koszykarz plecionkarz 742[02] z1 03 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Janusz Artemiuk

Wykonywanie wyrobów z zastosowaniem

peddigu,

rotangu, rafii, trawy morskiej, słomy i innych materiałów
742[02].Z1.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Renata Gołgowska
mgr inż. Stanisław Gryk

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Anna Barbarska-Klimkowicz

Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 742[02].Z1.03
„Wykonywanie wyrobów z zastosowaniem peddigu, rotangu, rafii, trawy morskiej, słomy
i innych materiałów” ” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu koszykarz
– plecionkarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Wykonywanie wyrobów galanteryjnych z surowców i materiałów

krajowych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Wykonywanie wyrobów galanteryjnych z surowców i materiałów

egzotycznych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Wykonywanie konstrukcji mebli wyplatanych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Wyplatanie mebli

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności

związanych z wykonywaniem wyrobów koszykarsko – plecionkarskich z zastosowaniem
surowców i materiałów pochodzenia krajowego i zagranicznego.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne – wykaz niezbędnych umiejętności, jakie powinieneś posiadać, aby
przystąpić do realizacji programu jednostki modułowej,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie powinieneś ukształtować w czasie realizacji
programu tej jednostki modułowej,

–

materiał nauczania – wiadomości niezbędne do realizacji programu jednostki modułowej,

–

pytania sprawdzające wiedzę − sprawdzian, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń,

–

ćwiczenia – pomogą Ci w ukształtowaniu praktycznych umiejętności,

–

sprawdziany postępów − sprawdzian opanowanych umiejętności,

–

sprawdzian osiągnięć – sprawdzian wiadomości i umiejętności opanowanych podczas
realizacji programu jednostki modułowej,

–

wykaz literatury.
Jeżeli będziesz miał trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś

nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz
daną czynność. Po zrealizowaniu materiału spróbuj wykonać sprawdzian z zakresu tej
jednostki modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

742[02].Z1

Technologia prac koszykarsko-

plecionkarskich

742[02].Z1.01

Wykonywanie prac przygotowawczo-

wykończeniowych związanych

z wytwarzaniem wyrobów koszykarsko-

plecionkarskich

742[02].Z1.02

Wykonywanie prac związanych z produkcją

wyrobów koszykarsko-plecionkarskich

742[02].Z1.03

Wykonywanie wyrobów z zastosowaniem

peddigu, rotangu, rafii, trawy morskiej,

słomy i innych materiałów

742[02].Z1.04

Wykonywanie napraw i renowacji wyrobów

koszykarsko-plecionkarskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

zorganizować stanowisko zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

wykonywać prace przygotowawczo-wykończeniowe związane z wytwarzaniem wyrobów
koszykarsko – plecionkarskich,

−

odczytywać oraz interpretować rysunki i dokumentację wyrobu,

−

posługiwać się normami i dokumentacją wyrobu,

−

posługiwać się przyrządami pomiarowymi,

−

rozpoznawać surowce i materiały stosowane w produkcji koszykarsko – plecionkarskiej,

−

wykonywać prace związane z produkcją wyrobów koszykarsko – plecionkarskich,

−

wykonywać pomocnicze prace stolarskie i tapicerskie,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu tej jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

–

zastosować wiedzę i umiejętności z zakresu podstaw koszykarstwa – plecionkarstwa,

–

wykonać prace przygotowawczo-wykończeniowe związane z wytwarzaniem wyrobów
koszykarsko – plecionkarskich,

–

wykonać prace związane z produkcją wyrobów koszykarsko-plecionkarskich,

–

dobrać materiały i technologie do wytwarzania wyrobów,

–

wykonać wyroby koszykarsko – plecionkarskie o różnym przeznaczeniu i konstrukcji,

–

wykonać wyroby z zastosowaniem surowców krajowych oraz materiałów podstawowych
i pomocniczych,

–

wykonać wyroby z zastosowaniem zagranicznych surowców i materiałów (peddig, trawa
morska, rafia, słoma ryżowa, rotang ),

–

zastosować różne materiały do wykonania konstrukcji mebli wyplatanych (drewno,
metal, tworzywo sztuczne, kij rotangowy i peddigowy),

–

wykonać sploty tworzące z peddigu, trawy morskiej i łączące z taśm rotangopochodnych
w meblach wyplatanych,

–

połączyć konstrukcyjne elementy plecionkarskie za pomocą łączników metalowych
i kleju.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Wykonywanie

wyrobów galanteryjnych z surowców

i materiałów krajowych

4.1.1. Materiał nauczania

Nazwa materiały obejmuje surowce (nie obrobione, w takim stanie, w jakim dostarczyła je

przyroda, np. wiklina nie okorowana) i półfabrykaty (obrobione w procesie przygotowawczym
np. wiklina okorowana).

