Integrowana Produkcja Gruszek

Metodyka

INTEGROWANEJ PRODUKCJI

GRUSZEK

(wydanie drugie zmienione)

Zatwierdzona

na podstawie art. 5 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie ro

lin

(tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849 ze zm.)

przez

Głównego Inspektora Ochrony Ro

lin i Nasiennictwa

Warszawa, marzec 2010 r.

Opracowanie zbiorowe
Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach
pod kierunkiem prof. dr. hab. Remigiusza W. Olszaka

doc. dr hab. Anna Bielenin,
mgr Krystyna Jaworska,
doc.dr hab. Jerzy Lisek,
prof. dr hab. Augustyn Mika,
mgr Jerzy Mochecki,
prof. dr hab. Remigiusz W. Olszak,
doc. dr hab. Waldemar Treder

Zatwierdzam

Tadeusz Kłos

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

SPIS TRE

WST

P....................................................................................................................... 4

I. PLANOWANIE I ZAKŁADANIE SADU GRUSZOWEGO ......................................... 5

1. Stanowisko.......................................................................................................... 5
2. Odmiany i podkładki............................................................................................ 5
3. Systemy sadzenia i rozstawy .............................................................................. 6
4. Obsadzanie obrze

y sadu................................................................................... 6

5. Przygotowanie gleby pod sad ............................................................................. 6

II. NAWO

ENIE I WAPNOWANIE.............................................................................. 7

1. Pobieranie próbek gleby i li

ci do analiz ............................................................. 7

2. Wapnowanie ....................................................................................................... 8
3. Nawo

enie mineralne.......................................................................................... 9

4. Nawo

enie organiczne...................................................................................... 11

5. Nawo

enie sadu w poszczególnych latach ....................................................... 12

III. REGULOWANIE ZACHWASZCZENIA................................................................ 13

1. Mechaniczne metody zwalczania chwastów ..................................................... 13
2. Chemiczne metody zwalczania chwastów ........................................................ 14

IV. PIEL

GNACJA SADU......................................................................................... 15

1. Formowanie i ci

cie drzew................................................................................ 15

2. Regulowanie wzrostu i owocowania ................................................................. 16
3. Nawadnianie grusz ........................................................................................... 16

V. OCHRONA GRUSZ PRZED CHOROBAMI ......................................................... 18

1. Wykaz najwa

niejszych chorób i ich charakterystyka ....................................... 18

2. Progi zagro

enia oraz sposoby i terminy prowadzenia lustracji ........................ 20

3. Sposoby zapobiegania chorobom..................................................................... 20
4. Niechemiczne metody ochrony ro

lin przed chorobami .................................... 20

5. Ochrona chemiczna grusz przed chorobami..................................................... 21

VI. OCHRONA PRZED SZKODNIKAMI ................................................................... 22

1. Wykaz najcz

ęś

ciej wyst

puj

cych szkodników i ich charakterystyka................ 22

2. Progi zagro

enia oraz sposoby i terminy prowadzenia lustracji ........................ 24

3. Niechemiczne metody ochrony grusz przed szkodnikami................................. 25
4. Ochrona po

ytecznych stawonogów i ich introdukcja ....................................... 25

5. Rola drapie

nych (owado

ernych) kr

gowców ................................................. 26

6. Ochrona grusz przed gryzoniami, zwierzyna łown

i ptakami........................... 26

VII. OGÓLNE ZASADY WYKONYWANIA ANALIZ NA POTRZEBY KONTROLI JAKO

CI OWOCÓW W INTEGROWANEJ PRODUKCJI .......................................... 27

ZAŁ

CZNIKI............................................................................................................. 29

Zał

cznik 1. Najwarto

ciowsze odmiany grusz i odpowiednie dla nich zapylacze 29

Zał

cznik 2. Zwalczanie chwastów przed zało

eniem sadu gruszowego i w trakcie

jego prowadzenia ............................................................................. 30

Zał

cznik 3. Zwalczanie chemiczne chorób gruszy w Integrowanej Produkcji..... 31

Zał

cznik 4. Progi zagro

enia oraz sposoby i terminy prowadzenia lustracji ....... 32

Zał

cznik 5. Zwalczanie chemiczne szkodników w IP gruszek ............................ 34

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

WST

Integrowana Produkcja jest to produkcja wysokiej jako

ci mi

dzy innymi

owoców,

daj

pierwsze

stwo

bezpiecznym

metodom

niechemicznym,

minimalizuj

ca niepo

żą

dane efekty uboczne stosowanych agrochemikaliów ze

szczególnym uwzgl

dnieniem ochrony

rodowiska i zdrowia ludzi.

W celu uzyskiwania wysokich i wysokiej jako

ci plonów, w IP dopuszczalne jest

stosowanie selektywnych lub wybranych cz

ęś

ciowo selektywnych

rodków ochrony ro

lin.

Niezwykle wa

ne jest równie

, aby chemiczne zwalczanie szkodników stosowa

tylko

wówczas, gdy ich liczebno

ść

przekracza przyj

ty próg szkodliwo

ci. Aby to jednak

stwierdzi

, konieczne jest systematyczne prowadzenie lustracji pod k

tem wyst

powania

szkodników, chorób i chwastów – jest to podstawowy element racjonalnej ochrony ro

lin.

Owoce pochodz

ce z Integrowanej Produkcji s

systematycznie kontrolowane na

obecno

ść

substancji szkodliwych, głównie pozostało

rodków ochrony, azotanów oraz

metali ci

ęż

kich. Ka

de gospodarstwo winno spełnia

równie

wszelkie zasady Kodeksu

Dobrej Praktyki Rolniczej.

nym

elementem

jest

liwo

ść

identyfikacji

miejsca

pochodzenia

certyfikowanego produktu, gdy

dy z producentów ju

w trakcie zgłoszenia si

systemu IP otrzymuje swój niepowtarzalny numer ewidencyjny.

Przepisy prawne dotycz

ce Integrowanej Produkcji reguluje ustawa o ochronie ro

lin

z dnia 18 grudnia 2003 r. (Dz. U. 2008 r. Nr 133, poz. 849 ze zm.) oraz rozporz

dzenie

Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lipca 2004 r. (Dz. U. 2004 r. Nr 178, poz.1834 ze
zm.). Jednostk

koordynuj

cało

ść

systemu Integrowanej Produkcji w Polsce oraz

kontroluj

prawidłowo

ść

prowadzenia upraw i wydawania certyfikatów jest Pa

stwowa

Inspekcja Ochrony Ro

lin i Nasiennictwa.

Producent chc

c uzyska

certyfikat IP musi spełni

nast

puj

ce wymagania:

−

uko

czy

16-godzinne szkolenie IP,

−

zgłosi

ęć

prowadzenia upraw zgodnie z zasadami IP, w najbli

szej jednostce

stwowej Inspekcji Ochrony Ro

lin i Nasiennictwa,

−

prowadzi

produkcj

zgodnie z niniejsz

metodyk

szczegółow

(dla okre

lonego

gatunku),

−

prowadzi

na bie

żą

co Notatnik Integrowanej Produkcji,

−

przej

ść

pozytywne kontrole: Notatnika, gospodarstwa w okresie wegetacji i jako

płodów,

−

zło

przed lub w trakcie zbiorów wniosek o wydanie certyfikatu IP.

Producenci, po otrzymaniu certyfikatu, maj

prawo oznacza

swoje produkty zastrze

onym

znakiem (logo) Integrowanej Produkcji.

Niniejsza metodyka opracowana została przez zespół pracowników Instytutu

Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach na podstawie rezultatów wieloletnich
własnych bada

oraz zgodnie z wytycznymi Mi

dzynarodowej Organizacji Biologicznego

i Integrowanego Zwalczania Szkodliwych Organizmów i Chwastów oraz Mi

dzynarodowego

Naukowego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych.

Stosowane w niniejszym opracowaniu poj

cie dotycz

ce najwy

szych dopuszczalnych

poziomów pozostało

rodków ochrony ro

lin odnosi si

do warto

ci najwy

szych

dopuszczalnych poziomów pozostało

ci pestycydów okre

lonych w Rozporz

dzeniu (WE) nr

396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie najwy

szych

dopuszczalnych poziomów pozostało

ci pestycydów w

ywno

ci i paszy pochodzenia

linnego i zwierz

cego oraz na ich powierzchni.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

I. PLANOWANIE I ZAKŁADANIE SADU GRUSZOWEGO

1. Stanowisko

Przy wyborze stanowiska pod sad gruszowy nale

y uwzgl

dni

podobne czynniki jak

przy zakładaniu sadu jabłoniowego. Najodpowiedniejsze s

tereny zró

nicowane krajobra-

zowo, cechuj

ce si

żą

stabilno

ekologiczn

i rolnicz

. Istniej

ce ju

elementy

krajobrazu, takie jak zakrzewienia,

ywopłoty czy zadrzewienia – je

eli to mo

liwe – nale

pozostawi

w obr

bie sadu lub w jego pobli

u. Je

eli natomiast ich nie ma, powinno si

zało

w miejscach do tego odpowiednich. W ten sposób powstan

korzystne warunki dla

bytowania organizmów po

ytecznych.

Nale

y unika

stanowisk niekorzystnych, z którymi ł

czy si

konieczno

ść

stosowania

zbyt du

ego nawo

enia lub

rodków chemicznych do ochrony sadów. Powoduje to produkcj

owoców gorszej jako

ci. Szczególnie mało przydatne dla potrzeb Produkcji Integrowanej s

stanowiska nara

one na szkody mrozowe i powodowane przez przymrozki wiosenne oraz

stanowiska podmokłe, na których drzewa cz

sto choruj

. Pod sady gruszowe nie nadaj

równie

gleby bardzo lekkie i bardzo ci

ęż

kie, poniewa

rosn

ce na nich drzewa s

zaopatrywane w składniki pokarmowe i nie wytwarzaj

pełnowarto

ciowych owoców. Przy

planowaniu sadu, poza wy

ej wymienionymi elementami, nale

y uwzgl

dni

stopie

zagro

enia ska

eniami pochodz

cymi z zakładów przemysłowych lub ci

gów komu-

nikacyjnych o du

ym nat

ęż

eniu ruchu.

Pod sad gruszowy trzeba wybiera

lepsze siedlisko ni

pod sad jabłoniowy. Grusze

rozwijaj

wcze

niej ni

jabłonie i z tego powodu p

ki kwiatowe łatwo s

uszkadzane

przez przymrozki wiosenne i mrozy zimowe. Drzewa grusz marzn

przy temperaturze

poni

ej -25°C, dlatego trzeba wybiera

dla nich stanowisko wyniesione ponad tereny

siednie. Pod grusze nieprzydatne s

tereny nisko poło

one w pobli

u ł

k i lasów,

bezodpływowe kotliny i w

skie doliny rzek. W górach odpowiednie s

łagodne stoki,

z wyj

tkiem dobrze nasłonecznionych stoków południowych, gdzie wczesny rozwój drzew

e by

przyczyn

szkód przymrozkowych.

Grusze wymagaj

gleb gł

bokich, zasobnych w wod

, gliniastych lub piaszczysto-

gliniastych klasy II, III i IV. Na glebach piaszczystych grusze rosn

gorzej ni

jabłonie, a na

glebach podmokłych szybko gin

. Na słabszych glebach, szczególnie gdy szczepione s

pigwie, dla dobrego wzrostu i owocowania wymaga

nawadniania kroplowego.

2. Odmiany i podkładki

Liczba odmian do towarowej uprawy jest w zasadzie ograniczona do trzech: ‘Faworytka’,

‘Konferencja’ i ‘Lukasówka’. Pozostałe, takie jak ‘Bonkreta Williamsa’, ‘Tryumf Packhama’,
‘General Leclerc’, ‘Carola’, ‘Dicolor’, ‘Erica’ i inne mniej popularne mog

sadzone

lokalnie na dobrych glebach i ciepłych siedliskach, gdy jest zapewniony zbyt na owoce.
Warto

ść

nowych odmian nie jest jeszcze dokładnie oceniona, aby mo

na je było poleca

szerokiej uprawy. Spo

ród wymienionych trzech odmian podstawowych ‘Faworytka’ i

‘Lukasówka’ powinny by

szczepione wył

cznie na pigwie, natomiast ‘Konferencja‘ mo

tak

e szczepiona na siewkach gruszy dzikiej, z przeznaczeniem na gorsze gleby. W

celu przyspieszenia owocowania wszystkie pozostałe odmiany, z wyj

tkiem odmiany

‘Bonkreta Williamsa’, mog

szczepione na pigwie. Dla ‘Lukasówki’ potrzebny jest dobry

zapylacz. Grusze wytwarzaj

mało nektaru w kwiatach, tote

pszczoły odwiedzaj

kwiaty

grusz niech

tnie. Zapylanie kwiatów mo

na poprawi

hoduj

c w sadzie pszczoł

murark

Amerykanie polecaj

‘Bonkret

Williamsa’ lub ‘Faworytk

’ sadzon

w proporcji 1 zapylacz na

16 drzew ‘Lukasówki’. Wykaz odmian i zapylaczy podano w zał

czniku 1.

W naszych warunkach z podkładek karłowych pod grusze najlepsza jest pigwa S

dobrze si

zrasta z wi

kszo

odmian, jest wytrzymała na mróz i toleruje lekkie gleby.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

3. Systemy sadzenia i rozstawy

Grusze karłowe mo

na posadzi

w rozstawie 3,5 x 1-2 m, czyli od 1430 do 2860 drzew

na hektarze. Grusze łatwiej ni

jabłonie mo

na uprawia

w pasach dwu- i trzyrz

dowych,

poniewa

parch gruszowy stanowi mniejsze zagro

enie i nie wymaga si

rumie

ca na

skórce owoców. Niedogodno

ci uprawy pasowej s

niestety takie same, jak przy uprawie

jabłoni. W uprawie pasowej mo

na zmie

do 4000 grusz na hektarze. Konferencj

szczepion

na siewkach mo

na posadzi

w rozstawie 4,0-3,5 m mi

dzy rz

dami i 2,0-2,5 m

w rz

dzie, czyli od 1000 do 1250 drzew na hektarze (tab. 1).

Tabela 1. Polecane rozstawy sadzenia grusz (w metrach)

Odmiany

Podkładki karłowe (pigwa S

i A)

Podkładki silnie rosn

ce (siewki

gruszy kaukaskiej)

Słabo rosn

Konferencja
Bonkreta Williamsa

3,5 x 1-1,5

nie sadzi

3,5 x 2

Umiarkowanie rosn

General Leclerc, Carola, Dicolor

3,5 x 1,25 – 1,75

4 x 2,5

Silnie rosn

Faworytka, Lukasówka, Tryumf
Packhama, Erica

3,5 x 1,5 – 2

(Faworytka szczepiona na

pigwie wymaga po

redniej)

4 x 3

Sad gruszowy jest mniej ch

tnie odwiedzany przez pszczoły ni

sad jabłoniowy i dlatego

trzeba unika

wielorz

dowych kwater zło

onych z ‘Lukasówki’ lub ‘Komisówki’. Odmian

zapylaj

trzeba sadzi

na zmian

co 2 rz

dy lub te

rozmieszcza

zapylacz w co drugim

dzie, w odst

pach co 16 drzew odmiany podstawowej.

4. Obsadzanie obrze

y sadu

Sady granicz

ce z ruchliw

szos

, zabudowaniami, osiedlem mieszkaniowym lub ulic

nale

y osłoni

szpalerem drzew lub wysokim

ywopłotem. Sady powinny by

zlokalizowane

przynajmniej w odległo

ci 50 m od

ródeł zanieczyszcze

i osiedli. Powinny by

obsadzone

na obrze

ach, aby pyły i inne zanieczyszczenia z ulicy lub drogi nie przedostawały si

sadu, a

rodki chemiczne z sadu nie przedostawały si

do osiedli mieszkaniowych lub na

uprawy rolnicze. Odpowiednio wysok

i zwart

osłon

na glebach

yznych i zasobnych

w wod

na uzyska

z olchy szarej, grabu, leszczyny lub topoli berli

skiej. Na glebach

suchych i ubogich bardziej odpowiednie b

: ałycza, brzoza i ja

minowiec omszony.

Drzewa i krzewy nale

y sadzi

co około 2 m w rz

dzie, aby uniemo

liwi

im zbyt bujny

wzrost. Nale

y unika

sadzenia drzew o silnym wzro

cie, takich jak: klon, jesion, topola

szara i biała, wierzba krucha, a tak

e gatunków podatnych na zaraz

ogniow

: głóg,

wido

liwa, irga i jarz

bina.

