XV – Bruneleschi i Albert
XVI/XVI Bramente – kończy w Mediolanie XV wieku a potem w XVI wieku w Rzymie
XVI – Palladio i Miachła Anioł –
Kon XVI pocz XVII Carlo Maderna
XVII – Bernini i Boromini, Guarino Guarini
XVII – Carlo Ranarldi, Cortona, Longa młodszy – majestri minori,

Francja

Jest ona zacznie prostsza od włoskiej, ale przede wszystkim góruje architektura świecka
(Luwr, Wersal).
XV/XVI wieku – zaczyna się, o niezdecydowanych formach wywodzących się z repertuaru
włoskiego trwa do poł XVI wieku, tak jest w Niemczech, Polsce.
Około 1550 – (1546 Francja), arch. fr. Staje się jednoznacza i trwa ąz do pocz XIX wieku i
jest klasycyzująca. Kiedy francuzi odkryli formy antyczne, które były racjonale nie odpuścili
im, byli jej wierni. (Ludwik Hautekoeur, Historia architektury klasycznej). Wprowadzili oni
znacznie bogatszą stylistykę – nawiązuję do władców, Franciszka I, Henryk II. Henryka IV, i
kolejno Ludwików, Napoleona, Styl pierwszej republiki, styl renowacji.
Do poł. Wieku XVI mamy wieszaninę gotycko noważytną
Rie, kaplice św. Ducha,ok 1550
Ambolis, Karola VIII, ok 1550, dziwna ornamnetyka, raczej jest jako zdobienie arch. ni jakieś
istalony system
Francieszek I 1515-46, jest nadal mieszanicą
1546 – pojawiają się obiekty antykizujące – wczesne skrzydła Luwry, PFilip Berdelor.
Album od poł. XV wieku rysowany Jane Ande di Selsot, zamieścił widoki różnych zamków
dzięki temu wiemy jakie one wyglądały. Po 1759 – niszczono wiele rezydencji, i wtedy
rozwalono ich wiele.
Henryk IV Burbon, zaczyna się powazniejsza arch. nowożytna – jego synem jest Ludwik XIII
Wielki wiek, samk Ludwika XIV – przełom XVI/XVII wieku i to jest apogeum potem te
wszystkie formy trwają
Po 1730 rokoko – pałace są bardzo surowe, oszczędne, ale wnętrza są bogate, piękne,
kipiące dekoracją.
Ok 1770 – klasycyzm który zawojuje całą w Europą
Poł XIX wiek – wkraczają historycy sztuki, i wszystko zaczyna być nazwane.
Franciszek I, zamek w Bloys, próba wprowadzenia nowożytnych form – gotycka klatka
schodowa wewnętrzna – próba nowożytnych dekoracji, pilastry i belkowanie. 15151.(we
Włoszech coś takiego jest niemożliwe). Krużganki w doljen partii nie wykonane.
Franciszek I ściągnął wielu artystów z Europy, którzy doskonale umieli wpisać się w
stylistykę danego miejsca. Najważniejszy był zleceniodawca, dlatego choć znali włoskie
standardy budowali tak jak chciała zleceniodowac.a
Bloys było centrum mająktów króla – chciano ją rozebrać, ale zabrakło pieniędzy dzięki temu
wiemy jak wyglądała arch. Franciszka I
Schambo, 1519, jest on niedokończony, tylko wspaniałe założenie, strefa dachu –
szczególnie francuzi są przywiązani do takiego zwieńczenia, karminy, nadbudówki, jest
najeżony – fr. S przyzwyczajeni do takich form.
Zawiera w sobie donżon – ale w środku pomyślany bardzo wygodnie, 2 krzyżujące się
korytarze i dzięki temu otrzymano 4 apartamenty mieszkalne i dużą salę balową– była to
rezydencja na przyjęcia poselstw, szczególnych gości. Była to także stacja dla Franciszka I.
Dekoracja – antykizująca, choć z elementami gotyckimi.

Chenonceau, 1513-21, po 15550 walezjusze przejmują rezydencje i przekształcają na
własna potrzebę. Do donżonu z 1513 dostawiono bardzo duże pomieszczenie – długa sień,
obwieszona obrazami – plan zamku podobno do Fointainbleau, ulubiona siedziba Franciszka
I i Napoleona –wokół niegenialnego dziedzińca przypadkowa zabudowa, następnie zupełnie
nowe skrzydło za Franciszka I, i nalezało połączyć stary zespół nowym dlatego wybudowano
sień na moście. I to przejście, sień zostało nazwane galerią. Zostałą sprowadzona grupa
arystów włoskuch, która na tej ścianie zaaranżowała płyciny w których znalazło się wiele
cennych dzieł. Stało się to tak modne ze w wieku XVII trudno sobie wyobrazić lepszą galerię
– gdy Gonzaga przyjechała do Polski, bardzo długo tworzono galerię, bo myślano że on
musi znaleźć się w rezydencji francuski. Galeria od tej pory jest obaoiwazkiem w pałacu bo
świadczy o guście władcy, smaku.
Przed połową XVI wieky, 1530 roky – chęć różnicowania szerokości skrzydeł.
Całość architektury pałacowej będzie opiero się na założeniu prostokątnego dziedzińca, z 4
strony zamknięty ścianą parawanową. Kolejno te wszystkie skrzydła się zwężają i zamienją
w galeriię. To wszystko przekreśla Ludwik XIV
Poł. XVI w – pałączek przełomu, rodzi się klasyczna arch. Luwr początkowo mała forma z
donżonem w środku. Poczatkowo pałac miał być tylko przebudowany 1546, Pierr Lesco, jest
to klasyczny repertuar – podzielony na 2 odcinki które są oddzielone lekko zryzalitowanymi
partiami – formy na narożach nawiązuje do łuku triumfalnego.
Dwie kondygnacje rozdzielone w pełnym belkowaniem, dźwigane przez pilastry. Lesquo,
doskonale znał porządki, wszystko jest podporządkowane osiowej kompzycji. Antykizujcie
niesłychanie pełna. Jest to okres, kiedy walezjuszą siew ydaje że będą mogli stanąć do
starcia o koronę.
Philibert de l’Orme, architekt, który jest autorem traktau o architekturze, ogłoszonego
po francusku, gdzie porząki są przedstawione. Pokusił się także by wymyśleć porządek
francuski – zamiast prostej głowicy doryckiej mamy bogatrszą dekoracje, boniowanie na
trzonach, pierścienie. W belkowanie łezki pod tryglifami – nie przyjęło się to w ogóle. Ok
1780 porządek polski dla Poniatowskiego – głowica ozdobiona wyobrażeniem orłów.
Zamek w Anet, dla Jeanet – zona Franciszka I, to ona odgrywała najwązniejszą rolę. Po
rewolucji zachowała się tylko brama.
L’Orme – stsowała doskonale tu porządki architektonicze, stoswał serlianę – na zwieńćzoeni
harty i jeleń – nawiązanie do Diany.
Zastsowała także porządki w syper pozycji (doycki jońśki korynki) pojaiwłą się we włoszech
w Palazzo Ruceali, Alberi w XV wieku – we Włoszech się nie przyjęło, a we Francji. Ale we
Francji już tak bo okazała się bardzo wygodna l’Ombre zastoswaoł to jako pierwszy w Anet.
Charleval – niegdy nie wybudowany, 1571 rok.
Les Thvilleris, 1564, jego zasadzniczy trzon to 4 boczny pałąc, z narożnymi pawiolanami –
poszerzone o połówki, z wielkimi salami pośreodku. Zrealzowano tylko skrzydło frontowe
które otwierało się na park. Po pałacu nie ma śladu, po 1871 roku został rozebrany. Jest
mimo to uważany za dzieło przełomowe – tu w sposób semantycznym została umieszona
klatka schodowa w centrum budynku na zewnątrz zaakcentowana kopułową konstrukcją.
Jest to rewolucyjne podejście – już nie jest na zewnątrz, ażurowa ale w samym centrum.
Antykizacji II skrzydła Luwru, wprowadzenie superpozycji w Anet, umiesczenie klatki
schodwej w wenątrz w pałacy w Thvilleris.
Zamke Verney, 1575, dominują trzy skrzydła.

