Administracja systemem Linux
mgr in˙z. Łukasz Kuczy´nski
lkucz@icis.pcz.pl
Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej
Administracja systemem Linux – p. 1
Start systemu Linux
Administracja systemem Linux – p. 2
Start Systemu Linux
wykonanie procedur testowych zawartych w pami˛eci ROM,
np. POST
wczytanie sektora MBR pierwszego dysku twardego i
uruchomienie loadera systemu
wczytanie i rozkompresowanie j ˛
adra systemu Linux
uruchomienie procesu init
przetworzenie skryptów inicjalizuj ˛
acych
Administracja systemem Linux – p. 3
Skrypty Inicjalizacyjne (1)
sprawdzenie spójno´sci systemów plików
montowanie lokalnych dysków
aktywowanie partycji wymiany swap
aktywowanie systemu quota oraz usuni˛ecie plików
tymczasowych z katalogu /tmp/
Administracja systemem Linux – p. 4
Skrypty Inicjalizacyjne (2)
uruchomienie UNIX-owych programów usługowych (tzw.
demons), obsługuj ˛
acych takie podsystemy jak drukowanie,
poczta elektroniczna, rozliczanie, rejestrowanie
komunikatów systemowych
uruchomienie demonów sieciowych i montowanie zdalnych
systemów plików
umo˙zliwienie u˙zytkownikom logowania si˛e do systemu
poprzez uruchomienie procesów getty, oraz usuni˛ecie pliku
/etc/nologin
Administracja systemem Linux – p. 5
W systemiach UNIX-owych istnieje szereg z góry
zdefiniowanych stanów systemu, okre ´slanych jako
poziomy pracy (run levels) identyfikowanych
jednoznakow ˛
a nazw ˛
a (zwykle cyfr ˛
a).
Administracja systemem Linux – p. 6
Poziomy Pracy Systemu UNIX (1)
0 – system wył ˛
aczony, warunki, w których mo˙zna
bezpiecznie wył ˛
aczy´c zasilanie (halt)
1 – tryb jednou˙zytkownikowy
s – tryb jednou˙zytkownikowy, stan nie wymagaj ˛
acy pliku
(inittab)
2 – tryb wielou˙zytkownikowy bez niektórych usług
sieciowych
Administracja systemem Linux – p. 7
Poziomy Pracy Systemu UNIX (2)
3 – tryb wielou˙zytkownikowy (normalny stan działania)
4 – obecnie nie u˙zywany poziom pracy, przeznaczony do
lokalnego konfigurowania systemu zgodnie z potrzebami
u˙zytkowników
5 – tryb wielou˙zytkownikowy z logowaniem w ´srodowisku
graficznym
6 – stan wył ˛
aczenia i ponownego ładowania systemu
(reboot)
Administracja systemem Linux – p. 8
Proces init jest procesem macierzystym dla
wszystkich procesów UNIX-owych. Jego głownym
zadaniem jest utworzenie procesów według
wskazówek zawartych w pliku /etc/inittab.
