Spis treści 

Następna strona 

Poprzednia strona 

Spis treści 

Następna strona 

Poprzednia strona 

Wyłączenie elementów 

nawigacyjnych w całym eBooku.

Funkcja działa w programie

Adobe Reader od wersji 6.0.

darmowy fragment

Pełna wersja eBooka dostępna jest w serwisie

www.DobryeBook.pl

Fragment bezpłatny. Handlowanie publikacją zabronione. Tekst może być
kopiowany i powielany w istniejącym układzie strukturalnym i graficznym.

© Copyright Karol Jokiel & „Lexine” Kostyra i Wspólnicy Spółka Jawna,

Kraków 2011.

Redakcja i korekta: Łukasz Mackiewicz (www.eKorekta24.pl)

Łamanie: Maciej Haudek (www.haudek.com)

„Lexine” Kostyra i Wspólnicy Spółka Jawna
ul. Solec 81B lok. A-51, 00-382 Warszawa
www.lexine.pl

Podział majątku wspólnego

małżonków

Karol Jokiel

Stan prawny na dzień 1 marca 2011 r.

Kraków 2011

Spis treści PEłNEJ WERSJI EBOOKA

1 Wstęp

| 6

2 Skład majątku wspólnego małżonków

| 8

2.1.

Pojęcie przedmiotu majątkowego

| 8

2.2.

Przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku wspólnego

| 9

2.2.1.

Pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności
zarobkowej każdego z małżonków

| 10

2.2.2.

Dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego
każdego z małżonków

| 12

2.2.3.

Środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego
funduszu emerytalnego każdego z małżonków

| 14

2.3.

Przedmioty majątkowe niewchodzące w skład majątku
wspólnego

| 14

2.4.

Przypadki szczególne

| 21

2.4.1.

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego

| 21

2.4.2.

Spółdzielcze prawo do lokalu nabyte w drodze przydziału lokalu

| 21

2.4.3.

Prawo najmu lokalu mieszkalnego

| 23

2.4.4.

Pozostałe przypadki szczególne

| 24

2.5.

Zobowiązania związane z majątkiem wspólnym małżonków

| 25

3 Udziały małżonków w majątku wspólnym

| 28

4 Podział majątku wspólnego

| 32

4.1.

Majątek wspólny małżonków przed dokonaniem podziału

| 32

4.1.1.

Zarząd majątkiem wspólnym

| 33

4.2.

Drogi do podziału majątku wspólnego

| 36

4.2.1.

Umowny podział majątku wspólnego

| 38

4.2.1.1. Forma umowy o podział majątku wspólnego

| 38

4.2.1.2. Sposoby umownego podziału majątku wspólnego

| 40

4.2.1.3. Wycena przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku

wspólnego

| 42

4.2.2.

Sądowy podział majątku

| 42

4.2.2.1. Kwestie ogólne

| 42

4.2.2.2. Właściwość rzeczowa i miejscowa sądu

| 43

4.2.2.3. Wniosek o podział majątku wspólnego

| 44

4.2.2.4. Wartość przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku

wspólnego przyjmowana dla potrzeb podziału sądowego

| 48

4.2.2.5. Rozstrzygnięcie sądowe

| 50

4

SPIS TREŚCI

5

SPIS TREŚCI

4.2.2.5.1. Podział gospodarstwa rolnego wchodzącego w skład majątku

wspólnego

| 50

4.2.2.5.2. Wpływ opieki nad wspólnym dzieckiem przez jedno z małżonków

(byłych małżonków) na rozstrzygnięcie sądu w sprawie o podział
majątku wspólnego

| 51

4.2.2.6. Środki odwoławcze przysługujące od postanowienia w sprawie

o podział majątku wspólnego

| 52

5 Słowo końcowe

| 57

6 Wzory pism

| 58

6.1.

Wniosek o podział majątku wspólnego

| 58

6.2.

Umowa o podział majątku wspólnego

| 64

1

2

3

4

5

6

6

WSTĘP

1

Wstęp

Kwestia podziału majątku wspólnego małżonków pojawia się wtedy, gdy ustaje
wspólność majątkowa małżeńska, a więc przede wszystkim w razie:

1. rozwodu,

2. separacji,

3. zawarcia przez małżonków, w trakcie trwania małżeństwa, umowy

majątkowej małżeńskiej wprowadzającej rozdzielność majątkową
(w tym rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków),

4. orzeczenia sądu o ustanowieniu rozdzielności majątkowej pomiędzy

małżonkami.

W każdym z wyżej podanych przypadków małżonek (były małżonek) może stanąć
przed następującymi problemami:

• Jaki był skład majątku wspólnego? (Co podlega podziałowi?)

• Do jakiej części tego majątku mam prawo?

• Jak mogę wyegzekwować swoje prawa, w sytuacji gdy porozumienie

ze współmałżonkiem (byłym współmałżonkiem) nie jest możliwe?

Niniejszy poradnik zawiera odpowiedzi nie tylko na tak zadane pytania, ale również
na wiele innych, które mogą pojawić się podczas podziału majątku.

W końcowej części poradnika zamieściłem nadto wzory dokumentów przydatnych
w procesie dzielenia majątku wspólnego. Ich treść dotyczy sytuacji najczęstszej
w praktyce, czyli powstałej wskutek rozwodu małżonków. Wspomniane dokumenty
można jednak stosować z niewielkimi modyfikacjami również podczas podziału
majątku wspólnego małżonków wynikającego z innych powodów.

Z uwagi na przeznaczenie oraz główny cel niniejszego poradnika – czyli możliwie
proste przedstawienie skomplikowanej materii podziału majątku wspólnego – nie
omówiono tu wszystkich występujących w praktyce kwestii spornych, gdyż jest to

1

2

3

4

5

6

7

WSTĘP

zwyczajnie niemożliwe. Mam jednak nadzieję, i mocno w to wierzę, że poradnik,
który oddaję w Państwa ręce, okaże się pomocny, a w szczególności przysłuży
się sprawnemu, niekonfliktowemu oraz możliwie niedrogiemu przeprowadzeniu
podziału majątku wspólnego.

1

2

3

4

5

6

8

SKŁAD MAJĄTKU WSPÓLNEGO MAŁŻONKÓW

2

Skład majątku wspólnego

małżonków

Aby odpowiedzieć na pytanie o skład majątku wspólnego małżonków, należy
rozpocząć od uświadomienia sobie, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje
między małżonkami z mocy samego prawa, bez potrzeby składania przez nich
jakichkolwiek oświadczeń woli, wspólność majątkowa (nazywana również wspól-
nością ustawową) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania
przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.

Wspólność majątkowa nie powstanie, jeżeli przed zawarciem małżeństwa przyszli
małżonkowie zdecydują się na umowę majątkową małżeńską, wprowadzającą np.
rozdzielność majątkową (potocznie umowę taką nazywa się intercyzą).

Przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej
tworzą majątek wspólny małżonków (art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

¹

– dalej w skrócie K.r.io.).

Należy nadto zapamiętać ogólną zasadę, że przedmioty majątkowe nabyte w czasie
trwania wspólności majątkowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich
należą do majątku wspólnego bez względu na to, czy nabyte zostały ze środków
pochodzących z majątku wspólnego, czy też z dochodów z majątku osobistego każ-
dego z małżonków. Nieliczne wyjątki od tej zasady omówiono w rozdziale 2.3.

Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku oso-
bistego każdego z małżonków. Wyczerpująco zostały one wymienione w przepisie
art. 33 K.r.io., o którym szerzej w rozdziale 2.3.

2.1. Pojęcie przedmiotu majątkowego

Powyżej wskazano, że majątek wspólny małżonków tworzą nabyte w czasie
trwania wspólności majątkowej przedmioty majątkowe. Co więcej, przedmioty
majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każ-
dego z małżonków.

1

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. (tekst pierwotny: Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.).

1

2

3

4

5

6

9

SKŁAD MAJĄTKU WSPÓLNEGO MAŁŻONKÓW

Pojęcie „przedmiotu majątkowego” należy rozumieć bardzo szeroko. Obejmuje ono
wszelkie prawa przedstawiające wartość dającą się wyrazić w pieniądzu, w tym:

• prawa własności (np. rzeczy ruchomych: samochodu, kina domo-

wego, i nieruchomości: gruntu, lokalu mieszkalnego),

• prawa użytkowania wieczystego,

• ograniczone prawa rzeczowe (np. służebności, spółdzielcze własno-

ściowe prawa do lokalu),

• inne prawa bezwzględne i względne (w tym np. wierzytelności

wynikające z zawartych umów)

• oraz środki pieniężne.

