bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

54

Bliżej przedszkola

Danuta Chwastniewska

zanim dziecko zacznie pisać

pierwsze próby pisania i eksperymenty związane

z pisaniem kreatywnym w powiązaniu z metodą 101 kroków

Powszechnie uważa się, że kształcenie umiejętności pisania powinno odbywać się razem
z nauką czytania. Ale tak jest tylko w przypadku liter pisanych. litery drukowane pojawiają się
w różnych wytworach dziecka dużo wcześniej. Jeśli umiejętnie wykorzystamy
tę naturalną potrzebę pisania u małych dzieci, może stać się ona wielkim sojusznikiem
w podejmowaniu prób czytania. Wówczas obie te czynności wzajemnie się wspierają i uzupełniają.

Dlaczego warto zachęcać dzieci

do wczesnego pisania?

Ponieważ pisanie:

pomaga zrozumieć, że litery, wyrazy, zdania to język mówiony przeniesiony
na papier;
pomaga rozwijać orientację przestrzenną i orientować się w niej (lewa – pra-
wa strona, góra – dół);
wyzwala kreatywność, twórczość i ciekawość;
rozszerza zakres słownictwa czynnego i biernego;
pomaga rozwijać zdolność porządkowania elementów na płaszczyźnie;
daje upust emocjom, przez co rozładowuje też napięcia;
zachęca do poznawania dźwięków języka;
umożliwia tworzenie i uwiecznianie własnych pomysłów;
pozwala rozwijać i przyspiesza umiejętność czytania;
uświadamia, że język pisany różni się od mówionego, czyli że nie wszystko, co
dziecko mówi, może dosłownie zapisać.














N

ie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że pisanie

jest czynnością, którą dzieci inicjują wcześniej niż

czytanie. Kiedy dziecko wykonuje swoje rysun-

ki, bardzo często chce je podpisać. Pojawiają się

próby zapisania takich wyrazów, jak mama, tata czy imion

osób na rysunku oraz własnego imienia.
Dzieci potrzebują wielu okazji do pisania. Najistotniejsze

jest, by ich do tego nie zniechęcać. Dlatego w każdym przed-

szkolu i w każdej grupie należy przeznaczyć część sali na

specjalny kącik do pisania. Warto też zadbać o to, by również

w innych miejscach sali – w których maluchy spędzają czas

– znajdowały się przybory do pisania. Natomiast w specjal-

nym miejscu do pisania, które możemy dowolnie nazwać,

np. Kącik Pisania, powinien stać stabilny stół, powinno

być bardzo dobre oświetlenie, dużo kartek, przyborów do

pisania i rysowania. Przydadzą się też różne ciekawe, inspi-

rujące dzieci plakaty, ilustracje z podpisami, postaci z bajek

i książek – także podpisane. Moje „zerówkowe” dzieci bar-

dzo chętnie przystępowały do pisania, kiedy dostałam od

kilku firm stare maszyny do pisania. Klawiatura komputera

to zupełnie co innego. Maszyna wymaga wysiłku i każdy

zapisany – sensowny czy bezsensowny – tekst, jest niesły-

chanym osiągnięciem, własnym wytworem. Dzieci bardzo

chętnie ilustrują swoje prace pisemne i z radością o nich opo-

wiadają.
Co powinno się znajdować w Kąciku Pisania? Różne ołów-

ki (twarde, miękkie, grube, chude, itp.); kredki świecowe,

pastele, ołówkowe, pisaki, mazaki itp.; papier do pisania

i rysowania (gładki, w linię, w kratkę); nożyczki i klej – do

wycinania i wklejania liter i wyrazów z różnych kolorowych

czasopism; czasopisma dla dzieci z dużą czcionką i koloro-

wymi ilustracjami; zszywacz do łączenia kartek (jeśli dziec-

ko zechce zrobić sobie książeczkę); koperty (może dziecko

będzie chciało narysować lub/i napisać do kogoś list); tablica

i kolorowa kreda; inne przedmioty – w zależności od po-

trzeb maluchów i inwencji własnej nauczyciela.

Jakie ćwiczenia w kreatywnym pisaniu
możemy zaproponować dzieciom?

Poniżej propozycje nadające się do zastosowania w każdej

grupie wiekowej.

o

Mój słowniczek.

Prosimy, by każde dziecko przyniosło

notatnik lub wykonało go w oparciu o przedmioty znajdu-

jące się w Kąciku Pisania.

Maluchy mogą ozdobić okład-

kę swojego słownika rysunkami lub wyrazami wyciętymi

z czasopism albo samodzielnie zapisanymi. Każdą stronę

poświęcamy innej literce (niekoniecznie w kolejności alfa-

betycznej), kodem mogą być litery imienia swojego bądź

mamy, taty, koleżanki, itp.

Za każdym razem, gdy dziecko

poznaje nowe słowo, może je wpisać na odpowiedniej stro-

nie i wykonać do niego ilustrację lub szlaczek. Przykłady

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

55

R

E

K

L

A

M

A

szlaczków do wykorzystania w słowniczkach znajdują się

w książce Danuty Chwastniewskiej Napiszę ci, mamo – część

pierwsza. Oto kilka z nich:

Dziecko powinno wykonywać szlaczki jak najczęściej (lub

zamiast nich – kalkowanie różnych, gotowych wzorów lub

prostych ilustracji).
Oto przykład ilustracji idealnej do przekalkowania z powo-

du prostych, dużych, czytelnych kształtów.

Takie ćwiczenia kształcą prawidłową koordynację ręka – oko,

dokładność i precyzję ruchów ręki piszącej, czyli umiejęt-

ności niezbędne w dalszej nauce pisania, oraz dodatkowo,

w przypadku przykładowego ćwiczenia – spostrzegawczość,

percepcję wzrokową, koncentrację i uważność.

o

Mój dziennik.

Pisanie dziennika lub pamiętnika warto

zacząć jak najwcześniej. Na początku dzieci będą w nim

rysować lub umieszczać gotowe ilustracje, wycięte z cza-

sopism, odzwierciedlające ich myśli, pragnienia, uczucia

(dużo zależy od tego, co zasugeruje dzieciom nauczyciel),

ale jest to bardzo ważny, pierwszy krok w nauce pisania.

Stopniowo miejsce rysunków będą zajmowały litery, które

ułożą się w końcu w wyrazy i proste zdania. Często dziec-

ko będzie stosowało „technikę” mieszaną – trochę pisania,

trochę rysowania, ale jest to zupełnie naturalny etap i nie

należy niczego przyspieszać. Oczywiście, nie zwracamy

uwagi na błędy popełniane przez dziecko. Czas na ich po-

prawianie przyjdzie później, kiedy dzieci poznają większą

liczbę słów i zwiększy się ich świadomość językowa oraz

umiejętność dokonywania analizy i syntezy słuchowej. Na-

uka pisania to długotrwały proces, dlatego najlepiej, kiedy

dziecko uczy się na własnych błędach lub przez porówny-

wanie swojego zapisu ze wzorem. Do swojego dzienniczka

dziecko może też wklejać ćwiczenia, które udało mu się

pięknie, w jego własnym odczuciu, wykonać. Może też

wklejać to, co lubi – ulubionych bohaterów, zwierzątka,

rośliny, karteczki, itp. Warto zachęcać do pisemnego ko-

mentowania tych „wklejanek”. W swoich próbach pisania

dziecko będzie więc musiało przejść przez następujące eta-

ZAMÓW!

tel. [phone], fax [phone]

[e-mail]

www.BlizejEdukacji.pl

EDUKACJA

PATRIOTYCZNA

PRZEDSZKOLAKÓW

scenariusze zajęć

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

56

Bliżej przedszkola

Bibliografia:

Chwastniewska D., Metoda 101 kroków w nauce czytania, [w:] Krasowicz-Ku-

pis G., Pietras I. (red.), Zrozumieć, żeby pomóc, Gdynia 2008.
Chwastniewska D., Napiszę ci, mamo, cz. 1, Gdynia 2010.
Chwastniewska D., Napiszę ci, mamo, cz. 2, Gdynia 2012.
Chwastniewska D., Poczytam ci, mamo, cz. 1, Gdynia 2010.
Chwastniewska D., Poczytam ci, mamo, cz. 2, Gdynia 2011.
Fisher R., Uczymy, jak się uczyć, Warszawa 1999.
Formella M., Chwastniewska D., Przewodnik dla nauczycieli i rodziców, Gdy-

nia 2011.
Gloton R., Clero C., Twórcza aktywność dziecka, Warszawa 1976.
Klus-Stańska D., Konstruowanie wiedzy w szkole, Olsztyn 2002.
Schiller P., Wczesne czytanie, Warszawa 2005.
Silberg J., Nauka czytania przez zabawę, Warszawa 2005.
Silberman M., Uczymy się uczyć, Sopot 2005.
Wygotski L.S., Wybrane prace psychologiczne II, Poznań 2002.

Danuta Chwastniewska – magister pedagogiki specjalnej (Uni-

wersytet Wrocławski), w latach 1979-1983 prowadziła szkołę

wiejską w górach, a następnie pracowała w szkole jako nauczyciel,

terapeuta i wicedyrektor.
Współautorka programu Ortograffiiti i podręczników do nauki

o języku. Opracowała innowacyjną metodę „101 kroków w nauce

czytania i pisania” zawartą w elementarzach „Poczytam ci, mamo!”

i książkach do kaligrafii „Napiszę ci, mamo!”

książki do METODY 101 KROKÓW

kupisz w sklepie

www.BlizejEdukacji.pl

Poczytam ci, mamo! (podręcznik część I i II) – 35,90 zł

Napiszę ci, mamo! (ćwiczenia część I i II) – 26,90 zł

R E K L A M A

py: bazgranie, rysowanie, kreślenie kształtów literopodob-

nych, pisanie liter z uwzględnieniem ich kolejności w da-

nym wyrazie, zapisywanie słów fonetycznie, zapisywanie

słów poprawnie.
Niezależnie od tego, na jakim etapie „pisania” znajduje się

dziecko, możemy mu zaproponować różne tematy do wpi-

sywania. Samo może mieć problemy z ich wymyślaniem, na-

tomiast bardzo chętnie podchwyci nasze propozycje. Wiele

takich tematów znajduje się w książce Danuty Chwastniew-

skiej Napiszę ci, mamo – część druga. Ponieważ znajdują się

one na różnych stronach, wymienię je w takiej kolejności, jak

się pojawiają. W podręczniku są one tematycznie powiąza-

ne z treściami danego kroku (w zależności od treści danej

czytanki w elementarzu), dlatego zilustruję to na jednym

przykładzie – treść czytanki i ćwiczenie, a następnie podam

hasłowo pozostałe tematy.

Polecenie powiązane z treścią kroku i ilustracją w czytance:

Mój wymyślony pojazd. Narysuj go i podpisz wymyśloną

nazwą, zawierającą literę „c”.



Pozostałe tematy:

1. Moje ulubione zajęcie. Narysuj je i napisz o nim.
2. Moja ulubiona postać z bajki. Narysuj ją i napisz coś o niej.
3. Mój ulubiony przedmiot. Narysuj go i napisz coś o nim.
4. Narysuj swoich ulubionych kolegów/swoje ulubione kole-

żanki i podpisz rysunki ich imionami.

5. Moja ulubiona potrawa. Narysuj ją i napisz coś o niej.
6. Na tym najlepiej się znam. Narysuj i napisz na czym.
7. Mój ulubiony sport. Narysuj go i napisz coś o nim.
8. Narysuj i napisz, czego się czasami boisz.
9. Mój przyjaciel/przyjaciółka. Narysuj ją/jego i napisz coś

o niej/o nim.

10. Nie lubię... Narysuj i napisz, czego lub kogo nie lubisz

i dlaczego.

11. Moja ulubiona gra. Narysuj ją i napisz coś o niej.
12. Co cię najbardziej śmieszy? Narysuj i napisz o tym.
13. Narysuj i napisz, czym lub co można kręcić.

14. Narysuj wymyślony latający pojazd i podpisz go. Opisz

krótko zasadę jego działania.

15. Jestem szczęśliwy/szczęśliwa, kiedy... Narysuj i napisz

o tym.

16. Moja lista marzeń.
17. Moje ulubione zwierzątko.
18. Chciałbym/chciałabym się nauczyć...
Takich tematów może być dużo więcej. Ich wybór zależy

często od miejsca, w którym mieszkają dzieci, ich doświad-

czeń, problemów, które się pojawiają w grupie w codzien-

nym obcowaniu dzieci ze sobą. Wiedząc już, jakie etapy na

drodze do pisania dziecko musi pokonać, nie przyspieszaj-

my żadnego z nich. Można zachęcać do aktywności, ale nie

zmuszać.



W następnym artykule:

Kolejne propozycje ćwiczeń związanych

z nauką pisania, które w naturalny sposób

wpływają na kształcenie i doskonalenie umiejętności

pisania, a jednocześnie wspierają naukę czytania.