22.11.11
1
Odwadnianie obiektów i wykopów
budowlanych
dr inż. Patryk Wójtowicz
Drenaż okólny (obwodowy)
• Drenaż okólny (obwodowy) stosowany jest zazwyczaj
do ochrony przed podtopieniem pojedynczych
budynków – szczególnie podpiwniczonych – i głęboko
posadowionych obiektów przemysłowych
• Drenaż okólny zalecany jest na obszarach występowania
wód zaskórnych i płytkich wód gruntowych o małym
spadku zwierciadła wody
1 -‐ trasa drenu dla terenu bez
wsiąkania opadów
2 – trasa drenu dla terenu z
wsiąkaniem opadów
22.11.11
2
Drenaż okólny (obwodowy)
• Drenaż okólny może być stosowany do
odwodnienia większych kompleksów zabudowy
pod warunkiem zabezpieczenia obszaru przed
infiltracją wód opadowych i nieszczelnymi
sieciami wod-‐kan (W + g)
2 – dodatkowe drenu w przypadku
wsiąkania opadów
Drenaż okólny (obwodowy)
• Drenaż okólny wykonywany jest w postaci:
– poziomych ciągów drenarskich układanych poniżej
stopy fundamentów chronionych budowli
– pionowego drenażu w postaci szeregu studni
(wierconych lub wpłukiwanych), usytuowanych w
odstępach od kilku do kilkudziesięciu metrów
(stosujemy gdy poziomy jest trudny do wykonania)
– mieszanego (kombinowanego) drenaż pionowy
(studnia) odbiera wodę naporową zalegającą w dolnej
(dobrze przepuszczalnej) warstwie wodonośnej –
drenaż poziomy stanowi odbiornik wody odpływającej
samowypływem ze studzien
22.11.11
3
Drenaż okólny (obwodowy)
• Drenaż okólny musi być zabezpieczony przed
infiltracją wody i ścieków z nieszczelnych
przewodów sieci wodociągowej i kanalizacyjnej
– w przeciwnym wypadku należy zagęścić sieć
przewodów drenarskich (drenaż
systematyczny?)
Pionowy drenaż okólny w układzie ssawnym
1 – studnia odwadniająca
2 – kolektor ssawny
3 – pompa
22.11.11
4
Kombinowany drenaż ogólny z grawitacyjnym
odpływem wody ze studni
1 – studnia
2 – dren poziomy
3 – słabo przepuszczalna warstwa gruntu
4 – dobrze przepuszczalna warstwa wodonośna
5 – odprowadzenie wody
Całkowite odwodnienie gruntu pod budynkiem
za pomocą poziomego drenażu okólnego
22.11.11
5
Zasady obliczania poziomego drenażu okólnego
• Podstawowym założeniem obliczeń poziomego
drenażu okólnego jest założenie modelu
płaskiego (2D) – wówczas możliwe jest
stosowane wzorów służących do obliczeń
drenażu opaskowego bądź nabrzeżnego
Drenaż poziomy okólny zupełny w zbiorniku
wody gruntowej – zwierciadło swobodne
Hydrauliczne obciążenie jednostkowe przy dopływie jednostronnym
2
2
3
0
,
/
2
w
f
H
h
q k
m s m
R
−
=
2
3
,
/
2
w
f
H
q k
m s m
R
=
gdy h
0
= 0 (dren zagłębiony w podłożu nieprzepuszczalnym lub h
0
<< H
w
)
3
,
/
Q q L m s
= ⋅
22.11.11
6
Drenaż poziomy okólny zupełny w zbiorniku
wody gruntowej – zwierciadło swobodne
Zasięg wpływu drenu zupełnego pracującego w zbiorniku wód gruntowych
(
)
2
2
0
,
f
w
k
R
H
h
m
W
=
−
Rzędne obniżonego zwierciadła wody
(
)
2
2
2
0
0
,
x
w
x
h
h
H
h
m
R
=
+
−
gdy h
0
≈ 0
,
x
w
x
h
H
m
R
=
x – odległość punktu w którym
obliczamy rzędną h
x
od osi
drenu, m
Zasady obliczania pionowego drenażu okólnego
• Obliczenia drenażu okólnego pionowego
składającego się grupy oddziałujących studzien
prowadzi się wg następujących kroków:
– zamiana rzeczywistego obrysu na zastępczy o
promieniu (R
0
)
– obliczenia dopływu do jednej studni (q)
– wydajność drenażu (Q)
– obniżenie zwierciadła wody w środku ciężkości (h
0
)
22.11.11
7
Zasady obliczania pionowego (dogłębionego)
drenażu okólnego – zwierciadło swobodne
0
(
)
,
4
a b
R
m
η
+
=
575
,
w
f
R
s
H k m
=
⋅ ⋅
⋅
0
,
g
R
R R m
=
+
2
0
0
ln
,
g
w
f
R
Q
h
H
m
k
R
π
=
−
⋅
⋅
3
0
1.36
(2
)
,
/
lg
f
w
g
k s
H
s
Q
m s
R
R
⋅
⋅ ⋅
⋅
−
=
0
,
F
R
m
π
=
(
)
(
)
2
0
1
2
ln
ln
...