Administracja systemem Linux – p. 9
Plik /etc/inittab (1)
Plik inittab opisuje, które procesy powinny zosta´c uruchomione
przez proces init podczas startu systemu. Ka˙zda linia w pliku
inittab jest zapisana w nast˛epuj ˛
acym formacie:
id : runlevels : action : process
id – identyfikator sekwencji, powinien zawiera´c 1-4 znaków
runlevel – lista poziomów pracy
action – opisuje akcj˛e, która powinna zosta´c podj˛eta
process – opisuje proces, który zostanie uruchomiony
Administracja systemem Linux – p. 10
Plik /etc/inittab (2)
Pole action powinno zawiera´c jedn ˛
a z poni˙zej wymienionych akcji:
initdefault – okre´sla domy´slny poziom pracy systemu UNIX
boot – proces jest uruchamiany tylko podczas startu
systemu
bootwait – proces jest uruchamiany tylko podczas startu
systemu, proces init czeka na jego zako ´nczenie
sysinit – proces jest uruchamiany podczas startu systemu
przed procesami typu boot oraz bootwait
Administracja systemem Linux – p. 11
Plik /etc/inittab (3)
Pole action powinno zawiera´c jedn ˛
a z poni˙zej wymienionych akcji:
wait – proces zostanie uruchomiony w chwili przej´scia na
okre´slony polem runlevel poziom pracy, proces init czeka
na jego zako´nczenie
once – proces zostanie uruchomiony w chwili przej´scia na
okre´slony polem runlevel poziom pracy
respawn – proces zastaje automatycznie wznowiony po
zako´nczeniu działania (np. getty)
ctrlaltdel – proces zostaje uruchomiony po naci´sni˛eciu przez
u˙zytkownika kombinacji klawiszy Alt+Ctrl+Delete
Administracja systemem Linux – p. 12
Przykładowy plik /etc/inittab (1)
id:2:initdefault:
si::sysinit:/etc/init.d/rcS
~~:S:wait:/sbin/sulogin
ca:12345:ctrlaltdel:/sbin/shutdown -t1 -a -r now
kb::kbrequest:/bin/echo ’Keyboard Request.’
pf::powerwait:/etc/init.d/powerfail start
pn::powerfailnow:/etc/init.d/powerfail now
po::powerokwait:/etc/init.d/powerfail stop
Administracja systemem Linux – p. 13
Przykładowy plik /etc/inittab (2)
l0:0:wait:/etc/init.d/rc 0
l1:1:wait:/etc/init.d/rc 1
l2:2:wait:/etc/init.d/rc 2
l3:3:wait:/etc/init.d/rc 3
l4:4:wait:/etc/init.d/rc 4
l5:5:wait:/etc/init.d/rc 5
l6:6:wait:/etc/init.d/rc 6
1:2345:respawn:/sbin/getty 38400 tty1
2:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty2
3:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty3
4:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty4
5:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty5
6:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty6
Administracja systemem Linux – p. 14
Zatrzymanie Systemu
W trakcie wył ˛
aczania systemu UNIX powinny zosta´c wykonane
nast˛epuj ˛
ace czynno´sci:
wysłanie do wszystkich procesów sygnałów informuj ˛
acych o
tym, ˙ze maj ˛
a zako´nczy´c prac˛e
zapisanie buforów dyskowych znajduj ˛
acych si˛e w pami˛eci
odmontowanie systemów plików
wył ˛
aczenie i odmontowanie partycji wymiany
wykonanie restartu lub zatrzymania systemu
Administracja systemem Linux – p. 15
Systemy plików i dyski
Administracja systemem Linux – p. 16
Zarz ˛
adzanie Systemami Plików
Zarz ˛
adzanie systemami plików w UNIX-ie stanowi jedno z
najwa˙zniejszych zada ´n administratora systemu. Administrowanie
systemami plików obejmuje:
udost˛epnianie u˙zytkownikom plików lokalnych i zdalnych
planowanie tworzenia kopii zapasowych, które stanowi
ochron˛e przed zniszczeniem, uszkodzeniem sprz˛etowym i
bł˛edami spowodowanymi przez u˙zytkownika
zapewnienie poufno´sci danych przez ograniczenie dost˛epu
do plików i systemu
sprawdzanie i naprawianie uszkodzonych systemów plików
doł ˛
aczanie i konfiguracja nowych urz ˛
adze ´n
Administracja systemem Linux – p. 17
Rodzaje Systemów Plików (1)
Linux obsługuje szerok ˛
a gam˛e systemów plików.
standardowe systemy plików:
ext2
ext
minix
dziennikowe systemy plików:
ext3
reiser
Administracja systemem Linux – p. 18
Rodzaje Systemów Plików (2)
Linux obsługuje szerok ˛
a gam˛e systemów plików.
