ANALIZA DOKUMENTÓW URZĘDOWYCH
PS.1. Notatki przepisane od Ani Mał
ek, dziękujemy Ania!
PS.2. Nie odpowiadam za bł
ędy, albo że coś jest nie po kolei czy coś. Przepisał
am takie notatki, jakie
dostał
am i w takiej kolejności, w jakiej wypuścił
pan z ksero. Dziękuję, dobranoc.
PS.3. enjoy!
Dokumenty urzędowe – efekt i wytwór społ
ecznej komunikacji, powstają w urzędach znaczna ich
częś
ć sł
uż
y swoistemu komunikowaniu się pomiędzy rządzącymi a rządzonymi, wiele z nich powstaje
w wyniku wymiany przekazów pomiędzy poszczególnymi organami wł
adzy, np. ustawodawczą a
sądowniczą
● Pierwotne – jeśli zarejestrowane w nich fakty są efektem bezpośredniej obserwacji albo
efektem uczestnictwa w wydarzeniach, np. protokoł
y policyjne, karty chorego, protokoł
y
komisji wyborczych
● Wtórne – powstał
e na podstawie analizy dokumentów pierwotnych, np. relacje uczestników
po wydarzeniu
Znaczna częś
ć dokumentów jest sporządzana w instytucjach powoł
anych do rejestrowania
okreś
lonych faktów społ
ecznych takich jak np.: akta stanu cywilnego, spisy mieszkańców, księgi
parafialne.
Zakres rejestrowanej rzeczywistoś
ci:
● Pewna grupa akt tworzona jest do charakterystyki wewnętrznego ustroju instytucji,
prowadzą je fabryki, banki, wojsko, szpitale. Wiele instytucji ma obowiązek rejestrować
odcinek rzeczywistoś
ci społ
ecznej, który podlega regulacji przez dany urząd. Dane urzędowe
rejestrowane w tych dokumentach uchodzą za pewne, istniejące obiektywnie, niezależ
ne od
instytucji je sporządzającej i rejestrowa ????? <linijka z ksero ucięta>
Wiarygodnoś
ć kryje w sobie 2 aspekty:
● Rozpatrując 1 aspekt bierzemy pod uwagę czy dotychczas wydane lub sporządzone przez
danego autora dokazał
y się wiarygodne
● Przy drugim aspekcie stawiamy sobie pytanie czy autor znał
faktyczny stan opisywanego
przez siebie odcinka rzeczywistoś
ci, czy chciał
i czy mógł
przedstawić
swoją wiedzę w
rzetelny sposób. Bierzemy pod uwagę jego kompetencje, moż
liwoś
ci techniczne, miejsce w
strukturze, w skł
ad których wchodzi.
Proces wytwarzania danych:
● Zbieranie danych pierwotnych
● Kondensacja danych, poddanie ich statystyce
● Sporządzenie zbiorczego opracowania
Od rzetelności danych pierwotnych zależy wiarygodność dalszych dwóch etapów opracowania.
Cele sporządzania danych urzędowych:
● Opis rzeczywistości zewnętrznej w stosunku do autora danych, np. dane o bezrobociu
● Instytucja, jej struktura, dysponowanie środkami
Wiarygodność
zależ
y od:
● Sposobu zbierania informacji, szczególnie od tego, czy opierał
y się na wł
asnych ustaleniach
oddelegowanych do tego funkcjonariuszy, czy też pochodził
y od osób poddawanych
obserwacji
● <ucięta linijka>
Dane zgodne z prawdą, czy też
pod presją wyznawanych wartości, albo kierując się wł
asnym
interesem, mogli zniekształ
cić dane
● Czy instytucja zbierająca dane jest zainteresowana do prawdziwego ukazania rzeczywistości
● Czy zarejestrowane fakty są wystarczająco zdefiniowane tak, by można był
o wykluczyć ich
tendencyjne interpretowanie
● Czy samo gromadzenie danych był
o sprawdzane, czy zarówno zbierający dane, jak i ich
informatorzy brali pod uwagę moż
liwość kontroli
Bł
ąd pomiaru jest naturalnym skł
adnikiem danych statystycznych i bierze się go pod uwagę w krytyce
danych. W krytyce danych urzędowych punktem wyjś
cia jest stwierdzenie bł
ędu w wyniku, następnie
wyjaś
nienie jak do niego doszł
o, na koniec wyjaś
nienie zjawisk i okolicznoś
ci, które są przyczyną
fał
szywego obrazu rzeczywistoś
ci.