Henryk IV Burnon, jest tym króle, który wreszcie uspokaja sytuację francji. Po śmierci
ostatniego Wlezjusza, arystokracji francuska stwierdziła że dosyć wyżynania. Stawiana

jest propozycja Henrykowi IV ale musi przejść na katolicyzm. „Paryż jest warty mszy”.
Wprowadza zasadę, że żadneu arystokracie nie wolno budować zamku bez zgody władcy.
W Paryżu zaczęły powstawać place królewskie, budowano wokół wewnętrznego placu
czworoboczne, kwadratowego, budynki, które wynajmowano szlachcie która przybywała
do Paryża. (w Warszawie, Marywil, Maria Sobieska – dziś prawe skrzydło teatru wielkiego
jest pozostałością). Te place królewskie miały bardzo specyfuiczną architekturę i nazwano
je style Henryka IV – połączenie czerwini cegieł z bielą kaiemenie – ta stylistyka będzie
uwielbiana w XIX wieku (w warszawie zamek Zamoyskich). Po 1610 budowane place
Maria Medici – dla niej buduje się Pałac Luksemburski – po 1615. Przez dłuższy czas
siedziba krółów francuskich, Salomon de Brosse, uważany jest za przełomowa postać,
wprowadza czystą interpretację. Z niego wyrośnie generacja architektów Ludwika XVI,
fundalemntalny – przeksztłcanie formy 4 skrzydlłowego – skrzydło południowe zniknęło.
W caeł kompozycji dominuje części północą – klatka w środku, po bokach 4 wysunięte
apartamenty. Często naśladowany: Szwecja, Niemcy. Zachowało się pierwotne skrzydło,
elewacja ogrodowa nawiązanie do Palazzo Piti we Florencji – niezykle Francuskie, w miare
prosty człon do którego dostawione są pawilony. (w Polsce też mamy takie nawiązanie
budowane zresztą przez Frncuzów). Obecnie jest tam siedziba parlamentu francuskiego.

Arch sakralna nie mao czym mówić – jest to kontynujaca gotyku.
Dijon, 1535-1669, fasada klasycznej kompozycji gotyckiej, tyleże wszystkie detale są
antyczne. Ale system kompozycji jest nadal średniwoieczny. We francji bardzo długo gotyk
był uważany za styl sakralny, nie dlatego że nie umiano czegoś takiego wybudować. Nie
chodzi o zapóźnienie tylko przekonanie, ze jest to stylistyka sakralna
Kęs - 1518-46, pełen system łuków odpowrowych, trójboczne zmkniecie prezbiterium,
Kościół św. Eustachego w Paryżu, jeżeli chodzi o chierarchie bp. Paryża i kapituły
katedralanej. Katedra biskupa św. Eustachego, Jeaq Lemersie, fasada dwuwieżowa, wielke
okno, portala wzorowany na łuku trifalnym.
I poł. XVII św. Gerwazego w Paryży, 1616, de Bross, zerwał z tradycją gotyckiej i dostawia
do gotyckiego korpusu klasyczną fasadę parawanową. Ponieważ jest to korpus gotycki
dlatego fasada jest trójkondygnacyjna – przydaje się super porządek. Widoczne jest
zagierowanie. Zachowaniem gotyku jest tylko biforium
Architektem, który wprowadza nowożytności do ach. Le Bersie, po 1635 buduje kościół
Sorbony. Ten kościół miał tendencję centalizujacą – budowla trójnawowa. Kopuła
dwuwartwsoa – nad małą kopułą nadbudowana drewniana – typowa dla Francji
dwuczaszowa kopuła. Jest to dążenie do tego by kościół był znacznie wyższy. Ma dwie
fasady, od ulicy i od Sorbony. Około 1635 mamy fasadę Rzymską.
Val del Grasse, kościół który bud po 1645 dla Sakramentek, benedyktynki, zakonnice sa
zobowiązane do stałej adoracji najświętszego sakramentu, zmieniają się co 24 h na dobę.
Francois Mansard – w plaie zrealizowano plan jezuicki – część prezbiterialna centralizująca,
do tego dostawiony korpus trójprzęsłowy. Fasada bardzo Rzymska – spływy wolutowe, rytm
3-5, różni się od włoskich głównym wejście - ma portyk antykizujacy. Arch. typowa dla wieku
XVII – podobnie kośiół św. Piotra i Pawła są skomponowane. Tu belkowanie jest pełne bez
zagierowania.
Ludwika XIII, Marii Medici
Blua, Mansard, lata 40 XVII w, widzimy że skrzydła boczne są jeszcze bardziej ograniczone,
im później tym bardziej są one skracane. Skrzydło główne miała zapoczatkowac budowę
Galerii – wkazuje się że Mansard wzorował się Palladiem.

II poł. XVII wieku najwslanialnym klasyczny, wielkim miestrzem był Ludwik La Vau, około
1640 w Paryżu projektuje pałac, należący do II wojny do Polaków, Hotell Lambert. Wejście
od trony ulicy, Le Vau wprowadza 4 skrzydła z wielka klatką schodową, galerią i jadalnią.