sieciowe systemy plików:
NFS
SMB
Coda
InterMezzo
systemy plików innych systemów operacyjnych:
NTFS
QNX
*BSD
FAT
Administracja systemem Linux – p. 19
Typy Plików (1)
W systemie UNIX wyró˙zniamy nast˛epuj ˛
ace typy plików:
pliki zwykłe – pliki zawieraj ˛
ace dane
katalogi – plik binarny zawieraj ˛
acy list˛e plików oraz
katalogów, które si˛e w nim znajduj ˛
a. Ka˙zda pozycja stanowi
par˛e informacji zło˙zon ˛
a z nazwy pliku oraz numeru i-w˛ezła
urz ˛
adzenia znakowe – plik realizuj ˛
acy niebuforowany dost˛ep
do urz ˛
adze´n np. karta muzyczna
Administracja systemem Linux – p. 20
Typy Plików (2)
W systemie UNIX wyró˙zniamy nast˛epuj ˛
ace typy plików:
urz ˛
adzenia blokowe – pliki realizuj ˛
ace buforowany dost˛ep
do urz ˛
adze´n np. dysk twardy
linki – mechanizm pozwalaj ˛
acy na stworzenie wielu nazw do
pojedynczego pliku dyskowego
potoki – mechanizm komunikacji mi˛edzy procesowej
Administracja systemem Linux – p. 21
Ka˙zdy plik w systemie UNIX-owym jest zwi ˛
azany
ze struktur ˛
a, która przechowuje jego atrybuty.
Struktur˛e tak ˛
a nazywamy i-w˛ezełem.
Administracja systemem Linux – p. 22
i-w˛ezeł
W i-w˛e´zle przechowywane s ˛
a nast˛epuj ˛
ace informacje o pliku:
identyfikator wła´sciciela i grupy pliku
typ pliku (plik zwykły, katalog, urz ˛
adzenie lub 0, je˙zeli
i-w˛ezeł jest nie u˙zywany)
prawa dost˛epu do pliku
czas utworzenia, ostatniego dost˛epu oraz modyfikacji pliku
liczba linków do pliku
rozmiar pliku
adresy bloków dyskowych przechowuj ˛
acych zawarto´s´c pliku
lub informacja o poło˙zeniu innych bloków danych
Administracja systemem Linux – p. 23
Montowanie i Odmontowywanie
Systemów Plików
Montowanie jest procesem, który doł ˛
acza urz ˛
adzenie blokowe
(np. dysk twardy) do systemowego drzewa katalogów. Systemy
plików mog ˛
a by´c montowane i odmontowywane w trakcie pracy
systemu operacyjnego. Jedynym wyj ˛
atkiem jest główny system
plików (tzw. root file system) montowany do punktu /, który jest
montowany podczas uruchamiania systemu i nigdy nie mo˙ze
zosta´c odmontowany.
Administracja systemem Linux – p. 24
Podczas uruchamiania systemu skrypty
inicjalizuj ˛
ace wykorzystuj ˛
a plik /etc/fstab do
automatycznego zamontowania systemów plików.
Administracja systemem Linux – p. 25
Plik /etc/fstab
Plik fstab zawiera informacje na temat systemów plików, ich
punktów montowania oraz opcji z nimi zwi ˛
azanych. Ka˙zda linia w
pliku fstab jest zapisana w nast˛epuj ˛
acym formacie:
<urz ˛
adzenie blokowe> <punkt montowania> <typ> <opcje>
<kopia> <przej´scie>
urz ˛
adzenie blokowe – nazwa urz ˛
adzenia na którym znajduje
si˛e system plików
punkt montowania – miejsce w strukturze katalogów do
którego zostanie zamontowany system plików
typ – typ systemu plików np. ext2, reiser, nfs
opcje – opcje montowania np. noexec, users, user
Administracja systemem Linux – p. 26
Opcje Montowania
rw – system plików do odczytu i zapisu
ro – system plików tylko do odczytu
suid – dopuszcza si˛e prawa SIUD
nosuid – nie dopuszcza si˛e prawa SIUD
noauto – blokuje automatyczne montowanie
users – pozwala na zamontowanie systemu plików przez
u˙zytkownika
Administracja systemem Linux – p. 27