Warsztat pracy skutecznego nauczyciela —

Wsparcie ucznióW ze specyficznymi trudnościami

W uczeniu się z klas iV–Vi

Moduł 4

Wprowadzenie

do terapii pedagogicznej

autor:

renata czabaj

Moduł 4.

Wprowadzenie do terapii pedagogicznej

2

1. Pojęcie, cel i zadania terapii pedagogicznej

pomoc psychologiczno-pedagogiczna stała się w ostatnim czasie zagadnieniem, które ministerstwo
edukacji narodowej uczyniło nośnym hasłem dla swych działań. ich adresatem są wszystkie pla-
cówki w polskiej edukacji, zaczynając od przedszkola, a kończąc na szkołach ponadgimnazjalnych.
rozumiana jest jako zaspokajanie specjalnych potrzeb edukacyjnych dzieci i młodzieży przez dosto-
sowanie wymagań edukacyjnych, wspomaganie rozwoju i procesu uczenia się oraz wyrównanie szans
edukacyjnych.

termin terapia został zaczerpnięty z medycyny. oznacza działania mające na celu przywrócenie
zdrowia (z języka greckiego therapeia – leczenie). określenie to wykorzystała pedagogika specjalna
w dziale zajmującym się parcjalnymi zaburzeniami rozwoju (czajkowska, Herda 1996). Specjalistycz-
ną pomoc udzielaną uczniom ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania i pisania określa się
mianem „terapia pedagogiczna”.

Terapia pedagogiczna jest działaniem mającym na celu usunięcie przyczyn i objawów trudności
w uczeniu się, a w konsekwencji oddziaływań terapeutycznych – eliminowanie niepowodzeń szkolnych.
Jej efektem powinna być zmiana postawy ucznia wobec trudności w uczeniu się, wzrost motywacji do
nauki, opanowanie umiejętności poprawnego pisania i czytania, a także wyeliminowanie błędów.

działania zmierzające do poprawy funkcjonowania ucznia w nauce czytania i pisania określało się
różnymi terminami. Wcześniej używano określenia reedukacja. uważano, że jest to termin o szero-
kim zakresie znaczeniowym. W zależności od przyczyn trudności w czytaniu i pisaniu postępowanie
reedukacyjne mogło obejmować korekcję, wyrównanie oraz terapię (zakrzewska 1996). uczeń z dys-
leksją mający za sobą jakiś okres nauki, który nie dał efektów, a przeciwnie – wytworzył i utrwalił
niewłaściwe nawyki czytania, wymaga przeuczenia, czyli reedukacji. reedukować to inaczej przywra-
cać utracone umiejętności. W przypadku uczniów z dysleksją trudno mówić o przywracaniu umiejęt-
ności czytania czy pisania, gdyż wcześniej ich nie posiadali. stosowanie tego terminu w odniesieniu
do uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się jest więc niewłaściwe. nie chodzi bowiem
o przywrócenie uczniowi umiejętności czy sprawności utraconych. chodzi o korektę i kompensację.
dwuczłonowe określenie zajęcia korekcyjno-kompensacyjne zawiera korektę, czyli przywracanie
dziecka do normy przez usuwanie nieprawidłowości niesprawnego funkcjonowania oraz kompensa-
cję, czyli tworzenie nowych zdolności przystosowawczych dziecka.

terapia pedagogiczna nie została jednoznacznie zdefiniowana, jednak u podstaw różnych definicji
leży udzielanie pomocy psychopedagogicznej uczniom. Jedną z wielu propozycji podają W. Brejnak
i k.J. zabłocki (1999), opierając się na poglądach autorytetów, takich jak m. Bogdanowicz, i. czajow-
ska, k. Herda, J. Jastrząb, B. kaja i m. szurmiak: Jest to system zintegrowanych działań stymulująco-
usprawniających i korekcyjno-kompensacyjnych realizowanych przez nauczyciela terapeutę przy
współpracy z nauczycielami i rodzicami dziecka.