Choroby, struktura ludnoś
ci pod względem wieku i pł
ci
Częś
ć danych sł
uż
y odnotowaniu stanów subiektywnych w badanej populacji(np. preferencje
polityczne, stosunek do wiary)
Przy analizie dokumentów należ
y brać
nie tylko wypowiedziane wprost treś
ci, lecz takż
e moż
liwoś
ć
istnienia treś
ci przemilczanych. Jeś
li dokumenty nie wspominają jakiegoś
zjawiska, to nie oznacza
jeszcze, ż
e ono nie występuje.
Każ
dy dokument ma też
swoją wymowę, która nie jest ujęta werbalnie. Należ
y do niej:
● Fizyczna strona dokumentu (materiał
, z którego jest wykonany i oprawa)
● Językowe środki wyrazu(fachowa nomenklatura)
● Sama technika pisma
Kategorie pojęciowe, które są stosowane w dokumentach urzędowych z reguł
y nie odpowiadają
tym, które stosują badacze. Jest to rezultat doś
ć ciasnego horyzontu intelektualnego i obrazowego
wytwórcy akt, czasami także jego dążeniu do ukrycia niewygodnych faktów. Istnieje takż
e dystans
pomiędzy badaczem a danymi urzędowymi wynikający z odległ
oś
ci czasowej oraz odmiennego
usytuowania kulturowego i społ
ecznego badacza w stosunku do ś
rodka wytwarzającego dokumenty.
Autor zbiorowy dokumentów urzędowych – instytucje (nie ko??????? Nie wiem co to ?!)
Dane:
● Zastane
● Wywoł
ane – np. napisać maila do organu administracji rządowej i sprawdzić
ile zajmuje im
odpowiedź
Podział
instytucji ze względu na produkcję dokumentów urzędowych:
● Dla celów zewnętrznych np. GUS, USC, komisje wyborcze
● Do celów wewnętrznych(dokumenty są produktem ubocznym, są na wł
asny użytek), np.
statystyki policyjne
Dokumenty:
● Pierwotne – np. ktoś liczy ile osób jest na mszy i zapisuje w liczbie
● Wtó®ne – ktoś na podstawie tego w diecezji tworzy dokument
Pierwotne: rejestry ciągł
e – np. bazy PESEL, rejestry ruchu naturalnego ludnoś
ci
Wtórne: GUS – opracowania
Dane:
● Obiektywne: np. liczba urodzeń, stan cywilny, wzrost
● Ucięte ksero, ale podejrzewam, że subiektywne :D
Wnioskowanie z dokumentów:
● Wprost- np. tam, gdzie ludzie migrują jest więcej samobójstw
● Nie wprost – np. samobójstwa i migracje to tylko wskaźniki, a tam, gdzie występują, mamy
do czynienia z faktami społ
ecznymi, anomiamii
„Źródł
o ma nieokreś
loną gł
ębokość, dlatego należy być ostrożnym.”
Zastosowanie danych urzędowych:
● Źródł
o hipotez badawczych
● Wiedza historyczna – np. odnośnie inteligencji polskiej – większość studentów UJ (przed
wojną) wywodził
a się z klasy nieposiadającej, np. spoż
ycie alkoholu – dł
ugookresowe trendy,
krzywe trendów – np. spoż
ycie alkoholu i choroby związane z alkoholem; moż
emy
wnioskować
, ż
e ludzie coś
ukrywają lub ż
e dane nie są skorelowane
● Informacja co był
o zbierane i wyciągać
wnioski – np. co jeszcze można by rejestrować; a co za
tym idzie – jak się zmieniał
a moralność społ
eczeństw; np. aborcja – jeż
eli nagle spadł
a, to nie
znaczy, że ludzie stali się bardziej moralni, tylko że coś się wydarzył
o, np. wszedł
jakiś
akt
prawny
● Zarejestrowanie kiedy pojawił
się jakiś problem
● Dane abstrakcyjne – np. że dystansem społ
eczny
?????ucięta linijka ?????
podstawie wykształ
cenia i pochodzenia mał
żonka
● Normatywne ramy życia społ
ecznego – w prawie odzwierciedla się moralnoś
ć
społ
eczeństwa – dokumenty urzędowe mogą być
badane jak fakty społ
eczne
Trudności:
● Niektóre dokumenty mogą być dla nas niedostępne
● Możemy nie znać niektórych źródeł
● Problem z rzetelnością – np. problem przekł
amania związany z osobą rejestrującą – ludzie
takż
e zatajają prawdę
● Konflikty wewnątrz instytucji, np. pracownik - pracodawca
● Porównywalność danych – np. niektóre rzeczy był
y uwzględnione, a teraz nie są, lub problem
porównywania szeregów czasowych, gdy badania prowadzone są cyklicznie, jeż
eli
porównujemy ze sobą zbiory to zbiory te mogą nie być
równoliczne
Wiarygodnoś
ć źródeł
:
● Dlatego, że nie mamy danych do porównania, więc możemy opierać się na jednym źródle
Ocena wiarygodnoś
ci:
● Czy wcześniej dana instytucja produkował
a rzetelne dokumenty
● ??
Toż
samoś
ć narodowa
Poziomy:
● Indywiduowy – jednostka na tle innych osób, instytucji
● Grupowy – poziom zagregowany, np. ile osób studiuje na uczelniach wyższych
Bł
ąd ekolog izmu – znając?? dane na temat zbioru wnioskujemy na temat jednostki
Poza treś
cią moż
na analizować
w tekstach:
● Np. język, stopień formalizacji
● Czy dany urząd dział
a rzetelnie
● Poziom biurokratyzacji – ile poziomów ?sł
owo jakieś
?? jest obserwacją
● Akty regulujące życie społ
eczne
Treś
ci, które moż
emy odczytać
:
Treś
ci wprost:
● Dane explicite – urząd, opiniowanie oryginalne<????>, wnioskowanie wprost
Treści przemilczane
● Dane zatajone, np. skupiska biedy, o których wie MOPS, a które są rozmyte np. w specjalnym
raporcie dla polityków
● Nie wszystko jest rejestrowane
● Ktoś celowo chciał
coś
ukryć
Czy ma odpowiednie kompetencje i wiedzę
Najbardziej wiarygodne są dane:
● Niezgodne z interesem instytucji
● Na wł
asny uż
ytek
● Tworzone przez instytucje niezależne od instytucji, którą badamy
Wiarygodnoś
ć:
● Czy nie został
y zmanipulowane, podmienione
● Czy został
y wyselekcjonowane celowo
● Sposób zbierania danych, czy był
y bezpośrednie czy pośrednie
Co badał
Suł
ek w PRL: strukturę wieku, liczebność
Aby wybić
partię PZPR z samouwielbienia
● Zainteresowanie socjologia tekstami nie ogranicza się do nich samych, a zmierza do okrycia
czynników, które je ukształ
tował
y oraz potencjalnych moż
liwoś
ci ich społ
ecznego
oddział
ywania
● Analiza zawartości jest specjalnym rodzajem analizy tekstów, jest przypadkiem umiejętności
rozumienia i wł
aś
ciwej interpretacji znaków
● Hermeneutyka to nauka interpretacji źródeł
historycznych, dzieł
literackich i sakralnych
przekazów
● Egzegeza to filologiczne i interpretacyjne objaśnianie tekstów
● Warunkami powodzenia są: koncentracja, intuicja, ł
atwoś
ć kojarzeń oraz erudycja
● Analiza zawartości odnosi się do tekstów, które tworzą pewne serie, stosuje się ją do
przekazów masowych
- jakie tematy podejmował
y ś
rodki masowe w danym kraju w ciągu danego okresu
- jak zmieniał
się system wartoś
ci na temat rodziny w prasie kobiecej w ciągu ostatniego
stulecia
● Analiza zawartości ma sens tam, gdzie mnogość przekazów uniemożliwia dokł
adne ich
poznanie <ucięta linijka >
analiza wiąż
e się z zabiegiem porównania jednych tekstów z innymi
● Stosowana jest w badaniach zorientowanych na ujawnienie:
- cech dysponenta lub/i twórcy przekazu
- cech kodu, jakimi się w przekazie posł
uż
ono
- cech odbioru, tj. prawdopodobnego efektu w sferze ś
