Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia

Strona 1 z 20

USTAWA

z dnia 24 sierpnia 2001 r.

Kodeks post

powania w sprawach o wykroczenia

(zm. Dz. U. z 2007 r., Nr 99, poz. 664; Dz. U. z 2007 r., Nr 89, poz. 589; Dz. U. z

2006 r., Nr 226, poz. 1648; Dz. U. z 2005 r., Nr 143, poz. 1203; Dz. U. z 2005 r., Nr

132, poz. 1103; Dz. U. z 2003 r., Nr 213, poz. 2081; Dz. U. z 2003 r., Nr 109, poz.

1031; )

DZIAŁ I

Zasady ogólne

Art. 1.
§ 1. Post

powanie w sprawach o wykroczenia toczy si

według przepisów

niniejszego kodeksu.
§ 2. W post

powaniu, o którym mowa w § 1, przepisy Kodeksu post

powania

karnego stosuje si

jedynie, gdy niniejszy kodeks tak stanowi.

Art. 2.
§ 1. Orzekanie nast

puje w post

powaniu:

1) zwyczajnym,
2) przyspieszonym,
3) nakazowym.

§ 1a. Orzekanie w post

powaniu zwyczajnym nast

puje wówczas, gdy brak jest

podstaw do rozpoznania sprawy w post

powaniu przyspieszonym albo

nakazowym.
§ 2. W wypadkach wskazanych w ustawie i na zasadach w niej okre

lonych

uprawniony organ mo

e nało

grzywn

w drodze mandatu karnego.

Art. 3. W razie stwierdzenia w toku post

powania istotnego uchybienia w

czynno

ciach instytucji pa

stwowej, samorz

dowej lub społecznej, sprzyjaj

cego

naruszeniom prawa, s

d, a w toku czynno

ci wyja

niaj

cych organ je prowadz

cy,

zawiadamia o stwierdzonym uchybieniu t

instytucj

organ powołany do

sprawowania nad ni

nadzoru.

Art. 4. Obwinionemu przysługuje prawo do obrony, w tym do korzystania z pomocy
jednego obro

cy, o czym nale

y go pouczy

Art. 5.
§ 1. Nie wszczyna si

post

powania, a wszcz

te umarza, gdy:

1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniaj

cych

podejrzenie jego popełnienia,

2) czyn nie zawiera znamion wykroczenia albo ustawa stanowi,

e sprawca

nie popełnia wykroczenia,

3) ustawa stanowi,

e sprawca nie podlega karze,

4) nast

piło przedawnienie orzekania,

5) obwiniony zmarł,
6) obwiniony jest:

a) uwierzytelnionym w Rzeczypospolitej Polskiej, szefem

przedstawicielstwa dyplomatycznego pa

stwa obcego,

b) osob

nale

żą

do personelu dyplomatycznego tego

przedstawicielstwa,

c) osob

nale

żą

do personelu administracyjnego lub technicznego

tego przedstawicielstwa,

d) członkiem rodziny osób wymienionych w lit. a)-c) i pozostaje z nimi

we wspólnocie domowej,

e) inn

osob

korzystaj

z immunitetu dyplomatycznego, na

podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów
mi

dzynarodowych,

kierownikiem urz

du konsularnego lub innym urz

dnikiem

konsularnym pa

stwa obcego albo inn

osob

zrównan

z nimi na

podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów
mi

dzynarodowych,

7) obwiniony z mocy przepisów szczególnych nie podlega orzecznictwu na

podstawie niniejszego kodeksu,

8) post

powanie co do tego samego czynu obwinionego zostało

prawomocnie zako

czone lub wcze

niej wszcz

te, toczy si

9) brak jest skargi uprawnionego oskar

yciela albo

żą

dania

cigania

pochodz

cego od osoby uprawnionej lub zezwolenia na

ciganie, gdy

ustawa tego wymaga,

10) zachodzi inna okoliczno

ść

wył

czaj

ca z mocy ustawy orzekanie w

post

powaniu na podstawie niniejszego kodeksu.

§ 2. Przepisu § 1 pkt 6 nie stosuje si

1) do osób w nim wymienionych, je

eli s

obywatelami polskimi lub maj

Polsce miejsce stałego zamieszkania, przy czym osoby, o których mowa
w lit. f), nie podlegaj

orzecznictwu na podstawie niniejszego kodeksu,

tylko w zakresie czynno

ci pełnionych w toku i w wykonaniu funkcji

urz

dowych,

2) je

eli umowa mi

dzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stron

stanowi inaczej.

§ 3. Przepisu § 1 pkt 6 mo

na nie stosowa

do obywatela pa

stwa obcego, z

którym nie ma w tym przedmiocie umowy, a pa

stwo to nie zapewnia wzajemno

ci.

§ 4. Do chwili otrzymania wymaganego przez ustaw

zezwolenia na

ciganie lub

żą

dania

cigania organ prowadz

cy czynno

ci wyja

niaj

ce mo

e dokonywa

czynno

ci niecierpi

cych zwłoki w celu zabezpieczenia

ladów i dowodów, a tak

Strona 2 z 20

czynno

ci zmierzaj

cych do wyja

nienia, czy

żą

danie b

dzie zło

one lub

zezwolenie b

dzie wydane.

Art. 6.
§ 1. W sprawach o wykroczenia

cigane na

żą

danie pokrzywdzonego wyst

puj

z wnioskiem o ukaranie, je

eli nie jest nim pokrzywdzony, powinien uzyska

wymagane

żą

danie od osoby uprawnionej do jego zło

enia.

Żą

danie mo

e by

zło

one na pi

mie albo zgłoszone ustnie do protokołu.

§ 2.

Żą

danie zło

one co do niektórych tylko współdziałaj

cych w popełnieniu czynu

pozostaje skuteczne tak

e wobec osób niewskazanych w

żą

daniu, je

eli nie s

osoby najbli

sze dla pokrzywdzonego, o czym nale

y pouczy

składaj

cego

żą

danie przed jego przyj

ciem.

§ 3.

Żą

danie mo

e by

cofni

te. Niedopuszczalne jest cofni

cie

żą

dania wobec

niektórych tylko współdziałaj

cych w popełnieniu czynu, chyba

e s

to osoby

najbli

sze dla pokrzywdzonego. Cofni

cie mo

e nast

do momentu rozpocz

cia

przewodu s

dowego na pierwszej rozprawie. W razie cofni

cia

żą

dania ponowne

jego zło

enie jest niedopuszczalne.

§ 4. Je

eli wniosek o ukaranie pochodzi od pokrzywdzonego, odst

pienie przez

niego od popierania takiego wniosku oznacza tak

e odst

pienie przez niego od

popierania

żą

dania

cigania.

Art. 7. Policja i inne organy w zakresie post

powania w sprawach o wykroczenia

wykonuj

polecenia s

du oraz prowadz

w granicach okre

lonych w ustawie

czynno

ci wyja

niaj

ce.

Art. 8. W post

powaniu uregulowanym w niniejszym kodeksie stosuje si

odpowiednio przepisy art. 2, 4, 5, 7-9, 13, 14, art. 15 § 2 i 3, art. 16, art. 18 § 2, art.
20 i 23 Kodeksu post

powania karnego.

DZIAŁ II

Rozdział 1

Wła

ciwo

ść

i skład s

Art. 9.
§ 1. W sprawach o wykroczenia w pierwszej instancji orzeka s

d rejonowy, z

zastrze

eniem spraw okre

lonych w art. 10.

§ 2. S

d wła

ciwy do rozpoznania sprawy rozpoznaje tak

rodki zaskar

enia w

wypadkach wskazanych w ustawie oraz przeprowadza inne czynno

ci, gdy ustawa

to przewiduje.

Art. 10.
§ 1. W sprawach o wykroczenia popełnione przez:

ołnierzy w czynnej słu

bie wojskowej,

ołnierzy sił zbrojnych pa

stw obcych, przebywaj

cych na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej oraz członków ich personelu cywilnego, je

eli

pozostaj

w zwi

zku z pełnieniem obowi

zków słu

bowych, o ile ustawa

lub umowa mi

dzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stron

, nie

stanowi inaczej

- orzekaj

w pierwszej instancji wojskowe s

dy garnizonowe.

§ 2. Przepis art. 9 § 2 stosuje si

odpowiednio do s

dów wojskowych.

Art. 11.
§ 1. Przy ustalaniu wła

ciwo

ci s

du stosuje si

odpowiednio przepisy art. 31, 32,

33 § 1, art. 34-36, 39 i 43 Kodeksu post

powania karnego, a w odniesieniu do

du, o którym mowa w art. 10, tak

e art. 651 Kodeksu post

powania karnego.

§ 2. S

d okr

gowy mo

e z inicjatywy wła

ciwego s

du przekaza

spraw

rozpoznania innemu s

dowi równorz

dnemu w ramach okr

gu tego samego s

okr

gowego, je

eli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwo

ci.

§ 3. Przepis § 2 stosuje si

odpowiednio do wojskowego s

du okr

gowego, w

wypadku, w którym inicjatywa pochodzi od wojskowego s

du garnizonowego.

Art. 12.
§ 1. Spory o wła

ciwo

ść

dzy s

dami rejonowymi rozstrzyga s

d okr

gowy,

wła

ciwy dla okr

gu, w którym działa s

d, który pierwszy wszcz

ł spór.

§ 2. Spory o wła

ciwo

ść

dzy wojskowymi s

dami garnizonowymi rozstrzyga

wojskowy s

d okr

gowy, nadrz

dny nad s

dem, który pierwszy wszcz

ł spór.

Art. 13.
§ 1. S

d rejonowy orzeka na rozprawie i na posiedzeniu jednoosobowo.

§ 2. Przepis § 1 stosuje si

odpowiednio do wojskowego s

du garnizonowego oraz

do s

du orzekaj

cego w sprawach, o którym mowa w art. 12 § 1 i 2.

Art. 14.
§ 1. S

dem odwoławczym w sprawach o wykroczenia podlegaj

cych wła

ciwo

dów powszechnych, je

eli ustawa nie stanowi inaczej, jest:

1) s

d okr

gowy do rozpoznania apelacji oraz za

ale

na postanowienia i

zarz

dzenia zamykaj

ce drog

do wydania wyroku,

2) s

d rejonowy w innym równorz

dnym składzie do rozpoznania

pozostałych za

ale

§ 2. S

dem odwoławczym w sprawach o wykroczenia podlegaj

cych wła

ciwo

dów wojskowych, je

eli ustawa nie stanowi inaczej, jest wojskowy s

d okr

gowy.

§ 3. S

d okr

gowy i wojskowy s

d okr

gowy ponadto rozpoznaj

sprawy

przekazane im przez ustaw

Strona 3 z 20

§ 4. W sprawach okre

lonych w § 1 i 2 s

dy w nich wskazane orzekaj

rozprawie i na posiedzeniu jednoosobowo.
§ 5. W sprawach okre

lonych w § 3 s

dy orzekaj

jednoosobowo, chyba

e ustawa

stanowi inaczej albo prezes s

du zarz

dzi orzekanie w składzie trzech s

dziów.