Moduł 4.

Wprowadzenie do terapii pedagogicznej

3

istotą oddziaływania terapeutycznego jest organizowanie aktywności ucznia w taki sposób, aby przez
zaspokojenie jego specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych wywołać zmianę motywacji do
nauki, a następnie usprawnić i korygować zaburzone procesy poznawcze oraz niewykształcone lub
zniekształcone umiejętności szkolne typu czytanie i pisanie. działania terapeutyczne mają doprowa-
dzić do wytworzenia w uczniu świadomości jego mocnych stron, eliminowanie słabych, hamujących
czy utrudniających procesy uczenia się. zadaniem terapii jest kompensowanie braków w zakresie
poszczególnych funkcji w oparciu o mocne strony ucznia i umożliwienie mu wszechstronnego rozwoju
(Brejnak, zabłocki 1999).

zajęcia terapii pedagogicznej powinny mieć wpływ na stymulację ogólnego rozwoju dziecka, uspraw-
niać jego funkcje percepcyjno-motoryczne oraz koncentrację uwagi. zadaniem terapii pedagogicznej
jest nauczenie poprawnego czytania i pisania, a równocześnie zapobieganie powstawaniu zaburzeń
emocjonalnych, ewentualne ich niwelowanie oraz wypracowanie właściwej motywacji do nauki.

terapia pedagogiczna określa zasady postępowania, którymi powinien kierować się terapeuta. Jego
twórcza postawa i perfekcyjna znajomość warsztatu pracy, decydują o efektywności terapii. serdecz-
na, przyjazna atmosfera, jaka powinna panować na zajęciach, wyzwala w uczniach zaufanie, poczucie
bezpieczeństwa i przyczynia się do aktywnej pracy. dobrym początkiem w tworzeniu optymalnych
warunków pracy z uczniem jest respektowanie wypracowanych na gruncie dydaktyki zasad będących
wyznacznikiem prawidłowo prowadzonych zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. marta Bogdanowicz
(1991) podkreśla konieczność stosowania w terapii pedagogicznej tych samych zasad pedagogicz-
nych, jakie stosuje się w normalnym procesie dydaktyczno-wychowawczym.

Za szczególnie istotne w pracy z dzieckiem dyslektycznym autorka uznaje:

•

indywidualne dostosowanie metod i środków do rodzaju zaburzeń, poziomu zaburzonych funk-

cji oraz do ogólnego rozwoju umysłowego. oznacza to między innymi, że poziom trudności za-
dania i tempo pracy muszą być dostosowane do potrzeb i możliwości dziecka, że program terapii
powinien być opracowany dla każdego dziecka z uwzględnieniem wskazań płynących z badań
diagnostycznych itd.

•

Łączenie usprawnienia zaburzonej funkcji ze stymulacją funkcji niezaburzonej w celu wytworze-

nia struktur kompensacyjnych.

•

systematyczne stopniowanie trudności ćwiczeń.

•

dobieranie ćwiczeń w taki sposób, by każde następne zadanie było ciekawsze, wewnętrznie

bardziej satysfakcjonujące od poprzednich. z tym postulatem wiąże się uatrakcyjnienie zajęć,
które niejednokrotnie powinny mieć charakter zbliżony do zabawy, szczególnie w pracy z dzieć-
mi w wieku przedszkolnym. przede wszystkim jednak obowiązuje zasada nagradzania nie tylko
wszystkich pozytywnych form zachowania i sukcesów, ale każdego wysiłku, nawet gdy począt-
kowo nie przynosi oczekiwanych efektów.

•

zapobieganie popełnianiu błędów przez dzieci przez umiejętne wcześniejsze przygotowywanie

i właściwą pomoc. postulat ten można by poszerzyć o wskazanie, aby wdrażać dzieci do samo-
kontroli i samodzielności.

Moduł 4.

Wprowadzenie do terapii pedagogicznej

4

•

doprowadzenie pracy do końca (nie za wszelką cenę, a przez zastosowanie ćwiczeń uzupełnia-

jących, zwiększających motywację).

