Droga Polski do Unii
Europejskiej
Piotr Kopyciński
Pierwsze kroki
1988 r. – nawiązanie stosunków
dyplomatycznych między Polską
Rzeczpospolitą Ludową a Europejską
Wspólnotą Gospodarczą (EWG)
1989 r. – umowa z EWG ws. handlu i
współpracy gospodarczej
1989 r. – utworzenie przedstawicielstwa
Polski przy EWG – ambasador Jan
Kułakowski
1990 r. – złożenie wniosku o rozpoczęcie
negocjacji umowy o stowarzyszeniu z EWG;
negocjator Jacek Saryusz-Wolski
Phare
1989 r. – powstanie Programu Phare (ang.
Poland and Hungary: Action for the
Restructuring of the Economy)
Program pomocy materialnej państw
rozwiniętych dla krajów, w których zachodzą
przemiany ustrojowe
Wsparcie przemian gospodarczych
Koordynacja – Komisja Wspólnot
Europejskich
Pierwotnie adresowany dla Polski i Węgier,
następnie do innych państw w transformacji
Układ Europejski
16 grudnia 1991 r. - podpisanie układu
europejskiego o stowarzyszeniu:
◦
liberalizacja handlu artykułami przemysłowymi aż
do ustanowienia strefy wolnego handlu: radykalne
zwiększenie wymiany handlowej Polski z EWG;
część handlowa weszła w życie w 1992 r.
◦
ograniczona liberalizacja handlu artykułami
rolnymi
◦
współpraca polityczna między Polską i EWG
◦
1 lutego 1994 r. – Polska krajem stowarzyszonym
z UE
Traktat z Maastricht
Oficjalnie: Traktat o Unii Europejskiej
Umowa podpisana w 1992 r.
Obowiązywanie od 1 listopada 1993 r.
◦
Ustanowienie Unii Europejskiej opartej na 3. filarach:
◦
Wspólnota Europejska, Europejska Wspólnota Węgla
i Stali oraz Euratom
◦
Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa
◦
Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
Każde państwo europejskie, które kieruje się
zasadami wolności, demokracji, poszanowania
praw człowieka i podstawowych wolności oraz
praworządności, może ubiegać się o
członkostwo w Unii Europejskiej
Szczyt Kopenhaski
W grudniu 1993 r. Rada Europejska, określiła tzw.
kryteria kopenhaskie, czyli warunki polityczne i
ekonomiczne, które muszą spełniać państwa
kandydujące do UE:
◦
Kryteria polityczne: stabilne instytucje gwarantujące
demokrację, rządy prawa, przestrzeganie praw
człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości
◦
Kryteria ekonomiczne: sprawnie działająca
gospodarka rynkowa oraz zdolność do stawienia
czoła konkurencji i siłom rynkowym w UE
◦
Ponadto kryterium zdolności: zdolność do przyjęcia
na siebie wymogów członkostwa, a w szczególności
do przestrzegania celów unii politycznej,
gospodarczej i walutowej
Uzupełnienie kryteriów
kopenhaskich
W 1995 r. na posiedzeniu Rady Europejskiej
w Madrycie ustalono, że kraje
kandydujące muszą:
Wprowadzić w życie unijne zasady i
procedury
Dostosować struktury administracyjne i
sądownicze do skuteczniejszego
wprowadzania i egzekwowania przepisów
unijnych
Dokumenty związane z procesem
integracyjnym Polski z UE
Agenda 2000
Narodowa Strategia Integracji
Narodowy Program Przygotowania do
Członkowstwa w Unii Europejskiej
Europejska Strategia Rządu RP
Agenda 2000
Agenda 2000 na rzecz silniejszej i rozszerzonej Unii
Szczegółowa strategia wzmacniania i rozszerzania UE
Przygotowana przez Komisję Europejską
w 1997 r. z inspiracji
ówczesnego Przewodniczącego Komisji Europejskiej Jacquesa
Santera („Pakiet Santera”)
Przyjęta na szczycie Rady Europejskiej w Berlinie w marcu 1998 r.
Określa strategię rozszerzenia UE, wzrostu konkurencyjności,
zmodernizowania kluczowych polityk, reform instytucjonalnych UE,
reformy Wspólnej Polityki Rolnej, wzrostu zatrudnienia i poziomu
życia oraz perspektywy finansowej 2000-2006
Omówienie stanu przygotowań do członkostwa 11. państw
kandydujących
Rekomendacja przystąpienia do negocjacji z Polską, Cyprem,
Czechami, Estonią, Słowenią i Węgrami
Narodowa Strategia Integracji
Przyjęta w styczniu 1997 r. przez Radę Ministrów
Systematyzacja przedsięwzięć integracyjnych
Precyzowanie zadań z zakresu integracji z UE dla
podmiotów administracji publicznej
Określenie zadań dostosowawczych w okresie
bezpośrednio poprzedzającym członkostwo w UE
Harmonogram wdrażania prawa wspólnotowego
Cele i zadania NSI realizowane następnie w
ramach Narodowego Programu Przygotowania
do Członkostwa w UE
Narodowy Program Przygotowania
do Członkostwa w UE
Odpowiedź na Partnerstwo dla Członkowstwa (lista krótko-
i średniookresowych priorytetów dot. przygotowania państw
kandydujących do członkostwa przyjęty przez Radę UE 16
marca 1998 r. )
Dokument rządowy
Dwie części:
◦
Ogólna: cele programu, lista i syntetyczny opis priorytetów
dostosowawczych, charakterystyka działań dostosowawczych,
określenie jednolitych ram wsparcia finansowego (w
szczególności budowa instytucji, procedura modyfikacji
Programu oraz sposób monitorowania jego realizacji)
◦
Szczegółowa: zakres prac i zadania konieczne dla zrealizowania
ustalonych priorytetów, terminarz realizacji zadań, instytucje
odpowiedzialne za programowanie i realizację zadań, procedury
decyzyjne oraz
źródła finansowania
Dokument był corocznie aktualizowany
Europejska Strategia Rządu RP
Przyjęta przez Radę Ministrów 15 listopada 2001 r.
Cele Strategii, które ma zapewnić Rząd RP:
◦
Dążenie do dobrego przygotowana Polski do członkostwa
w UE
◦
Zakończenie negocjacji do końca 2002 r.
◦
Przystąpienie Polski do UE w 2004 r.
◦
Zapewnienie szerokiego udział społeczeństwa w procesie
przystępowania Polski do UE
◦
Przygotowanie stanowiska Polski wobec wszystkich
zagadnień dotyczących przyszłości Unii Europejskiej i
wspólnych polityk
◦
Dążenie do zapewnienia Polsce w UE roli adekwatnej do
jej położenia i znaczenia w Europy Środkowej
Traktat nicejski
Traktat z Nicei Zmieniający Traktat o Unii
Europejskiej; Traktat ustanawiający
Wspólnotę Europejską oraz niektóre
związane z nimi akty prawne
Uzgodniony na szczycie Rady Europejskiej w
Nicei 11 grudnia 2000 r., podpisany 26 lutego
2001 r., w Nicei, wszedł w życie 1 lutego
2003 r., (odrzucony w referendum w Irlandii)
Przygotowanie UE do zbliżającego się
rozszerzenia poprzez zreformowanie
podstawowych instytucji
Traktat nicejski a Polska
Liczba komisarzy w Komisji Europejskiej – 27 (w tym 1 dla
Polski)
Głosowania w Radzie Europejskiej - zwiększenie łącznej
liczby głosów do 345 i wyznaczenie progu kwalifikowanej
większości na 258 głosach; ponadto każde państwo może
zażądać weryfikacji, że kwalifikowana większość stanowi co
najmniej 62% populacji UE (w praktyce Niemcy i
którekolwiek 2 z 3 pozostałych najludniejszych państw UE
zawsze mogą zablokować decyzję Rady)
Deklaracja 27 głosów w Radzie Europejskiej dla Polski –
potwierdzona w traktacie akcesyjnym; Hiszpania 27; Niemcy,
Francja, Wielka Brytania i Włochy – po 29
Nowy podział miejsc w Parlamencie Europejskim: stała liczba
785 posłów, w tym dla Polski 50 miejsc (54 do momentu
przyjęcia Bułgarii i Rumunii)
Negocjacje akcesyjne
Grudzień 1997 r. - zaproszenie do
negocjacji członkowskich: Polska, Cypr,
Czechy, Estonia, Słowenia oraz Węgry
(tzw. grupa luksemburska)
31 marca 1998 r. – rozpoczęcie negocjacji
członkowskich
Etapy negocjacji
V etapów negocjacji:
◦
I - kwiecień 1998 r. – październik 1999 r. - analiza porównawcza
prawa polskiego z unijnym (ang. screening) 29 z 31 obszarów;
akty które zostaną wdrożone i te wymagające negocjacji
◦
II – opracowanie polskich warunków negocjacyjnych,
zatwierdzonych przez Radę Ministrów; konfrontacja polskiego
stanowiska z ustaleniami negocjacyjnymi wypracowanymi przez
Radę Unii Europejskiej i państwa członkowskie podczas spotkań
Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej w Brukseli/Luksemburgu
