Obserwowanie uczuć

Autor: Dzigme Rinpocze

Tłumaczenie: Ewa Zachara

Nie rozwiniemy miłości i współczucia, jeżeli najpierw nie zrozumiemy sytuacji, w jakiej
się obecnie znajdujemy. Aby prawdziwa miłość i prawdziwe współczucie mogły powstać,
niezbędny jest rzut oka na procesy związane
z naszymi emocjami i na zakłócenia powstające w ich wyniku w naszym umyśle.
Powinniśmy poświęcić trochę czasu na uświadomienie sobie, co tak naprawdę w pełni
absorbuje nasz umysł. Tybetańskie słowo oznaczające "przeszkadzajšce uczucia"
wskazuje na umysł, który jest nieustannie wzburzony. Nie chodzi tu o poszczególne
uczucia pojawiające się w określonych chwilach, ale o wszystkie uczucia ze wszystkimi
ich skutkami
i konsekwencjami.
Przeszkadzające uczucia to takie słabości jak zazdrość, gniew, duma, przywiązanie,
pomieszanie i wszystkie rozmaite dziwne stany, w których znajdujemy się raz po raz.
Wprawdzie posiadamy teraz wszystkie te emocje,
ale chętnie pozbylibyśmy się ich - zwalczamy je gdy tylko się pojawiš, gdyż nie chcemy,
by nam przeszkadzały. Musimy jednak dostrzec, że uczucia te nie są czymś całkowicie
negatywnym. Przeszkadzają nam tylko dlatego,
że nie rozumiemy, w jaki sposób funkcjonują i nie mamy pojęcia, co z nimi począć.
Uczucia są w rzeczywistości stałym składnikiem dynamicznych procesów naszego życia.
Umysł ma dwa aspekty, które noszą tybetańskie nazwy "namszie" i "jeszie." Jeszie jest
aspektem mądrości - jest to przejrzyste myślenie, które rozpoznaje samo siebie i
pojmuje uczucia jako część własnej całości. Namszie jest ograniczonym, "dzielącym"
stanem świadomości, w jakim się obecnie znajdujemy, pełnym pomieszania i zaburzeń.
Ale zarówno jeszie jak też namszie - mądrość i pomieszanie - są aspektami umysłu.
Dlatego nie potrafimy - nawet gdy tego chcemy - pozbyć się uczuć. Nie możemy ich
powstrzymać ani z nich zrezygnować. Chodzi o to, żeby zrozumieć, jak funkcjonują i
skąd się biorą. Kiedy na przykład pojawia się zazdrość, powinniśmy ją rozpoznać, być jej
świadomi, rozumieć jej przyczynę i działanie. Chodzi przy tym jednak nie tylko o to,
żebyśmy przyglądali się,
co uczucia robią z naszym wnętrzem - co powodują w naszym umyśle jak się z tym
czujemy - ale także o to, byśmy byli świadomi, do jakich działań chcą nas popchnąć.
Zauważmy na przykład, do czego motywuje nas i jakie działania uruchamia zazdrość.
Jeśli dokładnie przyjrzymy się chwili, w której powstaje zazdrość, stwierdzimy, że
zawsze wybieramy pod jej wpływem jedną ze stron i uważamy ją za najlepszą. Inni są
zawsze po niewłaściwej stronie. Tak jak na meczu piłki nożnej: jeszcze zanim gra się
zacznie, opowiadamy się za "naszą" drużyną - będziemy jej później kibicować w czasie
całej telewizyjnej transmisji z meczu. Kiedy jednak wyjedziemy za granicę i zaczniemy
oglądać mecz w Azji lub Ameryce Południowej, na poczatku niewiele rozumiemy z tego,
co się dzieje - są jakieś dwie drużyny, a ich koszulki różnią się kolorami. Wkrótce
jednak, nawet tego nie zauważając, zdecydujemy się na jeden z kolorów i jeden z
zespołów. Będziemy dopingować "naszej" drużynie, a krytykować jej "przeciwników"
Dzieje się tak nie tylko w piłce nożnej. Ten proces przebiega w wielu sytuacjach -
nieustannie opowiadamy się za którąś ze "stron", popieramy jednych i krytykujemy
drugich. Tę oceniającą postawę przyjmujemy prawie przez cały czas. Myślimy: " On się
myli, jego postawa jest błędna. Jasne jest, że to nie on ma rację, tylko ja".
Nieprzerwanie prowadzimy ze sobą ten wewnętrzny dialog

