10
www.gazetapodatkowa.pl
Gazeta Podatkowa nr 13 • 14.02.2008 r.
RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
Podatkowa księga
przychodów i rozchodów
W księgach rachunkowych wynik finansowy netto z całokształtu działalności gospodar-
czej ustala się na koncie 86 „Wynik finansowy”. Na dzień bilansowy ujmuje się po stronie
Ma tego konta wszystkie osiągnięte w danym roku obrotowym przychody, natomiast po
stronie Wn tego konta ujmuje się koszty związane z tymi przychodami.
Na koniec roku konto 86 może wykazywać dwa salda: saldo Wn oznacza, że jednostka
poniosła stratę na całokształcie działalności, natomiast saldo Ma konta 86 informuje o wiel-
kości osiągniętego zysku w danym roku.
Wynik finansowy ustala się i prezentuje w rachunku zysków i strat w zależności od
przyjętego przez jednostkę wariantu.
Ustalanie wyniku finansowego w porównawczym rachunku zysków
i strat
W jednostce sporządzającej porównawczy rachunek zysków i strat na koniec roku ob-
rotowego po stronie Wn konta 86 księguje się salda następujących kont:
- poniesione koszty według rodzajów – w korespondencji z poszczególnymi kontami
kosztów działalności operacyjnej ujętych na kontach zespołu 4,
- saldo konta 49 „Rozliczenie kosztów” wyrażające zmniejszenie stanu produktów
oraz rozliczeń międzyokresowych kosztów na koniec roku w stosunku do ich stanu
na początek roku,
- wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenie zakupu lub nabycia (konto 73-1,
konto 74-1),
- koszty finansowe (konto 75-1),
- pozostałe koszty operacyjne (konto 76-1)
- straty nadzwyczajne (konto 77-1),
- obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego (konto 87).
Z kolei po stronie Ma konta 86 księguje się na koniec roku salda następujących kont:
- przychody ze sprzedaży produktów (konto 70-0),
- saldo Ma konta 49 wyrażające zwiększenia stanu produktów oraz rozliczeń między-
okresowych kosztów,
- obroty wewnętrzne ujęte na koncie 79-0 „Obroty wewnętrzne”,
- przychody ze sprzedaży towarów i materiałów (konto 73-0 i konto 74-0),
- przychody finansowe (konto 75-0),
- pozostałe przychody operacyjne (konto 76-0),
- zyski nadzwyczajne (konto 77-0).
Wzór porównawczego rachunku zysków i strat określony został w załączniku nr 1 do
ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). Zgodnie z wzorem tego
rachunku należy ustalić i wykazać odrębnie:
- wynik ze sprzedaży – pozycja C,
- wynik z działalności operacyjnej – pozycja F,
- wynik z działalności gospodarczej – pozycja I,
- wynik finansowy brutto – pozycja K,
- wynik finansowy netto – pozycja N.
Wynik ze sprzedaży, tj. zysk lub stratę (pozycja C) ustala się przeciwstawiając przycho-
dom netto ze sprzedaży i zrównanym z nimi (wykazanym w wierszu A) koszty działalności
operacyjnej (wykazane w wierszu B).
Dodając do wyniku ze sprzedaży pozostałe przychody operacyjne (wykazane w pozy-
cji D) oraz odejmując pozostałe koszty operacyjne (wykazane w pozycji E) ustala się zysk
(stratę) z działalności operacyjnej (pozycja F).
Dodając przychody finansowe (pozycja G) oraz koszty finansowe (pozycja H) ustala się
zysk (stratę) na działalności gospodarczej (pozycja I).
Uwzględniając wynik zdarzeń nadzwyczajnych (wykazanych w pozycji J) otrzymuje
się zysk (stratę) brutto, którą wykazać należy w pozycji K.
W kolejnej pozycji rachunku zysków i strat wykazuje się podatek dochodowy (pozy-
cja L). Pozycję tę wypełniają jednostki będące podatnikami podatku dochodowego od
osób prawnych. Podatek dochodowy wykazywany w tej pozycji może obejmować zarówno
część bieżącą (zgodną z kwotą podatku wykazaną w zeznaniu rocznym CIT-8) oraz część
odroczoną.
Bieżący podatek należy ustalać według zasad określonych w ustawie o podatku docho-
dowym od osób prawnych.
Część odroczona stanowi różnicę pomiędzy stanem rezerw i aktywów z tytułu podatku
odroczonego na koniec i początek okresu sprawozdawczego. Ustala się je z uwzględnieniem
art. 37 ust. 1–10 ustawy o rachunkowości. Zagadnienia z tym związane zostały omówione
w poprzednim numerze Gazety Podatkowej na stronie 10.
W kolejnej pozycji M „Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)”
przedsiębiorstwa państwowe oraz jednoosobowe spółki Skarbu Państwa lub gminy wyka-
zują obliczone za rok wpłaty z zysku.
Jednostki będące podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych doprowadzają
wynik finansowy brutto do wyniku finansowego netto (pozycja N) odejmując od pozycji
K kwoty wykazane w pozycji L i M.
Osoby fizyczne oraz spółki osobowe nie wypełniają pozycji L ani M. W tych jednostkach
wynik finansowy brutto jest jednocześnie wynikiem finansowym netto.
Wynik finansowy netto (zysk lub strata) wykazany w rachunku zysków i strat w pozycji N
musi być zgodny z saldem konta 86 „Wynik finansowy”.
Wynik finansowy netto wykazuje się w bilansie w pasywach w pozycji A.VIII „Zysk
(strata) netto” jako element kapitału (funduszu) własnego.
