N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

26

E S T E T Y K A

Porcelana oparta na dwukrzemianie litu jako pierw-
sza daje lekarzom szansę na wykorzystanie materiału
łączącego w sobie dużą wytrzymałość i naturalną prze-
zierność.

Przebarwione zęby są często wynikiem leczenia endo-

dontycznego. Pomimo tego że korony metalowe licowa-
ne porcelaną mogą przykrywać nawet znacznie przebar-
wioną strukturę zęba, często powodują one zaciemnienie
obszaru dziąsła brzeżnego. Podbudowa tego rodzaju nie
pozwala na przechodzenie światła przez pozostające
tkanki zęba i nawet przy występowaniu znikomej recesji
dziąsła ciemne brzegi podbudowy metalowej stają się
widoczne. Przez wiele dekad uzupełnienia metalowe
licowane porcelaną były standardowym rozwiązaniem
nawet przy rekonstrukcji tkanek w odcinku przednim.

Lithium disilicate ceramics offer dental professionals,
for the first time, the opportunity to use a material that
combines high strength with natural translucency.

Discoloured teeth are often the result of endodontic

treatment. Although metalceramic crowns may cover
even severely discoloured tooth structure, the metal
frame often causes the areas beneath the crown mar-
gins to appear dark. The framework does not allow
light to pass through the remaining tooth structure and
the dark margins of the metal substrate show up in the
visible area even if only minimal gingival recession
occurs. Since metal-ceramic restorations have been
the standard in dental restorations, including anterior
crown reconstructions, for several decades, many pa-
tients have come to regard these dark rims as the ine-

dr Jan Hajtó

Stefan Frei

, MDT

Dominacja zębów

siecznych przyśrodkowych

Uzupełnienia pełnoceramiczne na leczonych

endodontycznie zębach siecznych przyśrodkowych – część I

Dominance

of the central incisors

All-ceramic crowns on endodontically

treated central incisors – part I

tłum. lek. stom. Natalia Rosa

2

/ 2 0 1 3

27

E S T E T Y K A

Wielu pacjentów postrzegało te ciemne obwódki jako
nieuchronną konsekwencję okoronowania zęba. Ma-
teriały pełnoceramiczne, a w szczególności przezierne
materiały szkło-ceramiczne, oferują wszystkie estetycz-
ne zalety dla uzupełnień odcinka przedniego. Niestety
często wiąże się to z ich ograniczoną wytrzymałością.
Dwukrzemian litu jest materiałem, który jako pierw-
szy łączy dużą wytrzymałość z naturalną przezierno-
ścią. Niżej opisany przypadek pokazuje siłę IPS e.max

®

Press.

S

YTUACJA

WYJŚCIOWA

I

PLANOWANIE

LECZENIA

40-letnia pacjentka wymagała funkcjonalnej przebu-
dowy uzębienia, łącznie ze zwiększeniem wymiaru
pionowego. Dodatkowo istniejące dwie metalowe lico-
wane porcelaną korony na zębach siecznych przyśrod-
kowych wymagały wymiany. Pacjentce przeszkadzał
widoczny ciemny rąbek poniżej brzegu korony. Tkanki
dziąsła w okolicy przyszyjkowej wyglądały na lekko
sine, co wskazywało na to, że struktura zęba leżąca pod
spodem jest przebarwiona (fot. 1, s. 29). Zdjęcie radiolo-
giczne ujawniło nieprawidłowo przeprowadzone lecze-
nie endodontyczne zęba 21.