Do materiałów krajowych używanych do produkcji wyrobów galanteryjnych należą:

− wiklina,
− taśma wiklinowa,
− rogożyna,
− dartka drzewna (łuby iglaste i liściaste),
− taśma leszczynowa,
− turzyca,
− łyko lipowe,
− korzenie sosnowe i jałowcowe,
− słoma,
− siano.

Do wyrobów galanteryjnych zaliczamy:

− kosze do sprawunków,
− kosze do owoców,
− kosze do papieru,
− kosze na kwiaty,
− koszyczki dziecięce,
− tacki,
− inne.

Asortyment wyrobu rozróżnia się w zależności od:

− kształtu (okrągły, owalny, czworokątny),
− sposobu wykonania (pełnowyplatany, ażurowy, mieszany),
− występowania elementów wyrobu (z pokrywą, wiekiem, uchwytem, zamknięciem,

podstawą),

− rodzaju splotów, zakończeń (np. skośny, warkoczowy itp.).

Typy wyrobów rozróżnia się w zależności od użytego materiału wyplotowego

i konstrukcyjnego np.:
− z wikliny okorowanej lub nie okorowanej,
− z taśmy wiklinowej,
− z plecionki rogożynowej,
− ze słomy,
− inne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rodzaje wyrobów rozróżnia się w zależności od sposobu wykończenia powierzchni np.:

− naturalne,
− barwione,
− malowane,
− lakierowane,
− inne.

Wykonywanie koszy galanteryjnych z wikliny.

Do czynności związanych z wykonywaniem koszy galanteryjnych zaliczamy:

1. Przygotowanie surowca:

−

Wstępne sortowanie.

−

Uplastycznianie surowca.

2. Wykonanie elementów jako części składowych wyrobu:

−

Dno − wykonywane na konstrukcji z żeber o odpowiedniej liczbie, grubości i długości,
z prętów lub kijów w zależności od wielkości dna, określonej wymiarami oraz
obciążeniem określonym pojemnością kosza, wyplatane splotem: wężykowym,
krzyżowym lub skośnym.

−

W zależności od kształtu wykonywanego wyrobu stosujemy następujące dna:
okrągłe, owalne, czworokątne, trójkątne, półokrągłe.

−

Konstrukcja nośna ścianek − osnowy ścianek wyrobu np. w postaci spałek, słupków
połączonych z dnem przez: wbijanie, nawiązywanie, przybijanie, wciąganie.

−

Wyplatanie boków − utworzenie ścianki wyrobu z tworzywa wyplotowego za
pomocą splotów tworzących, np.: splotu skośnego, krzyżowego, kratowego,
osnowowego.

−

Zakończenie górnych obrzeży kosza − obręby, najczęściej stosowane: jednostronne,
dwustronne, skręcane, warkoczowe, wiązane.

−

Mocowanie uchwytów, w zależności od typu i przeznaczenia użytkowego, stosuje
się (zwyczajny, spiralny, krzyżowy, opleciony, kijowy), oraz ucha (zwyczajne,
oplecione, pełne.).

3. Wykończenie wyrobu:

−

Czyszczenie polega na przycinaniu wystających końców prętów tak, aby nie
wystawały poza powierzchnię ścianki.

−

Suszenie (wyrób wiklinowy po wypleceniu posiada bardzo dużą wilgotność
spowodowaną moczeniem prętów i nie nadaje się do magazynowania, ponieważ
może zapleśnieć. Dlatego należy pozbyć się nadmiaru wilgotności w wyrobie
i wysuszyć go do stanu powietrzno - suchego, czyli wilgotności około 18%).

−

Uszlachetnianie, (po wysuszeniu wyrobów z wikliny, niektóre z nich poddaje się
uszlachetnianiu, tzn. bieleniu, barwieniu, malowaniu, lakierowaniu, zdobieniu przez
uzupełnianie wyrobów okuciami, zamkami lub wykładanie podszewką itp.).

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Wyjaśnij pojęcie:

a) surowiec,
b) półfabrykat.

2. Jakie znasz, materiały krajowe stosowane w plecionkarstwie?
3. Jakie kosze zaliczamy do wyrobów galanteryjnych?
4. Wymień czynności związane z wykonywaniem koszy galanteryjnych z wikliny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj splotem skośnym jednoprętowym okrągły kosz na owoce z wikliny

okorowanej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sporządzić plan wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zgromadzić niezbędne materiały,
4) wykonać prace przygotowawcze związane z wykonywaniem ćwiczenia,
5) wykonać ćwiczenie zgodnie z technologią wytwarzania wyrobów koszykarsko –

plecionkarskich,

6) zastosować prace wykończeniowe związane z wykonywaniem ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia,
10) przestrzegać przepisy bhp i ochrony ppoż.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

nóż,

–

sekator,

–

szydło,

–

wyginacz,

–

ubijak,

–

przymiar stały (calówka) lub miara zwijana,

–

forma pełna okrągła,

–

zbiornik do uplastycznienia materiałów plecionkarskich.

Ćwiczenie 2

Wykonaj fragment maty ozdobnej z rogożyny splotem krzyżowym deseniowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

nóż,

–

sekator,

–

przymiar stały (calówka) lub miara zwijana,

–

zbiornik do uplastycznienia materiałów plecionkarskich,

–

literatura (rozdział 6).

Ćwiczenie 3

Wykonaj talerz ze słomy splotem szytym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

nóż,

–

sekator,

–

przymiar stały (calówka) lub miara zwijana,

–

igła do szycia taśmą wiklinową,

–

szydło,

–

szpikulec,

–

forma pełna,

–

zbiornik do uplastycznienia materiałów plecionkarskich,

–

literatura (rozdział 6).

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić pojęcia:

−

surowiec?

−

półfabrykat?

2) wymienić materiały krajowe stosowane w plecionkarstwie?

3) wymienić kosze zaliczane do wyrobów galanteryjnych?

4) wymienić czynności wykonywania koszy galanteryjnych z wikliny?













„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Wykonywanie wyrobów galanteryjnych z surowców

i materiałów egzotycznych

4.2.1. Materiał nauczania

Do najważniejszych egzotycznych materiałów plecionkarskich używanych w produkcji

koszykarskiej i plecionkarskiej należą:

−

rotang,

−

peddig,

−

taśmy rotangopochodne,

−

taśmy peddigowe,

−

rafia,

−

bambus.

1) Rotang (rattan) – pręty i kije uzyskiwane z łodyg palm rotangowych .

Są doskonałym materiałem plecionkarskim charakteryzującym się następującymi

zaletami:

−

estetyczna i trwała faktura oraz naturalna barwa szkliwa,

−

duża wytrzymałość w stosunku do wymiarów,

−

wyjątkowa elastyczność i sprężystość,

−

możliwość trwałego formowania skomplikowanych kształtów,

−

brak zbieżystości.

2) Peddig – materiał plecionkarski uzyskany z produkcji taśmy rotangowej.

Rys. 1. Przekrój poprzeczny kija rotangowego przeznaczonego do produkcji taśmy i peddigu [4,s.115]

3) Taśmy rotangowe i peddigowe używa się do:

−

zawijania, tj. przykrywania i wzmacniania wszystkich połączeń elementów
konstrukcyjnych w meblach z rotangu oraz wykonanych z innych tworzyw
konstrukcyjnych,

−

wykonywanie zawiasów koszykarskich, łączących dwa elementy wyrobu np.
pokrywę z częścią skrzyniową,

−

wykonywanie całych wyrobów oraz wyplotów ozdobnych np. oparć i siedzisk
krzeseł i foteli.

Do wyplotu jako tworzywo wyplotowe stosuje się pręty peddigowe lub w połączeniu

z innymi materiałami np.: taśmami wiklinowymi, rafia, rogożyną itp. Peddig stosuje się
w wykonaniu splotów tworzących i łączących oraz w konstrukcjach wyrobów, np.: w tackach,
torebkach, koszach, abażurach, kwietnikach, stołach, krzesłach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) Rafia – materiał plecionkarski uzyskany z liści palmy. Przed wyplotem wyrobów

warkocze rozplata się, moczy i rozwiesza aby listki rafii wyprostowały się. Do wyplotu
stosuje się pojedyncze pasma lub plecionki. Z rafii wykonuje się: koszyczki, kasety, tace,
torebki, kapelusze, elementy obuwia, wyroby o delikatnej konstrukcji.

