Walejewska Maria Izabela, Olsza szara Alnus incana
Walejewska Maria Izabela, gr. 4, 23.10.2012
Olsza szara
1. Nazwa
Olsza szara (Alnus incana L.)
2. Systematyka
Królestwo – Eukaryota - jądrowe
Podkrólestwo – Phytobionta - rośliny
Gromada – Telomophyta – rośliny telomowe
Podgromada – Magnoliophytina - okrytozalążkowe
Klasa – Magnoliopsida – dwuliścienne
Podklasa – Hamamelididae - oczarowe
Rząd – Betulales - brzozowce
Rodzina – Betulaceae - brzozowate
Rodzaj – Alnus - olsza
Gatunek – Olsza szara (Alnus incana L.)
3. Występowanie
Występuje w północnej i wschodniej Europie i północnej Azji. Najwyższe położenia osiąga
w Alpach włoskich (2000m n.p.m.). W Karpatach sięga położeń do 1500m n.p.m. Główny zasięg
występowania, który równocześnie jest optymalny, to przedgórze Alp, Karpaty i tereny
nadbałtyckie.
Zasięg olszy szarej w Polsce, uważanej za gatunek górski, wykazuje powiązania z zasięgiem
północnym tego gatunku (Skandynawia, Niż Zachodnio – i Wschodniosyberyjski) oraz górskim
(m.in. Karpaty, Alpy, Sudety, Rodopy, północne Apeniny). Stanowiska olszy szarej, znajdujące się
na nizinnym terenie południowej i środkowej części kraju, wiążą się przez większe rzeki z
karpackim ośrodkiem występowania. Stanowiska w północno – wschodniej i częściowo
w północnej Polsce nawiązują natomiast do borealnej części zasięgu.
Walejewska Maria Izabela, Olsza szara Alnus incana
W Polsce pospolita na pogórzu sięgając po regiel dolny, rozprzestrzeniła się wzdłuż dolin
rzek. Ze względu na mniejsze wymagania wilgotnościowe, stosowana też jako gatunek podszytowy
na siedliskach świeżych. Gatunek bardzo tolerancyjny w stosunku do gleby. Na glebach żyznych i
wilgotnych tworzy zwarte zarośla i wyrasta w drzewa, na glebach suchych i ubogich zawsze
pozostaje krzewem dającym dużo odrośli korzeniowych.
4. Kwiaty
Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozmieszczone jednopiennie, wiatropylne.
Kwiaty męskie zebrane w kotkowate kwiatostany. Kotki zgrupowane po 3-4 sztuki,
zwisające na zdrewniałych szypułkach, walcowate, długości 7-9 cm, zawiązują się zielone już latem
poprzedniego roku i zimują na drzewie, zakwitając w drugiej połowie marca następnego roku
zabarwiają się najpierw na czerwonobrązowe, potem żółtobrązowe, a po przekwitnięciu stają się
czerwonobrunatne.
Kwiaty żeńskie zebrane w maleńkie, szyszeczkowate kwiatostany osadzone na bardzo
krótkich trzoneczkach lub siedzące. Szyszeczki jajowate, długości zaledwie 2-5mm. Z czasem
powiększają się one znacznie i przybierają najpierw jasno-, potem ciemnozielony kolor stopniowo
przekształcając się w jajowate, szyszeczkowate, zdrewniałe owocostany o brunatnym kolorze.
Walejewska Maria Izabela, Olsza szara Alnus incana
5. Owoce i nasiona
Drobne i płaskie, wąsko oskrzydlone orzeszki zebrane w bardzo charakterystyczne,
szyszeczkowate, zdrewniałe owocostany. Szyszeczki osadzone na bardzo krótkich trzoneczkach lub
nawet siedzące, jajowate, długości ok. 1cm. Nasiona małe, długości 1-2mm, jasnobrązowe,
otoczone jednym wąskim skrzydełkiem.
6. Liść
Pojedynczy, blaszkowaty.