Ząb 11 nie był poprzednio leczony endodontycznie,

jednak po przeprowadzeniu testów na żywotność nie
wykazywał żadnych oznak. Ponieważ zęby sieczne przy-
środkowe odgrywają znaczącą rolę w estetyce odcinka
przedniego, nawet tak proste przypadki jak ten wymagają
ostrożnego planowania. Tworzenie wax-upu do wykona-
nia uzupełnień protetycznych jest nieodzowne nawet lub
szczególnie wtedy, gdy dotyczą pojedynczej lub dwóch
koron. W opisanym przypadku istniejące korony nie od-
zwierciedlały dobrze cech charakterystycznych pacjent-
ki. Naszym celem było znalezienie bardziej wyrazistego
i śmiałego kształtu koron, aby optycznie odwrócić uwagę
od niedoskonałości estetycznych w okolicy dziąsła. Bro-
dawka dziąsłowa pomiędzy siekaczami przyśrodkowymi
była zbyt krótka. Dlatego też zdecydowaliśmy się na wy-
konanie koron o trójkątnym kształcie (fot. 2, s. 29).

Po usunięciu istniejących koron kształt kanałów zębo-

wych wskazywał na to, że zęby musiały być początkowo
ustawione w znacznej protruzji, a pozostająca struktura
zębowa została znacznie oszlifowana od strony wargo-
wej w celu zmiany ich pozycji. W rezultacie ząb 11 miał
dawne uszkodzenie sięgające do komory zęba z obecną
asymptomatyczną, nekrotyczną miazgą, która wymagała
leczenia endodontycznego. Oba zęby miały w różnym
stopniu przebarwione kanały korzeniowe (fot. 3, s. 29).
Tego rodzaju przebarwienie może być z łatwością wy-
eliminowane poprzez wybielanie wewnętrzne. Jednakże

vitable consequence of „tooth crownings”. All-ceramic
materials, and especially translucent glass-ceramics,
offer all the esthetic advantages required for anterior
restorations, but they are often associated with limited
strength. Lithium disilicate presents a material that,
for the first time, combines high strength with natural
translucency. The following case report highlights the
strengths of IPS e.max

®

Press.

P

REOPERATIVE

SITUATION

AND

TREATMENT

PLANNING

A 40-year-old female patient required a functional
overhaul of her dentition, including an increase in the
vertical dimension. In addition, the two existing metal-
ceramic crowns on the central incisors were in need
of replacement. The patient was bothered about the
clearly visible dark areas beneath the crown margins.
The gingival tissues looked slightly bluish on the cervical
side of the crowns, which was an indication of discolo-
ured underlying tooth structure (fig. 1, p. 29). An X-ray
examination revealed an inadequate root canal filling
on tooth 21.

Tooth 11 had not previously been treated endodonti-

cally, yet it did not show any signs of sensitivity when
it was exposed to vitality testing. Since the central in-
cisors play an essential part in the esthetic appearance
of the anterior region, even straightforward cases like
this necessitate a careful approach to planning. Creating
a wax-up in the run-up to implementing the restoration
is required even, or especially, for cases that involve
only one or two incisal crowns. In the present case, the
existing crowns did not match the characteristics of the
patient well. Our aim was to find a more expressive and
daring shape to optically distract from the shortcomings
of the gingival esthetics. The central papilla in particular
was somewhat too short. We therefore decided to use
a triangular shape for the crowns (fig. 2, p. 29).

After the existing crowns had been removed, the shape

of root canals showed that the teeth must originally have
been in a severely protrusive position and the remaining
tooth structure had been heavily cut on the labial side
to amend this position. As a result, tooth 11 showed long
standing damage to the pulp cavity with a symptomless
necrotic pulp, which required endodontic treatment.
Both root canal systems were discoloured to different
extents (fig. 3, p. 29). Such discolouration can usually
be easily brightened up by internal bleaching. However,
if this step is performed, a tight root canal filling is indi-
spensable to protect the periapical tissue from contact
with the bleaching agent. Tooth 11 was endodontically
treated and the existing root canal filling of tooth 21 was

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

28

E S T E T Y K A

kiedy wykonujemy zabieg tego rodzaju, nieodzowne jest
idealne wypełnienie kanału, chroniące tkanki około-
wierzchołkowe przed czynnikiem wybielającym. Ząb 11
został przeleczony kanałowo, a w zębie 21 przeprowa-
dzono rewizję leczenia. Następnie oba kanały zostały
wypełnione płynną gutaperką (fot. 4 i 5, s. 29).