Do kategorii pojęciowej „przedmiotów majątkowych” zaliczyć również należy
posiadanie rzeczy, chociażby było bezumowne lub nawet bezprawne (np. posia-
danie rzeczy zawłaszczonej), a także oczekiwanie prawne, tzw. ekspektatywę (np.
ekspektatywę odrębnej własności lokalu, czyli roszczenie o ustanowienie odrębnej
własności lokalu powstające już z chwilą zawarcia umowy o budowę budynku
mieszkalnego pomiędzy członkiem spółdzielni mieszkaniowej a spółdzielnią,
stosownie do art. 19 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych

²

).

2.2. Przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku wspólnego

Jak wskazano na wstępie rozdziału drugiego, majątek wspólny małżonków tworzą
przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje
małżonków lub przez jednego z nich, zasadniczo bez względu na to, czy nabycie
owych przedmiotów majątkowych nastąpiło ze środków pochodzących z majątku
wspólnego, czy też z dochodów z majątku osobistego każdego z małżonków.

W szczególności przedmiot majątkowy nabyty w czasie trwania wspólności usta-
wowej, co do zasady, będzie stanowił element majątku wspólnego małżonków,
choćby nawet faktura dokumentująca nabycie została wystawiona tylko na jednego

2

Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. (Dz. U. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.).

1

2

3

4

5

6

10

SKŁAD MAJĄTKU WSPÓLNEGO MAŁŻONKÓW

małżonka lub w księdze wieczystej nabytej nieruchomości został wpisany tylko
jeden małżonek.

Innymi słowy, chociaż K.r.io. nie ustanawia wyraźnie domniemania prawnego na
rzecz przynależności składników mienia małżonków do majątku wspólnego, to
jednak z jego przepisów (art. 31 oraz art. 33 K.r.io.) wynika, że zasadą jest poddanie
wspólności ustawowej ogółu przedmiotów majątkowych należących do małżon-
ków, a przynależność przedmiotów majątkowych do ich majątków osobistych ma
charakter wyczerpująco wymienionych wyjątków (patrz rozdział 2.3.).

Z tego właśnie powodu nie sposób szczegółowo wymienić wszystkich przedmiotów
majątkowych należących do majątku wspólnego małżonków. Nie czyni tego również
ustawodawca, który jednoznacznie przesądza przynależność do tegoż majątku,
tytułem przykładu, podstawowych przedmiotów majątkowych, takich jak:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności

zarobkowej każdego z małżonków,

2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego

każdego z małżonków,

3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego

funduszu emerytalnego każdego z małżonków (art. 31 § 2 K.r.io.).

CIACH

1

2

3

4

5

6

11

PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO

4

Podział majątku wspólnego

CIACH

4.2. Drogi do podziału majątku wspólnego

Konsekwencją zastosowania przepisu art. 46 K.r.io. (patrz rozdział 4.1.) dział majątku
wspólnego małżonków może nastąpić bądź na mocy umowy pomiędzy obojgiem
małżonków (byłych małżonków) lub ich następcami prawnymi (np. dziećmi
zmarłego – w razie śmierci jednego z małżonków), bądź na mocy orzeczenia sądu
wydanego na żądanie (wniosek) któregokolwiek z małżonków (byłych małżonków).
Wybór pomiędzy tymi drogami zależy wyłącznie od woli samych małżonków (by-
łych małżonków), ewentualnie od ich następców prawnych (np. dzieci zmarłego
– w razie śmierci jednego z małżonków).

Każda ze wspomnianych możliwości podziału majątku wspólnego zostanie szcze-
gółowo omówiona poniżej. W tym miejscu warto jedynie wskazać, że droga sądowa
zazwyczaj będzie mniej kosztowna (o ile nie korzystamy z usług profesjonalnego
pełnomocnika), zwłaszcza gdy w skład majątku wspólnego wchodzi mieszkanie
(dom). Zawarcie zaś umowy regulującej podział majątku wspólnego będzie z kolei
rozwiązaniem umożliwiającym szybsze załatwienie sprawy, o ile pomiędzy mał-
żonkami (byłymi małżonkami) panuje zgoda co do sposobu podziału majątku.
W razie braku takiej zgody małżonkom (byłym małżonkom) pozostanie tylko droga
postępowania sądowego. Należy przy tym wspomnieć, że możliwe jest ograniczenie
umownego podziału majątku wspólnego tylko do części tego majątku (np. do tej
części, co do której pomiędzy małżonkami panuje zgoda w kwestii podziału).

Na marginesie warto wspomnieć, że zgodnie art. 58 § 3 K.r.io. „na wniosek jednego
z małżonków sąd może już w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału ma-
jątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej
zwłoki w postępowaniu”. Korzystając z tej drogi, unika się osobnego, sądowego po-
stępowania o podział majątku lub konieczności zawierania stosownej umowy.

W praktyce tego typu sytuacje – czyli orzekanie o podziale majątku wspólnego
przez sąd rozwodowy – są jednak dosyć rzadkie. Po pierwsze dlatego, że małżon-
kowie nie zawsze są świadomi tej możliwości prawnej, po drugie dlatego, że rzadko
panuje pomiędzy małżonkami zgoda co do składu majątku wspólnego i sposobu

1

2

3

4

5

6

12

PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO

jego podziału, po trzecie wreszcie – dlatego, że sądy niechętnie komplikują sobie
postępowanie rozwodowe elementami dodatkowymi, jak np. kwestią podziału
majątku wspólnego rozwodzących się małżonków.

W kontekście tej ostatniej uwagi można powołać się na uchwałę pełnego składu
Izby Cywilnej z dnia 13 stycznia 1978 r. (III CZP 30/77), w której Sąd Najwyższy
wyjaśnił m.in., że przeprowadzenie w wyroku rozwodowym podziału majątku
wspólnego stron nie powoduje nadmiernej zwłoki postępowania, w rozumieniu
przytoczonego wyżej art. 58 § 3 K.r.io., tylko gdy:

1. między stronami nie ma sporu co do składu i sposobu podziału

tego majątku oraz gdy

2. wyjaśnienie spornych między stronami okoliczności bądź też tych

okoliczności, które sąd obowiązany jest ustalić z urzędu, wymaga
przeprowadzenia postępowania dowodowego jedynie w ograni-
czonym (niewielkim) zakresie.

Stąd jeżeli w ocenie sądu rozwodowego dokonanie podziału majątku wspólnego,
nawet tylko częściowego, powodowałoby nadmierną zwłokę postępowania, to sąd
w odrębnym postanowieniu albo w sentencji wyroku rozwodowego pozostawi
bez rozpoznania wniosek o taki podział. Decyzja taka nie podlega odrębnemu
zaskarżeniu.

CIACH

4.2.1.2. Sposoby umownego podziału majątku wspólnego

Przy określeniu sposobu podziału majątku wspólnego, jak i poszczególnych
przedmiotów majątkowych wchodzących w skład tego majątku, w drodze umowy
pomiędzy małżonkami (byłymi małżonkami) obowiązuje podstawowa zasada, że
strony mogą swobodnie, wedle własnej oceny, określić sposób takiego podziału,
jeżeli tylko uczynią to zgodnie.

W szczególności małżonkowie (byli małżonkowie) mogą wybrać jeden z nastę-
pujących sposobów podziału:

1

2

3

4

5

6

13

PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO

13. Podział fizyczny rzeczy z ewentualnym wyrównaniem (poprzez dopłaty)

różnicy wartości części powstałych z podziału.

Przykład

Pani Maria i pan Jan są właścicielami budynku wchodzącego w skład
majątku wspólnego. Budynek jest dwukondygnacyjny, tak że da się
w nim wyodrębnić dwa osobne mieszkania po ewentualnym dobudo-
waniu drugiego wejścia do budynku. Dlatego też pani Maria i pan Jan
zdecydowali o dokonaniu fizycznego podziału wspólnej nieruchomości
w ten sposób, że pani Maria zajmie dolną kondygnację budynku, zaś
pan Jan górną.

14. Przyznanie całej rzeczy jednemu z małżonków (byłych małżonków)

na wyłączną własność z ewentualnym zastrzeżeniem spłat na rzecz
drugiego małżonka (byłego małżonka).

