PLAN

ść

•

Aktywność

•

Rozwój struktury 

ś i

czynności

•

Zabawa

P

l d  

 

•

Poglądy na 
zabawę

•

Rodzaje zabawy

•

Rodzaje zabawy

•

Twórczość artystyczna

Aktywność

y

y

Stan, podstawowa cecha organizmów żywych;

y

Elementarną jednostką aktywności jest czynność

ą j

ą

y

j

y

y

Aktywność – z jednej strony  jest warunkiem procesów 

y

Aktywność z jednej strony  jest warunkiem procesów 
rozwojowych, z drugiej rodzaj i forma aktywności  są 
przejawem rozwoju jednostki. Już w okresie 

p

j

j j

prenatalnym struktury kształtują się pod wpływem 
aktywności płodu (np. ruchy kończyn, połykanie).

y

p

p

y

y

p y

y

Rozwojowi służy przede wszystkim taka aktywność, 

Rozwojowi służy przede wszystkim taka aktywność, 
która jest próbą wykraczanie poza posiadane 
możliwości, ponieważ może wystąpić proces akomodacji 

, p

y ąp p

j

decydujący o jakościowych zmianach rozwojowych.

k

ś

Formy aktywności

Okresy rozwojowe

Formy aktywności

Wczesne i średnie 
dzieciństwo

Zabawa

Późne dzieciństwo, 
adolescencja

Nauka, zabawa

adolescencja

Dorosłość

Praca, nauka, zabawa

Kierunki rozwoju struktury czynności 

Kierunki rozwoju struktury czynności 

OD STRUKTURY

DO STRUKTURY

OD STRUKTURY

DO STRUKTURY

Wyłącznie prosta

Prosta i złożona z powiązanych 
elementów

elementów

Niepełna, luki i przerwy między 
składnikami

Pełna

Mało skuteczna funkcjonalnie

Efektywna, prowadząca do 
pożądanego wyniku

Nieekonomiczne, występują zbędne 
ogniwa

Ekonomiczna, elementy konieczne 
ze względu na cel czynności

Nieciągła, słabe związki logiczne 

i d

l

i

Zwarta, spójna i logiczna

między elementami 

Zabawa

Zabawa

y

Definicja zabawy wg Betelheima  czynności 

y

Definicja zabawy wg Betelheima, czynności 
zabawowe to takie

w których nie obowiązują żadne reguły poza tymi  jakie 

„w których nie obowiązują żadne reguły poza tymi, jakie 

bawiący się sami sobie nałożyli i w których nie dąży się 
do żadnego zamierzonego rezultatu końcowego w 

do żadnego zamierzonego rezultatu końcowego w 
zewnętrznej rzeczywistości.”

Poglądy na zabawę

KONCEPCJE KLASYCZNE

y

Teoria nadmiaru energii (F. Schiller, H. Spencer)

y

Teoria rekreacji i relaksacji (M. Lazarus, G. Patrick)

y

Teoria ćwiczeń przygotowawczych (K. Groos)

k

l

(

) (G

ll)

y

Teoria rekapitulacji (atawizmu) (G. Hall)

KONCEPCJE XX WIEKU

T

i  

h

lit

 (Z  F

d  A  F

d  M  Kl i  E  

y

Teorie psychoanalityczne (Z. Freud, A. Freud, M. Klein, E. 
Erikson)

y

Koncepcje poznawcze (J  Piaget funkcja symboliczna)

Koncepcje poznawcze (J. Piaget funkcja symboliczna)

y

Koncepcje kulturowo –społeczne (L. Wygotski)

WSPÓŁCZESNE POGLĄDY

Ą

y

Koncepcje behawiorystyczne (model pobudzenia, M. Ellis)

y

Koncepcje poznawcze (B. Sutton‐ Smith, J. Bruner)

p j p

y

Koncepcje antropologiczne  (M. Tyszkowa)

Rodzaje zabaw

Ze względu na poziom 

k

ś i

aktywności

y

Dowolne – podejmowane z 
i i j t

 d i k  i  łk

i i  

Ze względu na poziom 

uspołecznienia

inicjatywy dziecka i całkowicie 
samodzielne

y

Kierowane  przez opiekuna  

y

Zabawy samotne

y

Obserwowanie

y

Kierowane – przez opiekuna, 
starsze rodzeństwo

Ze względu na liczbę dzieci 

y

Zabawy równoległe

y

Asocjacyjne 

Ze względu na liczbę dzieci 

biorących udział w zabawie

y

Indywidualne, samotne

y

Zbiorowe

y

Zespołowe

dy dua e, sa ot e

y

Grupowe

Ze względu na przebieg zabawy

y

Zabawy chaotyczne i otwarte,

y

Zabawy planowane i zamknięte

Zabawa poznawcza

y

Zabawa, w której dziecko ujawnia swoje zdolności 
poznawcze i poziom rozwoju;

• Powtarzający się ruch z wykorzystaniem 

Z b

 f

k j

l

Powtarzający się ruch z wykorzystaniem 
przedmiotów lub bez np. toczenie piłki

Zabawa funkcjonalna

• Manipulowanie przedmiotami w celu 

skonstruowania czegoś lub stworzenia

Zabawa 

konstrukcyjna

• Stwarzanie wymyślonej sytuacji, aby zaspokoić 

indywidualne pragnienia i potrzeby dziecka

Zabawa dramatyczna 

„na niby”

y

• Jakakolwiek aktywność z występowaniem 

Gry z regułami

reguł, strukturą działania i celem

Gry z regułami

d

b

Rodzaje zabaw

Zabawy 

manipulacyjne

Zabawy 

tematyczne

Zabawy 

konstrukcyjne

Gry i zabawy z 

regułami

Zabawy manipulacyjne

y

p

yj

y

Początkowo manipulacje związane są z własnym ciałem 

dziecka, czynności ruchowe prowadzące do zmiany położenia 

ciała lub przemieszczenia się w przestrzeni

ciała lub przemieszczenia się w przestrzeni.

y

Manipulacje:

Manipulacje:

y

Niespecyficzne – proste poszukiwanie przedmiotem, 

przekładanie przedmiotu z ręki do ręki, wymachiwanie 

przedmiotem w powietrzu;

przedmiotem w powietrzu;

y

Specyficzne (od 2 r. ż.) – otwieranie i zamykanie pudełka, 

wkładanie mniejszych przedmiotów do większych, mieszanie 

d

ó

k

przedmiotów w garnuszku.

y

Zabawy manipulacyjne prowadzą do prostych zabaw 

y

Zabawy manipulacyjne prowadzą do prostych zabaw 

konstrukcyjnych.

Zabawy tematyczne

y

(zabawy w role = fikcyjne = twórcze = symboliczne).

y

Początkowo mają charakter naśladowczy i odtwórczy  

y

Początkowo mają charakter naśladowczy i odtwórczy. 

y

Dziecko wykonuje oddzielne czynności imitujące fragmenty zajęć 
dorosłych. Działania są stereotypowe i mało urozmaicone.

y

Tematy zabaw związane z doświadczeniem codziennym dziecka : 
dom, sklep, lekarz, a także zabawy z udziałem postaci z bajek.

Zmiany w obrębie zabaw tematycznych

:

y

Od pojedynczych, stereotypowo wykonywanych czynności do 

Od pojedynczych, stereotypowo wykonywanych czynności do 
czynności o zróżnicowanym przebiegu;

y

Od odtwórczych do twórczych;

y

Od indywidualnych do zespołowych;

y

Od ograniczonej komunikacji między bawiącymi się dziećmi do 
udziału języka i mowy w przebiegu zabawy (mowa stwarza pozory, 

udziału języka i mowy w przebiegu zabawy (mowa stwarza pozory, 
że coś się dzieje, przemija, nadaje logiczny charakter zabawie).

Zabawy konstrukcyjne

Zabawy konstrukcyjne

y

Rozwijają się w wieku przedszkolnym  Do 4‐5 roku życia 

y

Rozwijają się w wieku przedszkolnym. Do 4‐5 roku życia 
dzieci zestawiają razem przedmioty bez z góry przyjętego 
planu.

y

Powyżej 5 roku życia oprócz samorzutnych zabaw 
konstrukcyjnych pojawiają się zabawy polegające na 
układaniu elementów według wzoru

układaniu elementów według wzoru.

Zmiany w przebiegu zabaw konstrukcyjnych

:

Zmiany w przebiegu zabaw konstrukcyjnych

:

y

Od spontanicznie podejmowanych do planowanych;

y

Od prostych konstrukcji do coraz bardziej skomplikowanych;

p

y

j

j

p

y ;

y

Od samej czynności budowania i burzenia do skupienia się na 
wyniku konstrukcji;

y

Nowe formy zabawy np. majsterkowanie;

Gry i zabawy z regułami 

y

y

g

y

Są to gry i zabawy zespołowe polegające na 

y

Są to gry i zabawy zespołowe polegające na 
współzawodnictwie odbywającym się według 
ustalonych reguł.

ustalonych reguł.

TWÓRCZOŚĆ ARTYSTYCZNA

TWÓRCZOŚĆ ARTYSTYCZNA

Twórczość plastyczna 

S. Szuman wyróżnił następujące kryteria rysunków dziecięcych:

y

Umiejętność graficznego i kolorystycznego ukształtowania 

ję

g

g

y y

g

budowy i wyglądu przedmiotów;

y

Zainteresowanie i emocje wyrażające się w przedstawieniu 

fi

graficznym;

y

Przejrzystość i zwięzłość kompozycji.

Stadia rozwoju wg. S. Szumana:

y

Stadium bazgrot;

y

Stadium bazgrot;

y

Stadium schematu uproszczonego;

y

Stadium schematu wzbogaconego;

y

Stadium schematu wzbogaconego;

T ó

  k

ść  ł

 d i i  b j

j  

i  

y

Twórcza aktywność słowna dzieci obejmuje tworzenie 
neologizmów, monologowanie spontaniczne i 
sprowokowane oraz dialogi podczas zabaw i 

sprowokowane oraz dialogi podczas zabaw i 
opowiadania bajek.

y

Twórczość literacka – dominuje w okresie adolescencji: 

i

i  

i t ikó   i

 bl

ó  T ó

ść 

pisanie pamiętników, wierszy, blogów. Twórczość 
literacka w tym okresie jest wyrazem buntu oraz silnych 
przeżyć emocjonalnych związanych z przeżywaniem 

przeżyć emocjonalnych związanych z przeżywaniem 
pierwszych związków romantycznych oraz 
konstruowaniem idealnych koncepcji świata i własnego 

konstruowaniem idealnych koncepcji świata i własnego 
życia.