◦
III – właściwe negocjacje
◦
IV – prace nad szkicem Traktatu Akcesyjnego; rozmowy głównie
członków Rady UE i Rady Ministrów, grupy robocze
◦
V – zakończenia negocjacji akcesyjnych: szczyt w
Kopenhadze12-13 grudnia 2002 roku: Polska przystąpi do Unii
Europejskiej 1 maja 2004 roku
Obszary negocjacyjne
31 obszarów negocjacyjnych:
◦
„Nauka i badania”, „Telekomunikacja i technologie
informacyjne”, Edukacja, kształcenie i młodzież”, „Kultura i
polityka audiowizualna”, „Polityka przemysłowa”, „Małe i
średnie przedsiębiorstwa”, „Wspólna Polityka Zagraniczna
i Bezpieczeństwa”, „Ochrona konsumentów i zdrowia”,
„Statystyka”, „Stosunki zewnętrzne”, „Unia celna”, „Unia
Gospodarcza i Walutowa”, „Energia”, „Polityka społeczna i
zatrudnienie”, „Swoboda Świadczenia usług”, „Kontrola
finansowa”, „Swobodny przepływ towarów”, „środowisko”,
„Prawo spółek”, „Swobodny przepływ osób”, „Swobodny
przepływ kapitału”, Podatki”, „Instytucje”, „Rybołówstwo”
„Polityka transportowa”, „Wymiar sprawiedliwości i
sprawy wewnętrzne”, „Polityka regionalna i koordynacja
instrumentów strukturalnych”. „Polityka konkurencji”,
„Rolnictwo”, „Finanse i budżet” oraz „Inne”
Zespoły negocjacyjne
Ze strony państw UE: Komisarz Unii
Europejskiej do Spraw Rozszerzenia -
Günter Verheugen
Ze strony Polski: Pełnomocnik Rządu do
Spraw Negocjacji o Członkostwo
Rzeczypospolitej Polskiej w Unii
Europejskiej: Przewodniczący Zespołu
Negocjacyjnego (tzw. Główny Negocjator:
Jan Kułakowski, następnie Jan
Truszczyński)
Komitet Integracji Europejskiej
Funkcjonował w latach 1996-2010
Utworzony mocą ustawy o Komitecie Integracji Europejskiej (KIE) z dnia 8 sierpnia
1996 r.
Zadania:
◦
Podejmowanie decyzji w sprawach o strategicznym znaczeniu dla procesu integracji Polski z
Unią Europejską
◦
Naczelny organ administracji rządowej do spraw programowania i koordynowania polityki w
sprawach związanych z integracją Polski z Unią Europejską
◦
Programowanie i koordynowanie działań dostosowawczych Polski do standardów
europejskich
◦
Koordynowanie działań administracji państwowej w zakresie otrzymywanej pomocy
zagranicznej
Prace KIE obsługiwał Urząd Komitetu Integracji Europejskiej (UKIE)
Przewodniczący KIE – zazwyczaj Prezes Rady Ministrów
W skład KIE wchodzili ministrowie ds. : finansów publicznych, gospodarki, pracy,
rolnictwa, Skarbu Państwa, spraw wewnętrznych, spraw zagranicznych, środowiska,
transportu, zdrowia, Minister Sprawiedliwości
W posiedzeniach mogli uczestniczyć inni ministrowie
UKIE od 1 stycznia 2010 r. został włączony w struktury Ministerstwa Spraw
Zagranicznych
Przebieg negocjacji na przykładzie
obszaru „Rolnictwo”
Screening obszaru
W wyniku screeningu – wyodrębnienie problemów negocjacyjnych,
będących przedmiotem stanowiska negocjacyjnego
Przedstawienie stanowiska Unii Europejskiej
Negocjacje:
◦
Wprowadzenie acquis communautaire UE (fr. „dorobek wspólnotowy”)
Ustalenia związane z objęciem Polski zasadami Wspólnej Polityki Rolnej:
kwoty produkcyjne i wskaźniki umożliwiające ustalenie wysokości
dopłat bezpośrednich, powierzchnie upraw
◦
Okresy przejściowe
Przesunięcie części środków finansowych przeznaczonych na
rozwój wsi i obszarów wiejskich na zwiększenie dopłat
bezpośrednich
Tymczasowe zamknięcie negocjacji w obszarze
Ostateczne zamknięcie wszystkich obszarów nastąpiło na szczycie
w Kopenhadze 12-13 grudnia 2002 r.
Traktat akcesyjny
16 kwietnia 2003 r., Ateny - podpisanie Traktatu Akcesyjnego (ze
strony polskiej: Premier Leszek Miller, Minister Spraw Zagranicznych
Włodzimierz Cimoszewicz oraz Sekretarz Stanu do Spraw Europejskich
Danuta Hübner)
17 kwietnia 2003 r. – uchwała Sejmu ws. trybu wyrażenia zgody na
ratyfikację Traktatu – zarządzenie ogólnokrajowego referendum
Ratyfikacja przez państwa członkowskie, Parlament Europejski i państwa
kandydujące
W Polsce referendum 7-8 czerwca 2003 r.:
◦
frekwencja - 55,8%,
◦
za przystąpieniem Polski do UE - 77,5% głosujących,
◦
przeciw - 22,5%
Od 1 maja 2004 r. Polska jednym z 25 członków UE (Traktat Akcesyjny
wszedł w życie)
Od 1 stycznia 2007 r. – 27 krajów UE (dołączyły Bułgaria i Rumunia)
Od 1 lipca 2013 r. – 28 krajów UE (dołączyła Chorwacja)
Dziękuję za uwagę