Zaletą rafii jest:

−

długość pasm (ok. 2m),

−

elastyczność,

−

delikatność pasm,

−

lekkość,

−

wytrzymałość na zrywanie,

−

łatwość barwienia.

5) Bambus – używany jest jako tworzywo konstrukcyjne do produkcji mebli oraz na

szkielety innych wyrobów plecionkarskich.

Elementy konstrukcyjne

Do najczęściej stosowanych elementów konstrukcyjnych przy wykonywaniu wyrobów

galanteryjnych z surowców i materiałów egzotycznych należą:
1. żebra ,

2. spałki ,
3. słupki,
4. krzyżaki.

Sploty tworzące i łączące

Do splotów tworzących zaliczamy sploty o różnej technice wyplatania, które służą do

wypełniania powierzchni ścianek wyrobu lub innych jego elementów: dna, pokrywy itp.

Ze względu na zwartość sploty tworzące dzieli się na:

−

ścisłe,

−

ażurowe,

−

mieszane.
Do najczęściej stosowanych splotów tworzących przy wykonywaniu wyrobów

galanteryjnych z surowców i materiałów egzotycznych zaliczamy:
1. splot wężykowy (dwuprętowy, trzyprętowy, czteroprętowy, czteroprętowy z wkładką),
2. splot skośny (jednoprętowy, dwuprętowy),
3. splot krzyżowy (jednoprętowy, wieloprętowy, deseniowy),

4. splot kostkowy,
5. splot jodełkowy,
6. splot kratowy, (prosty, wielokątowy, przeplatany),
7. splot koronkowy,
8. splot wiązany,
9. splot osnowowy.

Ze splotów łączących najczęściej stosuje się wiązadło rombowe (przy łączeniu pałąków

i uchwytów z krawędzią wyrobu wiązadło oplotowe i krzyżowe).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenia plecionkarskie

Do najczęściej stosowanych zakończeń plecionkarskich przy wykonywaniu wyrobów

galanteryjnych z surowców i materiałów egzotycznych zaliczamy obręby:

−

jednostronne,

−

dwustronne,

−

skręcane,

−

warkoczowe,

−

jodełkowe,

−

wiązane,

−

wężykowy,

a ponadto:
– podplotki,
– szyjki,
– kołnierze,
– podstawy.

Uchwyty

W zależności od przeznaczenia użytkowego wyrobów galanteryjnych wykonanych

z surowców i materiałów egzotycznych, wykonywane są uchwyty:
1. pałąki (zwyczajne, spiralne, krzyżowe, oplecione, kijowe),
2. ucha (zwyczajne, oplecione, okienkowe, pełne).

Zamknięcia plecionkarskie to elementy wyrobu, odpowiednio uformowane, służące do
zamykania wyrobu.
Do elementów zamknięć plecionkarskich zaliczamy:
– pętlę,
– zaczep,
– zatyczkę.

Zawiasy to elementy łączące dwie części wyrobu,- część skrzyniową wyrobu z wiekiem.

Rozróżniamy zawiasy:
– skręcane,
– owijane,
– sprężynowe.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz surowce egzotyczne stosowane w plecionkarstwie?
2. Jakie wyroby wykonuje się z peddigu?
3. Jakie wyroby wykonuje się z rafii?
4. Jakich splotów tworzących można użyć do wykonywaniu wyrobów galanteryjnych

z materiałów egzotycznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj kosz z peddigu splotem osnowowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

Wyposażenie stanowiska pracy:

– nóż,
– sekator,
– szydło,
– przymiar stały (calówka) lub miara zwijana,
– zbiornik do uplastyczniania materiałów plecionkarskich,
– literatura (rozdział 6).

Ćwiczenie 2

Wykonaj tackę na chleb z rafii.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

nóż,

–

sekator,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

szydło,

– przymiar stały (calówka) lub miara zwijana,

–

oprzyrządowanie pomocnicze do uformowania tworzywa konstrukcyjnego (na konstrukcję
tacki),

–

zbiornik do uplastyczniania materiałów plecionkarskich,

–

literatura (rozdział 6).

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić surowce egzotyczne stosowane w plecionkarstwie?

2) wymienić wyroby wykonywane z peddigu?

3) wymienić wyroby wykonywane z rafii?

4) wymienić sploty tworzące stosowane do wykonywania wyrobów

galanteryjnych z materiałów egzotycznych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Wykonywanie konstrukcji mebli wyplatanych

4.3.1. Materiał nauczania

Meble wyplatane to plecionkarskie wyroby szkieletowe i bezszkieletowe wyplecione

splotami tworzącymi z materiałów używanych w plecionkarstwie.

Szkielet wyrobu to nie wypleciona konstrukcja wyrobu złożona z poszczególnych

konstrukcyjnych elementów odpowiednio ze sobą połączonych. Stanowi ażurową bryłę
o uformowanym kształcie, przygotowaną do wypełnienia splotem wątka.

Wyroby meblowe to: kanapy, fotele, stoły, stołki, krzesła, etażerki, stojaki pod kwiaty,

meble dziecięce itp.

Wykonywanie każdego mebla wyplatanego rozpoczyna się od zbudowania szkieletu.

Meble wyplatane muszą być konstrukcją stabilną i wytrzymałą. W osiągnięciu tego celu
pomaga odpowiedni dobór materiałów konstrukcyjnych, a także sposób łączenia elementów
konstrukcyjnych. Do elementów konstrukcyjnych mebli wyplatanych zaliczamy:

1. Krzyż (Rys 2). Dwa odcinki tworzywa konstrukcyjnego, przyciętego na wymaganą

długość, ułożone na krzyż. W miejscu skrzyżowania, każdy odcinek wycięty do połowy
średnicy, zbity gwoździem i związany taśmą. Stanowi element konstrukcyjny mebli
mocujący rozstaw nóg, stołków, krzeseł.

Rys. 2. Krzyż [4,s.126]

2. Noga (Rys.3.). Odcinek tworzywa konstrukcyjnego (najczęściej z kija wiklinowego lub

rotangowego) przycięty na wymaganą długość, odpowiednio uformowany. Stanowi
element nośny wyrobu, stosowany w meblach wyplatanych.

Rys. 3. Noga [4,s.126]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Poręcz (Rys.4.). Jeden lub kilka odcinków tworzywa konstrukcyjnego (najczęściej z kija

wiklinowego lub rotangowego) odpowiednio uformowanych i połączonych z innymi
elementami wyrobu. Poręcze występować mogą jako oddzielne elementy konstrukcyjne
wyrobu lub jako jednolity element łącznie z nogą w konstrukcji szkieletowej mebli.

Rys. 4. Poręcz [4,s.126]

4. Rozpora (Rys.5.). Odcinek tworzywa konstrukcyjnego odpowiednio przycięty

i uformowany połączony z elementami nośnymi wyrobu. W wyrobie pełni funkcję
wzmacniającą, łączy i zapewnia statyczność wyrobu.

Rozróżnia się rozpory:

−

otwarte: łamane, łukowe, proste,

−

zamknięte: okrągłe, owalne, wielokątne.

Rys. 5. Rozpora [4,s.126] a) łukowa, b) łamana, c) prosta

5. Obręcz (Rys.6.). Odcinek tworzywa konstrukcyjnego (najczęściej z kija wiklinowego lub

rotangowego) wygięty w kształt koła lub owalu o obwodzie zamkniętym połączony
zaciętymi skośnie końcami. W miejscu połączeń zbity gwoździami i owinięty taśmą.
Stanowi element konstrukcyjny łączący inne elementy nośne szkieletu wyrobu.

Rys. 6. Obręcz [4,s.126] a) wygięta w koło, zacięte końce, b) końce połączone i wzmocnione taśmą

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Rama (Rys.7.). Odcinek tworzywa konstrukcyjnego (z kija wiklinowego lub

rotangowego) uformowanego w czworokąt, trapez, półkole lub koło, z zaciętymi skośnie
końcami. Końce połączone ze sobą gwoździami, połączenie wzmocnione taśmą. Stanowi
element konstrukcyjny siedzenia lub oparcia fotela, płyty stołu.

Rys. 7. Rama [4,s.126]

7. Biegun (Rys.8.). Odcinek tworzywa konstrukcyjnego wykonany najczęściej z grubego

kija wiklinowego lub trzcinowego, wygięty w kształt łuku i przymocowany do innych
elementów konstrukcyjnych wyrobu. Stosowany w meblach zabawkach.

Rys. 8. Biegun [4,s.126]

Do łączenia konstrukcyjnych elementów mebli stosowane są złącza plecionkarskie:

−

Wzdłużne. Wykonuje się, gdy długość odcinka tworzywa konstrukcyjnego nie wystarcza
na wykonanie potrzebnego elementu. Łączenie wzdłużne wykonuje się poprzez skośne
zacięcie końców tworzywa konstrukcyjnego w taki sposób, by płaszczyzny zacięte jak
najdokładniej przylegały do siebie. Następnie zacięte końce łączy się gwoździkami i całe
złącze zawija taśmą. Łączenie takie w konstrukcji szkieletowej mebla powinno znaleźć
się w miejscu niewidocznym.

−

Czołowe (Rys.9.). Wykonuje się przez prostopadłe złożenie dwóch odcinków tworzywa
konstrukcyjnego i połączenie ich za pomocą gwoździ. Połączenie zawinięte taśmą.

Rys. 9. Połączenie czołowe [2,s.160]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Kątowe (Rys.10.). Wykonuje się przez złożenie pod kątem odpowiednio przyciętych
kijów, połączenie ich gwoździami i zawinięcie taśmą. Złącza kątowe wykonuje się pod
kątem prostym, ostrym lub rozwartym a połączenia wzmacnia taśmą.

Rys. 10. Połączenie kątowe [2,s.160]

Konstrukcje mebli wyplatanych wykonywane są z:
–

kijów wiklinowych,

–

kijów rotangowych i rotangopochodnych,

–

drewna,

–

rurek i prętów z tworzyw sztucznych,

–

rurek i prętów metalowych.

Połączenia elementów konstrukcyjnych mebli można wzmacniać za pomocą:
–

listwy z kija (opaskowanie),

–

pręta (obłączkowanie: Rys.11),

–

taśmy (wiązanie splotami łączącymi).

Rys. 11. Obłączkowanie [2,s.161] a) wzmacnianie połączenia krzyża i nóg za pomocą pręta,

b) wzmacnianie taśmą splotem oplotowym

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie wyroby nazywamy meblami wyplatanymi?
2. Co to jest szkielet wyrobu?
3. Jakie zastosowanie mają elementy konstrukcyjne wyrobów szkieletowych?
4. Jakie rozróżniamy złącza plecionkarskie?
5. Z jakich materiałów wykonywane są konstrukcje mebli wyplatanych?
6. W jaki sposób można wzmacniać konstrukcje mebli wyplatanych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj z kijów wiklinowych konstrukcję okrągłego stolika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

piła ręczna,

−

sekator,

−

nóż,

−

młotek,

−

wyginacz,

−

przymiar stały (calówka) lub miara zwijana,

−

gwoździe,

−

wkręty,

−

forma lub piramida do formowania i kształtowania kijów,

−

zbiornik do uplastycznienia materiałów plecionkarskich,

−

literatura (rozdział 6).

Ćwiczenie 2

Wykonaj konstrukcję szafki z listew drewnianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

sekator,

–

nóż,

–

wyginacz,

–

piła do ręczna,

–

młotek,

–

przymiar stały (calówka) lub miara zwijana,

–

klej do drewna,

–

gwoździe,

–

wkręty do drewna,

–

oprzyrządowanie pomocnicze,

–

zbiornik do uplastycznienia materiałów plecionkarskich,

–

literatura (rozdział 6).

Ćwiczenie 3

Wykonaj konstrukcję okrągłego taboretu z kija rotangowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

piła ręczna,

–

młotek,

–

wyginacz,

–

przymiar stały (calówka) lub miara zwijana,

–

klej do drewna,

–

gwoździe,

–

wkręty do drewna,

–

autoklaw,

–

oprzyrządowanie pomocnicze: stół do gięcia kijów lub piramida do gięcia kijów

–

zbiornik do uplastycznienia materiałów plecionkarskich,

–

literatura (rozdział 6).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wzmocnij połączenie kątowe konstrukcyjnych elementów mebla wiązadłem kątowym za

pomocą taśmy rotangowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

nóż,

−

sekator,

−

młotek

−

klej,

−

zszywki,

−

zszywacz tapicerski,

−

gwoździki,

−

papier ścierny,

−

literatura (rozdział 6).

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić jakie wyroby nazywamy meblami wyplatanymi?

2) określić co to jest szkielet wyrobu?

3) określić

zastosowanie

elementów

konstrukcyjnych

wyrobów

szkieletowych?

4) rozróżniać złącza plecionkarskie?

5) wymienić materiały do wykonania konstrukcji mebli wyplatanych?

6) określić sposoby wzmacniania konstrukcji mebli wyplatanych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Wyplatanie mebli

4.4.1. Materiał nauczania

Meble plecionkarskie wyplatane są:

−

prętami i taśmami wiklinowymi,

−

prętami i taśmami rotangowymi i rotangopochodnymi,

−

prętami i taśmami z tworzyw sztucznych,

−

plecionkami z rogożyny, trawy morskiej, rafii, liści bananowca, sizalu, itp.

Meble wyplatane muszą być wygodne, mocne i estetycznie wykonane.

Ze względu na użyty materiał meble wyplatane dzielimy na:

1. meble wiklinowe – szkielet i wyplot wykonany z wikliny (z taśmy, listew, prętów, kijów).

Rys. 12. Etażerka wypleciona taśmą wiklinową [ 6 ]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 13. Meble wiklinowe [6] 1- gazetnik, 2 - etażerka, 3 – stół, 4 - fotel

2. meble rotangowe – szkielet i wyplot wykonany z rotangu lub peddigu w postaci taśmy,

listew, prętów, kijów, maty, plecionki.

3. meble mieszane − szkielet i wyplot wykonany z różnych materiałów plecionkarskich

w postaci taśmy, listew, prętów, kijów, maty, plecionki, np.:

−

szkielet z drewna,

−

wyplot z trawy morskiej,

−

szkielet z metalu,

−

wyplot z wikliny, itp.

4. meble tapicerowane – szkielet wykonany z dowolnego plecionkarskiego tworzywa

konstrukcyjnego, natomiast wyplot zastępują elementy tapicerowane np.: siedzisko,
oparcie, leżysko itp.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakich surowców i materiałów używa się do wyplatania konstrukcji mebli?
2. Jak jest podział mebli wyplatanych ze względu na użyty materiał?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj wyplot siedziska fotela plecionką z trawy morskiej splotem rombowym.

Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rama siedziska mebla,

−

sekator,

−

nożyczki,

−

szydło,

−

szpikulec,

−

literatura (rozdział 6).

Ćwiczenie 2

Wykonaj wyplot dowolnej konstrukcji mebla plecionką rogożynową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

nóż,

−

sekator,

−

szydło,

−

przymiar stały (calówka) lub miara zwijana,

−

literatura (rozdział 6).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Za pomocą taśmy rotangowej wykonaj wyplot wybranej konstrukcji mebla.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

plecionkarskich,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

nóż,

−

sekator,

−

szydło,

−

szpikulec,

−

zszywki,

−

zszywacz tapicerski,

−

literatura (rozdział 6).

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić materiały do wyplatania konstrukcji mebli?

2) dokonać podziału mebli wyplatanych ze względu na użyty materiał

plecionkarski?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania dotyczące wykonywania wyrobów z zastosowaniem peddigu,

rotangu, rafii, trawy morskiej, słomy i innych materiałów.

5. Zadania: 1, 9 to pytania otwarte, w których należy udzielić krótkiej odpowiedzi. Zadania:

20, 22 to pytania z luką. Zadania: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,
21 są pytaniami wielokrotnego wyboru, w których, jedna odpowiedź jest prawidłowa.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłowe odpowiedzi znakiem
X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

−

w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone pole.

7. Pracuj samodzielnie.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wyjaśnij pojęcie: surowiec plecionkarski.

2. Wyroby rogożynowe wyplatane są z:

a) pasm rogożyny.
b) taśmy peddigowej.
c) pasm rafii.
d) taśmy z tworzyw sztucznych.

3. Materiałem krajowym stosowanym w plecionkarstwie jest:

a) taśma wiklinowa.
b) taśma rotangowi.
c) rafia.
d) bambus.

4. Jakie kosze zaliczamy do wyrobów galanteryjnych?

a) kosze do ziemniaków.
b) kosze maglowe.
c) kosze do sprawunków.
d) kosze do transportu drobiu.

5. Materiałem plecionkarskim pochodzenia egzotycznego jest:

a) rogożyna.
b) rotang.
c) turzyca.
d) dartka drzewna.

6. Rafiowe wyroby galanteryjne wykonuje się z:

a) rafii.
b) rogożyny.
c) słomy.
d) trawy morskiej.

7. Kije rotangowe służą do wykonywania:

a) splotów tworzących.
b) taśmy rotangowej.
c) plecionki.
d) elementów konstrukcyjnych.

8. Materiał plecionkarski uzyskany przy produkcji taśmy rotangowej to:

a) rotang.
b) peddig.
c) turzyca.
d) dartka drzewna.

9. Narysuj schemat uzyskiwania peddigu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Kijów bambusowych używa się do wyrobu:

a) elementów konstrukcyjnych mebli.
b) zawiasów plecionkarskich.
c) zakończeń plecionkarskich.
d) splotów tworzących.

11. Rafię otrzymuje się z:

a) źdźbeł trawy.
b) kory drzew.
c) liści palmy.
d) korzeni drzew.

12. Do elementów konstrukcyjnych wyrobów galanteryjnych zaliczamy:

a) bieguny.
b) żebra.
c) rozpory.
d) krzyże.

13. Nie wypleciona konstrukcja wyrobu to:

a) rama.
b) krzyżak.
c) szkielet.
d) forma.

14. Do elementów konstrukcyjnych mebli wyplatanych zaliczamy:

a) spałki.
b) bieguny.
c) podstawy.
d) płozy.

15. Przedstawione na rysunku elementy mebli wyplatanych to:

a) krzyże.
b) rozpory.
c) bieguny.
d) ramy.

16. Jakim splotem wzmacnia się połączenia kątowe elementów konstrukcyjnych?

a) wężykowym.
b) koronkowym.
c) kątowym.
d) rombowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. W produkcji mebli wyplatanych szkielet wykonuje się z:

a) kijów wiklinowych.
b) prętów wiklinowych.
c) dartki drzewnej.
d) warkoczy rafii.

18. Do wzmacniania połączeń elementów konstrukcyjnych mebli używa się:

a) taśmy wiklinowej.
b) turzycy.
c) dartki.
d) pasm rafii.

19. Meble rogożynowe wyplata się:

a) trawą morską.
b) sizalem.
c) rogożyną.
d) wikliną.

20. Do wyplotu mebli rotangowych używa się………………i…………………………….

……………………………..

21. Do łączenia elementów konstrukcyjnych mebli wyplatanych używa się:

a) gwoździ.
b) sznurka.
c) pianki montażowej.
d) lakieru bezbarwnego.

22. Meble wyplatane to wyroby …………………… i ………………….wyplecione

……………………… z materiałów używanych w plecionkarstwie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko...........................................................................................................

Wykonywanie wyrobów z zastosowaniem peddigu, rotangu, rafii, trawy
morskiej, słomy i innych materiałów

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz brakujące części zdania.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Surowiec plecionkarski to........................................................
..................................................................................................
..................................................................................................
..................................................................................................

Narysuj schemat uzyskiwania peddigu.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

wyplotu

mebli

rotangowych

używa

się

…………….....................… i ……………………...………..
……………………….…...................................................…..

21.

22.

Meble wyplatane to wyroby ……................................……...
i ……………….......….wyplecione …………...……………
z materiałów używanych w plecionkarstwie.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. LITERATURA

1. Kański B.: Koszykarstwo. PWSZ, Warszawa 1959
2. Kończak T., Korpetta W., Mądrzyk J.: Technologia wikliniarstwa i plecionkarstwa.

WSiP, Warszawa 1979

3. Kończak T., Żurowski J.,: Materiałoznawstwo wikliniarskie i plecionkarskie. WSiP,

Warszawa 1978

4. BN-69/8460-04 Konstrukcyjne elementy plecionkarskie. Nazwy i określenia.
5. Informator (o egzaminie potwierdzających kwalifikacje zawodowe w zawodzie

koszykarz – plecionkarz 742[02]). Warszawa 2003

6. www.koszykarka.pl