Art. 15.
§ 1. S

d apelacyjny rozpoznaje

rodki odwoławcze od orzecze

i zarz

dze

wydawanych w pierwszej instancji przez s

d okr

gowy oraz inne sprawy

przekazane mu przez ustaw

§ 2. S

d Najwy

szy rozpoznaje kasacje i inne sprawy przekazane mu przez

ustaw

§ 3. W sprawach, w których orzekały s

dy wojskowe, uprawnienia s

okr

gowego ma wojskowy s

d okr

gowy, a uprawnienia s

du apelacyjnego i S

Najwy

szego ma S

d Najwy

szy - Izba Wojskowa.

§ 4. S

dy wskazane w § 1-3 orzekaj

jednoosobowo, chyba

e ustawa stanowi

inaczej albo prezes s

du lub Prezes S

du Najwy

szego zarz

dzi orzekanie w

składzie trzech s

dziów.

Rozdział 2

Wył

czenie s

dziego

Art. 16.
§ 1. Do wył

czenia s

dziego stosuje si

odpowiednio przepisy art. 40, 41 i 42 § 1-3

Kodeksu post

powania karnego.

§ 2. O wył

czeniu s

dziego rozstrzyga inny równorz

dny skład s

du, przed którym

sprawa si

toczy. W razie niemo

ci utworzenia takiego składu o wył

czeniu

orzeka s

d wy

szego rz

du.

DZIAŁ III

Strony, obro

cy i pełnomocnicy

Rozdział 3

Oskar

yciel publiczny

Art. 17.
§ 1. Oskar

ycielem publicznym we wszystkich sprawach o wykroczenia jest Policja,

chyba

e ustawa stanowi inaczej.

§ 2.

[1]

W sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika

okre

lonych w Kodeksie pracy, w sprawach o wykroczenia okre

lonych w

art. 119–123 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy, a tak

e w sprawach o inne wykroczenia zwi

zane z

wykonywaniem pracy zarobkowej, je

eli ustawa tak stanowi, oskar

ycielem

publicznym jest inspektor pracy.

§ 3. Organom administracji rz

dowej i samorz

dowej, organom kontroli

stwowej i kontroli samorz

du terytorialnego oraz stra

om gminnym (miejskim)

uprawnienia oskar

yciela publicznego przysługuj

tylko wówczas, gdy w zakresie

swego działania ujawniły wykroczenie i wyst

piły z wnioskiem o ukaranie.

§ 4. Rada Ministrów mo

e, w drodze rozporz

dzenia, nada

w sprawach o

wykroczenia uprawnienia oskar

yciela publicznego tak

e innym instytucjom

stwowym, samorz

dowym lub społecznym, okre

laj

c zakres spraw, w których

w ramach swego działania mog

wyst

powa

z wnioskiem o ukaranie za

ujawnione przez siebie wykroczenia, maj

c na wzgl

dzie zakres ustawowych

uprawnie

takich instytucji oraz potrzeb

ochrony dóbr szczególnie nara

onych na

naruszenia ze strony sprawców wykrocze

§ 5. Udział w sprawie organu, który zło

ył wniosek o ukaranie, wył

cza Policj

udziału w sprawie.

Art. 18.
§ 1. W ka

dej sprawie o wykroczenie wniosek o ukaranie mo

e wnie

ść

prokurator,

staj

c si

oskar

ycielem publicznym.

§ 2. Prokurator mo

e tak

e wst

do post

powania wszcz

tego na podstawie

wniosku o ukaranie wniesionego przez innego oskar

yciela.

§ 3. W wypadkach wskazanych w § 1 i 2 udział prokuratora wył

cza udział innego

oskar

yciela publicznego.

Art. 19.
§ 1. Przepisy art. 40 § 1 pkt 1-4 i 6, § 2 oraz art. 41 i 42 Kodeksu post

powania

karnego stosuje si

odpowiednio do oskar

yciela publicznego.

§ 2. W sprawie wył

czenia orzeka organ bezpo

rednio przeło

ony nad osob

podlegaj

wył

czeniu. Przepis art. 48 § 2 Kodeksu post

powania karnego

stosuje si

odpowiednio.

Rozdział 4

Obwiniony i jego obro

Art. 20.
§ 1. Obwinionym jest osoba, przeciwko której wniesiono wniosek o ukaranie w
sprawie o wykroczenie.
§ 2. Je

eli obwiniony nie zna j

zyka polskiego, wniosek o ukaranie oraz

rozstrzygni

cia podlegaj

ce zaskar

eniu lub ko

ce post

powanie ogłasza si

lub dor

cza obwinionemu wraz z tłumaczeniem.

§ 3. Do obwinionego stosuje si

odpowiednio art. 74 § 1 i 2, art. 75, 76 i 175

Kodeksu post

powania karnego.

Strona 4 z 20

Art. 21.
§ 1. W post

powaniu w sprawie o wykroczenia obwiniony musi mie

obro

przed

dem, je

eli:

1) jest głuchy, niemy lub niewidomy,
2) zachodzi uzasadniona w

tpliwo

ść

co do jego poczytalno

ci.

§ 2. W wypadku, o którym mowa w § 1 pkt 2, obowi

zek korzystania z pomocy

obro

cy ustaje, je

eli powołany biegły stwierdzi,

e poczytalno

ść

obwinionego nie

budzi w

tpliwo

ci, chyba

e s

d postanowi inaczej.

§ 3. W wypadkach, o których mowa w § 1, udział obro

cy w rozprawie jest

obowi

zkowy, a w posiedzeniu, je

eli ustawa tak stanowi.

§ 4. Je

eli w wypadkach, o których mowa w § 1, obwiniony nie ma obro

cy z

wyboru, wyznacza mu si

obro

z urz

du.

Art. 22.

[2]

Gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwo

ci, obwinionemu, który

nie ma obro

cy z wyboru, wyznacza si

na jego wniosek obro

z urz

du, je

eli w

sposób nale

yty wyka

e nie jest w stanie ponie

ść

kosztów obrony bez

powa

nego uszczerbku dla niezb

dnego utrzymania siebie i rodziny. Przepis art.

78 § 2 Kodeksu post

powania karnego stosuje si

Art. 23. Obro

z urz

du wyznacza prezes s

du wła

ciwego do rozpoznania

sprawy.

Art. 24.
§ 1. Obro

w sprawach o wykroczenia mo

e by

adwokat albo radca prawny.

§ 2. Do obro

cy obwinionego stosuje si

odpowiednio przepisy art. 83-86 Kodeksu

post

powania karnego.

§ 3. Ilekro

w przepisach Kodeksu post

powania karnego stosowanych na

podstawie art. 1 § 2 mówi si

o obro

cy albo o adwokacie, rozumie si

przez to

tak

e radc

prawnego.

Rozdział 5

Pokrzywdzony, oskar

yciel posiłkowy i pełnomocnicy

Art. 25.
§ 1. Pokrzywdzonym jest ten, czyje dobro prawne zostało bezpo

rednio naruszone

lub zagro

one przez wykroczenie.

§ 2. W razie

mierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mog

wykonywa

osoby najbli

sze.

§ 3. Do pokrzywdzonego stosuje si

odpowiednio art. 49 § 3 oraz art. 51 Kodeksu

post

powania karnego.

§ 4. Pokrzywdzony mo

e działa

jako strona w charakterze oskar

yciela

posiłkowego obok oskar

yciela publicznego lub zamiast niego.

Art. 26.
§ 1. O przesłaniu wniosku o ukaranie oskar

yciel publiczny zawiadamia

ujawnionego pokrzywdzonego, wskazuj

c s

d, do którego wniosek skierowano, i

pouczaj

c go o uprawnieniach, o których mowa w § 3.

§ 2. (uchylony).
§ 3. Pokrzywdzony mo

e w terminie 7 dni od zawiadomienia, o którym mowa w §

1, o

wiadczy

e b

dzie działa

obok oskar

yciela publicznego jako oskar

yciel

posiłkowy; po upływie tego terminu uprawnienie wygasa.
§ 4. (uchylony).
§ 5. Art. 54 § 2 i art. 56 Kodeksu post

powania karnego stosuje si

odpowiednio.

Art. 27.
§ 1. W sprawach o wykroczenia

cigane na

żą

danie pokrzywdzonego,

pokrzywdzony mo

e samodzielnie wnie

ść

wniosek o ukaranie jako oskar

yciel

posiłkowy.
§ 2. W sprawach o wykroczenia inne ni

okre

lone w § 1, pokrzywdzony mo

samodzielnie wnie

ść

wniosek o ukaranie jako oskar

yciel posiłkowy, je

eli w ci

miesi

ca od powiadomienia o wykroczeniu organu uprawnionego do wyst

powania

w tych sprawach w charakterze oskar

yciela publicznego nie zostanie

powiadomiony o wniesieniu przez ten organ wniosku o ukaranie albo otrzyma
zawiadomienie, o którym mowa w art. 54 § 2.
§ 3. Je

eli pokrzywdzony zło

ył wniosek o ukaranie, pomimo

e oskar

yciel

publiczny tak

e zło

ył taki wniosek, wniosek pokrzywdzonego traktuje si

jako

wiadczenie wskazane w art. 26 § 3.

§ 4. Prezes s

du zawiadamia o wniesieniu wniosku o ukaranie, o którym mowa w §

1 i 2, wła

ciwego oskar

yciela publicznego. Je

eli oskar

yciel ten w ci

gu 14 dni

od otrzymania zawiadomienia wniesie w sprawie o ten sam czyn tej samej osoby
publiczny wniosek o ukaranie, wniosek pokrzywdzonego traktuje si

jak

wiadczenie wskazane w art. 26 § 3.

§ 5. Art. 55 § 3 Kodeksu post

powania karnego stosuje si

Art. 28.
§ 1. Odst

pienie oskar

yciela posiłkowego, o którym mowa w art. 27 § 1 i 2, od

oskar

enia, powoduje umorzenie post

powania.

§ 2. Odst

pienie oskar

yciela posiłkowego, o którym mowa w art. 26 § 3, od

oskar

enia nie tamuje rozpoznania sprawy. Art. 57 § 1 Kodeksu post

powania

karnego stosuje si

odpowiednio.

Art. 29.
§ 1. Niestawiennictwo prawidłowo powiadomionego pokrzywdzonego i oskar

yciela

posiłkowego na rozpraw

lub posiedzenie nie tamuje toku sprawy, chyba

ustawa stanowi inaczej.

Strona 5 z 20

§ 2. Niestawiennictwo oskar

yciela posiłkowego, o którym mowa w art. 27 § 1 i 2,

bez usprawiedliwienia, uwa

a si

za odst

pienie od oskar

enia; w takim przypadku

d umarza post

powanie.

Art. 30.
§ 1. Pokrzywdzony i oskar

yciel posiłkowy mo

e korzysta

z pomocy jednego

pełnomocnika. Pełnomocnikiem mo

e by

adwokat, radca prawny, a w wypadku,

gdy pokrzywdzonym jest instytucja pa

stwowa, samorz

dowa lub społeczna, tak

pracownik tej instytucji lub jej organu nadrz

dnego.

§ 2. Do pełnomocnika stosuje si

odpowiednio przepisy art. 22 i 23 niniejszego

kodeksu oraz art. 83, 84, 86 § 2 i art. 89 Kodeksu post

powania karnego.

Art. 31.
§ 1. W razie

mierci oskar

yciela posiłkowego, o którym mowa w art. 27 § 1 i 2,

d zawiesza post

powanie, a osoby najbli

sze mog

wst

w prawa zmarłego.

eli w terminie zawitym miesi

ca od dnia

mierci oskar

yciela osoba uprawniona

nie wst

pi w prawa zmarłego, s

d umarza post

powanie.

§ 2. W razie

mierci oskar

yciela posiłkowego, wskazanego w art. 26 § 3, osoby

najbli

sze mog

przyst

do post

powania w ka

dym jego stadium.

DZIAŁ IV

Czynno

ci procesowe

Art. 32.
§ 1. Rozstrzygni

cia zapadaj

w postaci orzecze

, zarz

dze

albo mandatów

karnych.
§ 2. Orzeczenie wydaje si

w formie wyroku lub postanowienia. Postanowieniem

rozstrzyga si

, gdy ustawa nie wymaga wydania wyroku.

§ 3. Postanowienie wydaje s

d, prezes s

du i upowa

niony s

dzia, a w toku

czynno

ci wyja

niaj

cych równie

organ prowadz

cy te czynno

ci. W kwestii

niewymagaj

cej postanowienia wydaje si

zarz

dzenie.

§ 4. W sprawach osób podlegaj

cych orzecznictwu s

dów wojskowych przepis § 3

odnosi si

tak

e do prokuratora wojskowego.

§ 5. Przepisy art. 94, 95 i 97 Kodeksu post

powania karnego stosuje si

odpowiednio.

Art. 33. Strony mog

uczestniczy

w posiedzeniu, je

eli ustawa to przewiduje albo

gdy prezes s

du lub s

d tak zarz

dzi.

Art. 34. Podstaw

orzeczenia mo

e stanowi

tylko całokształt okoliczno

ujawnionych w post

powaniu, maj

cych znaczenie dla rozstrzygni

cia.

Art. 35. § 1. Wyrok s

du pierwszej instancji uzasadnia si

i dor

cza stronie wraz z

uzasadnieniem jedynie na jej

żą

danie zgłoszone w zawitym terminie 7 dni od daty

jego ogłoszenia, chyba

e ustawa stanowi inaczej.

§ 2. Wyrok zaoczny dor

cza si

z urz

du obwinionemu i jego obro

cy, je

eli został

ustanowiony; termin do

żą

dania dor

czenia uzasadnienia tego wyroku biegnie od

daty jego dor

czenia.

§ 3. Wyrok wydany na posiedzeniu dor

cza si

stronie z urz

du, gdy nie

uczestniczyła ona w posiedzeniu; termin do

żą

dania dor

czenia uzasadnienia

wyroku biegnie wówczas od daty jego dor

czenia.

Art. 36.
§ 1. Postanowienie i zarz

dzenie uzasadnia si

jedynie, gdy podlega ono

zaskar

eniu. Uzasadnienie sporz

dza si

wówczas z urz

du i dor

cza si

je wraz

z rozstrzygni

ciem osobom, którym przysługuje

rodek odwoławczy, je

eli nie brały

udziału w rozprawie lub posiedzeniu albo nie były obecne przy ogłoszeniu
rozstrzygni

cia, chyba

e oddaliły si

samowolnie.

§ 2. Orzeczenie wydane w wyniku rozpoznania

rodka zaskar

enia uzasadnia si

urz

du, chyba

e ustawa stanowi inaczej.

Art. 37.
§ 1. Protokół spisuje si

z ka

dej czynno

ci maj

cej istotne znaczenie dla sprawy,

a w szczególno

ci z rozprawy i posiedzenia, a tak

e z dokonanych poza rozpraw

czynno

ci dowodowych, chyba

e ustawa stanowi inaczej.

§ 2. Czynno

ci, z których nie sporz

dza si

protokołu, a tak

e inne zdarzenia, które

maj

znaczenie dla post

powania, utrwala si

w aktach w formie notatki urz

dowej

podpisanej przez osob

, która dokonała tych czynno

ci.

§ 3. Przebieg czynno

ci protokołowanych mo

e by

utrwalony ponadto za pomoc

urz

dzenia rejestruj

cego obraz lub d

k, o czym nale

y uprzedzi

osoby

uczestnicz

ce w czynno

ci. Zapis taki i jego przekład, je

eli został sporz

dzony, s

zał

cznikami do protokołu.

§ 4. Strony i osoby maj

ce w tym interes prawny mog

zło

wniosek o

sprostowanie protokołu rozprawy lub posiedzenia, wskazuj

c na nie

cisło

ci i

opuszczenia. W przedmiocie sprostowania protokołu rozstrzyga, po wysłuchaniu
protokolanta, s

dzia, który prowadził czynno

ść

§ 5. Do protokołów stosuje si

odpowiednio przepisy art. 144–146,147 § 3, art.

148, 149 § 1 i 2, art. 150, 151, 153 § 3 i 4, art. 154 oraz art. 155 Kodeksu
post

powania karnego oraz przepisy wydane na podstawie art. 147 § 5 Kodeksu

post

powania karnego.

Art. 38.
§ 1. Do czynno

ci procesowych prowadzonych w post

powaniu w sprawach o

wykroczenia stosuje si

odpowiednio tak

e przepisy art. 95, 100 § 1 i 6 zdanie

pierwsze, art. 105, 107, 108, 116–134, 136–142, 156 § 1–4, art. 157, 158, 160–

Strona 6 z 20

166, art. 476 § 2 i art. 589g-589u Kodeksu post

powania karnego, a gdy s

orzeka jednoosobowo, równie

przepisy art. 109–114 i 115 § 1, § 2 zdanie

pierwsze oraz § 3 Kodeksu post

powania karnego.

§ 2. Przy pierwszym wysłuchaniu oraz w wypadku, o którym mowa w art. 54 § 7,
osoba podejrzana o popełnienie wykroczenia ma obowi

zek wskaza

adres dla

dor

cze

w kraju; w razie nieuczynienia tego pismo wysłane pod ostatnio znanym

adresem w kraju albo je

eli adresu tego nie ma, zał

czone do akt sprawy, uwa

za dor

czone, o czym nale

y j

pouczy

. Pouczenie to odnotowuje si

protokole, o którym mowa w art. 54 § 6, lub w notatce wskazanej w art. 54 § 7.

DZIAŁ V
Dowody

Rozdział 6

Przepisy ogólne

Art. 39.
§ 1. Dowody przeprowadza si

na wniosek stron albo z urz

du. Przepis art. 168

Kodeksu post

powania karnego stosuje si

§ 2. Do wniosku dowodowego stosuje si

odpowiednio przepisy art. 169 i 170

Kodeksu post

powania karnego, a przy przeprowadzaniu dowodu tak

e art. 171-

173 Kodeksu post

powania karnego.

§ 3. Poza rozpraw

o dopuszczeniu dowodu lub o jego zabezpieczeniu rozstrzyga

prezes s

du, s

d albo organ prowadz

cy czynno

ci wyja

niaj

ce, a w sprawach

osób podlegaj

cych orzecznictwu s

dów wojskowych tak

e prokurator wojskowy.

§ 4. Dowodu z wyja

nie

lub zezna

nie wolno zast

powa

tre

pism, zapisków

lub notatek urz

dowych, chyba

e ustawa stanowi inaczej.

Art. 40.
§ 1. Na wniosek osoby przesłuchiwanej przyjmuje si

od niej o

wiadczenie na

mie.

§ 2. W wypadku, o którym mowa w § 1, nale

y umo

liwi

tej osobie sporz

dzenie

wiadczenia w warunkach uniemo

liwiaj

cych porozumienie si

z innymi

osobami, a nast

pnie przesłucha

w celu wyja

nienia, uzupełnienia lub

lenia okoliczno

ci zawartych w o

wiadczeniu pisemnym. O

wiadczenie

pisemne stanowi zał

cznik do protokołu.

§ 3. Wyja

nienia lub zeznania, zło

one w formie o

wiadczenia pisemnego w

post

powaniu przed s

dem, odczytuje si

Rozdział 7

Przeprowadzanie poszczególnych dowodów. Przeszukanie

Art. 41.
§ 1. Przy przeprowadzaniu dowodu z zezna

wiadka stosuje si

odpowiednio

przepisy art. 177, 178, 182, 183, 185-190, 191 § 1 i 2 oraz art. 192 Kodeksu
post

powania karnego.

§ 2. Osoby obowi

zane do zachowania tajemnicy pa

stwowej mog

przesłuchane co do okoliczno

ci, na które rozci

ga si

ten obowi

zek, tylko po

zwolnieniu tych osób od obowi

zku zachowania tajemnicy przez uprawniony organ

przeło

ony.

§ 3. Osoby obowi

zane do zachowania tajemnicy słu

bowej lub tajemnicy

zwi

zanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mog

odmówi

zezna

co do

okoliczno

ci, na które rozci

ga si

ten obowi

zek, chyba

e s

d zwolni te osoby od

obowi

zku zachowania tajemnicy. Na postanowienie s

du słu

y za

alenie.

§ 4. S

d nie mo

e zwolni

jednak od obowi

zku zachowania tajemnicy zwi

zanej z

wykonywaniem zawodu adwokata, radcy prawnego, lekarza lub dziennikarza.
§ 5. W wypadkach wskazanych w § 2 i 3 s

d przesłuchuje tak

osob

na rozprawie

z wył

czeniem jawno

ci. Przepisy wydane na podstawie art. 181 § 2 Kodeksu

post

powania karnego stosuje si

odpowiednio.

Art. 42.
§ 1. Przy przeprowadzaniu dowodu z opinii biegłego stosuje si

odpowiednio

przepisy art. 193-201 Kodeksu post

powania karnego.

§ 2. W razie uzasadnionych w

tpliwo

ci co do stanu zdrowia psychicznego

obwinionego s

d lub prokurator działaj

cy na podstawie art. 56 § 1 powołuje

biegłego psychiatr

. Przepis art. 202 § 4 Kodeksu post

powania karnego stosuje

odpowiednio.

§ 3. Do tłumacza i specjalistów stosuje si

odpowiednio przepisy art. 204-206

Kodeksu post

powania karnego.

Art. 43. Przy przeprowadzaniu ogl

dzin i eksperymentu procesowego stosuje si

odpowiednio przepisy art. 207, 208, 211 i 212 Kodeksu post

powania karnego.

Art. 44.
§ 1. W celu znalezienia i zatrzymania przedmiotów podlegaj

cych ogl

dzinom lub

mog

cych stanowi

dowód rzeczowy, Policja, a w toku czynno

ci wyja

niaj

cych

równie

inne organy je prowadz

ce, mog

dokona

przeszukania pomieszcze

innych miejsc, je

eli istniej

uzasadnione podstawy do przypuszczenia,

przedmioty te lub dowody tam si

znajduj

§ 2. Przepis § 1 stosuje si

odpowiednio do przeszukania osoby, jej odzie

y lub

podr

cznych przedmiotów.

§ 3. Przeszukanie nast

puje na mocy postanowienia prokuratora lub s

du.

Strona 7 z 20

§ 4. W wypadkach niecierpi

cych zwłoki, je

eli postanowienie nie mogło by

uprzednio wydane, mo

na przeprowadzi

przeszukanie bez takiego postanowienia,

jednak organ dokonuj

cy tej czynno

ci zobowi

zany jest nast

pnie zwróci

niezwłocznie do prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Na

żą

danie osoby, u

której dokonano przeszukania, dor

cza si

jej w terminie 14 dni postanowienie w

przedmiocie zatwierdzenia przeszukania. O prawie wyst

pienia z takim

żą

daniem

nale

y j

pouczy

§ 5. Przy przeprowadzaniu przeszukania i zatrzymania przedmiotów stosuje si

odpowiednio przepisy art. 217, 221-234 i 236 Kodeksu post

powania karnego.

DZIAŁ VI

rodki przymusu

Rozdział 8

Zatrzymanie

Art. 45.
§ 1. Policja ma prawo zatrzyma

osob

na gor

cym uczynku popełnienia

wykroczenia lub bezpo

rednio potem, je

eli:

1) zachodz

podstawy do zastosowania wobec niej post

powania

przyspieszonego,
2) nie mo

na ustali

jej to

samo

ci.

§ 2. Art. 243 Kodeksu post

powania karnego stosuje si

odpowiednio.

Art. 46.
§ 1. Zatrzymanego nale

y natychmiast poinformowa

o przyczynach zatrzymania i

o przysługuj

cych mu uprawnieniach oraz wysłucha

go.

§ 2. Z zatrzymania sporz

dza si

protokół, którego odpis dor

cza si

zatrzymanemu za pokwitowaniem. W protokole nale

y poda

imi

i nazwisko oraz

funkcj

osoby dokonuj

cej zatrzymania, imi

i nazwisko zatrzymanego, a w razie

niemo

ci ustalenia to

samo

ci - rysopis tej osoby, a ponadto dzie

, godzin

miejsce i przyczyn

zatrzymania z okre

leniem wykroczenia, w zwi

zku z którym

została zatrzymana. Nale

y równie

zapisa

zło

one przez zatrzymanego

wiadczenia i zaznaczy

udzielenie mu informacji o przysługuj

cych prawach.

§ 3. Na

żą

danie zatrzymanego zawiadamia si

o zatrzymaniu osob

najbli

, a

tak

e pracodawc

. O zatrzymaniu osoby wskazanej w art. 10 § 1 zawiadamia si

niezwłocznie wła

ciwego dowódc

jednostki wojskowej, nawet gdy zatrzymany

tego nie

żą

da.

§ 4. Zatrzymanemu nale

y na jego

żą

danie umo

liwi

nawi

zanie w dost

pnej

formie kontaktu z adwokatem albo z radc

prawnym oraz zapewni

liwo

ść

bezpo

redniej z nim rozmowy; zatrzymuj

cy mo

e zastrzec,

e b

dzie przy niej

obecny.

§ 5. Zatrzymanego nale

y natychmiast zwolni

, gdy ustanie przyczyna

zatrzymania, a tak

e z upływem czasu zatrzymania.

§ 6. Czas zatrzymania osoby liczy si

od chwili jej uj

cia i nie mo

e przekroczy

godzin, a w wypadkach wskazanych w art. 45 § 1 pkt 1 - 48 godzin.

Art. 47.
§ 1. Zatrzymanemu przysługuje za

alenie na zatrzymanie do s

du. W za

aleniu

zatrzymany mo

e domaga

zbadania zasadno

ci, legalno

ci oraz

prawidłowo

ci zatrzymania.

§ 2. Za

alenie przekazuje si

niezwłocznie s

dowi rejonowemu miejsca

zatrzymania, który równie

niezwłocznie je rozpoznaje.

§ 3. Przy rozpoznawaniu za

alenia s

d stosuje odpowiednio przepisy art. 246 § 3 i

4 Kodeksu post

powania karnego.

§ 4. W razie uznania zatrzymania za niew

tpliwie niesłuszne zatrzymanemu

przysługuje odszkodowanie, którego mo

e dochodzi

w trybie okre

lonym w dziale

XII niniejszego kodeksu.

Rozdział 9

Zabezpieczenie i zaj

cie przedmiotów

Art. 48.
§ 1. Policja i inne organy uprawnione do prowadzenia czynno

ci okre

lonych w

dziale VII mog

dokona

tymczasowego zaj

cia przedmiotu, je

eli w zakresie

swego działania dowiedziały si

lub ujawniły wykroczenie zagro

one przepadkiem

przedmiotów, a zaj

cie takie jest niezb

dne dla zabezpieczenia wykonania tego

przepadku. Z czynno

ci zaj

cia sporz

dza si

protokół.

§ 2. Tymczasowe zaj

cie upada, je

eli w ci

gu 7 dni od daty jego dokonania nie

zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu albo rozstrzygni

cie orzekaj

przepadek. Postanowienie o zabezpieczeniu wydaje s

d wła

ciwy do rozpoznania

sprawy; dor

cza si

je niezwłocznie osobie, u której dokonano zaj

cia.

§ 3. Zabezpieczenie mo

e nast

tak

e na mocy postanowienia s

du po

wszcz

ciu post

powania w sprawie o wykroczenie zagro

one przepadkiem

przedmiotów, je

eli nie dokonano tymczasowego zaj

cia. Postanowienie to

wykonuje Policja, stosuj

c odpowiednio przepisy o przeszukaniu i dor

czaj

postanowienie osobie, u której dokonuje zaj

cia.

§ 4. Na postanowienia, o których mowa w § 2 i 3, przysługuje za

alenie osobie,

której prawa zostały naruszone.
§ 5. Przy dokonywaniu czynno

ci, o których mowa w § 1-3, stosuje si

odpowiednio przepisy art. 44.
§ 6. Zabezpieczenie maj

tkowe upada, je

eli nie zostanie prawomocnie orzeczony

przepadek przedmiotów.

Strona 8 z 20

Rozdział 10

Kary porz

dkowe i pozostałe

rodki przymusu

Art. 49.
§ 1. Na

wiadka, biegłego, tłumacza lub specjalist

, który bez usprawiedliwienia nie

stawił si

na wezwanie uprawnionego organu lub bez zezwolenia tego organu

samowolnie wydalił si

z miejsca czynno

ci przed jej zako

czeniem albo

bezpodstawnie odmówił zło

enia zezna

, wykonania czynno

ci biegłego, tłumacza

lub specjalisty, mo

na nało

kar

porz

dkow

do 250 złotych, a w razie

ponownego niezastosowania si

do wezwania do 500 złotych.

§ 2. Przepis § 1 stosuje si

równie

do osoby, która b

c obowi

zana do

okazania albo wydania przedmiotu ogl

dzin lub dowodu rzeczowego odmówiła

jego okazania lub wydania; nie dotyczy to osoby, której przysługuje prawo odmowy
zezna

§ 3. Nało

kar

nale

y uchyli

, je

eli osoba ukarana w ci

gu 7 dni od daty

dor

czenia lub ogłoszenia jej postanowienia o nało

eniu kary porz

dkowej

dostatecznie usprawiedliwi swoje niestawiennictwo, samowolne oddalenie si

odmow

zło

enia zezna

albo wykonania innego obowi

zku, o którym mowa w § 1

lub 2.
§ 4. W przypadku uchybienia obowi

zkom wskazanym w § 1 lub 2 przez

ołnierza

w czynnej słu

bie wojskowej, s

d wyst

puje do dowódcy jednostki wojskowej, w

której

ołnierz pełni słu

, o poci

gni

cie go do odpowiedzialno

ci dyscyplinarnej.

§ 5. Przepis § 4 stosuje si

, cho

by za uchybienie, którego dopu

cił si

ołnierz

przed wst

pieniem do wojska, była mu poprzednio wymierzona kara porz

dkowa,

lecz nie została do tego czasu wykonana.

Art. 50.
§ 1. W razie niestawienia si

wiadka na wezwanie bez usprawiedliwienia mo

na,

niezale

nie od nało

enia kary porz

dkowej, zarz

dzi

jego przymusowe

doprowadzenie przez Policj

§ 2. W razie nieusprawiedliwionej odmowy okazania albo wydania przedmiotu
ogl

dzin lub dowodu rzeczowego mo

na zarz

dzi

jego odebranie przez Policj

Art. 51.
§ 1.

rodki przymusu, o których mowa w art. 49 i 50, stosuje s

d wła

ciwy do

rozpoznania sprawy, a w toku czynno

ci wyja

niaj

cych tak

e prokurator, je

eli

prowadzi te czynno

ci. W toku czynno

ci wyja

niaj

cych, prowadzonych przez

organ inny ni

prokurator,

rodki przymusu, o których mowa w art. 50 § 1, stosuje

d wła

ciwy do rozpoznania sprawy na wniosek organu dokonuj

cego tych

czynno

ci, a pozostałe

rodki przymusu - organ dokonuj

cy czynno

wyja

niaj

cych.

§ 2. Kar

porz

dkow

wskazan

w art. 49 § 1 i 2 uchyla odpowiednio s

d lub

organ przeło

ony nad organem, który dan

kar

nało

ył.

§ 3. Na postanowienie odmawiaj

ce uchylenia kary porz

dkowej przysługuje

ukaranemu za

alenie; je

eli postanowienie wydano w toku czynno

wyja

niaj

cych, za

alenie rozpoznaje s

d wła

ciwy do rozpoznania sprawy.

§ 4. Kary porz

dkowe nało

one w toku czynno

ci wyja

niaj

cych

ga si

trybie przepisów o post

powaniu egzekucyjnym w administracji. Kary te stanowi

dochód bud

etu pa

stwa.

Art. 52. Wykonuj

c zarz

dzenie o przymusowym doprowadzeniu obwinionego lub

wiadka, Policja mo

e, gdy jest to niezb

dne, zatrzyma

osob

, któr

doprowadzi

na czas konieczny do wykonania zarz

dzenia. Art. 46 i 47 nie stosuje

Art. 53. Je

eli miejsce pobytu osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia nie

jest znane, s

d mo

e zarz

dzi

ustalenie miejsca jej pobytu przez Policj

. Policja

ustala te

miejsce pobytu z własnej inicjatywy albo na wniosek organu

dokonuj

cego czynno

ci wyja

niaj

cych. S

d mo

e zarz

dzi

przymusowe

doprowadzenie obwinionego.

DZIAŁ VIl

Czynno

ci wyja

niaj

Art. 54.
§ 1. W celu ustalenia, czy istniej

podstawy do wyst

pienia z wnioskiem o ukaranie

oraz zebrania danych niezb

dnych do sporz

dzenia wniosku o ukaranie, Policja

przeprowadza czynno

ci wyja

niaj

ce. Czynno

ci te w miar

ci nale

podj

ąć

w miejscu popełnienia czynu bezpo

rednio po jego ujawnieniu i zako

czy

w ci

gu miesi

ca.

§ 2. Je

eli czynno

ci wyja

niaj

ce nie dostarczyły podstaw do wniesienia wniosku

o ukaranie, zawiadamia si

o tym ujawnionych pokrzywdzonych oraz osob

, o

której mowa w art. 56a, wskazuj

c przyczyn

niewniesienia wniosku o ukaranie.

§ 3. Je

eli okoliczno

ci czynu nie budz

tpliwo

ci, utrwalenie czynno

wyja

niaj

cych mo

na ograniczy

do sporz

dzenia notatki urz

dowej, zawieraj

cej

ustalenia niezb

dne do sporz

dzenia wniosku o ukaranie. Notatka powinna

zawiera

wskazanie rodzaju czynno

ci, czasu i miejsca oraz osób

uczestnicz

cych, a tak

e krótki opis przebiegu czynno

ci i podpis osoby, która

sporz

dziła notatk

§ 4. Je

eli okoliczno

ci czynu budz

tpliwo

ci, dla realizacji celu okre

lonego w

§ 1 mo

na przeprowadzi

odpowiedni dowód. Utrwalenie takiej czynno

nast

puje w formie protokołu ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych

wiadcze

osób bior

cych udział w czynno

ci.

§ 5. W stosunku do osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia stosuje si

odpowiednio przepisy art. 74 § 3 i art. 308 § 1 Kodeksu post

powania karnego.

Strona 9 z 20

§ 6. Nale

y niezwłocznie przesłucha

osob

, co do której istnieje uzasadniona

podstawa do sporz

dzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie. Osoba taka ma

prawo odmówi

zło

enia wyja

nie

oraz zgłosi

wnioski dowodowe, o czym nale

pouczy

. Przesłuchanie tej osoby zaczyna si

od powiadomienia jej o tre

zarzutu wpisanego do protokołu przesłuchania; przepis § 4 zdanie drugie stosuje
si

§ 7. Od przesłuchania osoby, o której mowa w § 6, mo

na odst

, je

eli byłoby

ono poł

czone ze znacznymi trudno

ciami; osoba ta mo

e nadesła

wyja

nienia

do wła

ciwego organu w terminie 7 dni od odst

pienia od przesłuchania, o czym

nale

y j

pouczy

. Odst

pienie od przesłuchania oraz pouczenie dokumentuje si

notatk

urz

dow

Art. 55.
§ 1. Czynno

ci wyja

niaj

ce przeprowadza si

tak

e w celu uzupełnienia lub

sprawdzenia faktów podanych we wniosku o ukaranie w wypadku wskazanym w
art. 60 § 1 pkt 6.
§ 2. Czynno

ci wskazane w § 1 nale

y przeprowadzi

w terminie oraz w zakresie

okre

lonym poleceniem s

du, chyba

e w toku wykonywania tych czynno

ci wyjd

na jaw okoliczno

ci wymagaj

ce utrwalenia dowodu, którego nie b

dzie mo

powtórzy

przed s

dem, lub znalezienia i zatrzymania przedmiotu.

§ 3. W razie przesłuchiwania w ramach czynno

ci, o których mowa w § 1,

obwinionego wskazanego we wniosku o ukaranie, przepisy art. 54 § 6 stosuje si

odpowiednio.

Art. 56.
§ 1. Czynno

ci wyja

niaj

ce, o których mowa w art. 54, mo

e tak

e przeprowadzi

prokurator lub zleci

je Policji.

§ 2. Przepisy art. 54 i 55 stosuje si

odpowiednio do organów wskazanych w art.

17 § 2 i 3, w granicach ich wła

ciwo

ci, a tak

e do innych organów, gdy ustawa tak

stanowi.
§ 3. Instytucje, którym nadano uprawnienia oskar

yciela publicznego w drodze

rozporz

dzenia okre

lonego w art. 17 § 4, mog

w sprawie, w której ujawniły

wykroczenie, zwraca

do Policji o przeprowadzenie czynno

ci wyja

niaj

cych w

zakresie niezb

dnym do ustalenia, czy istniej

podstawy do wyst

pienia z

wnioskiem o ukaranie oraz do zebrania danych koniecznych do sporz

dzenia

wniosku o ukaranie.
§ 4. Nadzór nad czynno

ciami wyja

niaj

cymi sprawuje organ nadrz

dny nad

organem prowadz

cym te czynno

ci.

Art. 56a. Je

eli nie zachodz

okoliczno

ci okre

lone w art. 27, osobie, która

zło

yła zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia, przysługuje za

alenie do organu

nadrz

dnego na niewniesienie wniosku o ukaranie.

DZIAŁ VIII

Post

powanie zwyczajne

Rozdział 11

Wszcz

cie post

powania. Orzekanie przed rozpraw

Art. 57.
§ 1. Podstaw

do wszcz

cia post

powania stanowi wniosek o ukaranie zło

ony

przez organ uprawniony do wyst

powania w charakterze oskar

yciela publicznego

w danej sprawie, a w wypadkach okre

lonych w art. 27 § 1 i 2 tak

e wniosek

zło

ony przez pokrzywdzonego.

§ 2. Wniosek o ukaranie powinien zawiera

1) imi

i nazwisko oraz adres obwinionego, a tak

e inne dane niezb

dne do

ustalenia jego to

samo

ci,

2) okre

lenie zarzucanego obwinionemu czynu ze wskazaniem miejsca,

czasu, sposobu i okoliczno

ci jego popełnienia,

3) wskazanie dowodów,
4) imi

i nazwisko oraz podpis sporz

dzaj

cego wniosek, a tak

e adres gdy

wniosek pochodzi od pokrzywdzonego.

§ 3. Wniosek o ukaranie składany przez oskar

yciela publicznego powinien

ponadto zawiera

wskazanie:

1) przepisów, pod które zarzucany czyn podpada,
2) miejsca zatrudnienia obwinionego oraz, w miar

ci, danych o jego

warunkach materialnych, rodzinnych i osobistych,

3) pokrzywdzonych, o ile takich ujawniono,
4) wysoko

ci wyrz

dzonej szkody,

5) stanowiska osoby sporz

dzaj

cej wniosek,

6) s

du wła

ciwego do rozpoznania sprawy,

7) danych dotycz

cych uprzedniego skazania obwinionego za podobne

przest

pstwo lub wykroczenie, je

eli oskar

yciel powołuje si

na t

okoliczno

ść

§ 4. Do wniosku o ukaranie oskar

yciel publiczny doł

cza materiały czynno

wyja

niaj

cych lub post

powania przygotowawczego, a tak

e, do wiadomo

du, adresy

wiadków i pokrzywdzonych oraz po jednym odpisie wniosku dla

dego z obwinionych.

§ 5. W razie wniesienia wniosku o ukaranie przez pokrzywdzonego, prezes s

przesyłaj

c wła

ciwemu oskar

ycielowi publicznemu zawiadomienie, o którym

mowa w art. 27 § 4, wzywa go jednocze

nie do nadesłania w terminie 7 dni

materiału dowodowego w razie niewnoszenia przez niego wniosku o ukaranie,
je

eli w sprawie przeprowadzono czynno

ci wyja

niaj

ce lub dochodzenie, albo do

nadesłania o

wiadczenia o braku takiego materiału.

Strona 10 z 20

Art. 58.
§ 1. Oskar

yciel publiczny mo

e, za zgod

obwinionego, przesłuchanego

uprzednio w toku czynno

ci wyja

niaj

cych w trybie art. 54 § 6, umie

wniosku o ukaranie wniosek o skazanie obwinionego za zarzucany mu czyn bez
przeprowadzania rozprawy i wymierzenie mu okre

lonej kary lub

rodka karnego

albo odst

pienie od wymierzenia kary lub

rodka karnego.

§ 2. Wniosek o skazanie, o którym mowa w § 1, jest mo

liwy tylko wówczas, gdy w

wietle zebranych dowodów wyja

nienia obwinionego oraz okoliczno

popełnienia wykroczenia nie budz

tpliwo

ci, a cele post

powania zostan

osi

gni

te mimo nieprzeprowadzenia rozprawy.

§ 3. Obwiniony, je

eli nie dotyczy go wniosek o skazanie, mo

e po wezwaniu na

rozpraw

lub zawiadomieniu o jej terminie wyst

z wnioskiem o skazanie w

okre

lony sposób bez przeprowadzania rozprawy.

Art. 59.
§ 1. Je

eli wniosek o ukaranie nie odpowiada warunkom formalnym wskazanym w

art. 57 § 2-4, prezes s

du zwraca wniosek w celu usuni

cia braków w terminie 7

dni.
§ 2. Je

eli wniosek o ukaranie odpowiada warunkom formalnym, prezes s

du,

wszczynaj

c post

powanie zarz

dzeniem, kieruje spraw

do rozpoznania na

rozprawie lub na posiedzeniu albo – w razie stwierdzenia okoliczno

wył

czaj

cych post

powanie lub wskazanych w art. 61 § 1 – orzekaj

jednoosobowo, odmawia wszcz

cia post

powania. Na postanowienie o odmowie

wszcz

cia post

powania słu

y za

alenie osobie, która zło

yła zawiadomienie o

popełnieniu wykroczenia, ujawnionemu pokrzywdzonemu oraz organowi, który
wniósł wniosek o ukaranie.
§ 3. W razie zło

enia wniosku o ukaranie przez oskar

yciela posiłkowego, w

przedmiocie wszcz

cia rozstrzyga si

po przekazaniu przez oskar

yciela

publicznego materiału dowodowego lub o

wiadczenia, o którym mowa w art. 57 §

5.

Art. 60.
§ 1. Prezes s

du, po wszcz

ciu post

powania, kieruje spraw

na posiedzenie,

eli:

1) oskar

yciel publiczny wyst

pił z wnioskiem o skazanie obwinionego bez

przeprowadzania rozprawy,

2) obwiniony, po wezwaniu go na rozpraw

lub zawiadomieniu o jej terminie,

wyst

pił z wnioskiem o skazanie bez przeprowadzania rozprawy,

3) zostały stwierdzone przed rozpraw

okoliczno

ci wył

czaj

post

powanie,

4) zachodzi potrzeba wydania postanowienia o niewła

ciwo

ci s

du,

5) zachodzi potrzeba umorzenia post

powania z powodu oczywistego braku

podstaw obwinienia,

6) w sprawie, w której wniosek o ukaranie zło

ył oskar

yciel posiłkowy,

niezb

dne jest polecenie Policji lub innemu organowi dokonania

okre

lonych czynno

ci dowodowych,

7) zachodzi mo

liwo

ść

wydania wyroku nakazowego,

8) zachodzi potrzeba wydania innego rozstrzygni

cia przekraczaj

cego

uprawnienia prezesa.

§ 2. O terminie posiedzenia w wypadkach wskazanych w § 1 pkt 1, 2, 3 i 5
powiadamia si

strony i ich przedstawicieli procesowych. Niestawiennictwo

prawidłowo powiadomionych osób nie tamuje toku post

powania. Udział obro

cy,

o którym mowa w art. 21 § 1, jest jednak obowi

zkowy w posiedzeniu okre

lonym

w § 1 pkt 1 i 2.
§ 3. W wypadku wskazanym w § 1 pkt 2 prezes s

du mo

e zarz

dzi

rozpoznanie

wniosku obwinionego na rozprawie, je

eli przyspieszy to bieg post

powania.

Wniosek ten rozpoznaje si

wówczas przed rozpocz

ciem przewodu s

dowego.

§ 4. W dalszym post

powaniu s

d nie jest zwi

zany ocen

faktyczn

ani prawn

przyj

za podstaw

rozstrzygni

ęć

wydanych w trybie okre

lonym w § 1–3.

Art. 61.
§ 1. Mo

na odmówi

wszcz

cia post

powania, a wszcz

te umorzy

, tak

e wtedy,

eli:

1) w sprawie o ten sam czyn, jako maj

cy jednocze

nie znamiona

przest

pstwa i wykroczenia, post

powanie karne zostało ju

prawomocnie

zako

czone orzeczeniem skazuj

cym lub toczy si

post

powanie karne z

oskar

enia publicznego,

2) wobec sprawcy zastosowano

rodek oddziaływania w postaci pouczenia,

zwrócenia uwagi lub ostrze

enia albo

rodek przewidziany w przepisach o

odpowiedzialno

ci dyscyplinarnej lub porz

dkowej, a

rodek ten jest

wystarczaj

reakcj

na wykroczenie.

§ 2. Na postanowienie o umorzeniu post

powania z przyczyn wskazanych w § 1

przysługuje za

alenie.

§ 3. W sprawie o wykroczenie, w której odmówiono wszcz

cia post

powania lub je

umorzono, mo

na podj

ąć

post

powanie w terminie 3 miesi

cy od

uprawomocnienia si

orzeczenia w sprawie o przest

pstwo, je

eli orzeczeniem tym

uniewinniono oskar

onego lub umorzono post

powanie, a nie ustała jeszcze

karalno

ść

wykroczenia.

Art. 62.
§ 1. Okoliczno

ci wył

czaj

ce orzekanie na podstawie niniejszego kodeksu

uwzgl

dnia si

z urz

du w ka

dym stadium post

powania.

§ 2. W razie stwierdzenia okoliczno

ci wył

czaj

cych orzekanie po wszcz

ciu

post

powania, s

d wydaje postanowienie o jego umorzeniu, a je

eli rozpocz

to ju

przewód s

dowy - wyrok o umorzeniu post

powania, z wyj

tkiem okre

lonym w §

3. Na postanowienie o umorzeniu przysługuje za

alenie.

Strona 11 z 20

§ 3. W razie stwierdzenia okoliczno

ci, o których mowa w art. 5 § 1 pkt 1 i 2, po

rozpocz

ciu przewodu s

dowego s

d wydaje wyrok uniewinniaj

cy, chyba

sprawca był w chwili czynu niepoczytalny.

Art. 63.
§ 1. Uwzgl

dniaj

c wniosek oskar

yciela publicznego, o którym mowa w art. 58 §

1, s

d uznaje za ujawnione dowody doł

czone do wniosku o ukaranie.

§ 2. S

d mo

e uzale

uwzgl

dnienie wniosku od dokonania w nim okre

lonych

przez siebie zmian. Wniosek ze zmianami nie mo

e zosta

uwzgl

dniony, je

eli

obwiniony, nale

ycie o zmianach tych powiadomiony, zgłosi wobec nich sprzeciw w

terminie okre

lonym przez s

§ 3. Wniosek nie mo

e zosta

uwzgl

dniony, je

eli w terminie okre

lonym przez

d zgłosi wobec niego sprzeciw pokrzywdzony, który zło

ył ju

wiadczenie o

przył

czeniu si

do post

powania w charakterze oskar

yciela posiłkowego.

§ 4. S

d uwzgl

dniaj

c wniosek skazuje obwinionego wyrokiem.

§ 5. Je

eli s

d uzna,

e nie ma podstaw do uwzgl

dnienia wniosku, sprawa

podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.

Art. 64.
§ 1. Przy rozpoznawaniu wniosku obwinionego o skazanie go w okre

lony sposób

bez przeprowadzania rozprawy, zgłoszonego przed jej rozpocz

ciem, s

d stosuje

odpowiednio art. 63.
§ 2. S

d mo

e uwzgl

dni

wniosek, o którym mowa w § 1, je

eli nie zgłosił wobec

niego sprzeciwu oskar

yciel publiczny, a tak

e oskar

yciel posiłkowy, gdy

wyst

puje w sprawie i jedynie wtedy, gdy okoliczno

ci popełnienia czynu oraz

wyja

nienia obwinionego w

wietle ujawnionego materiału dowodowego nie budz

tpliwo

ci.

§ 3. Je

eli obwiniony nie był przesłuchany w toku czynno

ci wyja

niaj

cych, s

przesłuchuje go na posiedzeniu, chyba

e obwiniony bez usprawiedliwienia nie

stawił si

na posiedzenie albo nadesłał swoje wyja

nienia na pi

mie w trybie

okre

lonym w art. 67 § 3.

§ 4. Brak stanowiska oskar

yciela w przedmiocie sprzeciwu, o którym mowa w § 2,

nie stoi na przeszkodzie uwzgl

dnieniu wniosku, je

eli oskar

yciel prawidłowo

powiadomiony o terminie posiedzenia nie stawił si

bez usprawiedliwienia.

Rozdział 12

Przygotowanie do rozprawy

Art. 65.
§ 1. Prezes s

du, kieruj

c spraw

na rozpraw

, zarz

dza zawiadomienie o jej

miejscu i terminie oskar

yciela, pokrzywdzonego i obwinionego oraz obro

pełnomocnika, gdy zostali ustanowieni; zarz

dza on tak

e wezwanie na rozpraw

wiadków oraz sprowadzenie innych dowodów.

§ 2. Oskar

yciela publicznego zawiadamia si

o rozprawie i posiedzeniu przez

dostarczenie mu wykazu spraw, które maj

rozpoznane w danym dniu.

§ 3. Je

eli prezes s

du lub s

d uzna udział obwinionego na rozprawie za

niezb

dny, zarz

dzaj

c zawiadomienie go o jej miejscu i terminie, zarz

dza

jednocze

nie wezwanie obwinionego do osobistego stawiennictwa, pod rygorem

przymusowego doprowadzenia. Przepis ten stosuje si

odpowiednio do posiedze

Art. 66.
§ 1. Osoby wymienione w art. 5 § 1 pkt 6 lit. a)-e) nie s

obowi

zane do składania

zezna

w charakterze

wiadka lub do wyst

powania w charakterze biegłego,

na jednak zwróci

o wyra

enie przez te osoby zgody na zło

enie zezna

lub wyst

pienie w charakterze biegłego. W razie wyra

enia zgody, wezwania dla

tych osób nie mog

zawiera

zagro

enia zastosowania

rodków przymusu, a w

razie niestawiennictwa na wezwanie lub odmowy zło

enia zezna

nie mo

na do

nich stosowa

tych

rodków.

§ 2. Do osób wymienionych w art. 5 § 1 pkt 6 lit. f) stosuje si

odpowiednio § 1,

eli okoliczno

ci, których zeznania lub opinie maj

dotyczy

, zwi

zane s

wykonywaniem przez te osoby funkcji urz

dowych lub słu

bowych.

§ 3. Do osób, o których mowa w § 1 i 2, przepisy art. 5 § 2 i 3 stosuje si

odpowiednio.
§ 4. Z osobami, o których mowa w § 1 i 2, organy prowadz

ce post

powanie

porozumiewaj

we wszystkich wypadkach, w tym równie

przy dor

czaniu pism

procesowych, za po

rednictwem Ministra Sprawiedliwo

ci, a ten w razie potrzeby

przez Ministra Spraw Zagranicznych. Przepis art. 613 § 2 Kodeksu post

powania

karnego stosuje si

Art. 67.
§ 1. Zawiadamiaj

c obwinionego o terminie pierwszej rozprawy lub posiedzeniu, o

którym mowa w art. 60 § 1 pkt 1, doł

cza si

do zawiadomienia odpis wniosku o

ukaranie.
§ 2. Zawiadomienie obwinionego o terminie pierwszej rozprawy powinno zawiera

pouczenie o tym,

e mo

e on sprowadzi

na rozpraw

wiadków i przedstawi

inne

dowody na swoj

obron

lub wskaza

je s

dowi w takim czasie, aby dowody te

mogły by

przeprowadzone na rozprawie, nie pó

niej jednak ni

w terminie 7 dni

od dor

czenia zawiadomienia, a tak

e o przysługuj

cym mu prawie do odmowy

zło

enia wyja

nie

lub udzielenia odpowiedzi na pytanie i do korzystania z pomocy

obro

cy oraz o prawie przegl

dania akt sprawy, jak równie

o obowi

zku

powiadomienia s

du o ka

dej zmianie miejsca pobytu lub zamieszkania na okres

dłu

szy ni

7 dni, a w razie pobytu za granic

– o konieczno

ci wskazania w kraju

adresu dla dor

cze

i o konsekwencjach uchybienia tym obowi

zkom. W

zawiadomieniu nale

y pouczy

obwinionego o przysługuj

cym mu prawie

wyst

pienia z wnioskiem, o którym mowa w art. 58 § 3. Zawiadomienie lub

wezwanie powinno tak

e zawiera

pouczenie, i

rozprawa mo

e by

prowadzona

Strona 12 z 20

pod nieobecno

ść

obwinionego jako zaoczna oraz pouczenie o mo

liwo

przymusowego doprowadzenia obwinionego na rozpraw

§ 3. Zawiadomienie kierowane do obwinionego, którego obecno

ci na rozprawie

nie uznano za obowi

zkow

, powinno zawiera

pouczenie,

e mo

e on nie

stawiaj

c si

do s

du nadesła

swoje wyja

nienia. Wyja

nienia te podlegaj

odczytaniu na rozprawie. Rozprawa ma wówczas charakter zaoczny.
§ 4. W zawiadomieniu kierowanym do oskar

yciela posiłkowego nale

y pouczy

o obowi

zku powiadomienia s

du o zmianie miejsca zamieszkania oraz podania

adresu dla dor

cze

w czasie pobytu za granic

i konsekwencjach niedopełnienia

tego obowi

zku, a w zawiadomieniu kierowanym do pokrzywdzonego - o

uprawnieniach, o których mowa w art. 26 § 3.
§ 5. S

d mo

e, uznaj

c obecno

ść

obwinionego na rozprawie za obowi

zkow

mimo wcze

niejszego uznania jej za nieobowi

zkow

, wezwa

obwinionego,

odraczaj

c w tym celu rozpraw

Art. 68.
§ 1. Je

eli obwiniony lub

wiadek mieszka poza miejscowo

, w której ma

siedzib

wła

ciwy s

d, prezes s

du lub s

d mo

e zwróci

do s

du, na którego

terenie działania mieszkaj

te osoby, o przesłuchanie ich co do wskazanych

okoliczno

ci.

§ 2. Przepis § 1 stosuje si

odpowiednio do obwinionego lub

wiadka

pozbawionego wolno

ci.

Art. 69. Przy przygotowaniu do rozprawy stosuje si

odpowiednio przepisy art.

348, 349, 350, 352 i 353 Kodeksu post

powania karnego.

Rozdział 13

Rozprawa

Art. 70.
§ 1. Rozprawa odbywa si

ustnie i jawnie.

§ 2. S

d wył

cza jawno

ść

cało

ci lub cz

ęś

ci rozprawy, je

eli jawno

ść

mogłaby

obra

dobre obyczaje, wywoła

zakłócenie spokoju publicznego lub gdy wa

interes prywatny tego wymaga. S

d wył

cza jawno

ść

w cało

ci lub cz

ęś

rozprawy, tak

e wówczas, gdy ustawa tak stanowi.

§ 3. W razie wył

czenia jawno

ci na rozprawie mog

obecni, poza osobami

bior

cymi udział w post

powaniu, po jednej osobie wskazanej przez ka

stron, chyba

e zachodzi obawa ujawnienia tajemnicy pa

stwowej. S

d mo

zezwoli

poszczególnym osobom na obecno

ść

na rozprawie prowadzonej z

wył

czeniem jawno

ci.

§ 4. Rozstrzygni

cie ogłasza si

jawnie. Je

eli jawno

ść

rozprawy wył

czono w

cało

ci lub cz

ęś

ci, ustne podanie motywów rozstrzygni

cia mo

e nast

równie

z wył

czeniem jawno

ci.

§ 5. Przepisy art. 357, 358, 362, 363, 366 i 367 Kodeksu post

powania karnego

stosuje si

odpowiednio.

Art. 71.
§ 1. Rozpraw

rozpoczyna wywołanie sprawy. Nast

pnie s

d sprawdza, czy

wszyscy wezwani i zawiadomieni o terminie rozprawy stawili si

oraz czy nie ma

przeszkód do rozpoznania sprawy.
§ 2. Je

eli oskar

yciel publiczny, oskar

yciel posiłkowy, pokrzywdzony lub

obwiniony nie stawił si

na rozpraw

i w aktach sprawy brak jest dowodu

dor

czenia im wezwania lub zawiadomienia, rozpraw

odracza si

, przy czym s

e, je

eli uzna to za celowe, przeprowadzi

post

powanie dowodowe, a w

szczególno

ci przesłucha

wiadków, którzy stawili si

na rozpraw

. Na nast

pnej

rozprawie dowody te przeprowadza si

ponownie tylko, je

eli za

żą

da tego strona

nieobecna na poprzedniej rozprawie, chyba

e była o jej terminie prawidłowo

powiadomiona.
§ 3. Przepis § 2 stosuje si

odpowiednio w razie niestawiennictwa prawidłowo

powiadomionego obro

cy, gdy jego stawiennictwo jest obowi

zkowe.

§ 4. W razie nieusprawiedliwionej nieobecno

ci obwinionego, któremu dor

czono

wezwanie na rozpraw

, przeprowadza si

rozpraw

zaocznie, chocia

by nie był on

przesłuchany w toku czynno

ci wyja

niaj

cych, chyba

e s

d uzna udział

obwinionego za konieczny i rozpraw

odroczy, po ewentualnym przeprowadzeniu

post

powania dowodowego, w szczególno

ci po przesłuchaniu

wiadków, którzy

stawili si

na rozpraw

. Je

eli jednak obecno

ść

obwinionego jest konieczna, a nie

stawił si

on bez usprawiedliwienia, s

d mo

e zarz

dzi

jego zatrzymanie i

przymusowe doprowadzenie przez Policj

§ 5. W razie usprawiedliwionego niestawiennictwa obwinionego, któremu
dor

czono wezwanie, stosuje si

odpowiednio § 2.

Art. 72.
§ 1. Przewód s

dowy rozpoczyna si

od odczytania wniosku o ukaranie.

§ 2. Wniosek o ukaranie odczytuje oskar

yciel publiczny, je

eli bierze udział w

rozprawie, a w innym wypadku protokolant.
§ 3. Je

eli obwiniony przyznaje si

do winy, a jego wyja

nienia nie budz

tpliwo

ci, mo

na nie przeprowadza

dalszych dowodów, w razie gdy

adna z

obecnych stron temu si

nie sprzeciwia.

Art. 73. Do chwili zako

czenia pierwszego przesłuchania na rozprawie obwiniony

e zło

wniosek o skazanie go w okre

lony sposób bez przeprowadzania

post

powania dowodowego. Przy rozpoznawaniu tego wniosku stosuje si

odpowiednio art. 64.

Strona 13 z 20

Art. 74.
§ 1. Je

eli obwiniony odmawia zło

enia wyja

nie

albo wyja

nia odmiennie ni

poprzednio lub o

wiadcza,

e pewnych okoliczno

ci nie pami

ta, wolno

odczytywa

w odpowiednim zakresie jego wyja

nienia zło

one poprzednio w trybie

art. 54 § 6 lub 7, a tak

e jego wyja

nienia zło

one w charakterze obwinionego albo

oskar

onego przed s

dem w tej lub innej sprawie albo w innym post

powaniu

przewidzianym przez ustaw

. Po odczytaniu protokołu s

d wzywa obecnego

obwinionego do wypowiedzenia si

co do tre

ci protokołu i do wyja

nienia

zachodz

cych sprzeczno

ci.

§ 2. Na rozprawie zaocznej zło

one uprzednio przez obwinionego w tej sprawie

wyja

nienia podlegaj

odczytaniu.

Art. 75.
§ 1. Przepis art. 74 § 1 stosuje si

odpowiednio do

wiadka, który bezpodstawnie

odmawia zło

enia zezna

, zeznaje odmiennie ni

poprzednio lub o

wiadcza,

pewnych okoliczno

ci nie pami

ta.

§ 2. Na rozprawie wolno te

odczytywa

protokoły zezna

wiadków, je

eli

bezpo

rednie przeprowadzenie dowodu jest niemo

liwe lub utrudnione.

§ 3. Protokoły, o których mowa w § 2, mo

na uzna

za ujawnione bez

odczytywania. Nale

y je jednak odczyta

, je

eli którakolwiek z obecnych stron o to

wnosi.
§ 4. Protokoły zezna

wiadków wolno odczytywa

równie

, gdy bezpo

rednie

przesłuchanie

wiadka na rozprawie nie jest niezb

dne, je

eli

adna z obecnych

stron temu si

nie sprzeciwia; sprzeciw strony, której zeznania nie dotycz

, nie stoi

na przeszkodzie odczytaniu protokołów. Przepis § 3 stosuje si

odpowiednio.

§ 5. W wypadkach wskazanych w § 1 i 2 wolno równie

odczytywa

protokoły

wyja

nie

zło

onych poprzednio przez

wiadka w charakterze obwinionego lub

oskar

onego.

Art. 76.
§ 1. S

d mo

e odczytywa

na rozprawie protokoły ogl

dzin, przeszukania, zaj

cia,

zatrzymania przedmiotów, opinie, notatki urz

dowe, o których mowa w art. 37 § 2,

oraz inne dokumenty znajduj

ce si

w aktach sprawy lub przedkładane przez

strony; mo

na je uzna

za ujawnione bez odczytywania, je

eli

adna z obecnych

stron temu si

nie sprzeciwia. Sprzeciw strony, której dowody lub dokumenty nie

dotycz

, nie stoi na przeszkodzie ich uznaniu za ujawnione bez odczytywania.

§ 2. Przepis § 1 stosuje si

tak

e do notatek urz

dowych, o których mowa w art. 54

§ 3, z tym

e na

żą

danie strony s

d przeprowadza na rozprawie czynno

dowodowe, których dotyczy notatka, chyba

e stwierdza ona okoliczno

ci, którym

obwiniony w wyja

nieniach swych nie zaprzeczał.

Art. 77. Obwinionemu,

wiadkom i biegłym zarówno s

d, jak i strony zadaj

pytania bezpo

rednio, chyba

e s

d zarz

dzi inaczej. S

d uchyla pytania nieistotne

dla sprawy lub sugeruj

ce tre

ść

odpowiedzi albo które z innych powodów uznaje

za niestosowne.

Art. 78. Je

eli po rozpocz

ciu rozprawy obwiniony lub obro

ca wypowiedział

stosunek obro

czy w sprawie, w której obwiniony nie musi mie

obro

cy, s

d na

uzasadniony wniosek obwinionego zakre

la mu termin do ustanowienia nowego

obro

cy i w razie potrzeby rozpraw

przerywa lub odracza, podejmuj

jednocze

nie decyzj

, czy dotychczasowy obro

ca mo

e bez naruszenia prawa

obwinionego do obrony pełni

swe obowi

zki do czasu podj

cia obrony przez

nowego obro

. Po bezskutecznym upływie tego terminu rozpraw

prowadzi

bez udziału obro

cy. W sprawach, w których obwiniony musi mie

obro

lub korzysta z obro

cy z urz

du, art. 378 Kodeksu post

powania karnego

stosuje si

odpowiednio.

Art. 79.
§ 1. S

d mo

e zarz

dzi

przerw

w rozprawie w celu doprowadzenia obwinionego,

sprowadzenia dowodu, dla wypoczynku lub z innej wa

nej przyczyny.

dorazowa przerwa nie mo

e trwa

dłu

ej ni

21 dni; w razie przekroczenia tego

terminu rozpraw

uwa

a si

za odroczon

§ 2. Zarz

dzaj

c przerw

, oznacza si

czas i miejsce dalszego ci

gu rozprawy, a

osoby obecne na rozprawie poucza si

o obowi

zku stawiennictwa bez wezwania

oraz o konsekwencjach nieusprawiedliwionego niestawiennictwa.
§ 3. S

d odracza rozpraw

, gdy ustawa tak stanowi, a tak

e gdy zarz

dzenie

przerwy nie byłoby wystarczaj

ce. W razie odroczenia rozprawy na okre

lony

termin przepis § 2 stosuje si

odpowiednio.

