Pochodzenie, budowa i ważniejsze czynności życiowe grzybów

1. Systematyka:

Królestwo: Grzyby

Typ: Skoczki (np. synchytrium, olpidium – pasożyty roślin uprawnych)
Typ: Sprzężniowe (np. pleśniak biały)
Typ: Workowce (np. drożdże, pędzlak, kropidlak, smardze, trufle, buławinka
czerwona)
Typ: Podstawczaki (np. rdza źdźbłowa, głownie, grzyby kapeluszowe).

2. Grzyby pochodzą od jednokomórkowych protistów. Grzyby i zwierzęta miały

wspólnych przodków.
Żyją w środowisku lądowym, ewentualnie wodnym.

3. Budowa komórki (komórka jądrowa = eukariotyczna):



ściana komórkowa zbudowana z chityny (wielocukier);



brak plastydów i barwników asymilacyjnych;



posiadają jedno, dwa lub wiele jąder komórkowych;



substancje zapasowe (tłuszcze i glikogen).

4. Formy morfologiczne grzybów:

a) jednokomórkowe jednojądrowe, np. drożdże:

b) plecha nitkowata – strzępkowa:



grzybnia = strzępka jednokomórkowa komórczakowa = wielojądrowa, np.

pleśniak:



strzępka wielokomórkowa, podzielona ścianami z otworem w centrum
przegrody (ściany) na komórki jednojądrowe lub dwujądrowe = dikariotyczne,
np. luźne strzępki grzybów kapeluszowych, pędzlak:



strzępka plektenchymatyczna = zbita – buduje owocniki o różnorodnych

kształtach, np. grzyby kapeluszowe, smardze, trufle.

5. Odżywianie się grzybów (jest cudzożywne = heterotroficzne):

a) saprofity – korzystają z martwej materii organicznej, np. borowik, pieczarka,

pleśniak;

b) pasożyty, np. huba drzewna, buławinka czerwona;
c) symbionty – żyją w symbiozie (mutualizmie) z innymi organizmami; współżycie

niezbędne i korzystne dla obu:



porosty – symbioza grzyba (workowce lub podstawczaki) z samożywnymi

komórkami (zielenice lub sinice); obecnie można spotkać określenie
niewolnictwo (HELOTYZM), gdyż grzyb odnosi większe korzyści;



mikoryza – symbioza grzyba z korzeniami roślin wyższych (paprotniki lub

nasienne). Wyróżnia się mikoryzę:
- zewnętrzną = ektotroficzną – symbioza grzyba z korzeniami drzew, np.
brzozy z koźlakiem, dąb i świerk z borowikiem. W tym przypadku korzenie
przestają rosnąć i nie posiadają włośników;
- wewnętrzną = endotroficzną – symbioza grzyba z roślinami zielnymi lub z
krzewinkami, np. wrzos z maślakiem.

6. Oddychanie wewnątrzkomórkowe:

a) tlenowe (aeroby);

b) beztlenowe (anaeroby), np. drożdże, przeprowadzają proces FERMENTACJI

ALKOHOLOWEJ:

C

6

H

12

O

6

2CO

2

↑ + 2C

2

H

5

OH + 2ATP

7. Znaczenie grzybów:

a) w przyrodzie:



rozkładanie materii organicznej (same uzyskują substancje pokarmowe i
oczyszczają środowisko);



pełnią rolę destruentów na szeroką skalę, przyczyniając się do obiegu
pierwiastków w przyrodzie;



pasożytnictwo reguluje liczebność populacji i zapobiega nadmiernemu
rozprzestrzenianiu się niektórych gatunków.

b) w życiu człowieka:



pasożytnicze powodują uciążliwe choroby roślin i straty w rolnictwie;
powodują choroby zwierząt i ludzi trudne do wyleczenia (zakażenia grzybicze
stóp i paznokci, histoplazmoza itp.); rozkładają w szybkim tempie produkty
spożywcze, tekstylne i drewno;



użycie grzybów w gastronomii – bezpośrednie wykorzystanie kulinarne oraz
pośrednio do produkcji pewnych substancji używanych w przemyśle
spożywczym (tj. kwasek cytrynowy), w piekarnictwie jako spulchniacze, do
fermentacji alkoholowej w browarnictwie, produkcji alkoholi i w przemyśle
mleczarskim, proces dojrzewania sera;



w medycynie – do produkcji antybiotyków, które zwalczają bakterie (np.

pędzlak do produkcji penicyliny), w przemyśle farmaceutycznym do
otrzymywania np. cyklosporyny, w medycynie ludowej, naturalnej (np. huba w
chorobach żołądka i kłopotach z trawieniem), wytwarzają też substancje
trujące, np. kwas lizergowy z buławinki czerwonej (workowiec), który ma
działanie halucynogenne i jest używany do produkcji narkotyku LSD;



dzięki stosunkowo prostej budowie i szybkiemu rozmnażaniu, są bardzo
dobrym materiałem do badań laboratoryjnych, głównie w genetyce; używane
są także do produkcji enzymów, hormonów.

drożdże

temp.

glukoza

etanol