Blaszka (szeroko) eliptyczna lub jajowata, z krótko zaostrzonym wierzchołkiem (różnica w
stosunku do olszy czarnej), długości 5-10cm i szerokości 4-7cm, na brzegu podwójnie piłkowana, z
góry matowo ciemnozielona (pod spodem jaśniejsza), za młodu na dole filcowato owłosiona na
całej powierzchni, potem tylko na nerwach. Unerwienie pod spodem odstające, z 8-14 parami
nerwów bocznych. Ustawienie: skrętoległe na 1,5-3cm ogonkach. Okres występowania:
kwiecień/maj – listopad. Liście rozwijają się pod koniec kwietnia. Jesienią opadają bez
przebarwienia (blakną jedynie i wysychając pokrywają się zwykle ciemnobrązowymi plamami).
Walejewska Maria Izabela, Olsza szara Alnus incana
7. Korowina
Początkowo (ciemno) zielona, z czasem staje się jasno popielatoszara, pozostaje gładka
nawet u starych drzew (istotna różnica w stosunku do olszy czarnej posiadającej korę głęboko
spękaną). Na korze występują poziome, kreskowate przetchlinki.
8. Pędy i pąki
Młode pędy kanciaste, z wierzchu błyszcząco czerwonawobrunatne, pod spodem
początkowo srebrzysto owłosione, później łysiejące.
Pąki osadzone na (bardzo) krótkich trzoneczkach, jajowate, tępo zakończone, okryte 2-3
purpurowofioletowymi łuskami, najpierw owłosione, później łysiejące, zawsze suche (różnica w
stosunku do olszy czarnej), boczne luźno przylegające do pędu.
Walejewska Maria Izabela, Olsza szara Alnus incana
9. Pokrój
Niewielkie, przeważnie wielopniowe drzewo liściaste albo duży krzew.
Wysokość 10 - 15(20)m. Średnica pnia 0,3-0,5(0,75)m. Pień niezbyt gruby, często z podłużnymi
wgłębieniami, przeważnie wielokrotny. Korona początkowo stożkowata, później nieregularnie
jajowata, dość gęsto ugałęziona. Konary raczej cienkie.
10. Podobne do:
Olsza czarna (Alnus glutinosa L.)
Występowanie: W całej Europie – od Hiszpanii po Skandynawię, a w kierunku wschodnim –
daleko w głąb Syberii, na nizinach i w górach do wysokości 800 – 1000m n.p.m. W Polsce
występuje na terenie całego kraju.
Wygląd: Osiąga 20 – 30m wysokości i ma czarną, spękaną korę pnia. Jest drzewem bardzo
szybko rosnącym. Ma prosty pień z rzadką koroną, o gałęziach rosnących poziomo.
Liście: Liście ma szerokojajowate lub okrągławe, długości 5-9cm, zwykle z wcięciem na
wierzchołku. Mają 5-6 par nerwów bocznych, wiosną są lepkie. Jesienią nie przebarwiają się i
zielone opadają z drzewa.
Kwiaty i owoce: Kotki męskie – żółte, długości 1cm, kwitną w marcu przed ukazaniem się
liści. Jesienią ukazują się szyszeczkowate owocostany długości 14-18mm, zawierające brązowe
orzeszki o średnicy 3mm.
Nasiona: Orzeszki o średnicy 3mm, są rozsiewane przez wiatr, a dzięki skrzydełkom z
tkanką powietrzną mogą być przenoszone również przez wodę.
Walejewska Maria Izabela, Olsza szara Alnus incana
Praca wykonana na podstawie źródeł:
Waźbińska J. Kawecki Z. 2002 Drzewa i krzewy liściaste
http://pl.wikipedia.org/wiki/Olsza_szara
http://drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/olsza/olsza_szara/olsza_szara.php?
mP=&mKr=1&mL=&mKO=#mKr
http://www.wiki.lasypolskie.pl/doku.php?id=c:olsza-szara
http://ogrod.rolnicy.com/drzewa-brzozowate/olsza-szara
http://drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/olsza/olsza_czarna/olsza_czarna.php?
mP=1&mKr=&mKO1=&mKO2=#mP
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron