Obuwnik_744[02].Z1.02

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Kontrola jakości produkcji obuwia w sferze przedprodukcyjnej

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Kontrola jakości produkcji obuwia w sferze produkcyjnej

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Kontrola jakości produkcji obuwia w sferze poprodukcyjnej

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu zadań kontroli jakości

produkcji obuwniczej w sferze przedprodukcyjnej, produkcyjnej i poprodukcyjnej, określeniu
metod, przyrządów i narzędzi stosowanych w procesie kontroli jakości.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane przed przystąpieniem do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, jakie powinieneś osiągnąć w czasie zajęć edukacyjnych tej jednostki

modułowej,

−

materiał nauczania, czyli wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych

celów kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści z materiału

nauczania,

−

ćwiczenia, które umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie

materiału całej jednostki modułowej,

−

kartę odpowiedzi,

−

wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.

Jednostka modułowa „Ocena jakości produkcji obuwniczej”, której treści teraz poznasz

stanowi jeden z elementów modułu 744[02].Z1, którego struktura jest zilustrowana na
stronie 4.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

Schemat układu jednostek modułowych.

744[02].Z1.02

Ocena jakości

produkcji obuwniczej

744[02].Z1.03

Sporządzanie kalkulacji kosztów

wytwarzania obuwia

744[02].Z1

Podstawy produkcji obuwia

744[02].Z1.01

Określanie zasad konstruowania

obuwia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

charakteryzować materiały podstawowe i pomocnicze stosowane w produkcji obuwia,

−

określać wymagania techniczne i przetwórcze dla materiałów na cholewki i spody
obuwia i materiałów pomocniczych,

−

dobierać materiały podstawowe i pomocnicze, półprodukty oraz środki wykończalnicze
odpowiednio do konstrukcji, typu, przeznaczenia i techniki wytwarzania obuwia,

−

charakteryzować składowe części obuwia,

−

charakteryzować podstawowe rodzaje obuwia oraz typy cholewek,

−

klasyfikować obuwie według rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych,

−

sporządzać szkice elementów, półproduktów i typów obuwia, wykonywać rysunki
przekrojów obuwia wytwarzanego z zastosowaniem różnych systemów montażu,

−

odczytywać rysunki wykonawcze elementów, półproduktów i wyrobów obuwniczych,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Kontrola

jakości

produkcji

obuwnia

sferze

przedprodukcyjnej

4.1.1. Materiał nauczania

Cele i zadania kontroli jakości

Znanych jest wiele definicji jakości, które są używane w zależności od kontekstu. Jakość

towaru rozumianego jako dobro przeznaczone do wymiany w drodze kupna – sprzedaży jest
określona w  następujący  sposób: „Jakość  jest to stopień w  jakim określony obiekt (rzecz lub
usługa)  odpowiada  określonemu  użytkownikowi  (konsumentowi),  bądź  spełnia  wymagania
określonego  użytkownika  (konsumenta)”.  Spełnienie  prawidłowo  wymagań  powinno
prowadzić  do  wytworzenia  wyrobu  posiadającego  wartość  użytkową,  dzięki  której  może  on
być  wymieniany  na  inne  towary.  Wartość  towaru  jest  mu  nadana  przez  jego  użyteczność.
Zatem: „Jakość towaru określa się jako zdolność towaru do zaspokajania potrzeb”.

Rozwój gospodarki rynkowej w Polsce stwarza dla większości przedsiębiorstw nowe

wyzwania  związane  z  jakością,  która  obok  ceny  wyrobu  i  terminowości  dostaw  stanowi
podstawowy  element  walki  konkurencyjnej  o  utrzymanie  się  na  rynku.  Jakość  powinna  być
świadomym  celem  strategicznym  polityki  zakładu  lub  przedsiębiorstwa,  a  strategia
jakościowa  firmy  powinna  być  przełożona  na  ścisłe  wymagania  techniczne  wyrobu,
zmierzające do zaspokojenia potrzeb  nabywcy. Jest to więc  wartość, którą trzeba  świadomie
i kompleksowo kształtować w środowisku pracy.

Każda firma, również i obuwnicza, aby móc prowadzić handel z innymi krajami Europy

musi dostosować się do wymagań stawianych przez Unię Europejską, a więc musi wdrażać
systemy jakości zgodne z wymaganiami norm międzynarodowych i europejskich.

Narzędziem do budowy systemów jakości i zarządzania jakością jest pakiet norm

międzynarodowych

ISO 9000.

Zostały

one

przyjęte

przez

Europejski

Komitet

Normalizacyjny i są znane jako normy europejskie EN 29000. W roku 1993 ustanowiono ich
polskie odpowiedniki PN-EN 29000. Normom tym towarzyszy pakiet pomocniczych norm
międzynarodowych ISO 10000 oraz norma terminologiczna ISO 8402 (EN 28402). W sposób
szczególny problematyką zarządzania jakością zajmuje się norma międzynarodowa ISO 9004
(PN-EN 29004). Zwraca ona uwagę na dwa powiązane ze sobą aspekty systemu zarządzania
jakością:

−

potrzeby i interesy przedsiębiorstwa – osiągnięcie żądanej jakości przy optymalizacji
kosztów. Aspekt ten związany jest z planowym i efektywnym wykorzystaniem zasobów
technicznych, ludzkich i materialnych, którymi przedsiębiorstwo dysponuje;

−

potrzeby  i  oczekiwania  odbiorcy  – zaufanie do tego,  że  przedsiębiorstwo  jest  zdolne  do
zapewnienia  i utrzymania żądanej  jakości. System zarządzania  jakością  musi zaspokajać
potrzeby i oczekiwania odbiorcy, chroniąc równocześnie interesy przedsiębiorstwa.
Częścią  integralną  systemów  zabezpieczenia  jakości  obuwia  stosowanych  w  Polsce

(oprócz  norm  międzynarodowych)  są  Polskie  Normy.  Są  one  swoistym  językiem
porozumiewania  się,  dają  możliwość,  poprzez  określenie  metod  badań  i  sprecyzowanie
wymagań  dokonywania  obiektywnej  oceny.  Przykładem  może  być  norma  dotycząca
klasyfikacji obuwia wyjściowego, domowego i roboczego PN-86/0-91011, która uwzględnia
również nazwy i określenia wad i błędów niedopuszczalnych dla poszczególnych gatunków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W odniesieniu do przemysłu obuwniczego normy te można podzielić na dwie

podstawowe grupy:

−

normy stosowane do oceny materiałów przeznaczonych do produkcji obuwia,

−

normy dotyczące oceny gotowego obuwia.
Niektóre z nich np. normy czynnościowe dotyczące metod badań materiałów

w większości  przypadków  mają  swoje  odpowiedniki  w  normach  międzynarodowych
i zagranicznych  normach  państwowych.  Natomiast  np.  normy  określające  wymagania  dla
podstawowych  surowców  stosowanych  do  produkcji  obuwia  nie  mają  odpowiedników
w normach międzynarodowych ISO i europejskich EN.

Przedmiotowe normy krajowe są bardziej obszerne od norm międzynarodowych

i zagranicznych. Uwzględniają dodatkowo:

−

sposób dokonywania badań odbiorczych partii obuwia, określenie wad i błędów
wykonania, podział na gatunki,

−

wymagania jakościowe w postaci zestawu wskaźników badanych cech dla
poszczególnych rodzajów obuwia i gotowych elementów obuwia (obcasy, usztywniacze),

−

zróżnicowanie wymagań w zależności od przeznaczenia obuwia (wyjściowe, domowe, do
użytku  w  pracy),  sposobu  montażu,  konstrukcji  cholewki  lub  spodu,  materiałów
stosowanych  na  wierzchy  i  spody  (obuwie  tkaninowo–gumowe,  gumowo–filcowe,
gumowe wyjściowe).
W  krajach  Europy  Zachodniej  badania  gotowego  obuwia  prowadzone  są  w  mniejszym

zakresie niż w Polsce. W krajach tych systemy zapewniania jakości koncentrują się na
właściwym przygotowaniu produkcji oraz doborze i ocenie materiałów do produkcji obuwia,
a także kontroli procesu produkcyjnego.

