Pochodzenie, budowa i ważniejsze czynności życiowe grzybów 

 
 

1.  Systematyka: 

Królestwo: Grzyby 

Typ: Skoczki (np. synchytrium, olpidium – pasożyty roślin uprawnych) 
Typ: Sprzężniowe (np. pleśniak biały) 
Typ: Workowce (np. drożdże, pędzlak, kropidlak, smardze, trufle, buławinka                                             
                            czerwona) 
Typ: Podstawczaki (np. rdza źdźbłowa, głownie, grzyby kapeluszowe). 
 

2.  Grzyby pochodzą od jednokomórkowych protistów. Grzyby i zwierzęta miały 

wspólnych przodków.  
Żyją w środowisku lądowym, ewentualnie wodnym. 
 

3.  Budowa komórki (komórka jądrowa = eukariotyczna): 



 

ściana komórkowa zbudowana z chityny (wielocukier); 



 

brak plastydów i barwników asymilacyjnych; 



 

posiadają jedno, dwa lub wiele jąder komórkowych; 



 

substancje zapasowe (tłuszcze i glikogen). 
 

4.  Formy morfologiczne grzybów: 

a)  jednokomórkowe jednojądrowe, np. drożdże: 

 

b)  plecha nitkowata – strzępkowa: 



 

grzybnia = strzępka jednokomórkowa komórczakowa = wielojądrowa, np.  

 

pleśniak: 

 

 



 

strzępka wielokomórkowa, podzielona ścianami z otworem w centrum  
przegrody (ściany) na komórki jednojądrowe lub dwujądrowe = dikariotyczne,  
np. luźne strzępki grzybów kapeluszowych, pędzlak: 

     

 



 

strzępka plektenchymatyczna = zbita – buduje owocniki o różnorodnych  

 

kształtach, np. grzyby kapeluszowe, smardze, trufle. 

 

 

 

5.  Odżywianie się grzybów (jest cudzożywne = heterotroficzne): 

a)  saprofity – korzystają z martwej materii organicznej, np. borowik, pieczarka, 

pleśniak; 

b)  pasożyty, np. huba drzewna, buławinka czerwona; 
c)  symbionty – żyją w symbiozie (mutualizmie) z innymi organizmami; współżycie 

niezbędne i korzystne dla obu: 



  porosty – symbioza grzyba (workowce lub podstawczaki) z samożywnymi 

komórkami (zielenice lub sinice); obecnie można spotkać określenie 
niewolnictwo (HELOTYZM), gdyż grzyb odnosi większe korzyści; 



  mikoryza – symbioza grzyba z korzeniami roślin wyższych (paprotniki lub 

nasienne). Wyróżnia się mikoryzę: 
   - zewnętrzną = ektotroficzną – symbioza grzyba z korzeniami drzew, np. 
brzozy z koźlakiem, dąb i świerk z borowikiem. W tym przypadku korzenie 
przestają rosnąć i nie posiadają włośników; 
   - wewnętrzną = endotroficzną – symbioza grzyba z roślinami zielnymi lub z 
krzewinkami, np. wrzos z maślakiem. 
 

6.  Oddychanie wewnątrzkomórkowe: 

a)  tlenowe (aeroby); 

b)  beztlenowe (anaeroby), np. drożdże, przeprowadzają proces FERMENTACJI 

ALKOHOLOWEJ: 
 
C

6

H

12

O

6

                2CO

2

↑ + 2C

2

H

5

OH + 2ATP 

 

 

7.  Znaczenie grzybów: 

a)  w przyrodzie: 



 

rozkładanie materii organicznej (same uzyskują substancje pokarmowe i 
oczyszczają środowisko); 



 

pełnią rolę destruentów na szeroką skalę, przyczyniając się do obiegu 
pierwiastków w przyrodzie; 



 

pasożytnictwo reguluje liczebność populacji i zapobiega nadmiernemu 
rozprzestrzenianiu się niektórych gatunków. 

b)  w życiu człowieka:  



 

pasożytnicze powodują uciążliwe choroby roślin i straty w rolnictwie; 
powodują choroby zwierząt i ludzi trudne do wyleczenia (zakażenia grzybicze 
stóp i paznokci, histoplazmoza itp.); rozkładają w szybkim tempie produkty 
spożywcze, tekstylne i drewno; 



 

użycie grzybów w gastronomii – bezpośrednie wykorzystanie kulinarne oraz 
pośrednio do produkcji pewnych substancji używanych w przemyśle 
spożywczym (tj. kwasek cytrynowy), w piekarnictwie jako spulchniacze, do 
fermentacji alkoholowej w browarnictwie, produkcji alkoholi i w przemyśle 
mleczarskim, proces dojrzewania sera; 



  w medycynie – do produkcji antybiotyków, które zwalczają bakterie (np. 

pędzlak do produkcji penicyliny), w przemyśle farmaceutycznym do 
otrzymywania np. cyklosporyny, w medycynie ludowej, naturalnej (np. huba w 
chorobach żołądka i kłopotach z trawieniem), wytwarzają też substancje 
trujące, np. kwas lizergowy z buławinki czerwonej (workowiec), który ma 
działanie halucynogenne i jest używany do produkcji narkotyku LSD; 



 

dzięki stosunkowo prostej budowie i szybkiemu rozmnażaniu, są bardzo 
dobrym materiałem do badań laboratoryjnych, głównie w genetyce; używane 
są także do produkcji enzymów, hormonów. 

 

drożdże 

temp. 

glukoza 

etanol