Ministerstwo Edukacji Narodowej 

 

 

 
 
 

 

 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 

PROGRAM NAUCZANIA 

 

TECHNIK SZTUKATORSTWA  

I KAMIENIARSTWA ARTYSTYCZNEGO  

347[10] 

 
 
 
 
 
                                                        

 

 
  
 
 
                                                            
 
 
 
 
 

Warszawa 2009 

 

347[10]/T/MEN/2009

 

1 

 

  
Autorzy: 
mgr Józef Karkoszka  
mgr Piotr Pasternak 
mgr Ewa Polanowska 
mgr Szczepan Siudak 
 
Recenzenci: 
prof. dr hab. Jerzy Mizera 
mgr Roman Jacek Kieferling 
                                    
Opracowanie redakcyjne: 
dr Grzegorz Rycharski 
 
Opracowanie techniczne: 
mgr Rafał Auch-Szkoda 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

2 

 

Spis tre

ś

ci  

 

I. 

Plan nauczania  

3 

 

 

II. 

Programy nauczania przedmiotów zawodowych  

4 

1.  Podstawy historii architektury  

4 

2.  Rysunek i kompozycja 

12 

3.  Dokumentacja techniczna                                                                                

22 

4.  Technologia sztukatorstwa i kamieniarstwa 

30 

5.  Zaj

ę

cia praktyczne 

42 

6.  J

ę

zyk obcy zawodowy 

53 

7.  Działalno

ść

 sztukatorska i kamieniarska 

57 

8.  Praktyka zawodowa 

66 

 
 

  

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

3 

 

I.  PLAN NAUCZANIA  
 

PLAN NAUCZANIA  

Technikum czteroletnie  
Zawód: technik sztukatorstwa i kamieniarstwa artystycznego 347[10]

 

 

Podbudowa programowa: gimnazjum 

 

Lp. 

Przedmioty nauczania 

 

Dla młodzie

Ŝ

y 

Dla dorosłych 

Liczba  

godzin  

tygodniowo  

w 

czteroletnim  

okresie  

nauczania 

Liczba  
godzin  

tygodniowo  

w 

czteroletnim  

okresie  

nauczania 

Liczba  
godzin  

w  

czteroletnim 

okresie  

nauczania 

Klasy I-IV 

Semestry I-VIII 

Forma  

stacjonarna 

Forma  

zaoczna 

1.  Podstawy historii architektury 

  4 

  3   

  50 

2.  Rysunek i kompozycja 

  7 

  5 

  88 

3.  Dokumentacja techniczna 

  6 

  4 

  76 

4.  Technologia sztukatorstwa 

i kamieniarstwa 

  8 

  6 

101 

5.  Zaj

ę

cia praktyczne 

18 

12 

227 

6.  Specjalizacja* 

  2 

  1 

  25 

7.  J

ę

zyk obcy zawodowy 

  2 

  2 

  25 

8.  Działalno

ść

 sztukatorska 

i kamieniarska 

  3 

  2 

  38 

 

                                            Razem 

50 

35 

630 

 

Praktyka zawodowa: po 4 tygodnie w klasie III i IV 

 

*  P

rogram  wybranej  specjalizacji  w  zawodzie  opracowany  przez  nauczyciela  powinien 

uzyska

ć

  pozytywn

ą

  opini

ę

  szkolnego  zespołu  przedmiotowego  wła

ś

ciwego  dla  danego 

zawodu 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

4 

 

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW 

ZAWODOWYCH 

 

PODSTAWY HISTORII ARCHITEKTURY 

 

Szczegółowe cele kształcenia  

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

:

  

−−−−

  posłu

Ŝ

y

ć

 

si

ę

 

podstawow

ą

 

terminologi

ą

 

dotycz

ą

c

ą

 

dawnej  

i współczesnej architektury, 

−−−−

  okre

ś

li

ć

  rodzaje  budowli  typowych  dla  poszczególnych  stylów 

architektonicznych, 

−−−−

  okre

ś

li

ć

 

wła

ś

ciwo

ś

ci 

materiałów 

budowlanych 

typowych 

dla 

poszczególnych stylów architektonicznych, 

−−−−

  scharakteryzowa

ć

 elementy konstrukcji budowlanych, 

−−−−

  scharakteryzowa

ć

 style architektoniczne,   

−−−−

  rozpozna

ć

 porz

ą

dki architektoniczne,  

−−−−

  scharakteryzowa

ć

 elementy i detale architektoniczne, 

−−−−

  okre

ś

li

ć

  zmiany  zachodz

ą

ce  w  formie  detalu  architektonicznego  

w ró

Ŝ

nych okresach historycznych, 

−−−−

  rozpozna

ć

 rodzaje ornamentu, 

−−−−

  dokona

ć

 charakterystyki ornamentu stosowanego w ró

Ŝ

nych okresach 

historycznych,  

−−−−

  okre

ś

li

ć

 znaczenie dekoracji sztukatorskiej i rze

ź

by w ró

Ŝ

nych stylach 

architektonicznych, 

−−−−

  wykorzysta

ć

 wiedz

ę

 z zakresu historii architektury w trakcie realizacji 

zada

ń

 zawodowych, 

−−−−

  okre

ś

li

ć

 

rol

ę

 

i 

zastosowanie 

detalu 

architektonicznego 

we 

współczesnym budownictwie, 

−−−−

  skorzysta

ć

  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł  informacji  dotycz

ą

cych  historii 

architektury i sztuki.  

 

Materiał nauczania 

 
1. Kompozycja architektoniczna 

 

Poj

ę

cia  architektury  i  budowli.  Style  w  architekturze.  Architektura  jako 

sztuka  kształtowania  przestrzeni.  Rodzaje  brył  budowli.  Proporcje 
budowli.  Kompozycja  budowli.  Poziome  i  pionowe  podziały  elewacji. 
Rodzaje zwie

ń

cze

ń

 elewacji.  

 
 

5 

 

Ć

wiczenia:  

•

  Okre

ś

lanie ró

Ŝ

nic mi

ę

dzy budynkiem i budowl

ą

.

 

 

•

  Rozpoznawanie elementów poziomego podziału elewacji. 

•

  Okre

ś

lanie funkcji szczytu i attyki w architekturze.  

 
2. Elementy konstrukcji budowli 
Konstrukcyjne  i  niekonstrukcyjne  elementy  budowli.  Konstrukcje 

ś

cian. 

Ś

ciany  a

Ŝ

urowe.  Konstrukcje  słupowe.  Kolumny  i  portyki;  rodzaje 

i budowa. Konstrukcje sklepie

ń

 i stropów. Materiały i wyroby budowlane. 

Rodzaje przykrycia budowli: dachy, kopuły, hełmy.

 

 

 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Rozpoznawanie  charakterystycznych  konstrukcji  w  architekturze 

nowo

Ŝ

ytnej. 

•

  Porównywanie 

rodzajów 

sklepie

ń

 

w 

architekturze 

gotyckiej 

i renesansowej. 

•

  Okre

ś

lanie ró

Ŝ

nic mi

ę

dzy konstrukcj

ą

 dachu i kopuły. 

 

3. Architektura staro

Ŝ

ytno

ś

ci i okresu wczesnochrze

ś

cija

ń

skiego  

Konstrukcja  i  forma  w  architekturze  staro

Ŝ

ytnego  Egiptu.  Typy  budowli 

egipskich.  Dekoracja  malarska.  Rze

ź

ba  i  jej  zwi

ą

zki  z  architektur

ą

. 

Formy  konstrukcyjne  w  architekturze  Mezopotamii.  Charakterystyczne 
budowle  i  ich  dekoracje.  Architektura  staro

Ŝ

ytnej  Grecji:  forma, 

konstrukcje,  typy  budowli.  Porz

ą

dki  greckie.  Materiały  i  konstrukcje 

w  architekturze  staro

Ŝ

ytnego  Rzymu.  Porz

ą

dki  architektoniczne. 

Spi

ę

trzenie  porz

ą

dków.  Forma  i  typy  budowli.  Forma  i  konstrukcja  

w architekturze bizantyjskiej. Typy budowli. Dekoracje architektoniczne.  
 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Okre

ś

lanie cech architektury staro

Ŝ

ytnego Egiptu.  

•

  Okre

ś

lanie ró

Ŝ

nic mi

ę

dzy porz

ą

dkami greckimi i rzymskimi. 

•

  Okre

ś

lanie  cech  architektury  bizantyjskiej  na  przykładzie 

ś

wi

ą

tyni 

Hagia Sophia. 

 
4. Architektura 

ś

redniowiecza 

Cechy  stylu  roma

ń

skiego.  Forma  i  konstrukcje  w  architekturze 

roma

ń

skiej. Rze

ź

ba i dekoracje rze

ź

biarskie w architekturze roma

ń

skiej. 

Typy  budowli  roma

ń

skich.

 

Podstawowe  cechy

 

stylu  gotyckiego. 

Konstrukcja  i  forma  w  architekturze  gotyku.  Typy  i  rodzaje  budowli 
gotyckich.  Rze

ź

ba  i  dekoracje  rze

ź

biarskie  w  architekturze  gotyckiej. 

Ró

Ŝ

nice  w  stylu  roma

ń

skim  i  gotyckim.  Systemy  i  budowle  obronne  

w architekturze 

ś

redniowiecznej. 

 

 

6 

 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Analiza  przykładów  form  i  konstrukcji  budowlanych  w  architekturze 

roma

ń

skiej.

 

 

•

  Porównywanie cech architektury roma

ń

skiej i gotyckiej. 

•

  Rozpoznawanie typowych budowli gotyckich. 

 
5. Architektura nowo

Ŝ

ytna  

Okresy  rozwoju

 

architektury  renesansowej.  Materiały  i  konstrukcje 

architektoniczne. Cechy i typy budowli renesansowych. Detal, dekoracja 
i  rze

ź

ba  w  architekturze  renesansowej.  Wpływ  antyku  na  sztuk

ę

 

renesansow

ą

.  Urbanistyka,  a  rozwój  architektury.  Okresy  rozwoju 

architektury  barokowej.  Konstrukcja  i  forma  w  architekturze  baroku. 
Zasady 

kształtowania 

przestrzeni 

architektonicznej. 

Rze

ź

ba  

i  malarstwo  iluzjonistyczne  w  architekturze.  Rokoko  jako  ostatnia  faza 
baroku.  Dekoracja  rokokowa  w  architekturze.  Systemy  i  budowle 
obronne w architekturze nowo

Ŝ

ytnej.  

 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Okre

ś

lanie cech architektury renesansowej

 

na podstawie fotografii.

 

 

•

  Porównywanie form architektonicznych renesansu i baroku. 

•

  Rozpoznawanie  elementów  dekoracji  rze

ź

biarskiej  w  architekturze 

okresu baroku i rokoka. 

 
6. Architektura klasycyzmu, eklektyzmu i secesji

   

Geneza  i  okresy  rozwoju  architektury  klasycyzmu.  Materiały  i  formy 
architektoniczne  klasycyzmu.  Zasady  kształtowania  wn

ę

trz.  Typowe 

rozwi

ą

zania  architektoniczne  budowli.  Odtwórczy  charakter  architektury 

eklektycznej.  Na

ś

ladownictwo  dawnych  stylów.  Materiały  i  rozwi

ą

zania 

architektoniczne.  Charakter  i  rozwój  architektury  secesyjnej.  Materiały  
i  konstrukcje  w  architekturze  secesyjnej.  Zasady  kształtowania  układów 
przestrzennych  i  bryły  budowli.  Dekoracja  rze

ź

biarska  i  ornamentalna  

w architekturze secesyjnej.   
 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Okre

ś

lanie charakterystycznych cech architektury klasycystycznej.  

•

  Rozpoznawanie stylów w architekturze eklektycznej. 

•

  Okre

ś

lanie roli dekoracji w architekturze secesyjnej.  

7 

 

7. Architektura współczesna  
Kierunki  i  nurty  w  architekturze  współczesnej.  Style  narodowe  
w  architekturze  i  sztuce.

 

Materiały  i  nowe  technologie.  Konstrukcje  

i  formy  w  architekturze  współczesnej.  Nowe  typy  budowli.  Elementy 
dekoracyjne w architekturze.

 

 

 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Okre

ś

lanie  ró

Ŝ

nic  mi

ę

dzy  konstruktywizmem  i  funkcjonalizmem  

w architekturze.  

•

  Rozpoznawanie materiałów stosowanych w architekturze XX wieku. 

•

  Okre

ś

lanie charakterystycznych cech budowli okresu powojennego. 

 
8. Detal architektoniczny   
Kompozycja  i  skala  detalu  architektonicznego.  Klasyczne  formy  detalu 
architektonicznego.  Charakterystyczne  rodzaje  detalu  w  okresie 

ś

redniowiecza.  Nowo

Ŝ

ytne  formy  detalu  architektonicznego.  Profile 

architektoniczne  jako  uniwersalny  element  kształtowania  gzymsów, 
łuków, cokołów i 

Ŝ

eber sklepiennych w ró

Ŝ

nych okresach historycznych.  

 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Okre

ś

lanie  charakterystycznych  cech  belkowania  w  porz

ą

dkach 

greckich. 

•

  Porównywanie  profili 

Ŝ

eber  sklepiennych  w  architekturze  roma

ń

skiej 

i gotyckiej. 

•

  Rozpoznawanie  detali  w  architekturze  poszczególnych  okresów 

historycznych. 

 
9. Ornament w architekturze  
Istota  i  forma  ornamentu.  Grecja  jako  kolebka  ornamentu  w  sztuce 
europejskiej.  Motywy  ornamentu.  Zasady  kompozycji  ornamentu  od 
staro

Ŝ

ytno

ś

ci  po  czasy  nowo

Ŝ

ytne.  Rola  ornamentu  w  architekturze 

ś

redniowiecznej.  Nowe  formy  ornamentu  w  sztuce  renesansu  i  baroku. 

Płynno

ść

 i ró

Ŝ

norodno

ść

 stylistyczna ornamentu w secesji.  

 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Okre

ś

lanie  roli  ornamentu  pasowego  w  architekturze  staro

Ŝ

ytnego 

Rzymu. 

•

  Rozpoznawanie  rodzajów  ornamentu  charakterystycznego  dla  epoki 

wczesnego baroku. 

•

  Okre

ś

lanie ró

Ŝ

nic w ornamencie ro

ś

linnym epoki gotyku i baroku. 

 
 

8 

 

10. Rola detalu i ornamentu w architekturze współczesnej 
Zasady 

konstruowania 

ornamentu 

i 

detalu 

historycznego  

z  zastosowaniem  nowych  materiałów  i  form.  Znaczenie  detalu  
i  ornamentu  w  architekturze  współczesnej.  Nawi

ą

zywanie  do 

tradycyjnych form ornamentu i detalu architektonicznego. 
 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Okre

ś

lanie 

mo

Ŝ

liwo

ś

ci 

zastosowania 

ornamentu 

i 

detalu 

w architekturze współczesnej.  

•

 

Okre

ś

lanie  mo

Ŝ

liwo

ś

ci  zastosowania  materiałów  współczesnych  do 

wykonania ornamentu i detalu architektonicznego.

 

  

Ś

rodki dydaktyczne 

Modele elementów budowlanych.  
Modele detali architektonicznych. 
Próbki materiałów budowlanych. 
Przykłady budowlanych elementów dekoracyjnych. 
Foliogramy. Plansze. Przezrocza. 
Albumy. Wydawnictwa artystyczne. 
Normy. Katalogi. Poradniki.  
Słowniki. Encyklopedie. 
Filmy  dydaktyczne  obrazuj

ą

ce  obiekty  architektoniczne  z  ró

Ŝ

nych 

okresów historycznych. 
 

Uwagi o realizacji

 

 

Program  przedmiotu  Podstawy  historii  architektury  obejmuje  tre

ś

ci 

kształcenia  dotycz

ą

ce  rozwoju  oraz  wpływu  detalu  architektonicznego  

i  ornamentu  na  kształtowanie  si

ę

  stylów  architektonicznych  w  ró

Ŝ

nych 

okresach historycznych. 

Program przedmiotu powinien by

ć

 realizowany w korelacji z tematyk

ą

 

programow

ą

  przedmiotów:  Rysunek  i  kompozycja,  Dokumentacja 

techniczna, Technologia sztukatorstwa i kamieniarstwa. 

Kształtowanie umiej

ę

tno

ś

ci zamieszczonych w  szczegółowych celach 

kształcenia  wymaga  stosowania  ró

Ŝ

nych  metod  nauczania.  Wskazane 

jest  stosowanie  metod:  wykładu  informacyjnego,  pogadanki,  dyskusji, 
pokazu z obja

ś

nieniem, pracy z tekstem, 

ć

wicze

ń

 praktycznych. 

Program  powinien  by

ć

  realizowany  w  pracowni  technologicznej 

wyposa

Ŝ

onej w niezb

ę

dne materiały i 

ś

rodki dydaktyczne. Wskazana jest  

organizacja zaj

ęć

 w grupie licz

ą

cej do 15 uczniów. 

Wykonywanie 

ć

wicze

ń

 zamieszczonych w programie przedmiotu oraz 

ć

wicze

ń

  opracowanych  przez  nauczyciela  powinno  umo

Ŝ

liwi

ć

  pełn

ą

 

9 

 

realizacj

ę

 celów kształcenia. W trakcie wykonywania 

ć

wicze

ń

 nauczyciel 

powinien dokonywa

ć

 bie

Ŝą

cej korekty prac uczniów. 

Wskazane 

jest 

organizowanie 

wycieczek 

dydaktycznych 

do 

zabytkowych 

obiektów 

architektury 

oraz 

prezentowanie 

filmów 

umo

Ŝ

liwiaj

ą

cych  poznanie przez uczniów osi

ą

gni

ęć

 architektury dawnej  

i współczesnej. 

W  procesie  nauczania-uczenia  si

ę

  nale

Ŝ

y  kształtowa

ć

  umiej

ę

tno

ś

ci 

obserwacji,  analizy  i  syntezy,  jako  podstawy  do  podejmowania  przez 
uczniów samodzielnych decyzji.  

Proponuje  si

ę

  nast

ę

puj

ą

cy  podział  godzin  na  realizacj

ę

  działów 

tematycznych:  

 

Lp. 

Działy tematyczne 

Orientacyjna 
liczba godzin 

1.  Kompozycja architektoniczna 

    8 

2.  Elementy konstrukcji budowli 

  14 

3.  Architektura staro

Ŝ

ytno

ś

ci i okresu 

wczesnochrze

ś

cija

ń

skiego 

  16 

4.  Architektura 

ś

redniowiecza 

  18 

5.  Architektura nowo

Ŝ

ytna 

  18 

6.  Architektura klasycyzmu, eklektyzmu i secesji

  

 

  15 

7.  Architektura współczesna 

  10 

8.  Detal architektoniczny 

  20 

9.  Ornament w architekturze 

  14 

10.  Rola detalu i ornamentu w architekturze 

współczesnej 

    7 

 

                                                                     Razem 

140 

 

Zamieszczony  w  tabeli  orientacyjny  podział  godzin  na  realizacj

ę

 

poszczególnych  działów  tematycznych  dotyczy  procesu  kształcenia  
w  czteroletnim  technikum  dla  młodzie

Ŝ

y.  Nauczyciel  mo

Ŝ

e  dokonywa

ć

 

zmian w zale

Ŝ

no

ś

ci od aktualnych potrzeb  edukacyjnych. 

 

Propozycje 

metod 

sprawdzania 

i 

oceny 

osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia  

Proces  sprawdzania  i  oceniania  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  powinien  by

ć

 

realizowany zgodnie z ustalonymi kryteriami.

 

Podstawowym 

kryterium 

oceniania 

jest 

poziom 

opanowania 

umiej

ę

tno

ś

ci okre

ś

lonych w szczegółowych celach kształcenia.  

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

 uczniów powinno by

ć

 dokonywane 

w trakcie i na zako

ń

czenie realizacji programu przedmiotu.  

10 

 

Kontrola  i  ocena  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  mo

Ŝ

e  by

ć

  dokonywana  za 

pomoc

ą

:

  

−−−−

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

−−−−

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkni

ę

tymi, 

−−−−

  obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

W trakcie oceniania osi

ą

gni

ęć

 uczniów nale

Ŝ

y zwraca

ć

 uwag

ę

 na:  

−

  porównywanie cech architektury z ró

Ŝ

nych okresów historycznych, 

−

  rozpoznawanie  stylów  na  podstawie  rodzaju,  formy  oraz  charakteru 

ornamentu i detalu architektonicznego, 

−

  okre

ś

lanie cech architektury współczesnej, 

−

  rozró

Ŝ

nianie 

konstrukcyjnych 

i 

niekonstrukcyjnych 

elementów 

budowli. 

W  ko

ń

cowej  ocenie  pracy  uczniów  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dnia

ć

  stopie

ń

  i  zakres 

opanowania  wiedzy  i  umiej

ę

tno

ś

ci,  merytoryczn

ą

  jako

ść

  wypowiedzi 

ustnych  i  pisemnych,    stosowanie  poprawnej  terminologii,  poziom 
wykonania 

ć

wicze

ń

  oraz  wyniki  stosowanych  sprawdzianów  i  testów 

osi

ą

gni

ęć

 szkolnych. 

 
Literatura  

Bernhard M.L.: Sztuka grecka archaiczna. PWN, Warszawa 1989 
Bernhard M.L.: Sztuka grecka V w. p.n.e. PWN, Warszawa 1974 
Bernhard M.L.: Sztuka grecka IV w. p.n.e. PWN, Warszawa 1975 
Bernhard M.L.: Sztuka hellenistyczna. PWN, Warszawa 1980 
Bogusz W.: Zarys historii architektury. WSiP, Warszawa 2008 
Borusiewicz  W.:  Budownictwo  murowane  w  Polsce.  PWN,  Warszawa 
1985 
Borusiewicz  W.:  Konstrukcje  budowlane  dla  architektów.  Arkady, 
Warszawa 1973 
Broniewski T.: Historia architektury dla wszystkich. Ossolineum, Wrocław 
1990 
Buchner  A.,  Buchner  M.,  Laube  J.:  Zarys  projektowania  i  historii 
architektury. WSiP, Warszawa 1991 
Charytonow E.: Zarys historii architektury. WSiP, Warszawa 1987 
Charytonow  E.:  Historia  architektury  i  formy  architektoniczne.  PWSZ, 
Warszawa 1967 
Dolmetsch H.: Skarbnica ornamentów. WAiF, Warszawa 1999 
Janneau G.: Encyklopedia sztuki dekoracyjnej. WAiF, Warszawa 1978 
Jones  O.:  Ornament:  przykłady  rozmaitych  stylów  w  sztuce  zdobniczej  
i architekturze. Arkady, Warszawa 2008 
Karpowicz M.: Barok w Polsce. Arkady, Warszawa 1988 
Koch W.: Style w architekturze. 

Ś

wiat Ksi

ąŜ

ki, Warszawa 2005 

Kozakiewicz H.: Rze

ź

ba XVI wieku w Polsce. Arkady, Warszawa 1984 

11 

 

Kozakiewicz  H.:  Renesans  i  manieryzm  w  Polsce.  Arkady,  Warszawa 
1978 
Kozakiewicz  S.:  Słownik  terminologiczny  sztuk  pi

ę

knych.  PWN, 

Warszawa 1996 
Krassowski W.: Dzieje budownictwa i architektury na ziemiach polskich. 
ARKADY, Warszawa 1994 
Kuczy

ń

ski  W.:  Wpływ  konstrukcji  na  formy  architektoniczne.  Łódzkie 

Towarzystwo Naukowe, Łód

ź

 1969 

M

ą

cze

ń

ski  Z.:  Elementy  i  detale  architektoniczne  w  rozwoju 

historycznym. Arkady, Warszawa 2005  
Miłob

ę

dzki  A.:  Zarys  dziejów  architektury  w  Polsce.  PWN,  Warszawa 

1994 
Mroczko  T.:  Polska  sztuka  przedroma

ń

ska  i  roma

ń

ska.  Wydawnictwa 

Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1978 
Mroczko  T.,  Arszy

ń

ski  M.:  Architektura  gotycka  w  Polsce.  PAN 

Warszawa 1995 
Pewsner N.: Historia architektury europejskiej. T. 1-2, Arkady, Warszawa 
1979 
Szolgina  W.:  Architektura  i  budownictwo.  Ilustrowana  encyklopedia  dla 
wszystkich. WNT, Warszawa 1991 

Ś

wiechowski  Z.:  Architektura  roma

ń

ska  w Polsce.  Arkady,  Warszawa 

2000 
Tauszy

ń

ski  K.:  Wst

ę

p  do  projektowania  architektonicznego.  WSiP, 

Warszawa 1966 
Toman  R.(red.):  Sztuka  roma

ń

ska.  Architektura  –  rze

ź

ba  –  malarstwo. 

Wydawnictwo Könemanna, Olsztyn 2000  
Toman  R.  (red.):  Gotyk.  Architektura  –  rze

ź

ba  –  malarstwo. 

Wydawnictwo Könemanna, Olsztyn 2000  
Ulatowski K.: Architektura włoskiego renesansu. PWN, Warszawa 1972 
Walicki  M.  (red.):  Sztuka  polska  przedroma

ń

ska  i  roma

ń

ska  do  schyłku 

XIII wieku, t. I-II. PWN, Warszawa 1971 
Zlat M.: Sztuka polska: Renesans i manieryzm. Arkady, Warszawa 2008 
Czasopisma specjalistyczne. 
 
Wykaz  literatury  powinien  by

ć

  aktualizowany  w  miar

ę

  ukazywania  si

ę

 

nowych pozycji wydawniczych. 

12 

 

RYSUNEK I KOMPOZYCJA 

 

Szczegółowe cele kształcenia 

 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

:

  

−−−−

  okre

ś

li

ć

 rodzaje rysunku odr

ę

cznego, 

−−−−

  dobra

ć

 techniki rysunkowe do rodzaju wykonywanych prac, 

−−−−

  dobra

ć

  materiały  i  przybory  rysunkowe  do  wykonania  okre

ś

lonych 

zada

ń

,  

−−−−

  sporz

ą

dzi

ć

 szkice i rysunki robocze, 

−−−−

  wykona

ć

 szkice i rysunki z natury w ró

Ŝ

nych technikach graficznych, 

−−−−

  wykona

ć

 

rysunki 

przedmiotów 

i 

brył 

geometrycznych  

z uwzgl

ę

dnieniem 

ś

wiatła i cienia, 

−−−−

  wykona

ć

 szkice i rysunki monochromatyczne i chromatyczne, 

−−−−

  zastosowa

ć

 zasady wykonania kompozycji płaskich i przestrzennych,  

−−−−

  sporz

ą

dzi

ć

  szkice  i  rysunki  brył  i  obiektów  architektonicznych  

w perspektywie zbie

Ŝ

nej, 

−−−−

  sporz

ą

dzi

ć

  szkice  i  rysunki  ornamentu  na  podstawie  dokumentacji 

fotograficznej, 

−−−−

  zaprojektowa

ć

 modele elementów sztukatorskich i kamieniarskich,  

−−−−

  sporz

ą

dzi

ć

  uproszczony    projekt  sztukatorskiego  i  kamieniarskiego 

wystroju wn

ę

trza zabytku architektury, 

−−−−

  wykona

ć

 napisy i układy liternicze zgodnie z okre

ś

lonymi zasadami, 

−−−−

  dobra

ć

  krój  pisma  do  układu  typograficznego  o  okre

ś

lonym 

przeznaczeniu, 

−−−−

  zastosowa

ć

 podstawowe zasady kolorystyki, 

−−−−

  okre

ś

li

ć

 

zasady 

projektowania 

wyrobów 

sztukatorskich  

i kamieniarskich, 

−−−−

  dobra

ć

 barwy do wykonania okre

ś

lonych prac, 

−−−−

  wykorzysta

ć

 specjalistyczne programy komputerowe do projektowania 

nieskomplikowanych wyrobów sztukatorskich i kamieniarskich, 

−−−−

  skorzysta

ć

 z ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł informacji. 

 

Materiał nauczania 

 

 

1.  Rysunek odr

ę

czny

 

 

Rysunek naskalny. Rysunek charakterystyczny dla poszczególnych epok 
historycznych.  Rysunek  kultur  pozaeuropejskich.  Rodzaje  rysunku 
odr

ę

cznego:  szkice,  rysunek  linearny,    walorowy,  lawowany.  Techniki 

rysunkowe:  rysunek  ołówkiem,  kredk

ą

,  sangwin

ą

,  sepi

ą

,  w

ę

glem, 

tuszem,  farb

ą

,  rylcem,  dłutem.  Zasady  doboru  materiałów  i  narz

ę

dzi  do 

wykonania rysunku okre

ś

lon

ą

 technik

ą

. 

Kompozycja rysunku na arkuszu 

13 

 

papieru.  Studium  z  natury.  Zasady  przenoszenia  kierunków  i  proporcji  
z  natury  na  arkusz  rysunkowy. 

Ś

wiatło  naturalne  i  sztuczne. 

Ś

wiatło 

rzeczywiste  i  odbite. 

Ś

wiatło  i  cie

ń

.  Cie

ń

  własny  i  rzucony. 

Ś

wiatłocie

ń

  

w  rysunku.  Przej

ś

cie  tonalne.  Zasady  modelowania  tonalnego.  Faktura  

w rysunku. Zasady utrwalania rysunku. 

 

Ć

wiczenia: 

  

•

  Dobieranie  materiałów,  przyborów  i  narz

ę

dzi  do  wykonania 

okre

ś

lonych prac. 

•

  Rysowanie  układów  linii  prostych,  łamanych,  falistych,  łuków, 

z  zastosowaniem ró

Ŝ

nych technik wykonania. 

•

  Szkicowanie figur płaskich i brył geometrycznych: kwadrat, prostok

ą

t, 

okr

ą

g, elipsa, owal, sze

ś

cian, prostopadło

ś

cian, kula, walec. 

•

  Szkicowanie 

brył 

geometrycznych 

oraz 

układów 

brył  

z uwzgl

ę

dnieniem 

ś

wiatłocienia.  

•

  Sporz

ą

dzanie  rysunku  form  przestrzennych  z  zastosowaniem 

ś

wiatłocienia. 

•

  Wykonywanie  rysunku  okre

ś

lonych  obiektów  z  uwzgl

ę

dnieniem 

zró

Ŝ

nicowanej faktury i 

ś

wiatłocienia.  

•

  Sporz

ą

dzanie    szkiców  i  rysunków  detali  architektonicznych 

z odzwierciedleniem proporcji i konstrukcji. 

•

  Wykonywanie 

rysunków 

odr

ę

cznych 

elementów 

zabytkowych 

obiektów architektonicznych. 

•

  Sporz

ą

dzanie 

rysunków 

wn

ę

trz 

 

i 

elewacji 

obiektów 

architektonicznych  z  uwzgl

ę

dnieniem  wystroju  sztukatorskiego 

i kamieniarskiego. 

•

  Rysowanie  postaci  w  pozycjach  statycznych  i  dynamicznych  na 

podstawie studium z natury. 

•

  Wykonywanie  rysunków  odr

ę

cznych  obiektów  architektonicznych  

w plenerze. 
 

2.  Perspektywa  
Perspektywa  rz

ę

dowa.  Perspektywa  kulisowa.  Perspektywa 

Ŝ

abia. 

Perspektywa  topograficzna.  Perspektywa  równoległa.    Perspektywa 
zbie

Ŝ

na.  Perspektywa  powietrzna.  Pozorne  zmiany  kształtu,  wielko

ś

ci  

i  barwy  przedmiotów  w  zale

Ŝ

no

ś

ci  od  ich    oddalenia  i  poło

Ŝ

enia  

w  stosunku  do  obserwuj

ą

cego.  Elementy  perspektywy:  punkt  widzenia, 

linia  horyzontu,  płaszczyzna  obrazu.  Perspektywa  z  jednym  punktem 
zbiegu.  Perspektywa  z  dwoma  punktami  zbiegu.  Perspektywa  z  trzema 
punktami zbiegu.  
 
 

14 

 

Ć

wiczenia:  

•

  Sporz

ą

dzanie  szkiców  obiektów  architektonicznych  w  plenerze  

zgodnie z zasadami perspektywy zbie

Ŝ

nej. 

•

  Sporz

ą

dzanie  szkiców  i  rysunków  obiektów  architektonicznych 

w plenerze z zastosowaniem zasad perspektywy powietrznej. 

•

  Rysowanie  obiektów  architektonicznych  w  perspektywie  z  jednym 

punktem zbiegu i z ró

Ŝ

nym usytuowaniem linii horyzontu. 

•

  Sporz

ą

dzanie 

szkiców 

i 

rysunków 

form 

przestrzennych  

w perspektywie z dwoma punktami zbiegu i z ró

Ŝ

nym poło

Ŝ

eniem linii  

horyzontu.      

•

  Stosowanie  ró

Ŝ

nych  technik  wykonania  do  sporz

ą

dzania  rysunków 

ró

Ŝ

nych  obiektów  zgodnie  z  zasadami  perspektywy  zbie

Ŝ

nej  

i powietrznej. 

•

  Sporz

ą

dzanie szkiców obiektów architektonicznych  w plenerze. 

•

  Rysowanie  form  przestrzennych  i    wn

ę

trz  architektonicznych  

w  perspektywie zbie

Ŝ

nej.  

•

  Sporz

ą

dzanie  odr

ę

cznych  rysunków  obiektów  architektonicznych  

i form przestrzennych w perspektywie z trzema punktami zbiegu. 

•

  Wykonywanie  szkiców  detali  sztukatorskich  i  kamieniarskich 

zabytkowych 

obiektów 

architektonicznych 

z 

uwzgl

ę

dnieniem 

perspektywy zbie

Ŝ

nej. 

•

  Sporz

ą

dzanie  uproszczonego  projektu  wystroju  sztukatorskiego  

i kamieniarskiego.  

 
3.  Podstawy kolorystyki 
Barwy  podstawowe  i  pochodne.  Barwy  ciepłe  i  zimne.  Barwy  czyste 
i złamane. Barwy jasne i ciemne. Barwy dopełniaj

ą

ce. Relatywizm barw. 

Złudzenie  optyczne.  Psychologia  barw.  Zakres  stosowania  koloru 
w  sztukatorstwie  i  kamieniarstwie  artystycznym.  Zasady  barwienia 
i patynowania wyrobów sztukatorskich. Kolorystyka wn

ę

trz oraz elewacji 

sztukatorskich i kamieniarskich. Kolorystyka stiuków. 
 

Ć

wiczenia: 

•

  Mieszanie 

kolorów 

podstawowych 

celem 

uzyskania 

kolorów 

pochodnych. 

•

  Mieszanie kolorów, uzyskiwanie kolorów dopełniaj

ą

cych. 

•

  Rozja

ś

nianie  i  przyciemnianie  kolorów  z  zastosowaniem  techniki 

gwaszu lub tempery. 

•

  Mieszanie  kolorów  czystych  i  dopełniaj

ą

cych,  uzyskiwanie  kolorów 

złamanych.  

•

  Projektowanie  barwnych  kompozycji  płaskich  z  zastosowaniem    

technik rysunkowych i malarskich. 

15 

 

•

  Projektowanie 

kolorystyki 

patyn 

i 

polichromii 

stosowanych  

w sztukatorstwie.   

•

  Odtwarzanie  stiuków  wielobarwnych  na  podstawie    fotografii 

barwnych  i wizualizacji komputerowej. 

•

  Projektowanie  stiuków  wielobarwnych  na  podstawie  fotografii    

czarno-białej.  

•

  Odtwarzanie  elewacji  barwnej  i  wn

ę

trza  zabytku  architektury 

w okre

ś

lonej technice malarskiej na podstawie barwnych fotografii.  

•

  Odtwarzanie  barwnej  elewacji  i  wn

ę

trza  zabytku  architektury  na 

podstawie fotografii barwnej i  wizualizacji     komputerowej. 

•

  Projektowanie barwnej inskrypcji z zastosowaniem  wła

ś

ciwego kroju 

pisma i znaku zdobniczego. 

  
4.  Kompozycja 
Poj

ę

cie 

kompozycji 

plastycznej. 

Podstawowe 

elementy 

układu 

kompozycyjnego: linia, plama, barwa,  kształt, figura, bryła. Kompozycja 
otwarta  i  zamkni

ę

ta.  Kompozycja    statyczna  i  dynamiczna.  Kompozycja 

geometryczna,  symetryczna,  asymetryczna.  Kompozycja    abstrakcyjna  
i  realistyczna,  do

ś

rodkowa  i  od

ś

rodkowa.  Kompozycja    diagonalna, 

horyzontalna,  wertykalna.  Kompozycja  rz

ę

dowa,  pasowa,  kulisowa. 

Kompozycja 

monochromatyczna 

i 

chromatyczna. 

Kompozycja 

architektoniczna  i  rze

ź

biarska. 

Ś

rodki  kreacyjne  i  artystyczne  

w  kompozycji. 

Ś

rodki  wyrazu  plastycznego.  Podstawowe  elementy 

kompozycji: równowaga, symetria, rytm. 
 