Ustalenie wyniku finansowego w kalkulacyjnym rachunku zysków
i strat
W jednostce sporządzającej kalkulacyjny rachunek zysków i strat na koniec roku obro-
towego po stronie Wn konta 86 księguje się salda następujących kont:
- koszt wytworzenia sprzedanych produktów (konto 70-1),
- wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenie zakupu lub nabycia (konto 73-1,
konto 74-1)
- koszty sprzedaży (konto 52),
- koszty zarządu (konto 55),
- koszty finansowe (konto 75-1),
- pozostałe koszty operacyjne (konto 76-1)
- straty nadzwyczajne (konto 77-1),
- obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego (konto 87).
Ustalenie dochodu za 2007 r. na podstawie księgi
Rozpocząłem działalność gospodarczą w trakcie roku 2007 i prowadzi-
łem księgę podatkową. Jak ustalić dochód do opodatkowania podatkiem
dochodowym na podstawie tej księgi?
Podatnicy prowadzący księgi podatkowe obliczają dochód z działalności gospodar-
czej zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o pdof (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.). Z tego
przepisu wynika, że dochód ustala się jako różnicę między przychodami a kosztami
ich uzyskania, przy uwzględnieniu różnic remanentowych.
Natomiast praktyczne wskazówki jak ustalić dochód w księdze podatkowej zawarte
są w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia
podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.).
W celu ustalenia dochodu osiągniętego w roku podatkowym należy na oddzielnej
stronie księgi:
1) ustalić wartość osiągniętego przychodu w roku podatkowym (kolumna 9),
2) ustalić wysokość poniesionych w roku podatkowym kosztów uzyskania przychodów,
w sposób następujący:
a) wartość spisu z natury na początek roku podatkowego,
b) plus wydatki na zakup towarów handlowych i materiałów (kolumna 10),
c) plus wydatki na koszty uboczne zakupu (kolumna 11),
d) minus wartość spisu z natury na koniec roku podatkowego,
e) plus kwota pozostałych wydatków (kolumna 14 albo 15 w „starym” wzorze
księgi),
f) minus wartość wynagrodzeń w naturze ujętych w innych kolumnach księgi
(np. w gastronomii koszty zakupu materiałów i towarów handlowych zużytych
do przygotowania posiłków dla pracowników, które zostały wpisane w kolum-
nie 10),
3) wartość osiągniętego przychodu pomniejszyć o wysokość poniesionych w roku
podatkowym kosztów uzyskania przychodu – wynikająca z tego obliczenia różnica
stanowi kwotę dochodu osiągniętego w roku podatkowym.
Przykład
Podatnik rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w ciągu 2007 r. i za-
łożył księgę według nowego wzoru. Na koniec roku podatnik podsumował kolumny
w księdze podatkowej, a pod rocznym podsumowaniem wpisał w kolumnie 10 wartość
remanentu końcowego sporządzonego na dzień 31.12.2007 r. Następnie na oddzielnej
stronie dokonał ustalenia dochodu przy uwzględnieniu różnicy remanentów: końco-
wego i początkowego (sporządzonego na dzień rozpoczęcia działalności).
zł gr
1) Przychód (kolumna 9):
458.159,89
2) Wysokość kosztów uzyskania przychodów poniesionych w roku
podatkowym:
wartość spisu z natury na początek roku podatkowego
+
wydatki na zakup towarów handlowych i materiałów (kolumna 10)
+
wydatki na koszty uboczne zakupu (kolumna 11)
–
wartość spisu z natury na koniec roku podatkowego
+
kwota pozostałych wydatków (kolumna 14)
–
wartość wynagrodzeń w naturze ujętych w innych kolumnach
księgi
Razem koszty uzyskania przychodu:
0
321.238,99
8.123,54
35.421,78
76.294,67
0
370.235,42
3) Ustalenie dochodu osiągniętego w roku podatkowym:
przychód (pkt 1)
–
koszty uzyskania przychodów (pkt 2)
Dochód
:
458.159,89
370.235,42
87.924,47
Dorota Przybyszewska
Wynik finansowy
w rachunku zysk
ów i strat
Na dzień bilansowy po stronie Ma konta 86 księguje się salda kredytowe następujących
kont:
- przychody ze sprzedaży produktów (konto 70-0),
- przychody ze sprzedaży towarów i materiałów (konto 73-0 i konto 74-0),
- przychody finansowe (konto 75-0),
- pozostałe przychody operacyjne (konto 76-0),
- zyski nadzwyczajne (konto 77-0).
Wzór rachunku zysków i strat określa również załącznik nr 1 do ustawy o rachunko-
wości. Zgodnie z tym wzorem w kalkulacyjnym rachunku zysków i strat należy ustalić
i wykazać odrębnie:
- wynik brutto ze sprzedaży – pozycja C,
- wynik ze sprzedaży – pozycja F,
- wynik z działalności operacyjnej – pozycja I,
- wynik z działalności gospodarczej – pozycja L,
- wynik finansowy brutto – pozycja N,
- wynik finansowy netto – pozycja R.
Wynik ze sprzedaży brutto (zysk lub stratę) ustala się przyporządkowując sumie przycho-
dów netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów (wykazanych w wierszu A.I i A.II)
tylko te koszty, które poniesione zostały w celu ich osiągnięcia. Koszty te obejmują:
- koszt wytworzenia sprzedanych produktów (wiersz B.I),
- wartość sprzedanych towarów i materiałów (wiersz B.II).
Uwzględniając koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu (pozycja D i E) otrzymuje
się zysk (stratę) ze sprzedaży (pozycja F).
Pozostałe etapy i zasady dochodzenia od zysku (straty) ze sprzedaży do wyniku finanso-
wego netto w kalkulacyjnym rachunku zysków i strat są analogiczne jak w porównawczym
rachunku zysków i strat.
Ewa Gruchot