Aktualnie w Polsce prawie we wszystkich zakładach produkujących obuwie istnieje

własny  system  kontroli  jakości.  W  dużych  zakładach  lub  przedsiębiorstwach  nadzór  nad
całokształtem prac związanych  z działalnością profilaktyczną  i kontrolną w zakresie  jakości
wyrobów sprawują  wyspecjalizowane  służby  skupione  w  komórce  zwanej  Działem  Kontroli
Jakości (DKJ) lub Działem Zabezpieczenia Jakości (DZJ). W celu zapewnienia prawidłowego
funkcjonowania  tych  komórek  ustala  się  ich  miejsce  i  powiązania  w  strukturze  zakładu  lub
przedsiębiorstwa oraz strukturę organizacyjną zgodną z charakterem zakładu. Służby kontroli
jakości są podporządkowane zazwyczaj bezpośrednio dyrektorowi naczelnemu lub prezesowi.
Czasami  jednak  podlegają  zastępcy  dyrektora  ds.  produkcji  lub  zastępcy  dyrektora  ds.
administracyjno-handlowych.

Większość dużych zakładów posiada laboratoria kontrolno – pomiarowe, które podlegają

komórce zajmującej się sprawami jakości lub przy innym usytuowaniu w schemacie
organizacyjnym zakładu wykonują na jej zlecenie odpowiednie badania. Badania mogą
dotyczyć jakości materiałów wprowadzonych do produkcji lub też jakości gotowego obuwia.

W mniejszych zakładach kontrolą jakości zajmują się wyznaczone do tych zadań osoby.

Najczęściej podlegają one bezpośrednio właścicielowi zakładu.

Zadania kontroli jakości w przemyśle obuwniczym obejmują swym zasięgiem wszystkie

sfery procesu wytwarzania obuwia: przedprodukcyjną, produkcyjną, poprodukcyjną.

Do podstawowych zadań kontroli jakości w przemyśle obuwniczym należą:

−

okresowa ocena poziomu jakości wyrobów,

−

określenie kierunków projektowania zmierzających do poprawy jakości, marketing,

−

ocena jakości przygotowanego wzornictwa,

−

kontrola jakości surowców i materiałów,

−

kontrola jakości narzędzi, urządzeń i maszyn,

−

kontrola jakości procesów we wszystkich oddziałach produkcyjnych,

−

klasyfikacja wyrobów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rozpatrywanie reklamacji,

−

gromadzenie danych o jakości, prowadzenie statystyki,

−

analizowanie przyczyn złej jakości i jej skutków finansowych,

−

koordynowanie działań na rzecz jakości.

Działania kontroli jakości w sferze przedprodukcyjnej

Zgodnie z normą ISO 9004 (PN-EN 29004) wymagania jakościowe wyrobu należy

ustalić przede wszystkim na podstawie marketingu, którego fundamentalną zasadą są
potrzeby klienta. Dlatego właśnie kontrola jakości w sferze przedprodukcyjnej rozpoczyna się
od działań marketingowych, poprzez przygotowanie produkcji, zaopatrzenie i badania
laboratoryjne.

W czasie działań marketingowych należy:

−

określić zapotrzebowanie na poszczególne wzory obuwia,

−

określić popyt i sektor rynkowy, co wiąże się z określeniem klasy, ceny, ilości oraz
oszacowania terminów dostaw wyrobu,

−

określić wymagania odbiorcy przez badania rynku (identyfikacja potrzeb), badania
produktów (testowanie rynkowe nowych wzorów obuwia), przegląd umów, kontraktów,
zamówień od dystrybutorów,

−

przekazywać informacje o wszystkich wymaganiach odbiorcy w sposób jasny
i precyzyjny.
Przeprowadzenie marketingu powinno umożliwić zestawienie wymagań i oczekiwań

odbiorcy w formie wstępnej specyfikacji, będącej podstawą do późniejszych prac
projektowych. Wymagania takie mogą obejmować informacje np. o preferowanym
asortymencie

obuwia,

wzorach,

rodzajach,

kolorystyce,

materiałach,

rozmiarach,

wysokościach  obcasa,  optymalnej  cenie.  Wszystkie  zdobyte  w  działaniach  marketingowych
informacje powinny być analizowane, porównywane, interpretowane i przekazywane zgodnie
z  określonymi  procedurami.  Informacje  takie  powinny  być  przydatne  do  określenia  istoty
i skali  występowania  problemów  dotyczących  produkowanego  obuwia,  związanych
z doświadczeniami  jego  odbiorcy  i  użytkownika.  Stwarzają  podstawy  do  wprowadzenia
koniecznych (ale możliwych) zmian projektu obuwia.

Jakość w projektowaniu jest ściśle związana z działaniami marketingowymi, które

stanowią  dane  wejściowe  projektu.  Dane  te  powinny  zawierać  opis  planowanej  kolekcji
obuwia  (ilość  wzorów,  rodzaj,  cechy  charakterystyczne  obuwia),  stosowane  materiały,
procesy  wymagające  odpowiedniego  przygotowania,  analizy  wymagań  i  oczekiwań
użytkowników,  niezbędne  badania  wzorów  (próby  pasowności),  dane  pochodzące  z  norm
i innych  przepisów.  Kolekcja  przygotowywana  w  oparciu  o  wytyczne  stanowiące  wynik
działań  marketingowych  powinna  uwzględniać  aktualne  tendencje  mody  i  możliwości
techniczne  realizacji  produkcji,  informacje  posiadane  przez  zakład  obuwniczy  w  zakresie
właściwości  materiałów  podstawowych  i  pomocniczych,  powinna  podlegać  weryfikacji
w celu  sprawdzenia,  czy  spełnia  wymagania  i  oczekiwania  klientów  oraz  czy  może  być
zrealizowana przy zastosowaniu środków technicznych, którymi dysponuje producent.

W przypadku wzorów wykonywanych na nowych kopytach przy zastosowaniu nowych

materiałów podstawowych i pomocniczych może być niezbędne wykonanie prób pasowności,
prób użytkowania obuwia (według odpowiedniej metodyki badań) lub czasami może być
celowe wykonanie innych badań np. wytrzymałościowych.

Rezultaty projektowania stanowią dane wyjściowe wykorzystywane przy zakupach

materiałów i komponentów, w produkcji, kontroli i badaniach wyrobu.

Najskuteczniejszą formą realizacji procesu przygotowania produkcji (wykonanie modelu,

prototypu, serii informacyjnej, przeprowadzenie badań na tych etapach) jest kontrola każdego
etapu przygotowania dokumentacji i każdego etapu badań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do szczegółowych zadań kontroli jakości w zakresie przygotowania produkcji należą:

−

współudział w pracach związanych z opracowaniem założeń konstrukcyjnych dla
nowych wzorów obuwia i technicznym przygotowaniem ich do produkcji,

−

kontrola opracowanych wniosków dotyczących konstrukcji i technologii produkcji,

−

opiniowanie nowych wzorów obuwia,

−

kontrola materiałów stosowanych do próbnej produkcji oraz kontrolowanie i opiniowanie
reżimu technologicznego próbnej produkcji wzoru,

−

kontrola maszyn i urządzeń przed przeprowadzeniem prób na oddziale doświadczalnym
i w czasie ich trwania,

−

kontrola jakości wyrobów gotowych przeznaczonych na targi, wystawy,

−

kontrola jakościowa wzorów przekazywanych do produkcji seryjnej i kontrola
towarzyszącej im dokumentacji technicznej,

−

przeprowadzanie systematycznych okresowych badań wadliwości materiałów w procesie
technologicznym,

−

przeprowadzanie wyrywkowych badań parametrów techniczno – użytkowych gotowych
wyrobów.
Istotny wpływ na jakość wyprodukowanego obuwia ma sprawnie działające zaopatrzenie.
Jednym z warunków zapewniających prawidłową jakość dostaw jest poprawnie

sformułowane zamówienie. W zamówieniu nie wystarczy użyć tylko nazwy materiału
obuwniczego, ale trzeba w pełni scharakteryzować zamawiany materiał podając np. sposób
wykończenia, kolor, grubość, rodzaj tłoczenia, splot, fakturę, oczekiwane własności fizyczne
i chemiczne.

Aby utrzymać odpowiedni poziom jakości należy zapewnić rytmiczne, zgodne z planami

i kontrolowane  dostawy  materiałów  podstawowych,  pomocniczych  i  półfabrykatów  (gotowe
spody, zdobiny, obcasy). Należy  utrzymywać ścisłe kontakty  z każdym dostawcą  i uzgodnić
system  wzajemnego  przekazywania  informacji.  Pozwoli  to  na  opracowanie  i  realizację
programu  ciągłej  poprawy  jakości  i  uniknie  różnic  w  ocenie  jakości  dostaw.  Dostawy
powinny  być  kontrolowane  i  segregowane  w  celu  uniknięcia  przypadkowego  wykorzystania
do  produkcji  materiałów  lub  elementów  nie  spełniających  wymagań.  W  przypadku
stwierdzenia,  że  materiały  lub  elementy  nie  odpowiadają  określonym  wymaganiom  należy
odpowiednio  je  oznaczyć,  wydzielić,  dokonać  ewentualnych  badań  dodatkowych,
udokumentować podjęte działania.

Do szczegółowych zadań kontroli jakości w zakresie zaopatrzenia należą:

−

kontrola każdej dostawy materiałów podstawowych i pomocniczych przyjętych do
magazynów,

−

wyrywkowa kontrola półfabrykatów sprowadzanych z innych zakładów (obcasy,
podeszwy),

−

opracowanie, w przypadku braku odpowiednich norm, metod badań, warunków odbioru
do umów z dostawcami,

−

reklamowanie materiałów złej jakości,

−

wyrywkowa kontrola warunków i prawidłowości składowania materiałów.
Ocenę materiałów i surowców przeprowadza się metodą organoleptyczną oraz

laboratoryjną.  W  kontroli  organoleptycznej  sprawdza  się  między  innymi  zgodność
asortymentu z zamówieniem, grubość i spadek grubości, kolor, fakturę, deseń. Wykorzystuje
się podstawowe  przyrządy  pomiarowe:  grubościomierz,  suwmiarka,  twardościomierz,  taśma
miernicza,  planimetr  i  inne.  Natomiast  w  ocenie  laboratoryjnej  bada  się  odporność  na
zginanie,  ścieranie,  łamliwość,  nasiąkliwość,  twardość,  przeprowadza  się  badania
wytrzymałościowe,  korzystając  z  wagi,  zrywarki,  fleksometru  itp.  W  przypadku  klejów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

oznacza się dodatkowo lepkość, suchą pozostałość, wytrzymałość na rozwarstwianie przy
stosowaniu zestawu materiałów w układzie wierzch/spód.

Zakres prowadzonych badań laboratoryjnych obejmuje:

−

prowadzenie fizykochemicznych badań materiałów podstawowych i pomocniczych
sprowadzanych do zakładu, a szczególnie materiałów nowych, dotychczas nie
atestowanych,

−

przeprowadzanie prób przydatności w produkcji materiałów chemicznych, takich jak:
kleje, apretury, farby, lakiery, woski, zmywacze itp.,

−

nadzorowanie i kontrolowanie prawidłowości produkowania materiałów chemicznych
w oddziałach pomocniczych zakładu,

−

wystawianie atestów analitycznych na wykonanie badania i przeprowadzone analizy,

−

badanie warunków klimatycznych w pomieszczeniach magazynowych i produkcyjnych,

−

opracowanie receptur na sporządzanie apretur, farb, past oraz instrukcji do ich
stosowania.
Ważne jest, aby wszystkie wyniki badań (bez względu na to, czy badania są wykonane

w zakładzie obuwniczym, czy też zostały zlecone wyspecjalizowanej jednostce badawczej)
były odpowiednio udokumentowane, a dokumentacja była gromadzona, przechowywana
i udostępniana.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  W jaki sposób można zdefiniować jakość?
2.  Jakie znasz normy międzynarodowe i europejskie dotyczące jakości produkcji?
3.  W jaki sposób zorganizowana jest kontrola jakości w dużych i małych zakładach?
4.  Jakie są podstawowe zadania kontroli jakości w przemyśle obuwniczym?
5.  W jaki sposób można podzielić zadania kontroli jakości w przemyśle obuwniczym?
6.  Na czym polega kontrola jakości w działaniach marketingowych?
7.  W jaki sposób działania marketingowe wpływają na jakość w projektowaniu?
8.  Jakie są podstawowe zadania kontroli jakości w zakresie przygotowania produkcji?
9.  Jakie są podstawowe zadania kontroli jakości w zakresie zaopatrzenia?
10.  Jakie są podstawowe narzędzia kontroli jakości w sferze przedprodukcyjnej?
11.  Jakimi metodami przeprowadza się ocenę materiałów i surowców?
12.  Jakie są podstawowe zadania kontroli jakości w zakresie badań laboratoryjnych?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny organoleptycznej skóry naturalnej zamówionej przez zakład obuwniczy

do produkcji czółenka damskiego. Zapisz wyniki sporządzonej oceny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać analizy treści ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy,
3)  sprawdzić  skórę  pod  względem  zgodności  asortymentu  z  zamówieniem:  rodzaj,  kolor,

deseń, grubość, spadek grubości, gatunek, cechowanie,

4) sprawdzić zgodność z wymaganiami fizycznymi i chemicznymi na podstawie

załączonego przez dostawcę świadectwa wyników badań laboratoryjnych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) dokonać samooceny wykonanej pracy,
6) zaprezentować wyniki pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

skóra naturalna, kwit zamówienia, wyniki badań laboratoryjnych skóry,

−

grubościomierz, planimetr,

−

przybory piśmiennicze, kartka papieru formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Odszukaj w Internecie informacje na temat norm dotyczących jakości produkcji. Wybierz

te informacje, które dotyczą norm mogących znaleźć zastosowanie w kontroli jakości sfery
przedprodukcyjnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać analizy treści ćwiczenia,
2)  odszukać w Internecie wiadomości dotyczące norm związanych z jakością produkcji,
3)  wybrać informacje dotyczące treści ćwiczenia,
4)  skopiować wiadomości związane z treścią ćwiczenia,
5)  dokonać samooceny wykonanej pracy,
6)  zaprezentować wyniki pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z możliwością dostępu do Internetu,

−

przybory piśmiennicze, kartka papieru formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Dokonaj kontroli zamówienia materiału tekstylnego przeznaczonego na wierzchy obuwia

domowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać analizy treści ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy,
3)  wypisać cechy i właściwości jakie ma posiadać zamawiana tkanina,
4)  sprawdzić,  czy  wszystkie  cechy  i  właściwości  tkaniny  zostały  ujęte  w  kwicie

zamówienia,

5) dokonać samooceny wykonanej pracy,
6) zaprezentować wyniki pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbki tkanin, kwit zamówienia tkaniny,

−

przybory piśmiennicze, kartka papieru formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować jakość?



2) wymienić normy międzynarodowe i europejskie dotyczące jakości

produkcji?



3) przedstawić organizację kontroli jakości w dużych i małych

zakładach?



4) określić na czym polega kontrola jakości w działaniach

marketingowych?



5) sformułować zadania kontroli jakości w zakresie przygotowania

produkcji?



6) sformułować zadania kontroli jakości w zakresie zaopatrzenia?



7) sformułować

zadania

kontroli

jakości

zakresie

badań

laboratoryjnych?



8) wymienić narzędzia kontroli jakości w sferze przedprodukcyjnej?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Kontrola jakości produkcji obuwia w sferze produkcyjnej

4.2.1. Materiał nauczania

Kontrolę produkcji określa się jako stopień spełnienia wymagań stawianych w procesie

produkcyjnym. Głównymi elementami składowymi jakości produkcji są: jakość wykonawcy,
jakość warunków pracy, jakość materiałów i organizacji.

Kontrola jakości procesu produkcyjnego ma decydujący wpływ na ocenę gotowego

obuwia.  Działania  w  tej  sferze  polegają  na  zapewnieniu  zgodności  wytwarzanych  wyrobów
z wzorcem.  Wiąże  się  to  ściśle  z  rytmicznością  dostaw,  stabilnością  jakości  surowców
i półfabrykatów  otrzymywanych  od  kooperantów,  czyli  z  działaniami  kontroli  jakości
realizowanymi w sferze przedprodukcyjnej.

Kontrola jakości w sferze produkcyjnej obejmuje kontrolę międzyoperacyjną

bezpośrednio  przy  stanowiskach  pracy,  w  końcowych  operacjach  poszczególnych  etapów
produkcji  oraz  magazynach  podręcznych  i  przejściowych,  kontrolę  stosowania  norm
i instrukcji  podczas  produkcji  i  magazynowania.  Taki zakres  działania  służb kontroli  jakości
wymaga sprawnej organizacji, dostosowanej do profilu zakładu, wielkości produkcji, rodzaju
i typu produkowanego obuwia.
Kontrola międzyoperacyjna

Kontrola międzyoperacyjna jest podstawową formą kontroli ciągłej wszelkich operacji

technologicznych procesu produkcyjnego. Celem jej działania jest poprawa jakości produkcji
przez eliminowanie wadliwych półfabrykatów. Do podstawowych zadań kontroli
międzyoperacyjnej zalicza się:

−

ocenę jakości półfabrykatów metodą organoleptyczną i za pomocą prostych przyrządów
pomiarowych,

−

wycofywanie półfabrykatów wadliwych,

−

zapewnienie dozorowi technicznemu bieżących informacji o jakości i źródłach
wadliwości w procesie produkcji.

Rozróżnia się następujące formy kontroli międzyoperacyjnej:

−

samokontrolę,

−

kontrolę końcową w określonej fazie procesu produkcji sprawowaną przez brakarzy oraz
robotników, którym dodatkowo zlecono kontrolę jakości,

−

inspekcje dozoru.
Bardzo ważne jest wprowadzenie pełnej samokontroli pracowników na każdym

stanowisku pracy i w odniesieniu do poprzednich czynności. Samokontrola ma na celu
niedopuszczenie w poszczególnych etapach produkcji do odchyleń od obowiązujących
parametrów, ma charakter ciągły.

W podstawowych etapach produkcji dodatkowo kontrolę jakości sprawują brakarze, czyli

osoby  powołane  przez  kierownictwo  zakładu  do  sprawowania  kontroli  międzyoperacyjnej.
Ważnym  czynnikiem  zapewniającym  odpowiednią  jakość  jest  właściwe  rozmieszczenie
stanowisk  kontroli  międzyoperacyjnej  w  procesie  technologicznym,  ponieważ  kontrola
w toku produkcji pozwala na wcześniejsze skorygowanie błędów.

Przykłady kontroli w poszczególnych odcinkach produkcji:

−

faza rozkroju – pracownicy o dużym doświadczeniu zawodowym wyrywkowo
sprawdzają zestawienie kompletów wykrojonych elementów i ich zgodność
z dokumentacją technologiczną;

−

faza  opracowania  elementów  spodowych  –  w  zakresie  samokontroli  sprawdza  się
stemplowanie  i  kompletowanie  elementów,  opracowanie  podpodeszew,  podeszew,
zakładek,  obcasów,  pasów, otoków i  innych elementów w zależności od wzoru obuwia;
w zakresie kontroli międzyoperacyjnej brakarze sprawdzają opracowane elementy spodu
przed ich skierowaniem do magazynu;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

faza szwalni – w zakresie samokontroli sprawdza się wydawanie elementów
wierzchowych, ich ścienianie, szycie podszewek i wierzchów, obszywanie cholewek,
kompletowanie; w zakresie kontroli międzyoperacyjnej brakarze oceniają jakość gotowej
cholewki w końcowym odcinku taśmy szwalniczej;

−

faza montażu – w zakresie samokontroli sprawdza się wydawanie kopyt i cholewek,

ćwiekowanie  cholewek,  nakładanie  i  prasowanie  podeszew,  wklejanie  wyściółek  i  inne
czynności  wykończalnicze,  pakowanie  i  jednostkowe  znakowanie  obuwia;  w  zakresie
kontroli  międzyoperacyjnej  brakarze  sprawdzają  gotowe  obuwie,  klasyfikując  je  na
gatunki.

Ocena organoleptyczna gotowego obuwia

Do oceny jakości gotowego obuwia stosowane są dwie metody: organoleptyczna

i laboratoryjna.

W metodzie organoleptycznej ocenia się jakość gotowego obuwia za pomocą wzroku

i dotyku.  W  niektórych  przypadkach  korzysta  się  z  przyrządów  pomiarowych  i  wzorników
kontrolnych. Podstawą tej oceny  jest norma PN-86/0-91011 dotycząca obuwia wyjściowego,
domowego  i  roboczego  oraz  uwzględniająca  wady  materiałowe  i  błędy  wykonania
niedopuszczalne  w  obuwiu  (z  wyjątkiem  obuwia  wulkanizowanego  i  na  spodach
drewnianych).

Wady materiałowe i błędy wykonania obniżające wygląd estetyczny obuwia ocenia się

w parze (tabela 1). Jeżeli w ocenianym obuwiu stwierdzi się wady i błędy inne niż
zamieszczone w tabeli, ale wpływające w istotny sposób na wartość użytkową lub estetyczną,
to o dopuszczeniu takiej pary do obrotu decyduje producent w porozumieniu z odbiorcą.

Tabela 1 Niedopuszczalne wady materiałowe oraz błędy wykonania [7, s. 259].

Lp.

Rodzaj wady lub błędu

Określenie i wygląd

Trwałe i rażące zdeformowanie spodu
obuwia

Pęcherze w spodach z gumy i tworzyw, zatarcia protektora,
wykrzywienie podeszwy

Rażące zniekształcenie nosków lub pięt
oraz pomarszczenie wierzchu

Zniekształcenie oceniane w parze lub zmarszczki na linii
łączenia cholewki ze spodem lub w innym miejscu

Nadmierna sztywność lub wiotkość

Wada całej cholewki lub jej części w porównaniu ze
wzorcem – bada się dotykiem

Wystające części metalowe
i inne wewnątrz obuwia

Wystające kołki, śruby, gwoździe wewnątrz obuwia oraz
wystające oczka, haki i klamry wyczuwalne dotykiem

Nieodpowiednie

umieszczenie

lub

umocowanie klamer, ozdób, sprzączek
i innych

Skrzywienie ustawienia klemer lub sprzączek utrudniające
użytkowanie obuwia, nieodpowiednie umocowanie tych
elementów

Fałdy

wewnątrz

obuwia

oraz

zgrubienia

Fałdy podszewki lub wyściółki lub inne zgrubienia
utrudniające użytkowanie, nieodpowiednie umocowanie tych
elementów w konstrukcji obuwia

Różnice w długości zewnętrznej półpar

Różnice w długości spodu jednej pary przekraczające 3 mm
w obuwiu wyjściowym, 5 mm w obuwiu roboczym

Miejscowe

nieprzyklejenie

spodów

obniżające wartość użytkową obuwia

Miejscowe nieprzyklejenie podeszwy, szczeliny między
częściami składowymi spodu

Pęknięcia,

rozdarcia,

nacięcia

wierzchów oraz podszewek

Miejscowe uszkodzenia lub wady materiałowe wierzchu
obniżające

wytrzymałość

lub

estetykę

obuwia

lub

uszkodzenie podszewki

Wady materiałów zastępujących skórę
na wierzchy, podszewki lub spody

Wszelkie wady tkanin, dzianin, włóknin, filców: fałdy,
odciski,

przebicia

podłoża,

rysy,

zanieczyszczenia

mechaniczne powłoki, ślady łączenia materiałów, łuszczenie
i

marszczenie

tworzyw

poromerycznych,

wykwity,

wytrącenia ciał obcych na spodach z gum

Przepuszczone lub przerwane ściegi
szycia

Przepuszczenie ściegów szycia obniża trwałość obuwia
i jego estetykę; zagęszczenie lub zbyt luźne ułożenie
ściegów osłabia łączenie elementów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Skrzywienie ściegów szycia

Widoczne skrzywienie na linii tylnego paska lub tylnego
albo przedniego szwu cholewki, powtarzanie się linii szycia

Różnice w odcieniu barwy i struktury
wierzchów

Niezamierzone różnice odcienia barwy wierzchów lub ich części
składowych, słabe zespolenie lica ze skórą (pływające lico),
zniekształcenie naturalnego uziarnienia lica lub tłoczonego
wzoru, chropowatość powłoki, niezamierzone jarzma

Rażące plamy, zabrudzenia, obtarcia

Wszelkie  zaplamienie  z  wyjątkiem  zacieków  z klejów
widoczne  na  wierzchach  i  obrzeżach  spodu  obniżające
estetykę  wyrobu;  ślady  retuszowania  uszkodzeń  i  usuwania
zmarszczek;  obtarcia  warstwy  zewnętrznej  materiału
wierzchowego, ślady drapania, zacieki lub smugi apretury

Rażące ubytki, niedobory, nadlewy na
obrzeżach spodu

Widoczne na obrzeżach spodu przecięcia, pęcherze
powietrzne, niedolewy lub nadlewy gumy i tworzywa

Pękanie, łuszczenie się lub lepkość
apretury

Pękanie

apretury

przy

próbie

zginania

wierzchu,

niezwiązanie powłoki kryjącej z materiałem wierzchowym
lub warstwy laminatu z wierzchem

Rażące różnice w wymiarach lub
usytuowaniu elementów

Niesymetryczne  rozmieszczenie  oczek,  haków,  dziurek,
zatrzasków,  nitów  i  guzików,  nieprawidłowe  umieszczenie
obcasów;  różnice  w  wysokości  obcasów  jednej  pary  powyżej
2 mm  w obcasach  do  30 mm  wysokości  i  3 mm  w obcasach
powyżej  30 mm;  różnice  wymiarów  kołnierzy,  mankietów,
wypustek, pasków, lamówek, odchylenia      linii przeszywania,
kołkowania, śrubowania lub gwoździowania

Korozja części metalowych lub ubytki
w częściach lakierowanych

Odpryski lub brak lakieru na metalowych częściach
lakierowanych, a także brak powłoki galwanicznej na
częściach metalowych

Do ostatecznej oceny gotowego obuwia należy również sprawdzenie prawidłowości

montażu oraz wymiarów wewnętrznych i zewnętrznych, a także porównanie każdej półpary
w parze ocenianego obuwia. Przykłady podstawowych chwytów, które powinien wykonać
kontroler jakości gotowego obuwia przedstawia rysunek 1.

Rys. 1. Ocena organoleptyczna obuwia: a), b), c), d), e), f), g), h), i), j) – kolejne chwyty przy kontroli jakości

gotowego obuwia [7,s. 261].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Pozycja a  (rys.1a)  umożliwia  sprawdzenie  symetryczności  rozłożenia  elementów
naszywanych  na  cholewce,  liczby  rzędów  szycia,  ich  równomierności,  odcieni  koloru
przyszwy  w  parze,  symetrii  naszycia  noska,  ułożenia  perforacji  w  przyszwie,  układu
deseni  lub  wzorów  w  materiałach  na  wierzchy.  Jest  to  chwyt  podstawowy  do  oceny
ogólnego wyglądu obuwia, ponieważ porównywalnie ustala się zgodność półpar w parze
obuwia, ocenia dobór materiałów na elementy składowe cholewki.

−

Pozycja b  (rys.1b)  umożliwia  sprawdzenie  strony  zewnętrznej  obuwia  i  porównanie  jej
w półparach,  dokładności  łączenia  przyszwy  i  obłożyny,  prawidłowości  wykończenia
brzegów  cholewki,  lamowania.  Stwierdza  się  dotykiem  nadmierną  sztywność  lub
wiotkość w porównaniu z wzorcem.

−

Pozycja c (rys.1c) umożliwia sprawdzenie sztywności i sprężystości podnosków, symetrii
kształtów, stwierdzenie zniekształceń nosków i sfałdowania w miejscu łączenia ze
spodem.

−

Pozycja d (rys.1d) umożliwia sprawdzenie tylnej części cholewki, symetrii naszycia
pasków tylnych w półparach, wysokości obcasów, zgodności koloru i wykończenia
obcasów skórzanych.

−

Pozycja e (rys.1e) umożliwia porównanie wysokości obłożyn w pięcie i tylników
w parze. Wizualnie sprawdza się prawidłowość przyklejenia spodu do zaćwiekowanej
cholewki.

−

Pozycja f  (rys.1f)  umożliwia  sprawdzenie  różnic  w  długości  w  półparach  oraz
porównanie  wysokości  obcasów.  W  takim  ustawieniu  półpar  obuwia  możliwe  jest
sprawdzenie  symetrii  obszyć  przyszwy  i  obłożyny,  ich  połączenie  od  strony
przyśrodkowej.

−

Pozycja g  (rys.1g)  umożliwia  sprawdzenie  prawidłowości  wykonania  podeszew
i obcasów  w  obuwiu  o  spodach  formowanych  i  wulkanizowanych.  Sprawdza  się
obecność  wybrzuszeń,  pęcherzyków,  zatarcia  protektorów,  wykrzywienie  spodów,
prawidłowość ocechowania, symetrię ułożenia obcasów.

−

Pozycja h (rys.1h) służy do sprawdzenia wnętrza obuwia, stwierdzenia, czy nie wystają
teksy, klamerki, czy wyściółka lub podpiętek są wklejone prawidłowo. Sprawdza się przy
tym prawidłowość ułożenia podszewki oraz prawidłowość zanitowania oczek, krążków,
nitów.

−

Pozycja i (rys.1i) umożliwia sprawdzenie wyglądu w układzie bocznym od strony
zewnętrznej, skontrolowanie prawidłowości przyklejenia spodu do zaćwiekowanej
cholewki.

−

Pozycja j (rys.1j) umożliwia sprawdzenie ocechowania obuwia i jego zgodności z KTM
(szczególnie numer wielkościowy, tęgość).
W przypadku wprowadzenia nowego wzoru obuwia do seryjnej produkcji stosuje się,

w zależności od potrzeb, dodatkowe badania, korzystając z różnych przyrządów i urządzeń
pomiarowych. Przykładowo można:

−

ustalać gęstość ściegów szwu na długości 10 mm, grubość nici przy użyciu szkła
powiększającego ×6,

−

sprawdzać symetrię ułożenia perforacji w parze za pomocą przymiaru obuwniczego,
mierząc odległość tych samych szczegółów perforacji od osi podłużnej obuwia
i w zależności od typu obuwia – od różnych punktów cholewki,

−

sprawdzać symetrię naszywania różnych elementów za pomocą przymiaru obuwniczego,
mierząc odległość tych samych szczegółów od osi podłużnej obuwia,

−

sprawdzać wysokość obłożyn w półbutach za pomocą wysokościomierza wzdłuż paska
lub szwu tylnego (rys.2a i 2b),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

sprawdzać wysokość cholewy za pomocą przymiaru od górnej krawędzi do punktu styku
ze spodem (rys.2c),

−

sprawdzać szerokość cholewy za pomocą przymiaru, mierząc w najwęższym miejscu
powyżej kostki i w najszerszym miejscu łydki (rys.2c).
Program badań partii produkcyjnej oraz wielkość próbki do badań ustala producent

w zależności od potrzeb bieżącej kontroli, zapewniającej jakość wykonania czynności
technologicznych produkowanego wzoru obuwia.

Rys. 2. Sprawdzanie: a) wysokości obłożyn wzdłuż paska, b) wysokości obłożyn wzdłuż szwu tylnego,

c) wysokości i szerokości cholewy: A – wysokości cholewy, B – szerokości cholewy w najwęższym miejscu

powyżej kostki, C – szerokości cholewy w najszerszym miejscu łydki [7, s. 264].

Ocena laboratoryjna gotowego obuwia

Oprócz oceny organoleptycznej w przemyśle obuwniczym dokonuje się wielu badań

laboratoryjnych, umożliwiających ocenę użytkową gotowego obuwia. Podstawową grupę
stanowią badania wytrzymałościowe i badania właściwości higienicznych obuwia. Poza nimi
można przeprowadzać badania odpornościowe powłoki na wielokrotne zginanie, na tarcie
suche i mokre. Badania laboratoryjne mogą stanowić uzupełnienie badań organoleptycznych,
a niektóre z nich są obowiązujące w kontroli jakości obuwia.

Przykładowe badania laboratoryjne dotyczą:

−

wytrzymałości przymocowania podeszwy w czubku i przedstopiu obuwia,

−

wytrzymałości przymocowania podeszwy do cholewki lub podsuwki,

−

wytrzymałości sklejenia pasa z cholewką,

−

wytrzymałości połączeń szytych cholewki ze spodem lub wszelkich połączeń elementów
spodu między sobą,

−

wytrzymałości połączeń cholewki ze spodem w obuwiu wywrotkowym,

−

wytrzymałości przymocowania obcasa do spodu obuwia,

−

wytrzymałości względnej szwów cholewki na ścinanie,

−

masy obuwia,

−

elastyczności spodów,

−

współczynnika trwałości zachowania kształtu (dla obuwia mającego podnoski i zakładki),

−

przemakalności obuwia jesienno – zimowego i całorocznego,

−

ciepłochronności.
Wyznaczenie powyższych wskaźników wykonuje się przede wszystkim w czasie

opracowywania nowego wzoru, przy zmianie konstrukcji lub technologii w czasie produkcji,
w przypadku zmian materiałów podstawowych lub pomocniczych w produkcji bieżącej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pobieranie próbek do badań powinno się odbywać drogą losową. Wyniki badań żadnej ze
sprawdzanych półpar nie mogą być niższe od określonych w normie.
Ocena jakościowa gotowego obuwia

Wytycznymi do oceny jakości gotowego obuwia są przede wszystkim normy

przedmiotowe,  dokumentacja  techniczno  technologiczna  i  materiałowa,  wzory  obuwia
zatwierdzone  przez  handel  oraz  dodatkowe  warunki  odbioru  ustalone  między  producentem
i odbiorcą.  Przy  ocenie  obuwia  wyodrębnia  się  wady  i  błędy  obniżające  jakość  gotowego
wyrobu  lub  wygląd  estetyczny  oraz  te,  które  powstały  podczas  produkcji.  W  obecnie
obowiązującej normie PN-86/O-91011 obuwie wyjściowe dzieli się na trzy gatunki, a obuwie
domowe  i  robocze  na  dwa.  Wady  i  błędy,  w zależności  od  rodzaju  i  stopnia  nasilenia  mogą
być  niedopuszczalne  tylko  dla  określonego  gatunku  lub  dla  wszystkich  gatunków.  Na
przykład wada zdefiniowana jako „rażące ubytki, niedolewy, nadlewy na obrzeżach spodów”
nie  może  występować  w  obuwiu  wyjściowym  pierwszego  gatunku,  natomiast  w  obuwiu
wyjściowym  drugiego  gatunku  jest  niedopuszczalna  tylko  wtedy,  gdy  spowoduje  obniżenie
wartości użytkowej obuwia.  W obuwiu trzeciego gatunku niedopuszczalna  będzie tylko taka
wada,  która  uniemożliwi  jego  użytkowanie.  Wśród  wad  i  błędów  istnieją  takie,  które  są
niedopuszczalne  dla  wszystkich  gatunków.  Przykładem  może  być  wada  „wystające  części
metalowe i inne wewnątrz obuwia”, która może spowodować niebezpieczny uraz stopy.

Każda sklasyfikowana para obuwia powinna być oznakowana znakami kontroli jakości

i znakiem gatunku. Do znakowania należy stosować tusz i farby wyraźnie kontrastujące
z podłożem, na którym znaki są umieszczone. Każdy znak powinien mieć czytelny inicjał KJ
i numer brakarza odpowiedzialnego za przeprowadzoną ocenę. Dla gatunków 1, 2, 3 stosuje
się pieczątki o kształtach przedstawionych na rysunku 3:

Rys. 3. Oznaczenie gatunków obuwia: a) gatunek 1, b) gatunek 2, c) gatunek 3

Dopuszcza się rozdzielenie pieczątki znaku gatunku od pieczątki znaku kontroli jakości.

Pieczątki będą miały następujące kształty:
a) b)

Rys. 4. Kształty pieczątek po rozdzieleniu znaków: a) kontroli jakości, b) gatunku

W ocenie jakości obuwia bardzo ważna jest właściwa interpretacja wad i błędów. Aby

zapobiec rozbieżnościom w ocenie, do pracy na stanowiskach tzw. brakarzy należy zatrudniać
pracowników mających doświadczenie zawodowe i dużą wiedzę fachową, którzy przy
kontroli obuwia i jego klasyfikacji będą kierować się nie tylko obowiązującymi przepisami,
ale także obiektywizmem i fachowością.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  W jaki sposób można zdefiniować kontrolę produkcji?
2.  Jakie są podstawowe zasady kontroli międzyoperacyjnej?
3.  Jakie stosuje się formy kontroli międzyoperacyjnej?
4.  Na czym polega metoda organoleptyczna oceny jakości gotowego obuwia?
5.  Jakie znasz niedopuszczalne wady i błędy wpływające na jakość obuwia?
6.  Jakie  znasz  podstawowe  chwyty  stosowane przez  brakarzy  w  kontroli  jakości  gotowego

obuwia?

7. Jakie dodatkowe badania można stosować przy wprowadzaniu nowego wzoru do seryjnej

produkcji?

8.  Jakie badania można wykonywać w ocenie laboratoryjnej gotowego obuwia?
9.  Jakie znasz wytyczne do oceny jakości gotowego obuwia?
10.  Jak obowiązująca norma przedstawia podział obuwia na gatunki?
11.  Kto  w  zakładzie  obuwniczym  powinien  zajmować  się  kontrolą  jakości  gotowego

obuwia?

12. W jaki sposób oznacza się gatunkowość obuwia?
13. Jakie kształty mają pieczątki używane do oznaczania poszczególnych gatunków obuwia?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny pary gotowego obuwia otrzymanej od nauczyciela. Przy ocenie skorzystaj

z tabeli 1 „Niedopuszczalne wady materiałowe oraz błędy wykonania” zamieszczonej
w materiale nauczania. Ocenę przedstaw pisemnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać analizy treści ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy,
3)  zapoznać się z treścią tabeli,
4)  dokonać  pisemnej  oceny  pary  obuwia  pod  względem  wad  materiałowych  i  błędów

wykonania,

5) dokonać samooceny wykonanej pracy,
6) zaprezentować wykonaną pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

para obuwia, tabela z wadami materiałowymi i błędami wykonania,

−

artykuły piśmiennicze, papier formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dokonaj oceny organoleptycznej pary obuwia wybranej drogą losową, stosując 10

podstawowych chwytów wykonywanych przez kontrolerów w zakładach obuwniczych przy
ocenie jakości gotowego obuwia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać analizy treści ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy,
3)  wylosować parę obuwia do oceny,
4)  ocenić parę obuwia stosując 10 podstawowych chwytów,
5)  dokonać samooceny wykonania ćwiczenia,
6)  zaprezentować wykonaną pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pary obuwia przeznaczone do oceny, plansze obrazujące podstawowe chwyty
kontrolerów jakości gotowego obuwia,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Dokonaj pomiaru szerokości i wysokości cholewy kozaka damskiego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać analizy treści ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy,
3)  zmierzyć wysokość cholewy,
4)  zmierzyć  szerokość  cholewy  w  najwęższym  miejscu  powyżej  kostki  i  w  najszerszym

miejscu łydki,

5)  zapisać wyniki pomiarów,
6)  dokonać samooceny wykonania ćwiczenia,
7)  zaprezentować wykonaną pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

obuwie damskie z wysoką cholewą, przymiar obuwniczy,

−

artykuły piśmiennicze, papier formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Sprawdź symetrię ułożenia perforacji i naszycia ozdoby w parze obuwia otrzymanej od

nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać analizy treści ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy,
3)  sprawdzić  symetrię  ułożenia  perforacji  w  parze,  mierząc  odległość  tych  samych

szczegółów perforacji od osi podłużnej obuwia,

4) sprawdzić symetrię naszycia ozdoby, mierząc długość tych samych szczegółów ozdoby

od osi podłużnej obuwia,

5)  zapisać wyniki pomiarów,
6)  dokonać samooceny wykonania ćwiczenia,
7)  zaprezentować wykonaną pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

obuwie z perforacją i naszytą ozdobą, przymiar obuwniczy,

−

artykuły piśmiennicze, papier formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować termin: kontrola produkcji?



2) przedstawić zasady kontroli międzyoperacyjnej?



3) określić formy kontroli międzyoperacyjnej?



4) scharakteryzować metodę organoleptyczną oceny jakości gotowego

obuwia?



5) scharakteryzować niedopuszczalne wady i błędy wpływające na

jakość gotowego obuwia?



6) pokazać podstawowe chwyty stosowane przez brakarzy w kontroli

gotowego obuwia?



7) omówić

dodatkowe

badania,

jakie

można

stosować

przy

wprowadzaniu nowego wzoru do seryjnej produkcji?



8) wymienić badania wykonywane w ocenie laboratoryjnej gotowego

obuwia?



9) przedstawić wytyczne do oceny jakości gotowego obuwia?



10) wyjaśnić podział obuwia na gatunki według obowiązującej normy?



11) przedstawić sposób oznaczania gatunkowości obuwia?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Kontrola

jakości

produkcji

obuwia

sferze

poprodukcyjnej

4.3.1. Materiał nauczania

Działania kontroli jakości w sferze poprodukcyjnej

Odpowiedzialność za jakość wyprodukowanego i dostarczonego na rynek obuwia ponosi

producent. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego w momencie sprzedaży obuwia
odpowiedzialność za jego jakość ponosi również handel. Dlatego można organizować odbiór
jakościowy obuwia przez handel bezpośrednio u producenta.

Obuwie przedstawiane handlowcom do odbioru jakościowego i ilościowego powinno być

przygotowane w partiach jednorodnych, według asortymentów, klas jakości i wzorów
w otwartych kartonach zbiorczych. Próbki do kontroli pobiera się losowo, zgodnie
z obowiązującymi zarządzeniami, stosując formy kontroli:

−

normalnej,

−

ulgowej, jeżeli kontrolerzy stwierdzą, że kilka kolejnych partii wykazuje wskaźnik
wadliwości niższy od założonego,

−

zaostrzonej, jeżeli kontrolerzy stwierdzą, że kilka kolejnych partii wykazuje wskaźnik
wadliwości wyższy od założonego.
Liczba próbek wymaganych do oceny obuwia podana jest w tabeli 2.

Tabela 2 Liczba próbek wymaganych do oceny obuwia [ 7, s. 271].

Liczebność partii

(sztuk)

Liczebność próbki par

(sztuk)

Maksymalna ilość par obuwia
zawierającego błędy niedopuszczalne
według normy

do 150

151÷280
281÷500

501÷1200

1201÷3200

20
32
50
80

125

2
3
5
7

Kontrola normalna stosowana jest zawsze do oceny pierwszej partii obuwia. Stosuje się

ją  tak  długo,  dopóki  nie  zaistnieje  konieczność  wprowadzenia  kontroli  ulgowej  lub
zaostrzonej.  Przejście  z  kontroli  normalnej  na  zaostrzoną  następuje  wtedy,  gdy  w  czasie
kontroli  normalnej  dwie  z  kolejnych  pięciu  partii  zostaną  uznane  za  niezgodne
z wymaganiami.  Dotyczy  to  partii  obuwia,  które  po  raz  pierwszy  przedstawione  są  do
odbioru. Gdy w czasie kontroli zaostrzonej pięć kolejnych partii zostanie uznanych za zgodne
z wymaganiami, wprowadza się ponownie kontrolę normalną.

Przejście z kontroli normalnej na ulgową następuje wtedy, gdy w czasie kontroli

kolejnych 10 partii zostało uznanych za zgodne z wymaganiami. Przejście z kontroli ulgowej
na normalną może być spowodowane zmianami warunków technologicznych produkowanego
obuwia, zmianą rytmiczności dostaw lub niezgodnością z wymaganiami.

W przypadku uznania partii obuwia za dobrą przedstawiciel odbioru jakościowego

handlu stempluje kartony zbiorcze, dokonując ostatecznego odbioru.

Do zakresu działań służb kontroli jakości w sferze poprodukcyjnej należy również tzw.

kontrola wtórna. Podstawowe jej zadania to:

−

wyrywkowa ocena obuwia po okresie sezonowania,

−

ocena zgodności rodzaju opakowania, jego prawidłowości, stanu i wyglądu
zewnętrznego, etykiet i cechowania,

−

ocena wyrobu gotowego w odniesieniu do obowiązującej normy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wyrywkowa kontrola dotycząca prawidłowości przeprowadzonej klasyfikacji,

−

sprawdzenie, czy nie występują w wyrobie zmiany technologiczne (deformacja,
łuszczenie apretury, itp.),

−

załatwianie reklamacji jakościowych napływających z przedsiębiorstw handlowych i od
indywidualnych użytkowników.

Reklamacje obuwia

Reklamacje obuwia można podzielić na:

−

przedsprzedażne,

−

klientowskie.
Obuwie zareklamowane przekazywane jest do działu zbytu, który ewidencjonuje

i rozpatruje reklamacje. Ewidencja obuwia reklamowanego prowadzona jest w specjalnym
zeszycie według wzoru przedstawionego w tabeli 3:

Tabela 3 Ewidencja reklamowanego obuwia

Rodzaj

obuwia

Dowód i podpis

rozpatrującego

cji

zak

ła

ęb

ior

ór

Ilość

Cena

rto

ść

łu

ono

odp

Reklamacje przedsprzedażne dotyczą obuwia, które nie było użytkowane. Załatwiane są

między przedstawicielami handlu i producenta.

W razie uznania partii obuwia za jakościowo wadliwą przedstawiciel odbioru

jakościowego  handlu  sporządza  reklamację  zgodnie z  zasadami  przewidzianymi  w  ogólnych
warunkach  umowy  sprzedaży.  Każda  partia  obuwia,  która  w  wyniku  oceny  stron  lub
orzeczenia  rzeczoznawcy  została  uznana  za  niezgodną  z  wymaganiami  podlega  pełnemu
przesortowaniu.  Obuwie,  które  w  wyniku  przesortowania  partii  uznane  zostało  przez
producenta za:

−

zgodne z wymaganiami, podlega ponownemu odbiorowi jakościowemu,

−

odpowiadające wymaganiom obuwia II lub III gatunku podlega przeklasyfikowaniu
według upustów cenowych (15%, 30%, 45%, 60%),

−

kwalifikujące się do usunięcia wad, powinno być zabrane z magazynu w celu dokonania
poprawek, a następnie przedstawione ponownemu odbiorowi jakościowemu.
Reklamacje klientowskie dotyczą obuwia użytkowanego. Nie są przyjmowane

bezpośrednio od klienta, lecz od odbiorcy np. hurtowni, sklepu detalicznego. Reklamacje
rozpatruje dział zbytu wspólnie z kierownictwem produkcji, decydując o ich zasadności. Jeśli
składana reklamacja jest niezasadna, wówczas jest odsyłana do nadawcy wraz
z uzasadniającym pismem.

W szczególnych przypadkach, jeśli reklamacje są duże pod względem ilościowym można

skorzystać z pomocy rzeczoznawców wydających niepodważalne opinie.

Reklamacje, które zostały uznane, załatwiane są przez naprawę obuwia lub zwrot

należności.  Obuwie  naprawione  po  zaewidencjonowaniu  przesyłane  jest  do  nadawcy.
W przypadku zwrotu należności, po wpisaniu do ewidencji i spisaniu protokołu, zwykle trafia
do klienta pełna kwota według cen zbytu. W uzasadnionych i logicznych przypadkach może
być  zwracana  część  wartości  ceny  zbytu,  zakładając,  że  klient  użytkujący  obuwie  dłuższy
czas wykorzystał pewną jego wartość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie formy kontroli stosuje się przy odbiorze jakościowym obuwia?
2.  Na czym polega kontrola normalna?
3.  Kiedy wprowadza się kontrolę ulgową lub zaostrzoną?
4.  Kiedy następuje przejście z kontroli normalnej na ulgową i z ulgowej na normalną?
5.  Jakie są podstawowe zadania kontroli wtórnej?
6.  Jakie znasz rodzaje reklamacji?
7.  Na czym polegają reklamacje przedsprzedażne?
8.  Na czym polegają reklamacje klientowskie?
9.  W jaki sposób mogą być załatwiane reklamacje klientowskie?
10.  W jaki sposób mogą być załatwiane reklamacje przedsprzedażne?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny opakowania dowolnie wybranej pary obuwia, zwracając uwagę na

zgodność rodzaju opakowania, jego prawidłowość, stan i wygląd zewnętrzny etykiet oraz
sposób cechowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać analizy treści ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy,
3)  wypisać cechy opakowania podlegające ocenie,
4)  ocenić prawidłowość opakowania,
5)  dokonać samooceny wykonanej pracy,
6)  zaprezentować wykonaną pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

obuwie w opakowaniu, etykiety, obowiązujące normy,

−

przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dokonaj ewidencji reklamowanego obuwia według tabeli 3 „Ewidencja reklamowanego

obuwia”, zamieszczonej w materiale nauczania. Przyczynę reklamacji ustal na podstawie
wadliwej pary obuwia otrzymanej od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  dokonać analizy treści ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy,
3)  rozpoznać usterkę kwalifikującą obuwie do reklamacji,
4)  wypełnić kwit ewidencji reklamowanego obuwia,
5)  dokonać samooceny wykonanej pracy,
6)  zaprezentować wykonaną pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pary obuwia z usterkami,

−

przykładowa ewidencja reklamowanego obuwia,

−

przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić formy kontroli stosowane przy odbiorze jakościowym?



2) scharakteryzować formy kontroli stosowane przy odbiorze

jakościowym?



3) przedstawić zależność pomiędzy poszczególnymi formami kontroli

jakościowej?



4) wymienić i scharakteryzować rodzaje reklamacji obuwia?



5) przedstawić sposób załatwiania reklamacji klientowskich?



6) przedstawić sposób załatwiania reklamacji przedsprzedażnych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego wyboru:

−

1÷14 z poziomu podstawowego i 15÷20 z poziomu ponadpodstawowego (te mogą

przysporzyć Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe).

5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane

są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.

7. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz za
poprawną.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Narzędziem do budowy systemów jakości i zarządzania jakością jest pakiet norm

a)  ISO 9000.
b)  ISO3000.
c)  ISO 29000.
d)  ISO 28402.

2. Przeprowadzenie działań marketingowych przed rozpoczęciem produkcji umożliwia

a)  ocenę materiałów podstawowych i pomocniczych użytych do produkcji.
b)  zestawienie wymagań i oczekiwań odbiorcy w stosunku do wyrobu.
c)  kontrolę procesu produkcji.
d)  działania poprodukcyjne.

3. Ocenę materiałów i surowców użytych do produkcji przeprowadza się metodą

a)  prób i błędów.
b)  badawczą.
c)  porównawczą.
d)  organoleptyczną i laboratoryjną.

4. Jakość wykonawcy, warunków pracy, materiałów i organizacji to główne elementy

składowe jakości
a)

reklamacji.

działań poprodukcyjnych.

produkcji.

projektowania.

5. Celem działania kontroli międzyoperacyjnej jest

a)  badanie laboratoryjne.
b)  eliminowanie wadliwych półfabrykatów.
c)  ocena jakości obuwia.
d)  eliminowanie wadliwego obuwia.

6. Samokontrola stanowi formę kontroli

a)  poprodukcyjnej.
b)  organoleptycznej.
c)  międzyoperacyjnej.
d)  laboratoryjnej.

7. Kontrolera jakości nazywa się

a)  brakarzem.
b)  dekarzem.
c)  rymarzem.
d)  brylarzem.

8. W metodzie organoleptycznej ocenia się jakość gotowego obuwia za pomocą

a)  wzroku i badań laboratoryjnych.
b)  smaku i węchu.
c)  wzroku i dotyku.
d)  badań laboratoryjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Wysokość obłożyn sprawdza się wzdłuż paska tylnego lub szwu tylnego za pomocą

a)  szablonu.
b)  liniału.
c)  grubościomierza.
d)  wysokościomierza.

10. Obuwie wyjściowe dzieli się na

a)  trzy gatunki.
b)  dwa gatunki.
c)  cztery gatunki.
d)  pięć gatunków.

11. W sferze poprodukcyjnej stosuje się formy kontroli

a)  zwyczajną, ulgową, zaostrzoną.
b)  zwyczajną, cichą, zaostrzoną.
c)  normalną, ulgową, zaostrzoną.
d)  normalną, samokontrolę, cichą.

12. Kontrolę zaostrzoną stosuje się wtedy, gdy kilka kolejnych partii obuwia

a)  wykazuje wskaźnik wadliwości wyższy od założonego.
b)  wykazuje wskaźnik wadliwości niższy od założonego.
c)  nie wykazuje wadliwości.
d)  zostanie uznanych za zgodne z wymaganiami.

13. Zadanie związane z wyrywkową oceną obuwia po okresie sezonowania dotyczy kontroli

a)  przedprodukcyjnej.
b)  międzyoperacyjnej.
c)  wtórnej.
d)  w toku produkcji.

14. Reklamacje obuwia można podzielić na

a)  ewidencjonowane i sprzedażne.
b)  przedsprzedażne i klientowskie.
c)  sprzedażne i przedsprzedażne.
d)  klientowskie i sprzedażne.

15. Szerokość cholewy sprawdza się w

a)  dowolnym miejscu.
b)  najwęższym miejscu powyżej kostki i w najszerszym miejscu łydki.
c)  najszerszym miejscu powyżej kostki.
d)  najwęższym miejscu łydki.

16. Do oznaczenia gatunku 1 stosuje się pieczątkę

trójkątną.

b) kwadratową.
c)

okrągłą.

d) prostokątną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Ocena jakości produkcji obuwniczej

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem: