(anonymous)

Okres klasyczny (starożytna Grecja)

Okres klasyczny (starożytna Grecja)

Okres klasyczny - okres w dziejach starożytnej Grecji od wojen perskich do śmierci Aleksandra Wielkiego w 323

p.n.e.

Artykuł z serii Historia Grecji

Historia Grecji

Epoka brązu

Kultura minojska

Kultura mykeńska
Kultura cykladzka

Starożytna Grecja

Sztuka starożytnej Grecji

Cesarstwo rzymskie

Cesarstwo Bizantyńskie

Imperium osmańskie

Wojny perskie

Początek V wieku p.n.e. przyniósł Grecji konflikt z potężnym imperium perskim. W 499 p.n.e. poleis Jonii na czele

z Miletem zbuntowały się przeciwko perskiej władzy, otrzymały pomoc od Aten, ale w 494 p.n.e. powstanie upadło.

Dariusz I postanowił ukarać Greków z Europy, lecz wysłana przez niego armia poniosła spektakularną klęskę pod

Maratonem w 490 p.n.e. Syn Dariusza, Kserkses, ponowił próbę zdobycia Grecji w 480 p.n.e., złupił opuszczone

Ateny, ale jego flota doznała porażki pod Salaminą. W roku 479 p.n.e. Persowie zostali rozgromieni pod Platejami i

w bitwie morskiej pod Mykale, co zmusiło ich do wycofania się z Grecji.

Dzieje polityczne

Po wyeliminowaniu zagrożenia ze strony Persji rozpoczął się w Grecji okres dążeń poszczególnych poleis do

hegemonii - dominacji nad jak największą liczbą innych miast. Atenom, potędze morskiej i handlowej, udało się

skupić wiele poleis w kontrolowanym przez siebie Związku Morskim (powstałym w 478 p.n.e.) i tym samym

wydatnie umocnić swoją pozycję polityczną, militarną i ekonomiczną (największy rozkwit przeżywały za rządów

Peryklesa). To doprowadziło do konfliktu z kierującą Związkiem Peloponeskim Spartą. Wybuchły dwie wojny

peloponeskie (w latach 459-446 p.n.e. i 431 -404 p.n.e.), z których druga zakończyła się zwycięstwem Sparty (przy

wsparciu Persów) i uzyskaniem przez nią hegemonii. Jednak już kilka lat później wojna koryncka (395-387 p.n.e.)

osłabiła jej pozycję (pozwoliła także Persom ponownie odzyskać kontrolę nad Jonią), a porażka pod Leuktrami w

371 p.n.e. z Tebami zepchnęła Spartę do drugorzędnej roli. Druga połowa IV wieku p.n.e. to stopniowy wzrost

znaczenia zreformowanej przez Filipa II Macedonii, uwieńczony pokonaniem w 338 p.n.e.pod Cheroneją

połączonych sił Aten i Teb. Utworzony potem przez Filipa Związek Koryncki, zrzeszający zdecydowaną większość

poleis (poza Spartą), był w rzeczywistości narzędziem macedońskiej dominacji w Grecji. Śmierć Filipa w 336 p.n.e.

wywołała bunt w Grecji, szybko jednak uśmierzony przez jego syna Aleksandra, który następnie w 334 p.n.e.

Okres klasyczny (starożytna Grecja)

rozpoczął wojnę z Persją, zakończoną całkowitym podbojem ogromnego imperium Achemenidów (oraz Egiptu i

części Indii). Śmierć Aleksandra, nazwanego Wielkim, w 323 p.n.e. pozostawiła rozległe państwo bez wyraźnego

następcy.

Ustrój i armia

Okres klasyczny uznawany jest za szczytową fazę rozwoju politycznego, duchowego i materialnego starożytnych

Greków

[1]

. Już u progu tego okresu w większości znaczących poleis panowały formy rządów angażujące w

sprawowanie władzy mniejszą (oligarchia) lub większą (demokracja) grupę obywateli (choć monarchia przetrwała

na peryferiach greckiego świata, czy też w Sparcie)

[2]

. Prowadzone wojny zmieniły charakter z lokalnych

konfliktów na wielkoskalowe starcia między koalicjami wielu miast, lub z wrogiem zewnętrznym. Wprawdzie

podstawą armii pozostał obywatel polis - hoplita walczący w szyku falangi, ale zaszły zmiany w taktyce (zwłaszcza

w IV wieku p.n.e.), zaczęli także pojawiać się najemnicy (zaciągani np. przez bogate Ateny). Nadal trwała

kolonizacja, choć na mniejszą skalę niż w okresie archaicznym.

Rozwój sztuki

Znacząco rozwinęła się sztuka, głównym jej ośrodkiem w świecie greckim stały się Ateny. W architekturze szeroko

stosowano porządek joński (m.in. w budowlach powstałych na Akropol u w Atenach), później koryncki, budowle

stały się bardziej monumentalne, powstały pierwsze kamienne teatry. Rzeźby (i płaskorzeźby) zyskały na realizmie,

dynamice przedstawianych scen i postaci, poziomie szczegółowości. Rozwinęło się malarstwo, a pod jego wpływem

sztuka mozaikarska. Rozkwit przeżywała literatura szczególnie poezja i dramat (Ajschylos, Eurypides,Sofokles),

także historiografia (Herodot, Tukidydes, Ksenofont).

Przypisy

[1] John Kenyon Davies: Demokracja w Grecji klasycznej. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, s. 11. ISBN 83-7255-110-3.

[2] John Kenyon Davies: Demokracja w Grecji klasycznej. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, ss. 26-27. ISBN 83-7255-110-3.

Źródła i autorzy artykułu

Źródła i autorzy artykułu

Okres klasyczny (starożytna Grecja) Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=25021460 Autorzy: Getoryk

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Coat of arms of Greece.svg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Coat_of_arms_of_Greece.svg Licencja: Public Domain Autorzy: User:Tonyjeff

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

Document Outline