Przykład

Pani Maria i pan Jan są właścicielami budynku wchodzącego w skład
majątku wspólnego. W budynku nie da się wyodrębnić osobnych miesz-
kań. Dlatego też pani Maria i pan Jan zdecydowali, że w wyniku podziału
majątku wspólnego budynek przypadnie w całości pani Marii. Pan
Jan otrzyma za to samochód, większą część wspólnych oszczędności,
a nadto spłatę od żony (byłej żony) w kwocie 100 000 zł, rozłożoną na
pięć równych, corocznych rat w kwocie 20 000 zł, każda płatna do dnia
31 grudnia danego roku kalendarzowego.

1

2

3

4

5

6

14

PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO

15. Sprzedaż przedmiotu wchodzącego w skład majątku wspólnego

i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży (podział cywilny).

Przykład

Pani Maria i pan Jan są właścicielami budynku wchodzącego w skład ma-
jątku wspólnego. W budynku nie da się wyodrębnić osobnych mieszkań
(dlatego w grę nie wchodzi podział fizyczny). Małżonkowie (byli mał-
żonkowie) nie potrafili również dojść do porozumienia, któremu z nich
ma przypaść budynek w całości, a nadto nie mogli uzgodnić wysokości
ewentualnych spłat, a to z uwagi na rozbieżności co do wartości rynkowej
dzielonej nieruchomości. Dlatego też pani Maria i pan Jan zdecydowali,
że sprzedadzą nieruchomość, a z uzyskanej kwoty, którą podzielą po
połowie, kupią dwa osobne mieszkania.

CIACH

1

2

3

4

5

6

15

SŁOWO KOŃCOWE

5

Słowo końcowe

Omówiwszy powyższe zagadnienia, wyczerpałem, w moim przekonaniu, naj-
istotniejsze kwestie, które mogą budzić wątpliwości podczas podziału majątku
wspólnego małżonków.

Poniżej znajdziecie jeszcze Państwo wzory dokumentów przywoływanych w treści
niniejszego poradnika. Wierzę, że okażą się one pomocne, podobnie jak udzie-
lone wcześniej rady i wskazówki, oraz że sprawnie, a zarazem zgodnie ze swoimi
oczekiwaniami rozwiążecie Państwo problem podziału majątku wspólnego, co bez
wątpienia jest kwestią o bardzo dużym znaczeniu praktycznym i życiowym.

Życząc powodzenia w planowanych lub już podjętych działaniach, załączam
wyrazy szacunku.

Autor

CIACH

16

OD WYDAWCY

To był tylko FRAGMENT eBooka. Masz ochotę na więcej?



Zamów pełną wersję eBooka

Podział majątku wspólnego małżonków

Czeka Cię podział majątku wspólnego? Boisz się, bo nie wiesz, ile to kosztuje, jak
przeprowadzić taki podział i jak nie stracić mieszkania, samochodu ani oszczęd-
ności swojego życia? Dzięki eBookowi Podział majątku wspólnego małżonków
autorstwa doświadczonego prawnika Karola Jokiela dowiesz się, jak SAMEMU (bez
kosztownej pomocy prawnika!) przeprowadzić korzystny dla Ciebie podział mająt-
ku. Znajdziesz tu też potrzebne wnioski: wniosek o podział majątku wspólnego
oraz wzór umowy o podział majątku wspólnego.

Z eBooka dowiesz się m.in.:

• Jak szybko i możliwie najtaniej przeprowadzić podział majątku?

• Jak wycenić poszczególne składniki majątku?

• Co jeśli tylko mąż pracował, a żona wychowywała dzieci?

• Co jeśli współmałżonek nie zgadza się na zaproponowany podział?

• Jak lepiej podzielić majątek: notarialnie czy sądownie?

• Ile czasu zajmuje podział majątku?

• Ile kosztuje wynajęcie adwokata lub radcy prawnego i czy jest to

konieczne?

Podział majątku nie musi być drogą przez mękę –

dzięki temu eBookowi masz szansę wywalczyć dla siebie mieszkanie

lub samochód!



Zamów pełną wersję eBooka

Podział majątku wspólnego małżonków

ISBN 978-83-62464-01-2