Ć

wiczenia: 

•

  Wykonywanie płaskiej kompozycji otwartej. 

•

  Wykonywanie    płaskiej  kompozycji  zamkni

ę

tej  z  uwzgl

ę

dnieniem 

zró

Ŝ

nicowanego kształtu i barwy. 

•

  Opracowanie  barwnej  kompozycji  płaskiej  z  zastosowaniem  techniki 

gwaszu lub tempery. 

•

  Wykonywanie płaskiej  kompozycji abstrakcyjnej barwnej. 

•

  Wykonywanie  płaskiej kompozycji statycznej z uwzgl

ę

dnieniem rytmu 

przedstawianych obiektów. 

•

  Wykonywanie  płaskiej  kompozycji  dynamicznej  z  uwzgl

ę

dnieniem    

kontrastu kształtów. 

•

  Projektowanie kompozycji płaskich i przestrzennych. 

•

  Projektowanie  i  wykonywanie  przestrzennej  kompozycji  symetrycznej 

na podstawie dwóch brył geometrycznych. 
 
 

16 

 

•

  Wykonywanie 

przestrzennej 

kompozycji 

do

ś

rodkowej  

z uwzgl

ę

dnieniem rytmu elementów geometrycznych. 

•

  Wykonywanie  kompozycji  przestrzennej  z  uwzgl

ę

dnieniem  kontrastu 

brył  geometrycznych. 

 

5.  Ornament 
Istota  ornamentu.  Ornament  jako  element  dekoracyjny  na  płaszczy

ź

nie 

lub    jako  forma  przestrzenna  w  architekturze.  Motywy  ro

ś

linne  

i  zwierz

ę

ce.  Motywy  geometryczne  i  figuralne.  Powtarzalno

ść

  motywów 

ornamentu  w  okre

ś

lonym  porz

ą

dku  i  rytmie.  Czynniki  wpływaj

ą

ce  na 

wybór  tematu  w  ornamencie:  przeznaczenie,  pochodzenie,  materiał,  na 
którym  b

ę

dzie  wykonany  ornament.  Rodzaje  ornamentu:  zamkni

ę

ty, 

otwarty,  pasowy,  wst

ę

gowy.  Raport  w  ornamencie.  Równowaga 

elementów kompozycji: kształt, forma, linia, barwa. 
 

Ć

wiczenia: 

•

  Sporz

ą

dzanie szkiców ornamentu geometrycznego. 

•

  Rysowanie ornamentu wst

ę

gowego z motywem ro

ś

linnym. 

•

  Szkicowanie ornamentu stoj

ą

cego zło

Ŝ

onego z linii falistych. 

•

  Sporz

ą

dzanie 

rysunku 

ornamentu 

biegn

ą

cego 

zło

Ŝ

onego  

z elementów geometrycznych. 

•

  Rysowanie  ornamentu  zamkni

ę

tego  w  kwadracie  z  motywem 

kwiatowym.  

•

  Sporz

ą

dzanie rysunku ornamentu zamkni

ę

tego w trójk

ą

cie, zło

Ŝ

onego 

z motywu geometrycznego.  

•

  Rysowanie  ornamentu  zamkni

ę

tego  w  kole,  zło

Ŝ

onego          z  motywu 

literniczego. 

•

  Szkicowanie ornamentu otwartego z motywem   kwiatowym. 

•

  Projektowanie ornamentu jednokolorowego i barwnego. 

•

  Projektowanie ornamentu geometrycznego. 

•

  Projektowanie ornamentu pasowego. 

•

  Projektowanie ornamentu kontrastowego.  

 
6.  Liternictwo 
Zarys  historii  pisma.  Rodzaje  i  typy  kroju  pisma.  Cyfry  i  znaki. 
Konstrukcja  znaków  literowych. 

Ś

wiatło  mi

ę

dzyliterowe.  Majuskuła. 

Minuskuła. 

Pismo 

proste 

i 

pochyłe. 

Liternictwo 

blokowe 

jednoelementowe  i  dwuelementowe.  Materiały,  narz

ę

dzia  i  przybory  do 

sporz

ą

dzania  liternictwa.  Zasady  budowy  napisu.  Zasady  doboru  kroju 

pisma  do  tekstu  o  okre

ś

lonym  przeznaczeniu.  Rozmieszczenie 

i  graficzny  układ  tekstu.  Rodzaje  pisma  stosowanego  w  sztukatorstwie 
i  kamieniarstwie  artystycznym.  Zasady  ł

ą

czenia  liternictwa  z  kolorem 

17 

 

oraz  z  graficznymi  elementami  kompozycyjnymi.  Zasady  ł

ą

czenia 

graficznego  znaku  plastycznego  z  liternictwem.  Sposoby  przenoszenia 
tekstu  na  materiały  sztukatorskie  i  płyty  kamienne.  Techniki  wykonania 
napisów. 
 

Ć

wiczenia: 

•

  Przygotowywanie  materiałów,  narz

ę

dzi  i  przyborów  do  wykonywania   

ró

Ŝ

nego typu liternictwa.  

•

  Wykonywanie napisu według kroju liter pisma rzymskiego. 

•

  Wykonywanie 

liternictwa 

blokowego 

majuskułowego  

i minuskułowego z zastosowaniem ró

Ŝ

nych narz

ę

dzi pracy.   

•

  Sporz

ą

dzanie napisu z zastosowaniem liternictwa z szeryfami. 

•

  Projektowanie monogramu i exlibrisu w technice dowolnej. 

•

  Projektowanie krótkiego tekstu w układzie blokowym. 

•

  Projektowanie  krótkiego  tekstu  z  inicjałem  w  okre

ś

lonym  układzie   

blokowym. 

•

  Wykonywanie napisów z zastosowaniem okre

ś

lonego typu liternictwa 

i ró

Ŝ

nych narz

ę

dzi pracy. 

•

  Projektowanie  układu  tekstu  na  tablic

ę

  kamienn

ą

  upami

ę

tniaj

ą

c

ą

 

wa

Ŝ

ne wydarzenie. 

•

  Projektowanie  elementów  informacji  wizualnej  z  zastosowaniem   

znaków literowych.  

 

Ś

rodki dydaktyczne  

Materiały papiernicze, rysunkowe i malarskie. 
Przybory i sprz

ę

t. Sztalugi. 

Modele brył geometrycznych. 
Modele detali architektonicznych, sztukatorskich i kamieniarskich. 
Plansze. Tablice pogl

ą

dowe. 

Przykłady  wyrobów  artystycznych:  rze

ź

ba,  przedmioty  u

Ŝ

ytkowe,  dzieła 

sztuki ludowej i rzemiosła artystycznego.  
Elementy sztukatorstwa i kamieniarstwa artystycznego. 
Przezrocza, fotografie, rysunki, ilustracje. 
Koło barw. Trójk

ą

t barw.  

Fotografie  czarno-białe  i  kolorowe  stiuków,  elewacji  i  wn

ę

trz 

zabytkowych obiektów architektonicznych. 
Albumy. Reprodukcje.  
Katalogi. Prospekty. 
Filmy dydaktyczne. 
Wizualizacje komputerowe. 
 
 

18 

 

Uwagi o realizacji    

Celem  realizacji  programu  przedmiotu  Rysunek  i  kompozycja  jest 

opanowanie  przez  uczniów  okre

ś

lonego  zakresu  wiedzy  o  sztukach 

plastycznych  oraz  podstawowych  umiej

ę

tno

ś

ci  z  zakresu  rysunku 

odr

ę

cznego, 

perspektywy, 

kompozycji, 

kolorystyki, 

 

ornamentu  

i liternictwa.  

Tre

ś

ci  programowe powinny  by

ć

 realizowane w  korelacji z tematyk

ą

 

przedmiotów  nauczania:  Podstawy  historii  architektury,  Dokumentacja 
techniczna, Technologia sztukatorstwa i kamieniarstwa. 

Szczególn

ą

  uwag

ę

  nale

Ŝ

y  zwraca

ć

  na  zagadnienia  sprawiaj

ą

ce 

uczniom  najwi

ę

cej  trudno

ś

ci,  jak:  perspektywa,  kompozycja,  liternictwo. 

Odkrywanie  prawidłowo

ś

ci  perspektywicznych  powinno  odbywa

ć

  si

ę

  na 

podstawie  analizy  reprodukcji  obrazów,  szkiców,  rysunków,  ilustracji, 
fotografii  oraz obserwacji  obiektów w warunkach rzeczywistych. 

Ś

rodki  wyrazu  plastycznego  uczniowie  powinni  poznawa

ć

  na 

podstawie  rozwi

ą

za

ń

  stosowanych  w  klasycznych  dziełach  sztuki, 

rzemiosła  artystycznego,  sztuki  ludowej,  architektury  oraz  architektury 
wn

ę

trz. 

W  trakcie  realizacji  programu  wskazane  jest  stosowanie  metod 

nauczania: 

sytuacyjnej, 

wykładu 

informacyjnego, 

pokazu 

z wyja

ś

nieniem, 

ć

wicze

ń

  praktycznych.  Uczniowie  powinni  korzysta

ć

  ze 

specjalistycznych programów komputerowych.  

Przed  przyst

ą

pieniem  do  wykonywania 

ć

wicze

ń

  nale

Ŝ

y  zapozna

ć

 

uczniów  z  rodzajem  i  zakresem  zada

ń

  do  wykonania  oraz  

z obowi

ą

zuj

ą

cymi przepisami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy. 

Wykonywanie 

ć

wicze

ń

  zamieszczonych  w  programie  oraz 

ć

wicze

ń

 

opracowanych  przez  nauczyciela  powinno  sprzyja

ć

  efektywnej  realizacji 

celów  kształcenia.  W  trakcie  wykonywania  zada

ń

  praktycznych 

nauczyciel powinien dokonywa

ć

 bie

Ŝą

cej korekty prac uczniów. 

Proces projektowania powinien rozpoczyna

ć

 si

ę

 od wykonania szkicu 

koncepcyjnego, opracowania projektu, a ko

ń

czy

ć

 jego realizacj

ą

.  

Zaj

ę

cia dydaktyczne powinny by

ć

 organizowane w pracowni rysunku, 

wyposa

Ŝ

onej  w  materiały,  przyrz

ą

dy,  narz

ę

dzia,  sprz

ę

t,  instrukcje, 

normy, katalogi, przewodniki,  w grupie licz

ą

cej do 15 uczniów, a w miar

ę

 

potrzeb z podziałem na zespoły 3-5 osobowe.  

Wskazane  jest  organizowanie  wycieczek  dydaktycznych  do  galerii 

wystawowych, 

muzeów, 

cennych 

obiektów 

urbanistyczno-

architektonicznych  i  zabytków  architektury,  celem  poznania  przez 
uczniów 

dawnych 

i 

współczesnych 

trendów 

w 

sztukatorstwie  

i kamieniarstwie artystycznym.  

 
 
 

19 

 

    Proponuje  si

ę

  nast

ę

puj

ą

cy  podział  godzin  na  realizacj

ę

  działów 

tematycznych:  

 

Lp. 

Działy tematyczne

 

Orientacyjna 

liczba godzin 

1.   Rysunek odr

ę

czny 

  64 

2.   Perspektywa 

  32 

3.   Podstawy kolorystyki    

  36 

4.   Kompozycja  

  42 

5.   Ornament 

  26 

6.   Liternictwo 

  44 

                                                                            Razem 

244 

 

Zamieszczony  w  tabeli  orientacyjny  podział  godzin  na  realizacj

ę

 

poszczególnych  działów  tematycznych  dotyczy  procesu  kształcenia  
w  czteroletnim  technikum  dla  młodzie

Ŝ

y.

 

Nauczyciel  mo

Ŝ

e  dokonywa

ć

 

zmian w zale

Ŝ

no

ś

ci od aktualnych potrzeb edukacyjnych.

  

 

Propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych 

ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  powinno  odbywa

ć

  si

ę

 

zgodnie z kryteriami ustalonymi na zaj

ę

ciach pocz

ą

tkowych. 

Ocena  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  powinna  dotyczy

ć

  przede  wszystkim 

poziomu 

opanowania 

przez 

uczniów 

umiej

ę

tno

ś

ci 

okre

ś

lonych  

w szczegółowych celach kształcenia. 

Proces  kontroli  i  oceny  powinien  by

ć

  realizowany  w  trakcie  i  na 

zako

ń

czenie realizacji programu przedmiotu. 

Ocena pracy uczniów mo

Ŝ

e by

ć

 dokonywana na podstawie: 

−

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

−

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkni

ę

tymi, 

−

  obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

,  

−

  analizy i oceny projektów opracowanych przez uczniów indywidualnie 

i zespołowo. 

Przed  przyst

ą

pieniem  do  realizacji 

ć

wicze

ń

  nale

Ŝ

y  dokona

ć

  oceny 

poziomu wiedzy i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów niezb

ę

dnych do ich wykonania. 

W  trakcie  kontroli  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  nale

Ŝ

y  zwraca

ć

  uwag

ę

 

na:  

−

  organizacj

ę

 stanowiska pracy, 

−

  dobór materiałów i narz

ę

dzi do wykonania okre

ś

lonych prac,  

−

  przestrzeganie kolejno

ś

ci wykonania zada

ń

, 

−

  zastosowanie opanowanej wiedzy, 

−

  posługiwanie si

ę

 poprawn

ą

 terminologi

ą

, 

20 

 

−

  jako

ść

, staranno

ść

 i estetyk

ę

  wykonanych prac,  

−

  zachowanie porz

ą

dku na stanowisku pracy, 

−

  przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.  

W  ko

ń

cowej  ocenie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dnia

ć

  poziom 

wykonania 

ć

wicze

ń

  oraz  wyniki  stosowanych  sprawdzianów  i  testów 

osi

ą

gni

ęć

 szkolnych. 

 
Literatura  

Bernaci

ń

ski S.: Liternictwo. WSiP, Warszawa 1985 

Charytonow  E.:  Historia  architektury  i  formy  architektoniczne.  PWSZ, 
Warszawa 1967 
Dolmetsch H.: Skarbnica ornamentów. WAiF, Warszawa 1999 
Estreicher K: Historia sztuki w zarysie. PWN, Warszawa-Kraków 1978 
Gombrich E.H.: Sztuka i złudzenie, PIW, Warszawa 1981  
Grochowski  B.:  Geometria  wykre

ś

lna  z  perspektywa  stosowan

ą

.  PWN, 

Warszawa, 1995 
Hohensee-Ciszewska  H.:  Podstawy  wiedzy  o  sztukach  plastycznych. 
WSiP, Warszawa 1982 
Homolasc K.: Kolorystyka malarska. Arkady, Warszawa 1960  
Janneau G.: Encyklopedia sztuki dekoracyjnej. WAiF, Warszawa, 1978 
Jankowski M.:Elementy grafiki komputerowej, WNT, Warszawa 1990 
Kandinsky W.: Punkt i linia a płaszczyzna. PIW, Warszawa 1986 
Kogut A.(red.): Historia sztuki 

ś

wiata. MUZA SA, Warszawa 1998 

Kozakiewicz  S.:  Słownik  terminologiczny  sztuk  pi

ę

knych.  PWN, 

Warszawa 1969 
Maj T.: Zawodowy rysunek budowlany. WSiP, Warszawa 2006 
Os

ę

ka A.: Spojrzenie na sztuk

ę

. Wiedza Powszechna, Warszawa 1987 

Parramon J. M., Sanmiguel D.: 

Ś

wiatło i cie

ń

. GALAKTYKA, Spółka 

z o.o., Łód

ź

 1993 

Parramon J. M.: Rysunek artystyczny. WSiP, Warszawa 1993 
Parramon  J.  M,  Calbo  M.:  Perspektywa  w  rysunku  i  malarstwie.  WSiP, 
Warszawa 1993 
Parramon  J.  M.:  Jak  rysowa

ć

  w  perspektywie.  GALAKTYKA,  Spółka  

z o.o. Łód

ź

 2000 

Parramon J. M.: Jak powstaje kolor. WSiP, Warszawa 1995 
Popek S.: Barwy i psychika. UMCS, Lublin 2003 
Samujłło H. i J.: Rysunek techniczny i odr

ę

czny w budownictwie. Arkady, 

Warszawa 1987 
Scheybal  S.:  Kompozycja  plastyczna.  Podstawowe  zasady.  PZWS, 
Warszawa 1964  

21 

 

Smith R. , Wright M. , Hormon J.: Szkoła rysowania i malowania. Arkady, 
Warszawa 2002  
Straszak K.: Rysunek zawodowy dla malarza budowlanego i sztukatora. 
WSiP, Warszawa 1994 
Szanto T.: Pismo i styl. Zakł. Nar. im. Ossoli

ń

skich, Wrocław 1986 

Werner  J.:  Podstawy  technologii  malarstwa  i  grafiki.  PWN,  Warszawa-
Kraków 1985 
Wojciechowski L.: Rysunek budowlany. WSiP, Warszawa 1998 
Woje

ń

ski J.: Technika liternictwa. PWE, Warszawa 1990 

Zausznica A.: Nauka o barwie, PWN, Warszawa 1959 
Czasopisma specjalistyczne. 
 
Wykaz  literatury  powinien  by

ć

  aktualizowany  w  miar

ę

  ukazywania  si

ę

 

nowych pozycji wydawniczych. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

22 

 

DOKUMENTACJA TECHNICZNA 

 

Szczegółowe cele kształcenia

 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

:

 

−−−−

  sporz

ą

dzi

ć

 szkice i rysunki techniczne,

 

 

−−−−

  zwymiarowa

ć

 i opisa

ć

 rysunki, 

−−−−

  zastosowa

ć

 podstawowe zasady geometrii wykre

ś

lnej, 

−−−−

  odczyta

ć

 oraz sporz

ą

dzi

ć

 uproszczon

ą

 dokumentacj

ę

 techniczn

ą

, 

−−−−

  wykona

ć

 

szkice 

i 

rysunki 

techniczne 

elementów 

i 

detali 

architektonicznych, 

−−−−

  posłu

Ŝ

y

ć

 si

ę

 dokumentacj

ą

 techniczn

ą

,  

−−−−

  sporz

ą

dzi

ć

 rzuty i przekroje elementów architektonicznych, 

−−−−

  odczyta

ć

  oraz  zastosowa

ć

  oznaczenia  graficzne  na  rysunkach 

technicznych, 

−−−−

  odczyta

ć

 informacje zawarte w opisie technicznym, 

−−−−

  posłu

Ŝ

y

ć

 si

ę

 normami rysunku technicznego, 

−−−−

  skorzysta

ć

 z dokumentacji fotograficznej, 

−−−−

  wykona

ć

 pomiary oraz rysunki inwentaryzacyjne, 

−−−−

  sporz

ą

dzi

ć

 dokumentacj

ę

 inwentaryzacyjn

ą

,  

−−−−

  wykona

ć

 przedmiary i

 

obmiary prac sztukatorskich i kamieniarskich, 

−−−−

  zastosowa

ć

  specjalistyczne  programy  komputerowe  do  wykonania 

rysunku technicznego, 

−−−−

  skorzysta

ć

 z ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł informacji. 

 

Materiał nauczania 

 

 

1.  Podstawy rysunku technicznego 
Podstawowe poj

ę

cia dotycz

ą

ce rysunku technicznego. Rodzaje rysunku. 

Materiały  i  przybory  kre

ś

larskie.  Normy  rysunku  technicznego.  Formaty 

arkuszy  rysunkowych.  Pismo  rysunkowe.  Linie  rysunkowe.  Podziałki 
rysunkowe. Tabelki rysunkowe. Organizacja stanowiska pracy. Programy 
komputerowe do sporz

ą

dzania rysunku technicznego. 

 

Ć

wiczenia: 

•

  Przygotowanie 

stanowiska 

pracy 

do 

sporz

ą

dzania 

rysunku 

technicznego. 

•

  Dobieranie  formatu  arkusza  rysunkowego  do  wykonania  rysunku 

technicznego w okre

ś

lonej podziałce.

 

 

•

  Sporz

ą

dzanie tabelek rysunkowych. 

•

  Dobieranie  materiałów  i  przyborów  kre

ś

larskich  do  wykonania 

okre

ś

lonego rodzaju rysunku. 

 

23 

 

2.  Rysunek geometryczny  
Zasady  kre

ś

lenia.  Linie  rysunkowe.  Techniki  kre

ś

lenia  linii.  Proste 

konstrukcje  i  figury  geometryczne.  Rodzaje  pisma  technicznego.  Opis 
rysunku technicznego.  
 

Ć

wiczenia:  

•

  Dobieranie  rodzaju  i  grubo

ś

ci  linii  do  wykonywania  okre

ś

lonych 

rodzajów rysunków.

 

 

•

  Sporz

ą

dzanie opisu rysunku technicznego. 

•

  Sporz

ą

dzanie opisu rysunku pismem technicznym.  

•

  Kre

ś

lenie figur geometrycznych prostoliniowych i krzywoliniowych. 

 
3.  Rzuty prostok

ą

tne  

Poj

ę

cie 

rzutu 

geometrycznego. 

Rodzaje 

rzutów 

prostok

ą

tnych. 

Płaszczyzny 

rzutowania 

prostok

ą

tnego. 

Zasady 

rzutowania 

prostok

ą

tnego  odcinków,  płaszczyzn,  figur  i  brył  geometrycznych. 

Rozwini

ę

cia brył. 

 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Rzutowanie punktu i odcinka na trzy płaszczyzny.  

•

  Rzutowanie prostok

ą

tne brył geometrycznych. 

•

  Rysowanie brył w rozwini

ę

ciach. 

 
4.  Przekroje, widoki, przenikanie brył geometrycznych  
Rodzaje  przekrojów.  Sposoby  przedstawiania  przekrojów  w  rysunku 
budowlanym.  Rodzaje  widoków.  Obrazy  przebicia  płaszczyzn  i  brył. 
Zasady przenikania brył geometrycznych. Zastosowanie zasad geometrii 
w rysunku budowlanym.  

 

Ć

wiczenia:  

•

  Wykre

ś

lanie  poprzecznych  i  podłu

Ŝ

nych  przekrojów  przedmiotów  

o ró

Ŝ

nym kształcie.   

•

  Sporz

ą

dzanie rysunku przenikania brył. 

•

  Wykre

ś

lanie linii przenikania brył obrotowych.  

 
5.  Rzuty aksonometryczne  
Rodzaje  rzutów  aksonometrycznych.  Rysunki  aksonometryczne.  Układy 
płaszczyzn 

rzutowania 

aksonometrycznego. 

Zasady 

rzutowania 

aksonometrycznego 

na 

płaszczyzn

ę

 

rysunku 

i 

w 

układzie 

przestrzennym.  Rzuty  aksonometryczne  odcinków,  figur  i  brył 
geometrycznych.  
 

24 

 

Ć

wiczenia:  

•

  Wykre

ś

lanie brył geometrycznych w izometrii i dimetrii. 

•

  Rysowanie figur geometrycznych w aksonometrii.  

•

  Rysowanie elementów architektonicznych w aksonometrii. 

•

  Wykre

ś

lanie 

przeci

ę

cia 

bryły 

płaszczyzn

ą

 

 

w 

rzutach 

aksonometrycznych. 

 
6.  Zasady wymiarowania rysunków  
Stopnie  dokładno

ś

ci  opracowania  rysunku.  Wymiar  rysunkowy.  Zasady 

wymiarowania.  Linie  wymiarowe.  Liczby  wymiarowe.  Znaki  wymiarowe. 
Oznaczenia wymiarów.  
 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Odczytywanie oznacze

ń

 graficznych.  

•

  Stosowanie  oznacze

ń

  graficznych  elementów  budowlanych  na 

rysunku technicznym. 

•

  Wymiarowanie  rysunku technicznego. 

 
7.  Zasady sporz

ą

dzania dokumentacji technicznej  

Znaczenie  budowlanej  dokumentacji  technicznej.  Rodzaje  dokumentacji 
budowlanej. 

Podstawy 

sporz

ą

dzania 

dokumentacji 

budowlanej. 

Elementy dokumentacji technicznej. Zało

Ŝ

enia techniczno-ekonomiczne. 

Opis  techniczny.  Podstawowe  oznaczenia  graficzne.  Oznaczenia 
graficzne  elementów  i  materiałów  budowlanych.  Plan  orientacyjny  
i sytuacyjny. Rzuty, przekroje, widoki obiektu - zasady  wykonania. Etapy 
opracowywania 

budowlanej 

dokumentacji 

technicznej. 

Zasady 

wykonywania 

przedmiarów 

i 

obmiarów 

prac 

sztukatorskich  

i kamieniarskich.  
 

Ć

wiczenia:  

•

  Sporz

ą

dzanie  rysunku  planu  sytuacyjnego  okre

ś

lonego  obiektu 

budowlanego. 

•

  Wykonywanie  opisu  technicznego  nieskomplikowanego  obiektu 

budowlanego. 

•

  Odczytywanie 

rzutów 

i 

przekrojów 

w 

typowych 

projektach 

budowlanych. 

•

  Odczytywanie dokumentacji technicznej. 

 

25 

 

8.  Dokumentacja rysunkowa prac sztukatorskich i kamieniarskich  
Cele  i  zadania  dokumentacji  rysunkowej.  Zasady  rysowania  elementów 
wystaj

ą

cych  poza  lico 

ś

cian  oraz  elementów  wolnostoj

ą

cych.  Metody 

dokumentowania 

ornamentalnych 

motywów 

dekoracyjnych  

w  architekturze.  Zastosowanie  modułu  w  architekturze  i  dekoracji 
architektonicznej.  
 

Ć

wiczenia: 

•

  Wykre

ś

lanie pasa ornamentalnego z wolimi oczkami.  

•

  Wyznaczanie i rysowanie kaneli kolumn. 

•

  Wykonywanie  rzutu  i  widoku  listwy  profilowanej  z  motywem  li

ś

ci 

d

ę

bowych. 

 
9.  Zasady wykonywania przedmiarów i obmiarów  
Podstawowe  zało

Ŝ

enia  przedmiaru  i  obmiaru.  Zasady  przedmiaru  prac 

budowlanych.    Zasady  wykonywania  przedmiarów  i  obmiarów  prac 
sztukatorskich i kamieniarskich. Katalogi Nakładów Rzeczowych. Cenniki 
materiałów. Specjalistyczne programy komputerowe.  
 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Wykonywanie obmiaru 

ś

cian i sufitu okre

ś

lonego pomieszczenia. 

•

  Obliczanie  ilo

ś

ci  materiałów  niezb

ę

dnych  do  wykonania  okre

ś

lonego 

wyrobu sztukatorskiego i kamieniarskiego.  

•

  Wykonywanie 

obmiaru 

prac 

sztukatorskich 

i 

kamieniarskich  

z zastosowaniem programu komputerowego. 

 
10.  Dokumentacja inwentaryzacyjna  
Cele  inwentaryzacji  budowlanej.  Zasady  sporz

ą

dzania  inwentaryzacji. 

Elementy  dokumentacji  inwentaryzacyjnej.  Dokumentacja  fotograficzna. 
Zasady 

wykonywania 

szkiców 

inwentaryzacyjnych. 

Pomiary 

inwentaryzacyjne.  Zasady  sporz

ą

dzania  osi  wymiarowych.  Zasady 

przeliczania  wymiarów  z  osi  na  linie  wymiarowe.  Zasady  sporz

ą

dzania 

rysunków inwentaryzacyjnych.  
 

Ć

wiczenia:

 

 

•

  Wykonywanie pomiarów oraz sporz

ą

dzanie szkicu pomiarowego.  

•

  Przeliczanie  wymiarów  rzutów  i  przekrojów  na  podstawie  szkicu 

pomiarowego. 

•

  Wykonywanie inwentaryzacji budowlanej. 

 

26 

 

11.  Zasady inwentaryzacji detali i elementów architektonicznych  
Cele  inwentaryzacji  detali  i  elementów  architektonicznych.  Sposoby 
pomiaru  detali  i  elementów  architektonicznych.  Zasady  sporz

ą

dzania 

rysunków  oraz  nanoszenia  wymiarów.  Zasady  inwentaryzacji  płaskich 
elementów  gipsowych.  Cele  i  sposoby  wykonywania  zdj

ęć

  do 

inwentaryzacji fotograficznej. 

 

 

Ć

wiczenia:  

•

  Wykonywanie  szkicu  inwentaryzacyjnego  elementu  sztukatorskiego  

w okre

ś

lonej podziałce. 

•

  Wykonywanie pomiaru bazy kolumny. 

•

  Sporz

ą

dzanie  inwentaryzacji  detalu  kamieniarskiego  na  podstawie 

dokumentacji fotograficznej. 

 

Ś

rodki dydaktyczne  

Materiały i przybory kre

ś

larskie.

  

Modele rzutni. 
Modele elementów budowlanych. 
Modele brył geometrycznych. 
Modele detali architektonicznych. 
Normy rysunku technicznego. 
Foliogramy, plansze, przezrocza.  
Przykłady dokumentacji technicznej i budowlanej. 
Przykłady dokumentacji inwentaryzacyjnej. 
Dokumentacja pomiarowa prac sztukatorskich i kamieniarskich. 
Przyrz

ą

dy  pomiarowe:  ta

ś

my  miernicze,  w

ę

gielnice,  k

ą

towniki,  łaty, 

tyczki, piony, poziomice. 
Katalogi Nakładów Rzeczowych.  
Cenniki materiałów. 
Katalogi norm zu

Ŝ

ycia materiałów. 

Programy komputerowe. 
 

Uwagi o realizacji

 

 

Celem  realizacji  programu  przedmiotu  Dokumentacja  techniczna  jest  

kształtowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci 

sporz

ą

dzania 

szkiców 

i 

rysunków 

technicznych, posługiwania si

ę

 dokumentacj

ą

 techniczn

ą

,  projektowania 

elementów 

architektonicznych, 

sporz

ą

dzania 

dokumentacji 

inwentaryzacyjnej.  

Program  przedmiotu  powinien  by

ć

  realizowany  w  korelacji  

z  programami  przedmiotów:  Podstawy  historii  architektury,  Rysunek  
i  kompozycja,  Technologia  sztukatorstwa  i  kamieniarstwa,    Działalno

ść

 

sztukatorska i kamieniarska.  

27 

 

W  trakcie  realizacji  programu  wskazane  jest  stosowanie  metod 

nauczania: pogadanki, wykładu informacyjnego, pokazu z obja

ś

nieniem, 

projektów, 

ć

wicze

ń

 praktycznych.  

Program  przedmiotu  powinien  by

ć

  realizowany  w  pracowni  rysunku 

technicznego 

oraz 

w 

pracowni 

komputerowej, 

wyposa

Ŝ

onych  

w  materiały  i  przybory  rysunkowe,  przyrz

ą

dy  pomiarowe, 

ś

rodki 

dydaktyczne. 
     Zaj

ę

cia powinny by

ć

 organizowane w grupie licz

ą

cej do 15 uczniów,  

a w miar

ę

 potrzeb z podziałem na zespoły 3-5 osobowe.  

W  procesie  nauczania-uczenia  si

ę

  nale

Ŝ

y  kształtowa

ć

  umiej

ę

tno

ś

ci 

analizy  i    syntezy  niezb

ę

dne  do  podejmowania  przez  uczniów 

samodzielnych  decyzji. Wskazane  jest  równie

Ŝ

  kształtowanie  wyobra

ź

ni 

przestrzennej  poprzez  wykonywanie 

ć

wicze

ń

  z  zakresu  geometrii 

wykre

ś

lnej,  projektowanie  wystroju  sztukatorskiego  i  kamieniarskiego 

okre

ś

lonych obiektów budowlanych. 

W  trakcie  opracowywania  projektów  uczniowie  powinni  korzysta

ć

  

z  dokumentacji  budowlanej  i  inwentaryzacyjnej,  norm,  poradników, 
katalogów i specjalistycznych programów komputerowych.  

Podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

 nale

Ŝ

y zwraca

ć

 uwag

ę

 na organizacj

ę

 

stanowiska  pracy,  rozmieszczenie  materiałów  i  przyborów  kre

ś

larskich, 

prawidłow

ą

  postaw

ę

  uczniów  w  trakcie  pracy. 

Ć

wiczenia  dotycz

ą

ce 

wykonywania  pomiarów  oraz  rysunków  inwentaryzacyjnych  nale

Ŝ

y 

wykonywa

ć

 w grupach 3-5 osobowych.  

Proponuje  si

ę

  nast

ę

puj

ą

cy  podział  godzin  na  realizacj

ę

  działów 

tematycznych: 

 

Lp. 

Działy tematyczne 

Orientacyjna 

liczba godzin 

1.  Podstawy rysunku technicznego 

    4 

2.  Rysunek geometryczny 

  16 

3.  Rzuty prostok

ą

tne 

  16 

4.  Przekroje, widoki, przenikanie brył 

geometrycznych 

  14 

5.  Rzuty aksonometryczne 

  16 

6.  Zasady wymiarowania rysunków 

  18 

7.  Zasady sporz

ą

dzania dokumentacji technicznej  

  36 

8.  Dokumentacja rysunkowa prac sztukatorskich  

i kamieniarskich 

  30 

9.  Zasady wykonywania przedmiarów i obmiarów 

  14 

10.  Dokumentacja inwentaryzacyjna 

  28 

11.  Zasady inwentaryzacji detali i elementów 

architektonicznych 

  16 

 

                                                              Razem 

208 

 

28 

 

Zamieszczony  w  tabeli  orientacyjny  podział  godzin  na  realizacj

ę

 

poszczególnych  działów  tematycznych  dotyczy  procesu  kształcenia  
w  czteroletnim  technikum  dla  młodzie

Ŝ

y.

 

Nauczyciel  mo

Ŝ

e  dokonywa

ć

 

zmian w zale

Ŝ

no

ś

ci od aktualnych potrzeb edukacyjnych.

 

 

 
Propozycje 

metod 

sprawdzania 

i 

oceny 

osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia  

Ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  powinno  by

ć

  dokonywane  zgodnie 

z przyj

ę

tymi kryteriami.  

Podstawowym  kryterium  oceny  pracy  uczniów  jest  poziom 

opanowania  umiej

ę

tno

ś

ci  zamieszczonych  w  szczegółowych  celach 

kształcenia. 

Proces  sprawdzania  i  oceniania  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  powinien  by

ć

 

prowadzony  w trakcie i na zako

ń

czenie realizacji programu przedmiotu.    

Kontrola  i  ocena  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  mo

Ŝ

e  by

ć

  dokonywana  za 

pomoc

ą

:

  

−−−−

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

−−−−

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkni

ę

tymi, 

−−−−

  obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

, 

−−−−

  oceny 

projektów 

wykonanych 

przez 

uczniów 

indywidualnie  

i zespołowo. 

Podczas  oceniania  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  nale

Ŝ

y  zwraca

ć

  szczególn

ą

 

uwag

ę

 na:  

−−−−

  stosowanie zasad geometrii wykre

ś

lnej, 

−−−−

  wykonywanie, wymiarowanie i opisywanie rysunków technicznych, 

−−−−

  posługiwanie si

ę

 normami i katalogami, 

−−−−

  okre

ś

lanie elementów budowlanej dokumentacji technicznej, 

−−−−

  wykonywanie pomiarów i rysunków inwentaryzacyjnych, 

−−−−

  wykonywanie 

przedmiarów 

i 

obmiarów 

prac 

sztukatorskich  

i kamieniarskich, 

−−−−

  merytoryczn

ą

 jako

ść

 wypowiedzi, 

−−−−

  stosowanie wła

ś

ciwej terminologii technicznej. 

W  ko

ń

cowej  ocenie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dnia

ć

  stopie

ń

  

i  zakres  opanowania  wiedzy  i  umiej

ę

tno

ś

ci,  jako

ść

  wykonania 

ć

wicze

ń

 

i  zada

ń

  projektowych  oraz  wyniki  stosowanych  sprawdzianów  i  testów 

osi

ą

gni

ęć

 szkolnych. 

 

29 

 

Literatura  

Bieniasz  J.,  Januszewski  B.,  Piekarski  M.:  Rysunek  techniczny  
w  budownictwie.  Oficyna  Wydawnicza  Politechniki  Rzeszowskiej, 
Rzeszów 2002 
Buksi

ń

ski T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1996 

Grochowski B.: Geometria wykre

ś

lna z perspektyw

ą

 stosowan

ą

. PWN, 

Warszawa 1995 
Jankowski M.: Elementy grafiki komputerowej. WNT, Warszawa 1990 
Kowalczyk 

Z., 

Zabielski 

J.: 

Kosztorysowanie 

i 

normowanie  

w budownictwie. WSiP, Warszawa 2005 
Maj T.: Zawodowy rysunek budowlany. WSiP Warszawa 2006 
Mi

ś

niakiewicz  E.,  Skowro

ń

ski  W.:  Rysunek  techniczny  budowlany. 

Arkady, Warszawa 2006 
Muszy

ń

ski S.: Podstawy projektowania architektury. Arkady, Warszawa 

1974 
Przewłocki S.: Geometria wykre

ś

lna w budownictwie. Arkady, Warszawa 

1982 
Samujłło H. i J.: Rysunek techniczny i odr

ę

czny w budownictwie. Arkady, 

Warszawa 1987 
Simmons T.: ArchiCAD 7.0. Krok po kroku. Helion, 2002 
Straszak K.: Rysunek zawodowy dla malarza budowlanego i sztukatora. 
WSiP, Warszawa 1994 
Szukszta A.: Geometria wykre

ś

lna. WSiP, Warszawa 1977 

Wojciechowski L.: Rysunek budowlany. WSiP, Warszawa 1999 
Katalogi Nakładów Rzeczowych (KNR) 
Czasopisma specjalistyczne. 
 
Wykaz  literatury  powinien  by

ć

  aktualizowany  w  miar

ę

  ukazywania  si

ę

 

nowych pozycji wydawniczych. 

 

30 

 

TECHNOLOGIA SZTUKATORSTWA  

I KAMIENIARSTWA 

 

Szczegółowe cele kształcenia  

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

:

 

−−−−

  okre

ś

li

ć

 

rodzaje 

oraz 

wła

ś

ciwo

ś

ci 

materiałów 

stosowanych  

w sztukatorstwie i kamieniarstwie, 

−−−−

  posłu

Ŝ

y

ć

 si

ę

 dokumentacj

ą

 techniczn

ą

 i technologiczn

ą

, 

−−−−

  okre

ś

li

ć

  warunki  transportu,  składowania  oraz  magazynowania  

surowców, materiałów i wyrobów,  

−−−−

  dokona

ć

 charakterystyki materiałów sztukatorskich,  

−−−−

  rozpozna

ć

  rodzaje  materiałów  kamiennych  oraz  okre

ś

li

ć

  ich 

zastosowanie, 

−−−−

  dobra

ć

  rodzaje  kamienia  i  innych  materiałów  kamiennych  do 

wykonania okre

ś

lonych prac, 

−−−−

  dobra

ć

 materiały, narz

ę

dzia i sprz

ę

t do wykonania prac sztukatorskich 

i kamieniarskich, 

−−−−

  zorganizowa

ć

 stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,  

−−−−

  scharakteryzowa

ć

 rodzaje prac sztukatorskich i kamieniarskich, 

−−−−

  scharakteryzowa

ć

  techniki  pracy  stosowane  w  sztukatorstwie  

i kamieniarstwie  artystycznym, 

−−−−

  scharakteryzowa

ć

 techniki artystycznej obróbki sztukaterii, materiałów 

kamiennych i wyrobów kamieniarskich, 

−−−−

  scharakteryzowa

ć

  narz

ę

dzia,  maszyny  i  urz

ą

dzenia  stosowane  

w sztukatorstwie i kamieniarstwie, 

−−−−

  posłu

Ŝ

y

ć

 si

ę

 instrukcjami obsługi maszyn i  urz

ą

dze

ń

, 

−−−−

  scharakteryzowa

ć

 rodzaje wyrobów ci

ą

gnionych, 

−−−−

  scharakteryzowa

ć

 rodzaje form i odlewów sztukatorskich, 

−−−−

  dobra

ć

 polichromie i patyny do wyrobów sztukatorskich, 

−−−−

  okre

ś

li

ć

 techniki monta

Ŝ

u sztukaterii, 

−−−−

  scharakteryzowa

ć

 rodzaje technik pozłotniczych, 

−−−−

  scharakteryzowa

ć

 rodzaje stiuków, 

−−−−

  rozpozna

ć

  rodzaje i przyczyny uszkodze

ń

 elementów sztukatorskich  

i kamieniarskich oraz okre

ś

li

ć

 sposób ich naprawy, 

−−−−

  okre

ś

li

ć

 

proporcje 

elementów 

oraz 

wyrobów 

sztukatorskich 

i kamieniarskich, 

−−−−

  okre

ś

li

ć

  zasady  wykonania  napisów  na  wyrobach  sztukatorskich  

i kamieniarskich, 

31 

 

−−−−

  dokona

ć

 oceny jako

ś

ci  pracy, 

−−−−

  zastosowa

ć

  przepisy  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska, 

−−−−

  skorzysta

ć

  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł  informacji  oraz  z  doradztwa 

specjalistycznego. 

 

Materiał nauczania 

  

 

1.  Materiały sztukatorskie 
Rodzaje  gipsu  i  jego  zastosowanie.  Opó

ź

niacze  i  przyspieszacze 

procesu  wi

ą

zania  zaczynu  gipsowego.  Barwniki  i  pigmenty.  Rodzaje  

i  zastosowanie  substancji  izoluj

ą

cych.  Impregnaty.  Materiały  do 

sporz

ą

dzania  form.  Materiały  do  zbrojenia  elementów  sztukatorskich. 

Materiały  modelarskie.  Materiały  syntetyczne  do  wykonywania  form  
i  wyrobów  sztukatorskich.  Warunki  transportu  i  magazynowania 
materiałów.  

 

Ć

wiczenia:  

•

  Sporz

ą

dzanie zaczynu gipsowego. 

•

  Przygotowywanie substancji izoluj

ą

cej do zabezpieczenia formy. 

•

  Dobieranie materiałów do wykonania modeli sztukatorskich. 

•

  Sporz

ą

dzanie mieszanek 

Ŝ

ywic syntetycznych z wypełniaczami. 

•

  Okre

ś

lanie warunków magazynowania materiałów sztukatorskich. 

 
2.  Technologia prac sztukatorskich 
Rodzaje  prac  sztukatorskich.  Organizacja  stanowisk  pracy.  Materiały, 
narz

ę

dzia  i  sprz

ę

t.  Instrukcje  obsługi  maszyn  i  urz

ą

dze

ń

.  Instrukcje 

dotycz

ą

ce stosowania materiałów. Dokumentacja technologiczna. Ocena 

jako

ś

ci  wykonania  prac.  Bezpiecze

ń

stwo  i  higiena  pracy.  Ochrona 

ś

rodowiska. 

  

Ć

wiczenia: 

•

  Przygotowywanie stanowisk prac sztukatorskich. 

•

  Dobieranie  narz

ę

dzi  i  sprz

ę

tu  od  wykonania  okre

ś

lonych  prac 

sztukatorskich. 

•

  Analiza instrukcji obsługi maszyn i urz

ą

dze

ń

. 

•

  Ocenianie jako

ś

ci wykonywanych prac. 

•

  Analiza dokumentacji technologicznej. 

 

32 

 

3.  Wyroby ci

ą

gnione 

Rodzaje  i  charakterystyka  wzorników.  Budowa  wzornika  i  toru 
prowadzenia.  Załamania  profilu.  Profile  prostoliniowe,  krzywoliniowe, 
koliste,  eliptyczne.  Profile  zw

ęŜ

aj

ą

ce.  Profile  ci

ą

gnione  na  rdzeniu. 

Zasady  ci

ą

gnienia  i  toczenia  brył  obrotowych.  Profile  na 

ś

cianach  

i  stropach. Wyroby  ci

ą

gnione  na  stole  sztukatorskim.

 

Zasady  transportu  

i magazynowania wyrobów ci

ą

gnionych. Ocena jako

ś

ci wykonania prac. 

Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy. Ochrona 

ś

rodowiska.  

 

Ć

wiczenia: 

•

  Projektowanie wzornika i toru prowadzenia. 

•

  Kształtowanie profili krzywoliniowych. 

•

  Projektowanie wyposa

Ŝ

enia stołu sztukatorskiego. 

 
4.  Modele sztukatorskie 
Narz

ę

dzia  i  sprz

ę

t  do  wykonywania  modeli.  Modele  z  gliny  i  plasteliny. 

Modele  z  gipsu.  Modele  formowane  z  narzutu.  Modele  ci

ą

gnione  

i odlewane. Modele kombinowane. Modele z innych materiałów.  
 

Ć

wiczenia: 

•

  Dobieranie narz

ę

dzi do wykonania modeli sztukatorskich. 

•

  Oznaczanie materiałów stosowanych do wykonania modeli. 

•

  Ł

ą

czenie materiałów ró

Ŝ

nymi technikami. 

 
5.  Formy sztukatorskie 
Formy klejowe i silikonowe: lustrzane, otwarte i zamkni

ę

te z płaszczem. 

Formy  klinowe:  zwykłe,  z  płaszczem,  kombinowane  klinowo-klejowe  
i 

klinowo-silikonowe. 

Formy 

stracone 

z 

modeli: 

płaskich, 

pełnoplastycznych,  klejowych.  Techniki  zdejmowania  form  z  obiektów 
istniej

ą

cych:  odcisk  w  glinie,  forma  klejowa,  forma  silikonowa.  Zasady 

przechowywania  form  sztukatorskich.  Ocena  jako

ś

ci  wykonania  prac. 

Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy. Ochrona 

ś

rodowiska.  

 

Ć

wiczenia: 

•

  Okre

ś

lanie ilo

ś

ci masy klejowej niezb

ę

dnej do zdj

ę

cia formy z modelu.  

•

  Projektowanie podziału klinów modeli obrotowych. 

•

  Opracowywanie form sztukatorskich dla obiektów wbudowanych. 

 
6.  Odlewy sztukatorskie 
Odlewy  gipsowe  z  form  klejowych  i  silikonowych,  form  klinowych, 
straconych 

i 

dociskowych. 

Odlewy 

ze 

sztucznego 

kamienia 

i betonu z form klejowych, silikonowych, klinowych i straconych. Odlewy 

33 

 

z  mas 

Ŝ

ywicznych.  Zasady  transportu  i  magazynowania  odlewów 

sztukatorskich. Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy. Ochrona 

ś

rodowiska. 

 

Ć

wiczenia: 

•

  Przygotowywanie materiałów na odlewy z betonu barwionego. 

•

  Opracowywanie zestawów barwnych do odlewów z mas 

Ŝ

ywicznych. 

•

  Obliczanie pojemno

ś

ci form klinowych. 

•

  Sporz

ą

dzanie harmonogramu prac odlewniczych. 

 
7.  Sztukaterie 
Zasady  r

ę

cznej  i  mechanicznej  obróbki  sztukaterii.  Techniki  mocowania

 

elementów  sztukatorskich.  Techniki  wzmacniania  poł

ą

cze

ń

.  Zasady 

monta

Ŝ

u kasetonów. Załamania gzymsów. Zasady r

ę

cznego formowania 

sztukaterii  ze 

ś

wie

Ŝ

ych  zapraw.  Sufity  sztukatorskie.  Sztukaterie  na 

ś

cianach  wewn

ę

trznych  i  zewn

ę

trznych.  Artystyczne  techniki  obróbki 

sztukaterii.  Impregnaty  do  wyrobów  sztukatorskich.  Ocena  jako

ś

ci 

wykonania prac. Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy. Ochrona 

ś

rodowiska. 

 

 

Ć

wiczenia: 

•

  Dobieranie technik obróbki sztukaterii. 

•

  Projektowanie załama

ń

 gzymsów. 

•

  Projektowanie sufitu sztukatorskiego. 

•

  Obliczanie powierzchni wykonanej sztukaterii.  

 
8.  Polichromie i patyny 
Rodzaje

 

podło

Ŝ

y. Grunty  pod  polichromie  i  patyny.  Polichromie  i  patyny 

chromatyczne  i  achromatyczne.  Zasady  nanoszenia  werniksów  na 
polichromie.  Techniki  złocenia  na  pulmencie.  Technika  złocenia  na 
mixtionie.  Ocena  jako

ś

ci  wykonania  prac.  Bezpiecze

ń

stwo  i  higiena 

pracy. Ochrona 

ś

rodowiska.  

 

Ć

wiczenia: 

•

  Dobieranie gruntu do stosowanych technik zdobniczych. 

•

  Sporz

ą

dzanie wzornika patyn wodnych i spirytusowych. 

•

  Dobieranie odcieni pozłoty. 

 
9.  Stiuki 
Stiuk wapienny lustrzany. Stiuk gipsowy. Technika nanoszenia stiuku na 
podkład.  Zasady  obróbki    powierzchni    stiuku  surowego.  Technika 
obróbki  stiuku  stwardniałego.  Odlewy  stiukowe.  Stiuk  gipsowy 
intarsjowany.  Ocena  jako

ś

ci  wykonania  prac.  Bezpiecze

ń

stwo  i  higiena 

pracy. Ochrona 

ś

rodowiska. 

 

34 

 

Ć

wiczenia: 

•

  Opracowywanie wzornika kamieni naturalnych. 

•

  Sporz

ą

dzanie zestawów barwnych pigmentów naturalnych  

i syntetycznych. 

•

  Wykonywanie próbnika stiuków barwnych. 

 
10.  Uszkodzenia sztukaterii 
Przyczyny  wad  i  uszkodze

ń

  wyrobów  sztukatorskich.  Techniki  naprawy 

wyrobów sztukatorskich: stiuków, sztukaterii, polichromii, pozłoty, patyn. 
Sposoby  zapobiegania  wyst

ę

powaniu  wad  i  uszkodze

ń

  wyrobów 

sztukatorskich. Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy. Ochrona 

ś

rodowiska. 

  

Ć

wiczenia: 

•

  Rozpoznawanie wad i uszkodze

ń

 stiuków i sztukaterii. 

•

  Okre

ś

lanie przyczyn uszkodze

ń

 wyrobów sztukatorskich. 

•

  Okre

ś

lanie technik naprawy elementów i wyrobów sztukatorskich. 

•

  Dobieranie materiałów do naprawy wyrobów. 

 

11.  Materiały kamienne 
Rodzaje  i  pochodzenie  skał.  Charakterystyka  materiałów  kamiennych. 
Tekstura  i  struktura  kamienia.  Wła

ś

ciwo

ś

ci  materiałów  budowlanych 

stosowanych w pracach kamieniarskich. Kryteria przydatno

ś

ci surowców 

skalnych  do  obróbki  r

ę

cznej  i  mechanicznej.  Fizykochemiczne  

i techniczne wła

ś

ciwo

ś

ci materiałów kamiennych. 

 

Ć

wiczenia: 

•

  Rozpoznawanie rodzaju materiału skalnego.  

•

  Rozpoznawanie wapienia, piaskowca,  marmuru, granitu, sjenitu. 

•

  Okre

ś

lanie  przydatno

ś

ci  poszczególnych  rodzajów  i  gatunków 

kamienia do prac kamieniarskich. 

 
12.  Zasady  transportu,  składowania  i  magazynowania  materiałów 

kamiennych i wyrobów kamieniarskich 

Zasady  magazynowania  i  składowania  materiałów  kamiennych.  Zasady 
transportu  materiałów  na  stanowiska  pracy.  Wyładunek  r

ę

czny  

i mechaniczny materiałów i wyrobów kamieniarskich. Urz

ą

dzenia i sprz

ę

t 

do  transportu  pionowego.  Zasady  magazynowania  i  składowania 
wyrobów kamieniarskich. Zasady transportu  wyrobów.  
 

35 

 

Ć

wiczenia: 

•

  Okre

ś

lanie technik transportu materiałów kamiennych odpowiednio do 

ich wła

ś

ciwo

ś

ci i gabarytów. 

•

  Okre

ś

lanie zasad załadunku i wyładunku materiałów kamiennych.  

•

  Dobieranie 

ś

rodków transportu pionowego materiałów kamiennych. 

•

  Okre

ś

lanie zasad obsługi wyci

ą

garki z nap

ę

dem mechanicznym. 

 
 
13.  Wyroby kamieniarskie 
Elementy  i  detale  architektoniczne.  Elementy  małej  architektury. 
Elementy  architektury  ogrodowej.  Wyroby  kamieniarstwa  nagrobnego. 
Tablice pami

ą

tkowe i okoliczno

ś

ciowe. 

 

Ć

wiczenia: 

•

  Charakteryzowanie poszczególnych grup wyrobów kamieniarskich. 

•

  Okre

ś

lanie  zasad  doboru  materiałów  na  poszczególne  rodzaje 

wyrobów. 

 
14.  Narz

ę

dzia, maszyny i urz

ą

dzenia stosowane w kamieniarstwie 

Narz

ę

dzia  do  r

ę

cznej  obróbki  kamienia.  Elektronarz

ę

dzia  i  narz

ę

dzia 

pneumatyczne 

do 

obróbki 

r

ę

cznej. 

Narz

ę

dzia 

do 

kopiowania  

i  przekuwania  modeli.  Narz

ę

dzia  i  urz

ą

dzenia  do  artystycznej  obróbki 

kamienia. Instrukcje obsługi maszyn i urz

ą

dze

ń

. Zasady posługiwania si

ę

 

narz

ę

dziami 

r

ę

cznymi, 

pneumatycznymi 

i 

elektronarz

ę

dziami. 

Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy. Ochrona przeciwpo

Ŝ

arowa.   

  

Ć

wiczenia: 

•

  Analiza 

charakterystyki 

narz

ę

dzi 

r

ę

cznych 

i 

elektronarz

ę

dzi 

stosowanych do obróbki kamienia. 

•

  Dobieranie  przyrz

ą

dów  do  przenoszenia  wymiarów  oraz  ustalania 

proporcji elementów i wyrobów kamieniarskich. 

•

  Analiza  instrukcji  dotycz

ą

cych  posługiwania  si

ę

  elektronarz

ę

dziami  

i narz

ę

dziami pneumatycznymi. 

 
15.  Zasady  r

ę

cznej  obróbki  materiałów  kamiennych  i  wyrobów 

kamieniarskich 

Techniki  r

ę

cznej  obróbki  materiałów  kamiennych.  Techniki  r

ę

cznej 

obróbki 

materiału 

kamiennego 

z 

zastosowaniem 

szablonów  

i  przeciwszablonów.  Techniki  kopiowania  modeli.  Techniki  kopiowania 
modeli rze

ź

by i płaskorze

ź

by.  Zasady ustalania proporcji modeli rze

ź

by  

i płaskorze

ź

by.  

 

36 

 

Ć

wiczenia: 

•

  Sprawdzanie  poprawno

ś

ci  uło

Ŝ

enia  i  unieruchomienia  materiału 

kamiennego przeznaczonego do obróbki. 

•

  Okre

ś

lanie zasad stosowania szablonów i przeciwszablonów. 

•

  Wyznaczanie 

płaszczyzn 

do 

ustalenia 

punktów 

głównych  

i pomocniczych na bloku kamiennym. 

•

  Okre

ś

lanie zasad hartowania i rozhartowywania ko

ń

cówek roboczych 

narz

ę

dzi r

ę

cznych. 

•

  Dobieranie kształtu geometrii ko

ń

cówek roboczych narz

ę

dzi r

ę

cznych 

do okre

ś

lonych prac.  

•

  Okre

ś

lanie zasad obróbki i fakturowania materiałów kamiennych. 

•

  Ocenianie stanu technicznego narz

ę

dzi do obróbki r

ę

cznej. 

 
16.  Zasady 

mechanicznej 

obróbki 

materiałów 

kamiennych  

i wyrobów kamieniarskich 

Rodzaje  obróbki  mechanicznej.  Techniki  mechanicznej  obróbki 
materiałów  kamiennych  na  sucho  i  na  mokro.  Zasady  mechanicznej 
obróbki  materiałów  kamiennych  technik

ą

  skrawania,  udarow

ą

, 

ś

ciern

ą

, 

rotowibracyjn

ą

, mulon

ą

, płomieniow

ą

.  

 

Ć

wiczenia: 

•

  Dobieranie narz

ę

dzi o nap

ę

dzie mechanicznym do obróbki materiałów 

kamiennych. 

•

  Dobieranie ko

ń

cówek roboczych narz

ę

dzi o nap

ę

dzie mechanicznym 

do obróbki okre

ś

lonego rodzaju materiału kamiennego. 

•

  Ocenianie stanu technicznego narz

ę

dzi do obróbki mechanicznej. 

 

17.  Technologia prac kamieniarskich 
Rodzaje 

prac 

kamieniarskich. 

Organizacja 

stanowisk 

pracy. 

Charakterystyka  materiałów  kamiennych.  Proporcje  geometryczne. 
Jednostki  podziału.  Moduły.  Dokumentacja  technologiczna  prac 
kamieniarskich.  Zasady  korzystania  z  dokumentacji  technologicznej. 
Instrukcje  obsługi  maszyn  i  urz

ą

dze

ń

.  Ocena  jako

ś

ci  wykonania  prac. 

Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy. Ochrona 

ś

rodowiska.  

 

Ć

wiczenia: 

•

  Analiza dokumentacji technologicznej. 

•

  Sporz

ą

dzanie 

zapotrzebowania 

na 

materiały 

do 

wykonania 

okre

ś

lonych prac kamieniarskich. 

•

  Wykonywanie  szkiców  elementów wyrobów kamieniarskich. 

•

  Analiza instrukcji obsługi maszyn i urz

ą

dze

ń

. 

 

37 

 

18.  Zasady i techniki wykonywania napisów 
Zasady  projektowania  napisów  wkl

ę

słych  i  wypukłych  na  płaszczy

ź

nie 

materiału  kamiennego.  Faktura  powierzchni  materiału  kamiennego. 
Zasady doboru kroju pisma i układu napisu do specyfiki wyrobu. Techniki 
r

ę

cznego  wykuwania  napisu.  Techniki  maszynowego  wykuwania  liter. 

Napisy  piaskowane.  Napisy  barwne.  Napisy  pozłacane  i  posrebrzane. 
Trwało

ść

 napisów. Metody utrwalania napisów.  

 

Ć

wiczenia:  

•

  Okre

ś

lanie zasad wykonywania napisów. 

•

  Okre

ś

lanie  zasad  przenoszenia  rysunku  liter  z  projektu  na 

powierzchni

ę

 kamienn

ą

. 

•

  Okre

ś

lanie zasad trasowania i wykuwania konturu liter.  

•

  Okre

ś

lanie zasad barwienia i utrwalania napisów. 

•

  Okre

ś

lanie zasad wygrotowywania powierzchni tła mi

ę

dzy literami. 

 
19.  Zasady monta

Ŝ

u wyrobów kamieniarskich 

Techniki  monta

Ŝ

u  wyrobów.  Zasady  ł

ą

czenia  i  spoinowania  elementów 

kamiennych.  Materiały  i  akcesoria  monta

Ŝ

owe.  Prace  wyko

ń

czeniowe. 

Techniki zabezpieczania wyrobów kamieniarskich. 
 

Ć

wiczenia: 

•

  Dobieranie technik  ł

ą

czenia elementów wyrobów kamieniarskich. 

•

  Okre

ś

lanie zasad spoinowania poł

ą

cze

ń

 elementów kamiennych. 

•

  Dobieranie  technik  zabezpieczania  wyrobów  kamieniarskich  przed 

działaniem czynników zewn

ę

trznych. 

 

20.  Uszkodzenia materiałów kamiennych  
Wewn

ę

trzna  budowa  ró

Ŝ

nych  rodzajów  kamienia.  Wpływ  zjawiska 

hydratacji  i  dehydratacji  na  struktur

ę

  kamienia  porowatego.  Erozja  

i  korozja  kamienia.  Wrosty  mineralne  dziel

ą

ce  struktur

ę

  materiału 

kamiennego. Wtr

ą

cenia  obcego materiału wewn

ą

trz struktury  materiału 

kamiennego: 

kawerny, 

buły 

krzemienia, 

szczotki 

kalcytowe. 

Przebarwienia  masy  skalnej.  Pierwotne  i  wtórne  uszkodzenia  struktury 
kamienia.  Zasady  rozpoznawania  uszkodze

ń

  struktury  kamienia. 

Powierzchniowe  ubytki  materiału  kamiennego.  Przyczyny  osłabienia 
zwi

ę

zło

ś

ci materiału kamiennego.  

 

38 

 

Ć

wiczenia: 

•

  Okre

ś

lanie przyczyn uszkodze

ń

 materiału kamiennego. 

•

   Wyja

ś

nianie  zjawiska  erozji  i  korozji  jako  przyczyny  uszkodze

ń

 

materiałów kamiennych. 

•

  Okre

ś

lanie 

przyczyn 

powstawania 

wrostów 

mineralnych  

w materiałach skalnych. 

•

  Okre

ś

lanie przyczyn przebarwie

ń

 masy skalnej. 

 

Ś

rodki dydaktyczne 

Próbki materiałów sztukatorskich i kamiennych. 
Przykłady dokumentacji technicznej, technologicznej i inwentaryzacyjnej. 
Przykłady wyrobów sztukatorskich i kamieniarskich. 
Modele detali architektonicznych. 
Rysunki i fotografie detali architektonicznych. 
Przykłady form sztukatorskich. 
Narz

ę

dzia i sprz

ę

t do prac sztukatorskich i kamieniarskich. 

Aparatura do wykonywania bada

ń

 materiałów. 

Przyrz

ą

dy kontrolno-pomiarowe. 

Normy. Katalogi. Cenniki. 
Filmy dydaktyczne do prezentacji prac sztukatorskich i kamieniarskich.  
Przezrocza. Foliogramy. 
Fotografie, plansze, tablice pogl

ą

dowe. 

Prospekty. Katalogi. 
Szablony i przeciwszablony. 
Kopie rze

ź

b. 

Przykłady sztuki u

Ŝ

ytkowej i rzemiosła artystycznego. 

Instrukcje obsługi maszyn i urz

ą

dze

ń

. 

Wzorniki liternictwa. 
Specjalistyczne programy komputerowe. 
Tablice instrukta

Ŝ

owe dotycz

ą

ce udzielania pierwszej pomocy. 

Instrukcje dotycz

ą

ce ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej. 

Instrukcje bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy. 

 

Uwagi o realizacji 

Program  przedmiotu  Technologia  sztukatorstwa  i  kamieniarstwa 

obejmuje 

tematyk

ę

 

dotycz

ą

c

ą

 

materiałoznawstwa 

oraz 

metod  

i technik wykonywania prac sztukatorskich i kamieniarskich.   

Tre

ś

ci  programowe    powinny  by

ć

  realizowane  w  korelacji  z  tematyk

ą

 

przedmiotów  nauczania:  Rysunek  i  kompozycja,  Dokumentacja 
techniczna, Zaj

ę

cia praktyczne. 

Podczas  realizacji  programu  nale

Ŝ

y  zwraca

ć

  szczególn

ą

  uwag

ę

  na 

tre

ś

ci kształcenia sprawiaj

ą

ce uczniom najwi

ę

cej trudno

ś

ci, jak: sposoby 

39 

 

wykonywania 

form, 

odlewów 

sztukatorskich, 

stiuków, 

techniki 

wykonywania  napisów,  zasady  naprawy  elementów  sztukatorskich, 
zasady  monta

Ŝ

u  wyrobów  kamieniarskich,  uszkodzenia  materiałów 

kamiennych. 

W  procesie  realizacji  programu  wskazane  jest  stosowanie  metod 

nauczania: 

wykładu 

informacyjnego, 

pokazu 

z wyja

ś

nieniem, 

przypadków, 

ć

wicze

ń

 praktycznych. 

Wykonywanie 

ć

wicze

ń

 zamieszczonych w programie przedmiotu oraz 

ć

wicze

ń

  opracowanych  przez  nauczyciela  wpływa  na  kształtowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci intelektualnych i praktycznych. 

Ć

wiczenia  i  inne  zadania  praktyczne  mog

ą

  by

ć

  realizowane  

w warunkach rzeczywistych lub symulowanych.  

W  miar

ę

  mo

Ŝ

liwo

ś

ci  nale

Ŝ

y  wykorzystywa

ć

  specjalistyczne  programy 

komputerowe. 

Przed  przyst

ą

pieniem  do  wykonywania 

ć

wicze

ń

  nale

Ŝ

y  zapozna

ć

 

uczniów  z  zasadami  wykonywania  prac  sztukatorskich  i  kamieniarskich, 
stosowania narz

ę

dzi, obsługi maszyn i urz

ą

dze

ń

 oraz z obowi

ą

zuj

ą

cymi 

przepisami bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy i ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej. 

Zaj

ę

cia  powinny  by

ć

  organizowane  w  pracowni  technologicznej,  

pracowni    sztukatorstwa  artystycznego  oraz  pracowni  kamieniarstwa 
artystycznego,  wyposa

Ŝ

onych  w  niezb

ę

dne  materiały,  narz

ę

dzia,  sprz

ę

t  

i 

ś

rodki dydaktyczne. 

Wskazane  jest    prowadzenie  zaj

ęć

  w grupie  licz

ą

cej  do  15  uczniów, 

a w miar

ę

 potrzeb z podziałem na zespoły 3-5 osobowe.  

W  trakcie 

ć

wicze

ń

  uczniowie  powinni  korzysta

ć

  z  instrukcji,  norm, 

katalogów, przewodników.    

Wskazane  jest  organizowanie  wycieczek  dydaktycznych  do  miejsc 

potencjalnego 

zatrudnienia 

absolwentów 

szkoły 

kształc

ą

cej  

w  zawodzie  oraz  na  targi,  wystawy,  pokazy,  umo

Ŝ

liwiaj

ą

cych  poznanie 

dawnych  i  współczesnych  trendów  w  sztukatorstwie  i  kamieniarstwie 
artystycznym. 

40 

 

Proponuje  si

ę

  nast

ę

puj

ą

cy  podział  godzin  na  realizacj

ę

  działów 

tematycznych: 

 

Lp. 

Działy tematyczne 

Orientacyjna 

liczba godzin 

1.  Materiały sztukatorskie 

    6 

2.  Technologia prac sztukatorskich 

    8 

3.  Wyroby ci

ą

gnione 

  12 

4.  Modele sztukatorskie 

 

  12 

5.  Formy sztukatorskie

 

  18 

6.  Odlewy sztukatorskie

 

  12 

7.  Sztukaterie 

 

  12 

8.  Polichromie i patyny

 

  18 

9.  Stiuki

 

  16 

10.  Uszkodzenia sztukaterii  

  14 

11.  Materiały kamienne  

  12 

12.  Zasady transportu, składowania i magazynowania 

materiałów kamiennych i wyrobów kamieniarskich 

  10 

13.  Wyroby kamieniarskie 

    6 

14.  Narz

ę

dzia, maszyny i urz

ą

dzenia stosowane  

w kamieniarstwie  

  10 

15.  Zasady r

ę

cznej obróbki materiałów kamiennych  

i wyrobów kamieniarskich 

  32 

16.  Zasady mechanicznej obróbki  materiałów 

kamiennych i wyrobów kamieniarskich 

  12 

17.  Technologia prac kamieniarskich  

    8 

18.  Zasady i techniki wykonywania napisów 

  16 

19.  Zasady monta

Ŝ

u wyrobów kamieniarskich  

  12 

20.  Uszkodzenia materiałów kamiennych

 

  10

 

 

Razem 

256 

 

Zamieszczony  w  tabeli  orientacyjny  podział  godzin  na  realizacj

ę

 

poszczególnych  działów  tematycznych  dotyczy  procesu  kształcenia  
w  czteroletnim  technikum  dla  młodzie

Ŝ

y.  Nauczyciel  mo

Ŝ

e  dokonywa

ć

 

zmian w zale

Ŝ

no

ś

ci od aktualnych potrzeb edukacyjnych. 

 

Propozycje 

metod 

sprawdzania 

i oceny 

osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie i ocenianie osi

ą

gni

ęć

 uczniów powinno by

ć

 dokonywane 

zgodnie z przyj

ę

tymi kryteriami.  

Kontrola  i ocena  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  dotyczy  przede  wszystkim 

poziomu 

opanowania 

przez 

uczniów 

umiej

ę

tno

ś

ci 

okre

ś

lonych 

w szczegółowych celach kształcenia. 

41 

 

Ocena intelektualnych i praktycznych  umiej

ę

tno

ś

ci uczniów mo

Ŝ

e by

ć

 

dokonywana za pomoc

ą

:  

−−−−

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

−−−−

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych z zadaniami otwartymi i zamkni

ę

tymi, 

−−−−

  obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

.  

W  trakcie  kontroli  i oceny  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  nale

Ŝ

y  zwraca

ć

  uwag

ę

  na 

zastosowanie  opanowanej  wiedzy,  merytoryczn

ą

  jako

ść

  wypowiedzi, 

posługiwanie si

ę

 poprawn

ą

 terminologi

ą

.  

W  ko

ń

cowej  ocenie  pracy  uczniów  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dnia

ć

  poziom 

wykonania 

ć

wicze

ń

  oraz  wyniki  stosowanych  sprawdzianów  i  testów 

osi

ą

gni

ęć

 szkolnych.  

 
Literatura

 

 

Borusiewicz  W.:  Konserwacja  zabytków  budownictwa  murowanego. 
Arkady, Warszawa 1985 
Borusiewicz W.: Budownictwo murowane w Polsce. PWN, Warszawa 
1985 
Hansen A.: Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 

Hermel J.: Tynki szlachetne, stiuki, sztukaterie. Poradnik. Arkady, 
Warszawa 1962 
Kozłowski  S.:  Surowce  skalne  Polski.  Wydawnictwa  Geologiczne, 
Warszawa 1986 
Penkala  B.:  Wła

ś

ciwo

ś

ci  techniczne  materiałów  kamiennych.  Arkady, 

Warszawa 1961   
Szyma

ń

ski E.: Materiałoznawstwo budowlane. WSiP, Warszawa 1992 

Ś

leszy

ń

ski W.: Konserwacja zabytków sztuki. T. I - II. Arkady, Warszawa 

1989 

Ś

leszy

ń

ski  W.:  Techniki  malarskie.  Spoiwa  organiczne.  Arkady, 

Warszawa 1985 
Tyrowicz T.: Kamieniarstwo. Obróbka r

ę

czna. Arkady, Warszawa 1956 

Tyrowicz T.: Kamieniarstwo. Poradnik. ZIR, Warszawa 1970 
Wilcke H., Thunig W.: Kamieniarstwo. WSiP, Warszawa 1997 
Wolski Z.: Sztukatorstwo. Technologia. WSiP, Warszawa 1992 
Czasopisma specjalistyczne  
 
Wykaz  literatury  powinien  by

ć

  aktualizowany  w  miar

ę

  ukazywania  si

ę

 

nowych pozycji wydawniczych. 
 
 
 
 
 
 

42 

 

ZAJ

Ę

CIA PRAKTYCZNE 

 

Szczegółowe cele kształcenia  

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

:

 

−−−−

  posłu

Ŝ

y

ć

 si

ę

 dokumentacj

ą

 techniczn

ą

 i technologiczn

ą

 , 

−−−−

  odczyta

ć

 

oznaczenia 

graficzne 

stosowane 

w 

dokumentacji 

technicznej i architektoniczno-budowlanej, 

−−−−

  odczyta

ć

  symbole  i  oznaczenia  wymiarowe  w  dokumentacji 

architektoniczno-budowlanej. 

−−−−

  skorzysta

ć

  z  dokumentacji  inwentaryzacyjnej  w  trakcie  wykonywania 

prac kamieniarskich. 

−−−−

  okre

ś

li

ć

 zakres prac sztukatorskich i kamieniarskich, 

−−−−

  dobra

ć

  materiały  i  narz

ę

dzia  do  wykonania  okre

ś

lonych  prac 

sztukatorskich i  kamieniarskich, 

−−−−

  wykona

ć

  czynno

ś

ci  zwi

ą

zane  z  transportem,  składowaniem    oraz 

magazynowaniem surowców, materiałów, form i wyrobów, 

−−−−

  zorganizowa

ć

  stanowiska  prac  sztukatorskich  i  kamieniarskich 

zgodnie z wymaganiami ergonomii, 

−−−−

  posłu

Ŝ

y

ć

  si

ę

  narz

ę

dziami  i  sprz

ę

tem  stosowanym  w  sztukatorstwie 

i kamieniarstwie, 

−−−−

  skorzysta

ć

 z dokumentacji inwentaryzacyjnej i fotograficznej,  

−−−−

  zastosowa

ć

  techniki  pracy  z  zakresu  sztukatorstwa  i  kamieniarstwa 

artystycznego, 

−−−−

  ustali

ć

 proporcje elementów sztukatorskich i kamieniarskich, 

−−−−

  rozwarstwi

ć

 bloki skalne na okre

ś

lone formaki, 

−−−−

  wykona

ć

  operacje  zwi

ą

zane  z  r

ę

czn

ą

  i  mechaniczn

ą

  obróbk

ą

 

wyrobów 

sztukatorskich, 

materiałów 

kamiennych 

i 

wyrobów 

kamieniarskich, 

−−−−

  obsłu

Ŝ

y

ć

 sprz

ę

t, maszyny i urz

ą

dzenia, 

−−−−

  wykona

ć

 szablony, przeciwszablony i wzorniki, 

−−−−

  wykona

ć

 wyroby ci

ą

gnione, 

−−−−

  wykona

ć

 modele elementów sztukatorskich i kamieniarskich, 

−−−−

  wykona

ć

 formy sztukatorskie, 

−−−−

  wykona

ć

 odlewy z form sztukatorskich, 

−−−−

  dokona

ć

 monta

Ŝ

u sztukaterii,  

−−−−

  odtworzy

ć

 wystrój sztukatorski o warto

ś

ci artystycznej, 

−−−−

  sporz

ą

dzi

ć

 kopie i repliki detali sztukatorskich i kamieniarskich, 

−−−−

  wykona

ć

 prace pozłotnicze, patyny i polichromie, 

−−−−

  wykona

ć

 stiuki, 

−−−−

  rozpozna

ć

 rodzaje oraz przyczyny uszkodze

ń

 wyrobów,  

43 

 

−−−−

  wykona

ć

  naprawy  sztukaterii,  materiałów  kamiennych  i  wyrobów 

kamieniarskich, 

−−−−

  wykona

ć

 napisy na materiałach sztukatorskich i kamieniarskich, 

−−−−

  odtworzy

ć

 dawne i współczesne wyroby sztukatorskie i kamieniarskie  

o warto

ś

ci artystycznej, 

−−−−

  wykona

ć

 prace sztukatorskie i kamieniarskie zgodnie z wymaganiami 

technicznymi i procesem technologicznym, 

−−−−

  oceni

ć

 jako

ść

 oraz estetyk

ę

 wykonania wyrobów, 

−−−−

  zastosowa

ć

  przepisy  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska, 

−−−−

  udzieli

ć

 pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, 

−−−−

  skorzysta

ć

  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł  informacji  oraz  z  doradztwa 

specjalistycznego. 

 
Materiał nauczania 

 
1.  Zaj

ę

cia wprowadzaj

ą

ce 

Zapoznanie  uczniów  z  organizacj

ą

  pracy  i  regulaminem  obowi

ą

zuj

ą

cym 

w  pracowni  sztukatorstwa  artystycznego  i  w  pracowni  kamieniarstwa 
artystycznego. 
Zapoznanie 

uczniów 

z 

materiałami, 

narz

ę

dziami, 

maszynami, 

urz

ą

dzeniami i sprz

ę

tem do prac sztukatorskich i kamieniarskich. 

Zapoznanie  uczniów  z  przepisami  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy  oraz 

ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej obowi

ą

zuj

ą

cymi w pracowniach. 

Zapoznanie 

uczniów 

z 

zasadami 

organizacji 

stanowisk 

prac 

sztukatorskich i kamieniarskich. 
Sporz

ą

dzanie 

zestawów 

narz

ę

dzi 

do 

prac 

sztukatorskich  

i kamieniarskich. 
 
2.  Przestrzeganie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  pracy  oraz  wymaga

ń

 

ergonomii 

Okre

ś

lanie wpływu ergonomii na wydajno

ść

 pracy. 

Organizowanie stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii. 
Przestrzeganie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony przeciwpora

Ŝ

eniowej. 

Przestrzeganie przepisów dotycz

ą

cych ochrony 

ś

rodowiska. 

Dobieranie 

ś

rodków  ochrony  indywidualnej  do  rodzaju  wykonywanej 

pracy.  
Udzielanie  pierwszej  pomocy  osobom  poszkodowanym  (w  warunkach 
symulowanych). 
 
 

44 

 

3.  Wykonywanie wyrobów ci

ą

gnionych 

Organizacja stanowisk pracy. 
Wykonywanie wzornika listwy dekoracyjnej. 
Wykonywanie toru prowadzenia. 
Wykonywanie wyrobów ci

ą

gnionych na stole sztukatorskim. 

Wykonywanie  gipsowej  listwy  dekoracyjnej  w  technice  profilu 
prostoliniowego. 
Wykonywanie profili załamuj

ą

cych si

ę

.

 

Wykonywanie profili krzywoliniowych i zw

ęŜ

aj

ą

cych si

ę

. 

Wykonywanie gzymsu z zastosowaniem rdzenia piaskowego. 
Wykonywanie brył obrotowych  technik

ą

 robót ci

ą

gnionych. 

Ci

ą

gnienie profili na 

ś

cianach i stropach. 

Wykonywanie  czynno

ś

ci  zwi

ą

zanych  z  transportem  i  magazynowaniem 

wyrobów ci

ą

gnionych. 

Przestrzeganie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy  oraz  ochrony 

ś

rodowiska. 

Ocena jako

ś

ci wykonania prac. 

 
4.  Wykonywanie modeli 
Dobieranie narz

ę

dzi i sprz

ę

tu do wykonania modeli.  

Modelowanie w glinie i plastelinie.  
Wykonywanie modeli z gipsu.  
Wykonywanie modeli technik

ą

 formowania z narzutu. 

Wykonywanie modeli technik

ą

 robót ci

ą

gnionych.  

Wykonywanie modeli  technik

ą

 kombinowan

ą

.  

Przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz  ochrony 

ś

rodowiska. 

Ocena jako

ś

ci wykonania prac. 

 
5.  Wykonywanie form sztukatorskich 
Wykonywanie formy straconej z modelu glinianego. 
Wykonywanie form lustrzanych. 
Wykonywanie formy klejowej otwartej z modelu gipsowego. 
Wykonywanie  formy  silikonowej  zamkni

ę

tej  z  płaszczem  z  modelu 

gipsowego.  
Wykonywanie formy klinowej zwykłej oraz formy z płaszczem. 
Wykonywanie formy z obiektów istniej

ą

cych w technice odcisku w glinie. 

Wykonywanie formy klejowej i silikonowej z obiektu istniej

ą

cego. 

Wykonywanie 

czynno

ś

ci 

zwi

ą

zanych 

z 

magazynowaniem 

form 

sztukatorskich. 
Przestrzeganie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy  oraz  ochrony 

ś

rodowiska. 

Ocena jako

ś

ci wykonania prac. 

45 

 

6.  Wykonywanie odlewów 
Wykonywanie odlewów z formy straconej i dociskowej. 
Wykonywanie odlewów z formy klejowej i silikonowej. 
Wykonywanie odlewu z formy klinowej. 
Wykonywanie odlewów gipsowych. 
Wykonywanie odlewów ze sztucznego kamienia i betonu. 
Wykonywanie odlewów z mas 

Ŝ

ywicznych. 

Obróbka 

odlewów 

sztukatorskich: 

usuwanie 

nadlewów, 

retusz, 

cyzelowanie.  
Wykonywanie  czynno

ś

ci  zwi

ą

zanych  z  transportem  i  magazynowaniem 

odlewów sztukatorskich. 
Przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz  ochrony 

ś

rodowiska. 

Ocena jako

ś

ci wykonania prac. 

 
7.  Monta

Ŝ

 sztukaterii 

Wykonywanie sufitów sztukatorskich. 
R

ę

czna i mechaniczna obróbka elementów sztukatorskich. 

Mocowanie elementów sztukatorskich oraz wzmacnianie poł

ą

cze

ń

. 

Ł

ą

czenie kasetonów. 

Monta

Ŝ

 rozety na suficie. 

Monta

Ŝ

 profili ci

ą

gnionych na 

ś

cianie. 

Wykonywanie załamania gzymsu. 
R

ę

czne formowanie sztukaterii ze 

ś

wie

Ŝ

ych zapraw. 

Wykonywanie sztukaterii na 

ś

cianach wewn

ę

trznych i zewn

ę

trznych. 

Artystyczna obróbka elementów sztukatorskich. 
Impregnacja sztukaterii. 
Wykonywanie

 

powłok malarskich. 

Przestrzeganie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy  oraz  ochrony 

ś

rodowiska. 

Ocena jako

ś

ci wykonania prac. 

 
8.  Wykonywanie polichromii i patyn 
Przygotowywanie podło

Ŝ

a do zastosowania technik zdobniczych. 

Sporz

ą

dzanie gruntu.  

Gruntowanie powierzchni pod polichromie i patyny. 
Nanoszenie polichromii i patyn chromatycznych i achromatycznych. 
Wykonywanie złoce

ń

 technik

ą

 na pulmencie. 

Wykonywanie złoce

ń

 technik

ą

 na mixtionie. 

Przestrzeganie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy  oraz  ochrony 

ś

rodowiska. 

Ocena jako

ś

ci wykonania prac. 

46 

 

9.  Wykonywanie stiuków 
Wykonywanie stiuków gipsowych. 
Sporz

ą

dzanie barwnych mieszanek gipsowych. 

Przygotowywanie ciasta stiukowego.   
Wykładanie stiuku w formie gipsowej, silikonowej lub na przygotowanym 
podkładzie płaskim. 
Obróbka powierzchni stiuku surowego. 
Obróbka  powierzchni  stiuku  stwardniałego:  szpachlowanie,  szlifowanie, 
polerowanie, utwardzanie. 
Wykonywanie stiuku gipsowego intarsjowanego. 
Przestrzeganie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy  oraz  ochrony 

ś

rodowiska. 

Ocena jako

ś

ci wykonania prac. 

  
10.  Naprawa uszkodze

ń

 sztukaterii 

Naprawa  powierzchni  stiuku:  czyszczenie  powierzchni,  uzupełnianie 
ubytków, odnowa naturalnego połysku. 
Naprawa  sztukaterii:  czyszczenie  na  sucho,  czyszczenie  na  mokro, 
odspajanie starych powłok malarskich.  
Uzupełnianie uszkodzonych fragmentów sztukaterii. 
Wykonywanie  kopii  detali  sztukatorskich  na  podstawie  dokumentacji 
rysunkowej i fotograficznej. 
Wykonywanie 

rekonstrukcji 

elementów 

i 

detali 

sztukatorskich  

z zachowaniem stylu architektonicznego i walorów artystycznych. 
Zapobieganie powstawaniu wad i uszkodze

ń

 wyrobów sztukatorskich. 

Stosowanie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy  oraz  ochrony 

ś

rodowiska. 

Ocena jako

ś

ci wykonania prac. 

 
11.  Transport, 

składowanie 

i 

magazynowanie 

materiałów 

kamiennych i wyrobów kamieniarskich 

Wykonywanie 

czynno

ś

ci 

zwi

ą

zanych 

z 

transportem 

poziomym  

i pionowym materiałów kamiennych.  
Przygotowywanie powierzchni magazynowej do składowania materiałów 
kamiennych. 
Przygotowywanie  powierzchni  magazynowej  do  przechowywania 
materiałów kamiennych i wyrobów kamieniarskich. 
Obsługa  urz

ą

dze

ń

  i  sprz

ę

tu  do  transportu  materiałów  kamiennych 

i wyrobów kamieniarskich. 
 

47 

 

12.  Sporz

ą

dzanie szablonów i przeciwszablonów 

Dobieranie  materiałów,  narz

ę

dzi  i  sprz

ę

tu  do  wykonania  szablonów  

i przeciwszablonów. 
Przenoszenie rysunku  szablonu na materiał trwały. 
Wyznaczanie punktów załama

ń

 profilu szablonu. 

Trasowanie linii profilowej szablonu. 
Wycinanie  szablonu i przeciwszablonu. 
Obróbka kraw

ę

dzi profilowej szablonu i przeciwszablonu. 

 
13.  Dobieranie  materiałów  kamiennych  do  wykonania  okre

ś

lonych 

wyrobów 

Dobieranie  materiałów  skalnych  i  półfabrykatów  kamiennych  do 
wykonania okre

ś

lonych prac kamieniarskich. 

Dobieranie  rodzaju,  gatunku  i  twardo

ś

ci  materiałów  kamiennych  do 

wykonania okre

ś

lonych zada

ń

. 

Dobieranie materiałów pomocniczych do realizacji prac kamieniarskich. 
 
14.  Obsługa sprz

ę

tu, maszyn i urz

ą

dze

ń

 

Posługiwanie si

ę

 instrukcjami obsługi maszyn i urz

ą

dze

ń

. 

Ocenianie stanu technicznego narz

ę

dzi, sprz

ę

tu i urz

ą

dze

ń

. 

Obsługa  sprz

ę

tu,  maszyn  i  urz

ą

dze

ń

  z  nap

ę

dem  elektrycznym  

i pneumatycznym. 
Konserwacja narz

ę

dzi, sprz

ę

tu i urz

ą

dze

ń

. 

 
15.  Obróbka 

r

ę

czna 

materiałów 

kamiennych 

i 

wyrobów 

kamieniarskich 

Organizacja stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii. 
Wyposa

Ŝ

anie stanowisk pracy w materiały, narz

ę

dzia i sprz

ę

t. 

Organizacja stanowisk r

ę

cznej obróbki materiałów kamiennych.  

Posługiwanie si

ę

 przyrz

ą

dami pomiarowymi i traserskimi. 

Posługiwanie si

ę

 narz

ę

dziami do obróbki r

ę

cznej.  

Wykonywanie  otworów  przelotowych  i  nieprzelotowych  w  materiale 
kamiennym.  
Stosowanie  technik  obróbki  materiałów  kamiennych  i  wyrobów 
kamieniarskich. 
Wyznaczanie  linii  prostych  i  płaszczyzn  na  elementach  kamiennych.  
Wyrównywanie powierzchni kamieni twardych i mi

ę

kkich.  

Wyprowadzanie płaszczyzn obłych za pomoc

ą

 dłut i 

ś

ciernic. 

Obróbka r

ę

czna powierzchni stykowych.  

Wykonywanie elementów łukowych. 
Wykonywanie profili.  
Wykonywanie reliefu wkl

ę

słego i wypukłego.  

Wykonywanie płaskorze

ź

by i rze

ź

by w  kamieniu twardym i mi

ę

kkim.   

48 

 

16.  Obróbka  mechaniczna  materiałów  kamiennych  i  wyrobów 

kamieniarskich 

Organizacja stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii. 
Wyposa

Ŝ

anie stanowisk pracy w narz

ę

dzia, elektronarz

ę

dzia, przyrz

ą

dy,  

materiały i sprz

ę

t. 

Organizacja stanowisk mechanicznej obróbki materiałów kamiennych.  
Posługiwanie si

ę

 przyrz

ą

dami pomiarowymi i traserskimi. 

Obróbka  materiału  kamiennego  z  zastosowaniem  elektronarz

ę

dzi  

i narz

ę

dzi pneumatycznych.  

Stosowanie  technik  mechanicznej  obróbki  materiałów  kamiennych  
i wyrobów kamieniarskich. 
Wyznaczanie  linii  prostych,  płaszczyzn  i  k

ą

tów  na  elementach 

kamiennych.  
Obróbka  prostych, wkl

ę

słych i wypukłych płaszczyzn kamiennych.  

Wykonywanie elementów łukowych.  
Wykonywanie profili przelotowych, dobitych i zagierowanych.  
 
17.  Wykonywanie modeli i replik wyrobów kamieniarskich 
Wykonanie modeli w glinie. 

Ś

ci

ą

ganie odcisków z wyrobów kamieniarskich. 

Wykonywanie odlewów gipsowych. 
Dobieranie 

bloku 

kamiennego 

do 

wykonania 

repliki 

wyrobu 

artystycznego. 
Wyznaczanie  punktów głównych i pomocniczych  na modelu gipsowym. 
Przenoszenie punktów z modelu na blok kamienny.  
Artystyczne opracowanie powierzchni repliki wyrobu. 
Wykonywanie detali architektonicznych. 
Nacinanie szlaków kierunkowych na kamieniu. 
Wykuwanie nadkładu  z powierzchni obrabianego materiału kamiennego. 
 
18.  Wykonywanie napisów na materiale kamiennym 
Dobieranie  materiałów,  narz

ę

dzi  i  sprz

ę

tu  do  wykonania  napisów.  

Przygotowywanie 

powierzchni 

kamienia 

do 

wykonania 

napisu. 

Przenoszenie tre

ś

ci napisu na przygotowan

ą

  powierzchni

ę

 kamienn

ą

. 

Wykonywanie napisów technik

ą

 reliefu wkl

ę

słego i wypukłego. 

Fakturowanie powierzchni materiału kamiennego.  
Cyzelowanie liter.  
Barwienie, złocenie i srebrzenie napisów. 
 
19.  Naprawa materiałów kamiennych i wyrobów kamieniarskich 
Szpachlowanie rys na powierzchni obrobionego materiału kamiennego. 
Sklejanie p

ę

kni

ęć

 bloku kamiennego. 

Wypełnianie przypowierzchniowych p

ę

kni

ęć

 materiału kamiennego. 

49 

 

Usuwanie gniazd rakowych metod

ą

 wykuwania i grotowania. 

Wypełnianie ubytków kamienia. 
Wycinanie, grotowanie i czopowanie otworów.  

 

Ś

rodki dydaktyczne 

Surowce, materiały, półfabrykaty. 
Próbki surowców, materiałów i elementów prefabrykowanych. 
Materiały pomocnicze. 
Materiały i przybory do stosowania technik zdobniczych. 
Podstawowe narz

ę

dzia 

ś

lusarskie i ciesielskie. 

Modele do zdejmowania form.  
Formy do odlewów. 
Narz

ę

dzia i sprz

ę

t do obróbki elementów sztukatorskich i kamieniarskich. 

Stoły sztukatorskie. Stoły do robót ci

ą

gnionych. 

Stoły, stołki, koziołki kamieniarskie. 
Kawalety rze

ź

biarskie. 

Stoliki

 

i szafki narz

ę

dziowe. 

Wyroby sztukatorskie i kamieniarskie. 
Receptury sporz

ą

dzania zapraw, smarówek, impregnatów.  

Instrukcje obsługi maszyn i urz

ą

dze

ń

. 

Fotografie, ilustracje, rysunki, plansze tematyczne. 
Filmy dydaktyczne z zakresu prac sztukatorskich i kamieniarskich. 
Regulaminy pracy. 
Katalogi, 

prospekty 

materiałów 

oraz 

wyrobów 

sztukatorskich  

i kamieniarskich. 
Wzorniki liternictwa. 
Dokumentacja techniczna i technologiczna. 
Przykłady 

dokumentacji 

inwentaryzacyjnej 

detali 

i 

dekoracji 

architektonicznych. 
Dokumentacja  fotograficzna. 
Zestawy szablonów i przeciwszablonów. 
Modele  sztuki  u

Ŝ

ytkowej,  rzemiosła  artystycznego,  płaskorze

ź

by  

i rze

ź

by. 

Stanowisko warsztatu 

ś

lusarskiego. 

Elektronarz

ę

dzia. Narz

ę

dzia pneumatyczne.  

Ś

rodki transportu poziomego i pionowego.  

Rusztowania murarskie. 
Przyrz

ą

dy  kontrolno-pomiarowe. 

Przepisy  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpo

Ŝ

arowej  

i przeciwpora

Ŝ

eniowej. 

Przepisy dotycz

ą

ce ochrony 

ś

rodowiska. 

 

 

50 

 

Uwagi o realizacji 

Celem  realizacji  programu  przedmiotu  Zaj

ę

cia  praktyczne  jest 

poznanie  przez  uczniów  ró

Ŝ

nych  form  pracy  oraz  opanowanie  

umiej

ę

tno

ś

ci niezb

ę

dnych do wykonywania zawodu.

  

Zaj

ę

cia  powinny  by

ć

  organizowane  w  pracowni  sztukatorstwa 

artystycznego, 

pracowni 

kamieniarstwa 

artystycznego, 

Centrach 

Kształcenia  Praktycznego,  Centrach  Kształcenia  Ustawicznego  oraz 
przedsi

ę

biorstwach 

produkcyjno-usługowych 

na 

odpowiednio 

wyposa

Ŝ

onych stanowiskach pracy.  

Program  zaj

ęć

  praktycznych  powinien  by

ć

  realizowany  w  korelacji  

z  tematyk

ą

  przedmiotu  Technologia  sztukatorstwa  i  kamieniarstwa. 

Uczniowie powinni pracowa

ć

  w grupie 15-osobowej, a w miar

ę

 potrzeb  

z podziałem na mniejsze zespoły.    

W  trakcie  realizacji  programu  wskazane  jest  stosowanie  metod: 

pokazu z wyja

ś

nieniem, pokazu z instrukta

Ŝ

em, 

ć

wicze

ń

 praktycznych. 

Pierwsze zaj

ę

cia w ka

Ŝ

dym roku nauki nale

Ŝ

y przeznaczy

ć

 na 

omówienie regulaminu obowi

ą

zuj

ą

cego w pracowniach, przepisów 

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej  

i przeciwpora

Ŝ

eniowej. Uczniowie powinni opanowa

ć

 sposoby udzielania 

pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.   

Przed  przyst

ą

pieniem  do  realizacji  zada

ń

  praktycznych  konieczne 

jest  zapoznanie  uczniów  z  regulaminem  pracowni,  przepisami 
obowi

ą

zuj

ą

cymi 

na 

poszczególnych 

stanowiskach 

pracy 

oraz 

u

ś

wiadomienie 

uczniom 

potencjalnych 

zagro

Ŝ

e

ń

 

zwi

ą

zanych  

z  wykonywan

ą

  prac

ą

.  Niezb

ę

dne  jest  równie

Ŝ

  zapoznanie  uczniów  ze 

sposobem  posługiwania  przyrz

ą

dami  i  narz

ę

dziami  oraz  z  zasadami 

obsługi maszyn i urz

ą

dze

ń

.  

Wykonywanie  przez  uczniów  zada

ń

  praktycznych  powinno  by

ć

 

poprzedzone  pokazem  wykonania  poszczególnych  operacji  oraz 
obja

ś

nieniem  sposobu  ich  wykonania.  Szczególn

ą

  uwag

ę

  nale

Ŝ

y 

zwraca

ć

  na  organizacj

ę

  stanowiska  pracy,  dobór  oraz  posługiwanie  si

ę

 

narz

ę

dziami,  wykonanie  pracy  zgodnie  z  dokumentacj

ą

  techniczn

ą

 

i  technologiczn

ą

,  przestrzeganie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny 

pracy, ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska.  

Stanowiska  prac  sztukatorskich  i  kamieniarskich  powinny  by

ć

 

wyposa

Ŝ

one  w  materiały,  narz

ę

dzia,  sprz

ę

t  i 

ś

rodki  dydaktyczne. 

Uczniowie  powinni  korzysta

ć

  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł  informacji,  jak:  normy, 

instrukcje, poradniki, dokumentacja techniczna i technologiczna. 

Szczególn

ą

 uwag

ę

 nale

Ŝ

y zwraca

ć

 na u

Ŝ

ytkowanie specjalistycznych 

maszyn  i  narz

ę

dzi  oraz  kształtowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  wykorzystywania 

zdobytej wiedzy w sytuacjach typowych i problemowych.  

W  trakcie  zaj

ęć

  praktycznych  nale

Ŝ

y  kształtowa

ć

  takie  postawy 

uczniów, 

jak: 

odpowiedzialno

ść

 

za 

wyniki 

swojej 

pracy  

51 

 

i  współpracowników,  przestrzeganie  dyscypliny  i  porz

ą

dku  w  miejscu 

pracy,  racjonalne  gospodarowanie  materiałami  i  energi

ą

,  poszanowanie 

powierzonego mienia. 

Proponuje  si

ę

  nast

ę

puj

ą

cy  podział  godzin  na  realizacj

ę

  działów 

tematycznych: 
 

 

 

Lp. 

Działy tematyczne 

Orientacyjna 

liczba godzin 

1.   Zaj

ę

cia wprowadzaj

ą

ce 

    8 

2.   Przestrzeganie przepisów bezpiecze

ń

stwa pracy 

oraz wymaga

ń

 ergonomii 

  12 

3.   Wykonywanie wyrobów ci

ą

gnionych 

  36 

4.   Wykonywanie modeli

 

  24 

5.   Wykonywanie form sztukatorskich

 

  42 

6.   Wykonywanie odlewów

 

  36 

7.   Monta

Ŝ

 sztukaterii

 

  

32 

8.   Wykonywanie polichromii i patyn 

  42 

9.   Wykonywanie stiuków

 

  40 

10.   Naprawa uszkodze

ń

 sztukaterii 

  42 

11.   Transport, składowanie i magazynowanie 

materiałów kamiennych i wyrobów kamieniarskich 

  16 

12.   Sporz

ą

dzanie szablonów i przeciwszablonów  

  14 

13.   Dobieranie materiałów kamiennych do wykonania 

okre

ś

lonych wyrobów  

  21 

14.   Obsługa sprz

ę

tu, maszyn i urz

ą

dze

ń

 

  24 

15.   Obróbka r

ę

czna materiałów kamiennych i wyrobów 

kamieniarskich  

  60 

16.   Obróbka mechaniczna materiałów kamiennych 

i wyrobów kamieniarskich 

  36 

17.   Wykonywanie modeli i replik wyrobów 

kamieniarskich 

  42 

18.   Wykonywanie napisów na materiale kamiennym 

  32    

19.   Naprawa materiałów kamiennych i wyrobów 

kamieniarskich 

  21 

                                                                       Razem 

580 

  

 

Zamieszczony  w  tabeli  orientacyjny  podział  godzin  na  realizacj

ę

 

poszczególnych  działów  tematycznych  dotyczy  procesu  kształcenia 
w  czteroletnim  technikum  dla  młodzie

Ŝ

y.  Nauczyciel  mo

Ŝ

e  dokonywa

ć

 

zmian w zale

Ŝ

no

ś

ci od aktualnych potrzeb edukacyjnych.  

 

52 

 

Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  powinno  odbywa

ć

  si

ę

 

zgodnie z przyj

ę

tymi kryteriami. 

Kontrola  i  ocena  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  powinna  dotyczy

ć

  przede 

wszystkim poziomu opanowania przez uczniów umiej

ę

tno

ś

ci okre

ś

lonych 

w szczegółowych celach kształcenia. 
Ocena osi

ą

gni

ęć

 uczniów mo

Ŝ

e by

ć

 dokonywana za pomoc

ą

: 

−

  obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zada

ń

,  

−

  sprawdzianów 

praktycznych 

z  zadaniami 

typu 

próba 

pracy 

zaopatrzonymi w kryteria oceny i schemat punktowania. 

Przed  przyst

ą

pieniem  do  realizacji  zada

ń

  praktycznych  nale

Ŝ

y  dokona

ć

 

oceny  poziomu  wiedzy  i  umiej

ę

tno

ś

ci  uczniów,  niezb

ę

dnych  do  ich 

wykonania.  
W trakcie oceniania umiej

ę

tno

ś

ci  uczniów nale

Ŝ

y zwraca

ć

 uwag

ę

 na: 

−

  organizacj

ę

 stanowiska pracy, rozmieszczenie materiałów, narz

ę

dzi 

    i sprz

ę

tu,  

−

  dobór 

ś

rodków ochrony indywidualnej, 

−

  posługiwanie si

ę

 dokumentacj

ą

 techniczn

ą

 i technologiczn

ą

,  

−

  dobór materiałów, narz

ę

dzi, urz

ą

dze

ń

 i aparatury pomiarowej, 

−

  posługiwanie si

ę

 instrukcjami,  

−

  ocen

ę

 stanu technicznego narz

ę

dzi, 

−

  posługiwanie si

ę

 narz

ę

dziami i sprz

ę

tem,  

−

  obsług

ę

 maszyn i urz

ą

dze

ń

, 

−

  przestrzeganie kolejno

ś

ci wykonania zada

ń

, 

−

  zachowanie porz

ą

dku na stanowisku pracy, 

−

  konserwacj

ę

 oraz zabezpieczanie narz

ę

dzi i sprz

ę

tu, 

−

  jako

ść

 wykonania pracy, 

−

  przestrzeganie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska. 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  powinno  odbywa

ć

  si

ę

  

w trakcie i na zako

ń

czenie realizacji programu przedmiotu. 

W  ko

ń

cowej  ocenie  pracy  uczniów  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dnia

ć

  jako

ść

 

wykonania zada

ń

 oraz wyniki stosowanych sprawdzianów praktycznych.  

 

 
 
 
 
 

53 

 

J

Ę

ZYK OBCY ZAWODOWY 

 

Szczegółowe cele kształcenia  

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 (słuchacz) powinien umie

ć

:

  

−−−−

  skorzysta

ć

 ze specjalistycznych słowników obcoj

ę

zycznych, 

−−−−

  posłu

Ŝ

y

ć

  si

ę

  podstawow

ą

  terminologi

ą

  dotycz

ą

c

ą

  sztukatorstwa 

i kamieniarstwa artystycznego, 

−−−−

  udzieli

ć

 informacji dotycz

ą

cych rodzaju działalno

ś

ci przedsi

ę

biorstwa, 

−−−−

  skorzysta

ć

 z obcoj

ę

zycznej dokumentacji technicznej, 

−−−−

  posłu

Ŝ

y

ć

 si

ę

 obcoj

ę

zyczn

ą

  instrukcj

ą

 obsługi maszyn i urz

ą

dze

ń

, 

−−−−

  skorzysta

ć

  z  norm,  katalogów  i  poradników  opracowanych  w  j

ę

zyku  

obcym, 

−−−−

  zredagowa

ć

  podstawowe  rodzaje  pism  dotycz

ą

cych  działalno

ś

ci 

zawodowej, 

−−−−

  przetłumaczy

ć

 krótki obcoj

ę

zyczny tekst o tematyce specjalistycznej, 

−−−−

  sporz

ą

dzi

ć

 zapotrzebowanie na materiały, narz

ę

dzia i sprz

ę

t, 

−−−−

  przygotowa

ć

 dokumentacj

ę

 zwi

ą

zan

ą

 z podejmowaniem pracy, 

−−−−

  przetłumaczy

ć

 tekst pisma słu

Ŝ

bowego, zarz

ą

dzenia, komunikatu, 

−−−−

  posłu

Ŝ

y

ć

  si

ę

  instrukcjami  i  specjalistycznym  oprogramowaniem 

komputerowym, 

−−−−

  skorzysta

ć

 z obcoj

ę

zycznych 

ź

ródeł informacji o zawodzie. 

 

Materiał nauczania 

Zasady korzystania ze słowników obcoj

ę

zycznych. 

Specjalistyczna  terminologia  z  zakresu  sztukatorstwa  i  kamieniarstwa 
artystycznego. 
Charakterystyka 

działalno

ś

ci 

przedsi

ę

biorstwa 

sztukatorskiego  

i kamieniarskiego. 
Terminologia 

dotycz

ą

ca 

wytwórczej 

i 

usługowej 

działalno

ś

ci 

przedsi

ę

biorstwa, zada

ń

 i procesów pracy.  

Zasady korzystania z dokumentacji technicznej.  
Skróty i oznaczenia stosowane w dokumentacji technicznej.  
Zasady  sporz

ą

dzania  i  prowadzenia  korespondencji  w  sprawach 

zawodowych. 
Zasady prowadzenia rozmowy bezpo

ś

redniej i telefonicznej.  

Zasady wydawania i potwierdzania zlece

ń

 oraz przyjmowania zamówie

ń

. 

Zasady porozumiewania si

ę

 ze współpracownikami i kontrahentami. 

Dokumentacja  zwi

ą

zana  z  podejmowaniem  pracy  i  prowadzeniem 

działalno

ś

ci gospodarczej. 

 
 
 

54 

 

Ć

wiczenia: 

•

  Odczytywanie obcoj

ę

zycznej dokumentacji technicznej. 

•

  Tłumaczenie podstawowych elementów dokumentacji technicznej. 

•

  Sporz

ą

dzanie zapotrzebowania na surowce, materiały i sprz

ę

t. 

•

  Tłumaczenie krótkiego tekstu specjalistycznego. 

•

  Tłumaczenie  podstawowych  elementów  instrukcji  i  dokumentacji 

technicznej z j

ę

zyka obcego na j

ę

zyk polski. 

•

  Tłumaczenie terminów i zwrotów stosowanych w instrukcjach obsługi 

maszyn i urz

ą

dze

ń

. 

•

  Tłumaczenie  terminów  i  zwrotów  dotycz

ą

cych  specjalistycznego 

oprogramowania komputerowego.  

•

  Wyszukiwanie oraz pozyskiwanie informacji o zawodzie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne 

Programy komputerowe. 
Przykłady obcoj

ę

zycznej dokumentacji technicznej. 

Normy, katalogi. 
Przykłady obcoj

ę

zycznych instrukcji obsługi maszyn i urz

ą

dze

ń

. 

Obcoj

ę

zyczne instrukcje obsługi programów komputerowych. 

Nagrania przykładowych tekstów specjalistycznych. 
Filmy dydaktyczne w wersji obcoj

ę

zycznej. 

Prezentacje multimedialne. 

 

 Uwagi o realizacji  

  Celem  realizacji  programu  przedmiotu  jest  opanowanie  przez 

uczniów  umiej

ę

tno

ś

ci  posługiwania  si

ę

  j

ę

zykiem  obcym  na  poziomie 

wspomagaj

ą

cym wykonywanie zada

ń

 zawodowych.  

Wskazane jest, 

Ŝ

eby j

ę

zykiem obcym zawodowym był j

ę

zyk niemiecki 

lub  angielski.  Decyzj

ę

  w  tej  sprawie  podejmuje  szkoła  kształc

ą

ca 

w zawodzie. 

Program  przedmiotu  powinien  by

ć

  realizowany  w  pracowni  j

ę

zyka 

obcego w grupie licz

ą

cej do 15 uczniów, a w miar

ę

 potrzeb z podziałem 

na zespoły 3-5 osobowe.   

Pracownia  j

ę

zyka  obcego  powinna  by

ć

  wyposa

Ŝ

ona  w  niezb

ę

dne  

ś

rodki  dydaktyczne.  Uczniowie  powinni  korzysta

ć

  z  obcoj

ę

zycznych 

ź

ródeł  informacji,  jak:  normy,  instrukcje,  poradniki,    dokumentacja 

techniczna, czasopisma specjalistyczne, Internet.  

Przed  przyst

ą

pieniem  do  realizacji  programu  nale

Ŝ

y  przeprowadzi

ć

 

test kompetencji j

ę

zykowych do oceny poziomu umiej

ę

tno

ś

ci uczniów. 

Szczególn

ą

  uwag

ę

  nale

Ŝ

y  zwraca

ć

  na  opanowanie  podstawowych 

umiej

ę

tno

ś

ci  porozumiewania  si

ę

  w  j

ę

zyku  obcym  oraz    korzystania  

z obcoj

ę

zycznych 

ź

ródeł informacji o zawodzie. 

55 

 

Wykonywanie 

ć

wicze

ń

  zamieszczonych  w  programie  oraz 

ć

wicze

ń

 

opracowanych przez nauczyciela wpływa na efektywn

ą

 realizacj

ę

 celów  

kształcenia. 

Wskazane  jest  stosowanie  metod  nauczania:  dyskusji  dydaktycznej, 

inscenizacji, gier dydaktycznych, 

ć

wicze

ń

 praktycznych. 

Terminy i zwroty obcoj

ę

zyczne dotycz

ą

ce procesu pracy powinny by

ć

 

opanowane  przez  uczniów  w  stopniu  umo

Ŝ

liwiaj

ą

cym  ich  zastosowanie 

we wła

ś

ciwym kontek

ś

cie.  

Szczególn

ą

  uwag

ę

  nale

Ŝ

y  zwraca

ć

  na  precyzyjne  tłumaczenie 

istotnych  elementów  dokumentacji  technicznej,  odczytywanie  oraz 
tłumaczenie  skrótów  i  oznacze

ń

.  Pozwoli  to  na  unikni

ę

cie  problemów  

i nieporozumie

ń

 w trakcie realizacji zada

ń

 zawodowych. 

Bardzo  wa

Ŝ

ne  jest  wdra

Ŝ

anie  uczniów  do  systematycznego 

korzystania    ze  słowników,  encyklopedii,  leksykonów  i  innych 
obcoj

ę

zycznych materiałów 

ź

ródłowych.  

Program  powinien  by

ć

  realizowany  w  ko

ń

cowym  etapie  kształcenia  

w zawodzie w korelacji z tematyk

ą

 innych przedmiotów.  

Opanowanie  podstawowych  umiej

ę

tno

ś

ci  z  zakresu  j

ę

zyka    obcego 

zawodowego ułatwi  absolwentom szkoły wej

ś

cie na polski i zagraniczny 

rynek pracy. 

 

Propozycje metod sprawdzania i oceny osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Ocena  poziomu  j

ę

zykowych  kompetencji  uczniów  powinna  by

ć

 

dokonywana  na  pocz

ą

tku  realizacji  programu  przedmiotu,  zgodnie  

z przyj

ę

tymi kryteriami. 

Podstawowym  kryterium  oceny  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  jest  poziom 

opanowania  umiej

ę

tno

ś

ci  okre

ś

lonych  w  szczegółowych  celach 

kształcenia. 

Kontrola  i  ocena  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  mo

Ŝ

e  by

ć

  dokonywana  za 

pomoc

ą

:  

−−−−

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

−−−−

  testów  osi

ą

gni

ęć

  szkolnych  z  zadaniami  otwartymi  i  zamkni

ę

tymi, 

dotycz

ą

cymi  mi

ę

dzy  innymi  tłumaczenia  terminów  i  zwrotów 

obcoj

ę

zycznych oraz krótkich tekstów specjalistycznych, 

−−−−

  obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

Zadania  sprawdzaj

ą

ce  powinny  by

ć

  ukierunkowane  na  rozumienie 

przeczytanego  lub  wysłuchanego  tekstu  oraz    praktyczne  zastosowanie 
terminów i zwrotów obcoj

ę

zycznych. 

W trakcie oceniania pracy uczniów nale

Ŝ

y zwraca

ć

 uwag

ę

 na: 

−−−−

  sporz

ą

dzanie  ró

Ŝ

nego  rodzaju  pism  dotycz

ą

cych  realizowanych 

zada

ń

 oraz działalno

ś

ci zawodowej, 

−−−−

  tłumaczenie krótkiego obcoj

ę

zycznego tekstu,