wiadomoś
ci i/lub zachowań
odbiorców
- domniemanych przez nadawcę cech odbiorcy
● Orientacja komunikacyjna
● Ujawnienie treści ukrytej
● Obiektywizm – ten sam wynik powinno uzyskać 2 lub więcej niezależnie od siebie
pracujących badaczy
- ale dobra analiza jest obiektywna co najwyżej na poziomie swej rzetelności
- z tych naszych wyników róż
ni badacze mogą wyciągnąć
odmienne wnioski
● W ramach analizy ilościowe i jakościowe metody
Analiza zawartości jest zespoł
em różnych technik systematycznego badania strumieni lub zbiorów
przekazów, polegającego na możliwie obiektywnym(w praktyce zwykle intersubiektywnie zgodnym)
wyróżnianiu i identyfikowaniu ich moż
liwie jednoznacznie skonkretyzowanych formalnych lub
treś
ciowych elementów oraz możliwie precyzyjnym(zwykle iloś
ciowym) szacowaniu rozkł
adu
występowania tych elementów i na gł
ównie porównawczym wnioskowaniu, a zmierzającego przez
poznanie zawartoś
ci przekazów do poznania innych elementów i uwarunkowań procesu
komunikacyjnego. <wtf?!?!?! Nie rozumiem tego zdania:O>
Historia analizy zawartości:
● Pojedyncze XIX, XX wiek
● I wś. Harold Laswell <?> - prasa i propaganda
● II wś. W celu zdemaskowania periodyków sprzyjających Hitlerowi
- analiza rozkł
adu tematów
- porównanie zawartości pisma podejrzewanego o sprzyjanie Niemcom z zawartoś
cią
niemieckich audycji radiowych do USA
- analiza sł
ownictwa (Berel..???, Leites, de So..?? nie wiem, nie chcę napisać
ź
le
● 1947 – L.K. White – analiza powieści autobiograficznej Wrighta
● 1942? – A. Baldwin – 167 listów pacjentki Jenny
● Krzepkowski
Kalkowski – porównanie treś
ci ilustrowa. Kuriera Codziennego i Dziennika Polskiego
● Od 1960 – korzystanie z komputerów
- zainteresowanie komunikowaniem pozasł
ownym (ikonicznym)
- analizy lingwistyczne
Ad 1.
● Faza planowania analizy
● Konceptualizacja i wysnuwanie hipotez badawczych
● Sformuł
owanie celów
● Wybór przekazów
● Opracowanie wskaźników
Ad 2.
● Kodowanie mat.
Tu jest jakaś
strzał
ka, która biegnie sobie jakby od częś
ć ad 2 do ad 1, ale nie wiem o co kaman!
● Opracowanie klucza kategoryzacyjnego [rozł
ączny i logiczny]
● Wybór jednostek analizy (sł
owa, temat, sąd, potoc.?, wypowiedź
; np. litera, zdanie, akapit –
rzadziej)
???? coś
jest namieszane w tych stronach. Bo to się nie czyma kupy.
Cał
ego uniwersum więc wybieramy korpus. Teksty powinny być w miarę jednorodne. Im więcej
heterogeniczności, tym próba musi być większa.
Zasada trafnoś
ci – ź
ródł
o adekwatne do przyjętych zał
ożeń badawczych. Sł
owa niosą ze sobą
znaczenie, które możemy badać oddzielnie.
Typologia – mniej wyczerpująca; klasyfikacja – wyczerpująca
Zastosowanie analizy zawartości:
● Książki
● Dzienniki
● Periodyki
● Filmy
● Audycje radiowe i TV
● Rysunki
● Komiksy
● Dokumenty osobiste (listy, pamiętniki)
● Wywiady psychologiczne
● Dokumenty polityczne
● Gesty, ruchy
Odniesienia analizy (zastosowanie):
● Związki między przekazem a:
- nadawcą
- uż
ytym kodem
- rzeczywistoś
cią
- rodzajem przekaźnika
- sytuacją
- czasem powstania
- stopniem zbież
noś
ci deklaracji nadawców a zawartoś
cią przekazu
- kulturą
- badaniem przekazów z tego samego ź
ródł
a w róż
nych okresach
- postawami i zachowaniami wywoł
anymi przez dany przekaz
- cechami odbiorców
- reakcjami odbiorców
Procedura badawcza:
● Analiza wstępna (pre-analiza)
● Wykorzystanie mat. Poddawanego badaniom (zastosowanie narzędzi)
● Opracowanie wyników, wnioskowanie i interpretacja