Rynek PTE

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

SYNTEZA

Opracowanie zawiera zestawienie podstawowych informacji dotyczących indywidualnych kont
emerytalnych (IKE) oraz indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego (IKZE)
przygotowane na podstawie danych przekazywanych do Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego

przez instytucje finansowe prowadzące IKE oraz IKZE, tj.:



zakłady ubezpieczeń,



fundusze inwestycyjne zarządzane przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych,



podmioty prowadzące działalność maklerską,



banki,



dobrowolne fundusze emerytalne zarządzane przez powszechne towarzystwa emerytalne.

W przedmiotowym raporcie przedstawiono najistotniejsze zjawiska występujące na rynku IKE

oraz IKZE w I połowie 2014 roku.

Wybrane dane liczbowe dotyczące IKE według stanu na dzień 30 czerwca 2014 roku lub
w I połowie 2014 roku, w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego,

przedstawiają się następująco:



IKE posiadało 816,7 tys. osób (na dzień 30 czerwca 2013 roku 816,3 tys. osób), co
stanowiło 5,2% liczby osób pracujących,



liczba  IKE wśród  osób w  wieku do  30  lat  systematycznie  spada od  2007 roku,  z  poziomu
115,8  tys.  kont  na  koniec  2007  roku  do  poziomu  35,9  tys.  kont  na  koniec  czerwca
2014 roku.  W  okresie  czerwiec  2013  rok  –  czerwiec  2014  rok  w  tej  grupie  wiekowej

zanotowano spadek o 11,6 tys. kont,



w IKE zgromadzono aktywa w kwocie 4,7 mld zł (wzrost o 23,2% w porównaniu do stanu
na koniec czerwca 2013 roku) najwięcej aktywów IKE zgromadzono w zakładach
ubezpieczeń: 1,7 mld zł,



otwarto 25,3 tys. nowych IKE, o 7,3 tys. mniej niż w I połowie 2013 roku (spadek o 22,4%)
istotny spadek liczby otwieranych IKE nastąpił w towarzystwach funduszy inwestycyjnych,
gdzie założono jedynie 6,8 tys. IKE (spadek o 51,3%). Niewielki wzrost, w porównaniu do

otwieranych IKE w I półroczu 2013 roku, odnotowano z kolei w bankach, gdzie otwarto
3,5 tys. IKE (wzrost o 7,8%),



20,2 tys. osób zamknęło rachunki IKE w związku z całkowitym zwrotem środków (spadek
o 14,8%) z tego tytułu najwięcej posiadaczy IKE zamknęło rachunki w funduszach

inwestycyjnych (10 tys. osób),



wypłatę środków z IKE zrealizowało 4 tys. osób (wzrost o 1,5%) najwięcej w funduszach
inwestycyjnych: 2,1 tys. osób,



zdecydowana większość wypłat (98,3%) była realizowana w formule jednorazowej
(w I półroczu 2013 roku 98,7%),



wskaźnik liczby IKE, na które dokonywano wpłat do liczby ogółem funkcjonujących IKE
wyniósł 25,5% (w I półroczu 2013 roku 25,9%),



wysokość średniej wpłaty na IKE wyniosła 2,2 tys. zł (wzrost o 0,1 tys. zł) najwyższą
wartość średniej wpłaty odnotowano w podmiotach prowadzących działalność
maklerską: 7,9 tys. zł,



wartość przeciętnego stanu rachunku IKE wyniosła 5,7 tys. zł (wzrost o 1,1 tys. zł)
najwyższy przeciętny stan rachunku IKE posiadają oszczędzający w podmiotach

prowadzących działalność maklerską: 33,8 tys. zł,



wpływy środków pieniężnych do IKE wyniosły 555 mln zł (wzrost o 12,2 mln zł), z czego
składki to 466,8 mln zł (wzrost o 19 mln zł), a wypłaty transferowe z pracowniczych

programów emerytalnych - 88,2 mln zł (spadek o 6,8 mln zł),



wypływy środków pieniężnych z IKE osiągnęły poziom 190,8 mln zł (spadek o 53 mln zł),
z czego wypłaty to 41 mln zł (wzrost o 3,7 mln zł), zwroty 149,6 mln zł (spadek
o 0,4 mln zł), wypłaty transferowe do pracowniczych programów emerytalnych 163 tys. zł

(spadek o 63 tys. zł),

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–



wpłaty netto w IKE, czyli wpłaty nowych środków pomniejszone o wypłaty kwot wyniosły
364,2 mln zł (wzrost o 9,1 mln zł).

Wybrane dane liczbowe dotyczące IKZE według stanu na dzień 30 czerwca 2014 roku lub
w I połowie 2014 roku przedstawiają się następująco:



IKZE posiadało 493,3 tys. osób (w I połowie 2013 roku 509 tys. osób), co stanowiło 3,1%
liczby osób pracujących,



wartość zgromadzonych aktywów na IKZE wyniosła 154,4 mln zł (wzrost o 93,1%)
najwięcej aktywów IKZE (59,9%) posiadały zakłady ubezpieczeń: 92,5 mln zł,



20,1 tys. osób zdecydowało się na otwarcie IKZE (w I połowie 2013 roku 36 tys. osób),



wskaźnik liczby IKZE, na które dokonywano wpłat do liczby ogółem funkcjonujących IKZE
wyniósł 8,9%, a średnia wpłata to 1,1 tys. zł (w I połowie 2013 roku odpowiednio: 6%

i 0,7 tys. zł),



we wszystkich grupach wiekowych, poza grupą osób w wieku do 30 lat, funkcjonuje więcej
kont IKE niż IKZE (łącznie prawie dwukrotnie więcej IKE niż IKZE, odpowiednio: 780,8 tys.

IKE i 418,5 tys. IKZE). W grupie osób w wieku do 30 lat jest z kolei ponad dwukrotnie
więcej kont IKZE niż IKE (74,7 tys. IKZE i 35,9 tys. IKE).

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

1 PODSTAWOWE INFORMACJE O ZASADACH FUNKCJONOWANIA IKE

ORAZ IKZE

Do końca 2011 roku indywidualne konta emerytalne były prowadzone na podstawie pisemnej

umowy zawartej przez oszczędzającego z:



funduszem inwestycyjnym,



podmiotem prowadzącym działalność maklerską,



zakładem ubezpieczeń,



lub bankiem.

Od dnia 1 stycznia 2012 roku przepisami ustawy o IKE oraz IKZE wprowadzono możliwość

zawierania umowy o prowadzenie IKE z dobrowolnym funduszem emerytalnym zarządzanym
przez powszechne towarzystwo emerytalne. Dodatkowo, powstał nowy produkt – indywidualne
konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). Umowy o prowadzenie IKZE mogą być zawierane z:



funduszem inwestycyjnym,



podmiotem prowadzącym działalność maklerską,



zakładem ubezpieczeń,



bankiem,



dobrowolnym funduszem emerytalnym.

Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o IKE oraz IKZE,

prawo do wpłat na IKE lub IKZE

przysługuje osobie, która ukończyła 16 lat. Małoletni ma prawo do dokonywania wpłat na konto

emerytalne tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskuje dochody z pracy wykonywanej na
podstawie umowy o pracę i w wysokości nie przekraczającej tych dochodów.

W przypadku osób, które osiągnęły wiek 55 lat i decydują się na założenie indywidualnego

konta  emerytalnego,  konieczne  jest  złożenie  dodatkowego  oświadczenia  o  niedokonaniu
w przeszłości wypłaty środków zgromadzonych na IKE.
Wpłata  na  IKE  jest  opodatkowana,  a  podatek  pobierany  jest  od  przychodu  oszczędzającego,
z którego pochodzi składka na IKE. Zwolnienie podatkowe przysługujące osobie oszczędzającej

na  IKE  dotyczy  podatku  od  zysków  kapitałowych,  jednak  jest  ograniczone  limitem  kwotowym
dotyczącym  wysokości  wpłacanych  środków  oraz  warunkiem  o  posiadaniu  przez
oszczędzającego jednego IKE.
Od  2009  roku  limit  wpłat  na  IKE  stanowi  równowartość  trzykrotności  prognozowanego
przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, określonego

w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym. Tabela poniżej zawiera limity
rocznych wpłat na IKE obowiązujące w latach 2004-2014.

Tabela 1.

Limity wpłat na IKE w latach 2004-2014 (w zł)

Rok

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013 2014

Kwota
limitu

3 435

3 635

3 521

3 697

4 055

9 579

10 077 10 578 11 139 11 238

Źródło: Obwieszczenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej

Wypłata środków z IKE jest nieopodatkowana. Uprawnienia do wypłaty zgromadzonych
środków na IKE przysługuje osobie po osiągnięciu 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych

i ukończeniu 55 roku życia.

Z kolei w IKZE zwolnienie podatkowe polega na tym, że wpłaty na IKZE osoba oszczędzająca
może odliczyć od podstawy opodatkowania. Do końca 2013 roku limit wpłat na IKZE był

zależny od wysokości kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie
emerytalne, ustalonej dla oszczędzającego za rok poprzedni. Wpłaty dokonywane na IKZE

w roku kalendarzowym nie mogły przekroczyć kwoty odpowiadającej równowartości 4%
podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, ustalonej dla oszczędzającego za rok

poprzedni, nie więcej jednak niż 4% kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe ogłoszonej na podstawie art. 19 ust. 10 ustawy z dnia
13 października 1998 roku

o systemie ubezpieczeń społecznych

(Dz. U. z 2009 r. Nr 205,

Wpłata na

IKZE jest

zwolniona

z podatku,

a wypłata

opodatkowana

Wpłata na IKE

jest

opodatkowana,

a wypłata

zwolniona z

podatku

Prawo do

wpłat na IKE

lub IKZE

przysługuje

osobie, która

ukończyła

16 lat

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

poz. 1585 z późn. zm.), tj. 30krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia

w gospodarce na rok poprzedni.

Ustawą z dnia 6 grudnia 2013 roku

o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad

wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych

(Dz. U. z 2013 r. poz. 1717) [ustawa o zasadzie wypłat emerytur] zmieniono zasady obliczania
limitu wpłat na IKZE. Obecnie limit ten stanowi równowartość 1,2-krotności prognozowanego

przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, określonego
w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym. W art. 31 ustawy o zasadzie
wypłat emerytur limit wpłat na IKZE określono kwotowo na 2014 rok: 4.495,20 zł.

Tabela 2.

Limity wpłat na IKZE w latach 2012-2014 (w zł)

Rok

2012

2013 2014

Kwota

limitu

4 031 4 231

4 495

Źródło: Obliczenia własne

Ponadto obniżeniu uległa stawka i sposób opodatkowania wypłat z IKZE, mianowicie od dnia

15 stycznia 2014 roku od kwoty wypłat z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego,
w tym wypłat na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, pobierany jest

zryczałtowany podatek w wysokości 10% przychodu.

Wcześniej obowiązywał zapis, że wypłata zgromadzonych środków na IKZE jest opodatkowana
na zasadach ogólnych podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a obowiązującą najniższą

stawką podatku dochodowego od osób fizycznych jest 18%. Wtedy w przypadku jednorazowej
wypłaty środków zgromadzonych na IKZE na wniosek oszczędzającego w momencie ukończenia

65  lat,  instytucja  finansowa  prowadząca  IKZE  nie  pobierała  zaliczki  na  podatek  dochodowy.
Instytucja  ta  była  jednak  zobowiązana  w  terminie  do  końca  lutego,  po  upływie  roku
podatkowego,  sporządzić  i  przekazać  podatnikowi  oraz  naczelnikowi  właściwego  urzędu

skarbowego imienne informacje o wypłacie, sporządzone według ustalonego wzoru. Informacja
powyższa była konieczna do dokonania przez oszczędzającego na IKZE indywidualnego

rozliczenia się z osiągniętego przychodu z IKZE oraz obliczenia podatku dochodowego według
obowiązującej skali podatkowej, jak również odprowadzenia przez podatnika należnej kwoty do
właściwego urzędu skarbowego.
Ponadto ustawodawca w art. 31 ustawy z dnia 25 marca 2011 roku

o zmianie niektórych ustaw

związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych

(Dz. U. Nr 75 poz. 398)

dopuścił możliwość przeniesienia środków zgromadzonych przez oszczędzającego na IKE do
IKZE w okresie od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku. Takie przeniesienie

środków z IKE do IKZE było również zwolnione z podatku dochodowego.

Środki przeniesione z IKE na IKZE stanowiły wpłatę na IKZE, która podlega odliczeniu od
dochodu na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 lipca 1991 roku

o podatku dochodowym

od osób fizycznych

(Dz. U. z 2012 r. Nr 361 poz. 307 j.t. z późn. zm.). Nadwyżka tej wpłaty

ponad limit wpłat przypadający w danym roku podatkowym będzie podlegała odliczeniu

w kolejnych latach. W okresie odliczeń od dochodu środków przeniesionych z IKE na IKZE,
oszczędzającemu nie przysługuje prawo do wpłat na IKZE.

Jedynie
w 2012 roku

możliwe było
przeniesienie

środków z IKE
na IKZE

W 2014 roku
zmieniono

sposób
opodatkowania

wypłat z IKZE

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

2 IKE W I PÓŁROCZU 2014 ROKU

Według stanu na dzień 30 czerwca 2014 roku IKE były prowadzone przez 51 instytucji

finansowych:



12 zakładów ubezpieczeń na życie (na 27 zakładów ubezpieczeń na życie prowadzących
działalność statutową),



fundusze inwestycyjne zarządzane przez 15 towarzystw funduszy inwestycyjnych (na
56 działających towarzystw i funduszy inwestycyjnych),



7 podmiotów prowadzących działalność maklerską (na 55 domów maklerskich działających
na rynku i 14 banków prowadzących działalność maklerską),



10 banków komercyjnych (na 39 działających banków komercyjnych), 1 bank spółdzielczy
niezrzeszony oraz banki spółdzielcze zrzeszone w 2 bankach zrzeszających (na

567 działających banków spółdzielczych),



dobrowolne fundusze emerytalne (DFE) zarządzane przez 4 powszechne towarzystwa
emerytalne (na 12 działających powszechnych towarzystw emerytalnych).

2.1 Struktura osób posiadających IKE według płci i wieku

Na koniec czerwca 2014 roku zarejestrowanych było 816,7 tys. IKE, o 0,4 tys. kont więcej niż
na koniec czerwca 2013 roku. Podobnie jak w latach poprzednich, wśród oszczędzających na
IKE najbardziej liczną grupą były osoby w wieku 51-60 lat, posiadające 239,1 tys. IKE (29,3%

ogółu kont). Najmniej IKE posiadały natomiast osoby w wieku do 30 lat (liczba kont na
poziomie 35,9 tys., 4,4% ogółu kont) – w tej grupie od 2007 roku stale zmniejsza się liczba IKE,

zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn.

Tabela 3.

Liczba IKE wg wieku i płci w I półroczu 2013 i 2014 roku (w szt.)

Kategoria
wiekowa

30.06.2013

30.06.2014

kobiety

mężczyźni

razem

kobiety

mężczyźni

razem

do 30 lat

22 091

25 369

47 460

16 536

19 360

35 896

31-40 lat

93 985

102 043

196 028

89 677

98 768

188 445

41-50 lat

102 727

95 433

198 160

103 513

98 907

202 420

51-60 lat

134 631

105 265

239 896

133 420

105 632

239 052

powyżej 60

76 968

57 813

134 781

85 334

65 588

150 922

OGÓŁEM

430 402

385 923

816 325

428 480

388 255

816 735

Źródło: Obliczenia własne

Wzrost liczby IKE, w porównaniu do danych na koniec czerwca 2013 roku, dotyczył osób w
wieku ponad 60 lat (wzrost o 16,1 tys. IKE) oraz 41-50 lat (wzrost o 4,3 tys. IKE). Spadek liczby
funkcjonujących IKE, poza wskazaną grupą osób w wieku do 30 lat (spadek o 11,6 tys. IKE),
odnotowano również w kategorii wiekowej 31-40 lat (spadek o 7,6 tys. IKE) i 51-60 lat (spadek

o 0,8 tys. IKE).

W podziale na płeć osób posiadających IKE, więcej kont (52,5%) funkcjonowało wśród kobiet
(428,4 tys. IKE), jednak liczba ich kont zmniejszyła się o 1,9 tys. w stosunku do I półrocza

2013 roku, natomiast wśród mężczyzn liczba IKE wzrosła o 2,3 tys. IKE, z czego wynika
marginalne, lecz dodatnie saldo wzrostu o 0,4 tys. kont. Zarówno w grupie wiekowej 31-40 lat,

jak i w grupie osób w wieku do 30 lat, więcej IKE posiadali mężczyźni. Z kolei w kategoriach
wiekowych powyżej 40 lat, wśród posiadaczy IKE dominowały kobiety (322,3 tys. IKE przy
270,1 tys. IKE mężczyzn).

IKE nadal są

bardziej

popularne

wśród kobiet

niż mężczyzn

Na koniec

czerwca 2014

roku

funkcjonowało

816,7 tys. IKE

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Wykres 1. Oszczędzający na IKE wg wieku i płci w I półroczu 2014 roku

Źródło: Obliczenia własne

2.2 Liczba IKE według instytucji finansowych

Według stanu na dzień 30 czerwca 2014 roku najwięcej IKE funkcjonowało w zakładach

ubezpieczeń (566 tys. IKE), a najmniej w DFE (1,8 tys. IKE). Poza DFE, które funkcjonują od
2012 roku, najmniej IKE, podobnie jak w latach wcześniejszych, istniało w podmiotach

prowadzących działalność maklerską (22,1 tys. IKE).

Wzrost liczby IKE na koniec czerwca 2014 roku w porównaniu do stanu na koniec czerwca
2013 roku, zaobserwowano we wszystkich instytucjach finansowych prowadzących IKE,

z wyjątkiem funduszy inwestycyjnych, gdzie liczba IKE zmniejszyła się o 11,9 tys.

Tabela 4.

Liczba IKE w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje finansowe

prowadzące IKE

Liczba IKE

(w szt.)

Udział w liczbie ogółem

(w %)

Zmiana

(w %)

30.06.2013

30.06.2014

30.06.2013

30.06.2014

2014/2013

Zakłady ubezpieczeń

558 223

565 975

68,4

69,3

1,4

Fundusze inwestycyjne

188 152

176 263

23,0

21,6

-6,3

Podmioty prowadzące

działalność maklerską

20 804

22 089

2,5

2,7

6,2

Banki

48 128

50 649

5,9

6,2

5,2

Dobrowolne fundusze

emerytalne

1 018

1 759

0,1

0,2

72,8

OGÓŁEM

816 325

816 735

100,0

0,1

Źródło: Obliczenia własne

Najwyższy wzrost liczby IKE zanotowały zakłady ubezpieczeń (o 7,8 tys.), w konsekwencji
nastąpiło zatem zahamowanie tendencji spadkowej liczby IKE w tych instytucjach finansowych

(spadek liczby IKE w latach 2008-2012 średniorocznie o 22,9 tys. kont). Najwyższą dynamikę

Od 2013 roku

uległa
odwróceniu

tendencja
zmniejszania

się, od 2008
roku, liczby

IKE
w zakładach

ubezpieczeń

Więcej

mężczyzn niż
kobiet w wieku

do 40 lat

posiada IKE

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

pod względem liczby obsługiwanych IKE odnotowano w dobrowolnych funduszach

emerytalnych, gdzie liczba IKE zwiększyła się: z poziomu 1,0 tys. kont na koniec czerwca
2013 roku, do 1,8 tys. kont na koniec czerwca 2014 roku.

Analiza struktury IKE według prowadzących je instytucji finansowych i wieku osób

posiadających IKE na koniec czerwca 2014 roku (w porównaniu do stanu na koniec czerwca
2013 roku) wykazuje, iż generalnie w większości instytucji finansowych i wśród osób

z poszczególnych grup wiekowych posiadających IKE nie nastąpiły istotne zmiany. Wyjątkiem
jest struktura osób w najniższym i najwyższym przedziale wiekowym. Wśród posiadaczy IKE
w wieku do 30 lat nastąpił spadek udziału zakładów ubezpieczeń o 3,2 p.p., głównie na korzyść

udziału banków (wzrost o 1,9 p.p.) Wśród osób w wieku ponad 60 lat zwiększył się udział
posiadaczy IKE w zakładach ubezpieczeń (wzrost o 5,9 p.p.), głównie kosztem posiadaczy IKE

funduszach inwestycyjnych w tym samym wieku (spadek o 6,1 p.p.).

Wykres 2. Struktura liczby IKE wg instytucji i wieku w I półroczu 2013 i 2014 roku (w %)

Źródło: Obliczenia własne

2.3 Wartość aktywów IKE w instytucjach finansowych

Wartość aktywów zgromadzonych na IKE w dniu 30 czerwca 2014 roku wyniosła 4.667,7 mln zł
i wzrosła o 879,4 mln zł (o 23,2%) w stosunku do wartości aktywów na koniec czerwca

2013 roku.

Tabela 5.

Aktywa IKE w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje finansowe

prowadzące IKE

Wartość IKE

(w tys. zł)

Udział w wartości ogółem

(w %)

Zmiana

(w %)

30.06.2013

30.06.2014

30.06.2013

30.06.2014

2014/2013

Zakłady ubezpieczeń

1 412 023

1 747 314

37,3

37,4

23,7

Fundusze inwestycyjne

1 197 907

1 416 912

31,6

30,4

18,3

Podmioty prowadzące
działalność maklerską

605 299

747 616

16,0

23,5

Banki

566 869

739 649

15,0

15,8

30,5

Dobrowolne fundusze
emerytalne

6 203

16 241

0,16

0,35

161,8

OGÓŁEM

3 788 301

4 667 732

100,0

23,2

Źródło: Obliczenia własne

Wartość

aktywów IKE

na koniec

czerwca 2014

roku to

4,7 mld zł

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Wzrost wartości aktywów dotyczył wszystkich instytucji finansowych i w porównaniu do stanu

na koniec czerwca 2013 roku kształtował się odpowiednio:



w zakładach ubezpieczeń: wzrost o 335,3 mln zł (23,7%),



w funduszach inwestycyjnych: wzrost o 219 mln zł (18,3%),



w bankach: wzrost o 172,8 mln zł (30,5%),



w podmiotach prowadzących działalność maklerską: wzrost o 142,3 mln zł (23,5%),



w dobrowolnych funduszach inwestycyjnych: wzrost o 10 mln zł (161,8%).

Na koniec czerwca 2014 roku, w stosunku do czerwca 2013 roku, odnotowano nieznaczne
zmiany w udziale poszczególnych rodzajów instytucji finansowych zarządzających IKE

(mierzonym wartością zgromadzonych aktywów). Wzrósł udział banków (o 0,9 p.p.),
dobrowolnych funduszy emerytalnych (o 0,2 p.p.), zakładów ubezpieczeń (o 0,2 p.p.)

i marginalnie podmiotów prowadzących działalność maklerską w aktywach IKE. Jedynie
w przypadku funduszy inwestycyjnych nastąpił spadek ich udziału w rynku o 1,3 p.p.

Wykres 3. Aktywa IKE w latach 2009-2014 (w mln zł narastająco)

Źródło: Obliczenia własne

Strukturę aktywów IKE w kolejnych latach, w podziale na instytucje finansowe prowadzące IKE,

przedstawia poniższy wykres. Fundusze inwestycyjne i zakłady ubezpieczeń były instytucjami,
których udział w aktywach IKE ogółem zmniejszał się w okresie ostatnich 5 lat -
w towarzystwach funduszy inwestycyjnych z 35,8% na koniec czerwca 2010 roku do 30,4% na

koniec czerwca 2014 roku (spadek o 5,4 p.p.) i w zakładach ubezpieczeń w analogicznym
okresie z 42,1% do 37,4% (spadek o 4,7 p.p.) Jednocześnie w analogicznym okresie podmioty

prowadzące działalność maklerską i banki notowały wzrost udziału zgromadzonych aktywów IKE
w aktywach IKE ogółem - podmioty prowadzące działalność maklerską z 10,8% do 16% (wzrost

o 5,2 p.p.) i banki z 11,3% do 15,8% (wzrost o 4,6 p.p.).

Aktywa IKE

wzrosły,
a najwyższą

dynamikę
wzrostu
zanotowały

dobrowolne
fundusze

emerytalne
i banki

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Wykres 4. Struktura aktywów IKE wg instytucji w I półroczu 20102014 (w %)

Źródło: Obliczenia własne

2.4 Wpłaty na IKE

Posiadacze IKE w I półroczu 2014 roku zasilili swoje konta kwotą 466,8 mln zł, wyższą o 19 mln
zł niż w analogicznym półroczu 2013 roku, przy jednoczesnym spadku liczby kont, na które

dokonywano wpłat (o 3,2 tys. kont). Oznacza to, że posiadacze IKE wpłacili w tym okresie na
swoje konta średnio kwotę wyższą o 124 zł niż I półroczu 2013 roku - w wysokości 2.240 zł.

Wzrost średniej wpłaty, w porównaniu do I półrocza 2013 roku, dotyczył osób posiadających
IKE w dobrowolnych funduszach emerytalnych (wzrost o 0,8 tys. zł) oraz zakładach
ubezpieczeń (wzrost o 0,3 tys. zł). W pozostałych instytucjach średnia wpłata nieznacznie uległa

obniżeniu (o 0,1-0,2 tys. zł). Najwyższych wpłat nadal dokonywali posiadacze IKE
w podmiotach prowadzących działalność maklerską (średnia 7,9 tys. zł), zaś najniższych

oszczędzający na IKE w zakładach ubezpieczeń (średnia 1,5 tys. zł).

Wykres 5. Średnia wpłata na IKE wg instytucji w I półroczu 20102014 (w tys. zł)

Źródło: Obliczenia własne

W podziale instytucjonalnym zwiększenie liczby IKE zasilanych wpłatami przez posiadaczy tych

kont dotyczyło głównie banków, zakładów ubezpieczeń i dobrowolnych funduszy emerytalnych
(odpowiednio: o 3,4 tys. kont, 2,2 tys. kont i 0,3 tys. kont). W przypadku towarzystw funduszy
inwestycyjnych i podmiotów prowadzących działalność maklerską , liczba IKE, na które

dokonywano wpłat zmniejszyła się odpowiednio: o 9 tys. i 0,01 tys. kont.

Prawie 68%

aktywów IKE

posiadają

zakłady

ubezpieczeń

i fundusze

inwestycyjne

Przeciętna

wpłata na IKE

w I półroczu

2014 roku

wyniosła

2.240 zł

Zdecydowanie

wyższe składki

wpłacają

posiadacze IKE

w podmiotach

prowadzących

działalność

maklerską

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Tabela 6.

Liczba IKE zasilanych wpłatami w I półroczu 20102014 (w szt.)

Instytucje finansowe
prowadzące IKE

30.06.2010

30.06.2011

30.06.2012

30.06.2013

30.06.2014

Zakłady ubezpieczeń

140 441

131 232

124 007

123 851

126 014

Fundusze inwestycyjne

45 923

64 339

63 304

58 327

49 341

Podmioty prowadzące działalność
maklerską

6 021

7 312

10 115

9 303

9 215

Banki

13 357

13 014

18 884

19 596

23 003

Dobrowolne fundusze emerytalne

499

764

OGÓŁEM

205 742

215 897

216 324

211 576

208 337

Źródło: Obliczenia własne

Analogicznie jak w latach wcześniejszych, w I półroczu 2014 roku największy udział kont

„nieaktywnych” czyli kont, które nie są zasilane wpłatami, występował w zakładach ubezpieczeń
i funduszach inwestycyjnych (odpowiednio: 77,7% i 72%), przy średnim wskaźniku dla

pozostałych instytucji na poziomie 56,5%.

Analizując rynek IKE w kontekście tzw. kont „aktywnych” (kont, na które dokonano

przynajmniej jednej wpłaty w danym okresie), należy zauważyć, że ich liczba w I półroczu
2014 roku stanowiła 25,5% wszystkich funkcjonujących IKE (najwyższy historycznie wskaźnik
zanotowano w I półroczu 2008 roku – 28,9%). W porównaniu do I połowy 2013 roku, wskaźnik

liczby IKE, na które dokonano wpłat do liczby IKE ogółem marginalnie zmniejszył się
(o 0,4 p.p.). Z uwagi na tendencję części oszczędzających na IKE do dokonywania wpłat pod

koniec roku, poziom omawianego wskaźnika za cały rok jest zawsze wyższy od wskaźnika za
I połowę roku. Omawiany wskaźnik w podziale instytucjonalnym przedstawiał się następująco:
najbardziej wzrósł w bankach (o 4,7 p.p.), a obniżył się w dobrowolnych funduszach

emerytalnych (o 5,6 p.p.).

Tabela 7.

Wskaźnik „aktywnych” IKE w I półroczu 20102014 (w %)

Instytucje finansowe

prowadzące IKE

30.06.2010

30.06.2011

30.06.2012

30.06.2013

30.06.2014

Zakłady ubezpieczeń

24,0

22,9

22,1

22,2

22,3

Fundusze inwestycyjne

27,2

35,7

31,8

31,0

28,0

Podmioty prowadzące działalność

maklerską

47,8

46,8

55,0

44,7

41,7

Banki

44,2

43,8

43,2

40,7

45,4

Dobrowolne fundusze emerytalne

35,0

49,0

43,4

OGÓŁEM

25,8

27,0

26,3

25,9

25,5

Źródło: Obliczenia własne

W I półroczu
2014 roku co

czwarte IKE,
czyli 208,3 tys.

kont było
zasilane

wpłatami

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Wykres 6. Wskaźnik „aktywnych” IKE w I półroczu 20102014 (w %)

Źródło: Obliczenia własne

2.5 Średni stan konta IKE

Na koniec czerwca 2014 roku osoba oszczędzająca na IKE zgromadziła na swoim koncie średnio

kwotę 5.715 zł, czyli o 1.074 zł więcej niż na koniec czerwca 2013 roku.

Wykres 7. Średnia wartość rachunku IKE wg instytucji w I półroczu 20102014 (w tys. zł)

Źródło: Obliczenia własne

Biorąc pod uwagę instytucje finansowe prowadzące IKE od 2004 roku, najwyższe przeciętnie

kwoty zgromadzili posiadacze IKE w podmiotach prowadzących działalność maklerską
(33.846 zł), zaś najniższe w zakładach ubezpieczeń (3.087 zł). Posiadacze IKE, którzy wybrali

IKE w dobrowolnych funduszach emerytalnych – instytucjach najkrócej działających na rynku
(od 2012 roku), zgromadzili z kolei przeciętnie 9.233 zł.

Najwyższe

średnie aktywa

zgromadzili

posiadacze IKE

w podmiotach

prowadzących

działalność

maklerską,

a najniższe

w zakładach

ubezpieczeń

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

2.6 Liczba otwieranych IKE

Od początku funkcjonowania IKE, tj. od roku 2004, liczba otwieranych IKE systematycznie rosła

do 2006 roku, kiedy IKE założyło najwięcej osób, tj. 447,1 tys. W kolejnych latach powstawało
coraz mniej IKE, aż do roku 2010, gdy na otwarcie IKE zdecydowało się tylko 40,7 tys. osób,
prawie 11-krotnie mniej niż w „rekordowym” 2006 roku. Rok 2011 przyniósł jednorazowe

odwrócenie tendencji spadkowej, gdyż zawarto 79,9 tys. umów o prowadzenie IKE, blisko
dwukrotnie więcej niż w 2010 roku. Rok 2012 i 2013 to okres, kiedy liczba otwieranych IKE

ponownie zmniejszała się w porównaniu do roku poprzedniego.

Wykres 8. Liczba IKE otwartych w latach 2004-2013 (w szt.)

Źródło: Obliczenia własne

Na zawarcie umów o prowadzenie IKE zdecydowało się w I półroczu 2014 roku 25,3 tys. osób,
czyli o 7,3 tys. mniej niż w I półroczu 2013 roku.

Tabela 8.

Liczba otwartych IKE w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje finansowe
prowadzące IKE

Liczba IKE

(w szt.)

Struktura

(w %)

Zmiana

(w %)

30.06.2013

30.06.2014

30.06.2013

30.06.2014

2014/2013

Zakłady ubezpieczeń

13 834

13 850

42,4

54,7

0,1

Fundusze inwestycyjne

13 897

6 762

42,6

26,7

-51,3

Podmioty prowadzące

działalność maklerską

1 099

895

3,4

3,5

-18,6

Banki

3 263

3 516

10,0

13,9

7,8

Dobrowolne fundusze
emerytalne

547

303

1,7

1,2

-44,6

OGÓŁEM

32 640

25 326

100,0

-22,4

Źródło: Obliczenia własne

W I półroczu 2014 roku zakłady ubezpieczeń oraz fundusze inwestycyjne były instytucjami,

gdzie otwarto najwięcej IKE (odpowiednio: 13,9 tys. i 6,8 tys. kont). Należy jednak zwrócić
uwagę, że w funduszach inwestycyjnych liczba nowych IKE była dwukrotnie niższa od liczby

otwartych IKE w I półroczu 2013 roku. Marginalny spadek liczby otwartych IKE zanotowały
ponadto dobrowolne fundusze emerytalne i podmioty prowadzące działalność maklerską

(o 0,2 tys. kont). Wzrost liczby otwartych IKE nastąpił natomiast w bankach i zakładach
ubezpieczeń, jednak był on mało znaczący.

Odpowiednio, w przekroju wskaźnikowym, udział otwartych IKE w I półroczu 2014 roku

w zakładach ubezpieczeń i funduszach inwestycyjnych w stosunku do ogółem otwartych IKE
wyniósł łącznie 81,4%. Porównanie udziału poszczególnych instytucji pokazuje, iż zakłady

ubezpieczeń są instytucjami których udział zwiększał się w liczbie otwieranych IKE

Udział
zakładów

ubezpieczeń
w liczbie

otwieranych
IKE wzrósł

w I półroczu
2014 roku

o 12,3 p.p.

Liczba nowych

IKE zmniejsza
się z roku na

rok

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

systematycznie od 2012 roku, a w stosunku do wskaźników w I półroczu 2013 roku wzrósł

najbardziej wśród instytucji zarządzających IKE (o 12,3 p.p.). Banki były instytucjami, których
udział również wzrósł, jednak w mniejszej skali (o 3,9 p.p.), mimo iż w poprzednim okresie,
tj. w I półroczu 2013 roku w porównaniu do I półrocza 2012 roku spadł o 30,1 p.p. Fundusze

inwestycyjne to instytucje, których udział w liczbie ogółem otwieranych IKE spadł znacząco:
o 15,9 p.p., jednak nie był to spadek najwyższy w tych instytucjach, gdyż w I półroczu

2012 roku aż o 35,4 p.p. spadł udział tych instytucji w liczbie otwieranych IKE w porównaniu do
I półrocza 2012 roku.

Wykres 9. Struktura otwartych IKE wg instytucji w I półroczu 20102014 (w %)

Źródło: Obliczenia własne

W I półroczu 2014 roku 84% nowych IKE (21,3 tys. kont) to IKE założone po raz pierwszy
(w I półroczu 2013 roku 87,8%, czyli 28,7 tys. kont). W przypadku pozostałych IKE (4 tys.

kont), były to umowy zawarte w związku z dokonaniem wypłaty transferowej z innego IKE
(0,8 tys.) lub z pracowniczego programu emerytalnego (3,2 tys.), podobnie jak w I półroczu

2013 roku.

2.7 Wypłaty, zwroty oraz wypłaty transferowe dotyczące IKE

2.7.1 Wypłaty z IKE

Wypłata środków zgromadzonych na IKE zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 pkt 1 ustawy o IKE

oraz IKZE

następuje:

1) na wniosek oszczędzającego jednorazowo lub w ratach po nabyciu uprawnień

emerytalnych,

2) na wniosek osób uprawnionych do środków zgromadzonych na IKE zmarłego

oszczędzającego.

Od 2009 roku posiadacze IKE mają możliwość wypłaty w ratach zgromadzonych na IKE
środków (art. 34 ust. 2 ustawy o IKE oraz IKZE), jednakże dominującą formą wypłaty środków
z IKE pozostaje wypłata jednorazowa, z której w I półroczu 2014 roku skorzystało 3,9 tys. osób,

podobnie jak w I półroczu 2013 roku. Z możliwości wypłaty w ratach skorzystało w I półroczu
2014 roku jedynie 69 osób (w I półroczu 2013 roku 51 osób).

Tylko 1,7%

osób

dokonujących

wypłaty z IKE

wybrało

sposób wypłaty

w ratach

W I półroczu

2014 roku

najchętniej

zawierano

umowy

o prowadzenie

IKE

w funduszach

inwestycyjnych

i zakładach

ubezpieczeń

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Tabela 9.

Wypłaty z IKE w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje finansowe

prowadzące IKE

Liczba wypłat dokonanych

z IKE

(w szt.)

Wartość wypłat

(w tys. zł)

Relacja liczby wypłat do

liczby funkcjonujących IKE

(w %)

30.06.2013 30.06.2014 30.06.2013 30.06.2014 30.06.2013 30.06.2014

Zakłady ubezpieczeń

1 533

1 439

16 906

18 011

0,3

Fundusze inwestycyjne

1 887

2 067

10 462

13 560

1,0

1,2

Podmioty prowadzące
działalność maklerską

3 109

3 349

0,3

0,4

Banki

413

360

6 875

6 084

0,9

0,7

Dobrowolne fundusze
emerytalne

0,1

OGÓŁEM

3 903

3 960

37 352

41 017

0,5

Źródło: Obliczenia własne

Jak pokazują poniższe dane, relacja liczby wypłat z IKE, zarówno w I półroczu 2014 roku, jak
i 2013 roku, do ogólnej liczby funkcjonujących IKE nie przekraczała poziomu 0,5%. Analizując

powyższe  w  przekroju  instytucjonalnym,  wyższy  poziom  od  ogólnego  wskaźnika  wykazały
fundusze inwestycyjne (1,2%) i banki (0,7%).
Osoby,  które  w  I  półroczu  2014  roku  zakończyły  oszczędzanie  na  cele  emerytalne  za
pośrednictwem IKE lub dokonały wypłaty po śmierci oszczędzającego, przeciętnie otrzymywały
kwotę  10,4  tys.  zł  (o  0,8  tys.  zł  więcej  niż  w  I  półroczu  2013  roku).  Najwyższą  przeciętną

wypłatę zrealizowali posiadacze IKE w podmiotach prowadzących działalność maklerską
(36 tys. zł), zaś najniższą w funduszach inwestycyjnych (6,6 tys. zł).

2.7.2 Zwroty z IKE

Zgodnie z przepisem art. 37 ust. 1 ustawy o IKE oraz IKZE, oszczędzający na IKE mają
możliwość dokonania zwrotu zgromadzonych środków. Zwrot środków zgromadzonych na IKE

następuje w przypadku, gdy umowa o prowadzenie IKE została wypowiedziana przez
którąkolwiek ze stron lub wygasła z innych przyczyn (np. oszczędzający odstąpił od umowy).

Równoznacznie  ze  zwrotem  traktuje  się  pozostawienie  środków  zgromadzonych  na  IKE,  jeżeli
umowa o prowadzeniu IKE wygasła, a nie zostały spełnione warunki do dokonania wypłaty lub
wypłaty transferowej.
Instytucja  finansowa  przed  dokonaniem  zwrotu  jest  zobowiązana  do  potrącenia
zryczałtowanego  19%  podatku  od  dochodu  oszczędzającego  na  IKE.  Wskazany  dochód

obliczony jest jako różnica między kwotą stanowiącą wartość  środków zgromadzonych na IKE
a sumą  wpłat  na  to  konto.  Jednocześnie  w  przypadku,  gdy  na  IKE  oszczędzającego  przyjęto
wypłatę  transferową  z  ppe),  instytucja  finansowa  przed  dokonaniem  zwrotu  jest  zobowiązana

do przekazania do ZUS kwoty stanowiącej 30% sumy składek podstawowych wpłaconych do
ppe, ewidencjonowanej na koncie ubezpieczonego.
Instytucje finansowe prowadzące IKE zrealizowały w I półroczu 2014 roku 20,2 tys. dyspozycji
zwrotu całości środków zgromadzonych na IKE (zwroty jednorazowe) o wartości 132,8 mln zł.
Zmniejszenie się liczby zrealizowanych zwrotów całkowitych o 3,5 tys., w porównaniu do

danych na koniec czerwca 2013 roku, przy równoczesnym zmniejszeniu wartości zwróconych
kwot o 3 mln zł, skutkowało otrzymaniem przez osobę rezygnującą z oszczędzania na IKE

przeciętnie kwoty 6,6 tys. zł, o 0,8 tys. zł wyższej niż w I półroczu 2013 roku.

W związku z realizacją dyspozycji całkowitego zwrotu środków, najwięcej IKE zamknięto

w funduszach inwestycyjnych i zakładach ubezpieczeń (odpowiednio: 10 tys. i 8,5 tys.), jednak
zdecydowanie najwyższą przeciętną kwotę zwrotu otrzymali rezygnujący z IKE w podmiotach
prowadzących działalność maklerską oraz bankach (odpowiednio: 12,8 tys. zł i 12,4 tys. zł),

a najniższą w funduszach inwestycyjnych (5,1 tys. zł).

Dyspozycja

zwrotu
środków z IKE

skutkuje
finansowymi

konsekwencja-
mi

W wyniku
całkowitego

zwrotu
środków
zgromadzo-

nych na IKE
zamknięto

w I połowie
2014 roku

20,2 tys. kont

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Tabela 10. Całkowite zwroty z IKE w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje finansowe

prowadzące IKE

Liczba zwrotów

dokonanych z IKE

(w szt.)

Wartość zwrotów

dokonanych z IKE

(w tys. zł)

Przeciętny zwrot

z IKE

(w zł)

30.06.2013 30.06.2014 30.06.2013 30.06.2014 30.06.2013 30.06.2014

Zakłady ubezpieczeń

10 694

8 507

68 049

60 994

6 363

7 170

Fundusze inwestycyjne

11 521

9 965

44 676

50 332

3 878

5 051

Podmioty prowadzące
działalność maklerską

220

356

3 327

4 556

15 123

12 798

Banki

1 269

1 351

19 690

16 753

15 516

12 400

Dobrowolne fundusze
emerytalne

179

10 125

11 188

OGÓŁEM

23 712

20 195

135 823

132 814

5 728

6 577

Źródło: Obliczenia własne

Od 1 stycznia 2009 roku ustawodawca umożliwił oszczędzającym na IKE wystąpienie
z wnioskiem o częściowy zwrot pod warunkiem, że środki te pochodziły z wpłat na IKE.

Posiadacze IKE mogą zatem zlecać instytucjom finansowym prowadzącym IKE dokonanie
częściowych zwrotów środków zgromadzonych na rachunkach IKE (art. 37 ust. 1a ustawy o IKE

oraz IKZE). Instytucje finansowe są zobowiązane, przed dokonaniem częściowego zwrotu
środków zgromadzonych na IKE, do odliczenia zryczałtowanego podatku od dochodu z tytułu
częściowego zwrotu.

Z możliwości dokonania częściowego zwrotu środków zgromadzonych na IKE w każdym roku
korzysta więcej osób. W I półroczu 2014 roku na częściowe zwroty zdecydowało się 2,7 tys.

osób, a ich wartość wyniosła 16,8 mln zł (w I półroczu 2013 roku: 2,5 tys. osób, wartość
częściowych zwrotów 14,3 mln zł). Posiadacz IKE realizujący w I półroczu 2014 roku częściowy

zwrot z IKE otrzymał przeciętnie 6,2 tys. zł, a 5,6 tys. zł w I półroczu 2013 roku.

2.7.3 Wypłaty transferowe dotyczące IKE

Zgodnie z przepisem art. 35 ust. 1 i 2 ustawy o IKE oraz IKZE, wypłata transferowa

dokonywana jest pomiędzy instytucjami finansowymi działającymi w obrębie III filaru systemu
emerytalnego. Zgromadzone na IKE środki pozostają nadal w III filarze, mogą być jednak
przeniesione na wniosek oszczędzającego lub na wniosek osób uprawnionych (w przypadku

śmierci oszczędzającego), zarówno do innej instytucji finansowej prowadzącej IKE, jak i do
pracowniczego programu emerytalnego (dalej: ppe).
W I półroczu 2014 roku przyjęto na IKE łącznie 5,5 tys. wypłat transferowych z innych IKE oraz
ppe (o 6,4% mniej niż w I półroczu 2013 roku). Najwięcej wypłat transferowych z IKE przyjęto
w funduszach inwestycyjnych i bankach (65,4%), natomiast 71,2% transferów z ppe przyjęto

w zakładach ubezpieczeń i funduszach inwestycyjnych.

W I półroczu

2014 roku

2,7 tys. osób

zdecydowało się

na częściowy

zwrot środków

zgromadzonych

na IKE

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Tabela 11. Transfery do IKE w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje

finansowe
prowadzące

IKE

z IKE

z programu

emerytalnego

z IKE

z programu

emerytalnego

(w szt.)

(w tys. zł)

06’2013

06’2014

06’2013

06’2014

06’2013

06’2014

06’2013 06’2014

Zakłady
ubezpieczeń

108

115

2 629

1 498

1 409

1 687

39 367

23 344

Fundusze

inwestycyjne

275

311

1 237

1 814

4 553

6 342

29 044

39 121

Podmioty
prowadzące

działalność
maklerską

156

151

124

118

5 218

4 433

5 806

4 393

Banki

245

240

1 024

1 196

4 374

4 219

20 098

20 682

Dobrowolne
fundusze

emerytalne

794

611

737

678

OGÓŁEM

838

843

5 034

4 651

16 348

17 292

95 052

88 218

Źródło: Obliczenia własne

W I półroczu 2014 roku dokonano 0,7 tys. wypłat transferowych na inne IKE, najwięcej
w zakładach ubezpieczeń i funduszach inwestycyjnych (84,5%). Spośród 9 transferów z IKE do

programu emerytalnego w I półroczu 2014 roku, 7 zrealizowały fundusze inwestycyjne.

Tabela 12. Transfery z IKE w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje

finansowe
prowadzące

IKE

na IKE

do programu

emerytalnego

na IKE

do programu

emerytalnego

(w szt.)

(w tys. zł)

06’2013

06’2014

06’2013

06’2014

06’2013

06’2014

06’2013 06’2014

Zakłady
ubezpieczeń

255

223

3 962

3 222

Fundusze
inwestycyjne

252

355

4 616

8 824

Podmioty

prowadzące
działalność

maklerską

1 632

2 446

129

Banki

826

1 415

Dobrowolne
fundusze

emerytalne

OGÓŁEM

629

684

11 036

15 912

226

163

Źródło: Obliczenia własne

Z IKE

dokonano
0,7 tys. wypłat

transferowych
do innych IKE
oraz 9 do ppe

Przyjęto na
IKE 5,5 tys.

wypłat
transferowych

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

3 IKZE W I półroczu 2014 ROKU

Według stanu na dzień 30 czerwca 2014 roku IKZE były prowadzone przez 35 instytucji

finansowych:



7 zakładów ubezpieczeń na życie (na 27 zakładów ubezpieczeń na życie prowadzących
działalność statutową),



fundusze inwestycyjne zarządzane przez 12 towarzystw funduszy inwestycyjnych (na
56 towarzystw i funduszy inwestycyjnych działających na rynku),



4 podmioty prowadzące działalność maklerską (na 55 domów maklerskich działających na
rynku i 14 banków prowadzących działalność maklerską),



1 bank komercyjny (na 39 działających banków komercyjnych) oraz banki spółdzielcze
zrzeszone w 2 bankach zrzeszających (na 567 działające banki spółdzielcze),



dobrowolne fundusze emerytalne zarządzane przez 9 powszechnych towarzystw
emerytalnych (na 12 powszechnych towarzystw emerytalnych działających na rynku).

3.1 Struktura wiekowa osób posiadających IKZE

Na koniec czerwca 2014 roku funkcjonowało 493,2 tys. IKZE, z czego 251,4 tys. (51%) umów

zostało zawartych przez kobiety, a 241,8 tys. (49%) przez mężczyzn.

Wykres 10. Oszczędzający na IKZE wg wieku i płci w I półroczu 2013 i 2014 roku

Źródło: Obliczenia własne

Największy udział w liczbie funkcjonujących IKZE, ze względu na wiek, miały osoby w wieku od
31 do 60 lat (81,7%). Udział osób ze wskazanych przedziałów wiekowych rozkładał się

równomiernie: 27-28%. Wyraźnie niższy udział miały osoby w wieku do 30 lat posiadające
IKZE: 15,2%, natomiast najniższy udział posiadacze IKZE w wieku powyżej 60 lat: 3,2%.

Na koniec

czerwca 2014

roku

funkcjonowało

493,2 tys. IKZE

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Tabela 13. Liczba IKZE wg wieku i płci w I półroczu 2013 i 2014 roku (w szt.)

Kategoria
wiekowa

30.06.2013

30.06.2014

kobiety

mężczyźni

razem

kobiety

mężczyźni

razem

do 30 lat

37 012

52 310

89 322

31 031

43 711

74 742

31-40 lat

68 291

71 255

139 546

65 801

70 726

136 527

41-50 lat

75 683

61 048

136 731

73 377

59 798

133 175

51-60 lat

73 218

60 420

133 638

74 631

58 590

133 221

61-65 lat

3 254

5 498

8 752

6 011

8 268

14 279

powyżej 65

429

544

973

578

705

1 283

OGÓŁEM

257 887

251 075

508 962

251 429

241 798

493 227

Źródło: Obliczenia własne

Z porównania liczby IKE i IKZE posiadanych przez oszczędzających w wieku do 30 lat wynika, że

większą popularnością w tej grupie wiekowej cieszą się IKZE, których było na koniec czerwca
2014 roku 74,7 tys. kont (podczas gdy jedynie 35,9 tys. osób w tym wieku posiadało IKE).

Odwrotnie z kolei rozkładała się liczba funkcjonujących IKE i IKZE wśród grupy oszczędzających
w wieku powyżej 60 lat: 150,9 tys. IKE i 15,6 tys. IKZE. Osoby w wieku powyżej 60 lat w chwili
obecnej są w wieku emerytalnym, a posiadanie IKE jest przez nich traktowane jako lokata

kapitału i zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych. Natomiast IKZE to produkt, z którego
korzyść, czyli odliczenie wpłaty od dochodu następuje corocznie, realny wpływ odliczenia

widoczny jest po złożeniu rozliczenia do urzędu skarbowego po zakończeniu roku
kalendarzowego.

3.2 Liczba IKZE, wpłacane składki oraz zgromadzone aktywa

Instytucje finansowe uprawnione do prowadzenia IKZE obsługiwały łącznie na koniec czerwca
2014 roku 493,2 tys. kont, na których zgromadzono aktywa o wartości 154,4 mln zł.

Tabela 14. Liczba IKZE w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje finansowe
prowadzące IKZE

Liczba IKZE

(w szt.)

Udział w liczbie ogółem

(w %)

Zmiana

(w %)

30.06.2013

30.06.2014

30.06.2013

30.06.2014

2014/2013

Zakłady ubezpieczeń

373 533

396 492

73,4

80,4

6,1

Fundusze inwestycyjne

8 619

10 833

1,7

2,2

25,7

Podmioty prowadzące

działalność maklerską

623

1 228

0,122

0,2

97,1

Banki

1 767

0,0

0,4

6444,4

Dobrowolne fundusze
emerytalne

126 160

82 907

24,8

16,8

-34,3

OGÓŁEM

508 962

493 227

100,0

-3,1

Źródło: Obliczenia własne

W 2012 roku - pierwszym roku funkcjonowania IKZE zostało otwartych 504,1 tys. IKZE.

W 2013 roku utworzono z kolei 65,3 tys. nowych IKZE, z czego ponad 91% powstało
w zakładach ubezpieczeń i dobrowolnych funduszach emerytalnych, a w I połowie 2014 roku

otwarto 20,1 tys. kont.

Od początku funkcjonowania IKZE umowy o prowadzenie konta oszczędzający zawierali głównie
z zakładami ubezpieczeń i dobrowolnymi funduszami emerytalnymi. Na koniec czerwca

2014 roku udział tych instytucji w liczbie funkcjonujących IKZE wyniósł odpowiednio: 80,4%
i 16,8%. W porównaniu do danych na koniec czerwca 2013 roku nastąpił wzrost udziału IKZE

w zakładach ubezpieczeń (o 7 p.p.) i spadek udziału IKZE w dobrowolnych funduszach
emerytalnych (o 8 p.p.).

Najwięcej IKZE
funkcjonuje

w zakładach
ubezpieczeń

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Dobrowolne fundusze emerytalne były instytucjami, w których liczba IKZE spadła o 34,3%.

Taka sytuacja wynikała z faktu, że w 2012 roku wiele osób skorzystało z możliwości zawierania
umów o prowadzenie IKZE w formie dobrowolnych funduszy emerytalnych za pośrednictwem
internetu, jednakże potwierdzeniem zawarcia umowy było przesłanie dokumentacji w formie

papierowej, której już instytucje finansowe nie otrzymywały. Zamknięcie tego rodzaju
rachunków w wyniku braku potwierdzenia pisemnej umowy o prowadzenie IKZE było możliwe

po roku od dnia otwarcia konta. Na koniec czerwca 2014 roku liczba funkcjonujących IKZE
w dobrowolnych funduszach emerytalnych spadła o 43,3 tys. kont w porównaniu do I półrocza
2013 roku.

Wykres 11. Struktura liczby IKZE wg instytucji i wieku w I półroczu 2013 i 2014 roku (w %)

Źródło: Obliczenia własne

Tabela 15. Wartość aktywów IKZE w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje finansowe

prowadzące IKZE

Wartość IKZE

(w tys. zł)

Udział w wartości ogółem

(w %)

Zmiana

(w %)

30.06.2013

30.06.2014

30.06.2013

30.06.2014

2014/2013

Zakłady ubezpieczeń

52 961

92 452

66,2

59,9

74,6

Fundusze inwestycyjne

15 282

32 491

19,1

21,0

112,6

Podmioty prowadzące

działalność maklerską

2 311

6 746

2,9

4,4

191,9

Banki

1 163

0,1

0,8

1585,5

Dobrowolne fundusze

emerytalne

9 345

21 528

11,7

13,9

130,4

OGÓŁEM

79 968

154 380

100,0

93,1

Źródło: Obliczenia własne

Biorąc pod uwagę wartość zgromadzonych na IKZE aktywów w poszczególnych instytucjach
finansowych, najwyższy udział (tak jak w liczbie IKZE) posiadają zakłady ubezpieczeń (59,9%)
oraz fundusze inwestycyjne (21%). Mimo, iż wartość zgromadzonych na IKZE aktywów wzrosła

we wszystkich instytucjach finansowych zarządzających IKZE, udział wartości aktywów
zgromadzonych w zakładach ubezpieczeń w stosunku do ogółem aktywów IKZE zmniejszył się

o 6,3 p.p. w porównaniu do analogicznego wskaźnika na koniec czerwca 2013 roku. Pozostałe
instytucje zwiększyły swój udział w ogółem aktywach IKZE (wzrost w przedziale od 0,7 do

2,3 p.p.).

Na koniec

czerwca 2014

roku na IKZE

zgromadzono

154,4 mln zł

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Wykres 12. Struktura wartości aktywów IKZE wg instytucji w I półroczu 20122014 (w %)

Źródło: Obliczenia własne

Od początku funkcjonowania IKZE najwięcej umów o prowadzenie kont jest zawieranych przez
ubezpieczonych z zakładami ubezpieczeń oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi.
W liczbie 496,2 tys. funkcjonujących IKZE na koniec czerwca 2014 roku, jedynie

8,9% funkcjonujących IKZE (43,8 tys.), było zasilane przez oszczędzających wpłatami (dla
porównania w I półroczu 2013 roku - 6%).Najbardziej niekorzystnie rozkładał się ten udział

w zakładach  ubezpieczeń  i  dobrowolnych  funduszach  emerytalnych,  gdzie  odpowiednio:  7,6%
i 7,9%  funkcjonujących  IKZE  było  zasilanych  wpłatami.  W  podmiotach  prowadzących
działalność maklerską  i funduszach inwestycyjnych  powyższy wskaźnik  wahał się w przedziale

4447%, a najwyższą wartość osiągnął w bankach (99%). Oszczędzający na IKZE wpłacił
w I półroczu 2014 roku przeciętnie kwotę 1.106 zł. W przekroju instytucjonalnym widoczne jest

duże zróżnicowanie wysokości przeciętnej wpłaty: od 3,6 tys. zł w podmiotach prowadzących
działalność maklerską do 0,6 tys. zł w bankach.

Tabela 16. Wskaźnik „aktywnych” IKZE, średnia wpłata, stan konta w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje finansowe
prowadzące IKE

Wskaźnik aktywnych

IKZE (w %)

Średnia wpłata na IKZE

(w zł)

Średni stan konta IKZE

(w zł)

30.06.2013 30.06.2014 30.06.2013 30.06.2014 30.06.2013 30.06.2014

Zakłady ubezpieczeń

5,2

7,6

474

991

142

233

Fundusze inwestycyjne

58,3

46,6

1 482

1 936

1 773

2 999

Podmioty prowadzące

działalność maklerską

37,2

43,8

2 957

3 606

3 709

5 493

Banki

63,0

98,9

1 647

604

2 556

658

Dobrowolne fundusze
emerytalne

4,5

7,9

478

922

260

OGÓŁEM

6,0

8,9

661

1 106

157

313

Źródło: Obliczenia własne

Widoczne jest duże zróżnicowanie pod względem udziału kont zasilanych wpłatami w ogólnej
liczbie funkcjonujących IKZE w poszczególnych instytucjach finansowych. W I półroczu

2014 roku prawie wszyscy posiadający IKZE w bankach zasilali swoje konta wpłatami (98,9%),
podczas gdy w zakładach ubezpieczeń i dobrowolnych funduszach emerytalnych udział ten

wyniósł odpowiednio 7,6% i 7,9%. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w strukturze liczby
i wartości aktywów IKZE, gdzie zakłady ubezpieczeń mają zdecydowanie niższy udział
w wartości zgromadzonych na IKZE aktywów, w porównaniu do udziału liczby posiadanych IKZE

w ogółem liczbie kont (różnica 32 p.p.).

O 13,5 tys.

wzrosła liczba
IKZE

zasilanych
wpłatami

w I półroczu
2014 roku,

w porównaniu
do I półrocza

2013 roku

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

Wykres 13. Wskaźnik „aktywnych” IKZE w I półroczu 20122014 (w %)

Źródło: Obliczenia własne

3.3 Wypłaty, wypłaty transferowe, zwroty z IKZE oraz przyjęte środki z IKE

Informacje o wypłatach transferowych pokazują, że posiadacze IKZE, w przeciwieństwie do
posiadaczy IKE, nie zmieniają instytucji finansowej prowadzącej IKZE. W I półroczu 2014 roku
instytucje finansowe prowadzące IKZE dokonały 37 wypłat transferowych do innego IKZE oraz

przyjęły 41 wypłat transferowych z IKZE (dla porównania posiadacze IKE złożyli dyspozycje
dokonania 684 transferów do innego IKE, a instytucje finansowe przyjęły w tym okresie

843 transfery z IKE). W okresie tym zostało zrealizowanych 36 wypłat na kwotę 50 tys. zł,
głównie przez zakłady ubezpieczeń (86,1% liczby wypłat).

Tabela 17. Zwroty z IKZE w I półroczu 2013 i 2014 roku

Instytucje finansowe
prowadzące IKE

Liczba zwrotów z IKZE

(w szt.)

Wartość zwrotów z IKZE

(w tys. zł)

Przeciętny zwrot z IKZE

(w zł)

30.06.2013 30.06.2014 30.06.2013 30.06.2014 30.06.2013 30.06.2014

Zakłady ubezpieczeń

4 354

3 218

13 642

10 831

3 133

3 366

Fundusze inwestycyjne

241

671

1 457

1 086

6 046

1 618

Podmioty prowadzące

działalność maklerską

3 000

5 000

Banki

Dobrowolne fundusze
emerytalne

146

581

1 368

431

9 370

742

OGÓŁEM

4 742

4 473

16 470

12 363

3 473

2 764

Źródło: Obliczenia własne

Dyspozycje zwrotu środków z IKZE w I półroczu 2014 roku zostały głównie zrealizowane przez
zakłady ubezpieczeń (71,9% wszystkich zwrotów), jednakże najwyższe przeciętne kwoty

wypłacono rezygnującym z IKZE w podmiotach prowadzących działalność maklerską, gdzie
przeciętny zwrot wyniósł 5 tys. zł (dla porównania: ogółem przeciętny zwrot to kwota
2,8 tys. zł).

W I półroczu

2014 roku

przyjęto 41

wypłat

transferowych

z IKZE

4,5 tys. osób

zdecydowało

się na

dokonanie

zwrotu

środków z IKZE

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

4 KONKLUZJE

Wprowadzenie w 2004 roku dobrowolnej formy oszczędzania na cele emerytalne –
indywidualnego konta emerytalnego (IKE), z którego dochód zwolniono z podatku od zysków
kapitałowych, dało przyszłym emerytom możliwość decydowania o wysokości swoich świadczeń

emerytalnych poprzez podjęcie decyzji o samodzielnym, w odróżnieniu od pracowniczych
programów emerytalnych, odkładaniu środków na przyszłe cele emerytalne. Konsekwencją

zmniejszającego się zainteresowania IKE, w odniesieniu do oczekiwań ustawodawcy przy
tworzeniu produktu, , było dokonanie zmian legislacyjnych w 2008 roku, poprzez możliwość

wycofania części środków zgromadzonych na IKE. Dodatkowo podwyższono kwotę limitu wpłat
na IKE, jako kwotę odpowiadającą trzykrotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia
miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, określonego w ustawie budżetowej lub

prowizorium budżetowym. Przedmiotowe zmiany miały na celu uelastycznienie produktu, jakim
jest IKE, co miało wpłynąć pozytywnie na wzrost zainteresowania IKE.
Zmiany legislacyjne wprowadzone w 2008 roku nie wpłynęły jednak na wzrost zainteresowania
IKE. Stale obserwowano systematyczny spadek liczby prowadzonych i otwieranych IKE oraz
liczby rachunków, na które dokonywano w danym roku wpłat. Ponadto podwyższenie kwoty

limitu wpłat na IKE nie przełożyło się na znaczące zwiększenie wpłacanych środków na IKE.
Udział osób oszczędzających na IKE od początku funkcjonowania tego produktu nigdy nie

przekroczył 6% liczby osób pracujących.
Kolejnym krokiem ze strony ustawodawcy było rozszerzenie oferty produktowej w ramach
III filaru dobrowolnego oszczędzania na emeryturę, poprzez wprowadzenie od 1 stycznia

2012 roku indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego (IKZE), poza funkcjonującymi
dotychczas pracowniczymi programami emerytalnymi oraz indywidualnymi kontami

emerytalnymi. Każdy oszczędzający na emeryturę może posiadać jednocześnie IKE i IKZE.
Na koniec czerwca 2014 roku IKE posiadało 816,7 tys. osób (5,2% liczby osób pracujących),

które  zgromadziły  na  kontach  aktywa  o  wartości  4,7  mld  zł,  natomiast  493,2  tys.
oszczędzających  na  IKZE  (3,1%  liczby  osób  aktywnych  zawodowo)  posiadało  0,2  mld  zł
aktywów.  Tylko  8,9%  IKZE  zostało  zasilone  wpłatami  od  oszczędzających.  Na  IKZE  zostały

przeniesione przez oszczędzających aktywa z IKE o wartości 56 mln zł.
Na mocy ustawy z dnia 25 marca 2011 roku

o zmianie niektórych ustaw związanych

z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych

został wprowadzony mechanizm

okresowych analiz dotyczących funkcjonowania systemu emerytalnego. Zgodnie z art. 32
ww. ustawy Rada Ministrów jest zobowiązana do dokonywania przeglądu funkcjonowania

systemu emerytalnego i przedkładania Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej informacji o skutkach
obowiązywania ww. ustawy wraz z propozycjami zmian, nie rzadziej, niż co 3 lata.
Przedstawienie  w  Sejmie  przez  Radę  Ministrów  w  dniu  27  września  2013  roku  pierwszego
ww. przeglądu  skutkowało  zmianami  w  IKZE  z  dniem  15  stycznia  2014  roku,  wprowadzonymi

ustawą z dnia 6 grudnia 2013 roku

o zmianie niektórych ustaw w związku z określeniem zasad

wypłaty emerytur ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych

Zachęcono potencjalnych oszczędzających do zawierania umów o prowadzenie IKZE poprzez:



uproszczenie reguł związanych z ustalaniem wysokości maksymalnej rocznej wpłaty na IKZE

wprowadzając roczny limit wpłat na IKZE w wysokości 1,2-krotności przeciętnego
prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok,

określonego w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym,



wprowadzeniu opodatkowania wypłat z IKZE oraz wypłat na rzecz osób uprawnionych

zryczałtowanym podatkiem dochodowym na poziomie 10%, w miejsce opodatkowania
według skali podatkowej obowiązującego w momencie wypłaty.

Efekty powyższych zmian będą mogły mieć odzwierciedlenie na rynku IKE i IKZE w kolejnych
okresach sprawozdawczych.
Analiza struktury wiekowej posiadaczy IKE i IKZE pokazuje zależność, zgodnie z którą im
młodsza osoba, tym chętniej wybiera IKZE, zaś im starsza - IKE. Powyższa zależność znajduje

odzwierciedlenie w udziale oszczędzających na IKZE w wieku do 30 lat w ogólnej liczbie
oszczędzających na IKZE na poziomie 15,2%. Dla porównania oszczędzający na IKE w tym

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

wieku stanowili tylko 4,4% oszczędzających na IKE (w liczbach: 74,7 tys. IKZE i 35,9 tys. IKE).

W grupie tej zanotowano również najwyższą różnicę w strukturze (10,8 p.p.), biorąc pod uwagę
przewagę udziału kont IKZE nad IKE. Wskazana przewaga widoczna była również w kolejnych
grupach wiekowych: 31-40 lat oraz 41-50 lat, jednak różnica ta była mniejsza (odpowiednio:

4,6 p.p. i 2,2 p.p.). Osoby w wieku do 50 lat przy podejmowaniu decyzji o utworzeniu konta
emerytalnego kierują się korzyścią wynikającą z możliwości dokonania odliczenia w rocznym

rozliczeniu podatku od dochodów osobistych wybierając IKZE. Natomiast wśród osób w wieku
powyżej 50 lat i kolejnych grupach wiekowych zanotowano wyższy udział tych grup
w strukturze IKE, w porównaniu do udziału tych grup wiekowych w ogólnej liczbie IKZE

(w grupie w wieku od 50 do 60 lat różnica o 2,3 p.p., a w grupie powyżej 60 lat różnica
15,3 p.p.). Wśród osób oszczędzających na cele emerytalne w wieku powyżej 60 lat wystąpiła

zatem najwyższa różnica w strukturze oraz w liczbie posiadanych kont IKE i IKZE (150,9 tys.
IKE i 15,6 tys. IKZE). W tej kategorii wiekowej prawdopodobnie IKE traktowane jest jako

swoista forma nieopodatkowej lokaty kapitału z relatywnie krótkim okresem trwania.
Źródeł niskiej popularności funkcjonujących na rynku kont emerytalnych IKE i IKZE można
upatrywać w kilku czynnikach:



część gospodarstw domowych nie wykazuje skłonności do długoterminowego oszczędzania –

przy braku obligatoryjnego obowiązku przeznaczania części dochodu bieżącego na cele
emerytalne, podział dochodu na konsumpcję bieżącą oraz przyszłą jest istotnie zaburzony na

rzecz tej pierwszej,



niskie dochody bieżące części gospodarstw domowych w konsekwencji przekładają się na

brak możliwości generowania i lokowania bieżących nadwyżek finansowych
z przeznaczeniem na przyszłą konsumpcję,



przekonanie części społeczeństwa, że to państwo jest odpowiedzialne za świadczenia

emerytalne i bez względu na okoliczności zatroszczy się o dochody przyszłych emerytów.

Z uwagi na powyższe czynniki, istotne jest zatem upowszechnianie wiedzy społeczeństwa

odnośnie szacunkowych wypłat emerytur z obowiązkowej części systemu emerytalnego
i oczekiwanej stopie zastąpienia w celu kształtowania świadomości przyszłych beneficjentów

systemu emerytalnego co do przewidywanej wysokości świadczeń. Edukacja finansowa powinna
być ukierunkowana na uświadamianie korzyści wynikających z wczesnego rozpoczęcia
i systematycznego gromadzenia oszczędności z przeznaczeniem na cele emerytalne oraz

skierowana w szczególności do osób młodych.

IKE oraz IKZE w I półroczu 2014 roku

–

URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO

Plac Powstańców Warszawy 1

00-950 Warszawa

tel. (+48 22) 262-50-00

fax (+48 22) 262-51-11 (95)

e-mail: knf@knf.gov.pl