Janusz SzpotaĔski

_______________________________________________________________________

Zmarł Janusz SzpotaĔski

W sobotĊ nad ranem zmarł w Warszawie w wieku 72 lat Janusz SzpotaĔski, satyryk, poeta,
krytyk i tłumacz.Janusz SzpotaĔski, urodzony w 1929 roku, najbardziej znany był jako
autor satyrycznych wierszy i poematów wyĞmiewających rzeczywistoĞü PRL-u.

Z powodu "burĪuazyjnego pochodzenia"
na początku lat 50. nie przyjĊto go na
socjologiĊ. W ankiecie prz przyjĊciu na studia
matka, w tajemnicy przed synem, w rubryce
"zawód ojca" skreĞliła "adwokat" a umieĞciła
"rolnik". Sprawa wydała siĊ po celująco
zdanym przez Janusza egzaminie. Ostatecznie
SzpotaĔskiego przyjĊto na polonistykĊ a
nastĊpnie przeniesiono na rusycystykĊ, której
jednak nie skoĔczył.

SzpotaĔski znakomicie grał w szachy,
studiował w bibliotekach literaturĊ, głównie
niemieckojĊzyczną. Bywał w salonach gdzie
spotykali

siĊ

antykomunistyczni

intelektualiĞci: Jan Józef Lipski, Zbigniew
Herbert, Zdzisław Najder, Stefan Kisielewski.
Zarabiał na Īycie wykonując dla PIW-u
zlecone

prace:

recenzje,

opracowania.

Tłumaczył Szekspira i pisał wiersze.

W owych czasach wynajmował mieszkanie
na PowiĞlu, gdzie bardzo zaprzyjaĨnił siĊ z
psem właĞcicieli mieszkania i wszĊdzie ze
sobą zabierał. KiedyĞ milicjant zanotował w
raporcie:

obywatel,

pilotowany

przez

wielkiego, czarnego psa, nie chce pokazaü
dowodu osobistego.

SzpotaĔski - jak twierdzą jego koledzy - od
zawsze był uczulony na absurd i głupotĊ. W
połowie lat 60. powstała opera "Cisi i
gĊgacze", ukazująca atmosferĊ Warszawy z
epoki panowania ówczesnego I sekretarza
PZPR Władysława Gomułki, nazwanego
przez SzpotaĔskiego Gnomem.

Gomułka nazwał operĊ "reakcyjnym
utworem ziejącym sadystycznym jadem
nienawiĞci",

"zawierającym

równieĪ

pornograficzne

obrzydliwoĞci, na jakie zdobyü siĊ moĪe
człowiek tkwiący w zgniliĨnie rynsztoka".
Podczas trzyletniego pobytu w wiĊzieniu
SzpotaĔski napisał balladĊ o Łopuszce, bĊdącą
syntetycznym opisem wydarzeĔ marcowych, i
"KartoflarniĊ" - hipotetyczną opowieĞcią o
marzeniach

Gomułki

w

sanacyjnym

wiĊzieniu.

W latach 70. SzpotaĔski napisał "CarycĊ i
Zierkało" - satyryczną syntezĊ dziejów Rosji i
ZSRR. Tytułowa caryca to BreĪniew. Po
"Carycy" przyszła kolej na wielką syntezĊ
PRL-u

czyli

"Towarzysza

Szmaciaka".

Szmaciak to lump, który z okupacyjnego
szmalcownika i sutenera w PRL-u po okresie
słuĪby w UB staje siĊ sekretarzem partyjnym.

Sam SzpotaĔski nie krył, Īe pisał "dla
zabawy - ku uciesze własnej i grona
znajomych", nie uwaĪając siĊ nigdy za
"człowieka pióra". Pisywał teĪ

libretta,

tłumaczył

poezjĊ

niemiecką.

Jak

sam

przyznawał, nie nadawał siĊ do pracy na
etacie.

NajdłuĪej

wytrzymał

w

przedsiĊbiorstwie "Ruch", stosunkowo długo
pracował teĪ jako instruktor szachowy w
wojsku.

13 grudnia 1981 r. SzpotaĔski został
internowany w Jaworzu. Umieszczono w tzw.
celi szyderców: m.in. z Jackiem Bieriezinem i
Stefanem Niesiołowskim.

W ostatnich latach mieszkał samotnie w
Warszawie. W sobotĊ

rano przyjaciele

znaleĨli go martwego w domu.

PAP

Dziennik Internetowy

15 paĨdziernika 2001

INDEX

WYDARZENIA

RECENZJE

TEATRY

Opracowanie Stowarzyszenie Teatralne TESPIS

ro

Page 1 of 1

Janusz SzpotaĔski

2012-02-10

http://www.teatry.art.pl/!inne/zmarli/j_szpotanski.htm