5. Przygotowanie gleby pod sad

li sad zakładany jest na glebie u

ytkowanej rolniczo, to poleca si

przed sadzeniem

sadu uprawia

liny o korzystnym wpływie na drzewa, takich jak: gorczyca, gryka, facelia,

peluszka i mieszanki ro

lin str

czkowych. Ro

liny te, odpowiednio nawo

one, tworz

żą

mas

zielon

, oczyszczaj

c gleb

z chwastów oraz s

ródłem próchnicy. Nie powinno si

sadzi

drzew owocowych po ziemniakach, truskawkach i wieloletnich ro

linach motylkowych,

poniewa

istnieje niebezpiecze

stwo rozwoju niektórych chorób i szkodników. Je

natomiast nowy sad zakładamy po starym sadzie, to problemem s

chwasty trwałe i zjawisko

czenia gleby (choroba replantacyjna), które trzeba eliminowa

. Chwasty trwałe nale

niszczy

przed karczowaniem starego sadu.

Struktur

gleby oraz skutki "zm

czenia" najlepiej poprawia obfite nawo

enie organiczne

w postaci obornika (40 t/ha) lub uprawa "nawozów zielonych" na przyoranie. W obu wypadkach

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

substancj

organiczn

nale

y jak najgł

biej przyora

. Dobre efekty daje uprawa gł

boko

korzeni

cych si

lin motylkowych. Na glebach lekkich mo

e to by

łubin (200 kg/ha), a na

zwi

ęź

lejszych mieszanka wyki jarej (120 kg), peluszki (30 kg), bobiku (40 kg) oraz owsa (30 kg).

Wysiane wiosn

liny rozdrabnia si

w ko

cu czerwca, a nast

pnie rozrzuca zalecane dawki

nawozów fosforowo-potasowych i gł

boko przyoruje pługiem z pogł

biaczem. W tym samym roku

na jeszcze raz wysia

"nawozy zielone", na przykład gorczyc

(20 kg) z faceli

(10 kg). Po

kwitnieniu gorczycy ro

liny dobrze jest rozdrobni

, wysia

nawozy wapniowo-magnezowe

i wykona

podorywk

. Analiza chemiczna gleby decyduje o wysoko

ci dawek nawozów

fosforowych, potasowych i wapniowo-magnezowych (tab. 3). Nawo

enie azotem wykonuje si

wiosn

, po posadzeniu drzew.

II. NAWO

ENIE I WAPNOWANIE

1. Pobieranie próbek gleby i li

ci do analiz

W Integrowanej Produkcji o potrzebie nawo

enia i wysoko

ci stosowanych dawek decy-

duje aktualna zasobno

ść

danego składnika w glebie. Poniewa

okre

lenie zasobno

ci gleby

w poszczególne składniki, jak i okre

lenie odczynu (pH) „na oko” jest niemo

liwe, sadownik

musi systematycznie co 3 - 4 lata pobiera

próbki gleby. Na podstawie uzyskanych wyników

analiz chemicznych mo

na do

ść

precyzyjnie okre

optymaln

wysoko

ść

nawo

enia

fosforem, potasem, magnezem, jak równie

ustali

potrzeby wapnowania gleby. Po

posadzeniu drzewek wiele dodatkowych informacji o potrzebach nawo

enia poszczególnymi

składnikami, a zwłaszcza azotem, dostarczaj

obserwacje wzrostu wegetatywnego ro

lin.

Pełna diagnostyka nawozowa mo

liwa jest dopiero wtedy, gdy z sadów b

cych w pełni

owocowania, oprócz wyników analiz chemicznych gleby i oceny wizualnej wzrostu ro

lin,

dysponowa

dziemy wynikami analiz chemicznych li

ci.

a) analizy chemiczne gleby

Jest to metoda najbardziej uniwersalna, pozwalaj

ca okre

zasobno

ść

gleby w P, K,

Mg oraz jej odczyn, zarówno przed zało

eniem, jak i w młodych oraz w starszych sadach.

Sadownik ubiegaj

cy si

o certyfikat IP musi zatem co 3 - 4 lata pobiera

próbki gleby

i posiada

aktualne wyniki ich analiz. Po raz pierwszy próbki gleby najlepiej jest pobra

rok czy dwa przed zało

eniem sadu. Termin pobrania próbek nie ma wi

kszego znaczenia,

chocia

niewskazane jest pobieranie gleby z pól nadmiernie wilgotnych (po silnych

opadach), w czasie długotrwałej suszy,

wie

o nawo

onych lub wapnowanych. Zwyczajowo

producenci pobieraj

próbki bezpo

rednio po zako

czonym zbiorze owoców, gdy mo

liwe

jest jednoczesne pobranie próbek li

ci, a uzyskane wyniki umo

liwiaj

ewentualn

korekt

nawo

enia ju

pó

jesieni

. Próbki musz

reprezentatywne, poniewa

od prawi-

dłowego i dokładnego ich pobrania zale

żą

przyszłe zalecenia nawozowe. Jedna próbka

e zatem pochodzi

nawet z 4-hektarowej kwatery, pod warunkiem

e nie wyst

puje tam

zmienno

ść

składu mechanicznego i struktury gleby, a uprawiane drzewa s

w tym samym

wieku i były tak samo nawo

one. Bardzo istotne jest równie

ukształtowanie terenu. Je

eli

poszczególne „kawałki” pola wykazuj

zmienno

ść

glebow

, ró

na jest ich historia nawo

enia

i wiek drzew, to konieczne jest pobranie z nich osobnych próbek mieszanych. Do analiz
pobiera si

próbki gleby z warstwy ornej (0-20 cm) i podornej (20-40 cm), najlepiej w obr

bie

pasów herbicydowych (rz

dów drzew). Jedynie przed zało

eniem nowego sadu próbki

pobiera si

losowo z całej powierzchni pola. Zbadanie warstwy podornej (20-40 cm) jest

szczególnie istotne przed sadzeniem drzewek, gdy

w razie potrzeby mo

liwe jest wraz

z ork

wniesienie wolno przemieszczaj

cych si

składników, takich jak fosfor, potas

a czasem magnez i wap

na gł

boko

ść

25-30 cm. Ka

da próbka ogólna (mieszana) powinna

składa

z minimum 20-25 próbek pierwotnych, losowo pobranych z wyznaczonej powierzchni.

Do pobierania próbek gleby najbardziej przydatna jest laska Egnera, której wymiary (w mm)
przedstawiono na rysunku.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Pobieraj

c gleb

pomija

nale

y niewielkie powierzchnie istotnie si

ró

ce, jak na

przykład kieszenie piaskowe lub

wirowe, uwrocia, pobli

a dróg i zabudowa

, zagł

bienia

terenowe i miejsca po stertach, stogach, składowiskach obornika i nawozów. Aby pobra

próbki z warstwy podornej, nale

y wykopa

szpadlem niewielki dołek o gł

boko

ci 20 cm,

i z dna dołka pobra

po 2 obj

ci laski Egnera. Po dokładnym wymieszaniu całej ilo

pobranej gleby (osobno z ka

dej warstwy), pobiera si

po około 0,7-1,0 kg gleby

przeznaczonej do analiz. Do ka

dej próbki nale

y doł

czy

obowi

zkowo metryczk

, a w niej

czytelnie: nazwisko, adres, oznaczenie kwatery, gł

boko

ci pobrania próbki, zwi

zło

ść

gleby

(lekka,

rednia, ci

ęż

ka) i klas

bonitacyjn

oraz wiek sadu. Dobrze przesuszon

i zae-

tykietowan

próbk

gleby nale

y dostarczy

do najbli

szej Okr

gowej Stacji Chemiczno-Rolniczej,

która po jej zanalizowaniu wyda konkretne zalecenia dotycz

ce wysoko

ci nawo

enia

poszczególnymi składnikami oraz dotycz

ce ilo

ci i rodzaju koniecznych nawozów wapniowych lub

wapniowo-magnezowych. Dopuszcza si

wykonanie analiz próbek gleby w innych laboratoriach z

wykorzystaniem metod akredytowanych. W glebie oznacza si

zawarto

ci: P, K, Mg oraz odczyn -

KCl

b) analizy chemiczne li

W Integrowanej Produkcji analizy li

ci nie s

obowi

zkowe, aczkolwiek zalecane, gdy

pozwalaj

na dokładniejsz

ocen

stanu od

ywienia ro

lin i umo

liwiaj

korekty nawo

enia

(zwłaszcza w przypadku azotu). Skład chemiczny li

ci dobrze odzwierciedla bowiem stan

ywienia gruszy w podstawowe makroskładniki. Analizy chemiczne li

ci wykonuje si

wył

cznie

w sadach w pełni owocuj

cych. Tylko z jednej wybranej odmiany z kwatery pobiera si

bezpo

rednio po zako

czeniu zbiorów, li

cie z ogonkami. Próbka li

ci powinna by

reprezentatywna, tzn. pochodzi

z wielu losowo wybranych ro

lin. Jedna próbka powinna

zawiera

minimum 150 li

ci. Robimy to w ten sposób,

e z minimum 20 drzew pobiera si

rodka nieowocuj

cych długop

dów po 2 li

cie pobrane z czterech stron korony, z wysoko

1,5-2,0 m. Li

cie powinny by

w pełni rozwini

te, zdrowe, bez zanieczyszcze

. Najlepiej jest

je zbiera

do czystych papierowych torebek lub du

ych kopert. Próbki li

ci nale

y dobrze

przesuszy

, by nie zgniły lub sple

niały w trakcie przesyłki do najbli

szej Okr

gowej Stacji

Chemiczno-Rolniczej. Obowi

zkowo nale

y poda

: nazwisko, adres rolnika, oznaczenie kwatery,

wiek i odmian

oraz ewentualne objawy, na przykład niedoboru. W li

ciach najcz

ęś

ciej oznacza si

zawarto

ść

N, P, K, Mg oraz czasami B. Opracowanie pełnych zalece

nawozowych jest mo

liwe,

gdy wraz z li

ść

mi analizowane s

równie

próbki gleby.

2. Wapnowanie

Okres przed zało

eniem sadu gruszowego zawsze nale

y wykorzysta

na doprowa-

dzenie odczynu gleby do poziomu optymalnego (pH 6,5-7,1). Wysoko

ść

dawki nawozów

wapniowych zale

y od zwi

zło

ci gleby, czyli od jej składu mechanicznego oraz od

aktualnego odczynu, mierzonego w KCl. Wskazane jest, by cz

ęść

nawozów wapniowych

zastosowa

na rok wcze

niej, a cz

ęść

uzupełni

pod przedplon, mieszaj

c dobrze z gleb

W trakcie prowadzenia sadu, systematycznie co 2-3 lata nale

y wysiewa

nawozy wapniowe

w niewielkich dawkach (tab. 2), by utrzymywa

optymalny dla grusz odczyn gleby.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Tabela 2. Maksymalne dawki nawozów wapniowych lub wapniowo – magnezowych stosowane
jednorazowo w sadach w kg CaO lub CaO+MgO na 1 ha

Odczyn gleby

pH KCl

Gleby lekkie

< 20% cz. spław.

Gleby

rednie

20-35% cz. spław.

Gleby ci

ęż

kie

> 35% cz. spław.

< 4,5

4,6-5,5
5,6-6,0

1.500

750
500

2.000
1.500

750

2.500
2.000
1.500

kszo

ść

gleb w kraju to gleby kwa

ne i silnie kwa

ne o deficytowej zawarto

ci magnezu.

Poniewa

wapno magnezowe (dolomitowe) jest zawsze najta

szym

ródłem magnezu,

dlatego ka

okazj

wapnowania nale

y wykorzysta

do wzbogacenia gleb w magnez.

Oczywi

cie nale

y uwa

, by wraz z wysokimi dawkami wapna nie wprowadzi

do gleby zbyt

ych ilo

ci Mg. Przy doborze nawozów wapniowych nale

y uwzgl

dnia

ich form

. Wapno

glanowe, znacznie łagodniejsze i wolniej działaj

ce, poleca si

na gleby l

ejsze i

rednie.

Wapno tlenkowe, bardziej skoncentrowane oraz znacznie szybciej i radykalniej działaj

ce,

zaleca si

na gleby ci

ęż

sze.

W sadach gruszowych prowadzonych zgodnie z zasadami IP nale

y wył

cznie stosowa

nawozy wapniowe okre

lone w rozporz

dzeniu Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie okre

lenia

typów wapna nawozowego z dnia 19 maja 2004 r. (Dz.U. Nr 130, poz. 1384). Zasady nawo

enia

zabraniaj

stosowania nawozów wapniowych ł

cznie z nawozami fosforowymi i z

obornikiem. Nale

y podkre

e nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe, które s

naturalnymi kopalinami, s

bez ogranicze

polecane w IP i s

stosowane równie

rolnictwie ekologicznym.

3. Nawo

enie mineralne

a) nawo

enie doglebowe

Zdecydowana wi

kszo

ść

producentów nawozi swoje sady „w ciemno”, nie kontroluj

wcale zasobno

ci gleb w składniki pokarmowe. Cz

sto prowadzi to do nadmiernego, a nawet

szkodliwego działania nawozów mineralnych na ro

liny. Niewła

ciwie u

yte nawozy

stanowi

powa

ne zagro

enie dla zdrowia ludzi, obni

plony i pogarszaj

jako

ść

owoców. Mog

ska

rodowisko, zalegaj

c i kumuluj

c si

w glebie, jak równie

przedostawa

do wód gruntowych i powierzchniowych. Dlatego te

bardzo wa

nym

celem IP jest kontrolowane, czyli racjonalne od

ywianie grusz tak, by przy zachowaniu

optymalnej zawarto

ci składników w glebie i w ro

linach uzyskiwa

obfite plony doskonałej

jako

ci. W uprawach wieloletnich wnoszone niewielkie dawki niezb

dnych nawozów

mineralnych pozwalaj

uzupełnia

tylko ilo

ci składników wywo

onych corocznie z plonem i

usuwanych corocznie wraz z wyci

tymi p

dami. W miar

liwo

ci składniki powinny by

uzupełniane nawo

eniem organicznym, które w sadach mo

na stosowa

jedynie w formie

ciółki.

Nawo

żą

c sad zgodnie z wynikami analiz gleby, sadownik mo

e sporo zaoszcz

dzi

unikaj

c stosowania składników, które ju

, i to cz

sto w znacznych ilo

ciach w glebie,

a wysiewa

tylko te, które s

konieczne i to w

le okre

lonych dawkach.

Tabela 3. Liczby graniczne dla zawarto

ci składników przyswajalnych w glebie oraz potrzeby

nawo

enia drzew owocowych

K l a s a z a s o b n o

c i

Wyszczególnienie

niska

rednia

wysoka

Dla wszystkich rodzajów gleb:

zawarto

ść

P mg/100 g gleby

warstwa orna 0-20 cm
warstwa podorna 20-40 cm

< 2

< 1,5

2-4

1,5-3

> 4
> 3

Nawo

enie fosforem

dawka P

kg na 1 ha

przed zało

eniem sadu

300

100-200

Warstwa orna 0-20 cm

zawarto

ść

K mg/100 g gleby

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

gleby lekkie (< 20% cz. spławialnych)
gleby

rednie (20-35% cz. spław.)

gleby ci

ęż

kie(>35% cz. spławialnych)

< 5
< 8

< 13

5-8

8-13

13-21

> 8

> 13
> 21

Warstwa podorna 20-40 cm
gleby lekkie (< 20% cz. spławialnych)
gleby

rednie (20-35% cz. spław.)

gleby ci

ęż

kie (>35% cz. spławialnych)

< 3
< 5
< 8

3-5
5-8

8-13

> 5
> 8

> 13

Nawo

enie potasem

dawka K

O kg na 1 ha

przed zało

eniem sadu

w sadach owocuj

cych

150-300

80-120

100-200

50-80

Dla obu warstw gleby:

zawarto

ść

Mg mg/100 g gleby

gleby lekkie (< 20% cz. spławialnych)
gleby

rednie i ci

ęż

kie (>20% cz. spł.)

< 2,5

< 4

2,5-4

4-6

> 4
> 6

Nawo

enie magnezem

dawka MgO kg na 1 ha

przed zało

eniem sadu

w sadach owocuj

cych

120-200

120

60-120

stosunek K/Mg

Dla wszystkich rodzajów gleb i dla obu
warstw

b. wysoki

> 6

wysoki

3,5-6

poprawny

< 3,5

Liczby graniczne dla zawarto

ci składników przyswajalnych w glebie okre

laj

wysoko

ść

dawek nawozowych: fosforu, potasu i magnezu. Jak wynika z tabeli 3., przy wysokiej
zasobno

ci gleby nawo

enie danym składnikiem jest zb

dne, przy niskiej za

zasobno

ci –

nale

y stosowa

podwy

szone ilo

ci nawozów. Zlecaj

c wykonanie analizy chemicznej

gleby lub gleby i li

ci Okr

gowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, sadownik mo

e otrzyma

gotowe zalecania nawozowe na najbli

sze 3 lata. Na podstawie podanych liczb granicznych

i zalecanych dawek nawozowych zawartych w tabelach 3. i 4., jak równie

na podstawie

oceny wzrostu wegetatywnego sadu, producent mo

e sam opracowa

własny plan

nawozowy na najbli

sze lata. Wraz z badaniami prowadzonymi w kraju przez Stacje

Chemiczno-Rolnicze nad zastosowaniem „Testu glebowego azotu mineralnego” (N min.),
w najbli

szym czasie mo

liwe b

dzie wprowadzanie korekt w nawo

eniu mineralnym

azotem, na podstawie zawarto

ci w glebie mineralnych form N-NO

i N-NH

Dzi

ki analizie próbek li

ci mo

liwe jest bardziej precyzyjne okre

lenie potrzeb nawo

enia

azotem, fosforem, potasem i magnezem. Wyniki analizy chemicznej li

ci porównuje si

warto

ciami granicznymi (tab. 4) okre

laj

cymi zawarto

ść

deficytow

, nisk

, optymaln

lub wysok

oraz odpowiadaj

cym im wysoko

ciom dawek nawozowych danego składnika. Wskazane jest, by

cie gruszy miały optymaln

zawarto

ść

poszczególnych składników, co pozwoli na uzyskanie

maksymalnych plonów i owoców dobrej jako

ci przy stosowaniu niewielkich dawek nawozów.

Tabela 4. Liczby graniczne zawarto

ci składników mineralnych w li

ciach gruszy oraz zalecana

wysoko

ść

dawek nawozowych w kg/ha

Zawarto

ść

Składnik

deficytowa

niska

optymalna

wysoka

Azot N w% s.m.

Dawka

< 1,70

100 - 150

1,70 – 1,99

80 - 100

2,00 – 2,60

50 - 80

> 2,60

0 - 50

Fosfor P w% s.m.

< 0,14

0,15 – 0,25

> 0,25

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Dawka P

kg/ha

60 - 100

Potas K w% s.m.

Dawka K

O kg/ha

< 0,50

140 - 200

0,51 – 0,99

100 - 150

1,00 – 1,70

80 - 120

> 1,70

Magnez Mg w% s.m.

Dawka

MgO

< 0,12

100 - 200

0,12-0,17

60 - 120

0,18- 0,30

> 0,30

Bor B w ppm s.m.

<10

10 - 20

21 - 50

>50

b) dokarmianie dolistne

W Produkcji Integrowanej gruszek stosowanie nawozów dolistnych zalecane jest wtedy, gdy

ograniczone s

liwo

ci pobierania składników z gleby. Mo

e to mie

miejsce np. w czasie

długotrwałej zimnej wiosny, suszy, po przemarzni

ciu lub podtopieniu ro

lin, a tak

e w

przypadkach konieczno

ci usuni

cia deficytu okre

lonego składnika. Gdy analizy wskazuj

potrzeb

szybkiego dostarczenia ro

linom magnezu lub na li

ciach wyst

piły objawy braku tego

składnika, uzasadnione jest 3-4-krotne opryskiwanie grusz roztworem siarczanu magnezu. Unika

nale

y opryskiwa

dolistnych „na wszelki wypadek”.

Stosowanie nawet najlepszych nawozów wieloskładnikowych cz

sto nie poprawia

sytuacji, gdy

obecno

ść

w nich innych antagonistycznych składników mo

e przynie

ść

odwrotny skutek. Jednocze

nie nale

y jak najszybciej zastosowa

wła

ciwe nawo

enie

doglebowe, które w najbli

szych 2 – 3 latach zast

pi drogie i mało skuteczne opryskiwania

dolistne. Nawozy wieloskładnikowe mo

na natomiast stosowa

dolistnie w przypadkach słabej

kondycji ro

lin, przy ograniczonym pobieraniu składników przez system korzeniowy np.

w okresach suszy. Nale

y zaznaczy

e niektóre nawozy dolistne oprócz wła

ciwo

ywczych w pewnym zakresie ograniczaj

tak

e rozwój poszczególnych agrofagów.

Poniewa

wiele nawozów dolistnych nie było badanych w uprawach sadowniczych, mo

na je

stosowa

wył

cznie według instrukcji producenta. Znaczne obostrzenia obowi

zuj

równie

w ł

cznym stosowaniu nawozów dolistnych ze

rodkami ochrony ro

lin. Dopuszcza si

stosowanie

takiej mieszaniny wył

cznie wtedy, gdy jest to zgodne z etykiet

-instrukcj

stosowania danego

rodka ochrony. Przy braku takiego zapisu oba

rodki chemiczne nale

y stosowa

osobno.

4. Nawo

enie organiczne

W wieloletnich uprawach sadowniczych nawo

enie organiczne, jako

ródło próchnicy

i składników pokarmowych, odgrywa pierwszoplanow

rol

. Substancja organiczna istotnie

ogranicza niekorzystne zjawisko „zm

czenia gleby”, podnosi

yzno

ść

i zasobno

ść

gleb,

poprawiaj

c ich wła

ciwo

ci powietrzno-wodne oraz

ycie biologiczne gleby. Poniewa

wieloletni cykl upraw gruszy uniemo

liwia normalne stosowanie płodozmianu, tym wi

ksz

rol

w przygotowaniu gleby pod sad odgrywaj

nawozy organiczne i naturalne, zwłaszcza

obornik. Przed zało

eniem sadu nale

y jak najgł

biej przyora

około 35-40 ton obornika na

1 ha. Nie wolno stosowa

szych dawek obornika z uwagi na ochron

rodowiska i

wód gruntowych. Ustawa nawozowa zabrania bowiem u

ycia nawozów naturalnych, w

których zawarto

ść

azotu przekracza 170 kg/ha/rok. Je

li gospodarstwo nie dysponuje

pełn

dawk

obornika, mo

na go zastosowa

tylko w pasy o szeroko

ci około 1-2 m, czyli w

planowane rz

dy drzew. Poniewa

w gospodarstwach sadowniczych zwykle obornika

brakuje, niezast

pione s

wtedy nawozy zielone, które urozmaicaj

nast

pstwo ro

lin

w płodozmianie, poprawiaj

struktur

gleby, zagłuszaj

chwasty oraz ograniczaj

wyst

powanie gro

nych chorób i szkodników glebowych. Głównym zadaniem nawozów

zielonych jest dostarczenie glebie w krótkim czasie jak najwi

kszej ilo

ci masy organicznej.

Za bardzo korzystne do przyorania uwa

a si

liny bobowate (dawniej motylkowate),

których gł

boki system korzeniowy wydobywa z gł

bszych warstw znaczne ilo

ci wmytych

składników (Ca, Mg, K), a obumarły pó

niej system korzeniowy zwi

ksza dotlenienie

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

gł

bszych warstw gleby, poprawiaj

c ich wła

ciwo

ci powietrzno-wodne. Zdrowotno

ść

gleb

poprawia wysiew mieszanek, na przykład koniczyny lub lucerny z trawami. Z innych ro

lin na

przyoranie doskonale nadaj

gorczyca, gryka, facelia, zbo

a i trawy. Przykładowo,

wczesn

wiosn

na wysia

mieszank

wyki jarej, bobiku, peluszki,

yta lub owsa, a na

glebach l

ejszych samego łubinu. Bezpo

rednio po rozdrobnieniu zielonej masy i

zastosowaniu nawozów mineralnych lub wapniowych cało

ść

nale

y gł

boko przyora

5. Nawo

enie sadu w poszczególnych latach

a) przed zało

eniem sadu

Najlepiej na rok, a nawet dwa przed planowaniem nowego sadu, konieczne jest

dokładne i zgodne z instrukcj

pobranie z pola próbek gleby z warstwy ornej 0-20 cm,

i podornej 20-40 cm. Tylko przed posadzeniem drzewek istnieje mo

liwo

ść

wniesienia do

mało zasobnej warstwy podornej wolno przemieszczaj

cych si

składników, takich jak fosfór

i potas, oraz uzupełnienia ilo

ci magnezu i wapnia, które doprowadz

odczyn gleby do

poziomu optymalnego, czyli pH 6,2-6,7 i uzupełni

ewentualny deficyt magnezu. Równie

wtedy mo

liwe jest wzbogacenie gleby w substancj

organiczn

przez przyoranie obornika

lub nawozów zielonych. Po posadzeniu drzewek, potrzebne nawozy mineralne mog

wysiewane ju

tylko powierzchniowo, a tak zastosowane powoli przemieszczaj

do strefy

korzeniowej ro

lin. W tym okresie wszelkie gł

bsze zabiegi uprawowe w sadach s

niewskazane.

W zale

ci od zawarto

ci fosforu, potasu i magnezu w glebie wysoko

ść

dawek

nawozowych w formie P

, K

O i MgO w kg/ha sadu podane s

w tabeli 3. W przypadkach

odczynu gleby ni

szego ni

pH 6,0, pole przed zało

eniem sadu nale

y zwapnowa

stosuj

c dawki nawozów wapniowych b

wapniowo-magnezowych z tabeli 2.

b) młode sady

Po zało

eniu sadu najistotniejsze jest nawo

enie azotem. W pierwszym i drugim roku po

posadzeniu drzewek wysiew nawozów azotowych na cał

powierzchni

jest niecelowy, gdy

uszkodzony system korzeniowy mo

e pobra

tylko minimaln

ilo

ść

tego składnika z

najbli

szego otoczenia drzewek, a zdecydowana wi

kszo

ść

azotu byłaby wypłukana do wód

gruntowych. Z tego powodu nawozy azotowe zaleca si

wysiewa

indywidualnie w ilo

ci 10-

20 g N na 1 m

powierzchni, półtora raza wi

kszej od

rednicy korony drzewek. Zwykle w

pierwszym roku wysiewa si

ok. 30-40 kg N/ha, r

cznie b

rozrzutnikiem pasowym,

stosuj

c go w rz

dy (pasy o szeroko

ci około 1 m). W drugim roku mo

na zastosowa

około

50-75 kg N/ha, ale ju

w pasy szeroko

ci około 1,5 m. Lepsze wykorzystanie oraz mniejsze

straty niebezpiecznego dla

rodowiska azotu zapewnia te

dzielenie dawek. Dlatego

wczesn

wiosn

, jeszcze przed rozpocz

ciem wegetacji, warto wysia

ęść

dawki, a pozo-

stał

ilo

ść

zastosowa

pod koniec kwitnienia grusz. Od trzeciego roku nawo

enie azotem

na stosowa

na całej powierzchni w dawce 50-80 kg N/ha lub nadal w zmniejszonej

dawce – 30-50 kg N/ha – w pasy o szeroko

ci 2 m. Ni

sze dawki polecane s

zawsze na

gleby l

ejsze, a wy

sze na gleby ci

ęż

sze. Po posadzeniu, informacj

pomocn

w ustalaniu

dawek azotu jest wizualna ocena wzrostu wegetatywnego młodych drzewek. Wzrost ro

lin,

grubo

ść

i długo

ść

młodych p

dów, wybarwienie li

ci, ewentualne objawy braku lub nadmiaru

składników

wiadcz

o prawidłowym lub złym nawo

eniu.

Pó

jesieni

(pa

dziernik – listopad) w sadach stosuje si

nawozy potasowe. Je

eli

analiza gleby wykonana przed zakładaniem sadu wykazała wysok

zawarto

ść

potasu, to

składnika tego nie nale

y stosowa

przez najbli

sze 2-3 lata. Przy

redniej zasobno

ci gleby

nale

y corocznie wysiewa

po 50-80 kg K

O, a przy niskiej – 80-120 kg K

O/ha. W sadach

nawozy potasowe mo

na równie

wysiewa

pasowo (ok. 1,5-2 m) w rz

dy, stosuj

c 50%

zalecanej dawki na hektar. Dla drzew owocowych lepsz

form

nawozu jest zawsze siarczan

potasu, chocia

pó

jesieni

na równie

sól potasow

. Je

eli nawozy fosforowe

zastosowane zostały przed zało

eniem sadu zgodnie z zaleceniami (tab. 3), to do ko

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

jego istnienia nawo

enia fosforem si

nie stosuje. W drugim lub trzecim roku po posadzeniu

drzew nale

y ponownie pobra

próbki gleby, by na ich podstawie skorygowa

nawo

enie sadów w

nast

pnych latach.

c) sady owocuj

Sady czteroletnie i starsze nawozi si

stosuj

c azot na całej powierzchni w dawkach 50-

80 kg N/ha lub nadal w zmniejszonych dawkach – 30-50 kg N/ha – w pasy o szeroko

około 2 m. Informacj

pomocn

w ustalaniu dawek azotu jest nadal wizualna ocena wzrostu

wegetatywnego drzew. W sadzie mo

na ju

zweryfikowa

dotychczasowy stan od

ywienia

lin na podstawie analizy li

ci. Uzyskane wyniki analiz nale

y porówna

z warto

ciami

granicznymi (tab. 4), okre

laj

cymi zawarto

ść

deficytow

, nisk

, optymaln

i wysok

, oraz

odpowiadaj

cym im wysoko

ciom dawek danego składnika. Wskazane jest, aby li

cie grusz

zawierały optymalne ilo

ci składników, poniewa

tylko wtedy mo

na uzyska

maksymalne

plony owoców, dobrej jako

ci. Wprawdzie w dalszym ci

gu nie poleca si

nawo

enia drzew

fosforem, to jednak po stwierdzeniu zawarto

ci tego składnika w li

ciach poni

ej 0,15%, sad

nale

y zasili

jednorazowo dawk

60-100 kg P

/ha. Wskazane jest, by analizy li

wykonywane były ł

cznie z analiz

gleby. Cz

sto si

bowiem zdarza,

e pomimo silnego

nawo

enia ro

liny słabo pobieraj

składniki pokarmowe. Przykładowo, silne zakwaszenie

gleb utrudnia znacznie pobieranie makroskładników (N, P, K, Mg, Ca), ułatwiaj

c pobieranie

mikroskładników i metali ci

ęż

kich (Zn, Cu, Co, Pb, Cd, As), których nadmierne ilo

w owocach s

szczególnie niewskazane. Zatem nale

y pami

o systematycznym

wapnowaniu gleb, by nie dopu

do spadku pH poni

ej 5,5.

III. REGULOWANIE ZACHWASZCZENIA

Ochrona przed chwastami w sadach z produkcj

integrowan

powinna ł

czy

metody

agrotechniczne, w tym zabiegi mechaniczne (uprawa gleby, koszenie chwastów i murawy)
oraz

ciółkowanie, ze stosowaniem wybranych herbicydów.

1. Mechaniczne metody zwalczania chwastów

Mechaniczne zwalczanie chwastów polegaj

ce na systematycznej uprawie gleby

wykonuje si

przede wszystkim w mi

dzyrz

dziach młodych sadów, a powierzchnia

utrzymywana w ten sposób okre

lana jest mianem czarnego lub mechanicznego ugoru.

Upraw

gleby podczas wegetacji ro

lin przeprowadza si

z ró

stotliwo

(od 10 dni

do 4 tygodni), przy u

yciu glebogryzarek, kultywatorów, bron lub agregatów uprawowych.

Terminy uprawek uzale

nione s

od wschodów chwastów oraz przebiegu opadów.

W okresie wegetacji ro

lin gleb

uprawia si

płytko, na gł

boko

ść

kilku centymetrów.

Maszyny powinny mie

odpowiedni

szeroko

ść

, aby ogranicza

zachwaszczenie jak

najbli

ej drzew. Cz

ste uprawy, szczególnie je

li s

wykonywane glebogryzark

, powoduj

degradacj

gleby. Liczba zabiegów wykonywanych wiosn

i latem powinna by

ograniczona

do 4-6 w ci

gu sezonu. Jesieni

gleb

w mi

dzyrz

dziach nale

y uprawia

gł

biej, na

20 cm, lub pozostawi

zachwaszczon

, aby ograniczy

jej erozj

Wieloletnie trawy ł

kowe o umiarkowanej sile wzrostu wysiewa si

w mi

dzyrz

dziach,

najcz

ęś

ciej w trzecim roku od posadzenia drzew. W sadach nawadnianych, poło

onych na

yznej glebie, a tak

e na terenach pagórkowatych, w celu ograniczenia erozji gleby, trawa

e by

wysiana w roku zało

enia sadu. Murawa powinna by

koszona systematycznie,

a w okresie intensywnego wzrostu traw nawet co 10-14 dni. W rejonach charakteryzuj

cych

lekkimi glebami i mał

ilo

opadów, zało

enie zwartej murawy mo

e zako

czy

niepowodzeniem. Dopuszczalne jest wtedy utrzymywanie naturalnego zadarnienia
mi

dzyrz

dzi, gdzie chwasty b

koszone, podobnie jak murawa, nisko nad powierzchni

gleby. W rz

dach drzew – pod ich koronami – uprawa gleby i koszenie chwastów s

trudne

do wykonania. Zabiegi te mog

wykonywane specjalistycznymi maszynami,

zamontowanymi na bocznych wysi

gnikach, niekiedy z uchylnymi sekcjami roboczymi.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

kszo

ść

z nich pracuje jednak najcz

ęś

ciej obok pni drzew, pozostawiaj

c w

ski

nieuprawiony pas po

rodku rz

du. Chwasty rosn

ce w tym pasie nale

y niszczy

herbicydami dolistnymi, a na mniejszych powierzchniach przez motyczenie lub wykaszanie
r

czne. Dokładna i bezawaryjna praca nowoczesnych glebogryzarek i kosiarek jest mo

liwa

tylko w sadach ze starannie wyrównan

powierzchni

gleby.

2. Chemiczne metody zwalczania chwastów

rodki ochrony ro

lin nale

y stosowa

zgodnie z etykiet

-instrukcj

stosowania,

le z podanymi w niej zaleceniami, oraz w taki sposób, aby nie dopu

zagro

enia zdrowia człowieka, zwierz

t lub

rodowiska.

Sad nale

y zało

na polu wolnym od uporczywych chwastów wieloletnich. Zwalczanie

chwastów najlepiej wykona

w sezonie poprzedzaj

cym sadzenie drzew. Dobre efekty

uzyskuje si

stosuj

c układowe herbicydy dolistne, przeznaczone do zwalczania chwastów

trwałych (wieloletnich). Zabiegi tymi

rodkami wykonywane s

na zielone chwasty

o wysoko

ci przynajmniej 10-15 cm.

W trzech pierwszych latach prowadzenia sadu dopuszcza si

coroczne stosowanie

rodków doglebowych, których okres efektywnego działania w glebie w okresie wegetacji

lin nie przekracza 3 miesi

cy. Ł

czna dawka herbicydu doglebowego w ci

gu roku nie

powinna przekroczy

ekwiwalentu maksymalnej zalecanej jednorazowo dawki.

Do zwalczania chwastów w sadzie, polecane s

przede wszystkim herbicydy dolistne

z grupy aminofosfonianów: glifosat oraz glufosynat amonowy, których główn

zalet

jest

szybka biodegradacja, do prostych nietoksycznych substancji, a co za tym idzie niska
szkodliwo

ść

dla

rodowiska naturalnego. W przypadku uzasadnionej potrzeby, dopuszcza

w ci

gu roku po jednym zabiegu

rodkami z grupy fenoksykwasów (MCPA, fluroksypyr,

chlopyralid) lub z grupy selektywnych graminicydów powschodowych, które posiadaj

zezwolenie na stosowanie w sadach. W IP nie nale

y stosowa

trwałych herbicydów

doglebowych o działaniu nast

pczym przekraczaj

cym 3 miesi

ce (np. dichlobenil) oraz

toksycznych herbicydów dolistnych (np. dikwat).

Opryskiwania herbicydami wykonuje si

wył

cznie pod koronami drzew, w pasach

herbicydowych

rodki dolistne s

aplikowane najcz

ęś

ciej w trzech podstawowych terminach:

na przełomie kwietnia i maja, w czerwcu lub w lipcu oraz w przypadku

rodków dobrze

działaj

cych w niskiej temperaturze – jesieni

, w listopadzie. Herbicydy w sadach

prowadzonych systemem IP powinny by

stosowane nie pó

niej ni

miesi

c przed zbiorem

owoców.

Glifosat mo

e by

stosowany w sadach bez wzgl

du na wiek drzew, nawet w nasa-

dzeniach najmłodszych, ale tylko wtedy, je

li sposób jego u

ycia (specjalistyczna,

sadownicza belka herbicydowa z osłonami, niskie ci

nienie robocze) i warunki zewn

trzne

(bezwietrzna pogoda) gwarantuj

bezpiecze

stwo drzew. Tam, gdzie gał

zie drzew

poło

one s

nisko, glifosat zaleca si

stosowa

tylko w okresie spoczynku drzew, najcz

ęś

ciej

pó

jesieni

. W młodych nasadzeniach (jednorocznych i dwuletnich) oraz w starszych

z nisko poło

onymi gał

ziami, zaleca si

wykonywa

zwalczanie chwastów preparatami

kontaktowymi zawieraj

cymi substancj

aktywn

glufosynat amonowu.

rodki kontaktowe s

bezpieczniejsze dla drzew ni

zawieraj

ce glifosat, je

li dostan

na li

cie i niezdrewniałe

dy. W przypadku kilkakrotnej aplikacji herbicydów dolistnych w ci

gu roku, przynajmniej

jeden z zabiegów powinien by

wykonany

rodkiem o odmiennym mechanizmie działania ni

glifosat, działaj

cym skutecznie na najliczniej wyst

puj

ce chwasty.

Szeroko

ść

pasów, gdzie stosowane s

herbicydy lub prowadzona jest uprawa mecha-

niczna, nie powinna by

ksza ni

2 m, aby nie zajmowały one wi

cej ni

połow

powierzchni sadu.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

W ramach IP mo

e zaistnie

potrzeba precyzyjnego (punktowego) zniszczenia zb

dnej

linno

ci herbicydami stosowanymi na skupiska uci

ąż

liwych chwastów. Dotyczy to sadów,

w których gleb

wyło

ono

ciółkami naturalnymi (kora drzewna, trociny, rozdrobnione

gał

zie, torf, granulowany w

giel brunatny) lub syntetycznymi (czarna folia polietylenowa,

włókniny polipropylenowe i poliakrylowe). Chwasty wieloletnie przerastaj

bowiem przez tego

rodzaju

ciółki. Skupiska chwastów trwałych nale

y tak

e zwalcza

chemicznie lub

mechanicznie w

ród ro

lin okrywowych (tzw.

ciółek zielonych), celowo utrzymywanych

w rz

dach drzew. Jako ro

liny okrywowe wykorzystywane s

słabo rosn

ce chwasty

(wiechlina roczna, mysiurek drobny, jasnota ró

owa, wiosnówka pospolita), zdziczałe trawy

kowe (kostrzewy, wiechlina ł

kowa, kłosówka mi

kka) oraz ro

liny uprawne (facelia,

nasturcja i owies wysiewany jesieni

IV. PIEL

GNACJA SADU

1. Formowanie i ci

cie drzew

a) formowanie drzew

Najlepsz

form

dla karłowego sadu gruszowego jest forma wrzecionowa. Drzewa w tej

formie łatwo jest utrzyma

w „ryzach” przy małej rozstawie. Odmiany ‘Konferencja’ i ‘Bonkreta

Williamsa’ – szczepione na siewce, oraz ‘Carola’ – szczepiona na pigwie – mog

tak

prowadzone w formie szpalerowej lub półszpalerowej i wówczas łatwo si

zmieszcz

nawet

w g

stej rozstawie 3,5 x 2 m.

Grusze szczepione na pigwie wymagaj

podpór, podobnie jak karłowe jabłonie. Jednak

dzi

ki temu,

e maj

pokrój sztywny, kołki mog

krótsze. Trwał

podpor

dla grusz

karłowych jest rusztowanie zło

one z betonowych słupków i rozci

gni

tych poziomo ocyn-

kowanych drutów. Słupki długo

ci 2,5 m stawiamy co 10-12 m w rz

dzie. Konieczne s

tak

2 druty: jeden 80 cm nad ziemi

, a drugi – 180 cm, do których drzewka wi

ąż

emy mi

Okulanty w sadzie przycinamy wiosn

po posadzeniu na wysoko

ci 80-90 cm od ziemi.

Rozgał

zienia wyrastaj

ce nisko przy ziemi, do wysoko

ci 50 cm, usuwamy zupełnie.

Rozgał

zienia wy

sze, po ich skróceniu o 1/4 do 1/3, mo

na pozostawi

na konary.

Grusze, jeszcze bardziej ni

jabłonie, wymagaj

przyginania p

dów do pozycji poziomej.

Pozostawione same sobie tworz

korony wysmukłe, wysokie, pó

no wchodz

ce w okres

owocowania.

Przyginanie p

dów wykonujemy znanymi ju

sposobami, w maju lub w czerwcu

zakładamy spinacze na przewodniku, a gdy p

dy podrosn

– przyginamy je i przywi

zujemy

sznurkami w drugiej połowie lata. Grusze maj

dy elastyczne, tote

ich przyginanie jest

łatwiejsze ni

w przypadku jabłoni. Łatwo jest tak

e prowadzi

grusze w szpalerze, kieruj

dy w dwie przeciwległe strony wzdłu

du.

b) ci

cie drzew

cie zimowe powinno by

umiarkowane, aby nie wywoła

intensywnego wzrostu wielu

dów, który

le wpływa na jako

ść

owoców. Podczas ci

cia staramy si

nada

koronie

kształt sto

kowy przez usuni

cie silniejszych gał

zi i p

dów u szczytu, przywróci

drzewu

wymiary odpowiednie do rozstawy i rozlu

gał

zie, by nie pokładały si

na siebie i nie

zacieniały wzajemnie. Ci

cie wykonujemy zim

i na przedwio

niu, do czasu kwitnienia

drzew. Przy nadmiernym wzro

cie mo

na ci

cie opó

, lecz nie dłu

ej jak do 4 tygodni po

kwitnieniu. Szczegółowe wskazówki znajdziemy w literaturze na temat ci

cia drzew.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

2. Regulowanie wzrostu i owocowania

a) regulatory wzrostu

Regulatorów wzrostu nie wolno u

ywa

w Produkcji Integrowanej do stymulowania

wzrostu, do poprawy zawi

zywania owoców, barwy, gładko

ci skórki i innych wła

ciwo

owoców, jak równie

nie mo

na wpływa

nimi na przedwczesne opadanie i dojrzało

ść

owoców.

b) przerzedzanie zawi

zków owocowych

Aby zapewni

regularne plonowanie i dobr

jako

ść

owoców, nale

y przerzedza

zawi

zki. Zb

dne kwiaty i zawi

zki owoców musz

bardzo wcze

nie usuwane, aby

drzewo mogło regularnie i corocznie tworzy

ki kwiatowe. W sadach z Produkcj

Integrowan

dopuszczalne jest przerzedzanie chemiczne zawi

zków owocowych

preparatami zawieraj

cymi sole kwasu naftylooctowego. Stosujemy je w st

ęż

eniu według

wskazówek na opakowaniu w okresie od opadania płatków kwiatowych do 10 dni po
kwitnieniu, ale nie pó

niej ni

zawi

zki gruszek osi

około 1 cm

rednicy. Korony drzew

nale

y obficie opryskiwa

. Przerzedzanie chemiczne zawi

zków powinno by

stosowane na

odmianach, które przy obfitym kwitnieniu wi

ążą

e ilo

ci owoców (‘Konferencja’, ‘Bonkreta

Williamsa’, ‘Faworytka’).

Przerzedzanie r

czne warto stosowa

na wszystkich odmianach grusz w roku obfitego

owocowania. Przerywanie zawi

zków rozpoczynamy na przełomie czerwca i lipca, gdy maj

one wielko

ść

przynajmniej orzecha laskowego lub nieco pó

niej, gdy s

wielko

ci orzecha

włoskiego. Zawsze warto zrywa

i zrzuca

na ziemi

zawi

zki zniekształcone, uszkodzone

przez szkodniki, mocno ordzawione, pora

one przez parcha gruszowego lub znacznie

drobniejsze od przeci

tnej

redniej. Przy bardzo obfitym owocowaniu przerywamy równie

zawi

zki dobrze wyro

te, co najmniej tak, by nie pozostawały w gronach, lecz

pojedynczo. Optymalne odst

py mi

dzy zawi

zkami na gał

zkach powinny wynosi

od 10

do 20 cm, w zale

ci od odmiany, podkładki i warunków uprawowych w sadzie.

Przerzedzanie zawi

zków mo

na wykonywa

parokrotnie, a

do pocz

tku sierpnia.

3. Nawadnianie grusz

Grusze maj

zbli

one potrzeby wodne do jabłoni. Dla zapewnienia im odpowiedniej ilo

wody w naszych warunkach klimatycznych niezb

dne s

roczne opady w granicach 500-

700 mm. Niestety w wielu rejonach kraju opady s

znacznie ni

sze, nie osi

gaj

nawet 500 mm.

Dodatkowym problemem jest coraz cz

stsze wyst

powanie długich okresów bez opadów.

Najwi

ksze prawdopodobie

stwo strat spowodowanych niedostateczn

wilgotno

gleby

dotyczy sadów posadzonych na glebach lekkich. Mała pojemno

ść

wodna gleb lekkich

powoduje ograniczon

dost

pno

ść

wody dla grusz nawet w stosunkowo krótkich okresach

bezdeszczowych. Brak wody jest powodem nie tylko znacznego ograniczenia plonu, ale
przede wszystkim pogorszenia jako

ci owoców. Ograniczona dost

pno

ść

wody powoduje

tak

e słabe wyrastanie drzew, co ogranicza plon w latach nast

pnych. Zachodzi wi

konieczno

ść

dostarczania wody w sposób wymuszony. Nawadnianie grusz mo

e by

prowadzone za pomoc

deszczowni, systemów podkoronowego minizraszania lub systemów

nawodnie

kroplowych. Wybór rodzaju nawadniania zale

y przede wszystkim od

dost

pno

ci wody i energii, rozstawy drzew i mo

liwo

ci technicznych gospodarstwa.

Uwzgl

dniaj

c potrzeby wodne grusz i

rednie wielko

ci opadów dla Polski, maksymalne

zapotrzebowanie na wod

na oszacowa

na 3-3,4 mm/dzie

w przypadku deszczowni,

oraz 2-2,4 mm/dzie

w przypadku systemów kroplowych.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

a) deszczowanie

Równomierno

ść

deszczowania zale

y od prawidłowego ci

nienia wody w instalacji

i odpowiedniej rozstawy pomi

dzy zraszaczami. Zraszacze powinny by

rozstawione

w odległo

ci równej promieniowi ich zasi

gu. Jednorazowa dawka deszczowania nie

powinna przekracza

30 mm na glebach piaszczystych i 40 mm na glebach gliniastych.

System deszczowniany mo

e słu

tak

e do ochrony ro

lin przed przymrozkami

wiosennymi. Deszczowanie ro

lin w okresie wyst

powania przymrozków mo

e zapobiega

uszkodzeniu kwiatów, nawet przy spadku temperatur do -5°C. W instalacjach
przeciwprzymrozkowych montowane s

specjalne zraszacze, w których spr

ęż

yny przykryte

kołpakami. Przy projektowaniu instalacji do ochrony ro

lin przed przymrozkami nale

pami

e intensywno

ść

zraszania nie powinna by

mniejsza ni

3,5 mm/m

/h (35

/ha/h).

b) minizraszanie

Minizraszanie polega na zraszaniu powierzchni gleby tylko w pobli

u ro

lin. W systemie

minizraszania woda wydatkowana jest przez małe, wykonane z tworzywa sztucznego
emitery (minizraszacze o wydatku 20-200 l/h). Zale

nie od rodzaju zastosowanej wkładki

uderzeniowej minizraszacze emituj

wod

w postaci kropel lub strumieni. Rodzaj

zastosowanej wkładki wpływa tak

e na kształt zwil

anej powierzchni. W systemach

minizraszania emitery umieszczane s

w rz

dach lub pobli

u rz

dów drzew. System

minizraszania podkoronowego wymaga stosunkowo dobrego filtrowania wody, poniewa

dysze niektórych minizraszaczy maj

rednic

poni

ej 1 mm. Ten system nawadniania nie

zwil

a li

ci i mi

dzyrz

dzi. Minizraszacze umieszczane ponad koronami drzew mog

słu

tak

e do ochrony kwiatów i zawi

zków owocowych przed przymrozkami wiosennymi.

Minizraszacze podkoronowe stosowane s

przede wszystkim tam, gdzie woda do

nawadniania zawiera bardzo du

elaza lub w sadach ekstensywnych, gdzie drzewa

posadzone s

w wi

kszej rozstawie.

c) nawadnianie kropelkowe

Z uwagi na bardzo oszcz

dne gospodarowanie wod

ten system mo

e by

szczególnie

polecany przy ograniczonym wydatku

ródła wody. Systemy nawadniania kroplowego

udowodniły swoj

przydatno

ść

do nawadniania sadów gruszowych. Obecnie w sadach

stosowane s

linie kropluj

ce, w których kroplowniki s

montowane w rozstawie 60-75 cm

wewn

trz przewodów, ju

w czasie ich produkcji. Na glebach lekkich zaleca si

stosowanie

linii kropluj

cych w rozstawie co 60 cm, na glebach ci

ęż

kich rozstawa ta mo

e wynosi

nawet 75 cm. W terenie płaskim stosuje si

sze emitery bez kompensacji. Natomiast

wterenie pagórkowatym, dla zapewnienia niezb

dnej równomierno

ci nawadniania,

stosujemy linie kropluj

ce z kompensacj

lub typu CNL (nie wydatkuj

ce wody przy niskich

nieniach). Zalecana maksymalna długo

ść

linii nawodnieniowej uzale

niona jest od typu

emitera,

rednicy wewn

trznej przewodu, wydatku i rozstawy emiterów. Czas u

ytkowania

linii kropluj

cych jest wypadkow

jako

ci tworzywa, grubo

cianki przewodu i warunków

eksploatacji (np. jako

ci wody). W sadach poleca si

stosowanie linii kropluj

cych o grubo

cianki 0,33 – 1,14 mm. Aby przedłu

czas u

ytkowania cienko

ciennych linii kropluj

cych,

na je umieszcza

pod powierzchni

gleby na gł

boko

ci 5-20 cm.

Podstawow

wad

systemów nawodnie

kroplowych jest wra

liwo

ść

kroplowników na

zanieczyszczenia wody. Rodzaj zanieczyszcze

zale

y od rodzaju

ródła wody. Woda

czerpana ze zbiorników otwartych zawiera zanieczyszczenia mechaniczne (piasek, obumarłe
cz

ęś

ci ro

lin i zwierz

t), a tak

e biologiczne (glony, bakterie), natomiast woda pochodz

ze studni gł

binowych cz

sto zawiera du

e ilo

ci zwi

zków Fe, Mn, Ca i Mg, które mog

blokowa

emitery. W tabeli 5. zestawiono informacje o wpływie jako

ci wody na prawdo-

podobie

stwo zapchania si

emiterów kroplowych.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Tabela 5. Ocena jako

ci wody do nawodnie

kroplowych

Prawdopodobie

stwo zapchania emiterów

Czynniki

małe

rednie

Zawarto

ść

ęś

ci stałych [mg/l]

pH
Mangan [ppm]

elazo [ppm]

Bakterie [liczba / ml]

<50

<7,0
<0,1
<0,1

10000

50-100

7,0 – 8,0
0,1 – 1,5
0,1 – 1,5

10000-50000

>100
>8,0
>1,5
>1,5
>50000

Zale

nie od stopnia zanieczyszczenia wody i wra

liwo

ci systemu nawodnieniowego na

zapychanie, proces filtracji jest mniej lub bardziej skomplikowany, a tak

e mniej lub bardziej

kosztowny. Stosunkowo prosta jest filtracja zanieczyszcze

mechanicznych. Dro

sza jest

filtracja zanieczyszcze

biologicznych, natomiast najdro

sze jest uzdatnianie wody, gdy

chcemy pozby

z niej rozpuszczonych zwi

zków chemicznych, szkodliwych dla ro

lin

zapychaj

cych instalacj

nym elementem instalacji nawodnieniowej jest dozownik nawozów. Najcz

ęś

ciej

stosowane dozowniki to pompy proporcjonalnego mieszania i in

ektory. Dozowniki słu

żą

podawania nawozów, zakwaszania wody lub traktowania instalacji roztworami kwasu, w celu
rozpuszczenia i wymycia z instalacji powstałych tam osadów mineralnych i organicznych.
Ka

da instalacja nawodnieniowa powinna by

zaopatrzona w zawór zwrotny, aby nie

zanieczy

ródła wody.

stotliwo

ść

nawadniania zale

y od przebiegu pogody w okresach bezdeszczowych.

Nawadnianie kroplowe powinno by

prowadzone stosunkowo cz

sto – nawet codziennie, nie

rzadziej jednak ni

raz w tygodniu. Pojedyncza dawka wody zale

y od składu

mechanicznego gleby, rozstawy emiterów oraz zasi

gu systemu korzeniowego. Aby nie

zwil

gleby zbyt gł

boko, poza zasi

g aktywnej strefy systemu korzeniowego jednorazowo

nie powinna by

ona wy

sza ni

8-12 l wody z kroplownika. Do ustalania cz

stotliwo

nawadniania przydatne s

tensjometry, za pomoc

których ocenia si

poziom dost

pno

wody dla ro

lin i potrzeb

ich nawadniania. Tensjometr umieszczamy w glebie na gł

boko

około 20-30 cm w odległo

ci 15-20 cm od kroplownika.

V. OCHRONA GRUSZ PRZED CHOROBAMI

1. Wykaz najwa

niejszych chorób i ich charakterystyka

a) choroby wirusowe i wirozopodobne

ółtaczka nerwów li

ci gruszy – wirus

ółtaczki nerwów li

ci gruszy (PVYV). Objawy

choroby widoczne s

na li

ciach w postaci

ółtych przebarwie

biegn

cych wzdłu

nerwów,

najbardziej w ko

cu maja lub na pocz

tku czerwca. W drugiej połowie lata na niektórych

odmianach pojawia si

pstro

ść

ci w postaci małych, czerwonobrunatnych plam

i przebarwie

nerwów. Szczególnie podatne na pora

enie s

odmiany: ‘Lukasówka’,

‘Bonkreta Williamsa’, ‘Komisówka’, ‘Konferencja’ i ‘Bera Hardego’.

Mozaika pier

cieniowa gruszy – wirus chlorotycznej plamisto

ci jabłoni (CLSV). Na

ciach pojawiaj

pocz

tkowo jasnozielone, pó

niej

ółtozielone nieregularne pier

cienie

i plamy. Na podatnej odmianie ‘Bera Hardego’ mog

tak

e wyst

deformacje li

ci i objawy

na owocach w postaci brunatnordzawych pier

cieni.

Kamienisto

ść

owoców gruszy. W zale

ci od odmiany, objawy choroby pojawiaj

ró

nym okresie wegetacji. Pierwsze, w postaci zapadania si

tkanki młodych owoców, mog

pojawi

w 2-3 tygodniu po kwitnieniu. W miar

wzrostu, owoce ulegaj

deformacji, ich

wzrost jest zahamowany, a w mi

ąż

szu tworz

rozległe, twarde skupienia komórek

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

kamiennych i tkanki korkowej. Bardzo podatne na pora

enie s

odmiany ‘Bera Hardego’ i

‘Komisówka’.

Zamieranie gruszy – choroba fitoplazmatyczna (Pear decline mycoplasm – PDMLO).
Fitoplazma rozprzestrzeniana jest przez miodówki gruszowe. Choroba mo

e mie

przebieg

ostry lub łagodny. Forma ostra objawia si

dni

ciem i zamieraniem grusz w ci

gu kilku

dni lub tygodni, najcz

ęś

ciej w okresach suchej i upalnej pogody. Forma łagodna natomiast

jest chorob

przewlekł

, trwaj

kilka lat, ale tak

e prowadzi do zamierania drzew.

Typowymi objawami choroby s

: słaby wzrost drzew, zdrobnienie li

ci oraz wczesnojesienne

czerwienienie li

ci. Pora

one drzewa maj

słabo rozwini

ty system korzeniowy.

b) choroby bakteryjne

Zaraza ogniowa – Erwinia amylovora. Objawy wyst

puj

na wszystkich nadziemnych

organach ro

liny. Pora

one kwiaty staj

jasnobrunatne, nast

pnie ciemniej

, gwałtownie

i zamieraj

. Na pora

onych li

ciach wyst

puj

na brzegach, wokół nerwu głównego

lub mi

dzy nerwami bocznymi, brunatne plamy, które z czasem powi

kszaj

i staj

ciemnobrunatne. Młode, zielne p

dy w wyniku pora

enia wi

, ich wierzchołki zakrzywiaj

na kształt pastorału, brunatniej

i zamieraj

. Na zawi

zkach owoców pojawiaj

najpierw ciemnozielone, a pó

niej w miar

rozwoju choroby, czarnobrunatne plamy.

Pora

one owoce zasychaj

. Na zdrewniałych organach pora

onych drzew powstaj

charakterystyczne zgorzele. W miejscu pora

enia kora pocz

tkowo jest nabrzmiała

i uwodniona, pó

niej zapada si

, ciemnieje i zasycha. Na pora

onej tkance mog

pojawia

wycieki bakteryjne, które na pocz

tku s

szarobiałe a z czasem staj

jasnobr

zowe.

Wycieki te s

charakterystyczn

cech

zarazy ogniowej. Odmiany gruszy ró

podatno

na chorob

, do szczególnie podatnych nale

żą

: ‘Bonkreta Williamsa’,

‘Konferencja’ i ‘General Leclerc’.

c) choroby grzybowe

Parch gruszy – Venturia pirina.

ródłem infekcji pierwotnych s

zarówno zarodniki workowe

wytworzone w owocnikach na opadłych, pora

onych li

ciach, jak i zarodniki konidialne,

rozwijaj

ce si

na pora

onych, ubiegłorocznych p

dach i w pora

onych p

kach. Objawy

choroby wyst

puj

na wszystkich cz

ęś

ciach nadziemnych ro

lin. Na li

ciach, najcz

ęś

ciej na

dolnej stronie, tworz

pocz

tkowo oliwkowe, potem czarne plamy. Na pora

onych

zawi

zkach owocowych powstaj

e, ciemne plamy, które w pó

niejszym okresie staj

suche i korkowate. Na wyro

tych owocach wyst

puje pó

na forma parcha, w postaci

znacznie drobniejszych plam, które nie powoduj

kania owocu. Parch gruszy wyst

puje

tak

e na p

dach, na których najpierw tworz

drobne wzniesienia, a nast

pnie strupy

(najsilniej pora

ane s

wierzchołkowe cz

ęś

ci p

dów).

Biała plamisto

ść

ci gruszy – Mycosphaerella pyri. Objawy choroby wyst

puj

głównie na

ciach, rzadziej na owocach. W ko

cu maja lub na pocz

tku czerwca na li

ciach widoczne

pocz

tkowo drobne, brunatne plamki, które z czasem powi

kszaj

i staj

szarobiałe. Na plamach rozwijaj

piknidia grzyba widoczne jako drobne, czarne kropki.

Wiosn

ródłem pierwotnych infekcji li

ci s

zarodniki workowe tworzone w peritecjach

rozwijaj

cych si

na opadłych, pora

onych li

ciach.

Rdza gruszy – Gymnosporangium sabinae. Pierwsze objawy rdzy wyst

puj

wiosn

młodych li

ciach gruszy w postaci intensywnie zabarwionych, pomara

czowoczerwonych

plam. W pó

niejszym okresie plamy ciemniej

i pojawiaj

na nich drobne, czarne

spermogonia grzyba. Grzyb powoduj

cy chorob

jest dwudomowy, jego drugim

ywicielem

jałowce.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Brunatna zgnilizna owoców – Monilinia fructigena. Typowe objawy wyst

puj

na owocach

w postaci brunatnych, gnilnych plam. Na powierzchni plam rozwijaj

koncentrycznie

uło

one, be

owobrunatne brodawki (sporodochia), na których tworz

zarodniki

konidialne. Pora

one, zmumifikowane owoce pozostaj

sto na drzewie. Tworz

ce si

nich zarodniki konidialne stanowi

ródło infekcji pierwotnej. Wyst

powaniu choroby

sprzyjaj

wszelkiego rodzaju uszkodzenia owoców (mechaniczne, przez owady, ptaki).

2. Progi zagro

enia oraz sposoby i terminy prowadzenia lustracji

W sadach gruszowych, je

li lustracje nie były prowadzone w poprzednim sezonie, wa

jest ocena pora

enia p

dów przez parcha gruszy wykonana tu

przed rozpocz

ciem

wegetacji. Dalsze obserwacje (1-2 razy) nale

y przeprowadzi

po kwitnieniu, przegl

daj

cie (głównie doln

stron

), ogonki li

ciowe, szypułki owocowe i zawi

zki, na 10 losowo

wybranych drzewach. Pozwalaj

one oceni

tak

e wyst

powanie innych chorób gruszy.

Lustracje s

szczególnie istotne na kwaterach odmian podatnych na parcha gruszy –

‘Lukasówka’, ‘Bonkreta Williamsa’, na biał

plamisto

ść

ci – ‘Faworytka’.

Obserwacje wyst

powania objawów chorób wirusowych nale

y przeprowadza

kwitnieniu, przegl

daj

c najpierw li

cie, a w pó

niejszym okresie tak

e zawi

zki owocowe i

owoce. W przypadku zamierania grusz najwyra

niejsze objawy pojawiaj

zwykle latem,

podczas upalnej pogody. O wyst

pieniu choroby lub podejrzeniu jej wyst

powania nale

niezwłocznie powiadomi

Inspekcj

Ochrony Ro

lin i Nasiennictwa w celu potwierdzenia,

wzgl

dnie wykluczenia obecno

ci patogena. Chore drzewa powinny by

usuwane i palone.

W czasie lustracji nale

y zwraca

tak

e uwag

na wyst

powanie miodówek – wektorów

fitoplazmy. Systematycznie prowadzone lustracje s

podstaw

zapobiegania zarazie

ogniowej. W rejonach, w których choroby nie stwierdzono, nale

y wykonywa

je dwa razy

w sezonie: wkrótce po kwitnieniu i w okresie od sierpnia do ko

ca wegetacji. Natomiast

w sadach, w których choroba wyst

powała b

poło

onych w okolicy ognisk choroby,

lustracje powinny by

rozpocz

te bezpo

rednio po kwitnieniu i prowadzone przez cały okres

wegetacji, co 7-10 dni.

ne s

tak

e lustracje dziko rosn

cych ro

lin-gospodarzy, głównie głogów. W ocenie

zagro

enia przez zaraz

ogniow

pomocne s

tak

e ró

ne modele i systemy sygnalizacji.

3. Sposoby zapobiegania chorobom

Zabiegi profilaktyczne, pozwalaj

ce zapobiega

wyst

powaniu chorób b

ogranicza

ich nasilenie, stanowi

podstaw

racjonalnej ochrony ro

lin. W przypadku sadów

gruszowych wa

nym elementem ochrony s

•

zdrowy, wolny od patogenów materiał nasadzeniowy,

•

izolacja przestrzenna sadów nowo zakładanych od starszych (zaraza ogniowa,

zamieranie gruszy, miodówki),

•

ograniczanie

ródła infekcji (wycinanie i usuwanie z sadu pora

onych organów lub

całych ro

lin – zaraza ogniowa, zamieranie gruszy),

•

w rejonach wyst

powania zarazy ogniowej usuwanie z bezpo

redniego s

siedztwa

sadów ro

lin b

cych gospodarzami bakterii (głogi, ogniki, irgi, jarz

biny),

•

usuwanie pojawiaj

cych si

wtórnie kwiatów w sadach, w których zagro

enie zaraz

ogniow

jest du

•

zwalczanie miodówki gruszowej – wektora fitoplazmy zamierania gruszy,

•

prawidłowa agrotechnika zapewniaj

ca wła

ciwy wzrost ro

lin (nawo

enie,

formowanie koron, nawadnianie sadu).

4. Niechemiczne metody ochrony ro

lin przed chorobami

W ostatnich latach du

żą

uwag

przywi

zuje si

do metod wspomagaj

cych

i uzupełniaj

cych ochron

chemiczn

. Szczególnie wa

ne s

czynniki agrotechniczne (dobór

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

odpowiedniego stanowiska, wła

ciwe nawo

enie), mechaniczne (ci

cie, sposób prowa-

dzenia drzew) i hodowlane (wykorzystanie naturalnej odporno

ci odmian) oraz regularny

monitoring agrofagów i cz

ste prowadzenie lustracji.

a) zdrowotno

ść

materiału nasadzeniowego

Zdrowotno

ść

materiału nasadzeniowego odgrywa podstawow

rol

w zapobieganiu

wyst

powania przede wszystkim chorób wirusowych i fitoplazmatycznych, których nie mo

zwalczy

adnymi metodami w sadach ju

zało

onych . W przypadku tych chorób bardzo

na jest tak

e izolacja przestrzenna od starych nasadze

, poniewa

patogeny mog

przenoszone przez szkodniki.

b) czynniki agrotechniczne

Ograniczaj

nasilenie chorób i ułatwiaj

ochron

chemiczn

. Nale

żą

do nich:

- odpowiedni wybór stanowiska. Zakładanie sadów na terenach nisko poło

onych mo

e by

przyczyn

przemarzania drzew, co z kolei b

dzie powodowało wzrost ich podatno

ci na

niektóre patogeny. Stanowisko decyduje o swoistym mikroklimacie, sprzyjaj

cym lub

ograniczaj

cym wyst

powanie niektórych chorób. Na terenach z dłu

ej utrzymuj

wilgotno

nale

y liczy

na przykład z konieczno

stszych zabiegów przeciwko

parchowi gruszy;

- ograniczanie nawo

enia azotowego. Zbyt silne nawo

enie przedłu

a wzrost wegetatywny

drzew, przez co wydłu

a si

okres wysokiej podatno

ci tkanek na pora

enie przez

patogeny, takie jak: E. amylovora, V. pirina;

- wła

ciwy sposób prowadzenia drzew, a wi

c prawidłowe ci

cie, które umo

liwia lepsze

przewietrzanie koron (nie sprzyja rozwojowi patogenów) i ułatwia dokładne pokrycie ro

lin

ciecz

opryskow

c) metody mechaniczne

Wycinanie pora

onych organów wykorzystywane jest do ograniczenia potencjału

infekcyjnego patogenów, który obok warunków atmosferycznych i podatno

ci tkanki

decyduje o nasileniu wyst

powania chorób. Du

a populacja patogena w

rodowisku

powoduje,

e ochrona chemiczna jest utrudniona, a w niektórych przypadkach mało skute-

czna (parch gruszy, zaraza ogniowa).

5. Ochrona chemiczna grusz przed chorobami

rodki ochrony ro

lin nale

y stosowa

zgodnie z etykiet

-instrukcj

stosowania,

le z podanymi w niej zaleceniami, oraz w taki sposób, aby nie dopu

zagro

enia zdrowia człowieka, zwierz

t lub

rodowiska.

Podstaw

prowadzenia ochrony chemicznej jest dobra znajomo

ść

chronionego sadu.

W tym celu niezb

dne s

lustracje, które pozwalaj

na ocen

wyst

powania patogenów.

da decyzja o wykonaniu zabiegu i doborze fungicydu powinna by

poprzedzona

dokładn

analiz

aktualnej sytuacji w konkretnym sadzie. Nale

y przede wszystkim

uwzgl

dni

podatno

ść

odmiany, faz

rozwojow

liny i patogena, obfito

ść

ródła infekcji,

warunki atmosferyczne, wła

ciwo

ci preparatu, rotacj

zwi

zków o ró

nym mechanizmie

działania oraz wyst

powanie form grzybów odpornych na fungicydy. Ponadto za ka

dym

razem przed u

yciem

rodka konieczne jest zapoznanie si

z tre

obowi

zuj

cej etykiety-

instrukcji.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Wykazy

rodków ochrony ro

lin dopuszczonych do stosowania w integrowanej produkcji

publikowane w Zaleceniach Ochrony Ro

lin wydawanych przez Instytut Ochrony Ro

lin –

stwowy Instytut Badawczy w Poznaniu.

rodki ochrony ro

lin rekomendowane do

integrowanej produkcji s

jednoznacznie oznaczone w ww. Zaleceniach literami IP. Wykazy

rodków do integrowanej produkcji znajduj

równie

w corocznie aktualizowanym

Programie Ochrony Ro

lin Sadowniczych opracowywanym lub autoryzowanym przez

Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Listy

rodków ochrony ro

lin

zalecanych do stosowania w integrowanej produkcji zostan

równie

udost

pniane

producentom rolnym przez Pa

stwow

Inspekcj

Ochrony Ro

lin i Nasiennictwa.

VI. OCHRONA PRZED SZKODNIKAMI

1. Wykaz najcz

ęś

ciej wyst

puj

cych szkodników i ich charakterystyka

Miodówka gruszowa plamista (Cacopsylla pyri). Owady dorosłe długo

ci 3,0-3,5 mm

o daszkowato uło

onych błoniastych skrzydłach i zmiennym zabarwieniu ciała, latem jasnym,

zielonobe

owym, zim

ciemnym, prawie czarnym. Jaja owalne (wielko

ci 0,3 mm x 0,12 mm),

pocz

tkowo jasno

ółte, pó

niej pomara

czowe. Larwy płaskie z wyra

nymi płytkami

skrzydłowymi, przechodz

5 stadiów rozwojowych. Po wyl

gni

ciu larwy s

podłu

ne,

ółto-

pomara

czowe, niewiele wi

ksze od jaj. Larwy stadiów IV i V s

dobrze widoczne „gołym

okiem”. W IV stadium s

prawie okr

głe, brunatne, V – podłu

ne zielonobr

zowe lub

czerwonobr

zowe. Owady dorosłe zimuj

na gruszach. Na przedwio

niu (luty, marzec)

i wiosn

samice składaj

jaja na p

dach zdrewniałych, pó

niej na rozwijaj

cych si

kach

i li

ciach. W ci

gu roku rozwijaj

3 pokolenia tego szkodnika.

eruj

ce larwy wysysaj

soki z komórek i wydzielaj

„ros

miodow

”, która pokrywa li

cie, owoce i p

dy, a na niej

rozwija si

czarny nalot grzybów sadzakowych. Powoduje to osłabienie rozwoju drzew,

opadanie p

ków kwiatowych i zawi

zków owocowych, słabe zawi

zywanie p

ków na rok

nast

pny, przedwczesne opadanie li

ci, przemarzanie i zamieranie drzew oraz całkowit

utrat

warto

ci handlowej owoców. Owady dorosłe s

wektorem fitoplazmy powoduj

cej

zamieranie grusz. Szkodnik ten masowo wyst

puje w sadach opryskiwanych mało

selektywnymi insektycydami. W sadach nieopryskiwanych wyst

puje w małym nasileniu,

poniewa

jest skutecznie niszczony przez liczne organizmy po

yteczne – drapie

i parazytoidy.

Miodówka czerwona (Cacopsylla pyrisuga). Gatunek ten na gruszy rozwija jedno pokolenie.
Owady dorosłe po przezimowaniu (prawdopodobnie na ro

linach iglastych) przylatuj

sadu wczesn

wiosn

. Pierwsze jaja składaj

pod koniec kwietnia, na rozwijaj

cych si

kach i li

ciach, powoduj

c ich charakterystyczne deformacje. Po około dwóch tygodniach

z jaj wyl

gaj

larwy, które

eruj

gromadnie, pocz

tkowo na li

ciach i p

dach

niezdrewniałych, pó

niej na p

dach zdrewniałych.

erowanie i rozwój larw trwa około 4

tygodni, po czym larwy przekształcaj

w owady dorosłe, które odlatuj

z grusz na inne

liny. Szkodnik ten jest szczególnie gro

ny dla młodych drzew, poniewa

hamuje ich

wzrost. Cz

ęś

ciej spotyka si

go na gruszach nieopryskiwanych ni

w sadach opryskiwanych.

Podskórnik gruszowy (Eriophyes pyri). Ciało kształtu robakowatego, długo

ci około 0,2 mm.

Zimuj

samice, głównie w p

kach gruszy, najliczniej pod pierwsz

i drug

łusk

. W jednym

ku mo

e zimowa

od kilkuset do kilku tysi

cy osobników. W ci

gu roku rozwijaj

pokolenia tego szkodnika. Rozwój pierwszego pokolenia odbywa si

w p

kach, w k

tach

rozwijaj

cych si

ci i u nasady ogonków. Szpeciele po wyl

gu intensywnie

eruj

skórce dolnej strony li

ci. W ci

gu 3-5 dni tworz

na li

ciach p

cherzyki, do których

wnikaj

samice by zło

jaja. Podskórnik gruszowy uszkadza p

ki i li

cie. Szczególnie silne

uszkodzenie p

ków mo

e powsta

podczas łagodnych zim, kiedy to szpeciele mog

aktywnie

erowa

. W skrajnych przypadkach mo

e prowadzi

to do znacznego ograniczenia

plonowania. Zwalczanie podskórnika gruszowego jest trudne, poniewa

yje ukryty w p

kach

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

lub p

cherzykach. Ewentualne zabiegi chemiczne powinny by

wykonywane w okresie

wczesnej wiosny, w fazie zielonego i białego p

ka kwiatowego. W ograniczaniu liczebno

podskórnika gruszowego znaczn

rol

odgrywaj

drapie

ne roztocze z rodziny

dobroczynkowatych – Phytoseiidae.

Wzdymacz gruszowy (Epitrimerus pyri). Ciało szpeciela wrzecionowate, długo

ci 0,15 mm.

Zimuj

samice, w sp

kaniach kory. Wczesn

wiosn

szpeciele zasiedlaj

i rozpoczynaj

erowanie na dolnej stronie rozwijaj

cych si

ci, gdzie składaj

jaja.

W ci

gu roku wyst

puj

trzy pokolenia tego szpeciela. Wzdymacz gruszowy uszkadza li

cie,

kwiaty i zawi

zki owoców. Przy licznym wyst

powaniu szkodnika zawi

zki mog

silnie

ordzawione, a nawet przedwcze

nie opada

. Ewentualne zabiegi chemiczne powinny by

wykonywane w okresie wczesnej wiosny, tu

przed i tu

po kwitnieniu grusz. W ograniczaniu

liczebno

ci wzdymacza gruszowego znaczn

rol

odgrywaj

drapie

ne roztocza z rodziny

dobroczynkowatych - Phytoseiidae.

Paciornica gruszowianka (Contarinia pirivora). Mała, 2-3-milimetrowa muchówka o długich
nogach, paciorkowatych czułkach i szaro-cytrynowym odwłoku. Jaja białe, wydłu

one,

niewidoczne „gołym okiem”. Larwy długo

ci 2-3 mm, białe, beznogie, zimuj

w kokonach,

płytko pod powierzchni

ziemi. Poczwarka w kokonie ziemnym. Lot muchówek rozpoczyna

na pocz

tku fazy zielonego p

ka kwiatowego grusz i trwa zazwyczaj kilka dni (maksimum

wylotu trwa 3-5 dni, cały lot 8-14 dni). W tym czasie samice składaj

jaja do nierozwini

tych

ków kwiatowych. Wyl

gaj

ce si

larwy wgryzaj

do zawi

zków i tam

eruj

przez

około miesi

c, półtora. Po zako

czeniu rozwoju i opuszczeniu zawi

zków zagrzebuj

w glebie, gdzie pozostaj

do wiosny kolejnego roku lub jeszcze nast

pnego.

eruj

wewn

trz

zawi

zków

owocowych

larwy

powoduj

zahamowanie

ich

wzrostu

i charakterystyczne deformacje. Zasiedlone zawi

zki s

beczułkowate. Po ich przekrojeniu

widoczne s

liczne larwy i

lady ich

erowania. Pó

niej zawi

zki czerniej

i opadaj

Najsilniej uszkadzane s

odmiany grusz pó

no kwitn

cych, np. 'Faworytka', 'General Leclerc'

i 'Triumf Packhama'. Zaniedbanie lustracji i nieterminowe zwalczanie tego szkodnika mo

doprowadzi

do uszkodzenia znacznej liczby zawi

zków owocowych, w skrajnych

przypadkach do 80-90%.

Owocnica gruszowa (Hoplocampa brevis).

ółtobr

zowa błonkówka, długo

ci 4-5 mm. Jaja

białawe, owalne, długo

ci 1 mm. Larwa długo

ci do 16 mm, kremowa, z br

zow

głow

Poczwarka ukryta w szarym kokonie ziemnym. Owady dorosłe wylatuj

w okresie kwitnienia

grusz. Samice składaj

jaja pod skórk

u podstawy działek kielicha kwiatowego. Larwy po

wyl

gni

ciu wgryzaj

do zawi

zków i dr

ążą

kanał do gniazda nasiennego, które

wyjadaj

. Jedna larwa mo

e uszkodzi

kilka zawi

zków. Uszkodzone zawi

zki najcz

ęś

ciej

opadaj

. W przypadku masowego pojawu owocnica mo

e powodowa

znaczne straty

w plonie. Do rejestracji obecno

ci szkodnika, pocz

tku lotu i ustalenia zagro

enia przydatne

białe tablice lepowe.

Kwieciak gruszowiec (Anthonomus piri). Ciemnobr

zowy chrz

szcz, długo

ci około 4 mm

z długim, cienkim ryjkiem. Na pokrywach widoczna jest poprzeczna przepaska. Jajo owalne,
białe. Larwa beznoga, koloru kremowego z br

zow

głow

. Zimuj

jaja, w p

kach. Larwy

wyl

gaj

na przedwio

niu i

eruj

wewn

trz zimowych p

ków. Jedna larwa niszczy

w p

ku zimowym od 5 do 11 kwiatów. W ko

cu maja lub na pocz

tku czerwca – po

kolejnych przeobra

eniach, pojawiaj

„nowe” chrz

szcze, które wychodz

przez otwory

wygryzione u podstawy zniszczonych p

ków. Samice składaj

jaja we wrze

niu, do 60 sztuk

jedna. Szkody wyrz

dzane przez ten gatunek mog

bardzo wysokie, cho

masowe

pojawy zdarzaj

na ogół lokalnie. Szkodliwo

ść

kwieciaka gruszowca jest znacznie

ksza ni

kwieciaka jabłkowca, poniewa

jedna larwa kwieciaka jabłkowca niszczy tylko

jeden kwiat.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Pryszczarek gruszowiec (Dasyneura piri). Owady dorosłe to male

kie muchówki (podobne

do paciornicy gruszowianki), których wylot nast

puje pod koniec kwietnia lub w maju. Samice

składaj

jaja na rozwijaj

cych si

ciach usytuowanych na wierzchołkach p

dów. Wyl

głe

larwy

eruj

na li

ciach powoduj

c ich silne zwijanie si

i grubienie. W pó

niejszym okresie

cie czerniej

i zasychaj

. Larwy s

walcowate, białe, beznogie, skacz

ce. Dorastaj

2 mm. Szkodnik ten masowo wyst

puje w sadach silnie ci

tych. Najwi

ksze znaczenie ma

w sadach młodych, poniewa

hamuje wzrost drzew. W ci

gu roku ma 3 pokolenia.

Trociniarkowate (Cossidae). G

sienice trociniarki czerwicy (Cossuss cossuss) b

torzy

niada kasztanówki (Zeuzera pyrina) mog

uszkadza

drzewka grusz. Obydwa gatunki

nale

żą

do du

ych motyli, a ich g

sienice osi

gaj

wielko

ść

10 cm w przypadku trociniarki

czerwicy i 6-7 cm w przypadku torzy

niada kasztanówki. G

sienice

eruj

wewn

trz pni

i gał

zi. Kanały dr

ąż

one przez nie maj

rednic

1-2 cm i długo

ść

kilkudziesi

ciu

centymetrów. W jednym drzewku mo

erowa

kilka g

sienic. Takie drzewo b

zasycha, b

jest wyłamywane przez wiatr. G

sienice w trakcie rozwoju, który trwa 2-5 lat,

mog

przechodzi

na s

siednie drzewka. Młode g

sienice przenoszone s

na znaczne

odległo

ci przez wiatr. Płodno

ść

samic tych gatunków wynosi od ok. 1000 do 1500 jaj.

Zwalczanie chemiczne tego szkodnika jest bardzo trudne. Tylko cz

ste lustracje sadów oraz

wypatrywanie drzew zasiedlonych i odpowiednio wczesne mechaniczne (lub chemiczne)
zabicie g

sienicy wewn

trz drzewka pozwalaj

na jego uratowanie i zapobiegaj

rozprzestrzenianiu si

tych szkodników. O zasiedleniu drzewka najłatwiej s

dzi

podstawie znajdowanych obok niego du

ych, walcowatych, br

zowych odchodów g

sienic.

Zwójkowate (Tortricidae). Ró

ne gatunki tych motyli wyst

puj

powszechnie na terenie

całego kraju. W uprawach drzew owocowych stwierdzono wyst

powanie około 17-18

gatunków zwójkówek. Na ogół w jednym sadzie bytuje 3-6 gatunków. Wi

kszo

ść

nych

gatunków ma 2 pokolenia w ci

gu sezonu wegetacyjnego. Szkodliwe s

stosunkowo

niewielkie g

sienice (16-24 mm), które uszkadzaj

ki, kwiaty i owoce. Przebywaj

w sprz

dzionych lub zwini

tych li

ciach.

eruj

na zawi

zkach, najcz

ęś

ciej pod

przylegaj

cymi li

ść

mi. W przypadku grusz zawi

zki owocowe i owoce uszkadzane s

szczególnie cz

sto. W zale

ci od składu gatunkowego, termin zwalczania mo

e by

ró

ny. Za najbardziej istotne nale

y uzna

terminy wczesnowiosenne tu

przed albo tu

kwitnieniu oraz termin letni – około połowy lipca.

2. Progi zagro

enia oraz sposoby i terminy prowadzenia lustracji

Podstawowym celem lustracji jest ocena stanu zagro

enia ze strony szkodników. Trzeba

mie

jednocze

nie

wiadomo

ść

e ka

dy sad to odr

bna jednostka agroekologiczna. Nie

na wi

c sytuacji stwierdzonej w jednym sadzie odnosi

do innych, cho

by blisko

poło

onych. Ka

dy sad wymaga wi

c odr

bnej lustracji.

Podstaw

lustracji jest losowy wybór drzew do kontroli w taki sposób, aby

reprezentowały one cał

powierzchni

obiektu (kwatery, sadu) oraz w takiej ilo

ci, aby

uzyska

prób

reprezentatywn

. W sadach o jednolitej konfiguracji terenu i otoczenia

prowadzenie lustracji jest znacznie łatwiejsze, gdy

takim losowym przegl

daniem mo

obj

ąć

kilka hektarów. W obiektach poło

onych na terenach o zró

nicowanym ukształtowaniu

lub s

siaduj

cych z kompleksami le

nymi, lub zwartymi du

ymi kompleksami zadrzewie

poszczególne partie sadu, ró

ce si

usytuowaniem, nale

y lustrowa

oddzielnie.

Najcz

stszym sposobem prowadzenia lustracji jest kontrola wizualna, przy której

prowadzeniu bardzo pomocnym narz

dziem jest lupa o powi

kszeniu 6-10-krotnym.

Poszczególne organy drzewa (li

cie, rozety kwiatowe i li

ciowe, p

dy, gał

zie) powinno si

przegl

bezpo

rednio w sadzie. S

jednak takie szkodniki, których ocena liczebno

w sadzie jest niemo

liwa (np. szpeciele). Nale

y wówczas pobra

odpowiednie próby do

przeprowadzenia oceny liczebno

ci pod binokularem. Organy ro

linne nale

y wybiera

losowo, nie sugeruj

c si

ewentualnymi objawami uszkodze

lub

erowania.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Innym sposobem lustracji i monitoringu liczebno

ci szkodników jest stosowanie metody

strz

sania. Metoda ta wymaga posiadania białej płachty entomologicznej o wymiarach 40 cm

x 63 cm, co daje ogólna powierzchni

1/4 m

. Płachta entomologiczna jest po

ytecznym

narz

dziem, szczególnie do okre

lania liczebno

ci takich owadów, jak: miodówki,

chrz

szcze ro

lino

erne i drapie

ne, pluskwiaki ró

noskrzydłe oraz g

sienice i larwy wielu

gatunków owadów, które

eruj

na drzewach.

Do okre

lania obecno

ci i nasilenia wyst

powania niektórych gatunków szkodników

poleca si

równie

stosowanie pułapek feromonowych, barwnych tablic lepowych lub

pułapek zapachowych. W przypadku sadów gruszowych szczególnie przydatne mog

barwne tablice lepowe –

ółte do sygnalizacji obecno

ci i terminu aktywno

ci miodówki

czerwonej, białe do sygnalizacji obecno

ci i terminu lotu owocnicy gruszowej. Natomiast

pułapki feromonowe w sadach gruszowych mog

szczególnie przydatne do

monitorowania owocówki jabłkóweczki i zwójkówek li

ciowych.

Szczegółowe sposoby i terminy lustracji podano w zał

czniku 4.

3. Niechemiczne metody ochrony grusz przed szkodnikami

Najwa

niejszymi elementami niechemicznej ochrony sadów gruszowych przed

szkodnikami s

•

wła

ciwe przygotowanie gleby przed zało

eniem sadu – kilkakrotna, mechaniczna

uprawa gleby oraz uprawa gryki, które uniemo

liwiaj

lub utrudniaj

rozwój szkodników

glebowych i opó

niaj

zasiedlanie sadu przez gryzonie;

•

zakładanie sadu z drzew pochodz

cych z kwalifikowanych szkółek, wolnych od

szpecieli, prz

dziorków i innych szkodników;

•

staranne odchwaszczanie i cz

ste koszenie trawy dla ochrony przed gryzoniami

i szkodnikami rozwijaj

cymi si

na chwastach;

•

zbieranie i niszczenie "gniazd" kuprówki rudnicy, osnui gruszowej i du

ych g

sienic;

•

zasiedlanie sadów dobroczynkiem gruszowym niszcz

cym szpeciela wzdymacza

gruszowego oraz prz

dziorki;

•

utrzymywanie, piel

gnowanie, a tak

e zakładanie w pobli

u sadów skupisk drzew

i krzewów, refugiów morwowych, które dostarczaj

kryjówek i po

ywienia dla fauny

ytecznej

–

dla owadów paso

ytniczych i drapie

nych oraz drapie

nych ssaków, a tak

stanowi

zast

pcze

ródło pokarmu dla

eruj

cych na owocach ptaków;

•

umieszczanie w sadach tyczek z poprzeczk

dla ptaków drapie

nych dla ochrony

przed gryzoniami i ptakami;

•

układanie na obrze

ach sadu skupisk du

ych kamieni dla łasic niszcz

cych drobne

gryzonie;

•

zakładanie pułapek kleszczowych, rurkowych i sto

kowych do odłowu gryzoni oraz

zalewanie nor nornika wod

;

•

zakładanie ochraniaczy lub siatek na drzewka do ochrony przed zwierzyn

;

•

stosowanie metody biosonicznej i piroakustycznej do ochrony przed ptakami.

4. Ochrona po

ytecznych stawonogów i ich introdukcja

Naturalnie wyst

puj

ca w sadach gruszowych entomofauna po

yteczna odgrywa istotn

rol

w niszczeniu wielu gatunków szkodników. Dlatego ograniczenie do niezb

dnego

minimum zabiegów insektycydami i akarycydami, a w przypadkach koniecznych stosowanie
preparatów selektywnych dla fauny po

ytecznej jest najwa

niejszym elementem tej ochrony.

Nawet pojedynczy zabieg mało selektywnym preparatem mo

e przyczyni

zniszczenia wielu po

ytecznych gatunków. Z tego powodu w s

siedztwie sadu powinny by

naturalne ostoje dla owadów i roztoczy po

ytecznych, sk

d mogłyby one naturalnie

migrowa

do sadu. Sady gruszowe s

samorzutnie zasiedlane przez biedronki, złotooki,

dziubałki, skorki, a tak

e paso

ytnicze błonkówki i drapie

ne roztocze. W celu biologicznego

zwalczania prz

dziorków i szpecieli mo

emy introdukowa

dobroczynka gruszowego,

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

przenosz

c na długop

dach lub w opaskach (zakładanych jesieni

na pnie drzew, na których

wyst

puje) do sadów lub kwater na których go brakuje.

5. Rola drapie

nych (owado

ernych) kr

gowców

W ograniczeniu liczebno

ci szkodników niemała rola przypada te

gowcom. Do

zwierz

t po

ytecznych z tej grupy, zjadaj

cych szkodniki owadzie, zaliczy

na na

przykład: ropuchy, owado

erne ssaki ryjówkowate, je

e, nietoperze, krety oraz ptaki,

zwłaszcza sikory. Ptaki drapie

ne, np. myszołowy, sowy oraz ssaki drapie

ne, np. z rodziny

łasicowatych, piesowatych, ale tak

e je

e i krety zjadaj

drobne gryzonie.

6. Ochrona grusz przed gryzoniami, zwierzyna łown

i ptakami

W sadach gruszowych szkody powodowane przez gryzonie nornikowate i myszowate

oraz zwierzyn

łown

(zaj

cowate i jeleniowate), a tak

e ptaki s

znacznie mniejsze ni

przykład w sadach jabłoniowych i wi

niowych oraz maj

raczej charakter incydentalny. Nie

oznacza to jednak,

e w skali lokalnej szkody te nie mog

dotkliwe. Ogryzienia korzeni

i szyjek korzeniowych przez gryzonie, a tak

e ogryzienia kory pni i gał

zi oraz młodych

dów przez zaj

ce i sarny zdarzaj

najcz

ęś

ciej w pierwszych latach po posadzeniu

grusz. W tym okresie jeleniowate niszcz

równie

drzewa mechanicznie. Ptaki (kwiczoły,

gawrony i szpaki) uszkadzaj

natomiast dojrzewaj

ce owoce. Odmian

najbardziej nara

na szkody jest ‘Faworytka’.

Gryzonie poleca si

zwalcza

w młodych sadach i przy masowym ich wyst

powaniu

(w latach kl

skowego pojawu nornika polnego). Oprócz stosowania zatrutych przyn

t mo

je zwalcza

poprzez systematyczny odłów w pułapki rurkowe, sto

kowe lub kleszczowe,

a tak

e zalewaj

c ich nory wod

. W sadach gruszowych zalecane jest tak

e ustawienie

wysokich tyczek z poziom

poprzeczk

(w liczbie 3-4/ha) dla ptaków drapie

nych. Ptaki

drapie

ne nie tylko zmniejszaj

liczebno

ść

gryzoni, ale tak

e odstraszaj

inne ptaki i zaj

ce.

Zasiedlenie sadu przez gryzonie zmniejsza równie

staranne i systematyczne

odchwaszczanie, mechaniczna uprawa gleby i cz

ste koszenie murawy. Obecno

ść

ciółek

z trocin lub ze słomy mo

e stymulowa

wzrost liczebno

ci gryzoni, mniejsze zagro

enie

stwarza stosowanie kory. W niszczeniu gryzoni du

żą

rol

odgrywaj

drapie

ne ssaki

łasicowate, je

e, lisy (a nawet psy i koty), dlatego nale

y chroni

ich naturalne siedliska.

Przed zwierzyn

młode drzewka grusz mo

na chroni

grodz

c sad wysok

siatk

zakładaj

c na pnie drzew perforowane ochraniacze lub siatki, odstraszaj

c zwierzyn

detonacjami z detonatora na gaz propan-butan, dokarmiaj

c zwierzyn

(wykładanie gał

jabłoni zmniejsza zapotrzebowanie zwierzyny na

er p

dowy i chroni grusze), a tak

stosuj

c odstraszanie chemiczne dopuszczonymi w IP preparatami

–

jesieni

i zim

oraz

w okresie wegetacji lub zawieszaj

c mydełka toaletowe.

Zalecanym sposobem odstraszania ptaków jest stosowanie metody biosonicznej, bardzo

skutecznej przeciwko gawronom (jego własny krzyk przera

enia) lub szpakom (krzyk sójki

lub szpaka), a nieco mniej skutecznej przeciwko kwiczołom (krzyk sójki).

Wygodnym i skutecznym sposobem odstraszania ptaków jest tak

e stosowanie metody

piroakustycznej, zwłaszcza za pomoc

detonatora na gaz propan-butan, na który reaguj

wszystkie trzy gatunki ptaków. Sprz

t ten jest do

ść

rozpowszechniony w kraju, a w sezonie

dojrzewania gruszek – ju

nie u

ywany przez producentów czere

ni i wi

ni – mo

e by

wykorzystany w sadach gruszowych.

W porze dojrzewania

rednio wczesnych grusz atrakcyjnym pokarmem ro

linnym dla

szpaka i kwiczoła jest owocuj

ca jeszcze morwa biała. Jej nasadzenia w postaci wolno

stoj

cych drzew mog

w perspektywie 12-15 lat znacz

co zmieni

bilans pokarmowy

ptaków, wpływaj

c na zmniejszenie ich presji na owoce gruszy.

Wykazy

rodków ochrony ro

lin dopuszczonych do stosowania w integrowanej produkcji

publikowane w Zaleceniach Ochrony Ro

lin wydawanych przez Instytut Ochrony Ro

lin –

stwowy Instytut Badawczy w Poznaniu.

rodki ochrony ro

lin rekomendowane do

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

integrowanej produkcji s

jednoznacznie oznaczone w ww. Zaleceniach literami IP. Wykazy

rodków do integrowanej produkcji znajduj

równie

w corocznie aktualizowanym

Programie Ochrony Ro

lin Sadowniczych opracowywanym lub autoryzowanym przez

Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Listy

rodków ochrony ro

lin

zalecanych do stosowania w integrowanej produkcji zostan

równie

udost

pniane

producentom rolnym przez Pa

stwow

Inspekcj

Ochrony Ro

lin i Nasiennictwa.

VII. OGÓLNE ZASADY WYKONYWANIA ANALIZ NA POTRZEBY
KONTROLI JAKO

CI OWOCÓW W INTEGROWANEJ PRODUKCJI

Zasady przeprowadzania kontroli oraz jej dokumentowania okre

la rozporz

dzenie

Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie Integrowanej Produkcji.
W ramach tego nadzoru inspektorzy wła

ciwego wojewódzkiego inspektoratu Pa

stwowej

Inspekcji Ochrony Ro

lin i Nasiennictwa zobowi

zani s

do prowadzenia w

ród producentów

IP nast

puj

cych kontroli:

a/ Notatnika IP,

b/ gospodarstw w trakcie wegetacji ro

lin,

c/ jako

ci owoców.

Kontrole Notatnika IP oraz gospodarstw w trakcie wegetacji ro

lin dotycz

wszystkich

zarejestrowanych producentów stosuj

cych zasady IP.

Kontrola jako

ci owoców przeprowadzana b

dzie u co najmniej 20% producentów.

Producenci do kontroli wybierani b

losowo lub na podstawie analizy ryzyka, czyli

wg oceny gospodarstwa w trakcie wegetacji ro

lin.

Jako

ść

owoców okre

lana b

dzie na podstawie wyników bada

na zawarto

ść

pozo-

stało

rodków ochrony ro

lin oraz w przypadku niektórych gatunków owoców mi

kkich

dodatkowo na zawarto

ść

metali ci

ęż

kich, azotanów i innych substancji szkodliwych.

Przekroczenie najwy

szych dopuszczalnych poziomów pozostało

ci pestycydów lub stosowanie

rodków ochrony ro

lin niedopuszczonych do stosowania w IP dyskwalifikuje producenta

owoców.

Próbki owoców do badania pozostało

rodków ochrony ro

lin pobiera

inspektorzy PIORiN. Mog

one by

pobierane w trakcie zbioru, wg instrukcji pobierania

próbek, lub po zbiorach, czyli w trakcie przechowywania owoców np. w chłodniach.

Kontroler mo

e te

zobligowa

producenta do przedstawienia za

wiadczenia

o nieprzekroczeniu w owocach najwy

szych dopuszczalnych poziomów pozostało

rodków ochrony ro

lin i terminie jego zło

enia. Próbki na pozostało

ci mog

pobierane

wył

cznie przez urz

dowego próbkobiorc

, który wydaje stosowne za

wiadczenia.

Jednostkami upowa

nionymi do analizowania i wydawania za

wiadcze

o nieprzekroczeniu

w owocach najwy

szych dopuszczalnych poziomów pozostało

ci pestycydów, metali

ęż

kich, azotanów, i innych substancji szkodliwych s

jednostki wyszczególnione w

rozporz

dzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 lipca 2004 r. w sprawie

Integrowanej Produkcji..

Kontroler ma tak

e prawo zobligowa

producentów niektórych gatunków owoców do

przedstawienia za

wiadczenia o nieprzekraczaniu w owocach najwy

szych dopuszczalnych

poziomów pozostało

ci metali ci

ęż

kich i azotanów oraz okre

lenia terminu jego zło

enia.

Do pobierania prób owoców na metale ci

ęż

kie i azotyny Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

upowa

nił Stacje Chemiczno-Rolnicze, które b

wykonywa

analizy i wystawia

stosowne

wiadczenia.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Producenci towarów ro

linnych przeznaczonych do spozycia przez ludzi powinni zna

warto

ci najwy

szych dopuszczalnych pozostało

ci pestycydów (Rozporz

dzenie (WE) nr

396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie najwy

szych

dopuszczalnych poziomów pozostało

ci pestycydów w

ywno

ci i paszy pochodzenia

linnego i zwierz

cego oraz na ich powierzchni . Powinni oni d

ąż

do ograniczania i

minimalizacji pozostało

ci, poprzez wydłu

anie okresu pomi

dzy stosowaniem pestycydów a

zbiorem.

Aktualnie obowi

zuj

ce warto

ci najwy

szych dopuszczalnych poziomów

pozostało

ci pestycydów na obszarze Wspólnoty Europejskiej publikowane s

pod

adresem internetowym:

http://ec.europa.eu/sanco_pesticides/public/index.cfm

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

ZAŁ

CZNIKI

Zał

cznik 1.

Najwarto

ciowsze odmiany grusz i odpowiednie dla nich zapylacze

Odmiany
podstawowe

Odpowiednie zapylacze

Uwagi dotycz

ce odmiany podstawowej

Faworytka

Konferencja

Lukasówka

Bonkreta Williamsa, Komisówka

Komisówka, Bonkreta Williamsa,
Faworytka

Bonkreta Williamsa, Faworytka

Wysoka produktywno

ść

, gdy szczepione na

pigwie, wymaga po

redniej.

Dobrze plonuje na pigwie i na siewkach.

Wymaga ciepłego stanowiska i podkładki
skarlaj

cej

Bonkreta
Williamsa

Tryumf
Packhama

General Leclerc
Carola
Dicolor *
Erika

Faworytka, Konferencja

Konferencja, Bonkreta Williamsa

Bonkreta Williamsa, Konferencja
Faworytka, Konferencja
Konferencja
Konferencja

Najlepiej ro

nie i owocuje, szczepiona na

siewkach.

Na ciepłe stanowiska. Szczepiona na
pigwie, wymaga po

redniej.

Uprawia

na pigwie.

Polecana uprawa szpalerowa na pigwie.
Na pigwie.
Na pigwie.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Zał

cznik 2.

Zwalczanie chwastów przed zało

eniem sadu gruszowego i w trakcie jego

prowadzenia

Zwalczane chwasty

Terminy zabiegów

i uwagi

Herbicyd i dawka na ha

Przed zało

eniem sadu

Perz wła

ciwy

Dwuli

cienne chwasty

trwałe

Od wiosny do pó

nej

jesieni, na zielone chwa-
sty.

Przynajmniej

3-4

tygodnie przed sadze-
niem drzew.

Układowe

rodki z grupy aminofosfonianów

zarejestrowane do sadów lub do likwidacji
ugorów i odłogów

Dwuli

cienne chwasty

trwałe i skrzyp polny

Od maja do pa

dziernika,

na zielone chwasty. Przy-
najmniej

5-6

tygodni

przed sadzeniem drzew.

Układowe

rodki z grupy tzw. fenoksykwasów

(np.

MCPA,

fluroksypyr),

zgodnie

ich

rejestracj

W sadzie

Chwasty jednoroczne

Na wilgotn

gleb

, przed

wschodami

chwastów,

zgodnie

specyfik

rodka,

np.

wymóg

stosowania

okresie

chłodów.

Stosowa

wył

cznie w pierwszych

trzech

latach,

nie

przekraczaj

c ł

cznie w

gu roku równowarto

maksymalnej
jednorazowej dawki.

Wybrane

rodki doglebowe, o efektywnym

działaniu

nast

pczym

(doglebowym),

nie

przekraczaj

cym 3 miesi

cy, zarejestrowane do

grusz

Chwasty
jednoli

cienne

i dwuli

cienne

Zabiegi wykonywa

opry-

skiwaczem z osłonami,
na

zielone,

ulistnione

chwasty, od wiosny do
jesieni.

rodki z grupy aminofosfonianów, zgodnie z ich

rejestracj

Skrzyp lub
chwasty dwuli

cienne

Zabiegi wykonywa

opry-

skiwaczem z osłonami,
na

zielone,

ulistnione

chwasty, przy tempera-
turze powietrza powy

C. Maksymalnie jeden

zabieg rocznie z u

yciem

tej

samej

substancji

aktywnej.

rodki z grupy fenoksykwasów (np. MCPA,

fluroksypyr, chlopyralid) posiadaj

ce aktualn

rejestracj

do grusz.

Chwasty
jednoli

cienne

Zabiegi wykonywa

zielone

chwasty

jednoroczne w fazie 2-3
li

cie-krzewienie oraz na

perz w fazie 4-6 li

ci,

przy

temperaturze

powietrza powy

ej 10

W ci

gu roku zalecany

tylko jeden zabieg lub
cykl

zabiegów

(dawki

dzielone) z u

yciem tej

samej

substancji

aktywnej.

Przy

opryskiwaniu

nie

wymagane osłony.

Selektywne,

rodki z grupy graminicydów

powschodowych (dolistnych), o ró

nej budowie

chemicznej, posiadaj

ce aktualn

rejestracj

grusz.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Zał

cznik 3.

Zwalczanie chemiczne chorób gruszy w Integrowanej Produkcji

Choroba

Terminy zabiegów i uwagi

Zgorzel kory i rak
drzew owocowych

Rany zabezpiecza

bezpo

rednio po ci

ciu lub innych uszkodzeniach np. po

gradobiciu.

Zaraza ogniowa

Opryskiwa

w sadach, w których zaraza wyst

piła w poprzednich latach oraz w pobli

ognisk choroby, w fazie nabrzmiewania p

ków i kwitnienia (wy

sza dawka) oraz w okresie

wzrostu zawi

zków (ni

sza dawka preparatu).

Parch gruszy,
biała plamisto

ść

gruszy

Stosowa

przede wszystkim zabiegi zapobiegawcze. Opryskiwania rozpocz

ąć

w fazie

ukazywania si

zielonych sto

ków li

ci i kontynuowa

w odst

pach 10-14 dni. Liczb

zabiegów uzale

od przebiegu warunków atmosferycznych, podatno

ci odmiany

i zagro

enia chorobowego.

Brunatna

zgnilizna

drzew ziarnkowych

Opryskiwa

po czerwcowym opadzie zawi

zków. Na pó

nych odmianach zabieg

powtórzy

2-3 razy co 14 dni.

Wykazy

rodków ochrony ro

lin dopuszczonych do stosowania w integrowanej produkcji

publikowane w Zaleceniach Ochrony Ro

lin wydawanych przez Instytut Ochrony Ro

lin –

stwowy Instytut Badawczy w Poznaniu.

rodki ochrony ro

lin rekomendowane do

integrowanej produkcji s

jednoznacznie oznaczone w ww. Zaleceniach literami IP. Wykazy

rodków do integrowanej produkcji znajduj

równie

w corocznie aktualizowanym

Programie Ochrony Ro

lin Sadowniczych opracowywanym lub autoryzowanym przez

Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Listy

rodków ochrony ro

lin

zalecanych do stosowania w integrowanej produkcji zostan

równie

udost

pniane

producentom rolnym przez Pa

stwow

Inspekcj

Ochrony Ro

lin i Nasiennictwa.

rodki ochrony ro

lin nale

y stosowa

zgodnie z etykiet

-instrukcj

stosowania,

le z podanymi w niej zaleceniami, oraz w taki sposób, aby nie dopu

zagro

enia zdrowia człowieka, zwierz

t lub

rodowiska.

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Zał

cznik 4.

Progi zagro

enia oraz sposoby i terminy prowadzenia lustracji

Nazwa
szkodnika

Termin lustracji

Sposób lustracji i wielko

ść

próby

na kwater

ok. 1 ha

Próg zagro

enia

OKRES

BEZLISTNY

Kwieciak
gruszowiec

luty – marzec

przejrze

z 10 drzew po 10

ków kwiatowych (razem 100)

na obecno

ść

jaj lub larw

10 uszkodzonych p

ków

kwiatowych

Kwieciak
jabłkowiec

nabrzmiewanie
p

ków

strz

chrz

szcze z 35 losowo

wybranych drzew po 1 gał

z drzewa,

płacht

entomologiczn

o powierzchni

0,4 x 0,6 m

5-10 chrz

szczy

strz

ąś

tych z 35 gał

Miodówka
gruszowa
plamista

luty, marzec lub
pocz

tek kwietnia

po 3-4 dniowym
ociepleniu

strz

sanie dorosłych miodówek z

35 drzew (po jednej gał

z drzewa) wybranych losowo

ponad 15 dorosłych miodówek
strz

ąś

tych z 35 gał

zi. Przy

nieznacznym przekroczeniu progu
szkodliwo

ci sprawdzi

liczebno

ść

jaj i larw szkodnika tu

przed

kwitnieniem grusz i ewentualnie
wtedy go zwalcza

. Przy 4-5

krotnym

przekroczeniu

progu

szkodliwo

wykona

zabieg

w okresie bezlistnym, nie pó

niej

jednak ni

na pocz

tku kwietnia.

Wzdymacz
gruszowy,

luty – marzec

pobra

po jednym jednorocznym

lub

dwuletnim

dzie

z 10

losowo wybranych drzew

rednio 5 osobników na p

du jednorocznego lub 20

osobników na 10 cm bie

żą

cych

du dwuletniego

Podskórnik
gruszowy

luty – marzec

pobra

po jednym dwu- lub

trzyletnim p

dzie z 10 losowo

wybranych drzew.

20% p

ków z podskórnikiem

PRZED KWITNIENIEM

koniec

zielonego

dzik

przedzimek
i zwójkówki
li

ciowe

koniec kwitnienia

przejrze

po 10 rozet z 20 drzew

(razem 200)

10 g

sienic pi

dzika i zwójkówek

Owocnica
gruszowa

pocz

tek

białego

–

koniec

kwitnienia

białe tablice lepowe do odłowu
owadów

dorosłych

owocnicy,

sprawdza

co 2 dni

20 osobników dorosłych na
pułapk

Miodówka
gruszowa
plamista

kilka

dni

przed

spodziewanym
kwitnieniem

przejrze

100 gał

zek z p

kami

kwiatowymi (dł. około 20 cm)
pobranych losowo po 1 z drzewa

obecno

ść

jaj i larw na ponad 10

dach

trzecia dekada
kwietnia

strz

sanie owadów dorosłych

miodówki z 35 losowo wybra-
nych drzew (po 1 gał

zi z drzewa)

w młodych sadach 2-3 osobniki
dorosłe strz

ąś

te z 35 gał

Miodówka
czerwona

15-30 kwietnia
1-15 maja

zawiesi

ółte tablice lepowe

do odłowu dorosłych miodówek –
przegl

dym

wymienionych okresów

w młodych sadach wi

cej ni

osobniki /tablic

/15 dni

Wzdymacz
gruszowy

rednio

osobników

wzdymacza na rozet

Podskórnik
gruszowy

kilka

dni

przed

kwitnieniem

przejrze

minimum 10 rozet

kwiatowych (po jednej z 10
losowo wybranych drzew)

rednio 100 osobników pod-

skórnika na rozet

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

PO KWITNIENIU

Miodówka
czerwona

połowa maja

przejrze

wszystkie p

dy na 100

losowo wybranych drzewach

młodych

sadach

5-10%

uszkodzonych p

dów (z jajami

lub

larwami

szkodnika),

w starszych

masowe

wyst

powanie szkodnika

Miodówka
gruszowa
plamista

maj – czerwiec

przegl

co 10 dni po 100

najmłodszych p

dów (długo

20 cm ka

dy), pobranych losowo

po 1 z drzewa na obecno

ść

jaj

i larw

obecno

ść

jaj i larw na 10-20

dach

Wzdymacz
gruszowy

czerwiec –
wrzesie

co 3 tygodnie przejrze

cie na 20

losowo wybranych drzewach

50% uszkodzonych li

po kwitnieniu

obecno

ść

uszkodze

ci na 20

drzewach

Podskórnik
gruszowy

czerwiec –
sierpie

przejrze

cie na 100 losowo

wybranych drzewach

obecno

ść

uszkodze

ci na 50

drzewach

Pryszczarek
gruszowiec

maj – czerwiec

losowo

wybranych

drzewach przegl

cie na

wierzchołkach p

dów

10%

uszkodzonych

wierzchołkowych

podczas

zbiorów

owoców

przejrze

1000 owoców

uszkodzonych

owoców,

zwalcza

w nast

pnym roku

Owocówka
jabłkóweczka

pocz

tek czerwca do

ca sierpnia

co 1-2 tygodnie przegl

na 25

drzewach

zawi

ków/owoców (razem 500)

10 jaj lub

wie

ych wgryzów

Zwójkówki
li

ciowe

od połowy czerwca
do połowy
sierpnia

co dwa tygodnie przegl

20 kolejnych owoców z 20 drzew
(razem 400)

4-8 owoców ze

ladami zew-

trznego

erowania larw

Prz

dziorki

czerwiec – lipiec

co 14 dni przegl

100 li

(po 5 li

ci z 20 losowo wy-

branych drzew)

w czerwcu ponad 7, pó

niej

ponad 10 form ruchomych na
1 li

ść

Paciornica
gruszowianka

koniec

maja

–

pocz

tek czerwca

przegl

po 10 zawi

zków

20 losowo wybranych drzew

(razem 200), ka

dej odmiany

20 uszkodzonych zawi

zków –

zwalczanie

wykona

wiosn

nast

pnego roku, w okresie lotu

muchówek

Kwieciak
gruszowiec

pocz

tek czerwca

strz

sanie

chrz

szczy

losowo wybranych drzew (po
1 gał

zi z drzewa)

chrz

szczy

kwieciaka

strz

ąś

tych z 35 gał

Mszyce

czerwiec – lipiec

co 14 dni wykona

lustracje na

obecno

ść

koloni mszyc

ogniska licznego wyst

powania

luzownica

ciemna

lipiec - sierpie

co 14 dni, szczególnie w mło-
dych sadach, przegl

po 10

ci z 20 losowo wybranych

drzew (razem 200)

40 larw szkodnika w próbie 200
li

Metodyka: Integrowana Produkcja gruszek

marzec 2010 r

Zał

cznik 5.

Zwalczanie chemiczne szkodników w IP gruszek

Szkodnik

Terminy zabiegów i uwagi

Okres bezlistny. Zwalcza

tylko przy wysokiej liczebno

ci szkodnika. Zabieg wykona

w lutym, marcu lub na pocz

tku kwietnia.**

Przed kwitnieniem grusz. Opryskiwa

w fazie białego p

ka kwiatowego. Przestrzega

okresu prewencji.

Miodówka
gruszowa
plamista

Po kwitnieniu grusz. Zabiegi wykona

po opadni

ciu płatków kwiatowych, a nast

pnie

w czerwcu. W przypadkach koniecznych ostatni zabieg powtórzy

po 7-14 dniach.

Miodówka
czerwona

Zwalcza

przed i tu

po kwitnieniu grusz.

Szkodnik gro

ny głównie w młodych sadach.

Podskórnik
gruszowy

Brak preparatów zarejestrowanych do zwalczania tego szkodnika w produkcji
integrowanej.

Wzdymacz
gruszowy

Brak preparatów zarejestrowanych do zwalczania tego szkodnika w produkcji
integrowanej.

Kwieciak
jabłkowiec

Zwalcza

w okresie bezlistnym,** najpó

niej w fazie zielonego p

ka kwiatowego.

Kwieciak
gruszowiec

Zwalcza

w pierwszym okresie

erowania chrz

szczy, zwykle na pocz

tku czerwca.

Paciornica
gruszowianka

Opryskiwa

w okresie maksimum wylotu muchówek, tzn. po kilku dniach trwania fazy

zielonego p

ka kwiatowego. Zabieg potrzebny tylko w sadach zasiedlonych przez

szkodnika.

Owocnica
gruszowa

Opryskiwa

pod koniec opadania płatków kwiatowych.

Pryszczarek
gruszowiec

Opryskiwa

po zauwa

eniu pierwszych uszkodze

, zwykle tu

po kwitnieniu, głównie

w młodych, silnie ci

tych sadach i powtórzy

po 10-14 dniach.

Owocówka
jabłkóweczka

Zwalcza

w przypadku silnego zagro

enia. Zabiegi wykonywa

zgodnie z sygnalizacj

Do rejestracji dynamiki lotu motyli stosowa

pułapki feromonowe.

Prz

dziorki

Zwalcza

w czerwcu – lipcu w przypadku przekroczenia progu zagro

enia.

Mszyce

Przy wyst

powaniu „placowym” opryskiwa

tylko drzewa zasiedlone przez szkodnika.

Zwójkówki
li

ciowe,

dzik

przedzimek i inne
g

sienice

zjadaj

ce li

cie

Zwalcza

głównie przed kwitnieniem w fazie białego p

ka kwiatowego. Przestrzega

prewencji.
W przypadku licznego wyst

powania pokole

letnich i jesiennych zwójkówek li

ciowych

i innych g

sienic zabiegi wykonywa

w okresie wyl

gania si

larw. Opryskiwa

tylko

pó

ne odmiany. Przestrzega

karencji.

Wykazy

rodków ochrony ro

lin dopuszczonych do stosowania w integrowanej produkcji

publikowane w Zaleceniach Ochrony Ro

lin wydawanych przez Instytut Ochrony Ro

lin –

stwowy Instytut Badawczy w Poznaniu.

rodki ochrony ro

lin rekomendowane do

integrowanej produkcji s

jednoznacznie oznaczone w ww. Zaleceniach literami IP. Wykazy

rodków do integrowanej produkcji znajduj

równie

w corocznie aktualizowanym

Programie Ochrony Ro

lin Sadowniczych opracowywanym lub autoryzowanym przez

Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Listy

rodków ochrony ro

lin

zalecanych do stosowania w integrowanej produkcji zostan

równie

udost

pniane

producentom rolnym przez Pa

stwow

Inspekcj

Ochrony Ro

lin i Nasiennictwa.

rodki ochrony ro

lin nale

y stosowa

zgodnie z etykiet

-instrukcj

stosowania,

le z podanymi w niej zaleceniami, oraz w taki sposób, aby nie dopu

zagro

enia zdrowia człowieka, zwierz

t lub

rodowiska.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
INTEGROWANEJ PRODUKCJI Pomidora pod osłonami 2005
Wykład 1 Integrowana produkcja roślin sadowniczych
integrowana produkcja wiśni
Integrowana Produkcja Porzeczki czarnej i czerwonej
Integrowana Produkcja Kukurydzy pdf
Wykład 2 Integrowana produkcja ogrodnicza sadownictwo
Integrowana produkcja jabłek
Projekt 1 Integrowana produkcja roślin sadowniczych
INTEGROWANEJ PRODUKCJI Pomidora pod osłonami 2005
Metoda integrowanej produkcji malin
41 Integrowana produkcja owoców i warzyw
40 Integrowana produkcja owoców i warzyw
PROJEKT INTEGROWANEJ TECHNOLOGII PRODUKCJI, Notatki Rolnictwo, 4 rok, IV rok, Projekty-SZUR
Impreza integracyjna dla pracowników produkcji branży motoryzacyjnej, 3 rok, !!!!turystyka w biznesi
Maria Kocot Marketing polskiego produktu turystycznego w warunkach integracji europejskiej
Produkty przeciwwskazane w chorobach jelit II
Ewolucja marketingu era produkcyjna, sprzedazowa, marketingowa Rynek definicja

więcej podobnych podstron