•

zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa. relacja tej zasady jest uwarunkowana postawą

terapeuty wobec dziecka i własnych czynności zawodowych. Wytworzenie warunków sprzyja-
jących uczeniu się wymaga atmosfery akceptacji, pogody, pobudzenia zainteresowania, pod-
kreślenia wszystkich przejawów postępu i sukcesu, eliminowania frustracji. postawa terapeuty
musi być nacechowana optymizmem pedagogicznym.

•

rozsądne dawkowanie bodźców.

do wymienionych można by jeszcze dodać: pracę metodą „małych kroków”, przestrzeganie jedno-
litego systemu postępowania wobec dziecka w domu, przedszkolu i szkole, a więc współdziałanie
terapeuty, rodziców i nauczycieli.

Wśród najważniejszych zasad, jakimi powinien kierować się terapeuta w swojej pracy, znajdują się:
zasada indywidualizacji, powolnego stopniowania trudności, częstotliwości i systematyczności,
przystępności ćwiczeń oraz zasada utrzymania zainteresowania.

1. Wyjaśnij, na czym polega korekta, a na czym kompensacja.
2. określ cel terapii pedagogicznej i jej zadania.
3. spośród zasad prawidłowo prowadzonych zajęć korekcyjno-kompensacyj-

nych wybierz te, które dotyczą prawidłowo prowadzonej lekcji.

2. Program pracy terapeutycznej

W myśl nowego rozporządzenia o pomocy psychologiczno-pedagogicznej zadaniem nauczyciela jest
wyłonienie uczniów ze specyficznymi trudnościami w nauce (z dysleksją) i udzielenie im pomocy.
Jeśli w pierwszym etapie edukacyjnym uczeń był objęty jakąkolwiek formą pomocy, to informacje
o przyczynach i podjętych środkach zaradczych, a przede wszystkim o efektach udzielonej pomocy
i zaleceniach do dalszej pracy, zawarte będą w karcie indywidualnych potrzeb ucznia. W przypadku
uczniów, którym nie udzielano pomocy w klasach i–iii, a w kolejnym etapie edukacyjnym nauczycie-
le zaobserwują u nich trudności w nauce, można skorzystać z kwestionariusza objawów dysleksji
u uczniów klas iV-Vi r. czabaj. Brak oczekiwanych postępów u ucznia, mimo udzielanej w pierwszym
etapie edukacyjnym pomocy, oraz niski wynik badania kwestionariuszem (więcej niż 50% odpowiedzi
twierdzących) są podstawą do skierowania ucznia na badanie w celu pełnej, wielospecjalistycznej
diagnozy w rejonowej poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Wykorzystanie opinii postdiagnostycznej do budowy programu terapeutycznego

zwieńczeniem materiału zebranego w pomiarze pedagogicznym (ocena umiejętności czytania i pi-
sania) prowadzonym przez nauczyciela powinny być wskazania, które posłużą do opracowaniu pro-

SPRAWDŹ SIĘ

Moduł 4.

Wprowadzenie do terapii pedagogicznej

5

gramu pomocy. Wnioski wynikające z diagnozy pedagogicznej i psychologicznej przeprowadzonej
w poradni psychologiczno-pedagogicznej pomogą określić rodzaj i formę zajęć, jakimi uczeń powinien
być objęty w szkole i w domu. symptomy wskazujące na dyslektyczne podłoże trudności w nauce
czytania i pisania są podstawą do udziału ucznia w zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych. analiza
dokumentacji uczniów zakwalifikowanych do zajęć korekcyjno-kompensacyjnych jest podstawą do
określenia form i metod pomocy. Jasno sprecyzowane zalecenia powinny określić formę pracy (indy-
widualna czy grupowa). terapię indywidualną zaleca się uczniom o głębokich, sprzężonych deficy-
tach rozwojowych. Wskazania do pracy korekcyjno-kompensacyjnej powinny zawierać problemy, na
których ma się skoncentrować terapeuta pedagogiczny. nie wszyscy uczniowie muszą uczestniczyć
w specjalistycznych zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych. są one zarezerwowane dla uczniów ze
specyficznymi trudnościami w uczeniu się. uczniowie, u których funkcje percepcyjno-motoryczne
wykształcone są harmonijnie, powinni uczestniczyć w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych.

Czytając opinię ucznia należy zwrócić uwagę na to:
– które funkcje percepcyjno-motoryczne wymagają stymulacji (percepcja wzrokowa, funkcje słucho-

wo-językowe, sprawność grafomotoryczna),

– jakie uczeń popełnia błędy w pisaniu, czyli który blok ortograficzny będzie wymagał intensywnych

ćwiczeń utrwalających,

– w jakim tempie pisze i jaki jest poziom graficzny jego pisma,
– jak czyta, czy popełnia błędy w czytaniu i czy rozumie czytany tekst.

z opinii nauczyciel wybiera mocne i słabe strony uczestników grupy terapeutycznej. na kanwie tych
informacji opracowuje program zajęć, pamiętając o zasadzie usprawniania zaburzonych funkcji per-
cepcyjno-motorycznych (korekta) poprzez ćwiczenia bazujące na funkcjach prawidłowo wykształco-
nych (kompensacja).

W planowaniu pracy z uczniem na dodatkowych zajęciach specjalistycznych należy uwzględnić ewa-
luację pracy, czyli ocenę umiejętności szkolnych ucznia na początku i na końcu roku szkolnego. nie-
bawem ukaże się poradnik dla nauczyciela (roboczy tytuł „obserwacje i pomiary pedagogiczne”) au-
torstwa r. czabaj, którego zadaniem jest dostarczenie nauczycielom gotowych materiałów do oceny
podstawowych umiejętności szkolnych ucznia.

program pracy korekcyjno-kompensacyjnej powinien zawierać ćwiczenia stymulujące funkcje słu-
chowo-językowe, funkcje wzrokowo-przestrzenne i funkcje ruchowe. należy uwzględnić również
ćwiczenia, które angażują myślenie, wzbogacają słownik czynny ucznia, ćwiczą pamięć i koncentra-
cję uwagi. konieczne jest zaplanowanie pracy terapeutycznej tak, aby ćwiczenia funkcji percepcyj-
no-motorycznych bazowały na materiale ortograficznym. Kształcenie świadomości i wrażliwości
ortograficznej ucznia na tym etapie edukacji jest zadaniem nadrzędnym.

Moduł 4.

Wprowadzenie do terapii pedagogicznej

6

prawidłowo zbudowany program terapii powinien składać się z trzech części
(Jastrząb 2002):

1. praca psychoterapeutyczna. sprowadza się do wypracowania w uczniu postawy świadomego

uczestniczenia w zajęciach terapii.

2. praca psychokorekcyjna. Jest to szereg ćwiczeń, które mają doprowadzić do wykształcenia zabu-

rzonych lub niewykształconych funkcji.

3. praca psychodydaktyczna. są to zabiegi dydaktyczne zmierzające do likwidacji braków w wiado-

mościach.

Praca psychoterapeutyczna koncentruje się na następujących zadaniach:
– integracja grupy,
– wzbudzenie motywacji do podejmowania czynności terapeutycznych,
– modyfikacja postaw uczniów wobec napotykanych trudności,
–dążenie uczniów do osiągania sukcesu.
Praca psychokorekcyjna ma na celu usprawnienie funkcji percepcyjno-motorycznych
i obejmuje ćwiczenia:
– percepcji wzrokowej i orientacji przestrzennej,
– percepcji słuchowej,
– grafomotoryki,
– koordynacji wzrokowo-słuchowej,
– koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej.
Praca psychodydaktyczna zmierza do:
– utrwalenia zasad pisowni oraz umiejętności ich stosowania,
– wdrożenia do samokontroli,
– usprawnienia tempa i techniki czytania,
– doskonalenia umiejętności czytania ze zrozumieniem,
– kształtowania umiejętności rozwiązywania problemów i przyswajania wiedzy.

Wykorzystując przedstawione wiadomości, terapeuta przystępuje do opracowania programu. może
wykonać go w formie opisowej lub tabelarycznej.

Wzór programu terapii w formie tabelarycznej

Część (psychoterapeutyczna/psychokorekcyjna/psychodydaktyczna)

Zadanie

Sposób realizacji

Pomoce

Uwagi o realizacji

Wpisujemy rodzaj
zadania terapeu-
tycznego.

omawiamy rodzaje
ćwiczeń.

podajemy rodzaj
pomocy potrzebnych
do realizacji zadań.

przewidujemy czas
wykonania zada-
nia. przewidujemy
zachowania
i reakcje uczniów.

Moduł 4.

Wprowadzenie do terapii pedagogicznej

7

przykład programu w formie opisowej

Ramowy program pracy terapeutycznej dla uczniów klas IV–VI

Założenia programowe
– dla kogo program jest przeznaczony (klasa, szkoła),
– okres trwania terapii (rok, dwa lata),
– częstotliwość spotkań (1 lub 2 razy w tygodniu),
– czas trwania jednostki terapeutycznej (60 min),
– rodzaj pracy (indywidualna, grupowa),
– liczba uczestników w grupie (do 5 uczniów).

Główne cele pracy terapeutycznej

•

ogólna stymulacja rozwoju uczniów.

•

usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych:

– wzrokowych,

– słuchowych,

– motoryki dużej i małej,

– koordynacji wzrokowo-ruchowej.

•

niwelowanie napięć emocjonalnych:

– zaburzeń koncentracji uwagi,

– nadpobudliwości,

– niskiej samooceny.

•

motywowanie do podejmowania zadań o różnym stopniu trudności.

•

Wypracowanie nawyku umiejętności pracy w grupie.

•

nauka sztuki kompromisu – eliminowanie konfliktów w grupie.

•

Wdrażanie do samodzielnej pracy.

•

poprawa komunikacji interpersonalnej.

•

doskonalenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych.

•

tworzenie świadomości mocnych stron uczniów i nauka ich wykorzystania w życiu codziennym.

•

Budowanie wzmocnień pozytywnych – wytworzenie motywacji.

•

Wypracowanie nawyków poprawnego pisania i czytania ze zrozumieniem.

•

Wdrażanie do autokorekty.

•

zaburzone funkcje percepcyjno-motoryczne będą usprawniane na materiale ortograficznym.

aby uzyskać prawidłowe efekty pracy, należy pamiętać o zawarciu kontraktu pomiędzy uczniami,
rodzicami i terapeutą oraz o współpracy z nauczycielami wszystkich przedmiotów.

Współpraca z rodzicami i nauczycielami:
– zapoznanie się z opinią pomiaru pedagogicznego,
– zebranie informacji o uczniach od rodziców, nauczycieli przedmiotów i wychowawców,
– pozyskanie informacji od logopedy, pedagoga lub psychologa szkolnego,

Moduł 4.

Wprowadzenie do terapii pedagogicznej

8

– cykliczne spotkania z rodzicami i nauczycielami w celu informowania o poczynionych postępach

oraz o ewentualnych trudnościach, jakie pojawiły się w trakcie zajęć,

– monitorowanie osiągnięć ucznia.

Mocne strony uczestników zajęć (na przykład):
– ponadprzeciętna inteligencja,
– dobra znajomość norm moralnych,
– bardzo dobrze wykształcone myślenie logiczne,
– wysoka motywacja do pracy,
– prawidłowy kontakt werbalny,
– dobra koncentracja uwagi,
– wypowiedzi poprawne artykulacyjnie,
– poprawne nawiązywanie kontaktów emocjonalnych.

Słabe strony uczestników zajęć (na przykład):
– nieharmonijny rozwój funkcji percepcyjno-motorycznych,
– słaba pamięć wzrokowa,
– niska sprawność grafomotoryczna,
– pismo z cechami dysgrafii,
– liczne błędy ortograficzne,
– słaba spostrzegawczość słuchowa,
– zaburzona pamięć fonologiczna,
– trudności w nauce języków obcych,
– wolne tempo czytania,
– niepełne rozumienie czytanych treści,
– wypowiedzi pisemne ubogie treściowo,
– „czeskie błędy” w matematyce,
– nienadążanie za tempem klasy.

Zadania terapeutyczne (do wyboru):
– integracja zespołu,
– motywowanie do pokonywania trudności,
– tworzenie więzi między terapeutą i grupą,
– podnoszenie motywacji do pracy,
– kształcenie odporności emocjonalnej,
– eliminowanie stresu i rozładowywanie napięć,
– wzmacnianie aktywności uczniów,
– ćwiczenie pozytywnych cech charakteru,
– stwarzanie okazji do odnoszenia sukcesu,
– podnoszenie samooceny,
– budzenie wiary we własne możliwości,

Moduł 4.

Wprowadzenie do terapii pedagogicznej

9

– nauka współdziałania i wzajemnego wspierania się podczas realizacji zadań,
– kształcenie wrażliwości słuchowej,
– stymulacja słuchu fonemowego,
– ćwiczenie słuchowej pamięci fonologicznej,
– usprawnianie analizatora wzrokowego,
– ćwiczenie pamięci i spostrzegawczości wzrokowej,
– usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
– ćwiczenie małej motoryki,
– poprawa poziomu graficznego pisma,
– usprawnianie techniki czytania,
– ćwiczenia umiejętności rozumienia czytanego tekstu,
– wypracowanie nawyków pisania poprawnego pod względem ortograficznym,
– wzbogacenie słownika biernego i czynnego ucznia,
– rozwijanie mowy opowieściowej,
– doskonalenie umiejętności redagowania tekstów (krótszych i dłuższych),
– ćwiczenie koncentracji uwagi,
– utrwalanie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni,
– stymulowanie sfery intelektualnej i zdolności komunikowania się,
– modelowanie postaw rodziców poprzez umożliwienie im udziału w zajęciach, w czasie których będą

mogli obserwować pracę dziecka,

– współpraca z nauczycielami w celu ujednolicenia oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych.

Zasady pracy
– integracja grupy,
– adekwatność zadań do możliwości percepcyjnych uczniów,
– przystępność podawanych treści,
– systematyczność w pracy,
– indywidualizacja,
– zasada „drobnych kroków”,
– świadomy i dobrowolny udział ucznia w zajęciach.

1. Wymień najważniejsze elementy diagnozy, które służą do budowy programu

terapeutycznego.

2. która z części programu terapeutycznego zajmuje się usprawnianiem funkcji

percepcyjno-motorycznych?

SPRAWDŹ SIĘ

Moduł 4.

Wprowadzenie do terapii pedagogicznej

10

3. Przegląd metod stosowanych w terapii pedagogicznej

o skuteczności edukacji decydują przede wszystkim stosowane przez nauczyciela metody pracy
z uczniem. W terapii mogą być wykorzystywane w różny sposób i w różnym zakresie. aby praca
terapeuty pedagogicznego dała pożądane efekty, metody muszą być dobierane z dużą wnikliwo-
ścią. nauczyciel powinien zdecydować, która z nich najlepiej pomoże zrealizować konkretne zadania
terapeutyczne. o doborze metod terapeutycznych decydują rodzaj usprawnianych funkcji oraz wiek
uczniów, a także style uczenia się (dyrda 2004). Największe efekty w pracy z uczniem przynosi od-
działywanie polisensoryczne, czyli jednoczesne angażowanie wielu zmysłów. Jest ono skuteczne
zarówno w procesie dydaktycznym, jak i w procesie terapeutycznym.

zestawienie metod procesów edukacyjnegoi terapeutycznego

(na podstawie: okoń 1998, zaczyński 1967):

•

Metody asymilacji wiedzy są oparte na aktywności poznawczej. do tej grupy zaliczamy pogadan-

kę, dyskusję, wykład, pracę z książką.

•

Metody waloryzacyjne, zwane też eksponującymi, wywołują aktywność emocjonalno-artystycz-

ną ucznia. polegają na stwarzaniu sytuacji, w których uczniowie poznają systemy wartości, są
zaangażowani emocjonalnie i uczą się wyrażania uczuć.

•

Metody praktyczne cechuje aktywność. zmieniając rzeczywistość i wykorzystując posiadaną

wiedzę, uczeń zmienia samego siebie. kształtuje swój stosunek do pracy, swoje przekonania
i postawy, swoją osobowość. metody praktyczne dzielą się na dwie grupy:

a) ćwiczenia – wielokrotne wykonywanie określonej czynności dla nabycia i uzyskania wprawy

intelektualnej i praktycznej. kształcą umiejętności i nawyki niezbędne przy wykonywaniu
różnych zadań (w terapii skuteczne przy usprawnianiu funkcji percepcyjno-motorycznych).
należy pamiętać, aby nie ograniczać się jedynie do powtarzania czynności. W trakcie wyko-
nywania ćwiczeń ważne jest uświadomienie uczniowi celu, jakiemu mają one służyć;

b) realizacja zadań wytwórczych – cechuje ją przewaga aktywności praktycznej mającej na celu

uświadomienie, czemu ćwiczenie ma służyć, oraz uświadomienie reguł działania i kolejności
ich wykonania. zadania wytwórcze znakomicie nadają się do wykorzystania w ćwiczeniach
usprawniających motorykę rąk.

•

Metody aktywizujące rozwijają zainteresowania, kształtują umiejętność pracy w zespole, po-

budzają myślenie twórcze, wzbogacają słownik ucznia. sprawdzają się szczególnie w pracy
z uczniami dyslektycznymi. atrakcyjna i urozmaicona forma ćwiczeń zachęca ucznia do pra-
cy nad problemem. Wdraża go do samodzielności. W tej grupie znajdują się specjalne meto-
dy terapeutyczne, które wymieniam wraz ze wskazaniem źródła w literaturze. stosowane są
najczęściej metody słowne, poglądowe, praktycznego działania (pisanie, rysowanie, czytanie,
ćwiczenia pamięci). ponadto wielu terapeutów stosuje elementy kinezjologii edukacyjnej, wizu-
alizację, słowa haki, metodę zakładek, muzykoterapię, arteterapię, dramę, elementy myślenia
twórczego, mandale, elementy pedagogiki zabawy.

Moduł 4.

Wprowadzenie do terapii pedagogicznej

11

1. podczas przygotowywania lekcji uwzględnij zastosowanie metody polisen-

sorycznej.

2. przeszukując strony internetowe, sporządź zestaw pomocy multimedialnych

dla ucznia z dysleksją.

PODSUMOWANIE

przedstawienie szerokiego spektrum metod i zasad postępowania w procesie terapeutycznym mia-
ło na celu uświadomienie nauczycielowi, który nie jest terapeutą, możliwości ich wykorzystania
w codziennej pracy dydaktycznej z korzyścią dla wszystkich uczniów. twórcza postawa i perfekcyj-
na znajomość warsztatu pracy, a przede wszystkim stosowane przez nauczyciela metody, decydują
o efektywności nauczania. Wspólnym zadaniem procesów dydaktycznego i terapeutycznego jest na-
uka poprawnego czytania, pisania i wypowiadania się oraz wypracowanie właściwej motywacji do
nauki, co zapobiega powstawaniu zaburzeń emocjonalnych. sukces zapewni zintegrowanie działań
nauczyciela i terapeuty pedagogicznego przy współpracy z rodzicami dziecka.

ZAPLANUJ I ZNAJDŹ