Ze względu na fakt, iż pozostające zęby były bardzo

krótkie, a chcieliśmy zapewnić odpowiednią retencję dla
uzupełnień tymczasowych, zdecydowaliśmy się na odbu-
dowę zęba 11 za pomocą włókna szklanego i materiału
kompozytowego (Tetric EvoCeram

®

). Fot. 6 (s. 29) poka-

zuje ząb 21 po zakończonym leczeniu endodontycznym,
wybielaniu za pomocą nadboranu sodu i 3-proc. wody
utlenionej oraz odbudowie zęba włóknem szklanym.

Następnie, po zamocowaniu koferdamu, zęby zostały

poddane zewnętrznemu wybielaniu za pomocą 30-proc.
wody utlenionej w celu wybielenia obszarów leżących
poniżej brzegu korony. Po tym zabiegu struktura zęba
była na tyle jasna, aby stanowić podłoże dla przezier-
nego uzupełnienia szkło-ceramicznego IPS e.max Press
(licowanej IPS e.max

®

Ceram). Ze względu na użycie

włókien szklanych mogliśmy dokonać idealnie okrągłej
redukcji o ok. 1-1,5 mm. Taka przestrzeń jest wystar-
czająca dla technika dentystycznego dla stworzenia
zindywidualizowanego licowania.

P

OŚREDNIE

UZUPEŁNIENIA

TYMCZASOWE

Zblokowane bezpośrednie uzupełnienia tymczasowe nie
były zadowalające pod względem estetycznym. Dlatego
zdecydowaliśmy się na tymczasówki wykonane w labo-
ratorium, będące jednocześnie prototypem uzupełnie-
nia ostatecznego. Tego rodzaju prace nie reprezentują
klasycznych długoterminowych uzupełnień tymczaso-
wych, ponieważ pozwalają na ocenę estetyki, funkcji
i integracji periodontologicznej dopiero po kilku dniach
lub nawet tygodniach. Bez takiego kroku pośredniego
ostateczny wygląd uzupełnienia byłby wynikiem wielu
zmiennych, szczególnie w tym przypadku, kiedy zde-
cydowaliśmy się na bardziej odważne zmiany kształtu.
Ważne jest, aby zarówno uzupełnienia tymczasowe, jak
i ostateczne były wykonywane przez tę samą osobę. Nie
jest to przypadek, kiedy użyjemy bezpośrednich uzupeł-
nień tymczasowych.

Jeśli jest to możliwe, uzupełnienia tymczasowe wyko-

nane w laboratorium nie powinny być zblokowane. Pa-
cjentka była usatysfakcjonowana uzyskanym wyglądem
przejściowym, który ilustruje fot. 7 (s. 29). Jednak okaza-
ło się, że nasze korony są lekko za długie, co skutkowało
przedwczesnymi kontaktami podczas silnego ruchu pro-
truzyjnego. To niedociągnięcie zostało wyeliminowane
przed wykonaniem koron ostatecznych.



revised. Subsequently, both root canals were obturated
with liquid gutta percha (figs. 4 and 5, p. 29).

As the remaining tooth stumps were very short and

we had to ensure appropriate retention of the tempo-
raries, we decided to rebuild tooth 11 with a glass fibre
post and an adhesive composite build-up (Tetric EvoCe-
ram

®

). Figure 6 (p. 29) shows tooth 21 after the endo-

dontic treatment, bleaching with sodium perborate and
3% hydrogen peroxide and adhesive post build-up.

Subsequently, the tooth stumps were subjected

to external bleaching with 30% hydrogen peroxide
whilst a rubber dam was in place to whiten the relevant
areas beneath the crown margin. After this process, the
tooth structure was bright enough to act as substrate
for the translucent glass-ceramic IPS e.max Press re-
storations (veneered with IPS e.max

®

Ceram). Because

we used post build-ups, we were able to prepare an ideal
circular reduction of approx. 1 to 1.5 mm. This provided
the technician with sufficient space to create an indivi-
dualized veneer.

I

NDIRECT

TEMPORARIES

The splinted direct temporaries were esthetically not
satisfactory. We therefore decided for lab-fabricated pro-
visionals as a prototype restoration. These restorations
do not represent a classic „long-term temporization”,
because they allow the esthetic, functional and perio-
dontal integration of the restoration to be evaluated
already after a few days or weeks. Without this interme-
diate step, the final outcome would have been subject
to many more variables, especially because we were
trying out a somewhat more daring tooth shape in this
case. It is crucial that the temporaries and final restora-
tions are created by the same person. This is not the case
if direct temporaries are used.

If possible, the lab-fabricated temporaries are not

splinted. The patient was satisfied with the provisional
result, as shown in fig. 7 (p. 29). However, it turned out
that these crowns were slightly too long, resulting in pre-
mature contacts during extreme protrusive movements.
This inconvenience was easily eliminated on the tempo-
raries before the final crowns were fabricated.



Customized

shade matching

of anterior

restorations should be performed
by the dental technician. The technician
establishes a detailed layering diagram
for the crown to achieve an individualized
result in the course of the shade selection
appointment.

2

/ 2 0 1 3

29

E S T E T Y K A

1

Sytuacja wyjściowa: obecne korony metalowe licowane porcelaną na zę-

bach 11 i 21. Poza ciemnym obrzeżem korony niezadowolenie budzi również

niebieskawo przebarwione dziąsło w okolicy zęba 21

2

Na wax-upie ustalili-

śmy kształt koron, który odpowiadał cechom indywidualnym pacjentki i odwra-

cał uwagę od lekko niezadowalającej estetyki dziąseł

3

Sytuacja po usunię-

ciu istniejących koron, oczyszczeniu pozostającej struktury zębowej i usunięciu

sztyftu z zęba 21

4

Badanie RTG po wypełnieniu kanału i osadzeniu włókna

szklanego w zębie 11 i rewizji leczenia 21. Materiał wypełniający kanał został

pokryty cementem glassjonomerowym przed rozpoczęciem procedury wybie-

lania wewnętrznego (3-proc. H

2

O

2

i nadboran sodu)

5

Bezpośrednie uzupeł-

nienia tymczasowe. Kształt koron wciąż przypomina poprzednie uzupełnienia

6

Rezultat leczenia kanałowego, wybielania i odbudowy na włóknie. Oba

zęby, po założeniu koferdamu, zostały dodatkowo wybielone od strony wargo-

wej, a ząb 21 został również zaopatrzony we włókno szklane

7

Przymiarka

uzupełnień tymczasowych wykonanych w laboratorium. W okolicy dziąsła

brzeżnego w okolicy zęba 21 widoczna ciemna nitka retrakcyjna

1

Preoperative situation: existing metal-ceramic crowns on teeth 11 and 21.

In addition to the dark crown margins, the bluish discoloured gingiva on tooth

21 caused dissatisfaction

2

In the wax-up we established a crown shape that

was characteristic for the patient and created an optical distraction from the

slightly flawed gingival esthetics

3

Situation after removal of the crowns, cle-

aning of the remaining tooth structure and post extraction on tooth 21

4

X-ray

examination after root canal obturation and glass fibre post insertion in tooth

11 and revision of 21; the root canal filling was covered with a glass ionomer

cement before internal bleaching (3% H2O2 and sodium perborate) was

applied

5

Direct temporary. The shape still resembled that of the previous

crowns

6

Result after the endodontic treatment, bleaching and adhesive

post build-up. Both teeth had been additionally whitened from the labial aspect

whilst a rubber dam was in place and tooth 21 also received a glass fibre post

7

The lab-fabricated temporaries at the try-in. A dark retraction cord is shining

through the gingival margin of tooth 21

1

2

3

4

5

6

fot. ar

chiwum autor

ów

7