiera informacje i wskazówki niezbędne dla efektywnego

zorganizowania procesu kształcenia w jednostce modułowej. Zamieszczono w

nim

następujące części:
– wymagania wstępne,
– szczegółowe cele kształcenia,
– przykładowe scenariusze zajęć,
– ćwiczenia,
– ewaluację osiągnięć ucznia,
– literaturę.
Wymagania wstępne określają umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed
rozpoczęciem pracy z poradnikiem. Należy zachęcić uczniów, aby zapoznali się
z wymaganiami i ocenili, czy je spełniają. Dotyczą one umiejętności, które uczniowie
ukształtowali podczas dotychczasowej nauki. Spełnienie wymagań wstępnych pozwoli
uczniom na skoncentrowanie się na kształtowaniu nowych umiejętności potrzebnych do
zaliczenia jednostki modułowej.
Szczegółowe cele kształcenia określają umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować
w wyniku procesu kształcenia w jednostce modułowej. Przed rozpoczęciem zajęć należy
zapoznać uczniów z celami kształcenia, aby dowiedzieli się, czego się nauczą.
W Poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe scenariusze zajęć. Wskazują
one sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod zalecanych
w programie jednostki modułowej.
Materiał nauczania w jednostce modułowej podzielony jest na tematy. Dla każdego tematu
zamieszczono w Poradniku dla nauczyciela ćwiczenia (tożsame z tymi, które znajdują się
w Poradniku dla ucznia), które zawierają polecenie, wskazówki do realizacji, Zalecane
metody nauczania-uczenia się: oraz środki dydaktyczne. Wykonując poszczególne ćwiczenia
uczeń powinien ukształtować umiejętności niezbędne do zaliczenia jednostki modułowej.
Ewaluacja osiągnięć ucznia powinna zostać przeprowadzona za pomocą testów osiągnięć
szkolnych. W Poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe narzędzia pomiaru
dydaktycznego. Wszystkie zadania zamieszczone w

testach obejmują treści objęte

programem nauczania oraz sprawdzają, czy uczeń osiągnął założone w jednostce modułowej
cele. Każdy test zawiera:
– plan testu sporządzony w formie tabelarycznej,
– punktację zadań,
– propozycję norm wymagań,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– instrukcję dla nauczyciela,
– instrukcję dla ucznia,
– kartę odpowiedzi,
– zadania testowe lub zadanie praktyczne.
Ostatnim elementem Poradnika dla nauczyciela jest wykaz literatury. Zawiera on zarówno
pozycje przydatne uczniowi dla pogłębienia wiedzy z zakresu programu jednostki
modułowej, jak i pozycje metodyczne.
Jednostka modułowa: Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnej jest elementem
modułu Podstawy funkcjonowania człowieka w środowisku społecznym. Moduł ten składa
się z 6 jednostek:
1. Charakteryzowanie psychofizycznych i społecznych aspektów rozwoju człowieka.
2. Doskonalenie umiejętności komunikowania się.
3. Kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów.
4. Doskonalenie umiejętności radzenia sobie ze stresem.
5. Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielanie pierwszej pomocy.
6. Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnej.
Jednostka modułowa Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnej zawiera
podstawowe pojęcia z zakresu prawa oraz podstawowe instytucje prawne mające
zastosowanie w pracy opiekunki środowiskowej i pozwala na ukształtowanie umiejętności
niezbędnych do wykonywania tego zawodu.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w jednostce modułowe prowadzone były różnymi
metodami, uwzględniającymi wszystkie strategie kształcenia wielostronnego. Szczególny
nacisk powinien zostać położony na wykorzystanie metod z zakresu strategii problemowej
(metody problemowe) i operacyjnej (metody praktyczne). Formy organizacyjne pracy
powinny być zróżnicowane począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

– prezentować własne zdanie,
– współpracować w zespole, przyjmując różne role,
– identyfikować zasady funkcjonowania człowieka w społeczeństwie,
– identyfikować mechanizmy funkcjonowania państwa.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

– wyjaśnić podstawowe pojęcia prawne,
– rozróżnić podstawowe gałęzie prawa,
– sklasyfikować rodzaje norm i przepisów prawnych,
– scharakteryzować źródła prawa,
– przedstawić zakres obowiązywania prawa w czasie i przestrzeni,
– posłużyć się przepisami prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, prawa pracy oraz

prawa o ubezpieczeniach społecznych,

– posłużyć się przepisami kodeksu administracyjnego w zakresie niezbędnym do

stosowania ustaw: o pomocy społecznej, o ochronie zdrowia psychicznego, o rehabilitacji
i zatrudnieniu osób niepełnosprawnych,

– udzielić podstawowych informacji dotyczących przepisów Księgi IV Kodeksu

Cywilnego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć I

Temat zajęć: Rodzaje stosunków prawnych

Czas trwania zajęć: 45 minut.

Cele kształcenia:
W wyniku przeprowadzonego procesu kształcenia uczeń będzie potrafił:
– zidentyfikować rodzaje stosunków prawnych,
– wskazać podmiot oraz przedmiot stosunku prawnego,
– posłużyć się przepisami prawa,
– sformułować jasno, logicznie swoje opinie i sądy,
– sformułować wnioski, posługiwać się językiem prawnym.

Metody nauczania-uczenia się:
Elementy wykładu (lub praca z tekstem), metoda przypadków, dyskusja wielokrotna,
dyskusja frontalna.

Formy organizacji zajęć:
– praca grupowa,
– praca jednolita.

Środki dydaktyczne:
– Poradnik dla ucznia z opisami sytuacji (Ćwiczenie 3), kodeks cywilny, kodeks

postępowania administracyjnego, papier, mazaki, pisaki, tablica.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przeprowadza mini wykład wprowadzający na temat stosunków prawnych

i ich rodzajów, lub poleca uczniom zapoznać się z odpowiednią partią materiału
w Poradniku dla ucznia.

2. Uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia 3 zamieszczonego w Poradniku dla ucznia.
3. Nauczyciel dzieli uczniów na 3-4 osobowe grupy.
4. Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach zgodnie z instrukcją.
5. Nauczyciel służy pomocą udzielając wyjaśnień, jeżeli uczniowie potrzebują.
6. Uczniowie zapisują wyniki swojej pracy na dużych arkuszach papieru.
7. Wybrani uczniowie prezentują wyniki pracy na forum klasy.
8. Podsumowanie ćwiczenia należy przeprowadzić w formie dyskusji frontalnej. Istotne jest

zwrócenie uwagi na różnice w pozycji podmiotów stosunków prawnych typu
zobowiązaniowego oraz stosunku podległości kompetencji.

9. Nauczyciel dokonuje oceny aktywności uczniów zarówno podczas wykonywania

ćwiczenia jak i podczas dyskusji podsumowującej.

10. Przedstawienie pracy domowej. Polecenie dla uczniów: „Przeanalizuj zakres obowiązków

i uprawnień, które wynikają ze stosunku łączącego Cię ze szkołą, w której się uczysz.
Określ typ tego stosunku prawnego”.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć II

Temat zajęć: Kiedy czynność prawna jest ważna? – przesłanki ważności czynności
prawnej

Czas zajęć: 90 minut.

Cele kształcenia:
W wyniku przeprowadzonego procesu kształcenia uczeń będzie potrafił:
– rozróżnić wady oświadczenia woli powodujące nieważność czynności prawnej,
– zidentyfikować kryteria ważności czynności prawnej,
– posłużyć się przepisami kodeksu cywilnego,
– jasno i logicznie sformułować sądy i opinie,
– sformułować wnioski.

Metody nauczania-uczenia się:
Elementy wykładu (lub praca z tekstem), metoda przypadków, dyskusja wielokrotna,
dyskusja frontalna.

Formy organizacji zajęć:
– praca grupowa,
– praca zróżnicowana i jednolita.

Środki dydaktyczne:
– Poradnik dla ucznia z opisami sytuacji (Ćwiczenie 2 i 3), kodeks cywilny, kodeks

postępowania cywilnego, wzory pism procesowych, kartki, pisaki.

Przebieg zajęć:

1. Nauczyciel przeprowadza mini wykład wprowadzający na temat czynności prawnych

i przesłanek ich ważności, lub poleca uczniom zapoznać się z odpowiednią partią
materiału w Poradniku dla ucznia.

2. Uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia 2 zamieszczonego w Poradniku dla ucznia.
3. Nauczyciel dzieli uczniów na 3-4 osobowe grupy.
4. Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach zgodnie z instrukcją (grupa może zajmować

się analizą tylko jednej z umieszczonych w ćwiczeniu sytuacji).

5. Nauczyciel służy pomocą udzielając wyjaśnień, jeżeli uczniowie potrzebują.
6. Uczniowie zapisują wyniki swojej pracy na dużych arkuszach papieru.
7. Wybrani uczniowie prezentują wyniki pracy na forum klasy.
8. Następnie uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia 3 zamieszczonego w Poradniku dla

ucznia.

9. Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach zgodnie z instrukcją (grupa może zajmować

się analizą tylko jednej z umieszczonych w ćwiczeniu sytuacji).

10. Nauczyciel służy pomocą udzielając wyjaśnień, jeżeli uczniowie potrzebują.
11. Uczniowie zapisują wyniki swojej pracy na dużych arkuszach papieru.
12. Wybrani uczniowie prezentują wyniki pracy na forum klasy.
13. Podsumowanie ćwiczeń należy przeprowadzić w formie dyskusji frontalnej. Istotne jest

zwrócenie uwagi na konieczność przestrzegania określonych warunków przy
dokonywaniu czynności prawnych.

14. Nauczyciel dokonuje oceny aktywności uczniów zarówno podczas wykonywania

ćwiczenia jak i podczas dyskusji podsumowującej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe pojęcia prawne

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaje norm prawnych zawartych w przepisach:

– art. 578, 233 kodeksu cywilnego,
– art. 197 oraz 242 kodeksu pracy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią wskazanych przepisów,
2) ustalić, co zawierają w swej treści normy zawarte we wskazanych przepisach,
3) wskazać elementy normy, tj. odszukać hipotezę, dyspozycję i sankcję,
4) ustalić, co różni normę zawartą w art. 578 k.c. od normy zawartej w art. 233 k.c. oraz, co

różni normę z art.197 od normy z art. 242 k.p.,

5) określić rodzaj zawartych tam norm,
6) zaprezentować grupie wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenie indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja
wielokrotna (wtedy każda z grup zajmuje się innym artykułem). Wyniki pracy powinny
zostać zapisane na dużych arkuszach papieru i zaprezentowane na forum klasy przez
wybranych uczniów lub przedstawicieli każdej z grup. Poprawność wykonania zadania
powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– kodeks cywilny, kodeks pracy, papier, pisaki, mazaki, tablica flip chart.

Ćwiczenie 2

Jesteś pracownikiem Agencji Opiekunek Środowiskowych. Dokonaj analizy stosunku

prawnego, który łączy Cię z pracodawcą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wcielić się w przypisaną rolę,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) określić na podstawie jakiego faktu prawnego stosunek ten powstał,
3) określić podmioty tego stosunku,
4) odszukać w kodeksie pracy odpowiednie przepisy dotyczące stosunku pracy i zapoznać

się z nimi,

5) określić zakres praw i obowiązków, jakie wynikają ze stosunku pracy,
6) zapisać na kartce osobno uprawnienia pracownika i jego obowiązki oraz uprawnienia

pracodawcy i jego obowiązki,

7) zaprezentować grupie wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania uczenia się

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenie indywidualnie lub w parach. Wyniki pracy powinny
zostać zaprezentowane na forum klasy przez wybranych uczniów. Poprawność wykonania
zadania powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– kodeks pracy, kartki, mazaki, tablica flip chart.

Ćwiczenie 3

Ustal rodzaj stosunku prawnego występującego w opisanych niżej sytuacjach:

Opis przypadku
Urząd Skarbowy w miejscowości X zawarł z p. Janem C. prowadzącym zakład „Usługi
stolarskie” umowę zlecenie na wykonanie 10 nietypowych szafek biurowych.

Opis przypadku
Tenże sam Urząd Skarbowy w miejscowości X wystąpił w stosunku do tego samego p. Jana
C. prowadzącego zakład „Usługi stolarskie” w roli organu ściągającego należne państwu
podatki wzywając p. Jana do złożenia wyjaśnień odnośnie rozliczenia podatkowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się z opisem sytuacji,
2) ustalić zakres obowiązków zarówno p. Jana C. jak i Urzędu Skarbowego w sytuacji

zlecenia,

3) ustalić zakres uprawnień p. Jana jako zleceniobiorcy oraz uprawnień Urzędu Skarbowego

jako zleceniodawcy,

4) porównać pozycję zleceniodawcy i pozycję zleceniobiorcy,
5) określić rodzaj (typ) stosunku prawnego w sytuacji 1,
6) dokonać analizy treści stosunku łączącego p. Jana C. z Urzędem Skarbowych w sytuacji

wskazanej w drugim przypadku,

7) określić pozycję zarówno p. Jana jak i Urzędu Skarbowego w sytuacji drugiej,
8) porównać ją z sytuacją opisaną w przypadku pierwszym,
9) nazwać typ stosunku prawnego łączącego p. Jana z Urzędem Skarbowym w drugiej

sytuacji,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10) wyodrębnić cechy obu tych stosunków prawnych,

11) przygotować graficznie i przedstawić grupie wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Ćwiczenie wykonywane jest z wykorzystaniem metody przypadków. Uczniowie mogą

wykonać je indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja wielokrotna. Wyniki pracy

powinny zostać zapisane na dużych arkuszach papieru i zaprezentowane na forum klasy przez

wybranych uczniów lub przedstawicieli każdej z grup. Poprawność wykonania zadania

powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– kodeks cywilny, kodeks postępowania administracyjnego, papier, mazaki, pisaki, tablica.

Ćwiczenie 4

Określ, jakie skutki prawne wywołuje:

– urodzenie dziecka,

– śmierć człowieka,

– wyrok sądu o rozwodzie Państwa J.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zastanowić się nad rozwiązaniem zadania,

2) poszukać skutków ww. faktów prawnych w różnych obszarach,

3) zapisać i zaprezentować klasie wynik swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenie indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja

wielokrotna (wtedy każda z grup zajmuje się innym zdarzeniem). Wyniki pracy powinny

zostać zapisane na dużych arkuszach papieru i zaprezentowane na forum klasy przez

wybranych uczniów lub przedstawicieli każdej z grup. Poprawność wykonania zadania

powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne

– papier, mazaki, pisaki, tablica flip chart.

Ćwiczenie 5

Określ zakres prawa:

– cywilnego,

– rodzinnego i opiekuńczego,

– pracy,

– administracyjnego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) mając do dyspozycji zestaw kartek z wypisanymi zagadnieniami będącymi przedmiotem

regulacji różnych gałęzi prawa dokładnie się zapoznać z ich treścią,

2) wykorzystując dostępne w pracowni pomoce uporządkować karty przyporządkowując je

do określonej gałęzi prawa.

3) na ogólnodostępnej tablicy przyczepić kartki w miejscach wyznaczonych dla

poszczególnych gałęzi prawa.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenie indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja
wielokrotna. Wyniki pracy powinny zostać zapisane na dużych arkuszach papieru
i zaprezentowane na forum klasy przez wybranych uczniów lub przedstawicieli każdej z
grup. Poprawność wykonania zadania powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– kodeks pracy, kodeks cywilny, kodeks rodzinny i opiekuńczy, kodeks postępowania

administracyjnego, ustawa o pomocy społecznej, ustawa o rehabilitacji zawodowej
i społecznej i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustawa o działach administracji,
ustawa o samorządzie terytorialnym, papier, mazaki, pisaki, tablica flip chart, magnesy,
zestawy kartek z wypisanymi zagadnieniami będącymi przedmiotem regulacji prawa
pracy, prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego, prawa administracyjnego.

Ćwiczenie 6

Ustal, w jakim organie promulgacyjnym znajdziesz:

– ustawę,
– rozporządzenie,
– uchwałę Sejmu,
– zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić, jakie miejsce w hierarchii źródeł prawa zajmuje poszukiwany przez niego akt

prawny,

2) ustalić miejsce jego publikacji, w zależności od rangi aktu prawnego,
3) zaprezentować wyniki swojej pracy pozostałym uczestnikom zajęć.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

– papier, mazaki, pisaki, tablica flip chart.

Ćwiczenie 7

Dokonaj analizy przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego i określ z jakich

uprawnień korzystać może osoba przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez wymaganej
zgody.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z przepisami ustawy o ochronie zdrowia psychicznego,
2) określić obowiązki szpitala w sytuacji konieczności przyjęcia pacjenta bez wymaganej

zgody,

3) rozróżnić tryb nagły przyjęcia do szpitala od trybu wnioskowego,
4) ustalić wynikające z przepisów prawa uprawnienia osoby przyjętej do szpitala bez jej

zgody,

5) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Środki dydaktyczne:

– ustawa o ochronie zdrowia psychicznego, papier, mazaki, tablica flip chart.

5.1.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) wyjaśnić podstawowe pojęcia prawne
2) rozróżniać podstawowe gałęzie prawa
3) sklasyfikować rodzaje norm i przepisów prawnych
4) scharakteryzować źródła prawa
5) przedstawić zakres obowiązywania prawa w czasie

i przestrzeni

6) posłużyć się przepisami ustawy o ochronie zdrowia

psychicznego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Wybrane przepisy prawa mające zastosowanie w pracy

opiekunki środowiskowej

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykorzystując przepisy kodeksu cywilnego rozwiąż problem opisany poniżej.

Opis sytuacji
Pani Jadwiga N. lat 73 jest właścicielką znacznego majątku. Od pewnego czasu dostrzega się
u niej rozrzutność niewspółmierną do korzyści, które otrzymuje od innych osób w postaci
usług życiowych, m.in. sąsiadce, która kupiła jej pół chleba i litr mleka wręczyła 100 zł,
lekarzowi będącemu z wizytą chciała wręczyć 3 tys. zł. Ostatnio także często zapomina,
gdzie położyła klucze lub inne rzeczy, nie wyłącza gazu, nie zakręca kranu w łazience,
zostawia otwarte drzwi do mieszkania. Córka p. Jadwigi chciałaby uchronić matkę od
nierozsądnego rozporządzania majątkiem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się z opisem sytuacji,
2) ustalić, czy córka p. Jadwigi ma jakiś środek prawny, by uchronić matkę przed

nierozsądnym rozporządzaniem majątkiem,

3) odszukać przepisy prawne odnoszące się do tej sytuacji,
4) przygotować właściwą informację prawną dla córki p. Jadwigi,
5) zaprezentować wynik swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Ćwiczenie wykonywane jest z wykorzystaniem metody przypadków. Uczniowie mogą
wykonać je indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja wielokrotna. Wyniki pracy
powinny zostać zaprezentowane na forum klasy przez wybranych uczniów lub
przedstawicieli każdej z grup. Poprawność wykonania zadania powinna być oceniona przez
pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– odpowiednie akty prawne tj. kodeks cywilny, kodeks postępowania cywilnego, wzory

pism procesowych, kartki, pisaki.

Ćwiczenie 2

Posługując się przepisami prawa ustal, czy i jakimi wadami dotknięte są następujące

oświadczenia woli:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opis sytuacji (1)
Franciszek K. ma duże zaległości podatkowe. W obawie przed zajęciem mu przez organy
finansowe domku letniskowego przeniósł fikcyjnie własność domu na rzecz obcej mu osoby,
która podjęła się roli fikcyjnego nabywcy nieruchomości.

Opis sytuacji (2)
W umowie zawartej przed notariuszem strony uzgodniły, że właściciel nieruchomości
składającej się z trzech działek gruntu A, B, C zbywa je na rzecz nabywcy X za cenę 20
tysięcy zł każda. W jakiś czas później nabywca zorientował się, że treść umowy odbiega od
postanowień umownych, mianowicie umowa opiewa na dwie działki A, B za 60 tysięcy
złotych ogółem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się z opisem sytuacji,
2) odszukać w dostępnych aktach prawnych odpowiednie przepisy mające zastosowanie do

sytuacji opisanej wyżej,

3) przygotować odpowiedź popartą odpowiednimi podstawami prawnymi,
4) zaprezentować ją na forum i uzasadnić swoje stanowisko.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Środki dydaktyczne:

– odpowiednie akty prawne tj. kodeks cywilny, kodeks postępowania cywilnego, wzory

pism procesowych, kartki, pisaki.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując przepisy prawa ustal, które z niżej wymienionych czynności prawnych są

nieważne i z jakich powodów?

Opis sytuacji (1)
Dwie osoby dokonały w jednym czasie rozporządzenia swoimi majątkami przez sporządzenie
testamentów własnoręcznych. Jedna z nich była osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną,
a druga nie była ubezwłasnowolniona, ale jej stan umysłowy powodował, że nie miała ona
należytego stopnia zrozumienia znaczenia swojego postępowania.

Opis sytuacji (2)
Aleksander P. właściciel gospodarstwa rolnego prowadzi wraz z córką i zięciem to
gospodarstwo. Młodzi chcieliby, aby ojciec przepisał na nich to gospodarstwo i do tego celu

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zmierzają różnymi nękającymi ojca sposobami. Pod wpływem tego działania ojciec darował
im umową notarialną gospodarstwo.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się z opisem sytuacji,
2) odszukać w dostępnych aktach prawnych odpowiednie przepisy mające zastosowanie do

sytuacji opisanych wyżej,

3) przygotować odpowiedź popartą odpowiednimi podstawami prawnymi,
4) zaprezentować ją na forum i uzasadnić swoje stanowisko.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Ćwiczenie wykonywane jest z wykorzystaniem metody przypadków Uczniowie mogą
wykonać je indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja wielokrotna. Wyniki pracy
powinny zostać zaprezentowane na forum klasy przez wybranych uczniów lub
przedstawicieli każdej z grup. Poprawność wykonania zadania powinna być oceniona przez
pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– odpowiednie akty prawne tj. kodeks cywilny, kodeks postępowania cywilnego, wzory

pism procesowych, kartki, pisaki.

Ćwiczenie 4

Dobierz właściwą formę do następującej czynności prawnej:

– sporządzenie testamentu,
– zawarcie umowy kupna – sprzedaży nieruchomości,
– udzielenie pełnomocnictwa,
– zawarcie małżeństwa,
– zawarcie umowy o pracę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić, w którym akcie prawnym (kodeksie) powinien szukać przepisów dotyczących

danej czynności prawnej,

2) odszukać przepisy dotyczące danej czynności prawnej,
3) dokładnie zapoznać się z tymi przepisami,
4) dobrać odpowiednią formę do wskazanej czynności prawnej,
5) zaprezentować grupie wyniki swojej pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenie indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja
wielokrotna. Wyniki pracy powinny zostać zaprezentowane na forum klasy przez wybranych
uczniów lub przedstawicieli każdej z grup. Poprawność wykonania zadania powinna być
oceniona przez pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– kodeks cywilny, kodeks pracy, kodeks rodzinny i opiekuńczy, tablica flip chart, mazaki.

Ćwiczenie 5

Wykorzystując przepisy prawa spadkowego ustal spadkobierców ustawowych w niżej

opisanych sytuacjach.

Opis sytuacji I
Spadkodawca zmarł pozostawiając po sobie małżonkę, 2 dzieci z poprzedniego małżeństwa,
brata oraz ojca.

Opis sytuacji II
Spadkodawca zmarł pozostawiając po sobie małżonka. Nie miał dzieci. Pozostawił także
oboje rodziców, siostrę oraz 2 bratanków po zmarłym wcześniej bracie.

Opis sytuacji III
Zmarły nigdy nie był żonaty, nie miał także dzieci. Nie miał więc żadnej bliskiej rodziny.
Utrzymywał tylko kontakt z dalekim kuzynem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się z opisanymi sytuacjami,
2) ustalić, jakie przepisy prawa spadkowego regulują zasady dziedziczenia ustawowego,
3) określić krąg osób – spadkobierców ustawowych,
4) ustalić, do której grupy spadkobierców ustawowych nalezą osoby wskazane w opisanych

przypadkach,

5) określić kolejność dziedziczenia,
6) określić udział procentowy każdego ze spadkobierców,
7) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum klasy,
8) uczestniczyć w podsumowaniu wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Ćwiczenie wykonywane jest z wykorzystaniem metody przypadków. Uczniowie mogą
wykonać je indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja wielokrotna (każda grupa
może analizować inną sytuację). Wyniki pracy powinny zostać zaprezentowane na forum
klasy przez wybranych uczniów lub przedstawicieli każdej z grup. Poprawność wykonania
zadania powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

– kodeks cywilny, papier, tablica flip chart, mazaki.

Ćwiczenie 6

Wykorzystując przepisy prawa spadkowego przedstaw rozwiązanie sytuacji

przedstawionej poniżej.

Opis sytuacji
Pan C. przebywał w szpitalu, był chory na serce. Czując się pewnego dnia gorzej powiedział
wobec czterech pozostałych pacjentów w pokoju, że chciałby sporządzić testament, ale nie
czuje się na siłach i wobec tego prosi o powtórzenie żonie, że cały swój majątek przeznacza
dla niej i taka jest jego ostatnia wola. Zmarł w tym samym dniu, pozostawiwszy oprócz żony
dwóch braci. Obecni przy tym pacjenci spisali oświadczenie Pana C. na kartce i przy
najbliższej okazji wręczyli żonie zmarłego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się z opisem sytuacji,
2) odszukać przepisy prawa spadkowego dotyczące testamentów,
3) określić, jakie warunki muszą być spełnione przy sporządzaniu testamentów,
4) ustalić, czy obowiązujące przepisy dopuszczają formę ustną testamentu i w jakich

okolicznościach mogą być one sporządzane,

5) ustalić, czy opisana sytuacja uznana być może za sytuacje szczególną uzasadniającą

testament ustny,

6) ustalić, czy osoby będące świadkami tego zdarzenia mogły być świadkiem testamentu

odszukując przepisy dotyczące warunków jakie muszą spełnić świadkowie tej czynności
prawnej,

7) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Środki dydaktyczne:

– kodeks cywilny, mazaki, papier, tablica flip chart.

Ćwiczenie 7

Wykorzystując przepisy prawa rodzinnego i opiekuńczego oraz przepisy postępowania

cywilnego przedstaw możliwość rozwiązania niżej opisanej sytuacji problemowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opis sytuacji
Byli małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia w kwestii kierunku kształcenia ich
małoletniego syna. Ponadto ojciec nie wyraża zgody na wyjazd dziecka za granicę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie przeanalizować opisaną sytuację,
2) ustalić, czy istnieją możliwości prawnej interwencji,
3) odszukać odpowiednie przepisy prawne, które można zastosować w tej sytuacji,
4) ustalić sposób podjęcia interwencji prawnej poszukując podstaw prawnych w kodeksie

postępowania cywilnego,

5) przedstawić wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Środki dydaktyczne:

– kodeks cywilny, mazaki, papier, tablica flip chart.

Ćwiczenie 8

Przeanalizuj przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczące opieki i dokonaj

charakterystyki tej instytucji prawnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać przepisy prawne dotyczące opieki i dokładnie się z nimi zapoznać,
2) ustalić, kiedy Sąd powołuje opiekę prawną osobno dla osób dorosłych i małoletnich,
3) ustalić, na jaki okres może być ustanowiona opieka,
4) określić zakres opiekuna prawnego,
5) określić, czy opieka jest odpłatna, czy nieodpłatna,
6) wypisać i zaprezentować cechy charakterystyczne opieki prawnej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie mogą wykonać je indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja wielokrotna.
Wyniki pracy powinny zostać zaprezentowane na forum klasy przez wybranych uczniów lub
przedstawicieli każdej z grup. Poprawność wykonania zadania powinna być oceniona przez
pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– kodeks rodzinny i opiekuńczy, mazaki, papier, tablica flip chart.

Ćwiczenie 9

Posługując się kodeksem rodzinnym i opiekuńczym przedstaw obowiązek alimentacyjny

występujący między:
– małżonkami,
– rodzicami i dziećmi,
– dziadkami i wnukami.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać odpowiednie przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczące

obowiązku alimentacyjnego i dokładnie się z nimi zapoznaj,

2) ustalić, do której grupy krewnych według kolejności obowiązku należą określone osoby,
3) ustalić przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego między analizowanymi grupami

osób,

4) określić, od czego zależy rozmiar alimentów,
5) ustalić, jak długo obowiązek ten może trwać,
6) określić, jakie skutki wywołuje realizowanie obowiązku alimentacyjnego, a jakie brak

wypełnienia tego obowiązku przez zobowiązanego,

7) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum klasy,
8) uczestniczyć w podsumowaniu zajęć.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach – dyskusja wielokrotna. Wyniki pracy powinny
zostać zaprezentowane na forum klasy przez wybranych uczniów lub przedstawicieli każdej
z grup. Poprawność wykonania zadania powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– kodeks rodzinny i opiekuńczy, mazaki, papier, tablica flip chart.

Ćwiczenie 10
Posługując się dostępnymi aktami prawnymi scharakteryzuj następujące umowy:
– umowa o dzieło,
– umowa zlecenie,
– umowa agencyjna,
– umowa o pracę.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w kodeksie cywilnym i kodeksie pracy przepisy dotyczące wskazanych umów,
2) dokładnie się z nimi zapoznać,
3) ustalić, w jakich warunkach – swobody, czy podporządkowania drugiej stronie

wykonywana będzie praca w ramach danej umowy,

4) ustalić, czy w umowie tej powinien być określony cel (rezultat), do którego zmierzać

będzie wykonanie pracy,

5) ustalić czy, zobowiązujący się do wykonania pracy w ramach wskazanej umowy musi

wykonać pracę osobiście, czy też może posłużyć się innymi osobami przy jej wykonaniu,

6) ustalić sposób wynagradzania tj., czy świadczenie pracy w ramach danej umowy musi

być odpłatne, czy też można świadczyć pracę nieodpłatnie,

7) ustalić, kto ponosi ryzyko zatrudnienia w ramach danej umowy,
8) opracować graficznie i zaprezentować koleżankom/kolegom wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenie indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja
wielokrotna. Wyniki pracy powinny zostać zapisane na dużych arkuszach papieru
i zaprezentowane na forum klasy przez wybranych uczniów lub przedstawicieli każdej
z grup. Poprawność wykonania zadania powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– kodeks cywilny, kodeks pracy, tablica flip chart, mazaki.

5.2.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) posłużyć się przepisami prawa cywilnego, rodzinnego

i opiekuńczego, prawa pracy

2) udzielić podstawowych informacji dotyczących przepisów

Księgi IV Kodeksu Cywilnego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Wybrane przepisy z zakresu prawa zabezpieczenia

społecznego

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Pogrupuj i scharakteryzuj świadczenia z:

– ubezpieczenia społecznego,
– zaopatrzenia społecznego,
– pomocy społecznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) z otrzymanych od nauczyciela zapisanych na kartkach różnych świadczeń społecznych

wybrać te, które są świadczeniami z ubezpieczenia społecznego, systemu zaopatrzenia
społecznego i pomocy społecznej,

2) posegregowane kartki przyczepić w odpowiednim miejscu na tablicy,
3) poszukać i przedstawić cechy charakterystyczne poszczególnych grup świadczeń.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenie indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja
wielokrotna. Poprawność wykonania zadania powinna być oceniona przez pozostałych
uczniów.

Środki dydaktyczne:

– tablica, klej (magnesy), kartki z wypisanymi świadczeniami społecznymi.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy ustawy o pomocy społecznej i przedstaw zasady objęcia pomocą

społeczną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać przepisy ustawy regulujące zasady objęcia pomocą społeczną,
2) określić sytuacje trudne kwalifikujące do ubiegania się o pomoc ze środków pomocy

społecznej,

3) określić, co ustawa rozumie pod pojęciem dochód rodziny,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) określić zasady ustalania kryterium dochodowego osoby lub rodziny uprawniającego do

ubiegania się o pomoc społeczną,

5) zaprezentować wyniki pracy na forum klasy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenie indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja
wielokrotna. Wyniki pracy powinny zostać zapisane na dużych arkuszach papieru
i zaprezentowane na forum klasy przez wybranych uczniów lub przedstawicieli każdej
z grup. Poprawność wykonania zadania powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– ustawa o pomocy społecznej, tablica flip chart, papier, mazaki.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy przepisów ustawy o pomocy społecznej oraz kodeksu postępowania

administracyjnego i przedstaw postępowanie w sprawach świadczeń z pomocy społecznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać przepisy ustawy regulujące postępowanie w sprawach świadczeń z pomocy

społecznej,

2) dokładnie się z nimi zapoznać i określić, jakie czynności formalno-prawne muszą być

podjęte w celu udzielenia pomocy,

3) ustalić, jak przepisy ustawy regulują zagadnienia właściwości miejscowej,
4) ustalić, w jakim terminie od zgłoszenia pracownik socjalny powinien podjąć pierwsze

czynności, tj. przeprowadzić rodzinny wywiad środowiskowy,

5) określić, jakie zasady muszą być przestrzegane przez organ pomocy społecznej podczas

procedury udzielania pomocy,

6) określić, jakie mogą być konsekwencje braku współpracy klienta z pracownikiem

pomocy społecznej,

7) określić, w jakiej formie organ pomocy społecznej powinien rozstrzygnąć sprawę

przyznając bądź odmawiając przyznania pomocy,

8) ustalić, jakie muszą być dopełnione warunki, aby decyzja administracyjna była ważna,
9) ustalić, czy klientowi przysługuje, jaki i do kogo środek odwoławczy od wydanej decyzji,
10) ustalić, jakie obowiązki ciążą na osobach i rodzinach korzystających z pomocy

społecznej,

11) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenie indywidualnie, w parach lub w grupach – dyskusja
wielokrotna. Wyniki pracy powinny zostać zapisane na dużych arkuszach papieru
i zaprezentowane na forum klasy przez wybranych uczniów lub przedstawicieli każdej
z grup. Poprawność wykonania zadania powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

– ustawa o pomocy społecznej, rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej w sprawie

przeprowadzania wywiadu środowiskowego, Kodeks postępowania administracyjnego,
wzory decyzji administracyjnych, papier, mazaki, tablica flip chart.

Ćwiczenie 4

Posługując się przepisami ustawy o pomocy społecznej przedstaw rozwiązanie w niżej

opisanej sytuacji.

Pani X jest osobą samotną, w wieku 82 lat, bardzo schorowaną, ma trudności z poruszaniem
się po mieszkaniu, na zewnątrz w ogóle nie wychodzi. Mieszka na II piętrze w starym
budynku. Utrzymuje się z renty w wysokości 725 zł. Po opłaceniu świadczeń miesięcznych
zostaje jej na życie 442 zł. Z bliskiej rodziny ma tylko wnuka mieszkającego w innej
miejscowości, który nie ma warunków, by wziąć do siebie babcię.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się z opisem sytuacji,
2) dokonać analizy sytuacji podopiecznej pod kątem: określenia sytuacji finansowej pani X,

spełniania przez nią kryterium dochodowego uprawniającego do objęcia pomocą ze
środków pomocy społecznej, oceny możliwości samodzielnej egzystencji, określenia
zakresu obowiązków wnuka wobec babci,

3) zaproponować sposób rozwiązania trudnej sytuacji,
4) sprawdzić w przepisach ustawy o pomocy społecznej, czy istnieje możliwość

zastosowania zaproponowanego sposobu rozwiązania sytuacji,

5) ustalić, jakie czynności należałoby podjąć w celu zastosowania wybranego rozwiązania,
6) ustalić, jakie mogą być konsekwencje prawne przyjętego rozwiązania (np. odpłatność

w tym wnuka),

7) zaprezentować grupie wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Ćwiczenie wykonywane jest z wykorzystaniem metody przypadków. Uczniowie mogą
wykonać je w parach lub w grupach – dyskusja wielokrotna. Wyniki pracy powinny zostać
zaprezentowane na forum klasy przez wybranych uczniów lub przedstawicieli każdej z grup.
Poprawność wykonania zadania powinna być oceniona przez pozostałych uczniów.

Środki dydaktyczne:

– przepisy ustawy o pomocy społecznej, papier, mazaki, tablica flip chart.

Ćwiczenie 5

Posługując się przepisami ustawy o rehabilitacji i zatrudnieniu osób niepełnosprawnych

przedstaw rozwiązanie w niżej opisanej sytuacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opis sytuacji
Pani X jest osobą bardzo chorą, nie może samodzielnie się poruszać. Najlepszym dla niego
wyjściem byłby wózek inwalidzki, ale brak środków finansowych uniemożliwia jego zakup
na wolnym rynku. Nigdy dotąd nie chorowała. Stan jej zdrowia jest wynikiem przebytego rok
temu udaru mózgu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie zapoznać się z opisem sytuacji,
2) ustalić sposób postępowania w opisanej sytuacji,
3) określić, jakie warunki muszą być spełnione, aby pani X wystąpiła o orzeczenie stopnia

niepełnosprawności,

4) ustalić, jakie czynności formalno-prawne powinny być podjęte i do jakiego organu się

zwrócić, aby mieć orzeczony stopień niepełnosprawności,

5) ustalić, jakie uprawnienia przysługują osobom niepełnosprawnym,
6) zaprezentować wynik swojej pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

Środki dydaktyczne:

– ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,

mazaki, papier, tablica flip chart.

5.3.2. Sprawdzian postępów

Uczeń potrafi:

Tak

Nie

1) posłużyć się przepisami kodeksu postępowania

administracyjnego w zakresie niezbędnym do
stosowania ustaw: o pomocy społecznej, o ochronie
zdrowia psychicznego, o rehabilitacji i zatrudnieniu
osób niepełnosprawnych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

SPRAWDZIAN I

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie przepisów prawa
w działalności socjalnej”

Test składa się z 20 zadań, w tym: 12 zadań wielokrotnego wyboru, 3 zadań typu prawda
fałsz z elementami krótkiej odpowiedzi oraz pięciu zadań krótkiej odpowiedzi:
– zadania 1, 2, 4-8, 10, 11, 13, 16, 17, 20 są z poziomu podstawowego,
– zadania 3, 9, 12, 14, 15, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań:

−

zadania wielokrotnego wyboru (1 – 12) – 1 punkt za każdą prawidłową odpowiedź, za złą
odpowiedź lub jej brak 0 punktów,

−

zadania typu prawda - fałsz:

– 13 – 1 pkt za zaznaczenie właściwej odpowiedzi, 1 punkt za prawidłowe

uzasadnienie,

– 14 i 15 – 1 pkt za zaznaczenie właściwej odpowiedzi, 1 punkt za prawidłowe

uzasadnienie, 1 pkt za podanie podstawy prawnej,

– 16 – po jednym punkcie z zaznaczeniem dobrej odpowiedzi w punktach a, b,

−

zadania krótkiej odpowiedzi:

– 17 – po jednym punkcie za udzielenie właściwej odpowiedzi w punktach a-d,
– 18 – 1 pkt za poprawną odpowiedź, 1 pkt za podanie podstawy prawnej,
– 19 – po jednym punkcie za prawidłową analizę sytuacji każdego syna, 1 punkt za

wskazanie podstaw prawnych,

– 20 – 1 punkt za podanie pełnej nazwy.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

– dopuszczający – za uzyskanie co najmniej 14 pkt.,
– dostateczny – za uzyskanie co najmniej 18 pkt.,
– dobry – za uzyskanie co najmniej 24 pkt.,
– bardzo dobry – za uzyskanie 30 pkt.

Klucz do odpowiedzi:
1. a, 2. b, 3. c, 4. d, 5. a, 6. c, 7. b, 8. a, 9. a, 10. a, 11. c, 12. b.

13 – TAK – Uzasadnienie: prawo obowiązuje wszystkie osoby przebywające na terytorium
danego państwa, bez względu na obywatelstwo. Zasadą jest, że prawo danego państwa
obowiązuje także na jego statkach morskich, powietrznych i w placówkach
dyplomatycznych.
14 – NIE – Uzasadnienie: W myśl artykułu 10 §2 kodeksu cywilnego małoletni poprzez
zawarcie małżeństwa uzyskuje pełnoletność, a zgodnie z art. 92 kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego władza rodzicielska ustaje wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletności.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. – TAK – Uzasadnienie: Dziadkowie są krewnymi w linii prostej, a zgodnie z art. 128
kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii
prostej i rodzeństwo. Dziadkowie są jednak zobowiązani do obowiązku alimentacyjnego
dopiero w dalszej kolejności po rodzicach dziecka (art. 129 § 1 kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego). Zgodnie z art. 132 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli osoby
zobowiązane w bliższej kolejności nie mogą uczynić zadość swojemu obowiązkowi,
obowiązek ten powstaje u osób zobowiązanych w dalszej kolejności.
16. a) – TAK, b) – NIE
17. a) prawo administracyjne; b) prawo pracy; c) prawo rodzinne i opiekuńcze; d) prawo
cywilne.
18. Zgodnie z art. 140 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego osoba, która dostarcza środków
utrzymania lub wychowania drugiej osobie będąc zobowiązana z tego powodu, że
niemożliwe jest uzyskanie środków utrzymania od osoby zobowiązanej w bliższej kolejności,
może żądać od osoby zobowiązanej, czyli rodziców dziecka, zwrotu wypłaconych świadczeń
alimentacyjnych.
19. Z uwagi na podrobienie testamentu będzie obowiązywało dziedziczenie ustawowe.
Syn A podrobił testament – zgodnie z art. 928 kodeksu cywilnego może być uznany przez sąd
za niegodnego dziedziczenia, czyli wyłączony z dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia
spadku (art. 928 § 2 kodeksu cywilnego). Gdyby miał dzieci – one by dziedziczyły.
Syn B nie dożył śmierci ojca – zgodnie z art. 927 nie może być spadkobiercą. Gdyby miał
dzieci – one by dziedziczyły.
Syn C odziedziczy cały spadek, gdyż jego bracia nie mieli dzieci.
20. Rodzinny wywiad środowiskowy.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu Poziom wymagań

1. Rozróżniać podstawowe gałęzie prawa

2. Wyjaśniać podstawowe pojęcia prawne

3. Sklasyfikować rodzaje norm i przepisów

prawnych

B PP

4. Scharakteryzować źródła prawa

5. Posłużyć się przepisami prawa pracy

6. Wskazywać zakres aktów prawnych

7. Posłużyć się przepisami prawa rodzinnego

i opiekuńczego

C P

8. Posłużyć się przepisami ustawy o pomocy

społecznej

C P

9. Posłużyć się przepisami ustawy o ochronie

zdrowia psychicznego

C PP

10. Rozróżnić zakres aktów prawnych

11. Posłużyć się przepisami prawa

o ubezpieczeniach społecznych

A P

12. Posłużyć się przepisami ustawy o rehabilitacji

i zatrudnieniu osób niepełnosprawnych

C PP

13. Przedstawić zakres obowiązywania prawa

w czasie i przestrzeni

C P

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Posłużyć się przepisami prawa cywilnego,

rodzinnego i opiekuńczego

D PP

15. Analizować przepisy prawa rodzinnego

i opiekuńczego

D PP

16. Rozróżnić podstawowe pojęcia prawne

17. Dopasować podstawowe gałęzie prawa do

regulowanych przez nie stosunków społecznych

C P

18. Posłużyć się przepisami prawa, rodzinnego

i opiekuńczego

D PP

19. Udzielić podstawowych informacji dotyczących

przepisów Księgi IV Kodeksu Cywilnego

D PP

20. Posłużyć się przepisami w zakresie niezbędnym

do stosowania ustawy o pomocy społecznej

B P

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,

kartę odpowiedzi).

5. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Przypomnij o upływającym czasie na 10 i 5 minut przed końcem sprawdzianu.
7. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
8. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zastawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Wybraną przez siebie prawidłową odpowiedź otocz kółkiem.
6. Jeżeli się pomylisz skreśl krzyżykiem błędnie zakreśloną kółkiem odpowiedź, a następnie

otocz kółkiem odpowiedź prawidłową.

7. W zadaniach wymagających podania krótkiej odpowiedzi, odpowiedzi wpisuj

w wyznaczonych miejscach na karcie odpowiedzi.

8. Na wykonanie sprawdzianu osiągnięć masz 45 minut.
9. Jeżeli masz pytania i wątpliwości podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
10. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
11. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdź poprawność wybranych odpowiedzi.
12. Sprawdź ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
13. Powodzenia.

Materiały dla ucznia:
– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zestaw zadań testowych

I. Wybierz i zaznacz kółkiem na karcie odpowiedzi właściwą odpowiedź.

1. Prawo do nazwiska uregulowane jest w przepisach prawa:

a) Cywilnego,
b) Administracyjnego,
c) rodzinnego i opiekuńczego,
d) konstytucyjnego.

2. Prawo podmiotowe bezwzględnie obowiązujące to:

a) ogół norm prawnych obowiązujących wszystkich obywateli,
b) uprawnienie skuteczne wobec wszystkich podmiotów prawa,
c) uprawnienie skuteczne wobec konkretnie oznaczonych osób,
d) ogół norm obowiązujących konkretnie oznaczone osoby.

3. Przepis art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stwierdza, że „oboje

małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości
zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokojenia potrzeb rodziny, którą
przez swój związek założyli.” zawiera normę:

a) dozwalającą,
b) zakazującą,
c) nakazującą,
d) względnie obowiązującą.

4. Źródłem prawa stanowiącym bardziej szczegółowe rozwinięcie przepisów prawa

zawartych w ustawie i wydawanym na podstawie delegacji ustawowej jest:

a) uchwała,
b) zarządzenie,
c) regulamin,
d) rozporządzenie.

5. Podstawą pracowniczego stosunku pracy jest:

a) umowa o pracę,
b) umowa agencyjna,
c) umowa o dzieło,
d) umowa zlecenie.

6. Przepisami, jakiego aktu prawnego należy się posłużyć przy ustalaniu zakresu uprawnień

i obowiązków opiekuna prawnego:

a) ustawy o pomocy społecznej,
b) kodeksu cywilnego,
c) kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,
d) kodeksu postępowania administracyjnego.

7. Opiekę prawną powołuje się dla osoby dorosłej w sytuacji:

a) choroby psychicznej,
b) całkowitego ubezwłasnowolnienia,
c) długotrwałej choroby,
d) niezaradności osób starszych i samotnych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Pełnoletniej osobie, samotnie gospodarującej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu

wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium ustalonego
zgodnie z art. 8 ustawy o pomocy społecznej, przysługuje:

a) zasiłek stały,
b) zasiłek okresowy,
c) renta socjalna,
d) specjalny zasiłek celowy.

9. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego dopuszcza możliwość przyjęcia do szpitala

osoby chorej psychicznie bez wymaganej zgody pacjenta lub jego przedstawiciela
ustawowego tylko wtedy, gdy dotychczasowe zachowanie tej osoby wskazuje na to, że
z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo zdrowiu innych osób.
Jakie sytuacje uzasadniają takie działanie?

a) osoba chora psychicznie posądza bliskich, że ją trują i chcą ją „wykończyć” – jest

agresywna wobec małżonka, rzuca w niego przedmiotami,

b) osoba chora psychicznie wulgarnie odnosi się do bliskich i sąsiadów,
c) osoba chora psychicznie często upija się,
d) osoba chora psychicznie nie przyjmuje systematycznie leków.

10. Zasady organizowania przez gminę usług opiekuńczych dla osób samotnych

i niepełnosprawnych uregulowane są w ustawie o:

a) pomocy społecznej,
b) rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych,
c) ochronie zdrowia psychicznego,
d) świadczeniach rodzinnych.

11. Świadczeniem z ubezpieczenia społecznego jest:

a) zasiłek socjalny,
b) renta socjalna,
c) zasiłek chorobowy,
d) zasiłek stały.

12. W stosunku do osoby w wieku 27 lat o naruszonej sprawności organizmu zdolnej do

wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym do jej potrzeb i
możliwości wymagającej częściowo lub okresowo pomocy innej osoby w celu pełnienia
ról społecznych orzec można:

a) niepełnosprawność,
b) umiarkowany stopień niepełnosprawności,
c) znaczny stopień niepełnosprawności,
d) lekki stopień niepełnosprawności.

II. Zaznacz na karcie odpowiedzi wybraną odpowiedź „Tak”, „Nie”. W pytaniach 13 -
15 uzasadnij swój wybór.

13. Obywatel obcego państwa popełnił przestępstwa na polskim statku morskim. Czy wobec

tej osoby będzie miała zastosowanie polska ustawa karna?

TAK NIE

Uzasadnij.

14. Za zezwoleniem Sądu małżeństwo zawarła 16 – letnia dziewczyna. Zamieszkała wraz

z mężem u swoich rodziców, którzy uważają, że mają prawo i obowiązek kierowania
postępowaniem córki z racji jej wieku i ich władzy rodzicielskiej. Czy stanowisko
rodziców jest słuszne?

TAK NIE

Uzasadnij.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Przez okres 3 lat rodzice nie utrzymywali dziecka, gdyż ojciec przebywał w tym czasie

w zakładzie karnym, a matka nie pracowała. Dziecko pozostawało na utrzymaniu
dziadków. Czy dziadkowie byli zobowiązani do utrzymywania wnuka?

TAK NIE

Uzasadnij.

16. Czy w podanych przykładach norm prawnych poprawnie wskazana została dyspozycja:

a) Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby

obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to było niemożliwe, do
zwrotu jej wartości (art. 405 k.c.).

TAK NIE

b) Posiadacz gruntu może zająć cudze zwierze, które wyrządza szkodę na gruncie,

jeżeli zajęcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody (art.
432 § 1 k.c.).

TAK NIE

III. Udziel krótkiej odpowiedzi we właściwym miejscu na karcie odpowiedzi.

17. Jakie gałęzie polskiego prawa regulują następujące stosunki społeczne?

a) Paweł P. uzyskał pozwolenie organu budowlanego na budowę domu

jednorodzinnego,

b) Kamil K. został zwolniony z pracy w ramach zwolnień grupowych,
c) Janina K. została pozbawiona władzy rodzicielskiej nad swoja córką,
d) Stefan C. zawarł umowę najmu lokalu użytkowego.

18. Jakie konsekwencje prawne w stosunku do rodziców dziecka wynikają z faktu

utrzymywania wnuków przez dziadków? Powołaj się na odpowiednią podstawę prawną.

19. Piotr P. był ojcem trzech synów A., B., C. W testamencie, który sporządził w tajemnicy

przed synami obdzielił ich majątkiem stosownie do ich pracy w gospodarstwie
domowym, jak i wywiązywania się z obowiązków synowskich wobec niego. Syn B. Nie
dożył śmierci ojca, a syn A. Po śmierci ojca przerobił testament, bo był dla niego
najmniej korzystny. Sprawa przerobienia testamentu została ujawniona przez syna C.
Jak będzie przedstawiała się sprawa dziedziczenia każdego z synów po Piotrze P.? Podaj
odpowiednią podstawę prawną.

20. Zgodnie z art. 107. ustawy o pomocy społecznej, jakie działanie powinien przeprowadzić

pracownik organu pomocy społecznej (pracownik socjalny) w celu ustalenia sytuacji
osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osoby ubiegającej się o świadczenia
pieniężne?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnej

pytania

Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

TAK NIE Uzasadnienie:

a) TAK NIE

b) TAK NIE

17 a)..............................................................................................

b)..............................................................................................
c)..............................................................................................
d)...............................................................................................

18 Krótka

odpowiedź:

19 Krótka

odpowiedź:

20 Krótka

odpowiedź:

RAZEM

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sprawdzian II

Test praktyczny nisko symulowany

Test praktyczny składa się z zadania praktycznego nisko symulowanego i zawiera polecenie
do wykonania, opis sytuacji i schemat analizy.

Punktacja dokonanej analizy:
– za poprawnie i w pełni dokonaną analizę we wszystkich obszarach analizy w zakresie

oceny sytuacji po 1 punkcie, 0 punktów za odpowiedź błędną lub brak odpowiedzi,

– za poprawnie i w pełni dokonaną analizę we wszystkich obszarach analizy w zakresie

wskazania możliwości działania prawnego po 2 punkty, po 1 punkcie za analizę
poprawną, ale nie wyczerpującą, 0 punktów za odpowiedź błędną lub brak odpowiedz,

– za poprawnie wskazaną podstawę prawną we wszystkich obszarach analizy po 1 punkcie,

0 punktów za odpowiedź błędną lub brak odpowiedzi.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne
– ocena dopuszczająca – za co najmniej 8 punktów, w tym co najmniej 2 punkty za

wskazanie możliwości działania prawnego,

– ocena dostateczna - za co najmniej 11 punktów, w tym co najmniej 4 punkty za

wskazanie możliwości działania prawnego,

– ocena dobra - za co najmniej 14 punktów, w tym co najmniej 6 punktów za wskazanie

możliwości działania prawnego,

– ocena bardzo dobra - za co najmniej 18 punktów, w tym co najmniej 9 punktów za

wskazanie możliwości działania prawnego.

Poprzez zadanie praktyczne sprawdza się umiejętności ucznia na poziomie
ponadpodstawowym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Poprawne odpowiedzi

Obszar

analizy:

Wpływ stanu

zdrowia na:

Ocena sytuacji

Możliwości działania

prawnego

Podstawa

prawna

Bezpieczeństwo
własne oraz
innych osób

Choroba psychiczna, na którą
cierpi podopieczna powoduje, że
nie ma ona możliwości
prawidłowej oceny stanu
swojego zdrowia.
W konsekwencji nie zażywa
regularnie leków, co powoduje
zaostrzenie objawów
chorobowych do takiego stopnia,
że zagraża bezpośrednio sobie
i innym osobom

Przyjęcie do szpitala
psychiatrycznego bez wymaganej
zgody i poddanie przymusowemu
leczeniu – w trybie wnioskowym
na podstawie orzeczenia sądu
opiekuńczego, albo w trybie
nagłym, po osobistym zbadaniu
przez lekarza psychiatrę. Sąd
ocenia zasadność przyjęcia

art. 23 29, 30, 30a
ustawy o ochronie
zdrowia
psychicznego

Możliwości
kierowania
swoim
postępowaniem

Choroba psychiczna
podopiecznej sprawia, że nie jest
ona w stanie kierować swoim
postępowaniem i wymaga
pomocy w prowadzeniu swoich
spraw

Ubezwłasnowolnienie – wniosek
może być złożony przez syna lub
prokuratora.
Możliwość ubezwłasnowolnienia
przez sąd: częściowo lub
całkowicie

art. 13, 16 kc
art. 545 §1 kpc

Możliwość
samodzielnej
egzystencji

Stan zdrowia podopiecznej
sprawia, że nie jest ona w stanie
samodzielnie zaspokajać swoich
potrzeb życiowych, więc ma
ograniczone możliwości
samodzielnej egzystencji

Orzeczenie stopnia
niepełnosprawności

art. 3 ustawy
o rehabilitacji
i zatrudnieniu osób
niepełnosprawnych

Sytuacja
rodzinna

Podopieczna jest wdową, ma
tylko syna, a więc posiada osobę
zobowiązaną do alimentacji,
która nie wywiązuje się
z obowiązków wobec matki

Możliwość sądowego ustalenia
świadczeń alimentacyjnych na
rzecz matki

art. 128, 129 krio

Sytuacja
finansowa

Podopieczna dysponuje niskim
dochodem, który kwalifikuje ja
do pomocy ze środków pomocy
społecznej

Możliwość objęcia różnymi
formami pomocy zgodnie
z rozpoznanymi potrzebami,
a zwłaszcza:
-

udzielenie pomocy

finansowej na opłacenie
zaległych świadczeń (zasiłek
celowy)

zorganizowanie

specjalistycznych usług
opiekuńczych po powrocie ze
szpitala, lub pobyt w ośrodku
wsparcia,

w ostateczności pobyt w DPS

art. 8, 39, 50, 51,
54 ustawy
o pomocy
społecznej

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj dla uczniów potrzebne do wykonania zadania akty prawne (kodeks cywilny,

ustawa o ochronie zdrowia psychicznego, kodeks postępowania cywilnego, ustawa
o rehabilitacji i zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, kodeks rodzinny i opiekuńczy,
ustawa o pomocy społecznej).

3. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
4. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.
5. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,

kartę odpowiedzi).

6. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
7. Przypomnij o upływającym czasie na 10 i 5 minut przed końcem sprawdzianu.
8. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
9. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zastawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się dokładnie z treścią zadania.
4. Dokonaj analizy sytuacji formalno-prawnej podopiecznej zgodnie z załączonym

schematem analizy (karta odpowiedzi).

5. Wykorzystaj przygotowane akty prawne.
6. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
7. Na wykonanie sprawdzianu osiągnięć masz 35 minut.
8. Jeżeli masz pytania i wątpliwości podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
9. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
10. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdź poprawność udzielonych odpowiedzi.
11. Sprawdź ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
12. Powodzenia.

Materiały dla ucznia:
– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Treść zadania

Na podstawie zamieszczonego poniżej opisu sytuacji dokonaj oceny i wskaż wynikające
z przepisów prawnych możliwości służące poprawie funkcjonowania podopiecznej.

Opis sytuacji
Podopieczna cierpi na zaburzenia psychiczne. Z powodu nieregularnego zażywania leków
stan jej zdrowia często ulega pogorszeniu, zaostrzają się objawy schizofrenii, wówczas
podopieczna nie dba o siebie, ani o mieszkanie, nie gotuje, bywa, że kilka dni nie je. Zdarzają
się także i takie sytuacje, kiedy jej zachowanie może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla
innych osób. Jest wdową, ma dorosłego syna, który założył własną rodzinę i nie interesuje się
matką, ponieważ nigdy nie zaakceptowała jego żony. Utrzymuje się z renty po mężu
w wysokości 601zł. Mieszka sama. Świadczenie miesięczne wynoszą 325 zł. Podopieczna
w chwilach zaostrzenia choroby nie opłaca świadczeń, ma więc duże zaległości finansowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnej

Schemat analizy

Obszar

analizy:

Wpływ stanu

zdrowia na:

Ocena sytuacji

Możliwości działania

prawnego

Podstawa

prawna

Bezpieczeństwo
własne oraz
innych osób

Możliwości
kierowania
swoim
postępowaniem

Możliwość
samodzielnej
egzystencji

Sytuacja
rodzinna

Sytuacja
finansowa

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Anioł W.: Międzynarodowa polityka społeczna. Wyd. UW, Warszawa 1989
2. Breczko A., Zamróz A., Oliwniak S.: Wstęp do nauk prawnych. Temida 2, Białystok

1999

3. Błędowski P.: Pomoc społeczna i opieka nad osobami starszymi. BPS, Warszawa 1996
4. Gronowska B., Jasudowicz T., Mik C.: Prawa człowieka. Dokumenty międzynarodowe.

COMER, Toruń 1993

5. Kodeks cywilny
6. Kodeks postępowania administracyjnego
7. Kodeks pracy
8. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
9. Lewandowski I.: Elementy prawa. PWN, Warszawa 1999
10. Łętowski J.: Prawo administracyjne dla każdego. Ecostar, Warszawa 1995
11. Michalska A.: Europejska Konwencja Praw Człowieka. Podstawowe dokumenty.

Helsińska Fundacja Praw człowieka, Warszawa 1995

12. Prawa człowieka w szpitalach psychiatrycznych i domach pomocy społecznej. Raport z

badań. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 1996

13. Rozporządzenie MPS w sprawie przeprowadzania wywiadu środowiskowego
14. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „Żak”,

Warszawa 1998

15. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998

16. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego
17. Ustawa o pomocy społecznej
18. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych