© Copyright for Polish edition by
Data: 14.05.2008
Tytuł: Praktyczny pomocnik procesowy
Autor: Genowefa Grześkowiak
Wydanie II
ISBN: 978-83-7582-576-3
Projekt okładki: Marzena Osuchowicz
Korekta: Justyna Mroczkowska
Skład: Anna Popis-Witkowska
Internetowe Wydawnictwo Złote Myśli Sp. z o.o.
ul. Daszyńskiego 5
44-100 Gliwice
EMAIL: kontakt@zlotemysli.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone.
All rights reserved.
SPIS TREŚCI
.................................................................................................4
.................................................................................................8
1.1. Wezwanie do stawiennictwa w prokuraturze lub komisariacie policji
..................8
1.2. Przesłuchanie w charakterze świadka
...................................................................11
......................................................................................14
1.4. Przesłuchanie w charakterze podejrzanego
..........................................................21
.........................................................................................28
.....................................................................................31
1.7. Przedstawienie aktu oskarżenia
...........................................................................35
1.8. Dobrowolne poddanie się karze
...........................................................................36
1.9. Wniosek o postępowanie uproszczone
.................................................................37
1.10. Psychiczne nastawienie do procesu
...................................................................38
1.11. Przygotowanie do procesu
..................................................................................42
..............................................................................................44
1.13. Odczytanie aktu oskarżenia
................................................................................46
1.14. Składanie wyjaśnień przez oskarżonego
.............................................................47
.....................................................................................48
.......................................................................................52
....................................................................................53
...............................................................................................................55
...........................................................................................56
.................................................................................57
..............................................................................................60
.............................................................................................................61
..........................................................................................................63
..............................................................................................................69
................................................................................................................70
1.26. Rzecznik Praw Obywatelskich
............................................................................71
...........................................................................................73
2.1. Czy warto samemu wytoczyć proces?
...................................................................73
2.2. Wnosisz o egzekucję komorniczą
.........................................................................75
...................................................................................82
....................................................................................84
2.5. Zwolnienie od kosztów sądowych
........................................................................86
2.6. Wniosek o przyznanie adwokata z urzędu
...........................................................87
...................................................................................88
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
................................................................................90
2.9. Odpowiedź na pozew i inne pisma procesowe
..................................................100
.................................................................................103
2.11. Skarga o wznowienie powództwa z powodu
................................108
...............................................................................................................109
...........................................................................................116
.............................................................................................................121
.......................................................................................................122
.................................................................................................124
..........................................................................................125
2.18. Nadanie wyrokowi klauzuli natychmiastowej wykonalności
...........................128
................................................................................................130
............................................................................................................132
..............................................................................................................139
2.22. Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu
...............140
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
Słowo wstępne
● str.
4
Słowo wstępne
Słowo wstępne
omocnik procesowy kieruję do osób, które zostały uwikłane
w postępowania prokuratorskie i sądowe nie z powodu
popełnionych czynów karalnych czy uzasadnionych roszczeń
cywilnych, ale padły ofiarą „pomyłek” funkcjonariuszy publicznych:
sędziów, adwokatów, komorników, notariuszy i prokuratorów.
Poradnik kieruję również do tych osób, których mienie i inne
posiadane dobra stanowią łup dla nieuczciwych osób, pozywających
ich przed sąd. Zakładam, że bezpodstawnie wszczyna się przeciwko
nim postępowania karne i cywilne oraz że prowadzi się je
z naruszeniem prawa. Kieruję go również do osób, które czy to
z braku środków finansowych, czy w wyniku podjęcia świadomej
decyzji, postanowiły samodzielnie (w imieniu własnym) stawać
przed sądem i obronę swoją w sprawie karnej lub cywilnej
prowadzić.
P
Dzisiaj nikt już nie upiera się przy założeniu, że funkcjonariusze
publiczni to faktycznie osoby szczególnego zaufania społecznego.
Nikt nie twierdzi także, że są to osoby, które jakoby z urzędu należy
obdarzać bezwzględnym zaufaniem i bez obaw powierzać im swoje
sprawy, ufając, że zostaną poprowadzone zgodnie z zasadą etyki
zawodowej. Powszechnie wiadomo, że nazbyt wielu funkcjonariuszy
państwowych, w poczuciu całkowitej bezkarności, wykorzystuje
przynależny do sprawowanego urzędu i stanowiska autorytet, środki
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
Słowo wstępne
● str.
5
i możliwości, aby realizować swoje prywatne cele. Czytamy o tym
w prasie, oglądamy relacje w licznych programach telewizyjnych.
W naszej rzeczywistości prawnej zarówno sędziowie, adwokaci, jak
i prokuratorzy nie ponoszą żadnych konsekwencji popełnianych
błędów i uchybień. Mogą z pełną świadomością podejmować
nietrafione decyzje, przegrywać sprawę za sprawą i nadal piastować
stanowisko. To, że swoim nagannym działaniem doprowadzają
niewinne osoby do uwięzienia, ruiny finansowej, psychicznej
i zdrowotnej, uchodzi im całkowicie bezkarnie. Wyrządzone krzywdy
nigdy nie zostają naprawione. Powody, dla których „ustawia się”
postępowania karne czy cywilne przeciwko obywatelom, mogą być
różne. Czasami oskarżony lub pozwany nie zdaje sobie sprawy, że
jest przedmiotem celowego i przemyślanego działania. Spadające na
niego gromy przypisuje przypadkowemu działaniu. Posądza osobę,
która składa na jego szkodę fałszywe doniesienie do prokuratury lub
występuje przeciwko niemu z bezzasadnym powództwem cywilnym
do sądu.
Bardzo często jednak przyczyną bywa:
- Odwet miejscowych włodarzy, którym osoba taka skutecznie
uniemożliwia realizowanie lukratywnego, acz nie do końca zgodnego
z prawem interesu.
- Chęć przejęcia mienia ruchomego lub nieruchomego, którego jest
właścicielem, użytkownikiem lub najemcą.
- Chęć doprowadzenia do upadłości firmy, którą kieruje, a następnie
jej przejęcia przez podstawione osoby.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
Słowo wstępne
● str.
6
- Podważenie wiarygodności człowieka w sytuacji, kiedy ten
informuje policję lub prokuraturę o wiadomym mu przestępstwie
popełnionym przez osobę wpływową.
- Wyeliminowanie z życia publicznego osoby, która odmawia udziału
w planowanych nadużyciach, lub jako świadek obciąża znaczące
postacie w postępowaniu prokuratorskim, sądowym lub skarbowym.
- Odmowa wypłacenia łapówki lub haraczu decydentom (znany
przykład Romana Kluski).
Jeżeli wzięto Cię na celownik w obrębie wpływów właściwego dla
siebie sądu i prokuratury, masz bardzo nikłe szanse na
zaangażowanie adwokata z wyboru. Mając na względzie fakt, że
właściwie zostałeś pozostawiony samemu sobie i zdany wyłącznie na
własne siły, kieruję do Ciebie ten pomocnik procesowy. Mam
nadzieję, że zawarte w nim porady i oparte na faktach przykłady
nadużyć, manipulacji i wybiegów stosowanych w postępowaniach
prokuratorskich i sądowych skutecznie ułatwią Ci własną obronę.
Ujawnione w pomocniku procesowym niektóre wybiegi i praktyki
stosowane przez funkcjonariuszy prawa, w trakcie prowadzonych
postępowań prokuratorskich i sądowych, mogą uchronić Cię przed
spolegliwością wobec tak zwanych funkcjonariuszy szczególnego
zaufania społecznego. Wyostrzą Twój instynkt samozachowawczy
i zmuszą do intensywnej, czynnej obrony. Pozwolą uwierzyć we
własne siły i możliwości. Rozbudzą w tobie świadomość prawną. Być
może w rezultacie uchronią przed skazaniem lub przynajmniej
złagodzą jego skutki. Pomocnik procesowy nie jest typowym,
profesjonalnym poradnikiem prawnym. Nie znajdziesz w nim
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
Słowo wstępne
● str.
7
suchych przepisów i paragrafów kodeksów prawa, bo te
zamieszczono w naukowych publikacjach prawnych. Stanowi raczej
formę samoobrony obywatelskiej przed bezdusznym, patologicznym
nadużywaniem i łamaniem prawa przez funkcjonariuszy Organów
Ścigania i Orzekania. W pomocniku procesowym nazwałam po
imieniu i opisałam sposoby, jakich imają się niektórzy prokuratorzy
i sędziowie w prowadzonych postępowaniach karnych i cywilnych,
aby osiągnąć z góry założony cel. Poszkodowany takim działaniem
obywatel w bezpośredniej konfrontacji z funkcjonariuszem
publicznym: sędzią, prokuratorem, adwokatem, notariuszem czy
komornikiem nie ma żadnych szans udowodnienia swoich racji.
Skargi rozpoznają bowiem inni sędziowie i prokuratorzy, więc ich
wynik jest z góry przesądzony. Spłeczństwo nabrało słusznego
przekonania, że palestra prawnicza to wielkie towarzystwo
wzajemnej adoracji, które nie zasługuje na zaufanie. Wielu
opisanych w pomocniku procesowym zachowań doświadczyłam
osobiście w trakcie inicjowanych i wszczynanych bezpodstawnie
wobec mojej osoby postępowań karnych. Kilka przykładów dotyczy
spraw osób, którym bezpośrednio pomagałam uwolnić się od
nieprawdziwych zarzutów karnych i roszczeń cywilnych. Źródłem
dwóch opisanych spraw jest moja była praca w Stowarzyszeniu
Intervence International Polska w Warszawie.
Genowefa Grześkowiak
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1. Proces karny
● str.
8
1. Proces karny
1. Proces karny
1.1. Wezwanie do stawiennictwa w prokuraturze
lub komisariacie policji
Otrzymałeś listem poleconym wezwanie do stawienia się
w prokuraturze lub komisariacie policji. Potwierdziłeś
własnoręcznym podpisem odbiór przesyłki. Wczytujesz się uważnie
w treść druku wezwania i zachodzisz w głowę: „O co tu chodzi?” Na
wezwaniu widnieje pieczęć organu wzywającego, numer sprawy, data
wystawienia oraz wyznaczony termin i miejsce twojego
wstawiennictwa. Czasami u dołu strony widnieje podkreślony
termin: w charakterze świadka lub w charakterze podejrzanego.
Jeżeli pokreślono „w charakterze świadka” – denerwujesz się nieco
mniej. Zapewniam cię jednak, że niesłusznie. W obu przypadkach
skutki wstępnego przesłuchania mogą być identyczne i po
przesłuchaniu w charakterze świadka, mogą ci zostać przedstawione
zarzuty.
Mimo to nie wpadaj w panikę. Rozważ wszystko spokojnie. Może
uda ci się znaleźć jakieś racjonalne wytłumaczenie tego wezwania?
Może zostałeś uprzedzony przez znajomego o tym, że podał cię jako
świadka w sprawie, która się przeciwko niemu toczy?
Jeśli nie, twój niepokój jest uzasadniony.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.1. Wezwanie do stawiennictwa w prokuraturze lub komisariacie policji
● str.
9
A może faktycznie masz na sumieniu jakiś czyn karalny?
Wówczas lepiej przez to przejść w sposób jak najmniej dotkliwy
i w jak najkrótszym czasie. Błędem jest uciekanie w chorobę,
symulowanie rozmaitych dolegliwości i przedkładanie organom
ścigania coraz to nowych zwolnień lekarskich. Zapewniam cię, że nie
warto. Te wybiegi nie spowodują uniknięcia odpowiedzialności
karnej. Dodatkowo przysporzą ci jedynie długotrwałego stresu
i napięcia psychicznego. Możesz zostać przymusowo skierowany na
obserwację do szpitala lub zakładu psychiatrycznego. Mogą ci zostać
postawione nowe zarzuty. Dlatego weź się w garść. Staw czoła
sytuacji. Jednak kiedy faktycznie jesteś obłożnie chory, masz
wyznaczony pobyt w szpitalu lub sanatorium, musisz niezwłocznie
przesłać wzywającemu organowi zwolnienie lekarskie lub inne
zaświadczenie potwierdzające twój stan. Kiedy kalectwo lub inna nie
dająca się pokonać przeszkoda, uniemożliwia ci stawienie się na
wezwanie, policja może przesłuchać cię w miejscu twojego pobytu.
Musisz wiedzieć, że każde postępowanie wyjaśniające podjęte przez
policję lub prokuraturę wszczyna się w sprawie, a nie przeciwko
komukolwiek. Dopiero po przeprowadzeniu wstępnego
postępowania i po przesłuchaniu świadków organ ścigania (policja
lub prokuratura) wydaje postanowienie o wszczęciu dochodzenia lub
śledztwa kierowanego tym razem przeciwko konkretnej osobie.
Dopiero wówczas przedstawia zarzuty świadkowi, którego wzywa
ponownie i przesłuchuje już jako podejrzanego. Jeśli sprawca został
przyłapany na gorącym uczynku, przyznał się do winy lub jego udział
w przestępstwie nie budzi żadnych wątpliwości, zarzuty mogą mu
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.1. Wezwanie do stawiennictwa w prokuraturze lub komisariacie policji
● str.
10
zostać przedstawione natychmiast. Innymi słowy - ze świadka
niebawem możesz stać się oskarżonym. Dlatego nie bez znaczenia
jest to, jak zachowasz się i co zeznasz podczas pierwszego kontaktu
ze śledczym. Wyjaśnienia, jakie do sprawy złożysz, będą ważyły na
dalszym postępowaniu w sprawie. Dlatego nie warto kłamać i kręcić.
Dochodzenie i ewentualny proces karny mogą być bardzo
rozciągnięte w czasie. Po kilku miesiącach możesz nie pamiętać
zmyślonych przez siebie „faktów”, a ich prawdziwość może zostać
zweryfikowana przez inne, niepodważalne dowody. Dla własnego
komfortu psychicznego mów tylko to, co jest zgodne z prawdą lub
przynajmniej prawdopodobne. Jak wiadomo, jedno kłamstwo
pociąga za sobą drugie. Drugie kłamstwo podpieramy trzecim
i w końcu sami już nie odróżniamy fikcji od rzeczywistości.
W dalszym postępowaniu zaś nasze zgodne z prawdą wyjaśnienia
mogą wydać się mało przekonywujące.
Odpowiednie przepisy kodeksu postępowania karnego nakładają na
świadka obowiązek mówienia prawdy podczas przesłuchania.
Istnieją jednakże pewne odstępstwa. I tak:
- Jeżeli jesteś przesłuchiwany jako świadek, a ten, przeciwko
któremu toczy się postępowanie jest dla ciebie osobą najbliższą,
możesz odmówić złożenia zeznań.
- Możesz nie odpowiadać na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi
mogłoby narazić ciebie lub osobę tobie najbliższą na
odpowiedzialność za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.1. Wezwanie do stawiennictwa w prokuraturze lub komisariacie policji
● str.
11
Biorąc pod uwagę, że po złożeniu zeznań w charakterze świadka,
twój statut może się zmienić i zostaniesz oskarżonym, udzielaj
ostrożnych i wyważonych odpowiedzi. Jako świadek nie możesz
kłamać. Możesz jednak ze względu na upływ czasu, wielu
kłopotliwych okoliczności i zdażeń nie pamiętać, lub nie mieć co do
nich absolutnej pewności. O wiele lepiej zasłonić się niepamięcią niż
kłamstwem. To, czego nie pamiętasz teraz, być może pod wpływem
sprzyjających okoliczności sobie przypomnisz. Natomiast
sprostowane po pewnym czasie kłamstwo może okazać się mało
wiarygodne i nieprzydatne dla celów dowodowych
1.2. Przesłuchanie w charakterze świadka
Otrzymując wezwanie do złożenia zeznań na policji, w prokuraturze
lub przed sądem, masz obowiązek stawić się w określonym terminie
i wyznaczonym do tego miejscu. Za nieusprawiedliwioną
nieobecność sąd może nałożyć znaczną karę grzywny.
Niesubordynowanego świadka policja, na wniosek prokuratora lub
sądu, może doprowadź na przesłuchanie siłą.
Udając się na przesłuchanie, nie zapomnij zabrać ze sobą dokumentu
tożsamości (dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy).
Przesłuchujący cię funkcjonariusz winien się przedstawić i udzielić
wyjaśnień dotyczących powodu, dla którego cię wezwał. Następnie
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.2. Przesłuchanie w charakterze świadka
● str.
12
zweryfikuje twoją tożsamość na podstawie okazanego dokumentu.
Zada ci szereg pytań formalnych: o imiona rodziców, datę urodzenia,
miejsce zamieszkania itp. Zapyta też o twój stan cywilny, rodzinny
i wykonywany zawód oraz miejsce pracy. Następnie pouczy
o przysługujących ci podczas przesłuchania prawach
i odpowiedzialności karnej wynikającej z zatajenia prawdy lub
składania nieprawdziwych zeznań. Po dokonaniu tych czynności
przystąpi do właściwego przesłuchania.
W zeznaniach swoich staraj się być rzeczowy i opanowany. Nie
uprzedzaj pytań. Nie poruszaj dodatkowych wątków. Skup się na
zadanym pytaniu i krótko na nie odpowiedz. Jeżeli z wyżej
wspomnianych powodów boisz się udzielić odpowiedzi na pytanie –
powołaj się na prawo do odmowy udzielenia odpowiedzi.
Po złożeniu wyczerpujących zeznań funkcjonariusz okaże ci do
przeczytania i podpisania protokół zeznania. Przeczytaj go uważnie.
Zwróć uwagę, czy w protokole nie pozostawiono niezapisanych linii
lub zbyt dużych odstępów między wyrazami. To bardzo ważne.
Zdarza się, że „operatywny” lub dyspozycyjny funkcjonariusz celowo
pozostawia puste linie, aby później, po podpisaniu przez świadka
protokołu, uzupełnić je pożądaną przez siebie treścią.
Np. zeznasz: …oddałem Kowalskiemu pożyczoną kwotę… Wystarczy
dopisać „nie” i w protokole twojego przesłuchania będzie widniało…
nie oddałem Kowalskiemu pożyczonej kwoty… A jaką treścią można
wypełnić pozostawione puste linie? Tego nawet nie jesteś w stanie
sobie wyobrazić! Dlatego jeżeli w okazanym dokumencie widnieją
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.2. Przesłuchanie w charakterze świadka
● str.
13
puste linie lub przerwy między wyrazami, wypełnij je falistą
linią, a dopiero później podpisz każdą stronę protokołu,
bezpośrednio pod tekstem zeznania. Nie zostawiaj żadnej pustej
linijki! Pamiętaj, żeby podpisy składać tylko niebieskim tuszem lub
atramentem. Oryginał dokumentu z niebieskim podpisem łatwo
odróżnić od kserokopii i nieco trudniej podrobić.
Maria K. zabrana z domu przez policję w kapciach, została
zawieziona na posterunek, gdzie przez kilka godzin poddawano ją
przesłuchaniu mającemu na celu obciążenie jej pracodawcy. Była
tak zestresowana i wystraszona, że chaotycznie powtarzała to, co
przesłuchujący funkcjonariusz jej sugerował. Po kilku miesiącach
wezwana na świadka do sądu, złożyła zeznanie zupełnie innej
treści niż na policji.
W obliczu takich rozbieżności w zeznaniach kierujący procesem
sędzia odczytał złożone przez nią na policji zeznanie i zapytał:
Skąd wzięły się twierdzenia zawarte w policyjnym
protokole przesłuchania świadka? Kobieta zgodnie z prawdą
oświadczyła: Nie mam pojęcia...
Zofia B. w tej samej sprawie, wezwana na świadka, stawiła się na
posterunku policji, gdzie przedłożono jej do podpisu gotowe już
zeznanie… Podpisałam je bez czytania i wyszłam, bo byłam
z dzieckiem i bardzo się spieszyłam… tłumaczyła w sądzie.
Podane przykłady wskazują na to, jak łatwo dajemy się zastraszać
i pozwalamy sobą manipulować. Dla własnej wygody lub zwykłego
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.2. Przesłuchanie w charakterze świadka
● str.
14
lenistwa świadczymy nieprawdę. Nie zastanawiamy się nad tym, jak
dotkliwe skutki dla osoby, na szkodę której świadczymy, powoduje
nasze zaznanie. Dlatego gdyby ktokolwiek z was znalazł się
w podobnej sytuacji, niech wie, że wyrządzoną w ten sposób krzywdę
niewinnej osobie należy jak najszybciej naprawić. Wystarczy pójść
na policję i zażądać sprostowania złożonych zeznań. Funkcjonariusz
policji nie może nam tego utrudniać. Jest zobowiązany przyjąć od
nas powtórne zeznanie. Nie dajmy mu się odwieść od powziętego
zamiaru nawet groźbą odpowiedzialności karnej. Na tym etapie
postępowania praktycznie groźba taka w ogóle nie istnieje! Tym
razem stańmy na wysokości zadania i mówmy tyko to, co faktycznie
jest nam w sprawie wiadome. Czytajmy też uważnie okazany nam do
podpisu protokół. Dołóżmy starań, aby swoim postępowaniem
nikogo nie krzywdzić. Przez chwilę dajmy się opanować empatii
i odpowiedzmy sobie na pytanie – jak bym się czuł, gdyby ktoś złożył
w mojej sprawie fałszywe zeznanie?
1.3. Przedstawienie zarzutów
Policja lub prokuratura przedstawiła ci zarzuty, stajesz się
podejrzanym.
Z tą chwilą wszelkie czynności dochodzeniowe i śledcze kierowane są
przeciwko tobie. Jeszcze niedawno policja bardzo wnikliwie
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.3. Przedstawienie zarzutów
● str.
15
prześwietlała każdego podejrzanego nie tylko co do okoliczności
zarzucanego mu czynu, ale też co do wszystkich innych
zanotowanych związków podejrzanego z innymi przestępstwami.
W ten sposób dochodzenie rozrastało się o inne wątki i rozciągało
w czasie. Obecnie takie praktyki są prawem ograniczone. W zakresie
zainteresowania i dochodzenia ma być konkretne przestępstwo,
o którym pokrzywdzony doniósł. To pora więc, abyś zaczął myśleć
o wszelkich okolicznościach postawionych zarzutów, które
przemawiają za twoją niewinnością. Zacznij gromadzić dowody na
poparcie swoich racji. Wykorzystaj do tego celu nowoczesną technikę
i wszelkie dostępne możliwości, np.:
- Możesz z ukrycia nagrać rozmowy, które rozwieją wszelkie
wątpliwości co do twojej niewinności.
- Możesz wykonać zdjęcia na dowód wyglądu spornej rzeczy,
dokumentu, sytuacji lub ustalenia zażyłości osób mających związek
ze sprawą.
- Możesz pozyskać niezbędne dokumenty i zaświadczenia z urzędów
lub instytucji.
- Możesz wystąpić do operatora swojej sieci telefonicznej, aby za
opłatą przysłał ci wydruk przeprowadzonych rozmów za okres, który
jest przedmiotem zainteresowania śledztwa.
- Możesz uzyskać wgląd do ksiąg wieczystych i zrobić z nich notatki
(księgi są jawne dla wszystkich).
- Możesz porozmawiać z osobami mającymi bezpośredni związek ze
stawianymi ci zarzutami i wysondować, czy ich stan wiedzy jest dla
ciebie przydatny.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.3. Przedstawienie zarzutów
● str.
16
Jeśli tak, uprzedź te osoby o konieczności powołania ich na
świadków do swojej sprawy. Bardzo uważaj, aby rozmawiać
z potencjalnymi świadkami obrony w taki sposób, aby nie odniosły
wrażenia, że usiłujesz nakłonić je do złożenia fałszywych zeznań.
Tym bardziej nie obiecuj żadnej pomocy, pieniędzy czy przysług za
ich zeznania. Niedopuszczalne jest szantażowanie świadka lub
wysuwania pod jego adresem gróźb karalnych. Zastraszony świadek
może zeznać o tym w śledztwie lub przed sądem i mogą zostać ci
przedstawione z tego tytułu dodatkowe zarzuty.
Teresa K. toczyła przed sądem cywilnym spór ze Zbigniewem W.,
którego pozwała o zwrot kosztów utrzymania. Na dowód swoich
roszczeń przedłożyła szczegółowe rozliczenie i rachunki, które za
niego płaciła. Zbigniew W. znany był w miejscu zamieszkania
z chorobliwej chciwości i unikania należnych płatności robotnikom,
których na prowadzonych budowach zatrudniał. Teresa K. ustaliła
dane jednego z nich i powzięła zamiar wezwania go w swojej
sprawie na świadka. Udała się więc pod ustalony adres
potencjalnego świadka, Mariana S. i bardzo grzecznie zapytała go
o zasłyszane fakty związane z jego byłym pracodawcą,
Zbigniewem W. Marian S. potwierdził je i dodał, że swoje
wynagrodzenie od Zbigniewa W. otrzymał dopiero po
zastosowaniu groźby spalenia jego starego samochodu.
Terasa K. spytała zatem, czy zgodziłby się potwierdzić ten fakt
przed sądem. Marian S. odmówił. Teresa K. nie nalegała.
Pożegnała Mariana S. i więcej się z nim nie spotkała.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.3. Przedstawienie zarzutów
● str.
17
Po upływie sześciu miesięcy od tego wydarzenia policja wezwała ją
na przesłuchanie, a następnie postawiła zarzut usiłowania
nakłonienia świadka do złożenia fałszywych zeznań przed sądem.
Dowcipem było to, że to nie na jej wniosek Marian S. w końcu
został przez sąd na świadka powołany, ale na wniosek pozwanego
przez nią Zbigniewa W. Jak się okazało, policja wszczęła przeciwko
Teresie K. postępowanie, również z doniesienia Zbigniewa W.
Marian S. w swoich zeznaniach nie obciążał Teresy K. i nie
twierdził, że podczas jedynej przeprowadzonej z nim rozmowy był
przez nią w jakikolwiek sposób nakłaniany do fałszywych zeznań.
Przeciwnie – zeznał, że Teresa K. zapytała go tylko, czy chce być
w sądzie świadkiem. Prokuratura uznała to za przestępstwo
i wysmażyła niedorzeczny akt oskarżenia, który następnie
przesłała do sądu. Po kilkunastomiesięcznym procesie przed sądem
rejonowym Teresa K. została uniewinniona. Prokuratura złożyła
od tego wyroku apelację, którą z kolei sąd apelacyjny oddalił.
W tym miejscu muszę wyjaśnić, że Teresa K. miała mocno na
pieńku z miejscowymi funkcjonariuszami ścigania i orzekania,
którym publicznie zarzucała liczne nadużycia.
Teoretycznie każde dochodzenie policyjne lub śledztwo
prokuratorskie wszczyna się na wniosek lub doniesienie osoby
pokrzywdzonej. Organa ścigania nie mogą samoczynnie wszczynać
postępowań karnych przeciwko komukolwiek. W praktyce
funkcjonariusze prawa z łatwością ten przepis obchodzą i przy użyciu
posiadanych uprawnień zawsze znajdą kogoś, komu podsuną do
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.3. Przedstawienie zarzutów
● str.
18
podpisu doniesienie o przestępstwie przeciwko osobie, z którą
w przypadkowych okolicznościach się zetknęli, a którą z jakiegoś
powodu usiłują pogrążyć.
Jeśli postawione ci zarzuty są „wyssane z palca”, nasuwa się
podejrzenie, że komuś bardzo zależy, aby cię zastraszyć lub wymusić
na tobie określone działanie. Natomiast „rzekomo pokrzywdzony”,
składający przeciwko tobie fałszywe doniesienie, musiał mieć w tym
swój znaczny, osobisty interes lub być do tego celu „właściwie”
przekonany. Najczęściej argumentem nie do odparcia jest stosowana
przez policję groźba postawienia „donosiciela” w stan oskarżenia
z powodu faktycznie popełnionego przez niego wykroczenia lub
przestępstwa. Bezcelowe jest kontaktowanie się z tą osobą
i odwodzenie jej od podtrzymywania fałszywych oskarżeń. Możesz
przysporzyć sobie jedynie dodatkowych kłopotów. Jeśli sobie to
uświadomisz, łatwiej ci będzie podjąć skuteczną obronę.
Bywa i tak, że „operatywnym” funkcjonariuszom prawa, pomimo
stosowania dostępnych środków, nie udaje się złamać osoby, która
słusznie i jawnie przeciwko nim występuje.
Zofia M. była stroną pozwaną w procesie cywilnym. Na swoją
obronę powołała świadków mających ścisły związek ze sprawą.
Powołani świadkowie zamieszkiwali w dużej odległości od sądu,
który prowadził proces Zofii M. Zgodnie więc z procedurą
świadkowie ci zostali przesłuchani w ramach pomocy sądowej
przez sąd w swoim rejonie zamieszkania. Zofia M. została
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.3. Przedstawienie zarzutów
● str.
19
powiadomiona o terminie przesłuchania tych świadków. Sprawa
była dla niej ważna, więc pojechała pociągiem na drugi koniec
Polski, aby osobiście w przesłuchaniu uczestniczyć. Zapamiętała
dokładnie wszystkie okoliczności towarzyszące temu
przesłuchaniu. Sama zadawała świadkowi pytania. Po zamknięciu
posiedzenia sędzia okazał jej do przeczytania protokół złożonego
w jej obecności zeznania, który podpisała. Podpis złożyli również
sędzia, protokolantka i słuchany świadek. Następnie sędzia
postawił w nagłówku protokołu pieczęć okrągłą swojego sądu, jaką
zawsze w takim przypadku należy opieczętować dokument
wykonany na potrzeby innego sądu. Zofia M. sprawę cywilną
przegrała. Drogę odwoławczą zamknęło jej niedotrzymanie
terminu wniesienia odwołania. Powodem było przejęcia pisma
sądowego przez osobę nieuprawnioną i celowe przetrzymanie go
aż do dnia upływu terminu odwołania. Aby złożyć skargę na
wyrok, udała się do sądu rejonowego w celu przeanalizowania akt
sprawy. Ze zdumieniem stwierdziła, że treść protokołu
przesłuchanego w jej obecności świadka różni się zdecydowanie od
tego, co świadek faktycznie w jej obecności zeznał. Stwierdziła też,
że protokół jest pisany zupełnie innym charakterem pisma niż ten,
który zapamiętała. Brakowało również pieczęci okrągłej sądu
postawionej w jej obecności. Mając absolutną pewność, że protokół
zeznania został sfałszowany na jej szkodę, złożyła formalne
powiadomienie o popełnieniu przestępstwa do prokuratury.
Prokuratura, po kilkumiesięcznym, pozorowanym postępowaniu
wyjaśniającym, sprawę umorzyła z powodu niepopełnienia
przestępstwa. Zofia M. nie dawała za wygraną i składała na te
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.3. Przedstawienie zarzutów
● str.
20
postanowienia zażalenia, skargi, odwołania. Prokuratura
natomiast, w odwecie, z własnej inicjatywy wszczynała wobec
Zofii M. szereg postępowań karnych. Zofia M. broniła się
samodzielnie i skutecznie. Doprowadziła do umorzenia wszystkich
spraw z powodu niepopełnienia przestępstw. Dwie sprawy karne
miały swój finał w sądzie i zakończyły się uniewinnieniem jej od
wszelkich zarzutów.
Powyższy przykład świadczy o tym, że każdy z was, będąc
w podobnej sytuacji, może samodzielnie się wybronić. Ważne jest,
aby podejmowane kroki były zgodne z prawem. Pamiętaj więc, że
masz obowiązek stawić się na każde wezwanie policji i prokuratury.
O ewentualnym opuszczeniu miejsca stałego pobytu dłuższym niż 14
dni również musisz uprzedzić prowadzącego dochodzenie lub
śledztwo.
W Polskim prawie w stosunku do każdego podejrzanego
i oskarżonego obowiązuje zasada domniemania niewinności.
Znaczy to, że dopóki nie zostaniesz skazany prawomocnym
wyrokiem sądu, jesteś niewinny i niekarany. Przedstawione ci
zarzuty nie powinny wpływać na twoje relacje z innymi ludźmi
w twoim środowisku zamieszkania i pracy.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.4. Przesłuchanie w charakterze podejrzanego
● str.
21
1.4. Przesłuchanie w charakterze podejrzanego
Po przedstawieniu zarzutów zostajesz ponownie wezwany do
złożenia zeznań. Tym razem oprócz postawienia pytań formalnych
śledczy zapyta o stan twojego zdrowia fizycznego i psychicznego.
Ustali też stan twojego majątku ruchomego i nieruchomego (majątek
ruchomy to wszelkie mienie, które można z miejsca na miejsce
przenieść, nieruchomości to grunty i budynki).
Składając zeznanie jako podejrzany, masz dużo większe prawa niż
świadek. Przede wszystkim na tym etapie postępowania przed
złożeniem zeznania masz prawo zapoznać się z aktami spawy
i zgromadzonym materiałem dowodowym.
Gdyby w trakcie twojego przesłuchania na komisariacie policji lub
w prokuraturze przesłuchujący cię funkcjonariusz z jakiegokolwiek
powodu wyszedł z pomieszczenia, w którym cię przesłuchuje
i pozostawił samego – natychmiast opuść to pomieszczenie. Czekaj
na powrót funkcjonariusza na korytarzu. Nich cię nie skuszą
pozostawione na biurku, otwarte dokumenty, a nawet pozostawione
tam dowody twojej rzekomej winy.
Prawdopodobnie jest to celowa zagrywka, mająca na celu
sprowokowanie cię do występku, a następnie oskarżenie o niszczenie
lub kradzież dokumentów z akt sprawy.
Po złożeniu zeznań, aż do czasu zamknięcia dochodzenia, możesz
wystąpić do prokuratury lub policji z wnioskiem o:
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.4. Przesłuchanie w charakterze podejrzanego
● str.
22
- Konfrontację z rzekomo pokrzywdzonym lub świadkiem.
- Przeprowadzenie wskazanego przez ciebie postępowania
dowodowego w twojej obecności (o ile to jest możliwe).
- Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych.
- Przesłuchanie wskazanych przez ciebie świadków obrony.
- Załączenie do materiału dowodowego przedkładanych przez ciebie
dokumentów i przedmiotów stanowiących dowód w sprawie.
Jeśli przedmiotem badań biegłych jest ustalenie autentyczności
twojego pisma na dokumencie – biegli grafolodzy pobiorą od ciebie
wzory pisma.
Gdy jesteś absolutnie pewien, że przypisywanego ci pisma lub
podpisu na badanym dokumencie nie złożyłeś, wówczas zachodzi
uzasadniona obawa celowego wmanewrowania cię w sfałszowanie
treści dokumentu lub podpisu. W takim przypadku nie wykonuj
bezmyślnie wszystkich poleceń biegłego grafologa.
Masz obowiązek złożyć tyle wzorów podpisu lub pisma, ile grafolog
zażąda, na przedłożonym do tego celu papierze. W żadnym zaś razie
(na żądanie grafologa) nie staraj się wiernie odwzorować okazanego
podpisu lub fragmentu pisma! Gdyby grafolog poprzez gięcie
papieru lub rysowanie ołówkiem linii poziomych lub pionowych
nakazywał dostosowanie kształtu twojego pisma do nakreślonych
linii – odmów stanowczo. Jest to niedopuszczalna metoda
pobierania materiału porównawczego.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.4. Przesłuchanie w charakterze podejrzanego
● str.
23
Zofia M. przedłożyła za dowód do sprawy cywilnej fakturę zakupu
materiałów budowlanych podpisaną przez swojego przeciwnika
procesowego Zbigniewa W. Dokument miał taką wagę dowodową,
że mógł skutkować zasądzeniem Zbigniewowi W. zwrotu
zawłaszczonej kwoty. Zbigniew W., mający dobre układy
z miejscowym prokuratorem, podważył wiarygodność faktury
i oświadczył, że jego podpis podrobiła Zofia M.
Złożył też stosowne doniesienie o tym przestępstwie. Policja
postawiła z tego tytułu Zofii M. właściwy zarzut. Zleciła też
biegłym grafologom przeprowadzenie ekspertyzy pisma.
Grafolog, który pobierał próbki pisma od Zofii M., usiłował
nakłonić ją do tego, aby wiernie odrysowała badany podpis.
Podpis był nakreślony z ukosa, Tymczasem Zofia M. kreśliła litery
prosto. Grafolog polecił jej, aby pisała z ukosa. Kształt i wielkość
pisma Zofii M. był zupełnie różny od pisma Zbigniewa W., grafolog
więc kreślił na papierze linie poziome i pionowe a następnie
nakazywał Zofii M. dostosować wielkość pisma do tych linii. Zofia
M. zwietrzyła podstęp i pozornie wykonywała jego polecenia.
Wynik badania był taki, że im bardziej się „starała”, tym gorzej jej
to wychodziło. W rezultacie opinia biegłych grafologów
wykluczyła, aby to ona podrobiła podpis Zbigniewa W. na
badanym dokumencie. Grafolodzy stwierdzili ponadto, że podpisu
nie złożył również sam Zbigniew W. Prokurator musiał więc
śledztwo umorzyć. Zofia M. przejrzała akta sprawy i stwierdziła,
że analizę jej wzorów pisma biegli grafolodzy przeprowadzili na 18
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.4. Przesłuchanie w charakterze podejrzanego
● str.
24
kartkach papieru formatu A-4, natomiast analizy pisma Zbigniewa
W. nie przeprowadzili w ogóle, polegając jedynie na jego
zapewnieniu, że podpisu nie złożył! Prokurator kierujący
śledztwem w naiwności swojej również rzekomo w to wierzył.
Ponadto:
- Masz prawo wglądu do zgromadzonego w aktach sprawy materiału
dowodowego.
- Masz prawo do uzyskiwania (za opłatą) kserokopii wszelkich
dokumentów z akt sprawy.
- Masz prawo do wnioskowania o ustanowienie adwokata z urzędu
w przypadku udokumentowanego ubóstwa, w sytuacji kiedy
zarzucany ci czyn jest zagrożony karą pozbawienia wolności.
- Masz prawo do odmowy zeznań.
- W przypadku tymczasowego aresztowania masz prawo
kontaktować się ze swoim adwokatem bezpośrednio lub
korespondencyjnie (prokurator może wydać nakaz ocenzurowania
listów).
Jako podejrzany lub oskarżony masz obowiązek na żądanie policji
po okazaniu nakazu sądowego:
- Umożliwić przeprowadzenie przeszukania twojego mieszkania.
Na żądanie prowadzącego czynności dochodzeniowe lub śledcze:
- Złożyć odciski palców.
- Poddać się rewizji osobistej.
- Poddać się pobraniu krwi, wydzielin ciała, paznokci i włosów w celu
wykonania badań.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.4. Przesłuchanie w charakterze podejrzanego
● str.
25
Na wniosek sądu:
- Poddać się badaniom lekarskim, psychologicznym
i psychiatrycznym.
Oczywiście wszystkie te czynności muszą zostać przeprowadzone
z poszanowaniem twojej godności osobistej, w taki sposób, aby nie
spowodowały uszczerbku w twoim zdrowiu. Muszą być też zgodne
z zasadami sztuki lekarskiej. W żadnym razie nie możesz być
przedmiotem nowatorskich, niesprawdzonych i niedozwolonych
praktyk lekarskich.
Jeżeli zarzucany ci czyn karalny dotyczy przestępstwa
gospodarczego, nadużycia finansowego, skarbowego, zaboru mienia,
niegospodarności w zarządzaniu znacznym majątkiem itp.,
komornik, na wniosek prokuratora może zabezpieczyć twoje mienie
ruchome i nieruchome, do czasu uprawomocnienia się wydanego
w twojej sprawie wyroku. Mienie ruchome - to wszystkie dobra,
które można przenieść z miejsca na miejsce, np. meble, obrazy,
biżuteria, samochód, lokaty bankowe, dzieła sztuki itp. Mienie
nieruchome - to grunty, działki i budynki, których jesteś
udokumentowanym właścicielem. O terminie każdej
przeprowadzonej czynności komornik winien cię informować.
Oszacowanie zajętego mienia musi być przeprowadzone w twojej
obecności. Do wyceny dzieł sztuki i nieruchomości angażowany jest
uprawniony rzeczoznawca. Niezwłocznie po zabezpieczeniu twojego
mienia komornik przysyła ci szczegółową wycenę zajętych
przedmiotów oraz nieruchomości. Jeżeli nie zgadzasz się z tą
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.4. Przesłuchanie w charakterze podejrzanego
● str.
26
wyceną, powinieneś zgłosić sprzeciw i podać swoją szacunkową
wartość zajętego mienia. Czytaj uważnie pisma komornika. U dołu
zawsze istnieje informacja o terminie i sposobie złożenia
ewentualnej skargi. Skargę na czynność komornika składa się do
sądu rejonowego, właściwego ze wzglądu na miejsce zamieszkania
dłużnika. Miejscowo, właściwym do rozpoznania sprawy karnej jest
ten sąd rejonowy w obrębie, w którego okręgu dokonano
przestępstwa.
Jako podejrzany nie masz obowiązku dowodzenia swojej
niewinności ani przedkładania dowodów na swoją
niekorzyść. Nie będziesz też odpowiadał za składanie fałszywych
zeznań w dochodzeniu lub przed sądem. Mimo to radzę nie zdawać
się całkowicie na funkcjonariuszy organów ścigania. Ich zadaniem
bowiem jest udowodnienie twojej winy (często nawet wbrew faktom
i logice), a nie niewinności. Tym bardziej w sytuacji, której
kierowane przeciwko tobie działania są narzucone z góry lub
wynikają z jakiegoś nieformalnego układu. O wykazanie swojej
niewinności musisz walczyć sam.
Przede wszystkim:
- Zapoznaj się z treścią akt sprawy.
- Domagaj się przeprowadzenia konfrontacji z osobą, która złożyła
przeciwko tobie doniesienie.
- Domagaj się wydania kserokopii zeznań wszystkich przesłuchanych
świadków.
- Domagaj się wydania opinii biegłych.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.4. Przesłuchanie w charakterze podejrzanego
● str.
27
- Przeanalizuj zgromadzony do sprawy materiał dowodowy.
Wychwyć wszystkie jego słabe punkty. Wypisz zarzuty jakie zostały
ci postawione, a następnie każdemu zarzutowi przyporządkuj
konkretny dowód z zeznań świadków oskarżenia, ekspertyz
kryminalistycznych, opinii biegłych i dowodów, którymi podpiera
się śledczy.
- Następnie poukładaj w porządku chronologicznym fakty
i okoliczności zarzucanych czynów.
- Spisz na papierze swoją wersję wydarzeń.
Przywołaj dowody i okoliczności na jej poparcie. Zastanów się, czy
masz świadków, których możesz powołać na swoją obronę, a których
zeznania będą istotne dla sprawy. Nie powołuj na swoją obronę osób
z przestępczego półświatka, bo możesz drogo za to zapłacić.
Zeznania osób najbliższych, nie poparte żadnymi dodatkowymi
dowodami, nie są dla sądu przekonywujące. Tak więc angażowanie
rodziny do swojej obrony jest mało racjonalne.
Jeśli dojdziesz do przekonania, że twoje racje, argumenty,
zgromadzone dowody są wystarczające do podważenia postawionych
zarzutów – spisz je w formie szczegółowego zeznania. Będzie ci
bardzo pomocne w dalszej obronie przed sądem pierwszej, a być
może i drugiej instancji.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.5. Odpowiedź na zarzuty
● str.
28
1.5. Odpowiedź na zarzuty
Będąc podejrzanym, po zapoznaniu się z treścią zarzutów, możesz
w terminie siedmiu dni odpowiedzieć na nie pisemnie. Pamiętaj, że
wyznaczony do tego termin biegnie od dnia doręczenia ci przez
pocztę listu poleconego zawierającego postanowienie
o przedstawieniu zarzutów lub od dnia przedstawienia zarzutów na
policji lub w prokuraturze. Nie czekaj nigdy (w żadnej sprawie) na
ostatni dzień tego terminu. Możesz się przeliczyć. W razie
wątpliwości decyduje zawsze data stempla pocztowego na kopercie.
Zastanów się jednak, czy w twoim interesie leży „odkrywanie kart”
oskarżycielowi, na tym etapie postępowania? Czy nie lepiej będzie
„wytoczyć działa” na sali sądowej w obecności publiczności,
którą możesz zaprosić? Po przedstawieniu zarzutów bardzo rzadko
sprawa zostaje umorzona. Z reguły podejrzanemu zostaje
przedstawiony akt oskarżenia. W takim przypadku oskarżyciel
publiczny (policja lub prokurator), po zapoznaniu się z twoją linią
obrony zawartą w odpowiedzi na zarzuty, może skutecznie
zniwelować jej mocne strony.
Gdybyś doszedł do przekonania, że oskarżyciel „idzie na żywioł” i nie
ma faktycznie mocnych dowodów popełnienia przez ciebie
rzekomego przestępstwa, zarzuty są sformułowane na wyrost,
a świadków oskarżenia pozyskano z „łapanki”, nie pomagaj mu ich
zdobyć. Nie naprowadzaj na ich ślad. Możesz spokojnie odmówić
złożenia zeznań i czekać na dalszy bieg wydarzeń. W sytuacji zaś,
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.5. Odpowiedź na zarzuty
● str.
29
kiedy posiadane przez ciebie dowody są niepodważalne
i jednoznacznie dowodzą twojej niewinności, demaskując
jednocześnie przedstawione ci fałszywe zarzuty, wskazane jest
złożenie pisemnej odpowiedzi. Prokuratura po zapoznaniu się
z twoim stanowiskiem powinna umorzyć sprawę z powodu
niepopełnienia przestępstwa lub z powodu braku dowodów.
Teoretycznie tak powinna postąpić. W praktyce bywa z tym różnie.
„Ambitny” prokurator tak może zmanipulować dowody, że staną się
one bezwartościowe dla twojej obrony. Dlatego nigdy nie
przedkładaj do akt sprawy oryginałów dokumentów, nawet
na żądanie prokuratora. Przedkładaj jedynie odpisy
dokumentów lub uwierzytelnione kserokopie.
Oryginały przechowuj w bardzo bezpiecznym miejscu, poza
miejscem swojego zamieszkania. Ta ostrożność jest jak najbardziej
uzasadniona i może zaważyć na końcowym rozstrzygnięciu sprawy.
Jeśli szczęśliwie dla ciebie sprawę umorzono, nie pozwól się
wmanewrować w kolejne postępowania. Nie znaczy to wcale, że
jesteś już bezpieczny. Znaczy jedynie, że w tej chwili nie udało się
wystarczająco umocnić sfabrykowanych zarzutów. „Funkcjonariusze
prawa” mają wiele możliwości, aby przy najbliższej sposobności
podjąć wobec ciebie następne prowokacje, jeśli za cel postanowili
sobie doprowadzić do twego skazania.
Zofia M. po wygraniu szeregu spraw z prokuraturą niedługo
cieszyła się spokojem. Pewnego wieczoru przyszedł do jej domu
policjant i zażądał, aby złożyła zeznanie jako świadek, przeciwko
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.5. Odpowiedź na zarzuty
● str.
30
swojemu mężowi, który jakoby notorycznie uchyla się od płacenia
alimentów na ich wspólne dzieci, o czym doniósł wydział spraw
rodzinnych sądu rejonowego (Zofia M. miała w nim sprawę
o podwyższenie alimentów). W tym celu policjant wyjął z torby
protokół doniesienia o przestępstwie i przystąpił do jej
przesłuchania. Zofia M. zeznała zgodnie z prawdą, że ojciec jej
dzieci płaci alimenty nieregularnie, ale kwoty, które przysyła są
wyższe od zasądzonych przez sąd. Ona sama nie zgłasza żadnych
pretensji i nie domaga się ścigania byłego męża. Policjant notował
skrzętnie to, co mówiła, następnie dał jej do podpisu spisany przez
siebie protokół. Zofia M. stwierdziła, ze w protokole zupełnie
inaczej stoi niż zeznała. Na dowód okazała funkcjonariuszowi
dowody wpłat przysyłanych jej kwot. Policjant nalegał jednak,
żeby ze względu na późną porę protokół podpisała. On natomiast
wezwie ją jutro na posterunek, gdzie sprostuje i uzupełni zeznanie.
Zofia M. protokół podpisała. Nie doczekała się natomiast
obiecanego wezwania. Po trzech dniach sama udała się na policję.
Stanowczo domagała się umożliwienia jej sprostowania
niezgodnego z prawdą zeznania, które podstępem od niej
uzyskano. Konsternacja funkcjonariuszy policji była duża. Dopiero
po interwencji zastępcy komendanta dopięła swego. Poprzedni
protokół zniszczono i spisano nowy. Pytasz, po co była ta heca?
Odpowiedź jest całkiem prosta. Gdyby poprzedni protokół jej
zeznania się ostał, ojciec jej dzieci zostałby postawiony w stan
oskarżenia. Przed sądem łatwo by się wybronił, okazując dowody
wpłat rat alimentacyjnych.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.5. Odpowiedź na zarzuty
● str.
31
Zofii M. zostałyby postawione kolejne zarzuty złożenia fałszywego
doniesienia i zeznania o przestępstwie, którego nie popełniono.
Tym razem zarzuty byłyby całkowicie uzasadnione.
1.6. Przygotowanie do obrony
Jako odpowiadający z wolnej stopy bacz, abyś nieprzemyślanym
i pochopnym postępowaniem nie napytał sobie nowej biedy. Przede
wszystkim pod żadnym pozorem nie kontaktuj się osobiście ani przy
pomocy bliskich z „pokrzywdzonym” w sprawie, ze świadkami
oskarżenia i biegłymi. Nie wypowiadaj się publicznie o sprawie.
Gdybyś jednak tego nie przestrzegał, bądź gotów na poszerzenie
listy kierowanych do ciebie zarzutów np. o:
- Podżeganie świadków do składania fałszywych zeznań.
- Wywieranie wpływu na świadka w celu uniknięcia
odpowiedzialności karnej.
- Utrudnianie śledztwa.
- Aresztowanie (w najgorszym razie).
Proponuję, abyś całą energię i polot przeznaczył na konstruktywną
obronę. Nie zdawaj się całkowicie na wyznaczonego ci adwokata
z urzędu. Nie pozwól mu się ubezwłasnowolnić. Kompetentny
adwokat, jeśli naprawdę zechce, jest w stanie ci pomóc. Czasami
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.6. Przygotowanie do obrony
● str.
32
jednak, poprzez zaniechanie czynności w obowiązującym terminie,
może napytać ci biedy, z której łatwo się nie wykaraskasz. Dlatego
traktuj adwokata przyjaźnie, lecz zachowuj się tak, jak gdyby go
w ogóle nie było. Domagaj się przesyłania kopii wszelkich
postanowień wydanych w sprawie na twój adres. Czytaj je uważnie
i samodzielnie sporządzaj w termie wnioski i odpowiedzi. Swoje
poczynania możesz konsultować z pełnomocnikiem. Na pewno nie
będzie czuł się z tego powodu urażony. Sądowy nakaz obrony
z urzędu i tak traktuje jako zło konieczne. Nie spodziewa się z tego
tytułu godziwej gaży, więc jego zaangażowanie w sprawę będzie
proporcjonalne do spodziewanych rezultatów finansowych. Bywa
i tak, że adwokaci z urzędu współpracują z prokuratorem lub
stronniczym sądem. W ten sposób „pracują” na przychylność
potrzebną do innych spraw swoich klientów, prowadzonych przed
tym samym sądem. Jest to dość powszechna praktyka.
Joannie L. prokuratura przedstawiła akt oskarżenia, zarzucając jej
przestępstwo gospodarcze. Zarzut był poważny, bo zagrożony karą
pozbawienia wolności do lat 10.
Joanna L. prowadziła firmę, która upadła. Nie miała więc
pieniędzy na zaangażowanie pełnomocnika z wyboru. Złożyła do
sądu wniosek o przyznanie jej adwokata z urzędu. Sąd przychylił
się do wniosku i przydzielił jej adwokata. Proces był długi.
Angażował ponad pięćdziesięciu świadków i biegłego eksperta.
Adwokat z urzędu wcale do obrony przypisanej mu klientki się nie
przykładał. Spóźniał się na rozprawy lub nie przychodził wcale.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.6. Przygotowanie do obrony
● str.
33
Swoim postępowaniem powodował jedynie przeciąganie procesu.
Oskarżona Joanna L. przed sądem wypowiedziała mu stosunek
obrony. Sąd nie wyraził na to zgody i obie strony (oskarżona
i adwokat) nadal były na siebie skazane. Oskarżona nie miała
żadnej wiedzy ani umiejętności, które mogłaby wykorzystać
w swojej obronie. Poległa więc z kretesem. Sąd uznał ją winną
zarzucanych czynów i skazał na karę pozbawienia wolności
(w zawieszeniu) oraz grzywnę i zwrot kilkudziesięciu tysięcy
złotych pokrzywdzonym.
Joanna L. od początku procesu nie poczuwała się do winy,
a wydany wyrok uznała za rażąco niesprawiedliwy. Poprosiła
swego adwokata z urzędu, aby od wyroku sporządził apelację.
Adwokat ocenił, że w dwóch punktach wyrok jest słuszny, a jeden
punkt może zaskarżyć do drugiej instancji sądu, jeżeli Joanna L.
wypłaci mu za to wynagrodzenie w kwocie 2000 zł.
Joanna L. pieniędzy nie miała. Dodatkowo była przekonana
o całkowitej swojej niewinności. Postanowiła więc bronić się
samodzielnie. W tym celu zakupiła kodeks karny i kodeks
postępowania karnego. Z książek dowiedziała się, że natychmiast
musi wystąpić do sądu z wnioskiem o wydanie wyroku wraz
z uzasadnieniem. Tak też uczyniła. Po jego otrzymaniu wczytała się
w treść uzasadnienia wyroku i doszła do przekonania, że to, co tam
napisano, w wielu miejscach jest sprzeczne z faktami ustalonymi
na sali sądowej, poza tym ma się nijak do ujawnionych treści
dokumentów dowodowych. Uzbrojona w wiedzę i instrukcję
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.6. Przygotowanie do obrony
● str.
34
z książek prawniczych postanowiła sama sporządzić pismo
apelacji. Z książki wyczytała, że ma na to czternaście dni. Jak
postanowiła, tak zrobiła. Czytała i pisała, pisała i czytała. Po kilku
dniach żmudnej pracy zredagowała kilkunastostronicowe, niemal
profesjonalne pismo apelacji. Tak jak napisano w kpk, zrobiła
dodatkowe kopie pisma, które podpisała i zgodnie z instrukcją
wysłała do sądu drugiej instancji za pośrednictwem sądu
rejonowego, jeszcze przed upływem wymaganego terminu
czternastu dni. Wkrótce otrzymała powiadomienie z sądu, że
apelacja została przyjęta. Sad Okręgowy po rozpoznaniu apelacji
uchylił wyrok w całości i uznał, że faktycznie żadnego przestępstwa
nie popełniła, a zgromadzone dowody, którymi podpiera się
oskarżenie, przemawiają wyłącznie na korzyść oskarżonej.
Tak więc nie warto zdawać się na adwokatów i we wszystkim polegać
na ich opinii. Czasami lepiej uruchomić zasoby własnego intelektu
i możliwości.
Przepisy prawa tylko na pierwszy rzut oka wydają się niezrozumiałe.
Po dokładnym wczytaniu się w treść przepisu zapala nam się
w głowie jasne światełko i nagle to, co było dla nas czarną magią,
staje się zupełnie zrozumiałe i proste. Każdy z was, kto umie czytać
i pisać, przy odrobinie wysiłku z pewnością sprosta podobnemu
zadaniu. Tym bardziej, że ma do dyspozycji nieograniczoną pomoc
merytoryczną zawartą na odpowiednich stronach internetowych
i w kodeksach prawa.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.7. Przedstawienie aktu oskarżenia
● str.
35
1.7. Przedstawienie aktu oskarżenia
Kolejnym etapem postępowania karnego po zamknięcia śledztwa jest
przedstawienie podejrzanemu w ciągu 14 dni aktu oskarżenia przez
prokuraturę i wniesienie go do właściwego sądu rejonowego
pierwszej instancji.
Akt oskarżenia winien być sporządzony na piśmie i zawierać
wszystkie dane wymagane przez kodeks postępowania karnego. Na
akt oskarżenia również w terminie siedmiu dni, licząc od dnia jego
pocztowego doręczenia, możesz udzielić odpowiedzi.
I tym razem przemyśl bardzo dokładnie, czy faktycznie leży to
w twoim interesie. Gdyby bowiem istniała najmniejsza szansa, że po
zapoznaniu się z treścią odpowiedzi sąd definitywnie oddali akt
oskarżenia – wówczas byłby sens odkrywania linii obrony.
W sytuacji zaś, w której nadziei takiej nie ma, odsłonięcie kart nie
ma sensu. W niektórych przypadkach, po zapoznaniu się
z odpowiedzią oskarżonego, sąd zwraca akta prokuraturze do
uzupełnienia. Czyli daje twojemu oskarżycielowi do ręki „dodatkową
broń” skierowaną przeciwko tobie. O ile łatwiej będzie mu ciebie
pokonać przed sądem, znając wytknięte pochopnie błędy
i niedoróbki. Weź też pod uwagę fakt, że taki zwrot niepotrzebnie
wydłuży proces, a to z pewnością działa na twoją szkodę.
Cokolwiek postanowisz, wiedz, że prokurator ma prawo wglądu do
akt na każdym etapie postępowania procesu. Może je również z sądu
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.7. Przedstawienie aktu oskarżenia
● str.
36
wynosić. Natomiast ty - oskarżony i twój pełnomocnik - macie tylko
prawo wglądu do akt. Po wnikliwym zapoznaniu się z treścią aktu
oskarżenia zastanów się, na ile postawione w nim zarzuty zostały
bezspornie udowodnione w przywołanym materiale dowodowym.
Zakładam, że jest to twoja pierwsza, niezawiniona kolizja
z wymiarem sprawiedliwości i nie masz na swoim koncie
wcześniejszych wyroków. Jeśli tak, nie ma powodów do paniki.
Prawo, przynajmniej teoretycznie, gwarantuje ci sprawiedliwy
proces.
1.8. Dobrowolne poddanie się karze
O ile jednak faktycznie dopuściłeś się zarzucanego aktem oskarżenia
czynu, a zgromadzone dowody za tym przemawiają, może warto
rozważyć możliwość dobrowolnego poddania się karze?
Korzyści z takiego obrotu sprawy są wymierne dla wszystkich. Sąd
zostaje odciążony od czynności związanych z długotrwałym
prowadzeniem procesu, a Skarb Państwa nie ponosi z tego tytułu
żadnych kosztów. Ty – oskarżony masz pewność, że kara będzie
stosunkowo łagodna (najprawdopodobniej w zawieszeniu). Po
przeminięciu okresu, na który sąd karę zawiesi, ulega ona
całkowitemu wymazaniu z twoich akt. W świetle prawa jesteś osobą
niekaraną! Mając tę pewność, będziesz mógł spać o wiele spokojniej.
Zaoszczędzisz kosztów adwokackich, procesowych i innych
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.8. Dobrowolne poddanie się karze
● str.
37
niezbędnych wydatków związanych z dojazdami do sądu,
korespondencją oraz absencją w pracy. Przede wszystkim zaś nie
ucierpi twoje zdrowie i dobre samopoczucie, które jak wiesz,
nie ma ceny.
Jeśli postanowiłeś skorzystać z opisanej możliwości, musisz napisać
do sądu wniosek o zamiar dobrowolnego poddania się karze.
Prokurator ma prawo wyrazić swoją opinię na temat tej prośby.
Jeśli popełniony przez ciebie czyn nie jest zbrodnią, rozbojem lub
przestępstwem popełnionym na tle seksualnym i jest zagrożony karą
pozbawienia wolności do lat dziesięciu, sąd zazwyczaj przychyla się
do takiego rozwiązania.
Na pierwszym i jedynym posiedzeniu w sprawie zostanie ona
rozpoznana i zakończona wyrokiem sądu. Warunkiem będzie jednak
naprawienie przez ciebie szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu
przestępstwem oraz spełnienie obowiązków nałożonych na ciebie
przez sąd.
1.9. Wniosek o postępowanie uproszczone
Jako oskarżony możesz też złożyć do sądu wniosek
o przeprowadzenie procesu w postępowaniu uproszczonym.
Jeśli wniosek zostanie przyjęty, sprawa zostanie rozpoznana przez
sąd w składzie jednoosobowym. Nieobecność oskarżyciela
publicznego – prokuratora nie tamuje rozpoznania sprawy.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.9. Wniosek o postępowanie uproszczone
● str.
38
W zastępstwie prokuratora akt oskarżenia odczytuje wówczas
protokolant. W przypadku, kiedy nie stawisz się na termin sprawy
postępowania uproszczonego, jak również nie stawi się twój
pełnomocnik, sąd rozpozna sprawę i wyda wyrok zaoczny.
Jeżeli wcześniej usprawiedliwiłeś swą nieobecność i wnosiłeś
o odroczenie sprawy, zostanie wyznaczony nowy termin. Jeżeli po
otwarciu procesu uproszczonego okaże się, że sprawa nie podlega
rozpoznaniu w tym trybie, sąd za twoją zgodą rozpozna sprawę
w postępowaniu zwyczajnym w tym samym składzie. Kiedy jednak
jesteś niewinny i padłeś ofiarą fałszywego doniesienia, a następnie
fałszywego oskarżenia, musisz walczyć o uniewinnienie. Być może
czeka cię nierówna, kosztowna i trudna walka. Warto ją jednak
podjąć, aby oczyścić się z zarzutów.
Istnieje szereg organizacji i stowarzyszeń, do których możesz zwrócić
się o pomoc i wsparcie psychiczne. Może uda ci się zainteresować
swoją sprawą miejscową gazetę. Prasa i inne środki masowego
przekazu chętnie podejmują tematy o społecznym wydźwięku.
1.10. Psychiczne nastawienie do procesu
Otrzymałeś z sądu wezwanie na pierwszy termin rozprawy głównej.
Pomiędzy doręczeniem zawiadomienia a terminem rozprawy musi
upłynąć co najmniej siedem dni. Zazwyczaj jednak, jest to znacznie
dłuższy okres. Z pewnością będziesz mógł się do rozprawy rzetelnie
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.10. Psychiczne nastawienie do procesu
● str.
39
przygotować. Obecność oskarżonego na rozprawie jest obowiązkowa.
W przypadku choroby powinieneś niezwłocznie wysłać do sądu
zwolnienie wystawione tylko przez biegłego lekarza sądowego.
Jesteś zaniepokojony, podenerwowany, przybity. To zrozumiałe.
W takiej chwili bezcenne jest wsparcie osoby bliskiej. Musisz
„wypłakać” stres lub odreagować go w inny sposób. Każda metoda,
która przynosi ulgę, jest dobra, o ile nie godzi bezpośrednio
w członków rodziny lub przyjaciół. Po kilku dniach wrócisz do normy
i zaczniesz racjonalnie myśleć. Opanuj targające tobą uczucie
strachu i bezradności. Musisz zachować dystans do zaistniałej
sytuacji. Spojrzeć na nią z boku, jak gdyby nie dotyczyła ciebie, ale
zupełnie innej osoby. Postaraj się okiełznać swój gniew i choleryczny
charakter. Czekający cię proces postrzegaj jako wyzwanie i nowe
doświadczenie, a nie zagrożenie, od którego nie ma ucieczki. Nie
popełniłeś przecież żadnej zbrodni ani rozboju z bronią w ręku, nie
zdefraudowałeś społecznych środków ani nie popełniłeś gwałtu czy
lubieżnego czynu na nieletnim? Dlaczego zatem masz popadać
w rozpacz? Nieprawdziwe zarzuty zawsze można skutecznie
podważyć. Poza tym pierwszy, udowodniony czyn przestępczy
z reguły karany jest wyrokiem pozbawienia wolności w zawieszeniu
i grzywną lub nawiązką na rzecz instytucji charytatywnej. Przed
sądem powinieneś prezentować całkowite opanowanie. Podobnie jak
w pokerze nie okazywać emocji. Tylko taka postawa jest pożądana
w oczach sądu i z pewnością zaowocuje jego przychylnością
w stosunku do ciebie na sali rozpraw.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.10. Psychiczne nastawienie do procesu
● str.
40
Wiem, że dla niektórych z was to bardzo trudne. Być może masz
rozstrojone nerwy i nie panujesz nad sobą. Wówczas skorzystaj
z pomocy swojego lekarza. Leki uspokajające powinny przywrócić cię
do równowagi. Gdyby jednak tak się nie stało, skorzystaj z pomocy
psychologa lub lekarza psychiatry. W cywilizowanych krajach
zachodnich każdy obywatel, który tego chce, korzysta z terapii
psychoanalityków i nie jest to dla niego żadna ujmą.
W naszym kraju niestety leczenie psychiatryczne kojarzy się
wszystkim z niewydolnością umysłową pacjenta. Ujawniony zaś
przed sądem fakt takiego leczenia natychmiast skutkuje możliwością
podważenia wiarygodności osoby, której dotyczy.
Niechlubną i szeroko stosowaną u nas praktyką jest,
„unieszkodliwianie” kłopotliwych a nieprzejednanych przeciwników,
poprzez przypisywanie im rzekomych chorób psychicznych w celu
podważenia ich wiarygodności. Aby dopiąć zamierzonego celu,
kieruje się pod jakimkolwiek pretekstem uwikłaną w proces osobę na
przymusową obserwację psychiatryczną. Niekiedy nawet do
zamkniętych placówek zdrowotnych. Tam poddaje się je
kilkumiesięcznemu badaniu. Wyrywa się oskarżonego z domu,
z pracy, od rodziny, a wszystko to w majestacie prawa i wbrew woli
„badanego”.
Opinia powołanych biegłych psychiatrów nie zawsze w takich
wypadkach odzwierciedla faktyczny stan zdrowia pacjenta. Pamiętaj
więc, abyś w swoim zacietrzewieniu zbyt szybko się nie wypalił, bo
musisz być w dyspozycji psychicznej jeszcze przez długi czas. Swoim
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.10. Psychiczne nastawienie do procesu
● str.
41
zachowaniem przed sądem nie daj też żadnego pretekstu do
skierowania cię na obserwację psychiatryczną.
Sąd może również zlecić przeprowadzenie wywiadu środowiskowego
w miejscu twojego zamieszkania. Wyznaczony do tego kurator
będzie rozpytywał twoich sąsiadów i krewnych o szczegóły
z twojego życia prywatnego.
Może ich przepytać na okoliczność np. nadużywania przez ciebie
alkoholu, narkotyków, papierosów itp. Będzie dociekał, czy aby nie
jesteś miejscowym awanturnikiem. Czy twoje zachowanie nie jest
postrzegane jako odbiegające od normy itp. Jeśli będziesz miał
szczęście i kurator zastanie cię w domu, może uda ci się go do siebie
przekonać, a wydana przez niego opinia będzie korzystna?
Na początek procesu dobra rada – zapowiedz swoim domownikom,
aby w ogóle nie odbierali za ciebie żadnych pism poleconych.
Nieopatrznie mogą pod twoją nieobecność odebrać pismo sądowe
z wyznaczonym terminem odpowiedzi. Kiedy wrócisz, termin
złożenia np. apelacji minie lub będzie zbyt krótki, aby mu sprostać.
Przywrócenie zaś niedotrzymanego terminu jest możliwe tylko
w sytuacji, w której faktycznie przebywałeś poza domem na leczeniu
zamkniętym i możesz to udowodnić zaświadczeniem lekarskim lub
wypisem ze szpitala. Żadne inne argumenty nie znajdują
uzasadnienia dla sądu, do przywrócenia tego terminu. Nie będziesz
więc mógł zaskarżyć niekorzystnego dla ciebie postanowienia sądu
i przegrasz proces z błahego powodu. Dla pewności dobrze jest
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.10. Psychiczne nastawienie do procesu
● str.
42
złożyć zastrzeżenie na poczcie i uczulić listonosza, aby nikomu
twoich listów nie wydawał.
Zainteresuj się też, który sędzia będzie kierował procesem. O ile
okaże się, że wyznaczony sędzia jest osobiście i bezpośrednio lub
poprzez członków swojej rodziny powiązany ze stroną procesową,
powinieneś złożyć wniosek do sądu o wyłączenie go ze sprawy. Być
może sam sędzia wystąpi z takim wnioskiem.
Uzasadniony prawidłowo wniosek winien zostać uwzględniony. Do
kierowania procesem zostanie wyznaczony inny, pierwszy sędzia
z listy oczekujących w tym sądzie – tak głosi teoria. W praktyce
sprawę może przejąć co prawda inny sędzia, lecz niekoniecznie
z listy, tylko ten, który jest w „temacie” i właściwie ją poprowadzi.
1.11. Przygotowanie do procesu
Skoro otrzymałeś wezwanie z sądu do stawienia się na rozprawę
główną, pora przygotować się do niej rzetelnie:
Przy założeniu, że postanowiłeś przyjąć bierną postawę, nie przyznać
się do winy i korzystać z prawa do odmowy zeznań – stawiasz się
w roli obserwatora własnego procesu. Taka postawa jest wskazana
tylko wówczas, kiedy oskarżenie oparto na bardzo wątłych
poszlakach, świadków oskarżenia pozyskano z „łapanki”, a ich
wiarygodność jest wątpliwa.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.11. Przygotowanie do procesu
● str.
43
Wówczas Sąd wszelkie wątpliwości musi poczytać na twoją
(oskarżonego) korzyść i uniewinnić cię od zarzutów. Jest to
jednak bardzo ryzykowna postawa. A nuż prokurator trzyma coś
w zanadrzu? Wyciągnie tego „królika” dopiero w sądzie, a ty nie
będziesz miał możliwości skutecznej przed nim obrony? Co prawda
jako oskarżony w każdej chwili możesz zmienić zdanie i w każdym
etapie postępowania procesowego złożyć wyjaśnienia, to jednak ich
wiarygodność i siła przekonania mogą być o wiele mniejsze. A co
będzie, jeśli zostaniesz uznany winnym i skazany? Wtedy przegrałeś
z kretesem. Twoje zaskarżenie wyroku do drugiej instancji sądu
może nie przynieść oczekiwanych rezultatów tylko z tego powodu, że
choć miałeś możliwość, to jednak nie przedłożyłeś na
swoją obronę posiadanych dowodów ze swoich zeznań
sądowi pierwszej instancji. Sąd odwoławczy drugiej instancji
przyjmie tylko takie dowody, których oskarżony nie był w stanie
pozyskać w trakcie trwania dochodzenia i procesu karnego toczącego
się przed pierwszą instancją sadu. Takie, które ujawniły się już po
wydaniu wyroku, a które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia
sprawy. Przy założeniu, że postanowiłeś bronić się czynnie,
proponuję następujący plan działania:
1. Przeanalizuj kolejno zeznanie każdego świadka oskarżenia.
Wypisz przy jego nazwisku wszystkie treści zeznania, z którymi się
nie zgadzasz. Napisz obok swoją wersję wydarzeń.
2. Ułóż do wątpliwych treści zeznań świadka pytania.
Pamiętaj, że forma pytania nie może sugerować odpowiedzi np. nie
możesz świadka zapytać: Czy to prawda, że feralnego dnia
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.11. Przygotowanie do procesu
● str.
44
o godzinie 17:00 piłem ze świadkiem piwo w klubie? Właściwie
zadane pytanie będzie brzmiało: Gdzie świadek był feralnego dnia?
W jakich godzinach? Z kim świadek przebywał?
3. Sporządź kserokopie dokumentów, które chcesz przedłożyć
sądowi jako dowód. Potwierdź zgodność każdej karty kserokopii (na
marginesie) własnoręcznym podpisem i datą.
4. Przeczytaj wcześniej spisane przez siebie zeznanie.
Uzupełnij je o nowe wątki. Poprawione i spisane komputerowo
zeznanie weź ze sobą na rozprawę.
Nie zapomnij też o zredagowanych pytaniach dla świadków,
sporządzonych kserokopiach, uwierzytelnionych dokumentach
dowodowych (oryginały przedkładasz tylko do wglądu), o notatniku
i długopisie. No i oczywiście, weź ze sobą dowód osobisty.
1.12. Wywołanie sprawy
Rozprawa odbywa się jawnie. To znaczy, że każdy, kto skończył 18
lat, może być na niej obecny w charakterze widza. Może przebywać
na sali rozpraw od początku do końca procesu. W praktyce nikt nie
sprawdza dowodów młodych ludzi wchodzących na salę rozpraw,
o ile ich młody wiek nie rzuca się zbyt mocno w oczy. Jako oskarżony
możesz zaprosić swoją publiczność, znajomych, przedstawicieli prasy
lub innych masowych środków przekazu. Im większa publiczność,
tym bardziej rzetelny proces i sprawiedliwy wyrok.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.12. Wywołanie sprawy
● str.
45
Obecność oskarżonego w rozprawie głównej jest obowiązkowa.
Oskarżony czasowo aresztowany zostaje doprowadzony na rozprawę.
W wyznaczonym terminie wezwane przez sąd strony procesowe,
świadkowie i biegli oczekują pod właściwą salą rozpraw. Na drzwiach
wisi <wokanda>, z której wyczytasz, kto został wezwany do twojej
sprawy i który sędzia będzie ją prowadził. Twój adwokat (jeśli go
masz) wymienia z tobą ostanie uwagi. Jeśli bronisz się samodzielnie,
masz okazję przyjrzeć się oczekującym świadkom oskarżenia. Nie
warto nawiązywać z nimi rozmowy, bo może to zostać poczytane za
usiłowanie wywarcia wpływu na ich zeznania tuż przed procesem.
Adnotacja o tym fakcie w protokole z rozprawy może ci bardzo
zaszkodzić w dalszym postępowaniu odwoławczym. Po wywołaniu
sprawy wszyscy wezwani i ewentualni widzowie wchodzą na salę
rozpraw. Jako oskarżony zajmujesz miejsce w ławie oskarżonych.
Przed tobą zasiada adwokat. Naprzeciwko prokurator. Sąd obraduje
w składzie trzyosobowym (jeden sędzia zawodowy i dwóch
ławników). Rozprawą kieruje przewodniczący składu. Na wstępie sąd
sprawdzi obecność wszystkich wezwanych. Protokolant spisuje
przebieg procesu. Proces może być też utrwalany przy pomocy
nagrania obrazu i dźwięku z jego przebiegu. Po sprawdzeniu
obecności sąd wzywa świadków i biegłych do opuszczenia sali.
Następnie odczytuje numer sygnatury akt sprawy. Ustala twoje dane
personalne i w skrócie przytacza podstawy artykułów, z których
jesteś oskarżany. W czasie, kiedy sąd odczytuje sentencje oskarżenia,
twoje dane i zwraca się bezpośrednio do ciebie – wstajesz.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.12. Wywołanie sprawy
● str.
46
Zawsze, kiedy chcesz zwrócić się do sądu z wnioskiem, składasz
przed sądem wyjaśnienia, zadajesz świadkom pytania – wstajesz.
Siadasz dopiero po ukończeniu mowy lub kiedy sąd na to zezwoli.
1.13. Odczytanie aktu oskarżenia
Pierwszy zabiera głos prokurator. Odczytuje akt oskarżenia. Możesz
śledzić jego treść z posiadanego odpisu. Po jego wysłuchaniu
w całości przewodniczący składu sędziowskiego pyta, czy
zrozumiałeś to, co zostało przeczytane.Musisz odpowiedzieć, że
zrozumiałeś, w przeciwnym bowiem razie sąd nie mógłby dalej
prowadzić procesu, tylko musiałby skierować cię na badania
psychologiczne lub psychiatryczne.
Następnie sąd pyta, czy przyznajesz się do przedstawionych w akcie
oskarżenia zarzutów. Jako oskarżony ustosunkowujesz się do
odczytanego aktu oskarżenia:
1. Przyznajesz się do winy (w postępowaniu ugodowym lub
w sytuacji dobrowolnego podania się karze).
2. Przyznajesz się do winy, jeśli uznałeś, że popełniłeś zarzucany czyn
i świadomie jesteś gotów ponieść odpowiedzialność karną.
3. Oświadczasz, że jesteś niewinny i nie zgadzasz się z treścią
zarzutów.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.14. Składanie wyjaśnień przez oskarżonego
● str.
47
1.14. Składanie wyjaśnień przez oskarżonego
1. Oświadczasz, że korzystasz z prawa do odmowy złożenia zeznań.
Po takim oświadczeniu siadasz, a przewodniczący składu
sędziowskiego prowadzi proces dalej. Odczytuje z akt
prokuratorskich zeznanie, które złożyłeś w śledztwie. Jeśli go nie
składałeś – pomija tę czynność.
2. Wyrażasz chęć złożenia wyczerpujących wyjaśnień.
W tym drugim przypadku możesz swobodnie wspomagać się
spisanym w domu zeznaniem. Możesz nawet wiernie je odczytać. Po
złożeniu wyjaśnień spisaną kopię zeznania możesz dołączyć do akt
sprawy jako dowód. Będzie bardzo przydatna w przypadku
„pisarskich pomyłek” protokolanta. W trakcie składania wyjaśnień,
na poparcie swoich racji, możesz stopniowo przedkładać sądowi
kserokopie posiadanych dowodów z dokumentów lub przedmiotów
(oryginały dokumentów przedkładaj sądowi tylko do
wglądu). Gdyby jednak sad zażądał przedłożenia do akt sprawy
oryginału okazanego przez ciebie dowodu, wówczas musisz się
zobowiązać do przekazania tego dokumentu sądowi następnego dnia
po uwierzytelnieniu jego kopii przez sąd lub przez notariusza.
Uwierzytelnioną kopię dokumentu zachowaj dla siebie. Twój
przewidziany czas do złożenia wyjaśnień przed sądem nie powinien
być w żaden sposób ograniczany. Po złożeniu wyjaśnień
przewodniczący składu sędziowskiego zadaje ci pytania. Odpowiadaj
na nie zwięźle i rzeczowo.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.14. Składanie wyjaśnień przez oskarżonego
● str.
48
Na niektóre pytania, jak już wiesz – możesz odmówić udzielenia
odpowiedzi. Pamiętaj, że masz prawo do swobodnej wypowiedzi
w każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu. Kolejno do zadawania
tobie pytań przystępują prokurator, biegli i twój pełnomocnik.
W razie potrzeby także członkowie składu orzekającego (ławnicy),
którzy mogą zadawać pytania poza kolejnością. Jeżeli sąd zadaje ci
uporczywie co jakiś czas to samo pytanie, bez irytacji za każdym
razem udzielaj jednakowej odpowiedz.
1.15. Przesłuchanie świadków
Kolejnym etapem procesu jest przesłuchanie świadków. Świadek,
który jeszcze nie zeznawał, nie może przysłuchiwać się przebiegowi
procesu. W żadnym zaś razie nie może być obecny na sali rozpraw
podczas przesłuchania innego świadka.
Przewodniczący składu wywołuje świadków kolejno. Przed
przesłuchaniem każdego ze świadków pyta prokuratora, adwokata
i ciebie (oskarżonego), czy świadek może być przesłuchany bez
zaprzysiężenia. Jeśli wszystkie strony zgodnie wyrażą taką wolę,
świadek zostaje pouczony przez sąd o odpowiedzialności karnej za
fałszywe zeznanie i zostaje przepytany przez wszystkie strony
procesowe. Strona, która wezwała świadka, zadaje mu pytania jako
pierwsza.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.15. Przesłuchanie świadków
● str.
49
Dla swojego bezpieczeństwa - zawsze żądaj zaprzysiężenia
świadków oskarżenia. Sam akt złożenia przysięgi przed sądem
działa na świadków mobilizująco. Trudniej im przychodzi świadczyć
nieprawdę. Poza tym większa jest odpowiedzialność karna za
złożenie fałszywych zeznań pod przysięgą niż bez niej. W czasie
zaprzysiężenia świadków wszyscy obecni na sali rozpraw stoją.
Podczas przesłuchiwania świadków rób notatki (szczególnie wtedy,
kiedy bronisz się samodzielnie). Staraj się cały czas utrzymywać
kontakt wzrokowy ze składającym zeznanie. Nie przerywaj
wypowiedzi świadkom. Nawet w sytuacji, w której ogarnia cię silne
wzburzenie spowodowane treścią wypowiedzi zeznającego. Panuj
nad emocjami. Gdyby ci się to jednak nie udało, i swoją spontaniczną
reakcją zakłóciłbyś porządek obrad - przewodniczący składu może
przywołać cię do porządku poprzez upomnienie, naganę, nakaz
opuszczenia sali rozpraw na pewien czas (wówczas proces toczy się
pod twoją nieobecność).
Po powrocie na salę rozpraw kierujący procesem sędzia zapoznaje
cię z tym, co wydarzyło się w tym czasie. Umożliwia ci
ustosunkowanie się do przeprowadzonych czynności procesowych.
Gdyby kara wydalenia z sali nie była skuteczna, sąd może nakazać cię
aresztować. Chyba nie warto aż tak się narażać i burzyć swego
pozytywnego wizerunku przed sądem? Słuchaj uważnie pytań
zadawanych świadkom, abyś nie rozpytywał ich o okoliczności, co do
których już wcześniej się wypowiedzieli. Swój czas pytań wykorzystaj
do rozpytania o fakty, które usiłujesz sprostować w ich zeznaniach,
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.15. Przesłuchanie świadków
● str.
50
którym zamierzasz zadać kłam lub które podważą ich wiarygodność.
Notuj fragmenty zeznań, które według ciebie są nieprawdziwe.
Po zakończeniu zeznania świadka masz prawo w każdym przypadku
wstać i złożyć oświadczenie, że chcesz ustosunkować się do treści
zeznania tego świadka. Zaprzeczyć prawdziwości „kłamliwym”
według ciebie twierdzeniem świadka. Jeśli tego zaniechasz,
sąd ma prawo domniemywać, że zgadzasz się z wypowiedzią
świadka. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, po przesłuchaniu świadka
możesz wstać i oświadczyć, że w tym miejscu chcesz złożyć wniosek
np. o:
- Dopuszczenie dowodu z odsłuchania w obecności świadka,
nagranej przez ciebie kasety magnetofonowej.
- Okazanie świadkowi dokumentu celem jego ustosunkowania się do
podpisu na dokumencie, potwierdzenia jego autentyczności lub
innych ważnych parametrów.
- Pobranie od świadka próbek pisma w celu ustalenia prawdziwości
innego dokumentu jego autorstwa.
- Przeprowadzenie konfrontacji zeznań świadka z innym wezwanym
świadkiem.
- Okazanie świadkowi zdjęć celem ustalenia powiązań z osobami,
z którymi widnieje na fotografii.
- Okazanie świadkowi wniosków z opinii biegłych celem
ustosunkowania się do nich.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.15. Przesłuchanie świadków
● str.
51
- Wystąpienie sądu do wskazanych przez ciebie urzędów i instytucji
o wydanie dokumentu, którego sam nie jesteś w stanie uzyskać.
- Zobowiązanie oskarżyciela lub świadka o przedłożenie posiadanego
dowodu.
Każdy złożony przez ciebie, uzasadniony wniosek dowodowy winien
być przez sąd dopuszczony.
Jeżeli z jakiegoś ważnego powodu potrzebujesz przerwy w rozprawie
– wstań i poproś sąd o jej wyznaczenie. Możesz poprosić również
o odroczenie rozprawy w przypadku, kiedy oskarżyciel przedłożył
dowody, z którymi nie miałeś sposobności się jeszcze zapoznać
i przygotować do nich kontrdowodów. Ze swojej strony zmierzaj
jednak do jak najszybszego zamknięcia procesu.
Rozciąganie go w czasie tylko pozornie działa na twoją korzyść.
Oddala na pewien czas wydanie wyroku, który i tak jest nieuchronny
i nadejść musi.
Im szybciej proces się skończy, tym szybciej wrócisz do pracy
i normalnego życia. Przemawia za tym zarówno dobro twojej
równowagi psychicznej, jak i niebagatelne koszty procesu. Im mniej
posiedzeń sądu, tym niższe koszta. Kosztami procesu sąd zawsze
obciąży stronę przegraną. Przegrana prokuratora obciąża Skarb
Państwa.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.16. Utrudnienia procesowe
● str.
52
1.16. Utrudnienia procesowe
Może się zdarzyć, że twój obrońca z urzędu spóźnia się na rozprawy
lub nie przychodzi wcale. Jako że jego udział w sprawie jest
obowiązkowy, sąd odracza rozprawę na nowy termin. Kiedy w końcu
podejmuje obronę, w ogóle nie przykłada się do sprawy lub
przychodzi nieprzygotowany. Na sali rozpraw jest obecny jedynie
ciałem, bo jego duch krąży gdzieś w przestworzach. Gubi się
w zadawaniu pytań świadkom lub w ogóle ich nie zadaje. Odwodzi
cię od przepytywania świadków. Jednam słowem wszystko wskazuje
na to, że nie gra w twojej drużynie. Nie przejmuj się tym zbytnio. Nie
wnioskuj o zmianę adwokata. Następny prawdopodobnie nie będzie
lepszy. Zważ, że taka zmiana może przeciągnąć proces o kilka
miesięcy. Natomiast skutki obrony prowadzonej przez innego,
wyznaczonego z urzędu pełnomocnika, mogą być identyczne.
Jedynym sensownym wyjściem w tej sytuacji jest całkowita
rezygnacja z adwokata. Polegaj przede wszystkim na sobie. Jako
osoba będąca stroną procesu – wychwycisz to, co umknęło twojemu
obrońcy. Zakładając zaś, że jesteś niewinny, ufaj, że prawda
zawsze jest możliwa do ustalenia i że obroni się w każdej
sytuacji.
Gdybyś natomiast odniósł wrażenie, że kierujący procesem sędzia
manipuluje sprawą na twoją szkodę, swoim postępowaniem
ogranicza twoje prawo do obrony, wydaje krzywdzące dla ciebie
postanowienia, przesłuchuje świadków w sposób rażąco stronniczy,
masz prawo złożyć wniosek do innego składu tego sądu
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.16. Utrudnienia procesowe
● str.
53
o wykluczenie tego sędziego ze sprawy. Teoretycznie takie prawo
istnieje. W praktyce - z opisanego powodu jest to zupełnie
bezcelowe działanie. Sędziowie są wobec siebie bardzo lojalni
i solidarni. Wykluczenie sędziego ze sprawy, którą z jakiegoś powodu
chce dalej prowadzić, jest niemożliwe! Złożony wniosek skutkuje
jedynie wydłużeniem procesu nawet o kilkanaście miesięcy. Pogódź
się więc z zaistniałą sytuacją i zacznij przygotowywać do
ewentualnego zaskarżenia wyroku do drugiej instancji sądu, gdyby
ten okazał się dla ciebie nader krzywdzący i niesprawiedliwy.
1.17. Zachowanie przed sądem
Póki jednak sprawa jest w toku, musisz przedsięwziąć wszelkie
możliwe środki, aby zniwelować skutki stronniczego prowadzenia
procesu.
Zapoznaj się dokładnie z procedurą postępowania karnego.
Przestrzegaj przepisów i domagaj się ich stosowania również na sali
sądowej. Każde uchybienie w procedurze, wytknięte przez stronę
procesową, powinno zostać zaprotokołowane. Panuj nad swymi
nerwami i nie daj się sprowokować stronie przeciwnej do
niekontrolowanego zachowania:
Pewna sędzina w „ustawionym” procesie tak prowadziła rozprawę,
aby oskarżoną sprowokować do niekontrolowanej reakcji i do
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.17. Zachowanie przed sądem
● str.
54
obrazy sądu, a następnie nałożyć na nią karę grzywny lub aresztu.
Oskarżona kobieta okazała się jednak wyjątkowo opanowana. Nie
reagowała na zaczepki. Udzielała spokojnych, rzeczowych
odpowiedzi. Kiedy w trakcie przesłuchania podstawionego do
sprawy świadka, oskarżona poprosiła o okazanie jej dowodu
osobistego świadka, sędzia nie wytrzymała i histerycznym
krzykiem poinformowała ją, że dowód sama widziała i to
wystarczy. Oskarżona mimo to oświadczyła, że podtrzymuje swój
wniosek. Sędzia zarzuciła oskarżonej obrazę sądu, jednak obecność
na sali innych osób powstrzymała ją od nałożenia niezasłużonej
kary.
Po zakończeniu każdego posiedzenia sądu masz prawo zażądać
odczytania całego protokołu z rozprawy. Przezornie
możesz nagrać treść odczytu na dyktafon. Uczciwy sędzia na
to zezwoli. Jeśli nie, decyzja należy do ciebie. Możesz nagrywać
przebieg procesu, nie ujawniając tego. Nikt nie będzie cię przecież
rewidował. A gdyby nawet tak się stało, to karą może być jedynie
upomnienie. Warto podjąć takie ryzyko dla skutecznej obrony,
zważywszy, że proces nie jest prowadzony bezstronnie i że twoim
przeciwnikiem procesowym jest nie tylko prokurator, ale
i zaangażowany po przeciwnej stronie sędzia. Jeśli stwierdzisz, że
w protokole są błędy, braki lub przekłamania – domagaj się ich
natychmiastowego sprostowania. Zachęcam cię też do tego, abyś po
każdym posiedzeniu sądu (jak najszybciej) pobrał z akt sprawy
kserokopie całego protokołu z obrad sądu. Koszt pobrania kserokopii
nie jest duży, a skutki mogą być znaczące. Zabezpieczysz się w ten
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.17. Zachowanie przed sądem
● str.
55
sposób przed ewentualnymi „poprawkami” protokołu rozprawy.
Gdybyś mimo wszystko stwierdził w protokole jakiekolwiek braki,
możesz zgłosić je na najbliższym posiedzeniu sądu i domagać się ich
usunięcia. Pamiętaj, że musisz to zrobić natychmiast po wznowieniu
rozprawy przez sąd!
W sytuacji, w której kierujący procesem sędzia wyznacza kolejne
posiedzenia rozpraw na odległe terminy, wynoszące powyżej 21 dni,
powinieneś wnieść skargę do nadrzędnego sądu drugiej instancji.
Taka skarga ma swoje uzasadnienie, bowiem każda przewlekłość
sprawy działa na szkodę oskarżonego i sprzyja wielu
nieprawidłowościom procesowym. Sąd nadrzędny nie może tej
skargi oddalić.
1.18. Ławnicy
Pomimo tego że skład sądu jest trzyosobowy, decydujący głos
w wydawanych postanowieniach i zarządzeniach ma kierujący
procesem przewodniczący składu sędziowskiego. Ławnicy pełnią
raczej „ozdobną” rolę w procesie. Są pozostałością komunizmu,
kiedy to pełnili rolę tak zwanych trybunów ludowych, pilnujących
praw ludu. W środowisku prawników nazywani są „wazonami” albo
„mapetami”. Rolę ławników pełnią zasłużone osoby, które nie mają
jednak żadnego przygotowania prawniczego, a którym sprawowana
funkcja przynosi stałe dodatkowe dochody. Często bywa, że
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.18. Ławnicy
● str.
56
umęczony trudami życia ławnik zwyczajnie cały proces spokojnie
sobie za ławą sędziowską przesypia. Stan ten od lat jest przedmiotem
niezadowolenia i uzasadnionej krytyki znawców prawa. Obecnie
wpłynęła do sejmu propozycja ustawy o zaprzestaniu pracy ławników
w sądach. Na jej wejście w życie trzeba będzie jednak jeszcze
poczekać. Póki co nie licz na to, że głos spoglądającego życzliwie na
ciebie ławnika zaważy na wydanym wyroku.
1.19. Zamknięcie procesu
Po przesłuchaniu wszystkich zawnioskowanych do sprawy przez obie
strony procesowe świadków sąd wzywa je do uzupełnienia materiału
dowodowego i przedstawienia końcowych wniosków. Jeśli strony
oświadczają, że nie składają żadnych nowych dowodów ani
wniosków – sąd zamyka przewód sądowy. Następnie udziela głosu
prokuratorowi. Rolą mowy końcowej prokuratora jest przekonanie
sądu do trafności i słuszności zaprezentowanego w procesie
oskarżenia oraz wnioskowanie o wysokość kary dla oskarżonego.
Rolą adwokata lub występującego we własnym imieniu oskarżonego
jest podważenie argumentów oskarżenia i przekonanie sądu
o całkowitej lub częściowej niewinności. Po wygłoszeniu mów
końcowych sąd pyta oskarżonego, co chce powiedzieć w ostatnim
słowie. Z reguły oskarżony, który przyznał się do winy, wyraża
skruchę i prosi o łagodny wymiar kary. Oskarżony, który nie
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.19. Zamknięcie procesu
● str.
57
poczuwa się do winy, zapewnia sąd o swojej niewinności. Bywa i tak,
że kolejny raz oskarżany, zdeprawowany recydywista nie okazuje
żadnej skruchy lub wręcz szydzi z wymiaru sprawiedliwości.
1.20. Manipulowanie dowodami
Każdy prowadzący postępowanie karne policjant, prokurator czy
sędzia ma szerokie możliwości „przystosowywania” dokumentów
z akt prowadzonej sprawy do treści postanowienia, jakie czasami
zamierzył z góry wydać. Jakoś tak się składa, że im wyższa ranga
funkcjonariusza, tym śmielsza ingerencja w treść dokumentu. Od
kilkunastu lat zjawisko to narasta w naszych organach ścigania
i orzekania wręcz lawinowo. Prasa, radio, telewizja donoszą
o procesach, w których wyroki orzeczono na podstawie tak zwanych
„fałszywek”. „Fałszywka” to umowna nazwa dokumentu, który
celowo został pod wyrok podrobiony. Określenie to jest znane
i stosowane w słownictwie palestry prawniczej.
„Fałszywka” jako taka jest z miejsca rozpoznawalna przez innych
sędziów i prokuratorów, ale żaden z nich, nawet w postępowaniu
odwoławczym, jej nie zakwestionuje! Co więcej - w wyższych
instancjach sądów i prokuratur jest traktowana jako
pełnowartościowy materiał dowodowy. Natomiast oskarżony lub
strona postępowania cywilnego, która otwarcie „fałszywkę”
zakwestionuje i domaga się uchylenia wyroku na jej podstawie
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.20. Manipulowanie dowodami
● str.
58
orzeczonego, sama staje przed sądem jako oskarżona
z jakiegokolwiek paragrafu.
Roman H. złożył skargę o wznowienie procesu z powodu
nieważności. W skardze podniósł wiele zarzutów dotyczących (jego
zdaniem) popełnionych w sprawie nadużyć. Między innymi
zakwestionował autentyczność protokołów zeznań świadków.
Przedstawił niepodważalne dowody, które udało mu się
zgromadzić. Zauważył, że na fałszywkach protokołów są inne
charaktery pisma niż na oryginałach. Ponieważ w protokołach są
wymienione nazwiska protokolantek, które je spisywały, osobiście
skontaktował się z jedną z nich w jej miejscu pracy i naocznie
upewnił się w swoim przekonaniu. Świadkowie byli słuchani
w ramach pomocy sądowej przez inny sąd w jego obecności. Po
zakończeniu posiedzenia sądu i spisaniu protokołu wszyscy obecni
złożyli na nim swoje podpisy. Sędzia dodatkowo opieczętował
protokoły okrągłą pieczęcią swojego sądu i oznajmił, że protokoły
zostaną natychmiast wysłane do sądu, który sprawę prowadzi.
Roman H. wytknął, że kwestionowane przez niego protokoły
przesłuchań świadków nie mają pieczęci sądu, który świadków
przesłuchał. Roman H. dochodził przez kilka lat bezskutecznie
swoich racji w wyższych instancjach sądów i prokuratur. Żaden
sąd nie chciał zauważyć, że niestety ma rację. W końcu dał sobie
spokój i wyjechał do brata na drugi koniec Polski. Po kilku
miesiącach przypadkowo wrócił do swego miasta na kilka dni.
W skrzynce na listy czekało na niego wezwanie z sądu na
rozprawę.Nie wiedział, o co chodzi, więc wsiadł w samochód
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.20. Manipulowanie dowodami
● str.
59
i pojechał do „źródła”. W sądzie okazało się, że jest oskarżonym
w sprawie o pomówienie sędziego, który faktycznie protokoły
zeznań świadków sfałszował. Trochę się zdziwił, że oskarżenie
wytoczyła prokuratura, a nie sam sędzia. Po zastanowieniu jednak
uspokoił się. W naiwności swojej wykalkulował, że wobec takiego
oskarżenia sąd będzie musiał wezwać protokolantki na świadków,
a wówczas on złoży wniosek o przeprowadzenie w jego obecności
dowodu z pisma obu pań na sali sądowej. Następnie pismo
protokolantek porówna się z fałszywkami protokołów będących
podstawą oskarżenia i oszustwo w końcu zostanie zdemaskowane.
Sąd co prawda wezwał kobiety na świadków, ale nie przychylił się
do wniosków Romana H. i nie przeprowadził badań z pisma
protokolantek. Sąd bezkrytycznie dał wiarę świadkowi, która
oświadczyła, że sama protokół spisała. Druga protokolantka
natomiast oświadczyła, że okazany jej protokół nie jest przez nią
spisany. Mimo tego oświadczenia Roman H. został skazany.
W uzasadnieniu wyroku wyczytał, że jest winny, bo nie udowodnił,
że kwestionowane przez niego dokumenty faktycznie zostały
podrobione. Natomiast protokolantce, która zaprzeczyła
prawdziwości protokołu, okazano inny protokół, a nie ten, który
był przedmiotem oskarżenia. W związku z tym należało orzec jak
wyżej! Roman H. nie zgodził się z tą pokrętną interpretacją
przepisów prawa i od wyroku wniósł apelację do sądu drugiej
instancji. Sąd po zapoznaniu się z jej treścią pod mało
wiarygodnym pretekstem apelacje oddalił.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.20. Manipulowanie dowodami
● str.
60
Ten autentyczny proces byłby nawet śmieszny, gdyby nie był
prawdziwy.Jednak się odbył i zakończył w opisany sposób. Jest
niechlubną wizytówką naszego sądownictwa. Niestety, proces ten był
jednym z wielu podobnych. Napawa nas to - obywateli -
przygnębieniem i nieufnością do struktur wszelkiej władzy
państwowej.
1.21. Ogłoszenie wyroku
Po wysłuchaniu końcowych głosów stron i oskarżonego sąd
przystępuje do narady. Podstawę wyroku może stanowić tylko
całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Po
ogłoszeniu postanowienia sąd krótko wyjaśnia jego uzasadnienie.
Pouczy też ciebie (oskarżonego) o terminie, sposobie i środku
zaskarżenia wyroku. Z ważnego powodu sąd może odroczyć
ogłoszenie wyroku do siedmiu dni. Po przekroczeniu tego terminu
rozprawa toczy się od początku. Odroczenie ogłoszenia wyroku
nawet o kilka dni może spowodować u ciebie dodatkowy stres
i przygnębienie. Jeśli nie możesz sobie z tym poradzić, udaj się po
pomoc do lekarza. Orzekający sędziowie dobrze wiedzą o skutkach
odroczenia, a mimo to dość często uciekają się do tego środka,
skazując oskarżonych na oczekiwanie i związane z tym silne napięcie
psychiczne. Bywa i tak, że oskarżony wstawia się na wyznaczony
termin ogłoszenia wyroku i dowiaduje się, że został on przesunięty
o kolejne trzy godziny. Te trzy dodatkowe godziny mogą
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.21. Ogłoszenie wyroku
● str.
61
spowodować u oczekującego na wyrok poważne zakłócenia pracy
serca i ogólny rozstrój nerwowy.
W przypadku dobrowolnego poddania się karze ogłoszony wyrok
został ze stronami procesu uzgodniony wcześniej. Sentencja wyroku
nie budzi więc w oskarżonym większych emocji. Prawdopodobnie
żadna ze stron nie będzie go zaskarżała.
Ty (osądzony) - postarasz się wypełnić uzgodnienia zawarte
z prokuraturą i obowiązki nałożone przez sąd.
Kiedy zostałeś uniewinniony od wszystkich postawionych zarzutów,
masz powody do satysfakcji. Nie popadaj jednak z tego powodu
w euforię. Prokurator ma prawo zaskarżyć orzeczenie wydane na
twoją korzyść do sądu drugiej instancji. Musi się jednak liczyć z tym,
że sąd odwoławczy może je oddalić lub orzec na twoją korzyść,
również wtedy, gdybyś został uznany winnym.
1.22. Zażalenie
Zażalenie przysługuje tobie - oskarżonemu na postanowienie sądu,
które zamyka ci dalszą drogę odwoławczą. Taka sytuacja nastąpi, gdy
z jakiegoś powodu nie dotrzymasz terminu złożenia wniosku
o wydanie wyroku z uzasadnieniem lub nie dotrzymasz terminu
wniesienia odwołania lub apelacji.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.22. Zażalenie
● str.
62
Zażalenie możesz złożyć również na postanowienie sądu dotyczące
środka zabezpieczającego lub innego postanowienia. Na dole
każdego postanowienia lub wyroku wydanego przez sąd istnieje
pouczenie o sposobie, miejscu i terminie jego zaskarżenia. Stosuj się
więc do tych instrukcji.
Zażalenie może wnieść każda strona procesowa lub osoba, której
postanowienie bezpośrednio dotyczy. Termin do złożenia zażalenia
wynosi siedem dni, licząc od dnia jego wydania lub od dnia
doręczenia pocztą. Dotyczy to również rozstrzygnięcia dotyczącego
zasądzonych wyrokiem sądu kosztów i opłat, (jeżeli byś się nie
zgadzał z ich wysokością). Jeżeli jednak jako odwołujący się złożysz
wniosek o wydanie postanowienia na piśmie wraz z jego
uzasadnieniem, wówczas zażalenie możesz wnieść w terminie
czternastu dni od daty, w której je otrzymałeś. Złożenie zażalenia nie
wstrzymuje wykonania wydanego postanowienia. Chyba że sąd
powołany do jego rozpoznania nakaże je wstrzymać. Sąd, na którego
postanowienie złożono zażalenie, może je sam uwzględnić, jeśli
rozpozna je w tym samym składzie, w którym zaskarżone
postanowienie wydał. Jeśli tego samego składu nie można powołać
lub właściwym do rozpoznania jest sąd nadrzędny, akta sprawy wraz
z zażaleniem odsyła się do tego sądu. Strony procesowe mają prawo
być obecne przy rozpoznawaniu zażalenia przez sąd nadrzędny.
Zażalenie na postanowienie o tymczasowym aresztowaniu lub
zabezpieczeniu powinno być przekazane do rozpoznania w ciągu 48
godzin.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.23. Odwołanie
● str.
63
1.23. Odwołanie
Jeśli prokurator zaskarży wydany wyrok do sądu drugiej instancji,
nie stresuj się. Twoja pozycja jest dużo lepsza od poprzedniej.
W postępowaniu odwoławczym oskarżyciel musi wytknąć sądowi
pierwszej instancji błędy, które miały istotny wpływ na wydany
wyrok. Zapewniam cię, że nie jest to wcale łatwe. Poza tym nabyłeś
już pewnej rutyny i obycia procesowego. O ewentualnym zaskarżeniu
wyroku przez prokuratora sąd rejonowy winien powiadomić cię
natychmiast. Sąd odwoławczy (zazwyczaj bywa nim sąd okręgowy)
przysyła ci kopię wniesionego przez prokuratora odwołania.
Wyznacza też (w przypadku kiedy broniłeś się sam) adwokata
z urzędu. Wyznaczony do twojej obrony pełnomocnik powinien się
z tobą skontaktować i umówić na rozmowę. Po zapoznaniu się
z treścią odwołania możesz udzielić na nie pisemnej odpowiedzi lub
jej nie udzielać i czekać na termin rozprawy odwoławczej.
Kiedy zostałeś uznany winnym, a nie godzisz się z wydanym
orzeczeniem sądu pierwszej instancji, nadszedł czas na podjęcie
środka zaskarżenia wyroku. Przede wszystkim w terminie siedmiu
dni od daty ogłoszenia wyroku musisz wnieść do sądu pierwszej
instancji wniosek o wydanie wyroku z uzasadnieniem. Po
otrzymaniu wyroku masz czternaście dni (licząc od daty stempla
pocztowego) na wniesienie odwołania do sądu drugiej instancji.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.23. Odwołanie
● str.
64
Pisemne odwołanie adresowane do sądu odwoławczego wnosisz za
pośrednictwem sądu rejonowego. Odwołanie w twoim imieniu
powinien sporządzić wyznaczony do tego adwokat. Możesz również
sam sprostać temu zadaniu. Gdybyś zostawił tę czynność
adwokatowi – upewnij się przed upływem wymaganego terminu, czy
odwołanie faktycznie zostało wniesione. W ostatnim dniu upływu
terminu do złożenia odwołania powinieneś ponownie, osobiście lub
telefonicznie, zapytać w wydziale karnym sądu rejonowego, czy
adwokat złożył odwołanie od wyroku w twoim imieniu. Gdyby
okazało się, że jednak tego obowiązku nie dopełnił, nie czekaj dłużej.
Natychmiast napisz do sądu okręgowego za pośrednictwem sądu
rejonowego zapowiedź odwołania. Krótko napisz, że nie zgadzasz
się z wydanym przez sąd pierwszej instancji orzeczeniem. Zarzucasz
mu błędy lub inne działanie mające wpływ na wydany wyrok.
Domagasz się uchylenia lub zmiany wyroku i uniewinnienia od
wszystkich zarzutów. Poinformuj sąd odwoławczy, że uzasadnienie
odwołania dołączysz w ciągu kilku dni. Wyjaśnij sądowi, że zwłoka ta
wyniknęła z winy adwokata, który nie wywiązał się z ciążącego na
nim obowiązku. Powołaj się na swoje konstytucyjne prawo do
obrony oraz na to, że zaniedbanie adwokata nie może skutkować
twoim skazaniem. Wykonaj tyle kopii sporządzonego pisma, ile jest
stron procesowych, plus jedna kopia dla prokuratora. Sądowi
przesyłasz zawsze oryginał. Strony procesowe to: oskarżony,
pokrzywdzony, oskarżyciel posiłkowy, prokurator. Następnie jeszcze
tego samego dnia wyślij oryginał i kopie pisma listem poleconym
do sądu odwoławczego (za pośrednictwem sądu rejonowego).
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.23. Odwołanie
● str.
65
Przypominam, że wszelkie pisma kierowane do sądu musisz wysyłać
w co najmniej dwóch egzemplarzach. W sprawach karnych w tylu, ile
stron uczestniczy w postępowaniu.Twoja zapobiegliwość może
uchronić cię przed skazaniem. Zbyt wielu oskarżonych zostało
pozbawionych prawa do obrony w wyższej instancji sądu tylko z tego
powodu, że adwokat, na którym polegali i niejednokrotnie sami go
zaangażowali, przeoczył termin wniesienia zaskarżenia wyroku.
Ewentualna kara, jaką za tak karygodne zaniedbanie może ponieść
adwokat jest niewspółmiernie niska w porównaniu do strat, jakie
z tego tytułu ponosi oskarżony. W praktyce sprowadza się ona do
udzielenia upomnienia, nagany lub grzywny nałożonej przez izbę
adwokacką. Ukarany adwokat może się od nałożonej kary uchylić,
zaskarżając ją. Ty natomiast drogę zaskarżenia w swojej sprawie
masz definitywnie zamkniętą. Nie popełnij więc tak brzemiennego
w skutki błędu. Bądź czujny i przez cały czas trzymaj rękę na pulsie.
Skoro szczęśliwie udało ci się zapobiec ewentualnemu nieszczęściu,
pora na sporządzenie uzasadnienia do wniesionej zapowiedzi
odwołania. Jeśli nie czujesz się na siłach, możesz zlecić jej
sporządzenie innemu adwokatowi. Gdybyś natomiast zechciał podjąć
się tego zadania, skorzystaj z instrukcji zawartych w kodeksie
postępowania karnego. Lektura odpowiedniego działu dostarczy ci
wielu bezcennych wskazówek. Przy ich pomocy z pewnością
zredagujesz uzasadnienie odwołania. Przy redagowaniu odwołania
staraj się wykazać swoje racje w sposób rzeczowy i pozbawiony
emocji. Nie zapomnij też o złożeniu podpisu pod uzasadnieniem
odwołania, oczywiście na wszystkich kopiach pisma.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.23. Odwołanie
● str.
66
Ponieważ stosowanie prawa przez mianowanych sędziów
i prokuratorów, jak otwarcie donoszą środki masowego przekazu,
budzi wiele kontrowersji, nie możesz być pewny, czy na pewno treść
wniesionego przez ciebie odwołania nie zostanie „po drodze”
zmanipulowania w celu osłabienia zawartych w nim argumentów.
Swego czasu prasa donosiła o przypadku, w którym ambitny
sędzia sądu rejonowego w dowolny sposób „poprawiał” pisma
odwoławcze stron procesowych adresowane do sądu
odwoławczego za pośrednictwem sądu rejonowego. Proceder
został ujawniony dopiero wtedy, kiedy nieufny „powód” sprawy
cywilnej, wysłał dwa odwołania. Jedno, zgodnie z procedurą za
pośrednictwem sądu rejonowego, drugie zaś bezpośrednio do sądu
- wówczas wojewódzkiego. Sędzia, do którego trafiły obie apelacje,
przeczytał je i ze zdumieniem stwierdził, że ich treść różni się
zasadniczo. Dzięki swojej zapobiegliwości powód sprawy cywilnej
zdemaskował metody pracy sędziego sądu rejonowego i wygrał
proces. Czy skompromitowany sędzia nadal piastuje urząd? Chyba
tak. Jak do tej pory nie ma sposobu, aby temu zapobiegać.
Pomny podanego wyżej przykładu, pilnuj swojej sprawy do końca.
W dniu obrad sądu odwoławczego możesz stawić się dwie, trzy
godziny wcześniej przed wywołaniem twojej sprawy (najlepiej rano).
Powinieneś udać się do sekretariatu wydziału karnego -
odwoławczego i poprosić o wgląd do akt sprawy. Prawa tego nikt
nie może cię pozbawić i akta swojej sprawy otrzymasz.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.23. Odwołanie
● str.
67
Przeanalizuj je i upewnij się, czy wszystkie złożone przez ciebie
dowody nadal tam są oraz czy treść odwołania faktycznie jest
twojego autorstwa.
W sytuacji, w której występowałeś bez pełnomocnika, nie czekaj na
upływ wyznaczonego do odwołania terminu. Po otrzymaniu
uzasadnienia wyroku przystąp do sporządzania odwołania. Jak już
wspominałam, dużą pomocą będzie dla ciebie kodeks postępowania
karnego. Tam znajdziesz wszelkie pomocne interpretacje przepisów
i opis wymogów, jakie winny być spełnione, aby odwołanie mogło
zostać przyjęte i rozpoznane. Wydane przez sąd pierwszej instancji
orzeczenie możesz zaskarżyć w całości lub w części. Możesz także
zaskarżyć tylko jego uzasadnienie. Jako odwołujący się możesz
zaskarżyć tylko takie rozstrzygnięcia, które naruszają twoje prawa
lub szkodzą twoim interesom. Nie możesz wytykać błędów, które nie
dotyczą ciebie bezpośrednio, tylko na przykład innych
współoskarżonych w tym samym procesie, lub błędów, które dotyczą
innej sprawy. W odwołaniu możesz wskazać nowe fakty lub dowody,
które mają znaczący wpływ na wydane orzeczenie.
Obecność oskarżonego na rozprawie odwoławczej jest obowiązkowa.
Sąd odwoławczy obraduje w składzie trzech sędziów zawodowych.
Sędzia sprawozdawca zapoznaje obecnych ze stanem faktycznym
sprawy. Przywołuje wydane orzeczenie sądu pierwszej instancji
i podstawy zaskarżenia wyroku przez oskarżonego. Szczególną
uwagę poświęca zarzutom wniesionym w odwołaniu. Informuje,
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.23. Odwołanie
● str.
68
w jakim zakresie skarżący wnosi o uchylenie wyroku i czego się
domaga. Jako strona skarżąca pierwszy wypowiadasz się przed
sądem. Odwołujesz się do zarzutów przywołanych w swoim
odwołaniu. Starasz się wykazać słuszność swoich racji.
Następnie głos zabiera prokurator. Po wypowiedzeniu się stron sąd
udaje się na naradę. Jeżeli nie ma żadnych formalnych przeszkód,
ogłoszenie wyroku następuje niezwłocznie.
Sąd apelacyjny może:
- Utrzymać w mocy zaskarżony wyrok.
- Uchylić wyrok w całości lub w części i orzec według własnego
uznania.
- Przekazać akta sprawy prokuraturze celem uzupełnienia materiału
dowodowego o wskazane fakty i okoliczności sprawy.
- Przekazać akta sprawy sądowi pierwszej instancji celem
ponownego rozpoznania sprawy z uwzględnieniem swoich zaleceń
i wskazówek.
Od orzeczenia wydanego przez sąd odwoławczy na skutek odwołania
nie przysługuje środek odwoławczy. Znaczy to, że jeżeli twoja sprawa
była już wcześniej przedmiotem rozpoznania przez sąd odwoławczy,
wydany w niej wyrok jest prawomocny.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.24. Apelacja
● str.
69
1.24. Apelacja
Od wyroku sądu okręgowego stronom przysługuje apelacja. Apelacja
powinna być sporządzona na piśmie przez adwokata lub radcę
prawnego.
Jako strona decydująca się na złożenie apelacji dopilnuj dotrzymania
terminu jej wniesienia przez swojego pełnomocnika. Najpierw należy
w terminie siedmiu dni wnieść wniosek do sądu o wydanie
uzasadnienia wyroku. Po jego otrzymaniu, w ciągu czternastu dni,
wnosimy pismo apelacji do sądu apelacyjnego, za pośrednictwem
sądu, którego wyrok zaskarżamy. Cała reszta należy już do
kompetencji twojego adwokata. Domagaj się, aby adwokat jeszcze
przed wysłaniem apelacji do sądu apelacyjnego przysłał ci kopie
pisma do akceptacji. W końcu to twoje losy się ważą i masz prawo
znać swoją linią obrony, obmyślaną przez adwokata. Gdybyś był
niezadowolony z argumentów podniesionych w apelacji przez swego
pełnomocnika, po konsultacji z nim poproś o uzupełnienie. Możesz
również przed sądem apelacyjnym skorzystać z przysługującego ci
prawa głosu i dodatkowo wyłuszczyć swoje racje.
Orzeczenie sądu apelacyjnego jest prawomocne i natychmiast
wykonalne.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.25. Kasacja
● str.
70
1.25. Kasacja
Kasacja jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia. Wnosi się ją od
prawomocnego wyroku sądu kończącego postępowanie w sprawie.
Kasację wnosi się do Sądu Najwyższego za pośrednictwem sądu
apelacyjnego.
Strona procesowa, która nie zaskarżyła wyroku sądu pierwszej
instancji, nie może wnieść kasacji. Termin do wniesienia kasacji
wynosi trzydzieści dni, licząc od dnia doręczenia wyroku wraz
z uzasadnieniem. Prokurator Generalny, a także Rzecznik Praw
Obywatelskich mogą wnieść kasację od każdego prawomocnego
wyroku kończącego postępowanie w dowolnym terminie. Kasację
można wnieść tylko z powodu określonych odpowiednim przepisem
uchybień lub z powodu rażącego nadużycia prawa, jeśli mogło
ono mieć istotny wpływ na wydany wyrok. Kasację na korzyść
oskarżonego można wnieść tylko wtedy, gdy został on skazany za
przestępstwo na karę bezwarunkowego pozbawienia wolności.
Kasację na niekorzyść oskarżonego można wnieść jedynie wówczas,
gdy został on uniewinniony.
Do sporządzenia kasacji jest uprawniany wyłącznie adwokat lub
radca prawny. Z tego powodu nie będę przytaczała innych
ważnych warunków, jakie musi spełniać. Jeśli staniesz przed decyzją
wniesienia kasacji, w twoim imieniu musi działać zaangażowany
pełnomocnik.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.26. Rzecznik Praw Obywatelskich
● str.
71
1.26. Rzecznik Praw Obywatelskich
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich mieści się w Warszawie, przy
al. Solidarności nr 77. Każdy obywatel może zwrócić się do biura
rzecznika ze skargą, jeśli wyczerpał wszystkie dostępne środki
prawne w dochodzeniu swoich racji przed sądami powszechnymi.
Termin do złożenia skargi na prawomocne rozstrzygnięcie
sądownicze wynosi sześć miesięcy.
Skarga winna mieć zachowaną formę pisma sądowego. Jednak
skarżący jako stronę przeciwną wymienia konkretny sąd, który jego
zdaniem dopuścił się rażących błędów lub nadużycia w jego sprawie.
Skargę należy złożyć w jednym egzemplarzu. Po złożeniu skargi
możesz otrzymać z biura rzecznika wezwanie do jej uzupełnienia
poprzez przekazanie dodatkowych dokumentów lub złożenie
wyjaśnień na piśmie. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich ma
bardzo szerokie uprawnienia. Może wystąpić do sądu, prokuratury
lub innych urzędów i instytucji o przekazanie mu akt spraw
będących przedmiotem zaskarżenia. Może również wezwać do siebie
świadków lub pozyskać dodatkowe dowody w celu prawidłowego
rozpoznania skargi. Jeżeli uzna, że skarżący ma rację, może uchylić
wydany w jego sprawie prawomocny wyrok. Rzecznika Praw
Obywatelskich może złożyć wniosek do Prezydenta o ułaskawienie
skazanego w dowolnym terminie, nie wiążą go bowiem żadne
ustawowe terminy.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
1.26. Rzecznik Praw Obywatelskich
● str.
72
Obywatel, który wnosi skargę do biura rzecznika, właściwie nie może
stwierdzić, w jakim stanie żądane akta zostaną przez Sąd lub
Prokuraturę rzecznikowi wydane. Może się więc zdarzyć, że zostaną
przekazane tylko te dokumenty, które przemawiają za
podtrzymaniem zaskarżonego stanu rzeczy.
Ogólnie mówiąc, wszelkie zaoczne badania dokumentów akt spraw,
do których strona skarżąca nie może się odnieść w chwili ich
kontrolnej analizy, przynoszą mierne efekty. Rozpoznający skargę
też nie może mieć 100% pewności, że materiał, który do kontroli
otrzymał, jest w całości tym, który skarżący wskazał.
Z tego powodu nie warto pokładać zbyt dużych nadziei w tego
rodzaju interwencjach. Jeśli sprawa nie jest przez media
dostatecznie nagłośniona, efekt złożonej skargi może być mierny lub
żaden.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2. Proces cywilny
● str.
73
2. Proces cywilny
2. Proces cywilny
Przypominam, że ten przewodnik kieruję do osób, które zostały
uwikłane w proces cywilny bezpodstawnie i bez swojej woli. Zaś
powodem ich pozwania przed sąd są korupcjogenne, nieformalne
układy, zmierzające do uzyskania nienależnych korzyści
materialnych i finansowych od takich osób. Może to być również
zamiar przejęcie mienia nieruchomego, wpływów, dochodowego
kontraktu lub innych wartościowych dóbr.
2.1. Czy warto samemu wytoczyć proces?
Uczciwie powiem, że w obecnym stanie prawnym naszego państwa
wytaczanie komuś procesu przed sądem w celu odzyskania
faktycznie należnych, a utraconych w wyniku łamania prawa
korzyści, jest działaniem mało racjonalnym. Procesy, jak wszyscy
wiemy, mogą ciągnąć się latami. Wydany na naszą korzyść
prawomocny wyrok, ze względu na upływ czasu, może okazać się
niemożliwy do wyegzekwowania. Jedyną grupą, która faktycznie
odnosi wymierne korzyści finansowe z reprezentowania przed
sądami stron procesowych, są adwokaci i radcowie prawni. Oni
niczym nie ryzykują. Jeszcze przed przystąpieniem do sprawy z góry
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.1. Czy warto samemu wytoczyć proces?
● str.
74
żądają wypłacenia należnego honorarium. Im dłużej proces się toczy,
tym większy przypływ gotówki. Telefonicznym sygnałem pewnej
kancelarii adwokackiej, był refren znanej piosenki z filmu pt.
„Kabaret”: “Money, money, money…”
Pewien adwokat w podeszłym wieku przekazał swoją praktykę
adwokacką synowi. Świeżo upieczony, młody adwokat wraca
w radosnym nastroju z pracy do domu.
- Co wprowadziło cię w tak dobry nastrój? - pyta zaciekawiony
ojciec.
- Wygrałem Twoją sprawę na pierwszej rozprawie! - odpowiada
uradowany syn.
- I coś ty najlepszego zrobił? - lamentował ojciec. - Ja na tej
sprawie utrzymywałem naszą rodzinę od dwudziestu lat. Ciebie
wykształciłem, a ty tak bezmyślnie pozbawiłeś nas dochodu.
Przytoczony obrazek wiernie odzwierciedla istniejący stan rzeczy,
dlatego przed pozwaniem kogokolwiek przed sąd, zastanów się
bardzo głęboko, czy faktycznie nie masz innego wyjścia. Czy szkoda,
jaką poniosłeś w ogóle warta jest zachodu? Czy nie lepiej ponieść
nawet znaczną stratę, niż bezowocnie się procesować? Czy na
poparcie swojego roszczenia masz niepodważalne dowody?
Jeśli takie dowody posiadasz, z powodzeniem możesz sam przed
sądem w imieniu własnym stawać i reprezentować swoje interesy.
Zanim podejmiesz decyzję, rozważ bilans ewentualnych korzyści
i strat.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.1. Czy warto samemu wytoczyć proces?
● str.
75
Po stronie strat zanotujesz:
1. Koszty wpisu sądowego.
2. Koszty zaangażowania pełnomocnika.
3. Koszty sporządzenia i uwierzytelnienia dokumentów
dowodowych.
4. Koszty przeprowadzonych ekspertyz przez biegłych sądowych.
5. Koszty procesu (w przypadku przegranej sprawy).
6. Koszty dojazdów na rozprawy sądowe.
7. Koszty absencji w pracy.
8. Koszty czasowego zaangażowania w proces.
9. Koszty utraty zdrowia fizycznego i psychicznego, które jak wiesz,
nie mają ceny.
Po stronie korzyści w przypadku wygrania procesu zanotujesz:
1. Uznanie w części lub w całości twojego powództwa.
2.2. Wnosisz o egzekucję komorniczą
Odzyskanie zasądzonego prawomocnym wyrokiem sądu długu,
utraconych korzyści finansowych, rzeczowych, materialnych lub
przywrócenie pierwotnego stanu wcale nie jest łatwe. Przegrany
przeciwnik procesowy, nie zasypuje przysłowiowych gruszek
w popiele i robi wszystko, aby się przed tym uchronić. niewielu
z nich, kierując się etyką, honorem lub obawą zajęcia komorniczego,
dobrowolnie i rzetelnie zastosuje się do wyroku sądu. Dlatego po
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.2. Wnosisz o egzekucję komorniczą
● str.
76
bezskutecznym upływie czasu wyznaczonego przez sąd zmuszony
jesteś przekazać sprawę do egzekucji komorniczej. W tym celu
powinieneś złożyć wniosek do właściwego (dla dłużnika) rewiru
komornika. Do wniosku należy dołączyć tytuł wykonawczy
(oryginał prawomocnego wyroku sądu zaopatrzony pieczęcią
klauzuli wykonalności). Należy po prostu zanieść prawomocny
wyrok do sekretariatu sądu. Tam za niedużą opłatą zostanie
przystawiona pieczęć. Z opieczętowanego oryginału wyroku musisz
zrobić kserokopię, na której sekretarz (w tym samym sekretariacie
sądu) poświadcza jej zgodność z oryginałem prawomocnego
już wyroku okrągłą pieczęcią sądu. Następnie oryginał wyroku
dołączasz do wniosku o egzekucję komorniczą. Uwierzytelnioną
kopię wyroku zatrzymujesz dla siebie. Wyrok uprawomocnia się po
21 dniach od daty, w której dalsza droga odwoławcza została dla obu
stron procesowych definitywnie zamknięta. Bywa, że w niektórych
sprawach ta szczęśliwa dla powoda chwila następuje dopiero po
kilkunastu latach! Aby roszczenie przekazać do egzekucji
komorniczej, najpierw musisz przeprowadzić prywatne śledztwo
w celu ustalenia składników majątku dłużnika. We wniosku musisz
bowiem wskazać, z jakiej konkretnie części tego majątku komornik
ma zaspokoić twoją wierzytelność, np.:
- Z dochodów dłużnika (należy podać nazwę firmy dłużnika
i jej adres).
- Z ruchomości dłużnika ( należy podać, w którym konkretnie
miejscu te ruchomości się znajdują).
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.2. Wnosisz o egzekucję komorniczą
● str.
77
- Z nieruchomości dłużnika (należy podać dokładny adres
nieruchomości).
Komornik samodzielnie nie będzie zbierał żadnych danych
dotyczących dłużnika. Nie będzie też z własnej inicjatywy ustalał
stanu i źródła jego majątku. Po ustaleniu majątku dłużnika
i wskazaniu go we wniosku komornik wezwie cię do wniesienia
niebagatelnej, 15% kwoty stanowiącej wartość żądanej we wniosku
wierzytelności oraz do uiszczenia innych dodatkowych opłat.
Wszystkie wniesione komornikowi przez ciebie zaliczki i opłaty,
w przypadku skutecznej egzekucji obciążają twojego dłużnika
i zostają tobie zwrócone.
Po zaspokojeniu znacznych finansowych opłat komorniczych,
możesz otrzymać postanowienie o umorzeniu egzekucji
komorniczej z powodu:
- Nieustalenia aktualnego miejsca zamieszkania dłużnika (dłużnik
wyczuł pismo nosem i wymeldował się ze swego zasobnego domu,
który przepisał na zięcia, a sam udał się w nieznanym dla nikogo
kierunku).
- Braku wskazanego przez ciebie mienia dłużnika nadającego się do
egzekucji (dłużnik zapobiegliwie dużo wcześniej przepisał cały
majątek ruchomy na sąsiada, co poświadcza okazana komornikowi
ważna umowa, opieczętowana przez Urząd Skarbowy).
- Ubóstwa dłużnika (dłużnik jedynie stwarzał pozory zamożności ze
względu na prestiż wykonywanego zawodu, a całe mienie należy do
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.2. Wnosisz o egzekucję komorniczą
● str.
78
żony, co potwierdza notarialna intercyza o rozdzielności ustawowej
wspólności majątkowej małżonków).
- Pozostawania dłużnika bez pracy (co potwierdziła zaświadczenie
z Urzędu Pracy (dotyczy egzekucji z wynagrodzenia za pracę).
- Długotrwałej, kosztownej choroby dłużnika (na co ma stos
zaświadczeń lekarskich).
Pomimo że opłacona przez ciebie egzekucja komornicza nie
doszła do skutku, zwrotu wpłaconych komornikowi
pieniędzy nie otrzymasz!
Twoja wierzytelność ulega przedawnieniu po dziesięciu latach, licząc
od dnia, w którym jej zwrot stał się wymagalny. Termin ten ulega
zawieszeniu z chwilą ponownego wszczęcia skutecznej egzekucji
komorniczej i biegnie od początku. Znaczy to, że jeżeli za drugim
razem komornik nie wyegzekwuje od dłużnika ani jednej złotówki –
termin zostaje zachowany. Gdybyś jednak bardzo na komornika
naciskał, może on zająć dłużnikowi wyposażenie mieszkania, na
które przykładowo składają się: stare meble, telewizor, lodówka,
meble kuchenne itp. Po bezskutecznej ich sprzedaży na licytacji
staniesz się szczęśliwym posiadaczem tego majątku.
Wyrafinowani malwersanci, nastawieni na wyprowadzenie
znacznego majątku z agencji państwowych, fundacji, stowarzyszeń
czy firm, przepisują swój majątek na członków rodziny lub na tak
zwane „słupy”.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.2. Wnosisz o egzekucję komorniczą
● str.
79
„Słup” to podstawiona osoba, która często nie ma świadomości, do
czego faktycznie została wykorzystana. Bywa, że są to ludzie żyjący
w skrajnym ubóstwie lub nawet bezdomni.
Po zamknięciu lub wyciszeniu sprawy sytuacja wraca do normy,
a zagarnięty majątek do „właściciela”.
Jeśli będziesz miał szczęście i okaże się, że dłużnik jest faktycznym
właścicielem cennych ruchomości np. nowego, drogiego samochodu,
lokaty bankowej, dzieł sztuki – twoje roszczenie zostanie
zaspokojone.
W przypadku egzekucji komorniczych z nieruchomości, sprawa się
troszkę gmatwa. Jeśli zajęta przez komornika nieruchomość ma
czystą hipotekę i jest wyłączną, niepodzielną własnością dłużnika, jej
egzekucja może odwlec się w czasie, ale w końcu dojdzie do skutku.
Kiedy jednak hipoteka nieruchomości jest obciążona, musisz
skalkulować, czy opłaca ci się ją przejąć razem z długami? Czy po
spłacie innych wierzycieli, „wyjdziesz na swoje”, czy też dołożysz do
tego interesu? Jeżeli natomiast nieruchomość stanowi niepodzielną
współwłasność i prawa mają do niej inni współwłaściciele, czekają
cię jedynie kłopoty. Po ewentualnym przejęciu takiej nieruchomości
nie będziesz mógł nią samodzielnie w żaden sposób rozporządzać.
Pozostali współwłaściciele nie przyjmą cię z otwartymi ramionami
i będą „umilać” życie na wszelkie możliwe sposoby.
Należy założyć, że w przejętej przez ciebie nieruchomości mieszka
i jest zameldowany dłużnik ze swoją rodziną. Aby go usunąć, musisz
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.2. Wnosisz o egzekucję komorniczą
● str.
80
wnieść do sądu nowy pozew o eksmisję z twojej
nieruchomości. Sprawa może toczyć się długo. Ty, jako nowy
właściciel, jesteś zobowiązany do ponoszenia wszelkich kosztów
związanych z utrzymaniem nieruchomości, to jest: podatków,
remontów, zużycia liczników. Kiedy w końcu uzyskasz sądowy nakaz
eksmisji, musisz zapewnić eksmitowanym ludziom lokal zastępczy!
Eksmisja na bruk jest prawem zakazana. Czy aby na pewno o to ci
chodziło?
Decydując się na egzekucję z nieruchomości, musisz rozważyć
jeszcze jeden bardzo poważny problem dotyczący stanu posiadanych
przez ciebie środków finansowych. Poniosłeś koszty związane
z procesem cywilnym i opłaceniem egzekucji komorniczej. Zrób
rachunek finansowy pod kątem celowości przejęcia takiej
nieruchomości. Egzekucja z nieruchomości ma sens tylko wówczas,
jeśli posiadasz wolne środki finansowe, które dodatkowo możesz
w tym celu zaangażować. Nie możesz z góry zakładać, że przejętą
nieruchomość uda ci się szybko spieniężyć i na to konto zaciągać
długi.
Operatywny Kamil J. poprzez kontakty swojej żony był bardzo
ustosunkowany. Posiadał dobre układy w miejscowych organach
ścigania i orzekania, czego w ogóle się nie wstydził, przeciwnie,
jawnie się tym przechwalał i wykorzystywał bezwzględnie.
Nawiązywał liczne umowy biznesowe, których nie dotrzymywał,
a następnie winą za to obciążał swoich pechowych kontrahentów.
Pozywał ich przed sąd i sprawę za sprawą wygrywał. Na poczet
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.2. Wnosisz o egzekucję komorniczą
● str.
81
przyszłych zysków z tego „interesu” rozbudowywał swoje małe
„imperium”. Szło mu gładko do czasu, aż trafił na przysłowiowy
„kamień”. Jego teoretyczny dłużnik (faktycznie długu nie było) był
stanowczy i ani myślał zwracać to, czego od niego nie uzyskał.
Swoje mienie ruchome i nieruchome zabezpieczył przed nim tak, że
w żaden sposób nie mógł się do niego dobrać nawet przy pomocy
życzliwych sędziów i komornika. Kamil J. wydał sporo pieniędzy
na adwokatów i egzekucję komorniczą. Zaciągnął liczne pożyczki
w banku i na koniec zbankrutował. Żona widząc, co się święci,
wystąpiła o rozwód, pozbawiając go tym samym dotychczasowych
wpływów. Bez jej pomocy nie szło mu już tak gładko w sądzie i za
długi został skazany. Karę pozbawienia wolności odsiedział
w całości. Czy wróci do poprzedniego źródła dochodu? Mało
prawdopodobne.
Musisz zatem wziąć pod uwagę fakt ewentualnej dopłaty do różnicy
wynikającej z wysokości całej twojej wierzytelności a wartością
licytowanej nieruchomości. Jeśli po przeprowadzeniu wszystkich
etapów egzekucji, dwukrotnego wystawienia jej na licytację
komorniczą nie udało jej się sprzedać za 50% wartości rynkowej,
masz prawo nieruchomość przejąć. Warunkiem przejęcia
nieruchomości jest pokrycie różnicy (jeśli taka występuje) pomiędzy
wierzytelnością a licytowaną wartością. Gdyby okazało się, że nie
jesteś w stanie pokryć tej różnicy, komornik obciąży cię
dodatkowymi kosztami przeprowadzonej licytacji. Tak więc utopiłeś
dodatkowe środki finansowe w nieruchomości dłużnika, której nadal
pozostaje on właścicielem. Ty natomiast, gdybyś nie był w stanie
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.2. Wnosisz o egzekucję komorniczą
● str.
82
uregulować komornikowi dodatkowych znacznych kosztów –
z wierzyciela sam stajesz się dłużnikiem Skarbu Państwa.
Komornik w majestacie prawa zajmie twoje wynagrodzenie za pracę
lub inne dobra materialne, jakie posiadasz.
Uwaga - wszystkie wzory pism procesowych takich jak: pozew,
pozew nakazowy, pozew rozwodowy, pozew alimentacyjny, pozew
o zapłatę itd. wniosek, skarga, zażalenie, apelacja, odwołanie i inne
znajdziesz w internetowych wyszukiwarkach po wpisaniu hasła:
„wzory pism procesowych” lub na płytach CD i w księgarniach. Nie
będę więc przedstawiała prawidłowych formularzy tych pism.
2.3. Składasz pozew nakazowy
Wszelkie niedotrzymane zobowiązania z umów, faktur, weksli
płatniczych rachunków mogą być rozpoznawane przez sąd
w postępowaniu nakazowym. Złożony do sądu pozew nakazowy
sąd rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym. Jeśli analiza dowodów
przedłożonych na poparcie roszczenia nie budzi żadnych
wątpliwości, sąd wydaje pozwanemu nakaz zapłaty. W przypadku
kiedy pozew o wydanie nakazu zapłaty został wniesiony na
specjalnym druku, odpowiedź na ten pozew winna być
złożona wyłącznie na sądowym druku do tego celu
przeznaczonym. Bardzo ważne jest prawidłowe wypełnienie
wszystkich rubryk formularza.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.3. Składasz pozew nakazowy
● str.
83
Pomyłka może skutkować podtrzymaniem nakazu zapłaty
i zamknięciem dalszej drogi odwoławczej.
Pozwany w ciągu siedmiu dni może nakaz zapłaty wydany przeciwko
niemu zaskarżyć do sądu drugiej instancji. Jeśli sąd odwoławczy
przychyli się do podniesionych w uzasadnieniu odwołania
argumentów pozwanego, kieruje sprawę do rozpoznania
w normalnym trybie.
Anna R. pożyczyła 1000zł. od Józefa O. Na zabezpieczenie
transakcji wystawiła mu weksel płatniczy na kwotę 1000zł. Nie
umiała jednak prawidłowo wypełnić weksla i czynność tę
pozostawiła do wykonania wierzycielowi. Józef O. wpisał na
wekslu cyfrą 1000 zł. W rubryce „słownie” pozostawił puste pole.
Anna R. nie zwróciła na to uwagi i weksel podpisała. Przed
upływem wymaganego do spłaty terminu, doliczyła umówione
odsetki i wysłała wierzycielowi 1300zł. Następnie o sprawie
zapomniała. Spała spokojnie do czasu, kiedy listonosz wręczył jej
przesyłkę z sądu. Po jej przeczytaniu zasłabła. Udała się
następnego dnia do sądu, aby tę oczywistą według niej pomyłkę
wyjaśnić. Tam okazano jej akta sprawy. Wynikało z nich że
podpisała swojemu wierzycielowi weksel na 10.000zł. Termin
spłaty minął, więc sąd, na wniosek wierzyciela, wydał stosowny
nakaz zapłaty. W sądzie wręczono jej druk, który powinna
wypełnić, aby sprzeciwić się wydanemu nakazowi. Pomna swoich
niepowodzeń z wypełnieniem weksla płatniczego do sprawy
zaangażowała adwokata. Ten przejął sprawę i obiecał
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.3. Składasz pozew nakazowy
● str.
84
wyprowadzić ją na prostą. Obietnicy nie dotrzymał, bo sam
wymaganego druku nie wypełnił prawidłowo. Popełniony przez
niego błąd skutkował oddaleniem wszystkich wniosków i zażaleń
Anny R.
Wkrótce do sprawy przystąpił komornik. Na wniosek sprytnego
wierzyciela zlicytował jej skromne mienie, pozostawiając ją bez
dachu nad głową. Wszelkie skargi i sprawy cywilne kierowane
przeciwko adwokatowi, który dopuścił się rażącego błędu w jej
sprawie, spełzły na niczym.
Bacz, abyś i ty podobnego błędu nie popełnił. Jeśli masz jakiekolwiek
wątpliwości co do prawidłowego sposobu wypełnienia formularza,
jeszcze przed jego złożeniem w sądzie poproś pracownika sądowego
lub prawnika o rzetelne sprawdzenie druku.
2.4. Postępowanie polubowne
Spory majątkowe, za wyjątkiem sporów alimentacyjnych i sporów
wynikłych ze stosunku pracy, mogą być rozstrzygane przez sąd
polubowny, zwany gospodarczym sądem arbitrażowym. Warunkiem
przejęcia sprawy przed sąd polubowny jest zgodna wola obu stron
zawarta w pisemnej umowie. Arbitrzy podejmują rozstrzygnięcia
bezwzględną większością głosów. Ilość arbitrów jest umowna
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.4. Postępowanie polubowne
● str.
85
i decydują o niej strony procesu. Jeśli głosowanie nie wyłoniło
wymaganej większości, decydujący głos należy do superarbitra.
Od wyroku sądu polubownego nie przysługuje odwołanie.
Wyrok sądu polubownego oraz ugoda przed nim zawarta ma moc
prawną równą z mocą wyroku sądu państwowego lub ugody przed
nim zawartej. Sądy polubowne działają zdecydowanie sprawniej
i szybciej niż sądy powszechne. Prawomocne rozstrzygnięcie sporu
można uzyskać w terminie od jednego do trzech miesięcy. Zachęcam
więc, abyś przy końcu każdej umowy dotyczącej gospodarowania
twoim mieniem umieszczał wpis na sąd polubowny. Świadomość
stron związanych taką umową działa motywacyjnie na wolę
dotrzymania uzgodnień umowy. W ogólnym rozrachunku koszty
postępowania polubownego są o wiele niższe nisz koszty spraw
prowadzonych przed sądami powszechnymi. Zważywszy, że wyrok
zapada stosunkowo szybko, łatwo policzyć korzyści wymierne dla
obu stron tego postępowania. Znane przysłowie ludowe: Lepszy
wróbel w garści niż gołąb na dachu trafnie oddaje sens takiego
działania.
Wieloletnie procesowanie, zwłaszcza w sprawach gospodarczych,
doprowadziło do upadłości niejedną firmę i wzbogaciło wielu
adwokatów i likwidatorów mas upadłościowych. Miej więc na
względzie przede wszystkim swój interes i interes ludzi od ciebie
uzależnionych, także stosunkiem pracy.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.5. Zwolnienie od kosztów sądowych
● str.
86
2.5. Zwolnienie od kosztów sądowych
Każdy proces sądowy wiąże się ze sporymi wydatkami. Ponosi je nie
tylko strona, która proces wszczyna, pozywając kogoś, ale również
strona pozwana.
Jako pozwany możesz spodziewać się sporych wydatków związanych
ze swoją obroną. Koszty te mogą być dotkliwe z powodu składania
przez ciebie pism odwoławczych. Dlatego jeśli jesteś osobą
niemajętną i masz na utrzymaniu rodzinę, możesz złożyć do sądu
wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych. Sąd przychyli się do
tego wniosku, jeżeli udowodnisz, że poniesienie przez
ciebie koniecznych kosztów sądowych, spowoduje znaczny
uszczerbek dla ciebie i twojej rodziny.
We wniosku należy złożyć oświadczenie dotyczące aktualnego stanu
posiadanego majątku. A więc należy wymienić lub zaprzeczyć
posiadaniu dóbr ruchomych takich jak: luksusowy samochód, lokaty
bankowe, cenne obrazy, dzieła sztuki, biżuterię, akcje, obligacje,
papiery wartościowe oraz nieruchomości: budynki, mieszkania
własnościowe, grunty rolne, działki, lasy, akweny wodne. Dowody,
które przemawiają za całkowitym lub częściowym zwolnieniem
z kosztów sądowych to:
- Pozostawanie dzieci na utrzymaniu (szczególnie dzieci uczące się
lub studiujące w systemie stacjonarnym).
- Zaświadczenie z Urzędu Pracy o bezrobociu ( także bez prawa do
zasiłku).
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.5. Zwolnienie od kosztów sądowych
● str.
87
- Zaświadczenie z Opieki Społecznej o korzystaniu z pomocy
w formie przyznanych zasiłków stałych, okresowych lub przyznanych
deputatach opału, bonów żywnościowych czy obiadów dla dzieci
w szkolnej stołówce.
- Zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o dochodach.
- Zaświadczenie od komornika o zaleganiu zobowiązanego rodzica
z wypłatą rat alimentacyjnych.
- Zaświadczenie lekarskie o złym stanie zdrowia i związanym z tym
kosztownym leczeniu.
- Rachunki opłat za czynsz, gaz, prąd i wodę.
Jeżeli spełniasz choć część wymienionych kryteriów, możesz
zaryzykować złożenie wniosku.
2.6. Wniosek o przyznanie adwokata z urzędu
Jako strona procesowa całkowicie zwolniona z kosztów sądowych
masz prawo złożyć wniosek o przyznanie adwokata z urzędu. Sąd,
jeśli uzna, że udział adwokata po twojej stronie jest wskazany,
przychyli się do tego wniosku.
Osobiście odradzam ubiegania się o adwokata z urzędu. Wyznaczony
przez stronniczego sędziego pełnomocnik może przysporzyć ci więcej
szkody niż pożytku. Jako twój przedstawiciel procesowy ma bardzo
duży wpływ na przebieg procesu. Weź pod uwagę, że ewentualne
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.6. Wniosek o przyznanie adwokata z urzędu
● str.
88
zaskarżenie wyroku w sytuacji, w której w sprawie reprezentował cię
pełnomocnik, może być utrudnione. Jeśli jednak zdecydujesz się na
adwokata, pilnuj bardzo dokładnie wszystkich terminów. Żądaj, aby
dodatkowo wysyłano ci wszelkie pisma procesowe. Czytaj je bardzo
uważnie i w wyznaczonym terminie udzielaj odpowiedzi. Co prawda
pisma te mogą nie być doskonałe merytorycznie (mogą posiadać
braki formalne), mimo to są ważne. Sąd wezwie cię najwyżej do
usunięcia braków. Z adwokatem możesz konsultować wszystkie
swoje kroki. Nie zdawaj się jednak na niego w całości. Zachowaj
konieczną dozę ograniczonego zaufania. Zważ, że dla adwokata
jesteś „kolejną sprawą”.
Choćby więc bronił cię najlepiej, jak potrafi, może popełnić błąd, za
który ty będziesz musiał zapłacić. Bądź przygotowany na to, że
terminy rozpraw mogą być wyznaczane w niedogodnych lub
pechowych datach np. 13 w piątek, 31 stycznia, 24 grudnia,
w przeddzień długiego weekendu i podobnie. Nie stresuj się jednak
z tego powodu i nie szukaj w tym złej woli sądu – po prostu tak
wynikało z terminarza sędziego.
2.7. Niedotrzymanie terminów
Bieg terminu wyznaczonego przez sąd rozpoczyna się od dnia
ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia lub od dnia doręczenia
pisma sądowego listem poleconym. W razie wątpliwości decyduje
data stempla pocztowego na kopercie.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.7. Niedotrzymanie terminów
● str.
89
Jeżeli ostatnimi dniami upływu terminu są dni wole od pracy
i święta państwowe, termin ulega przedłużeniu o te dni. Czynność
procesowa podjęta po upływie wymaganego terminu jest
bezskuteczna.
Jeżeli strona procesowa nie dotrzymała terminu nie z własnej winy,
może domagać się jego przywrócenia.
Wniosek o przywrócenie terminu składa się do tego samego sądu
w ciągu tygodnia od jego uchybienia. Jednocześnie ze złożonym
wnioskiem
należy dokonać czynności procesowej.
Okolicznością, która uzasadnia przywrócenie terminu, jest
udokumentowana zaświadczeniem lekarskim choroba, pobyt
w szpitalu, klinice czy sanatorium lub inny ważny powód, na który
strona w danym momencie nie miała żadnego wpływu.
Usprawiedliwieniem takim nie jest wyjazd na wakacje, ślub,
pogrzeb, szkolenie, przegapienie terminu lub przejęcie
pisma przez domownika.
Zgłoszenie wniosku o przywrócenie terminu nie wstrzymuje
postępowania w sprawie ani wykonania orzeczenia. Sąd może jednak
w przypadku uwzględnienia wniosku natychmiast przystąpić do jego
rozpoznania.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
● str.
90
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
Zakładam, że kierowane przeciwko tobie powództwo jest
bezpodstawne i niezawinione. Twój przeciwnik procesowy o tym wie,
a mimo to z jakiegoś sobie znanego powodu jest przekonany o tym,
że proces wygra.
W takiej sytuacji dochodzisz do wniosku, że musi on mieć układy
w sądzie, a przygotowywany przeciwko tobie proces
prawdopodobnie będzie ustawiony.
Istniejący system prawny naszego kraju nie daje obywatelem żadnej
skutecznej obrony przed takim działaniem. Sędziowie są poza
wszelką kontrolą i poza zasięgiem jakiejkolwiek odpowiedzialności.
Składane na nich przez pokrzywdzone strony procesowe skargi
odbijają się rykoszetem i godzą w skarżących. Jest to niewątpliwa
patologia, na którą na razie nie ma sposobu. Lobby prawnicze jest
bardzo wobec siebie solidarne i mocno wzajemnie się wspiera.
Uzasadnione skargi stron procesowych, dziwnym zbiegiem
okoliczności, przeważnie trafiają do nadzorujących sędziów
i prokuratorów, którzy są tuż przed emeryturą. Skargi przeważnie są
automatycznie oddalane jako bezpodstawne. Oskarżanie z kolei
„sprawujących nadzór” jest bezcelowe, albowiem w chwili wpływu
skargi do sądu lub prokuratury apelacyjnej osoby te cieszą się już
zasłużoną emeryturą!
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
● str.
91
Aleksandra F. złożyła skargę na prokuratora prokuratury
rejonowej, Anitę L., która prowadziła postępowanie wyjaśniające
w sprawie z jej doniesienia. Postępowanie dotyczyło zarzutu
sfałszowania dokumentów akt sprawy cywilnej, w której była
stroną pozwaną przez sędziego prowadzącego proces. Aleksandra
F. zarzuciła prokurator Anicie L. pozorowanie postępowania oraz
manipulację dokumentami, które na poparcie zarzutów
przedłożyła. Skarga trafiła do prokuratury nadrzędnej.
Aleksandra F., nie mogąc się doczekać skutków tej kontroli, udała
się w ślad za aktami sprawy do Prokuratury Okręgowej, do której
akta sprawy wraz z jej skargą trafiły. Miała szczęście, bo
wyznaczona do rozpoznania skargi pani prokurator Barbara S.
była obecna w pracy. Aleksandra F. poprosiła o wgląd do akt
sprawy. Prokurator Barbara F. znalazła na podstawie numeru DS.
właściwe akta i otworzyła je w obecności Aleksandry F. Okazało
się, że w okładce akt, oprócz skargi Aleksandry F., żadnych innych
dokumentów z prokuratury nie było! Znajdowała się tam
natomiast, przygotowana do podpisu dla pani prokurator,
odpowiedź oddalająca skargę jako bezpodstawną! Pani prokurator
Barbara S. po „rozpoznaniu” w ten sposób skargi wkrótce udała się
na zasłużoną emeryturę.
Na niekorzyść stron procesowych działa również obowiązująca
procedura postępowania cywilnego i karnego. Ten, kto jest stroną
w procesie cywilnym lub karnym, nie ma żadnych możliwości
sprawowania kontroli nad tym, co faktycznie z jego aktami sprawy
się dzieje, choć ma to ogromny wpływ na wydanie kończącego
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
● str.
92
rozstrzygnięcia w sprawie i waży na jego losie. Ustawodawca błędnie
założył, że kierujący postępowaniami funkcjonariusze prawa są
ponad wszelkim podejrzeniem, że nie imają się ich żadne pokusy
wpływania na bieg spraw, które prowadzą. Jak praktyka pokazuje,
niestety tak się nie dzieje! W cywilizowanych krajach Europy
problem ten rozwiązano w bardzo prosty i stosunkowo tani sposób.
Po każdej czynności procesowej wykonanej w obecności
strony, wręcza się jej kopię protokołu z tej czynności.
Dlaczego ustawodawcy naszego kraju nie wpadli dotąd na ten prosty
i genialny pomysł? Może dlatego, że lobby prawnicze nazbyt mocno
przeciw temu oponuje, pozostawiając sobie z rozmysłem możliwość
wpływu na wydawane rozstrzygnięcia. Gdyby bowiem udało się
wprowadzić taką praktykę jako obowiązującą, być może radosna
i swobodna twórczość sędziów i prokuratorów w „retuszowaniu”
dokumentów procesowych na potrzeby ustawionego wyroku lub
postanowienia zostałaby ukrócona. Z pewnością mniej byłoby
ustawianych procesów karnych i cywilnych. Być może mniej byłoby
niesprawiedliwości i krzywd ludzkich.
Zasłużony sędzia - Zenon L. dochował się obiecującego syna, który
po skończeniu szkół rokował duże nadzieje na przyszłość. Syn był
dorosły i zapragnął się usamodzielnić. Ojciec popierał jego decyzję.
Problem stanowił jednak brak oddzielnego mieszkania dla syna.
Wpływowy sędzia skonsultował się w tej sprawie z odpowiednim
urzędnikiem wydziału zasobów lokalowych Urzędu Miasta. Ten
wskazał mu bardzo piękne rozkładowe, dwupokojowe mieszkanie.
Co prawda zamieszkiwało w tym mieszkaniu starsze małżeństwo,
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
● str.
93
ale urzędnik wziął to na siebie i obiecał, że mieszkanie wkrótce się
zwolni. Nie minęło wiele czasu, a staruszkowie Rozalia i Antoni J.
dostali z urzędu propozycję zamiany mieszkania na nieco mniejsze,
o znacznie gorszym standardzie, bo bez łazienki. Ponieważ oboje
mieli emerytury, po przemyśleniu propozycji doszli do wniosku, że
są za starzy na przeprowadzki i nie będą rezygnować z wygód
i przestrzeni, jaką mają. Atutem było to, że wszystkie świadczenia
do tej pory płacili regularnie. Odmówili więc i zapowiedzieli, że
chcą mieszkać w swoim mieszkaniu aż do śmierci ostatniego z nich.
Po upływie niedługiego czasu staruszkowie odwiedzili grób syna.
Kiedy wracali, z daleka już ujrzeli słup dymu walący z okien ich
mieszkania oraz strażaków uwijających się przy pożarze.
Właściwie nie było już czego ratować. Mieszkanie strawił ogień
wraz z całym dobytkiem ich życia. Staruszkowie schronili się
u córki. Dochodzenie policji niczego w związku z pożarem nie
ustaliło, choć nieoficjalnie przyznano, że było to podpalenie.
Ponieważ nie udowodniono, że ogień wzniecili prawni najemcy
lokalu, gmina przejęła lokal na czas przeprowadzenia kapitalnego
remontu. Remont przeciągał się w nieskończoność a staruszkowie
nie mogli mieszkania odzyskać. Po pół roku dostali powiadomienie
z gminy, że zostali z mieszkania wymeldowani, ponieważ od
sześciu miesięcy faktycznie w nim nie zamieszkują!
Wymeldowanie głównych najemców z kwaterunkowego
mieszkania jest równoznaczne z utratą wszelkich praw do niego.
Staruszkowie zostali bez dobytku i dachu nad głową.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
● str.
94
W międzyczasie syn pana sędziego złożył im wizytę i usiłował
przemówić do rozsądku, „prosił”, aby przestali rozrabiać i nie
upierali się przy chęci utrzymania mieszkania. Perswazja była
brzemienna w skutki, bo Antoni J. zasłabł i wylądował w szpitalu
w stanie przedzawałowym, a Rozalii J. prokuratura postawiła
zarzut napaści i pobicia syna sędziego Zenona L., za co została ona
postawiona przed sądem. Dopiero po interwencji społecznego
stowarzyszenia władze miasta naprawiły błąd i zameldowały
prawnych najemców w ich mieszkaniu.
Jak widać na podstawie powyższego przykładu, w obecnym stanie
prawnym jedyne, co możesz zrobić, to uważnie śledzić, kontrolować
i zapobiegać wszelkim ewentualnym nadużyciom dotyczącym twojej
sprawy! Zapewniam cię, że wbrew pozorom masz jednak pewne
możliwości prawne wynikające z procedury postępowania sądowego.
Aby wygrać ustawiony proces w sądzie, powód musi posłużyć się
fałszywymi dowodami na poparcie swoich roszczeń.
Jan B. podnajął lokal w Warszawie od Olgi G. Z góry wypłacił jej
czynsz za trzy miesiące. Po upływie trzech miesięcy doszedł do
przekonania, że nie musi dalej płacić, ponieważ wynajęty lokal,
w którym za pośrednictwem Grażyny C. prowadził handel odzieżą,
jest kwaterunkowy. Płacić przestał, ale sklepu nie zamknął i nadal
w nim handlował. Natomiast usiłował odzyskać pieniądze, które za
lokal zapłacił. Ponieważ Olga G. stanowczo odmówiła, złożył
przeciwko niej doniesienie o wyłudzeniu od niego kwoty 2000zł.
Prokuratura w postępowaniu wyjaśniającym ustaliła, że
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
● str.
95
w spornym lokalu Jan B. faktycznie prowadzi sklep (legalnie
zarejestrowany) za pośrednictwem Grażyny C. Oboje czerpią zyski
z działalności sklepu. Wobec takiego stanu rzeczy umorzyła
postępowanie z powodu niepopełnienia przestępstwa. Jan B. nie
zaskarżył tego postanowienia. Po sześciu miesiącach użytkowania
przez niego lokalu Zakład Energetyczny odłączył prąd z powodu
nieopłacenia rachunków (rachunki musiała uregulować Olga G.).
Był styczeń, więc Jan B. opuścił lokal wraz z wyposażeniem, które
było własnością Olgi G. Przed wyjściem z lokalu totalnie go
zdemolował. Takie załatwienie sprawy jednak go nie zadowoliło.
Wniósł powództwo cywilne przeciwko Oldze G., w którym domagał
się zwrotu 2000zł. Na poparcie swoich roszczeń przedłożył
własnoręcznie sporządzoną umowę, na której sfałszował podpis
Olgi G. Ponadto posłużył się podstawionym świadkiem, podając
swój adres jako adres zamieszkania świadka. Sędzia prowadzący
proces jawnie nim manipulował. Wymienił protokoły zeznań
świadków pozwanej na podróbki swojej produkcji, dopuścił się
wielu innych rażących nadużyć, aby uprawdopodobnić słuszność
uznania powództwa Jana B. Olga G. Bezskutecznie dochodziła
sprawiedliwości w dwóch instancjach sądu. Akta sądowe jej
sprawy były tak „dopieszczane”, że w końcu z oryginałów ostały
się tylko okładki. Ostatecznie wynikało z nich, że to nie sędzia
Marian N., którego przez rok na sali sądowej spotykała, prowadził
jej proces, tylko jego koleżanka - sędzia Jadwiga L., której z kolei
Olga G. na oczy nigdy nie widziała, choć stawiała się na rozprawy.
Ponadto zakwestionowana przez nią umowa powoda
w niewyjaśnionych okolicznościach znikła z akt sprawy, co
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
● str.
96
potwierdziła prokuratura. Natomiast protokół zeznania
podstawionego świadka również zaginął razem z wnioskiem
powoda o jego przesłuchanie.
Przytoczony przykład wcale nie jest wyjątkiem. W podobny sposób
prowadzonych jest wiele procesów w naszym kraju.
Powód mający układy z sądem, dla podtrzymania swoich
obmyślonych żądań, musi nakłonić świadków, którzy pozornie mają
jakiś związek ze sprawą do składania zeznań niezgodnych z prawdą
albo podstawić świadków, którzy w ogóle ze sprawą nie mają nic
wspólnego, a których zadaniem będzie świadome świadczenie przed
sądem nieprawdy na twoją szkodę. Często osoba, która planuje
„w majestacie prawa” przejąć cudze mienie, dużo wcześniej
przygotowuje sobie zaplecze.
Jan. B. podnajął w swoim budynku lokal użytkowy małżeństwu
Leokadii i Romanowi K. Małżonkowie w wynajętym lokalu
uruchomili sklep spożywczy. Przez kilka miesięcy płacili regularnie
umówiony czynsz Janowi B., który miał sympatyczną żonę. Oba
małżeństwa, będąc w podobnym wieku, zaprzyjaźniły się z sobą.
Kiedy zażyłość między nimi przybrała formę niemalże rodzinną,
Jan B. przystąpił do osaczania ofiar.
Zaczął w obecności „przyjaciół” zdradzać oznaki zaniepokojenia,
zmartwienia, przygnębienia. Jednym słowem coś go gryzło,
a przyjaciele bardzo chcieli mu pomóc. Po długich nagabywaniach,
wyjawił im w końcu, że ściga go Urząd Skarbowy. Jedynym
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
● str.
97
ratunkiem byłoby zatajenie przed urzędem dochodów uzyskanych
z wynajmu lokalu na sklep. Poprosił przyjaciół, aby napisali pismo,
w którym zobowiązują się do spłaty rzekomo należnych zaległości
płatniczych za wynajem lokalu. Zapewnił, że pismo to okaże
wyłącznie w Urzędzie Skarbowym. Po krótkich wahaniach
małżonkowie Leokadia i Roman K. napisali pod dyktando Jana B.
pismo, którego oczekiwał. Po kilku dniach, kiedy przyszli rano
otworzyć sklep, zastali swój towar na ulicy przed sklepem, a drzwi
pozamykane na nowe zamki. Jan B. zagarnął całe wyposażenie ich
sklepu: lady chłodnicze, lodówki, kasy, regały. Oznajmił też
zdumionym najemcom, że zatrzymane przez niego mienie nie
pokrywa całkowitych kosztów jego fikcyjnych strat. Oszukani
małżonkowie wezwali policję. Jan B. okazał jednak napisane przez
nich zobowiązanie. Policja poinformowała ich, że przyjmie wniosek
o ściganie, ale sami muszą ponieść odpowiedzialność karną za
poświadczenie nieprawdy i usiłowanie wprowadzenia Urzędu
Skarbowego w błąd. Wobec takiego stanu rzeczy poszkodowani
wycofali się z postawionych wobec Jana B. oskarżeń. Po miesiącu
otrzymali pozew z sądu, w którym Jan B. domaga się wypłacenia
mu pozostałej należności. Sprawę cywilną toczącą się przed sądem
rejonowym bardzo szybko przegrali. Jan B. przy pomocy
komornika wyegzekwował od nich dodatkowo znaczne pieniądze.
Pechowi najemcy byli tak sprawą zszokowani, że nawet nie
próbowali się skutecznie bronić.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
● str.
98
Mając na względzie powyższy przykład w żadnej sprawie, nikomu nie
poświadczaj nieprawdy. Skutki tego, jak udowodniłam, mogą być
opłakane.
Właściwym do rozpoznania sądem wytoczonego ci powództwa
będzie sąd w twoim rejonie zamieszkania. O tym, że zostałeś
pozwany, dowiesz się z pozwu procesowego przysłanego przez sąd.
Do pozwu będzie dołączone wezwanie do stawienia się na pierwszą
rozprawę. Gdybyś miał kłopoty z prawidłowym odczytaniem daty lub
godziny wezwania do sądu (cyfry daty lub godziny mogą być
niewyraźnie nakreślone), nie polegaj nigdy na swoim
przypuszczeniu i nie zgaduj. Zadzwoń do sekretariatu Wydziału
Cywilnego sądu i upewnij się. Mogłoby się bowiem okazać, że
stawiłeś się w sądzie np. dnia 12 grudnia, a rozprawa odbyła się
w dniu 11 grudnia. Albo stawiłeś się w sądzie o godzinie 16:00,
a rozprawa odbyła się o godz. 15. Wielu pozwanych przegrało proces
pod swoją nieobecność właśnie z powodu popełnienia opisanej
pomyłki. Do głowy im nawet nie przyszło, że ten dwuznaczny zapis
daty lub godziny wcale nie musiał być przypadkowy. Niepisana
zasada głosi bowiem, że nieobecny zawsze przegrywa. Zwykłe
sprawy w pierwszej instancji sądu prowadzi jeden kierujący
procesem sędziaprzy asyście protokolanta.
Jeszcze przed rozpoczęciem procesu dowiedz się, który sędzia będzie
prowadził proces. Gdyby okazało się, że wyznaczony do sprawy
sędzia osobiście lub poprzez członków swojej rodziny, jest
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.8. Zostałeś pozwany przed sąd
● str.
99
bezpośrednio powiązany z tobą lub stroną przeciwną, wówczas na
wniosek strony albo samego sędziego zostaje ze sprawy wyłączony.
W jego miejsce powinien zostać wyznaczony inny, pierwszy z listy
oczekujących sędziów tego sądu. Wniosek o wykluczenie sędziego
składa się do innego składu tego samego sądu. Wnioskowanie
o wykluczenie sędziego z powodu manipulowania przez niego
procesem lub innych karygodnych twoim zdaniem nadużyć
procesowych jest możliwe tylko w teorii. W praktyce to się nie
zdarza. Dlatego nie zawracaj sobie głowy takimi pomysłami.
Skutkują one bowiem jedynie wydłużeniem procesu i znacznym
zwiększeniem kosztów.
Ewa J., jako oskarżona w sprawie z oskarżenia publicznego
uważała, że kierujący procesem sędzia dopuszcza się na jej szkodę
licznych nadużyć. Zarzucała mu manipulowanie procesem,
„poprawianie” protokołów zeznań świadków, wywieranie presji
psychicznej na świadków, a nawet ich niesłuszne karanie,
przewlekłość procesu i wiele innych uchybień. Z tego powodu
wnosiła do sądu liczne wnioski o wyłączenie sędziego ze sprawy.
Wszystkie zostały oddalone. Proces karny przegrała. Sąd drugiej
instancji, po rozpoznaniu wniesionej apelacji, uchylił skazujący ją
wyrok w całości. W uzasadnieniu zwrócił uwagę na osobiste
zaangażowanie sędziego kierującego procesem po stronie
oskarżyciela publicznego.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.9. Odpowiedź na pozew i inne pisma procesowe
● str.
100
2.9. Odpowiedź na pozew i inne pisma procesowe
Sprawdź, czy dostarczone ci pismo procesowe zostało sporządzone
zgodnie z poniższymi warunkami. Każde pismo procesowe powinno
zawierać:
1. Datę i miejsce jego sporządzenia oraz oznaczenie numeru
sygnatury akt.
2. Oznaczenie sądu, do którego jest kierowane, imię i nazwisko lub
nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników.
3. Tytuł – oznaczenie rodzaju pisma, np.: wniosek, skarga, zażalenie
itp.
4. Osnowę pisma oraz dowody na poparcie przytoczonych
okoliczności.
5. Podpis strony lub jej pełnomocnika.
6. Wykaz załączników.
W pismach procesowych, mających na celu przygotowanie rozprawy
(odpowiedź na pozew), należy zwięźle podać stan prawny,
wypowiedzieć się co do twierdzeń strony przeciwnej i dowodów
przez nią powołanych. Należy wskazać dowody, które mają być
przedstawione na rozprawie lub je załączyć.
Do każdego pisma procesowego należy sporządzić tyle odpisów
(także odpisów załączników), ile stron w sprawie uczestniczy. Pisma
procesowe możemy złożyć w biurze podawczym sądu. Urzędnik
sądowy na jednej kopii, którą pozostawiamy dla siebie, postawi
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.9. Odpowiedź na pozew i inne pisma procesowe
● str.
101
pieczęć sądu i datę wpływu pisma. Możemy też pisma sądowe
wysyłać pocztą, listem poleconym.
Pisma sądowe można przesyłać również przez internet lub na
elektronicznych nośnikach energii. Do tego celu należy posłużyć się
elektronicznym podpisem. Pamiętaj, aby uczulić swoich
domowników, niech pod Twoją nieobecność nie odbierają
twoich listów poleconych. Mogą przysporzyć ci w ten sposób
nieodwracalnych szkód. Pismo sądowe odebrane przez domownika
jest traktowane jako doręczone prawidłowo. Jeśli po powrocie
stwierdzisz, że przegapiłeś wyznaczony w piśmie termin do usunięcia
braków lub zaskarżenia postanowienia sądu – sprawa jest dla ciebie
definitywnie zakończona. Nie ma żadnych możliwości prawnych, aby
ten termin przywrócić.
Maria K. podnajmowała pokój u Teresy M. Pomagała jej też
odpłatnie przy drobnych pracach domowych. Teresa M. wyjechała
na kilka dni do krewnych. Kiedy wróciła, Maria K. odczekała
jeszcze jeden dzień, a następnie przekazała jej pobraną za
pokwitowaniem przesyłkę z sądu. Po otwarciu listu Teresa M.,
dowiedziała się, że ma uzupełnić braki formalne złożonego przez
siebie odwołania od wyroku oraz że termin uzupełnienia braków
minął poprzedniego dnia. Maria K. tłumaczyła, że o liście
zwyczajnie zapomniała. Tłumaczenie to jednak nie było całkiem
zgodne z prawdą, o czym Teresa M. dowiedziała się nieco później.
Zaniepokojona wysokimi rachunkami telefonicznymi, wystąpiła do
telekomunikacji o wykaz rozmów. Z wykazu dowiedziała się, że
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.9. Odpowiedź na pozew i inne pisma procesowe
● str.
102
z jej numeru telefonu wykonano wiele połączeń właśnie z jej
przeciwnikiem procesowym, Janem B. Ponieważ sama do niego nie
dzwoniła, doszła do przekonania, że sprytny powód nawiązał
kontakt z jej lokatorką i nakłonił ją do bezprawnego przejęcia
i przetrzymania pisma. W ten sposób Teresa M. została
pozbawiona prawa do swojej obrony przed sądem drugiej
instancji. Żadne wyjaśnienia przytaczanych okoliczności nie
przekonały sądu do przywrócenia terminu.
Kiedy zapoznałeś się już z treścią pozwu, masz jakieś wyobrażenie
o osobie, która go przeciwko tobie wniosła i o żądaniach, które
wobec ciebie wysuwa. Zakładam, że jest to „niebezpieczny”
przeciwnik, skoro do swoich niecnych celów użył i skorumpował
funkcjonariuszy publicznych reprezentujących organy orzekania.
Musisz się więc bardzo dobrze do swojej obrony przygotować.
Zastanów się, czy chcesz złożyć odpowiedź na pozew. Masz na to
siedem dni, licząc od daty stempla pocztowego na kopercie. Gdybyś
się zdecydował, musiałbyś zapoznać swego przeciwnika procesowego
ze swoją linią obrony i z dowodami, jakie na jej poparcie posiadasz.
Moim zdaniem nie warto się tak odkrywać. Mając na względzie fakt,
że kierujący procesem sędzia może być zaangażowany po stronie
powoda, lepiej nie uprzedzać go o mocnych stronach obrony, a karty
odkryć dopiero na sali sądowej. Jeśli jednak sąd uzna, że sprawa jest
zawiła lub dotyczy rozrachunku między stronami, może cię
zobowiązać do udzielenia odpowiedzi na pozew. Może też zarządzić
dodatkową wymianę pism między tobą a powodem jeszcze przed
otwarciem procesu. Kolejność wymiany pism powinna być
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.9. Odpowiedź na pozew i inne pisma procesowe
● str.
103
zachowana. Z przysłanego z sądu odpisu pozwu sporządź jego
kserokopię.
Oryginał odpisu zachowaj w bardzo
bezpiecznym miejscu. Zdarza się bowiem, że w trakcie procesu,
po skutecznym podważeniu zarzutów postawionych w pozwie, jego
treść w jakiś niewytłumaczalny sposób zmienia się w istotnych dla
sprawy szczegółach. Wtedy nawet najmocniejsze argumenty
przytoczone przez pozwanego nagle zupełnie tracą swoją moc. Jeśli
więc stracisz oryginał odpisu pozwu, nie będziesz mógł tego w żaden
sposób udowodnić. A cały trud (również finansowy) związany
z pozyskaniem dowodów, świadków, dokumentów może okazać się
całkiem nadaremny. Nikogo nie przekonasz do swoich racji, bo
przecież nikt nie chce być do nich przekonany.
2.10. Przygotowanie do obrony
Abyś miał szansę wygrać proces, musisz zaangażować do tego
wszelkie dostępne prawem środki i możliwości. A więc:
1. Zapoznaj się z aktami sprawy w sądzie.
2. Zażądaj wydania kserokopii wszystkich przedłożonych przez
powoda dokumentów dowodowych (jedna karta wydanej przez
sąd kserokopii kosztuje jeden złotych). Na skserowanych
dokumentach stanowiących istotę „sporu” domagaj się
postawienia pieczęci sądu uwierzytelniającej te
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.10. Przygotowanie do obrony
● str.
104
kserokopie. Pieczęć powinna być postawiona na każdej stronie
karty. (Opieczętowanie jednej karty kosztuje sześć złotych).
3. Pamiętaj o wykonaniu kserokopii z listy świadków powołanych
przez powoda.
4. Nagraj rozmowy, które mogą udowodnić twoje racje.
5. Zrób zdjęcia, które mogą stanowić dowód na okoliczność wyglądu
spornej rzeczy, domu, zabudowania, miejsca, zażyłości osób
mających związek ze sprawą.
6. Zgromadź dokumenty przemawiające na twoją rzecz.
7. Zrób kserokopie swoich dokumentów. Każdą kartę kserokopii
uwierzytelnij własnym podpisem i datą (na marginesie pisma).
8. Złóż wniosek o powołanie swoich świadków obrony. We wniosku
podaj dokładne dane świadków i adresy ich zamieszkania.
9. Kup, pożycz, zdobądź dyktafon szpulowy. Wymień w nim baterie
i załóż długą taśmę (korzystaj z niego jawnie lub z ukrycia na
każdej rozprawie).
10. Spisz bardzo szczegółowo i chronologicznie swoją wersję
wydarzeń. Przytocz w piśmie wszelkie okoliczności sprawy
i posiadane na ich poparcie dowody.
11. Złóż wniosek o wystąpienie sądu do innych sądów lub urzędów
o udostępnienie koniecznych dokumentów, których sam nie
możesz pozyskać lub o zobowiązanie powoda do ich wydania, jeśli
je posiada.
12. Jeśli powód jest reprezentowany przez pełnomocnika, możesz
we wniosku domagać się, aby sąd wyznaczył mu termin do
złożenia wszystkich twierdzeń, zarzutów i dowodów pod
rygorem prawa ich powoływania w dalszym postępowaniu.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.10. Przygotowanie do obrony
● str.
105
Jeszcze przed terminem rozprawy głównej przeanalizuj dokładnie
listę świadków powołanych przez powoda – twojego przeciwnika
procesowego.
Jeżeli nazwisko i imię świadka jest dla ciebie zupełnie nieznane,
nigdy się z tą osobą nie zetknąłeś i nie ma ona absolutnie żadnego
związku z okolicznościami powództwa, możesz powziąć słuszne
podejrzenie, że jest to podstawiona do sprawy osoba, której
zadaniem będzie z premedytacją świadczyć przed sądem nieprawdę
na twoją szkodę. W takiej sytuacji udaj się pod wskazany adres
świadka i rozpytaj (również sąsiadów), czy osoba taka faktycznie tam
zamieszkuje. Jeśli okaże się, że nikt nie potrafi jej zidentyfikować,
masz pewność, że twoje podejrzenia są słuszne. Może okazać się, że
podany adres podstawionego świadka jest adresem powoda lub jego
bliskiej rodziny. Gdyby tak było, masz szansę zdemaskować go przed
sądem. Zakładam, że jesteś już w posiadaniu uwierzytelnionej
przez sąd kserokopii listy świadków powoda. Jeśli nie – masz
problem. Nazwisko tego świadka zniknie z listy świadków powoda.
W celu ustalenia faktycznego adresu zamieszkania świadka, możesz
udać się do Wydziału Ewidencji Ludności właściwego urzędu i złożyć
pisemne zapytanie, czy faktycznie interesująca cię osoba jest
zameldowana pod wskazanym adresem. Ze względu na ochronę
danych osobowych wniosek musisz umotywować tym, że osoba ta
podała nieprawdziwe dane sądowi na twoją szkodę, więc chcesz
ustalić jej adres, aby wezwać ją ponownie na świadka. W takiej
sytuacji urząd jest zobowiązany udzielić ci odpowiedzi.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.10. Przygotowanie do obrony
● str.
106
W skrajnym przypadku możesz wystąpić z pisemną prośbą do
Centralnego Biura Adresowego. Mieści się ono w Warszawie przy ul.
Kazimierzowskiej 60.
Sądy cywilne nie sprawdzają, czy powołany przez stronę procesową
świadek faktycznie jest osobą, za którą się podaje i czy jest
zameldowany pod wskazanym we wniosku adresem. Przed sądem
może stanąć zatem dowolna osoba ,złożyć zeznanie o pożądanej dla
strony procesowej treści i spokojnie się oddalić. Jeżeli nieświadomy
podsądny, przeciwko któremu zeznaje świadek, nie zażąda okazania
dowodu osobistego świadka, zeznanie to może być nawet podstawą
wydania wyroku.
Zofia M. w toczącym się z jej udziałem procesie usiłowała ustalić
dane świadka, który został do sprawy przesłuchany pod jej
nieobecność. Ponieważ nie zgadzała się z treścią złożonych
przeciwko niej zeznań, udała się pod wskazany we wniosku adres
świadka. Okazało się, że świadek już od dawna nie mieszka pod
tym adresem. Ponieważ zeznania świadka miały dla sprawy dużą
wagę, Zofia M. nie ustawała w jego poszukiwaniach. Po latach
przypadkowo wpadła na trop świadka. Okazało się, że wcześniej
nie mogła ustalić jego miejsca stałego zameldowania (nawet przy
pomocy centralnego biura adresowego), ponieważ nazwisko
świadka we wszystkich protokołach sądowych i dokumentach z akt
sprawy było przekręcone. W nazwisku świadka zamiast „a”
wpisywano „e”.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.10. Przygotowanie do obrony
● str.
107
Nazwisko więc zamiast, załóżmy, Łapicka brzmiało Łepicka. Ten
zamierzony błąd kosztował Zofię M. bardzo drogo. Zofia M.
powiadomiła o swoim odkryciu prokuraturę. Otrzymała
odpowiedź, że nie ma racji, bo we wszystkich dokumentach z akt
sprawy świadek figuruje pod prawidłowy nazwiskiem – „Łapicka”!
Tym razem również niczego nie mogła udowodnić.
Trzeba przyznać, że jej kilkuletnie, kosztowne poszukiwania
świadka (również przy pomocy prokuratury) należy złożyć na karb
jej roztargnienia i niedokładnego czytania akt sprawy. Gdyby
bowiem Zofia M. wcześniej sporządziła uwierzytelnione kopie tych
dokumentów, a następnie przechowała je w bezpiecznym miejscu,
być może miałaby szansę na uchylenie prawomocnego wówczas
wyroku.
Niestety, w najgorszych nawet snach nie przewidziała, że treść
dokumentów z akt sądowych zmienia się dowolnie, w zależności od
potrzeby chwili i interesu kierującego procesem sędziego. Nie
przewidziała, że prokurator zamiast ścigać opisane przestępstwa,
będzie je zacierał i osłaniał tym samym nieuczciwego sędziego.
A zeznanie, które do sprawy złożyła, posłuży wyłącznie za
instruktaż zatarcia wytkniętych nadużyć.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.11. Skarga o wznowienie powództwa z powodu nieważności
● str.
108
2.11. Skarga o wznowienie powództwa
z powodu nieważności
Jeżeli doświadczyłeś podobnych nadużyć w procesie, w którym byłeś
stroną pozwaną, masz prawo wnieść skargę o wznowienie
powództwa z powodu nieważności. Termin do wniesienia
takiej skargi wynosi trzy miesiące licząc od dnia, w którym
dowiedziałeś się o popełnionym na twoją szkodę przestępstwie (np.
sfałszowania konkretnego dokumentu z akt sprawy), o ile miało ono
istotny wpływ na wydany wyrok. Jednak przed wniesieniem takiego
powództwa zrób w sądzie uwierzytelnione kopie dokumentów,
których autentyczność usiłujesz podważyć i przechowaj je w bardzo
bezpiecznym miejscu. Zapewniam cię, że twoje mieszkanie ani
mieszkania twoich bliskich, w żadnym razie nie są do tego
odpowiednie. Z chwilą, kiedy popełniony czyn jest ci już znany,
musisz także powiadomić o nim prokuraturę. Skargę o wznowienie
procesu z powodu nieważności możesz wytoczyć w terminie do
pięciu lat od uprawomocnienia się wyroku do sądu, w którym proces
się toczył. W sprawie występujesz jako powód, a strona przeciwna
jako pozwana.
Orzekając uchylenie zaskarżonego wyroku, sąd orzeka o zwrocie
spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu
stanu poprzedniego. Nie zamyka ci to dalszej drogi dochodzenia
zwrotu poniesionych strat oddzielnym pozwem procesowym. Tyle
głosi teoria. W praktyce uchylenie prawomocnego wyroku sądu
ustawionego procesu chyba się nie zdarza!
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.11. Skarga o wznowienie powództwa z powodu nieważności
● str.
109
Przeszkodą są podjęte zobowiązania finansowe pomiędzy powodem
takiej sprawy a przychylnym dla niego sędzią. Sędziowie – w końcu
też ludzie, nie kwapią się do tego, aby psuć sobie wzajemnie
dochodowe „interesy”. Nie jest to wcale obraza szacownego zawodu
sędziowskiego. Przecież sami sobie na taką opinię wśród
społeczeństwa swoimi poczynaniami zapracowali, wydając w wielu
sprawach kontrowersyjne wyroki, niemające żadnego
odzwierciedlenia w faktach i okolicznościach rozpoznawanych
spraw. Z definicji sądy są niezawisłe. Definicja jednak nie precyzuje,
od czego mają być niezawisłe. Wielu sędziów być może uznaje, że są
niezawiśli przede wszystkim od odpowiedzialności. Wydane
orzeczenia mogą być też niezawisłe od prawdy, etyki zawodowej,
prawa, logiki, siły ciążenia, matematyki i Bóg wie, czego jeszcze. Jeśli
więc na przykład sędzia orzeknie, że ryby fruwają, a stwierdzenie to
prześliźnie się przez wyższe instancje sądu, po czym się
uprawomocni, to jednak pozostaje ono nieprawdą!
2.12. Proces
Pamiętaj, że w trakcie trwania procesu masz obowiązek informować
sąd o każdej swojej nieobecności w miejscu zamieszkania trwającej
dłuższej niż czternaście dni oraz o zmianie miejsca pobytu. Wysłane,
a nieodebrane przez ciebie kolejny raz pismo sądowe wraca do akt
sprawy i uważa się je za prawidłowo doręczone. A wszelkie czynności
procesowe wykonane pod twoją nieobecność są ważne. Pilnuj więc
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.12. Proces
● str.
110
terminów swoich spraw. Jeśli musisz wyjechać na kilka dni,
utrzymuj telefoniczny kontakt z sekretariatem sądu i dopytuj
o wszystko, co dzieje się w twojej sprawie. Jeżeli z powodu choroby
nie możesz stawić się na wyznaczony termin sprawy,
natychmiast wyślij do sądu zwolnienie lekarskie
z wnioskiem o odroczenie terminu rozprawy. Gdybyś o tym
zapomniał, sąd poprowadzi sprawę pod twoją nieobecność.
Sąd odroczy sprawę w przypadku, kiedy strona nie została
prawidłowo powiadomiona o terminie lub kiedy powstała nagła
przeszkoda uniemożliwiająca jej stawienie się przed sąd, która to
przeszkoda jest sądowi znana. Każda ze stron procesowych może
domagać się we wniosku przeprowadzenia procesu pod jej
nieobecność. Wówczas wydanego w sprawie wyroku nie uważa się
za zaoczny. Sąd nie informuje takiej strony dodatkowym pismem
o sentencji wyroku i terminie jego zaskarżenia.
Proces jest jawny. Każdy, kto skończył 18 lat, może być obecny na
sali rozpraw. Sprawie przewodniczy i kieruje jeden sędzia.
Protokolantka protokołuje przebieg procesu. Teoretycznie jest
zobowiązana do wiernego odtwarzania tego, co dzieje się na sali
obrad. W praktyce, jak powszechnie wiadomo, bywa z tym bardzo
różnie. Protokolantka jest uzależniona od kierującego procesem
sędziego stosunkiem pracy. Może nie w dosłownym sensie, jednakże
opinia sędziego, z którym pracuje, ma wielką wagę. Gdyby bowiem
sędzia był z jej pracy niezadowolony, dalsze jej zatrudnianie byłoby
bezcelowe. Dlatego protokolantka dba o dobre relacje ze swoim
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.12. Proces
● str.
111
szefem (sędzią) i o sympatyczną atmosferę w pracy. Bywa, że nie
notuje dosłownie tego, co strona lub świadek mówi, ale notuje to, co
prowadzący rozprawę sędzia chce, żeby notowała. Niekiedy ta
bezprawna współpraca posuwa się o wiele dalej:
Zuzanna S. udała się do sądu, aby przejrzeć protokół z ostatniej
rozprawy, w której była oskarżoną. Poinformowano ją, że akta są
u sędziego kierującego procesem - Daniela K. Zuzanna S. nie
zrezygnowała i po jej interwencji u prezesa sądu sekretarz
przyniósł akta z pokoju sędziego (pod jego nieobecność). Uzyskała
więc wgląd do akt sprawy. Skupiła się na ostatnim protokole,
którym była szczególnie zainteresowana.
Odkryła, że oryginał protokołu był w trakcie „obróbki”. W wielu
miejscach przekreślono ołówkiem fragmenty zdań i w ich miejsce
dopisano ręką sędziego Daniela K. inne, „właściwe” treści. Tak
„poprawione” zeznania świadków obrony zupełnie straciły
pierwotny sens i wagę. Oczywiste jest, że po naniesieniu
„poprawek” protokół został ponownie przepisany przez
protokolantkę. Złożona na sędziego skarga nie znalazła
zrozumienia w oczach prezesa sądu, w którym proces się toczył ani
nawet w sądzie wyższej instancji.
Po wywołaniu sprawy wszyscy wezwani i publiczność wchodzą na
salę. Strony procesowe i ich pełnomocnicy zajmują miejsca
naprzeciw siebie. Kierujący procesem sędzia ogłasza otwarcie
procesu, wymienia stające przeciwko sobie strony, informuje
o wysuwanym w powództwie roszczeniu, a następnie wzywa kolejno
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.12. Proces
● str.
112
strony, aby się do niego ustosunkowały. Zakładam, że powód
podtrzymuje swoje stanowisko jak w pozwie procesowym. Natomiast
ty – pozwany, oświadczasz, że nie zgadzasz się z roszczeniami
powoda, które w całości są bezpodstawne, co wykażesz w toku
postępowania. Po sprawdzeniu obecności sąd wzywa świadków do
opuszczenia sali rozpraw. Na pierwszej rozprawie sąd winien
zmierzać do pogodzenia stron i zawarcia ugody. Jeśli podjęta przez
sąd próba nie przynosi oczekiwanych rezultatów, przystępuje do
czynności procesowych. W twojej sprawie być może taka próba
w ogóle nie zostanie podjęta. Gdyby sąd cię (pozwanego) wezwał do
złożenia wyjaśnień w pierwszej kolejności, grzecznie, ale
stanowczo odmów. Powołaj się na swoje prawo do obrony. Jako
strona pozwana, masz prawo odnieść się do żądań powoda
wyłuszczonych przed sądem. Nie możesz jednak tego uczynić w tym
momencie, gdyż jeszcze ich nie poznałeś.
Roman B. był stroną pozwaną w sprawie cywilnej. Ponieważ był to
jego pierwszy kontakt z sądem, czuł przed nim wielki respekt
i obawę. Nie podejrzewał nawet, że jego przeciwnik procesowy ma
zażyłe stosunki z przewodniczącym sędzią. Kiedy przyszła kolej
składania wyjaśnień przez strony procesowe, sędzia zamiast
powoda, wezwał pozwanego przed ławę świadków. Sędzia
zapytał:
- Czy pozwany wie, po co został wezwany?
-Tak - odpowiedział Roman B.
- A co pozwanemu jest w związku z tym wiadome? - pytał sędzia.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.12. Proces
● str.
113
- Wszystko, proszę sądu - odpowiedział Roman B. zaszczycony tym,
że został wezwany jako pierwszy. Następnie wyłuszczył wszystkie
żale, jakie do powoda miał oraz dowody i argumenty, jakie
posiadał na odparcie pozwu. Po wysłuchaniu jego wyjaśnień
adwokat powoda wstał i poprosił o przerwanie w tym miejscu
rozprawy, ponieważ za kilka minut broni klienta w sądzie karnym
i w żadnym razie nie może go zawieść. Sąd przychylił się do tej
prośby i zamknął posiedzenie sądu. W sprawie natomiast
wyznaczył nowy termin. Podczas nowego posiedzenia sądu
wyjaśnienia składał powód. Nadzwyczaj zgrabnie i bez problemów
podważył dowody przytoczone wcześniej przez pozwanego. Mało
tego, posiadał na nie kontrdowody, o których pozwany nie miał
zielonego pojęcia. Po zapoznaniu się z nowymi dowodami powoda
pozwany zachodził w głowę, skąd to się mogło wziąć?
- Przecież ja tego nie pisałem - dziwił się i zarzekał pozwany. Sąd
nie dał się jednak przekonać i na drugim posiedzeniu zamknął
proces, uznając powództwo w całości.
Kolejność składania wyjaśnień ma więc zasadnicze znaczenie.
Dlatego domagaj się zaprotokołowania całego zajścia. Skoro
wszystko wróci do przepisowej normy, w pierwszej kolejności do
złożenia wyjaśnień zostaje wezwany powód. Zwięźle i rzeczowo
winien przedstawić swoje roszczenie oraz dowody na ich poparcie.
W trakcie składania wyjaśnień przez powoda zachowaj stoicki
spokój. Nie przerywaj mu, nie wchodź w słowo, nie wykrzykuj.
Trzymaj nerwy na wodzy i bacz, abyś swoim zachowaniem nie
dopuścił się obrazy sądu. Stronniczy sąd wykorzysta każdą okazję,
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.12. Proces
● str.
114
aby cię pognębić i wyprowadzić z równowagi. Może nałożyć na ciebie
przepisową karę grzywny lub aresztu. Jako pozwany notuj wątpliwe
fragmenty zeznań powoda. Formułuj do nich pytania. Pamiętaj, że
forma pytania nie może sugerować odpowiedzi. Po złożeniu
wyjaśnień przez powoda sąd winien udzielić ci głosu w celu zadania
pytań. Zadawaj powodowi takie pytania, które mają istotne
znaczenia dla obalenia powództwa. Jeśli trzeba, domagaj się
konfrontacji powoda ze swoim świadkiem. Okaż powodowi (za
przyzwoleniem sądu) dowody, które przeczą jego twierdzeniom
i żądaj, aby się do nich ustosunkował.
Następnym etapem procesu jest twoja kolej składania wyjaśnień.
Stając przed sądem, weź ze sobą spisane wcześniej zeznanie. Możesz
z tych notatek swobodnie korzystać. W swoich wypowiedziach nie
spiesz się i nie plącz. Spokojnie, rzeczowo, punkt po punkcie
przedstaw swoje racje związane z okolicznościami sprawy i przywołaj
przedłożone dowody. Bardzo ważne jest, abyś był przekonany do
swoich wypowiedzi i pewny ich. Nie okazuj niepokoju, będzie
on poczytany przeciwko tobie.
W trakcie składania wyjaśnień możesz:
- Przedkładać sądowi przyniesione ze sobą dokumenty i dowody.
- Wnosić o okazanie (za zgodą sądu) tych dokumentów powodowi
i domagać się ustosunkowania do nich.
Jeżeli sąd zażąda, abyś posiadany oryginał dokumentu, który
świadczy na twoją korzyść, przekazał do akt sprawy, wówczas musisz
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.12. Proces
● str.
115
się zobowiązać, że uczynisz to, jednak dopiero po
potwierdzeniu przez sąd zgodności sporządzonej
kserokopii tego dokumentu, którą zachowasz dla siebie.
Zgodność dokumentów (za opłatą) potwierdza sekretariat sądu.
Kiedy skończysz swobodną wypowiedź, do zadawania pytań
przystąpi pełnomocnik powoda, a następnie on sam. Odpowiadaj
rzeczowo. Nie daj się wciągać w nowe, nieistotne dla sprawy wątki.
Jeżeli zadane pytanie sugeruje odpowiedź, odmów odpowiedzi.
Odmów odpowiedzi również wtedy, jeżeli może ona grozić
odpowiedzialnością karną lub skarbową tobie lub twoim
najbliższym. Uchyl się również od odpowiedzi na pytanie, które nie
ma związku ze sprawą, a jego celem jest jedynie naruszenie twojej
godności osobistej lub uwłaczanie bliskim tobie osobom.
W przypadku, kiedy rozprawa zostanie nagle z jakiegoś powodu
przerwana i odroczona, a ty byłeś przy głosie lub miałeś zamiar
skorzystać z przysługującego ci uprawnienia do zadania pytania
powodowi lub zaprzeczenia jego wypowiedzi do przedłożenia
dowodu, do okazania dokumentu lub skonfrontowania świadków –
wnoś o zaprotokołowanie tego faktu.
Po otwarciu nowego posiedzenia w sprawie – wstań i wnioskuj
o zachowanie twojego prawa do rozpoczęcia posiedzenia
od tego miejsca, w którym zostało ono niespodziewanie
przerwane.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.13. Zeznania świadków
● str.
116
2.13. Zeznania świadków
Stawiennictwo wezwanego przez sąd świadka jest obowiązkowe. Za
nieusprawiedliwioną nieobecność sąd może nałożyć karę grzywny do
1000zł.
Świadka, który mimo nałożonej grzywny, nadal uchyla się od
stawiennictwa, na wniosek sądu policja sprowadzi siłą.
Następnym etapem procesu jest przesłuchanie wezwanych do
sprawy świadków. W pierwszej kolejności powinni być słuchani
świadkowie strony pozywającej – powoda. Następnie świadkowie
strony pozwanej – pozwanego.
Świadek, który jeszcze nie zeznawał, nie może przysłuchiwać się
zeznaniom składanym przez innego świadka. Dopiero po
złożeniu zeznań może pozostać na sali rozpraw. Jeśli po
przesłuchaniu części świadków sąd ogłosi krótką przerwę
w rozprawie (dla przewietrzenia sali), wnoś o to, aby przesłuchani
świadkowie pozostali jednak na sali ze względu na możliwość
kontaktowania się z tymi, którzy oczekują na przesłuchanie. Sąd
poprzez zadawanie pytań formalnych winien ustalić tożsamość
świadka - jego miejsce zamieszkania, wiek, zawód, miejsce pracy,
źródło dochodu, stan rodzinny. Następnie sąd zapytuje strony
procesowe, czy zgadzają się na przesłuchanie świadka bez
zaprzysiężenia. Jeśli strony zgodnie wyrażą taką wolę, świadek
zostanie pouczony przez sąd o obowiązku mówienia prawdy i nie
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.13. Zeznania świadków
● str.
117
zatajaniu niczego, co mu jest w sprawie wiadome oraz o zagrożeniu
karnym za składanie fałszywych zeznań.
We własnym interesie zawsze żądaj zaprzysiężenia świadka.
Szczególnie zaś świadka strony przeciwnej. Podczas składania roty
przysięgi wszyscy obecni na sali wstają. Złożenie przysięgi przez
świadka dyscyplinuje go. Ponadto, jak wcześniej pisałam, większa
jest odpowiedzialność karna za złożenie fałszywych zeznań pod
przysięgą niż bez. Po złożeniu przysięgi przez świadka wstań
i wnoś o okazania tobie dowodu osobistego świadka.
Szczególnie wówczas, gdy nie znasz tej osoby i masz obawy, że
świadek może być podstawiony. O nurtującym cię podejrzeniu
śmiało sądowi powiedz.
Zawsze, kiedy zwracasz się do sądu lub strony przeciwnej – wstajesz.
Wstajesz również, gdy sąd wchodzi i wychodzi z sali obrad. W trakcie
składania zeznań przez świadka, jak wcześniej uczulałam, zachowaj
spokój, bez względu na to, co świadek mówi. Notuj natomiast
wszelkie kłamliwe twoim zdaniem wypowiedzi świadka i inne ważne
okoliczności, które przytacza. Po skończeniu zeznania do zadawania
pytań świadkowi przystępuje adwokat powoda, a następnie sam
powód. Notuj również i te pytania i odpowiedzi. Kiedy nadejdzie
twoja kolej zadawania pytań , najpierw przytocz wypowiedzi
świadka, z którymi się nie zgadzasz, a następnie im
zaprzecz. Gdybyś tego nie uczynił, sąd może uznać te wypowiedzi
za prawdziwe. Następnie przepytaj świadka na okoliczność
wszystkich wątków, które chcesz podważyć. Po przesłuchaniu
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.13. Zeznania świadków
● str.
118
ostatniego świadka wezwanego na wyznaczony dzień rozprawy sąd
wzywa strony do składania wniosków. Możesz złożyć wniosek:
- O przeprowadzenie konfrontacji powoda z twoim świadkiem.
- O przeprowadzenie dowodu z pisma pozwanego na sali sądowej.
- O przeprowadzenie innych niezbędnych czynności dowodowych.
- O zobowiązanie strony przeciwnej do przedłożenia dowodu, który
jest w jej posiadaniu.
- O wystąpienie przez sąd do innych sądów, urzędów i instytucji.
- O wydanie dokumentów, których sam nie jesteś w stanie zdobyć.
Możesz złożyć każdy inny wniosek, który jest istotny dla
rozstrzygnięcia sporu.
Możesz także wnosić o oddalenie wniosków strony przeciwnej, jeżeli
zmierzają jedynie do przewlekłości procesu lub mogły i powinny być
przeprowadzone wcześniej.
Przed zamknięciem posiedzenia sądu nadszedł czas, abyś złożył
wniosek o odczytanie całego protokołu rozprawy. Sąd nie
powinien oddalić tego wniosku i protokół rozprawy przeczytać.
Podpowiadam, że jest to doskonała sposobność do nagrania na
taśmę całego przebiegu rozprawy. Jeżeli stwierdzisz, że w protokole
są braki, błędy lub przekłamania – domagaj się ich sprostowania.
Wszyscy obecni mają świeżo w pamięci przebieg procesu. Nie
powinno być więc żadnych rozbieżności w ustaleniu zaistniałych
faktów.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.13. Zeznania świadków
● str.
119
Po odczytaniu protokołu rozprawy i uwzględnieniu lub oddaleniu
wniosków stron sąd zamyka posiedzenie i wyznacza kolejny termin
sprawy. O terminie powiadamia strony przed wyjściem z sali
rozpraw. Przy najbliższej sposobności, jeszcze przed datą kolejnej
rozprawy, udaj się do sądu i pobierz kserokopię protokołu
z całej rozprawy. Przeczytaj ją uważnie w domu. Jeśli stwierdzisz
braki lub błędy, możesz wnosić o ich usunięcie na najbliższym
posiedzeniu sądu, bezpośrednio po otwarciu przewodu sądowego.
Zapewniam cię, że warto gromadzić wszystkie protokoły z kolejnych
rozpraw. Przechowuj je wg dat wpięte do segregatora. Przydadzą ci
się z pewnością w dalszym postępowaniu odwoławczym. Aż do
zamknięcia rozprawy możesz przytaczać okoliczności faktyczne
i dowody na uzasadnienie swoich wniosków oraz dla odparcia
twierdzeń i wniosków strony przeciwnej. Nie możesz jednak grać na
zwłokę i nie wykonywać poleceń sądu. Jako pozwany nie możesz
odmówić wdania się w spór dotyczący istoty sprawy, mimo że
wniosłeś zarzuty formalne, np. co do wiarygodności dowodów
z zeznań świadków. W trakcie procesu na wniosek stron sąd może
wydawać różne jawne postanowienia, np. postanowienie
o dopuszczeniu dowodu, o oddaleniu dowodu, o zabezpieczeniu
powództwa, o odroczeniu procesu, o powołaniu biegłych itp.
Wydanych postanowień sąd nie musi uzasadniać, natomiast muszą
być one wpisane do protokołu. Postanowienia wydane na
posiedzeniu niejawnym muszą być stronom doręczone wraz
z uzasadnieniem oraz pouczeniem o ich zaskarżeniu. Wydane
postanowienia, które nie kończą sprawy, mogą być przez sąd
uchylane nawet wtedy, kiedy są prawomocne.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.13. Zeznania świadków
● str.
120
Na rozprawie poprzedzającej zamkniecie procesu strony
winny złożyć sądowi spis kosztów. Jeśli tego nie uczynią,
roszczenie o zwrot kosztów wygasa. Na koszty uczestnictwa
procesowego strony występującej bez adwokata składają się
faktycznie poniesione przez nią koszty sądowe, koszty dojazdów do
sądu oraz wartość utraconego zarobku. Koszty adwokackie są ściśle
określone ustawą i nie mogą przekraczać wynagrodzenia jednego
adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.
Strona może złożyć wiosek o przyznanie jej zwrotu kosztów wg norm
przepisowych.
Jako pozwany, masz prawo domagać się okazania złożonego sądowi
spisu kosztów przez pełnomocnika przeciwnika procesowego lub
jego samego.
Halina J. wytoczyła Janowi D. sprawę o wznowienie procesu
z powodu nieważności. Jana D. reprezentował w sprawie
pełnomocnik Grzegorz S. Sprawa została rozpoznana na
pierwszym i jedynym posiedzeniu, trwającym ok. 20 min. Przed
ogłoszeniem postanowienia, adwokat Grzegorz S. przedłożył
sądowi kartkę i oświadczył że wręcza rozliczenie swoich kosztów.
Halina J., która wcześniej już miała do czynienia z praktykami
stosowanymi przez tego adwokata, chciała wiedzieć, jakie koszty
poniósł adwokat, który mieszka obok budynku sądu i który
żadnych czynności w sprawie, oprócz tego, że się stawił, nie
wykonał. Podeszła więc do stołu sędziowskiego i wyrwała z rąk
sędziego dokument, który ten usiłował schować do akt sprawy.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.13. Zeznania świadków
● str.
121
Okazało się, że rzekome rozliczenie kosztów, stanowiła czysta
kartka papieru! Mimo tej wpadki sędzia nie miał żadnych
skrupułów, aby zasądzić Halinie J. koszty adwokackie w wysokości
2000zł.
2.14. Dowody
Postępowanie dowodowe odbywa się przed sądem. Jeżeli koszt
przeprowadzenia dowodu jest zbyt duży lub sprzeciwia się temu
charakter dowodu lub inne poważne niedogodności, sąd zleci
przeprowadzenie dowodu jednemu ze swoich członków lub innemu
sądowi. Sąd oznaczy też fakty podlegające stwierdzeniu, środek
dowodowy, miejsce i termin jego przeprowadzenia. O miejscu
i terminie przeprowadzenia dowodu strony są powiadamiane. Warto
stawić się na ten termin i być obecnym przy przeprowadzaniu
czynności dowodowej, szczególnie gdy dotyczy przesłuchania
świadków przez inny sąd w ramach pomocy sądowej. Twoją
nieobecność natychmiast wykorzysta powód i stronniczy sędzia.
Natomiast przesłuchany pod twoją nieobecność świadek może
pominąć istotne dla ciebie okoliczności zdarzenia!
Jako pozwany masz prawo do zgłaszania uwag i zastrzeżeń do
sposobu przeprowadzenia czynności dowodowej.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.14. Dowody
● str.
122
Jeszcze przed wszczęciem postępowania możesz złożyć do sądu
wniosek o zabezpieczenie dowodu, gdy zachodzi obawa, że jego
przeprowadzenie w późniejszym terminie będzie niewykonalne lub
znacznie utrudnione. Możesz to zrobić również wtedy, gdy z innych
przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy.
Niestawiennictwo stron procesowych nie wstrzymuje
przeprowadzenia dowodu, chyba że obecność strony jest
bezwzględnie konieczna.
Czynność dowodowa jest protokołowana. Wszyscy obecni składają
podpisy na spisanym protokole. Odmowę złożenia podpisu lub
niemożność stwierdza się w protokole.
2.15. Dokumenty
Dokumenty urzędowe prawidłowo sporządzone stanowią dowód
tego, co zostało w nich oświadczone. Dokument prywatny dowodzi,
że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte
w dokumencie.
Jeżeli czynność prawna wymaga sporządzenia pisemnej umowy,
dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na jej zawarcie jest
możliwe tylko wówczas, gdy spisana umowa została utracona. Każdy,
kto jest w posiadaniu dokumentu stanowiącego dowód faktu
o istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy znaczeniu, na żądanie sądu
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.15. Dokumenty
● str.
123
winien dokument okazać. Strona, która dokument posiada, nie
może odmówić jego okazania tylko dlatego, że grozi jej
z tego powodu przegranie procesu.
Jeżeli dokument znajduje się w aktach organu państwowego,
wystarczy przedłożyć jego poświadczony odpis lub wyciąg
z dokumentu. W przypadku kiedy strona nie może ubiegać się
o wydanie dokumentu, na jej wniosek uczyni to sąd. Za
nieuzasadnioną odmowę wydania posiadanego dokumentu przez
osobę trzecią sąd może ukarać ją grzywną.
Strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego lub
twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie jest niezgodna z prawdą,
powinna przytoczyć okoliczności, które to udowodnią. Jeżeli strona
zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że
zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie
pochodzi, winna to udowodnić. Jeżeli natomiast spór dotyczy
dokumentu prywatnego, pochodzącego od innej osoby niż
strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu winna
udowodnić strona, która chce z niego skorzystać.
Badania prawdziwości pisma dokonuje się z udziałem biegłych
grafologów lub poprzez porównanie pisma zakwestionowanego
dokumentu na innym dokumencie tej samej osoby.
(O niedopuszczalnych praktykach stosowanych przy pobieraniu
próbek pisma od podejrzanej osoby pisałam w dziale dotyczącym
postępowań karnych). Badanie pisma następuje też poprzez
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.15. Dokumenty
● str.
124
przeprowadzenie dowodu z pisma na sali sądowej i porównanie go
z podważonym dokumentem. Świadek poddany temu badaniu
sporządza w obecności sądu i stron procesowych zlecone mu treści
pisma w tylu egzemplarzach, ilu wymaga dobro uzyskania
prawidłowej oceny dowodu. Strona, która w złej wierze zgłosiła
zarzuty do autentyczności dokumentu, podlega karze grzywny. Jeśli
z tego powodu zostały przeprowadzone kosztowne ekspertyzy
biegłych, sąd obciąży ją tymi kosztami. Nie podważaj więc pochopnie
autentyczności dokumentów, jeśli nie masz 100% pewności, że
dokument faktycznie został podrobiony.
2.16. Opinia biegłych
W uzasadnionych przypadkach na wniosek stron, sąd wzywa
biegłych do przeprowadzania ekspertyz. Opinie biegłych mogą być
wydane na piśmie lub przedstawione sądowi ustnie podczas obrad
sądu. Ilość biegłych zależy od charakteru badanego dowodu i decyzji
sądu. Opinie biegłych lekarzy specjalistów wydaje się w co najmniej
dwuosobowym składzie. Strona, która jest w jakikolwiek sposób
z biegłym związania, może żądać jego wyłączenia.
Biegły przed sądem pełni rolę świadka i tak samo jest traktowany.
Biegłemu przysługuje odpowiednie wynagrodzenie. Każda ze stron
może z uzasadnionych powodów podważyć wydaną opinię biegłych
i zażądać jej powtórzenia przez innych, wyznaczonych biegłych.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.16. Opinia biegłych
● str.
125
W sprawach dużej wagi sąd może żądać opinii instytutu badawczego
lub naukowo-badawczego. Instytutowi również przysługuje
odpowiednie wynagrodzenie. Koszty przeprowadzonych przez
biegłych i instytuty badawcze ekspertyz zawsze obciążą stronę, która
przegra proces (o ile wcześniej nie została ona zwolniona z kosztów
sądowych).
W praktyce bywa tak, że biegli pracujący na rzecz prokuratury, po
zapoznaniu się z treścią akt sprawy (która jest im niekiedy
doręczana), świadomie lub nie sugerują się oczekiwaniami
„pracodawcy” i starają się tym oczekiwaniom sprostać. Opracowana
wówczas kosztowna opinia takiego biegłego nadaje się tylko do
wyrzucenia. Mimo to bywa, że niefrasobliwe sądy świadomie wydają
na jej podstawie znaczące w skutkach wyroki.
2.17. Zamknięcie procesu
Przewodniczący sędzia zamyka sprawę, gdy uzna ją za dostatecznie
wyjaśnioną. Przed zamknięciem rozprawy udzieli stronom głosu.
W ostatnim słowie należy krótko i rzeczowo podsumować przewód
sądowy. Wskazać na okoliczności i dowody, które przemawiają na
twoją korzyść. Oświadczyć, czego się domagasz. Po zamknięciu
rozprawy sąd wydaje wyrok. W wyroku sąd postanawia o uznaniu
powództwa w całości, w części lub jego oddaleniu. Orzeka również
o kosztach sądowych, stosownie do części uznanego lub oddalonego
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.17. Zamknięcie procesu
● str.
126
powództwa. Strona, która przegrała proces, jest zobowiązana do
zwrotu wszelkich kosztów procesowych strony przeciwnej i opłaty
kosztów sądowych zasądzonych przez sąd.
Wyrok winien być ogłoszony niezwłocznie po jego wydaniu.
Z ważnych powodów sąd może odroczyć jego ogłoszenie do dwóch
tygodni. Gdyby tak się stało, pilnuj terminu ogłoszenia wyroku.
Może się bowiem okazać, że byłeś bardzo oszołomiony na sali
sądowej podczas ogłaszania przez sąd daty odroczenia ogłoszenia
wyroku. Sąd odroczył ogłoszenie wyroku na siedem dni, a ty, nie
wiedzieć czemu, zrozumiałeś, że na czternaście. Czekasz więc
spokojnie na dzień ogłoszenia wyroku, a tymczasem upływa termin
do złożenia wniosku o wydanie wyroku z uzasadnieniem. Po jego
upływie, co prawda, możesz wnieść apelację od wyroku, ale
sformułowanie zarzutów do sentencji wyroku bez poznania
uzasadnienia sądu, może okazać się bardzo trudne, a może nawet
niemożliwe. Ogłaszając sentencję wyroku, sąd przytacza jego
uzasadnienie. Poucza też stronę występująca bez adwokata
o terminie i sposobie jego zaskarżenia. Bądź obecny podczas
ogłaszania wyroku, a najlepiej nagraj całą mowę sędziego na
dyktafon.
Anna S. wygrała częściowo proces cywilny ze swojego powództwa.
Sąd zasądził od pozwanego na jej rzecz śladową część kwoty którą
pozwany faktycznie był jej winien, co udowodniła przedłożonymi
rachunkami. Na osłodę sąd zasądził również na jej rzecz odsetki
ustawowe od zasądzonej kwoty. Takiej treści wyrok ogłosił sędzia
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.17. Zamknięcie procesu
● str.
127
na sali rozpraw. Anna S. zamierzała odwołać się od tego wyroku
do sądu drugiej instancji. Wystąpiła więc do sądu z wnioskiem
o wydanie wyroku wraz z uzasadnieniem. Po jego otrzymaniu
zdumiona odczytała, że zasądzona jej kwota jest wymagalna
dopiero po uprawomocnieniu się wyroku, a nie od dnia wniesienia
pozwu, jak wcześniej orzeczono. Anna S. jest inteligentna, więc
zrozumiała kierowane do niej przesłanie:
Dostaniesz pieniądze, jak nie wniesiesz apelacji. Inaczej tak długo
będziesz na nie czekała, jak długo z twojej inwencji proces będzie
się toczył. Kierowany z tego tytułu zarzut pod adresem sędziego nie
znalazł zrozumienia w wyższej instancji sądu.
Niezależnie od tego, jakiej treści wyrok sąd ogłosi, złóż wniosek
o wydanie wyroku wraz z uzasadnieniem. Masz na to siedem
dni. Nie czekaj jednak do ostatniego dnia, bo możesz termin
przegapić, a wówczas trudno ci będzie sporządzić apelację bez
możliwości odniesienia się do podstaw wydania wyroku. Poza tym
nie wiesz, co strona przeciwna zrobi. Gdybyś pogodził się z wydanym
wyrokiem i nie złożył apelacji, a okazałoby się, że uczynił to powód,
wówczas sąd apelacyjny rozpoznaje tylko podniesione w apelacji
zarzuty powoda, które z założenia kierowane są przeciwko tobie. Na
sporządzenie uzasadnienia wyroku sąd ma siedem dni. Sąd
apelacyjny dostarczy ci kopię apelacji złożonej przez przeciwnika
procesowego. W ustawowym terminie czternastu dni możesz na to
pismo odpowiedzieć.
Sąd jest związany wydanym wyrokiem od chwili jego ogłoszenia.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.17. Zamknięcie procesu
● str.
128
Jednakże jeśli powód wycofa pozew jeszcze przed jego
uprawomocnieniem się i przed jego zaskarżeniem za zgodą
pozwanego sąd może wyrok uchylić, a sprawę umorzyć.
Postanowienie w tym przedmiocie sąd może wydać na posiedzeniu
niejawnym.
2.18. Nadanie wyrokowi klauzuli natychmiastowej
wykonalności
Sąd z urzędu nada wyrokowi rygor natychmiastowej
wykonalności w przypadku:
- Zasądzenia alimentów.
- Uznania roszczenia przez powoda.
- Wydania zaocznego wyroku.
Sąd nada wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności, jeśli
zasądza należności z weksla, czeku, wariantu, rewersu, dokumentu
urzędowego, dokumentu prywatnego, którego prawdziwość nie
została zaprzeczona oraz jeśli uwzględnia powództwo o naruszenie
posiadania. Na wniosek powoda sąd może również nadać wyrokowi
klauzulę natychmiastowej wykonalności, jeśli zasądzona należność
nadaje się do egzekucji, a jej zwłoka narazi powoda na straty.
Natychmiastowa wykonalność nie będzie orzeczona (nawet za
zabezpieczeniem), jeśli wskutek wykonania wyroku mogłaby
powstać dla ciebie - pozwanego niepowetowana szkoda (nie
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.18. Nadanie wyrokowi klauzuli natychmiastowej wykonalności
● str.
129
dotyczy alimentów). Tak głosi teoria. Praktyka okazuje się być
jednak od niej bardzo daleka.
Zofia M. przegrała ustawiony proces z Janem B. Sąd zasądził od
niej na rzecz Jana B. kwotę 2000zł. Zofia M. w żadnym razie do
zwrotu tej kwoty nie czuła się zobowiązana, więc jej nie zwróciła.
Jan B. przez pięć lat zasądzonych pieniędzy się nie domagał. Po
upływie tego czasu sprawę przekazał do egzekucji komorniczej
z nieruchomości Zofii M. o wartości 240 tysięcy złotych. Zofia M.,
powołując się na ww. przepis, złożyła wniosek do sądu o uchylenie
nakazu egzekucyjnego – bezskutecznie. Dodatkowo złożyła wniosek
o zabezpieczenie współwłasności swoich nieletnich dzieci – również
bez powodzenia. Sądu nie przekonał nawet zamiar spłaty na raty
zasądzonej kwoty przez Zofię M. Po upływie kilku lat ten sam sąd
rozpoznając w innej sprawie identyczny wniosek jej przeciwnika
procesowego Jana B., zachował się zupełnie przyzwoicie i uchylił
egzekucję komorniczą z jego nieruchomości, mimo że wierzycielem
był bank, a kwota zadłużenia nieporównywalnie wyższa.
Natychmiastowa wykonalność wyroku nie będzie orzeczona
w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa. Poszkodowane przez
funkcjonariuszy publicznych, pracowników służb mundurowych
i cywilnych strony, którym zasądzono wywalczone kwoty, długo
czekają na wypłatę zadośćuczynienia. Bywa, że nie doczekują się
w ogóle i umierają!
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.19. Wyroki zaoczne
● str.
130
2.19. Wyroki zaoczne
Jeżeli zostałeś prawidłowo powiadomiony i nie stawiłeś się na
rozprawę lub stawiłeś się, ale nie bierzesz w niej udziału, sąd wyda
wyrok zaocznie. W tym przypadku sąd uznaje wszystkie racje
powoda, o ile nie budzą one uzasadnionych wątpliwości co do
zgodności z prawdziwym stanem rzeczy.
Wyrok nie będzie uznany za zaoczny, jeśli wnosiłeś o rozpoznanie
sprawy pod twoją nieobecność lub składałeś do niej wyjaśnienia na
piśmie lub przed sądem.
Wyrok zaoczny powinien zawierać uzasadnienie w całości lub
w części oraz pouczenie o terminie i sposobie jego zaskarżenia. Sąd
wyda pełne uzasadnienie wyroku zaocznego, jeżeli w przepisowym
terminie siedmiu dni zaskarżyłeś wyrok do sądu drugiej instancji (za
pośrednictwem sądu, który zaoczny wyrok wydał). Jeśli złożysz
przeciwko wyrokowi sprzeciw po terminie lub po terminie
uzupełnisz braki, do których wezwał cię sąd, zostanie on
przez sąd na posiedzeniu niejawnym odrzucony. W tym
wypadku sprawa jest definitywnie zakończona i nie ma sensu składać
skarg na to postanowienie do wyższych instancji sądu. W każdym
przypadku postanowienie sądu pierwszej instancji zostanie
podtrzymane.
Jeżeli sprzeciw od wyroku zaocznego złożyłeś prawidłowo
i w terminie, przewodniczący wyznaczy termin rozprawy i prześle
kopię sprzeciwu powodowi. W złożonym sprzeciwie powinieneś
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.19. Wyroki zaoczne
● str.
131
wnosić o zawieszenie natychmiastowej wykonalności
wyroku i wykazać, że wyrok zaoczny został wydany z naruszeniem
przepisów o dopuszczalności jego wydania albo że twoje
niestawiennictwo przed sądem było niezawinione (na co powinieneś
przedłożyć wiarygodny dowód). Jako pozwany ponosisz koszty
wyroku zaocznego oraz koszty złożonego od niego sprzeciwu, chyba
że udowodniłeś, że twoje niestawiennictwo na rozprawę było
niezawinione lub do sądu nie dotarło wysłane przez ciebie
wyjaśnienie. W razie cofnięcia sprzeciwu sąd umarza postępowanie
nim wywołane i wyrok zaoczny staje się prawomocny.
Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje
od niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia.
Prawomocne orzeczenie sądu wiąże zarówno strony i sąd, który je
wydał, ale też inne sądy i organy państwowe. Prawomocny wyrok
sądu ma powagę rzeczy osądzonej w zakresie rzeczy, której
dotyczy i tylko między tymi samymi stronami postępowania.
Na zgodny wniosek obu stron sąd może postępowanie zawiesić. Sąd
zawiesi postępowanie również wtedy, kiedy wezwany prawidłowo
powód nie stawi się, a ty – pozwany - domagasz się zawieszenia.
Ponadto sąd może zawiesić postępowanie z urzędu z przyczyn, które
takie zawieszenie uzasadniają. Zawieszone postępowanie wstrzymuje
wszystkie czynności procesowe oraz terminy. Zawieszone terminy
nie biegną i zaczynają biec od chwili wznowienia postępowania. Jeśli
zawieszenie postępowania nastąpiło na wiosek stron, może zostać
wznowione po trzech miesiącach, również na wniosek stron.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.19. Wyroki zaoczne
● str.
132
Postępowanie zawieszone z urzędu zostaje z urzędu wznowione po
ustaniu przeszkody, która była powodem zawieszenia. Możliwość
zawieszenia postępowania niekiedy jest wykorzystywana przez
stronę procesową do celowego przewlekania procesu. Czas
zawieszenia sprawy może być wykorzystany do zmanipulowania
dowodów strony przeciwnej, do zatarcia pamięci wnioskowanych
świadków, do podjęcia kroków mających na celu zminimalizowanie
skutków spodziewanego wyroku. Po upływie kilku lub kilkunastu
miesięcy wezwany świadek, który osobiście nie jest ze sprawą
związany, zazwyczaj niewiele ma już do powiedzenia. Poza tym treści
jego zeznań ze względu na upływ czasu mogą być przez adwokata
strony przeciwnej skutecznie przed sądem podważone.
2.20. Apelacja
Od wyroku pierwszej instancji przysługuje apelacja do sądu drugiej
instancji. Apelację od wyroku sądu rejonowego rozpoznaje sąd
wojewódzki, a od wyroku sądu wojewódzkiego, jako pierwszej
instancji – sąd apelacyjny. Apelację rozpoznaje się w składzie trzech
sędziów zawodowych.
Apelacja powinna być sporządzona wg wymogów pisma sądowego.
Ponadto powinna zawierać:
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.20. Apelacja
● str.
133
1. Oznaczenie wyroku, od którego została wniesiona ze wskazaniem,
czy wyrok jest zaskarżony w całości, czy w części.
2. Zwięzłe przedstawienie zarzutów, jakie przeciwko wyrokowi
wnosisz.
3. Uzasadnienie zarzutów.
4. W razie potrzeby przywołanie nowych faktów i dowodów, które
wcześniej nie były ci znane lub które ujawniły się już po wydaniu
wyroku sądu pierwszej instancji.
5. Wniosek o zmianę wyroku w części lub w całości.
6. W sprawach dotyczących spraw majątkowych należy oznaczyć
wartość przedmiotu sporu (jest to podstawowa kwota żądania
powoda, bez odsetek i innych doliczeń).
Ważnym powodem do wniesienie apelacji jest postawiony wyrokowi
sądu pierwszej instancji zarzut:
- Pozbawienia lub utrudniania skarżącemu praw do obrony
(szczególnie wtedy, gdy występował on bez adwokata).
- Popełnienie błędów formalnych w ocenie dowodów, jeśli te
miały wpływ na wydany wyrok.
- Złamanie przez sąd pierwszej instancji zasady bezstronności
i niezawisłości
Sąd apelacyjny unieważni proces, jeśli został on przeprowadzony
z naruszeniem zasad procedury procesowej. Przypadki te są
szczegółowo opisane w kodeksie postępowania cywilnego, do którego
w tym miejscu cię odsyłam.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.20. Apelacja
● str.
134
Znajdziesz tam również inne pomocne przepisy i instrukcje.
Apelację do sądu wojewódzkiego wnosi się za pośrednictwem sądu
rejonowego, w którym proces się toczył. Termin do złożenia apelacji
wynosi 14 dni od chwili uzyskania wyroku wraz z uzasadnieniem lub
21 dni, jeśli nie wystąpiłeś o wydanie uzasadnienia wyroku. Apelację
wnosisz w co najmniej dwóch egzemplarzach. Oryginał apelacji
zatrzymuje sąd, a kopię wysyła stronie przeciwnej. Jeżeli do apelacji
dołączasz nowe dokumenty, musisz wykonać też odpowiednią ilość
ich kopii. Strona przeciwna może złożyć pisemną odpowiedz na
apelację w terminie czternastu dni.
Rozprawa przed sądem apelacyjnym odbywa się bez względu na
to, czy strony postępowania się na nią zgłoszą. Wydanego
w niej wyroku nie uważa się za zaoczny. W swoim oczywistym
interesie staw się na rozprawę apelacyjną. Weź z sobą
segregator z dokumentami, które posiadasz. W przeddzień rozprawy
lub rano dnia, na który rozprawa jest wyznaczona, przejrzyj
w sądzie apelacyjnym akta sprawy. Zostaną ci one z pewnością
wydane w sekretariacie sądu. Zwróć uwagę, czy wszystkie dołączone
przez ciebie dowody i dokumenty są w aktach. Czy treść pisma twojej
apelacji w żadnym szczególe nie została zmieniona? Porównaj ważne
dokumenty z akt z tymi, które posiadasz.
Sąd apelacyjny rozpoznaje sprawę w granicach wniesionych w niej
zarzutów. Nie bada natomiast prawidłowości całego postępowania
sądu pierwszej instancji. Po wywołaniu sprawy sędzia sprawozdawca
zwięźle przedstawia stan sprawy ze szczególnym uwzględnieniem
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.20. Apelacja
● str.
135
zarzutów i wniosków skarżącego. Jako strona, która apelację
wniosła, pierwszy jesteś przy głosie. Krótko i rzeczowo przedstaw
swoje argumenty i przywołaj na ich poparcie odpowiednie dowody.
Powiedz, czego się domagasz (uchylenia wyroku sądu pierwszej
instancji w całości, w części lub jego zmiany zgodnie z wnioskami
zawartymi w apelacji). Następnie głos zabiera strona przeciwna
osobiście lub poprzez swojego pełnomocnika.
Po wyłuszczeniu racji przez strony procesowe sąd udaje się
na naradę.
Zapadły i ogłoszony w sprawie wyrok sądu apelacyjnego jest
natychmiast wykonalny. Sąd apelacyjny nie może uchylić lub
zmienić zapadłego wyroku na niekorzyść strony, która wniosła
apelację, chyba że strona przeciwna zrobiła to samo.
Po rozpoznaniu apelacji sąd postanawia o:
- Oddaleniu apelacji (jeśli jest bezzasadna).
- Uznaniu jej w części lub w całości (wówczas zmienia zaskarżony
wyrok i orzeka co do istoty sprawy, zgodnie ze swoim
przekonaniem).
- Przekazaniu akt sprawy sądowi pierwszej instancji celem
ponownego rozpoznania sprawy, zgodnie z zaleceniami sądu
apelacyjnego.
W takim przypadku sąd pierwszej instancji rozpoznaje ją w innym
składzie.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.20. Apelacja
● str.
136
Sąd drugiej instancji z urzędu uzasadnia wyrok oraz wydane
postanowienia kończące sprawę. Sporządzenie uzasadnienia
powinno nastąpić w ciągu dwóch tygodni. Uzasadnienie wyroku
doręcza się tylko tej stronie, która w ciągu tygodnia złożyła wniosek
o jego wydanie. Jeśli ogłoszenia wyroku nie było, doręcza się go
stronom z urzędu w terminie tygodnia od sporządzenia jego
uzasadnienia.
Gdyby zdarzyło się tak, że wygrałeś proces w pierwszej instancji
sądu, a powód wniósł od wyroku apelację, w żadnym razie tego nie
lekceważ. Nie polegaj na bezspornych dowodach, które przedłożyłeś,
a które były podstawą wygrania procesu. Z całą powagą traktuj
niepoważne (twoim zdaniem) racje powoda podniesione w apelacji.
Nie daj się uśpić pozornie łatwym zwycięstwem przed pierwszą
instancją sądu. Może się bowiem zdarzyć, że upojony wygraną nie
stawisz się na rozprawę apelacyjną. Nieoczekiwanie dla ciebie sąd
apelacyjny uzna jednak racje powoda w całości i zmieni wyrok na
twoją niekorzyść. W takiej sytuacji przegrałeś z kretesem. Nie
będziesz miał żadnych merytorycznych argumentów do wniesienia
ewentualnej kasacji wyroku do Sądu Najwyższego.
W sytuacji kiedy sąd apelacyjny doręczył ci odpis apelacji strony
przeciwnej, uważnie ją przeczytaj. W terminie czternastu dni
sporządź odpowiedź. Wnikliwie i szczegółowo w uzasadnieniu
odpowiedzi odnieś się do zarzutów podniesionych w apelacji. Wykaż
jej przekłamania i usiłowanie nagięcia okoliczności do ustalonych
faktów, powołaj się na nieistotną dla sprawy polemikę skarżącego
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.20. Apelacja
● str.
137
z sądem. Przedstaw stanowczo swoje stanowisko. Pismo wyślij listem
poleconym (z kopią). Zachowuj się tak, jak gdybyś proces przegrał.
Bezpośrednio przed rozpoznaniem apelacji przejrzyj akta sprawy
w sądzie apelacyjnym.
Jeżeli z ważnych względów nie możesz stawić się osobiście na
rozprawę apelacyjną, zadzwoń do sądu i spytaj o zapadły wyrok. Bez
względu na to, co usłyszysz w terminie siedmiu dni złóż
wniosek o wydanie wyroku z uzasadnieniem. Mogło się
bowiem zdarzyć, że udzielający ci informacji pracownik zwyczajnie
się „pomylił”, wprowadzając cię w błąd, jakoby apelacja została
oddalona. Tymczasem została ona uznana, a ty pozostając w błogiej
świadomości wygranej sprawy, nie uczyniłeś nic, aby w wymaganym
terminie podjąć stosowne kroki do złożenia kasacji wyroku.
Złożyłeś wniosek do sądu apelacyjnego o wydanie wyroku
z uzasadnieniem. Zamiast wyroku otrzymałeś z sądu informację, że
rozprawa nie odbyła się i że został wyznaczony nowy termin apelacji.
W takiej sytuacji wpisz do kalendarza datę nowej rozprawy!
Bezpośrednio po upływie tej daty (najlepiej następnego dnia), wyślij
ponownie listem poleconym wniosek o wydanie wyroku wraz
z uzasadnieniem. I tym razem zamiast wyroku otrzymujesz z sądu
informację, że rozprawa nie odbyła się oraz wezwanie do stawienia
na kolejny termin. Zachowaj się identycznie jak poprzednio. Zaznacz
datę nowej rozprawy, a następnie wyślij wniosek o wydanie wyroku
z uzasadnieniem. Zabawa ta może powtarzać się wielokrotnie i być
w czasie bardzo rozciągnięta. Gdybyś w końcu w którymś momencie
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.20. Apelacja
● str.
138
się nią znudził i nie złożył wniosku o wydanie wyroku
z uzasadnieniem możesz niebawem dowiedzieć się, że tym razem
rozprawa się odbyła i zakończyła uznaniem apelacji.
Krystyna K. otrzymała sądowy nakaz zapłaty na znaczną kwotę.
W terminie siedmiu dni zaskarżyła nakaz do sądu drugiej instancji.
Postawiła zarzut, że dotyczy on roszczenia, które dawno uległo
przedawnieniu. Sąd Okręgowy po rozpoznaniu sprawy w zwykłym
trybie uznał racje Krystyny K. i uchylił wydany w stosunku do niej
nakaz zapłaty.
Powód odwołał się jednak od wyroku sądu drugiej instancji
i wniósł apelację do sądu trzeciej instancji. Krystyna K. otrzymała
wezwanie z sądu apelacyjnego na termin sprawy. Ze względu na
znaczną odległość sądu od jej miejsca zamieszkania nie stawiła się
jednak na wyznaczony termin. Następnego dnia, polegając na
swoim złym przeczuciu, wysłała do sądu apelacyjnego wniosek
o wydanie wyroku z uzasadnieniem.
Zamiast wyroku otrzymała powiadomienie o odroczeniu rozprawy
i wezwanie na kolejny termin. Sytuacja ta powtarzała się
wielokrotnie. Krystyna K. za każdym razem konsekwentnie
wysyłała wniosek o wydanie wyroku z uzasadnieniem. Po roku
sąd apelacyjny (za ósmym podejściem!) zrezygnował i przysłał jej
wyrok o oddaleniu apelacji powoda. W uzasadnieniu rzeczowo
swoje stanowisko przedstawił.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.21. Kasacja
● str.
139
2.21. Kasacja
Kasacja jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia wyroku sądu
drugiej instancji. Kasację wnosi się do Sądu Najwyższego w terminie
trzydziestu dni od daty otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem.
Kasacja nie przysługuje w sprawach majątkowych, w których wartość
przedmiotu sporu jest niższa niż dziesięć tysięcy złotych,
a w sprawach gospodarczych niższa niż dwadzieścia tysięcy złotych.
Kasacja nie przysługuje także w sprawach:
- O alimenty.
- O czynsz najmu lub dzierżawy.
- O naruszenie posiadania.
- O kary porządkowe.
- Świadectwa pracy i roszczenia z tym związane.
- O deputaty lub ich ekwiwalenty.
- W sprawach rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym.
Kasację powinien sporządzić i wnieść do Sądu Najwyższego za
pośrednictwem sądu, który wydał wyrok adwokat lub radca prawny.
Twoim zadaniem będzie więc jedynie dopilnowanie terminu jej
wniesienia oraz uzbrojenie się w cierpliwość w oczekiwaniu na
zapadły wyrok Sądu Najwyższego.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.22. Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu
● str.
140
2.22. Skarga do Europejskiego Trybunału
Praw Człowieka w Strasburgu
W sprawach zakończonych prawomocnym wyrokiem sądu, od
których w Polsce nie ma już żadnej dalszej drogi odwoławczej,
można wnieść skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Warunkiem wniesienia skargi jest wyczerpanie całej możliwej drogi
prawnej przed polskimi sądami oraz dotrzymanie
sześciomiesięcznego terminu do jej wniesienia, licząc od daty
uprawomocnienia się ostatniego wyroku wydanego przez sąd drugiej
instancji lub Sąd Najwyższy, jeżeli sprawa mu podlegała. Polska
19 stycznia 1993 r. ratyfikowała Konwencję o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolnościach. Podobnie jak inne państwa
należące do Rady Europy, zobowiązała się do poszanowania praw
człowieka i podstawowych wolności.
Jeżeli więc jakieś prawa zagwarantowane Konwencją zostają
naruszone, można złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Prawa
Człowieka.
Szczególnie chronione są prawa:
1. Prawo do życia.
2. Prawo do ludzkiego i godnego traktowania.
3. Prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia sprawy
cywilnej w rozsądnym terminie.
4. Prawo własności.
& Genowefa Grześkowiak
PRAKTYCZNY POMOCNIK PROCESOWY
– Genowefa Grześkowiak
2.22. Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu
● str.
141
W przypadku złamania prawa do ludzkiego i godnego traktowania
oraz prawa do rozpatrzenia procesu w rozsądnym terminie nie
obowiązuje sześciomiesięczny termin wniesienia skargi. Można ją
wnieść wcześniej lub później. Skargę można napisać w języku
polskim i zaadresować ją bezpośrednio na adres Trybunału
Europejskiego (z pominięciem władz Polskich):
Europen Court of Human Rights of Europe
F-67006 Strasbourg Cedex
France
Po zapoznaniu się ze skargą Wysoki Komisarz zaopiniuje ją i przyśle
na twój adres szczegółowe wyjaśnienia wraz z wnioskami do
wypełnienia.
& Genowefa Grześkowiak