,
w
g
n
f
q
h
H
n R
x x
x
m
k
π
=
−
−
⋅
⋅ ⋅
h
0
wyliczyć można ze wzoru Forchheimera
q =
π
k
f
s 2H
w
− s
(
)
ln
R
2
g
n ⋅ r ⋅ R
0
n−1
, m
3
/ s
3
,
/
Q n q m s
= ⋅
dopływ do jednej studni
wydajność drenażu
Zasady obliczania pionowego (dogłębionego)
drenażu okólnego – zwierciadło napięte
(
)
3
1
0
2
,
/
ln
f
n
g
n
k m s
q
m s
R
n r R
π
−
⋅
⋅ ⋅
=
⋅ ⋅
0
(
)
,
4
a b
R
m
η
+
=
3000
,
f
R
s k m
=
⋅
0
,
g
R
R R m
=
+
0
,
F
R
m
π
=
0
0
ln
,
2
g
w
f
R
n q
R
h
H
m
k m
π
⎛
⎞
⋅
⎜
⎟
⎝
⎠
=
−
⋅
⋅
(
)
0
1
2
ln
ln
...
,
2
w
g
n
f
q
h
H
n R
x x
x
m
k m
π
⎡
⎤
=
−
⋅
⋅ ⋅
⎣
⎦
h
0
wyliczyć można ze wzoru Forchheimera
3
,
/
Q n q m s
= ⋅
3
0
2.73
,
/
lg
f
g
k m s
Q
m s
R
R
⋅
⋅ ⋅
=
dopływ do jednej studni
wydajność drenażu
22.11.11
8
Drenaż opaskowy
• Drenaż opaskowy
stosowany jest:
– napływ obcych wód
powierzchniowych i
podziemnych
– duże spadki terenu (i >
0.03%)
– mała infiltracja opadów oraz
nieszczelności (W+g)
zasięg wpływu
drenażu
Drenaż opaskowy
• Drenaż opaskowy stosuje się gdy:
– zachodzi konieczność obniżenia poziomów wód
podziemnych na znacznym obszarze
– należy poprawić zdrowotność terenu oraz warunków
posadowienia fundamentów
– planuje się budowę sieci dróg i uzbrojenia podziemnego
• Drenaż opaskowy w porównaniu z
systematycznym jest tańszy w budowie oraz daje
możliwość lokalizacji urządzeń melioracyjnych
poza obrębem zabudowy
22.11.11
9
Drenaż opaskowy
• Drenaż opaskowy wykonywany jest w postaci
galerii, drenu poziomego lub głębokiego rowu
czy koryta, rzadziej w postaci rzędu studzien
(bariery) lub kombinacji elementu poziomego z
pionowym
• Drenaż opaskowy umieszcza się powyżej
chronionego obszaru i (w miarę możliwości)
prostopadle do kierunku przepływu wód
podziemnych (dreny odpowiednio wydłuża się
aby zabezpieczyć cały chroniony obszar)
Drenaż opaskowy poziomy zupełny
• Drenaż opaskowy poziomy zupełny (dren
ułożony na spągu warstwy wodonośnej) jest
najbardziej skuteczny – ograniczeniem jest
niewielki zakres dopuszczalnych miąższości
22.11.11
10
Obliczenia drenażu opaskowego poziomego
zupełnego
• Zakładając, że drenaż opaskowy poziomy
zupełny przyjmuje w całości zasoby
dynamiczne wody – obliczenia obciążenia
hydraulicznego drenu polega na określeniu tych
zasobów
H
w
q
d
Obliczenia drenażu opaskowego poziomego
zupełnego
H
w
q
d
3
,
/
d
w
f
q
H k J m s mb
=
⋅
⋅
Obciążenie jednostkowe drenu opaskowego, J – lokalny
spadek zwierciadła wody gruntowej
3
,
/
d
di
i
Q
q L m s
=
⋅
∑
Całkowity dopływ do drenu (suma dopływu do L
i
–
odcinka (o danym k
fi
i H
wi
)
22.11.11
11
Drenaż opaskowy pionowy zawieszony
• Drenaż opaskowy zawieszony przejmuje tylko część
zasobów dynamicznych
• Gdy wydajność drenu opaskowego (poziomego) jest
niewystarczająca a teren charakteryzuje się znaczną
miąższością i przepuszczalnością warstwy wodonośnej
stosuje się barierę ze wzajemnie współpracujących
studzien czerpalnych
Drenaż opaskowy pionowy zawieszony
kombinowany
• Warunkiem zastosowania kombinowanego
drenażu poziomo-‐pionowego jest:
– odwadniana warstwa gruntu charakteryzuje się małą
przepuszczalnością
– odwadniania warstwa zalega na dobrze przepuszczalnej
warstwie o znacznej miąższości
22.11.11
12
Obliczenia drenażu poziomego zawieszonego
(niezupełnego)
• Obliczenia prowadzi się drogą kolejnych
przybliżeń
– określa się dopływ do drenu q
d
= q – q
0
– rzędne krzywej depresji h
x
– zakłada się zagłębienie drenu
– określa się wymagane obniżenie zwierciadła wód
gruntowych
Obliczenia drenażu poziomego zawieszonego
(i = 0)
Ilość wody przepływającej poniżej drenu w kierunku
odbiornika
(
)
2
2
0
3
0
0
,
/
2
f
d
k h
h
q
m s mb
l
−
=
i = 0
2
0
0
2
,
x
f
h
h
xq k m
=
+
Rzędne obniżonego zwierciadła wody
3
,
/
f
w
q k J H m s mb
=
⋅ ⋅
Dopływ wód gruntowych
22.11.11
13
Obliczenia drenażu poziomego zawieszonego
(i > 0)
Ilość wody przepływającej poniżej drenu w
kierunku odbiornika
(
)
(
)
0
0
0
3
0
0
,
/
2
f
d
d
k h
h
h
h
il
q
m s mb
l
+
−
+
=
i > 0
(
)
2
0
0
2
2
,
2
x
f
ix
h
h
ix
xq k m
−
=
+
−
+
Rzędne obniżonego zwierciadła wody
3
0
,
/
d
q
q q m s mb
= −
3
,
/
f
w
q k J H m s mb
=
⋅ ⋅
Obliczenia drenażu poziomego zawieszonego
(i < 0)
Ilość wody przepływającej poniżej drenu w
kierunku odbiornika
(
)
(
)
0
0
0
3
0
0
,
/
2
f
d
d
k h
h
h
h
il
q
m s mb
l
+
−
+
=
i < 0
(
)
2
0
0
2
2
,
2
x
f
ix
h
h
ix
xq k m
=
+
+
+
Rzędne obniżonego zwierciadła wody
3
0
,
/
d
q
q q m s mb
= −
3
,
/
f
w
q k J H m s mb
=
⋅ ⋅
22.11.11
14
Drenaż opaskowy zawieszony – wpływ infiltracji
opadów i nieszczelności sieci podziemnych (W+g)
Rzędne obniżonego zwierciadła wody
po uwzględnieniu infiltracji oraz (W
+g)
(
)
2
1
0
,
x
x
f
W g
h
h
x l
x m
k
+
=
+
−
h
d
Zastosowanie drenażu nadbrzeżnego
• Drenaż nadbrzeżny stosujemy do ochrony
przed wodami infiltrującymi ze zbiorników
wody powierzchniowej lub gdy wysoki stan
wody w odbiornikach utrudniają odpływ
podziemny (piętrzą wody podziemne)
Podtopienie terenu przez wysokie
stany wody w rzece (NWW)
(NWW)
22.11.11
15
Zastosowanie drenażu nadbrzeżnego
Podtopienie terenu przez niskie
bądź średnie stany wody w rzece
Podtopienie terenu przez niskie
bądź średnie stany wody w rzece –
drenaż zespołowy opaskowo-‐
nadbrzeżny
Zastosowanie drenażu nadbrzeżnego
Drenaż nadbrzeżny podwójny – w
międzyrzeczu
Drenaż nadbrzeżny -‐ przywałowy
22.11.11
16
Zasady obliczeń hydrogeologicznych drenaży
nadbrzeżnych (poziomych i pionowych)
• Obliczenia przy projektowaniu drenaży nadbrzeżnych
polegają na:
1. określeniu racjonalnego położenia ciągu drenarskiego bądź
bariery studzien względem obszaru zasilania (l
1
)
2. Ustaleniu odpowiedniej głębokości ułożenia drenu bądź
optymalnych odstępów studzien i depresji (s, s
p
, a, n)
3. Określeniu obciążenia jednostkowego drenu bądź wydajności
pojedynczej studni i całkowitego odpływu (q, Q
1
, Q
c
)
4. Obliczeniu i wykreśleniu krzywych obniżonego (dynamicznego)
zwierciadła wody na terenie chronionym (h
x
)
5. Uwzględnieniu infiltracji opadów i eksfiltracji z sieci W+g (h
x1
)
6. Uwzględnienie zeskoku hydraulicznego Dh bądź Ds
cykl
it
era
cj
i o
bl
icze
ń
Zasady obliczeń hydrogeologicznych drenaży
nadbrzeżnych (poziomych i pionowych)
• Drenaż nadbrzeżny uznajemy za optymalny gdy
przy założonym (wymaganym) obniżeniu
zwierciadła wody na terenie chronionym odpływ z
drenażu będzie najmniejszy. Należy więc
minimalizować łączną długość drenażu i głębokość
jego założenia lub wielkość depresji w studniach
• Założenia wyjściowe:
– Jednorodność i izotropowość gruntu
– Poziomy układ warstwy nieprzepuszczalnej
– Wpływ infiltracji opadów W i eksfiltracji g uwzględnia
się dodatkowo
22.11.11
17
Obliczenia poziomych drenaży nadbrzeżnych w
międzyrzeczu – zwierciadło napięte
3
1 2
0
,
/
ln
f
k s
q
m s mb
l l
m
r
l m
π
π
π
=
+
(
)
1
2
1
2
0
,
x
x
f
f
l
ql
q
h
H
B
H
H
m
k
l
mk
π
⎡
⎤
=
+
+
−
−
⎢
⎥
⎢
⎥
⎣
⎦
Jednostkowe obciążenie hydrauliczne drenu
Rzędne krzywej depresji
(
)
0
ln 1
A
B
e
x x
A
m
π
=
−
−
= −
Obliczenia poziomych drenaży nadbrzeżnych w
międzyrzeczu – zwierciadło swobodne
• Ciąg pojedynczy drenów poziomych
1
2
3
q q
q
q
=
+
+
(
)
2
2
1
0
3
1
1
,
/
2
f
k
y
y
q
m s mb
l
−
=
(
)
2
2
2
0
2
1
2
f
k
y
y
q
l
−
=
(
)
0
3
1 2
0
ln
f
s
k H
h
q
l l
r
l
π
π
ω
π
ω
−
=
+
(
)
1
2
1
2
0
0
'
,
x
x
f
f
l
ql
q
h
H
B
H
H
m
k
l
k
π
ω
⎡
⎤
=
+
+
−
−
⎢
⎥
⎢
⎥
⎣
⎦
(
)
0
0
ln 1
A
B
e
x x
A
π
ω
ʹ′
ʹ′ =
−
−
ʹ′ = −
1
2
0
,
2
y
y
m
ω
ω
+
=
+
22.11.11
18
Obliczenia poziomych drenaży nadbrzeżnych w
międzyrzeczu – zwierciadło swobodne
• Ciąg podwójny drenów poziomych
1
3
q
q
q
ʹ′ =
+
(
)
2
2
1
01
1
1
2
f
k
y
y
q
l
−
=
(
)
2
2
2
0
2
2
2
f
k
y
y
q
l
−
=
(
)
1
1
2
1
2
1
2
0
0
,
x
x
f
f
f
l
q l
q l
q
q
h
H
B
B
H
H
m
k
k
l
k
π
π
ω
⎡
⎤
ʹ′
ʹ′ʹ′
ʹ′
ʹ′ʹ′
+
=
+
+
+
−
−
⎢
⎥
⎢
⎥
⎣
⎦
(
)
1
01
1
1
0
ln 1
,
A
x x
B
e
A
w
π
−
=
−
= −
dren I:
dren II:
2
4
q
q
q
ʹ′ʹ′ =
+
H’
H’’
(
)
01
3
1 2
1
0
ln
f
k H
h
q
l l
r
l
π
π
ω
π
ω
ʹ′ −
=
+
(
)
02
3
1 2
2
0
ln
f
k H
h
q
l l
r
l
π
π
ω
π
ω
ʹ′ʹ′ −
=
ʹ′ ʹ′
+
Obliczenia pionowych drenaży nadbrzeżnych w
międzyrzeczu – zwierciadło swobodne (pojedyncza
bariera studzien)
(
)
3
1
1 2
0
2
,
/
2
ln
2
f
s
k s H
s
q
m s m
l l
a
r
al
π
π
π
−
=
+
(
)
2
2
2
1
2
1
2
0
2
'
,
x
x
f
f
l
ql
q
h
H
B
H
H
m
k
l
ak
π
⎡
⎤
=
+
+
−
−
⎢
⎥
⎢
⎥
⎣
⎦
(
)
0
ln 1
2
A
B
e
x x
A
a
π
ʹ′
ʹ′ =
−
−
ʹ′ = −
Obliczenie zw. wody w punkcie A pomiędzy
studniami
0
0
0.44
,
1.47 lg
2
2
A
l
a
a
t
G
l
aG
r
π
−
=
=
+