Arkadiusz Olech

Jak testujemy obiektywy?

1. Metody pracy

Główną część testu stanowi sesja zdjęciowa z udziałem tablicy testowej zgodnej z

normą ISO 12233. Tablica taka została zaprojektowana przez Stephena H. Westina z

Cornell Unniversity, a następnie lekko zmodyfikowana na potrzeby serwisu

Optyczne.pl. Zdjęcia tablicy testowej odbywają się w ściśle kontrolowanych wa-

runkach studyjnych. Stosujemy się do następujących zasad:

A.

Zdjęcia wykonywane są lustrzanką cyfrową średniej lub wysokiej klasy z

matrycą 8-15 MPix w przypadku obiektywów niepełnoklatkowych (Canon

20/50D, Nikon D200, Pentax K10D/K20D, Sony A100, Olympus E-3), a w

przypadku obiektywów pełnoklatkowych aparatami z matrycami klasy 18-24

Mpix (Canon 1Ds MkIII, Leica M9, Nikon D3x, Sony A850/A900).

B.

Aparat jest umieszczony na stabilnym statywie.

C.

Migawka jest wyzwalana za pomocą elektronicznego wężyka spustowego

lub pilota.

D.

Zdjęcia są wykonywane z włączoną opcją wstępnego podnoszenia lustra.

E.

Zdjęcia są zapisywane jednocześnie w formacie RAW i w JPG najlepszej roz-

dzielczości.

F.

Czułość aparatu jest ustawiona na ISO 100 lub ISO 200.

G.

Tablica jest oświetlona dwoma profesjonalnymi lampami studyjnymi zawie-

rającymi żarówki o mocy 500 W i dającymi światło o temperaturze barwo-

wej 5000 K.

H.

Balans bieli aparatu jest ustawiony na 5000 K.

I.

Soczewki obiektywu są sprawdzane pod kątem czystości i rys.

J.

Dla każdej wartości przesłony wykonujemy od 5 do 10 ekspozycji w trybie

AF. Obiektyw jest po każdej ekspozycji ponownie przeogniskowany. Dodat-

kowo, dla każdej przysłony wykonujemy od 5 do 10 zdjęć ustawiając ostrość

manualnie. Ze wszystkich zdjęć dla danej przysłony jest wybierane jedno

najlepsze.

Używamy w sumie czterech rozmiarów tablic ISO wydrukowanych na specjalnych

foliach formatu C1, A1, A2 i A3, tak aby sprawdzić funkcjonowanie obiektywów dla

różnych odległości od celu. Wyniki są później uśredniane. Nie dla wszystkich obiek-

tywów daje się użyć wszystkich rozmiarów tablic.

2. Kryteria oceny

A. Budowa i jakość wykonania - oceniamy jak solidna jest obudowa obiektywu,

jak pasuje do aparatu, czy jest poręczna, czy wszystko gładko chodzi, jaką ma

wagę oraz jaki ma bagnet. Opisujemy wygodę pracy pierścieni zmiany ogni-

skowej i manualnego ustawiania ostrości.

B. Rozdzielczość obrazu - Zdjęcie tablicy testowej w formacie RAW jest konwer-

towane (bez żadnego wyostrzania) do bezstratnego formatu PPM/TIFF przy

pomocy programu dcraw. Następnie przy pomocy programu Imatest wyzna-

czamy przebiegi funkcji MTF w zależności od częstości przestrzennej (lpmm i

LW/PH). Rozdzielczość jest mierzona w pionie i poziomie oraz w centrum i na

brzegu kadru (patrz rysunek poniżej).

Pola zaznaczone kolorem czerwonym służą do wyznaczenia wartości MTF50 w

centrum kadru. W przypadku testowania obiektywów niepełnoklatkowych na

matrycach APS-C/DX lub 4/3 jakość obrazu na brzegu pola jest wyznaczana za

pomocą pól oznaczonych kolorem niebieskim (pola oznaczone na zielono nie są

wtedy używane). W przypadku obiektywów pełnoklatkowych testowanych na

pełnej klatce wyznaczamy rozdzielczość odpowiadającą brzegowi detektora APS-

C/DX (pola zielone) oraz brzegowi pełnej klatki (pola niebieskie).

C. Aberacja chromatyczna - Jest ona mierzona (pomiary dotyczą tylko i wyłącz-

nie poprzecznej aberracji chromatycznej) przy pomocy programu Imatest, w

miejscach oddalonych o około 70% od centrum kadru (patrz poniższy rysunek).

Przyjmuje się, że wynik poniżej 0.04% oznacza aberrację niezauważalną, 0.04 -

0.08% małą, 0.09 - 0.14% średnią, 0.15 - 0.20% dużą, a od 0.21% w górę bardzo

dużą.

D. Dystorsja - Jest mierzona przy pomocy programu Imatest z wykorzystaniem

dwóch ukośnych linii z tablicy ISO (patrz poniższy rysunek) oraz niezależnie na

dodatkowej tablicy przygotowanej specjalnie do pomiarów dystorsji (patrz

drugie zdjęcie poniżej). Wyniki są uśredniane.

E. Koma i astygmatyzm - Komę oceniamy poprzez zdjęcia gwiazd lub diody

umieszczanych raz w centrum, a raz w rogu kadru. Astygmatyzm zaś, poprzez

porównanie różnic w poziomych i pionowych wartościach MTF50.

F. Winietowanie - Wykonujemy zdjęcie białej i jednolicie oświetlonej płaszczy-

zny, a potem mierzymy winietowanie (spadek jasności w rogach kadru) przy

pomocy procedury Light Falloff programu Imatest. Spadek jasności jest wyra-

żany w procentach i w wartościach przesłony. Zwykle wykonujemy 4-5 zdjęć

dla każdej wartości przysłony, przy czym między jednym a drugim zdjęciem

aparat jest dodatkowo obracany o kąt 90 stopni. Warto pamiętać, że wartości

procentowe winietowania są podawane zgodnie z definicją programu Imatest i

uwzględniają współczynnik gamma.

G. Odblaski - Wykonujemy zdjęcia pod ostre kontrastowe światło (słońce, księ-

życ, latarnie) i oceniamy jak powłoki antyodbiciowe obiektywu radzą sobie z

niepożądanymi artefaktami świetlnymi.

H. Autofokus - Oceniamy jak cicho i jak szybko pracuje mechanizm ustawiania

ostrości, a także jak często się myli (za pomyłkę uznajemy wynik, w którym

zmierzona wartość MTF50 jest o ponad 20% gorsza od maksymalnej osiągniętej

dla danej wartości przysłony). Sprawdzamy ponadto czy AF ma tendencję

ustawiania ostrości przed czy za właściwym obiektem.

I. Stabilizacja - Ustawiamy aparat w tryb preselekcji czasu ekspozycji i dla każ-

dego czasu ekspozycji, z odpowiedniego zakresu, wykonujemy po 20-50 zdjęć,

zarówno ze stabilizacją włączoną, jak i wyłączoną. Potem, w obu przypadkach,

określamy (stosując takie same kryteria) ilość zdjęć nieudanych. Wykreślając za-

leżność ilości nieudanych zdjęć od czasu ekspozycji (wyrażonego w EV) dosta-

jemy dwie krzywe, których średnia odległość od siebie mówi nam o skuteczno-

ści stabilizacji. Zastosowane kryteria oceny zdjęcia jako nieudanego, nie wpły-

wają na wynik, ważne jest tylko, aby były one takie same w obu przypadkach.