Organy Narodowego Banku Polskiego

Prezes NBP

Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta na okres 6 lat. Nie

może on należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności nie

dającej się pogodzić z godnością jego urzędu. Ta sama osoba nie może być prezesem NBP

dłużej aniżeli przez dwie kolejne kadencje.

Zgodnie z art. 9 ust. 4 NBPU kadencja Prezesa NBP wygasa:

-

po upływie okresu sześcioletniego,

-

w razie śmierci,

-

w razie złożenia rezygnacji,

-

w razie odwołania.

Odwołanie natomiast następuje gdy:

-

nie wypełnia on swoich obowiązków na skutek długotrwałej choroby,

-

został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwo,

- złożył on niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym

orzeczeniem sądu,

- Trybunał Stanu orzekł wobec niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia

funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych.

Prezes NBP przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP oraz

reprezentuje NBP na zewnątrz. Ponadto jest przełożonym wszystkich pracowników i ponosi

odpowiedzialność za organizację i funkcjonowanie Narodowego Banku Polskiego.

Prezesa NBP podczas jego nieobecności zastępuje Wiceprezes NBP – pierwszy

zastępca Prezesa NBP. Wiceprezesi NBP kierują wyznaczonymi przez Prezesa NBP działami

pracy NBP.

Rada Polityki Pieniężnej

Rada Polityki Pieniężnej jest organem kolegialnym. Tworzą ją: Prezes NBP (jako

przewodniczący) oraz dziewięciu członków powoływanych w równej liczbie przez:

Prezydenta RP, Sejm i Senat, spośród specjalistów z zakresu finansów. Kadencja członków

RPP trwa 6 lat, przy czym możliwość skrócenia tego okresu jest ściśle limitowana. Artykuł 13

ust. 5 NBPU stanowi, że organy uprawnione do powołania członka RPP mogą go odwołać

przed upływem okresu sześcioletniego wyłącznie w następujących przypadkach:

-

zrzeczenia się funkcji,

-

choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji,

-

skazania prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa,

-

złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego

prawomocnym orzeczeniem sądu,

-

niezawieszenia na okres członkostwa w Radzie działalności w partii politycznej lub

związku zawodowym, do którego członek Rady należy.

Katalog tych przypadków jest zamknięty. Ponadto, kadencja członka RPP wygasa w

razie jego śmierci. Wygaśnięcie mandatu natomiast stwierdza organ powołujący (art. 13 ust. 6

NBPU). Uzupełnienia składu RPP – na wypadek zwolnienia się w niej miejsca z przyczyn

określonych powyżej – dokonują organy powołujące. Członkostwo w RPP jest

jednokadencyjne.

Członkowie RPP pozostają w stosunku pracy, którego prawną podstawą nawiązania jest

akt powołania. Z tego tytułu przez czas trwania kadencji przysługuje im wynagrodzenie.

Członkowie RPP nie mogą w czasie trwania kadencji zajmować żadnych innych

stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej. Ustawa dopuszcza co

prawda możliwość podejmowania przez nich pracy naukowej, dydaktycznej lub twórczości

autorskiej oraz – za zgodą Rady, wyrażoną w drodze uchwały – działalności w organizacjach

międzynarodowych, jednak krąg tych dodatkowych zajęć członków Rady określony został

enumeratywnie i nie powinien być rozszerzany.

Jako organ kolegialny, RPP pracuje na posiedzeniach, które zwoływane są co najmniej

raz w miesiącu. Posiedzenia zwoływane są przez Przewodniczącego Rady. Posiedzenie może

być zwołane również na pisemny wniosek co najmniej 3 członków Rady. Tryb pracy RPP

określa regulamin. Ustalenia Rady zapadają w formie uchwał podjętych większością głosów,

w obecności co najmniej pięciu członków Rady, w tym jej Przewodniczącego. W przypadku

równiej liczby głosów, rozstrzyga głos Przewodniczącego Rady. Stanowiska zajęte przez

członków RPP w głosowaniu podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym

po upływie 6 tygodni, ale nie później niż 3 miesięcy od daty podjęcia uchwały. W

posiedzeniach Rady uczestniczą wiceprezesi NBP bez prawa udziału w głosowaniu.

Rada Polityki Pieniężnej ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je

do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu

ustawy budżetowej. Składa ona również Sejmowi, w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku

budżetowego, sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej.

Na podstawie przyjętych założeń polityki pieniężnej, Rada ustala podstawowe

parametry w obiegu pieniądza, w tym przede wszystkim wysokość stóp procentowych NBP,

zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków oraz zasady operacji otwartego rynku.

Zarząd NBP

Organem wykonawczym, kierującym bieżącą działalnością NBP jest Zarząd NBP. W

jego skład wchodzą: Prezes NBP jako przewodniczący oraz 6–8 członków Zarządu, w tym

dwóch wiceprezesów NBP. Wiceprezesów i członków Zarządu powołuje i odwołuje

Prezydent RP na wniosek Prezesa NBP. Członkowie zarządu NBP powoływani są na okres 6

lat.

Członka Zarządu można odwołać przed upływem okresu sześcioletniego wyłącznie w

następujących przypadkach:

- zrzeczenia się funkcji,

- choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji,

- skazania prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa,

- złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym

orzeczeniem sądu,

- niezawieszenia na okres członkostwa w Zarządzie NBP działalności w partii politycznej lub

związku zawodowym, do którego członek Zarządu NBP należy.

Ponadto, kadencja członka Zarządu wygasa w razie jego śmierci.

Podstawowym zadaniem Zarządu jest realizacja uchwał Rady Polityki Pieniężnej, w

tym zwłaszcza podejmowanie działań związanych z wprowadzeniem w życie założeń polityki

pieniężnej.

Do zakresu działań Zarządu NBP należy w szczególności:

- realizacja zadań z zakresu polityki kursowej,

- okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego,

- nadzorowanie operacji otwartego rynku,

- ocena funkcjonowania systemu bankowego,

- analiza stabilności krajowego systemu finansowego,

- uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP,

- uchwalanie prowizji i opłat, oraz ich wysokości, stosowanych przez NBP,

- określanie zasad gospodarowania funduszami NBP,

- określanie zasad organizacji i podziału zadań w NBP,

- określanie zasad polityki kadrowej i płacowej w NBP,

- uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP,

- sporządzanie rocznego sprawozdania finansowego NBP,

- opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą,

- przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do

Rady Polityki Pieniężnej.

Posiedzenia Zarządu NBP odbywają się nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie, w

terminach wskazanych w ustalonym przez Zarząd, na okres roku lub krótsze okresy,

harmonogramie posiedzeń. Zarząd podejmuje decyzje w formie uchwał, zapadających

bezwzględną większością głosów. Zarząd podejmuje również postanowienia, które zapadają

na takich samych zasadach jak uchwały. W przypadku równej liczby głosów w obydwu

przypadkach rozstrzyga stanowisko zajęte przez Prezesa NBP.