i dlatego jesteśmy uwięzieni w dualności. Zawsze wyszukujemy dla siebie to co
najlepsze - stronę, drużynę, cokolwiek. Najlepsza drużyna to zawsze nasza drużyna.
Musimy mieć rację i stajemy się podobni do sędziego, który zawsze orzeka, kto ma
rację, a kto nie. Postępujemy jak "dostojne prezydium" własnego zniewolenia.
Często czujemy, że cała ta sytuacja jest zbyt dziwna i bolesna, aby to jednak zmienić,
zamiast znowu mówić: "Tego nie mogę zaakceptować" lub przypisywać własne
niepowodzenia cudzym błędom, musimy zobaczyć co sie naprawdę dzieje i przejrzyście
sobie to uświadomić.
Sama obserwacja uczuć i bycie ich świadomym nie oznacza jeszcze, że potrafimy się
właściwie z nimi obchodzić. Nie powinniśmy oczekiwać żadnych natychmiastowych
rezultatów, ale też nie powinniśmy popełniać pomyłki myślenia: "Już wiem, jestem
zazdrosny - nigdy się nie zmienię". Nie chodzi tu o poczucie winy rozumiane jako
przyznawanie się do tego, że jesteśmy źli. W świadomości i uważności nie ma miejsca
na winę. Kiedy jesteśmy świadomi, myślimy jaśniej i możliwe staje się obserwowanie
uczuć w chwili, w której powstają. W efekcie nasz umysł doświadcza coraz więcej
wolności, gdyż uwalniamy go od przeszkód. Ten skutek nie pojawi się jednak
natychmiast - nie możemy pozbyć się wszystkich przeszkód za jednym zamachem. Tylko
dlatego,
że postanowiliśmy rozpoznawać nasze uczucia, nic od razu się nie zmieni, niemniej
jednak stopniowo będziemy odnajdowali prawdziwą równowagę w nas samych.
Rozpoznamy, kim naprawdę jesteśmy i odkryjemy, że inni są
w tej samej sytuacji - wszyscy mają te same przeszkadzające uczucia i doświadczają
tego samego pomieszania.
Kiedy na przykład niemowlę nagle zaczyna krzyczeć, bo zostało samo, nie jesteśmy na
nie źli. Może czujemy się trochę poirytowani, ale nie odczuwamy nienawiści do dziecka.
Wybaczamy mu krzyki, ponieważ wiemy, że jest za małe, aby coś zrozumieć. Gdyby
jednak w ten sposób zachował się dorosły, zaraz nastawilibyśmy się przeciwko niemu i
patrzylibyśmy na niego przez "filtr" naszego poglądu i sposobu postrzegania. Gdybyśmy
przezwyciężyli naszą subiektywność i potrafili być świadomi tego, co w nas zachodzi,
odnaleźlibyśmy spokój - bylibyśmy o wiele bardziej rozluźnieni i łagodni. W żadnej
sytuacji nie patrzylibyśmy na ludzi poprzez ich błędy - zamiast tego poszukiwalibyśmy
jakiegoś pozytywnego wyjścia. Zamiast oceniać, bylibyśmy w stanie myśleć: "Jak mogę
mu pomóc, jakie rozwiązanie jest dobre zarówno dla niego, jak i dla mnie?" W ten
sposób - obserwując co się naprawdę
dzieje i zmieniając swoje nastawienie - możemy stać się wewnętrznie łagodniejsi i
przejść od twardości "ego" do delikatności współczucia.