Art. 80. Rozpraw

przerwan

lub odroczon

prowadzi si

w dalszym ci

gu,

chocia

by skład s

du uległ zmianie, chyba

e s

d po wysłuchaniu stron obecnych

postanowi inaczej.

Art. 81. Przy przeprowadzaniu rozprawy stosuje si

odpowiednio przepisy art. 369,

371, 372, 374 § 2, art. 375-377, 379, 384, 386, 395, 396, 399, 405-407 Kodeksu
post

powania karnego.

Art. 82.
§ 1. Po wysłuchaniu głosów stron s

d sporz

dza wyrok na pi

mie. Przepisy art.

409-411, 413 § 1, art. 418 § 1 i 3, art. 418a, art. 419, 422-424 Kodeksu
post

powania karnego stosuje si

odpowiednio.

§ 2. Wyrok skazuj

cy powinien zawiera

tak

1) dokładne okre

lenie przypisanego obwinionemu czynu oraz jego

kwalifikacj

prawn

2) rozstrzygni

cie co do kary i

rodków karnych, a w razie potrzeby co do

zaliczenia na poczet zakazu prowadzenia pojazdów okresu zatrzymania

Strona 14 z 20

dokumentu stwierdzaj

cego uprawnienie do ich prowadzenia oraz

zaliczenie okresu zatrzymania na poczet wymierzonej kary aresztu lub
grzywny.

§ 3. Okres zatrzymania zalicza si

na poczet wymierzonej kary aresztu i kary

ograniczenia wolno

ci, przyjmuj

c jeden dzie

zatrzymania, z zaokr

gleniem do

pełnego dnia, za równowa

ny jednemu dniowi kary aresztu i dwóm dniom kary

ograniczenia wolno

ci, a na poczet grzywny - przyjmuj

c za równowa

ny grzywnie

w wysoko

ci 200 zł.

§ 4. Je

eli obwiniony jest osob

czasowo przebywaj

na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej albo nie ma na nim stałego miejsca zamieszkania lub
miejsca stałego pobytu, mo

na orzec natychmiastow

wykonalno

ść

wyroku

skazuj

cego, gdy zachodzi uzasadniona obawa,

e jego wykonanie b

dzie

niemo

liwe lub znacznie utrudnione. Orzeczenie takie podlega wykonaniu z chwil

wydania.
§ 5. W wypadku wskazanym w § 4 s

1) wobec osoby czasowo przebywaj

cej na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej zarz

dza zatrzymanie jej paszportu lub innego dokumentu

uprawniaj

cego do przekroczenia granicy, na czas do stawienia si

wykonania kary lub uiszczenia grzywny w terminie 3 dni, pod rygorem
wykonania zast

pczej kary aresztu, któr

na wypadek nieuiszczenia

grzywny w terminie orzeka, stosuj

c odpowiednio przepis pkt 3,

2) wobec osoby niemaj

cej stałego miejsca zamieszkania lub pobytu na

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, skazanej na kar

aresztu, zarz

dza

natychmiastowe osadzenie jej w zakładzie karnym,

3) wobec osoby, o której mowa w pkt 2, skazanej na kar

grzywny, orzeka

zast

pcz

kar

aresztu, przyjmuj

c 1 dzie

aresztu za równowa

grzywnie od 20 zł do 150 zł, przy czym kara zast

pcza nie mo

przekroczy

30 dni aresztu; zarz

dza ponadto, na wypadek nieuiszczenia

grzywny w terminie 3 dni, natychmiastowe wykonanie kary zast

pczej.

Art. 83. W razie niedor

czenia obwinionemu wyroku zaocznego, w terminie 3

miesi

cy od dnia wydania, s

d mo

e umorzy

post

powanie, je

eli upłyn

ł ju

termin przedawnienia karalno

ci wykroczenia.

Art. 84.
§ 1. Je

eli w wyroku nie rozstrzygni

to lub rozstrzygni

to wadliwie o zaliczeniu na

poczet kar lub

rodków karnych okresów, o których mowa w art. 82 § 2 pkt 2, albo

odno

nie dowodów rzeczowych, s

d rozstrzyga o tym postanowieniem na

posiedzeniu. Nie mo

na jednak orzec przepadku przedmiotów.

§ 2. Na postanowienie, o którym mowa w § 1, przysługuje za

alenie. W razie

zło

enia apelacji, za

alenie to rozpoznaje ł

cznie z apelacj

wła

ciwy s

odwoławczy.

Rozdział 14

Post

powanie w sprawach osób podlegaj

cych orzecznictwu s

dów

wojskowych

Art. 85.
§ 1. W post

powaniu przed s

dem wojskowym podstaw

do wszcz

cia

post

powania stanowi wniosek o ukaranie sporz

dzony lub zatwierdzony przez

prokuratora wojskowego.
§ 2.

andarmerii Wojskowej, w stosunku do osoby wskazanej w art. 10 § 1, która

popełniła wykroczenie podlegaj

ce orzecznictwu s

dów wojskowych, przysługuj

uprawnienia i obowi

zki procesowe Policji wynikaj

ce z niniejszego kodeksu, z tym

e oskar

ycielem publicznym jest wył

cznie prokurator wojskowy.

§ 3. Prawo zatrzymania osoby wskazanej w art. 10 § 1 przysługuje tak

wojskowym organom porz

dkowym oraz przeło

onemu wojskowemu.

§ 4. Przymusowego doprowadzenia osoby, o której mowa w art. 10 § 1, je

eli

zachodzi przypadek wymieniony w art. 50 § 1, art. 52, 53, 71 § 4, dokonuj

wła

ciwe organy wojskowe, chyba

e wa

ne powody stoj

temu na przeszkodzie.

Art. 86.
§ 1. O popełnieniu przez osob

wskazan

w art. 10 § 1 wykroczenia podlegaj

cego

orzecznictwu s

dów wojskowych, w tym tak

e o odmowie przyj

cia mandatu

karnego lub nieuiszczeniu w terminie grzywny nało

onej w drodze mandatu

zaocznego, zawiadamia si

prokuratora wojskowego.

§ 2. O wszcz

ciu post

powania przeciwko

ołnierzowi powiadamia si

wła

ciwego

dowódc

jednostki wojskowej.

§ 3. W stosunku do osób, o których mowa w art. 10 § 1 pkt 2, stosuje si

odpowiednio art. 649 Kodeksu post

powania karnego.

Art. 87.
§ 1. S

d wojskowy mo

e odmówi

wszcz

cia post

powania, a wszcz

te umorzy

spraw

przekaza

wła

ciwemu dowódcy z wnioskiem o wymierzenie kary

przewidzianej w wojskowych przepisach dyscyplinarnych, je

eli uzna to za

wystarczaj

reakcj

na wykroczenie.

§ 2. Na postanowienie wskazane w § 1 przysługuje za

alenie.

§ 3. Przed zło

eniem wniosku o ukaranie uprawnienie do przekazania sprawy, o

którym mowa w § 1, przysługuje prokuratorowi wojskowemu. Za

alenie na

postanowienie prokuratora rozpoznaje wojskowy s

d garnizonowy.

Art. 88. Pokrzywdzony mo

e korzysta

przed s

dem wojskowym z praw

oskar

yciela posiłkowego jedynie w sytuacjach okre

lonych w art. 26 § 3 i art. 27 §

Strona 15 z 20

DZIAŁ IX

Post

powania szczególne

Rozdział 15

Post

powanie przyspieszone

Art. 89.W post

powaniu przyspieszonym stosuje si

przepisy o post

powaniu

zwyczajnym, je

eli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowi

inaczej.

Art. 90.
§ 1. Post

powanie przyspieszone stosuje si

do osób niemaj

cych stałego miejsca

zamieszkania lub miejsca stałego pobytu, je

eli zachodzi uzasadniona obawa,

rozpoznanie sprawy w post

powaniu zwyczajnym b

dzie niemo

liwe lub znacznie

utrudnione.
§ 2. Post

powanie przyspieszone stosuje si

równie

do osób przebywaj

cych

jedynie czasowo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, je

eli zachodzi

uzasadniona obawa,

e rozpoznanie sprawy w post

powaniu zwyczajnym b

dzie

niemo

liwe lub znacznie utrudnione.

§ 3. Post

powanie przyspieszone stosuje si

tak

e wobec sprawców wykrocze

charakterze chuliga

skim.

§ 4. Post

powanie przyspieszone stosuje si

ponadto, gdy ustawa tak stanowi.

§ 5. Post

powania przyspieszonego nie stosuje si

wobec osób podlegaj

cych

orzecznictwu s

dów wojskowych.

Art. 91.
§ 1. W wypadkach, o których mowa w art. 90, w post

powaniu przyspieszonym

orzeka si

tylko wówczas, gdy sprawca został uj

ty na gor

cym uczynku lub

bezpo

rednio po popełnieniu wykroczenia i niezwłocznie doprowadzono go do

du.

§ 2. Policja lub inny organ, któremu szczególne ustawy powierzaj

zadania w

zakresie ochrony porz

dku lub bezpiecze

stwa publicznego, w wypadku

schwytania na gor

cym uczynku lub bezpo

rednio potem sprawcy wykroczenia, o

którym mowa w art. 90, mo

e go zatrzyma

i doprowadzi

do s

du.

§ 3. Organ okre

lony w § 2 mo

e odst

od zatrzymania i przymusowego

doprowadzenia sprawcy do s

du, zobowi

zuj

c go do stawienia si

w s

dzie w

wyznaczonym czasie i miejscu ze skutkami wezwania, o których mowa w art. 71 §
4. Wydanego wówczas pod nieobecno

ść

obwinionego wyroku nie uwa

a si

zaoczny.
§ 4. W wypadku wskazanym w § 3 Policja i Stra

Graniczna mog

zatrzyma

sprawcy paszport lub inny dokument uprawniaj

cy do przekroczenia granicy, który

wraz z wnioskiem o ukaranie przekazuj

dowi. Zwrotu dokumentu dokonuje s

nie pó

niej ni

przy wydaniu orzeczenia albo z chwil

zmiany trybu post

powania.

§ 5. Osoba wezwana przez organ, o którym mowa w § 2, do stawienia si

w s

dzie

w charakterze

wiadka obowi

zana jest stawi

we wskazanym czasie i miejscu;

art. 49 i art. 50 § 1 stosuje si

odpowiednio.

Art. 92.
§ 1. W post

powaniu przyspieszonym:

1) wniosek o ukaranie mo

e ograniczy

do wymogów wskazanych w art.

57 § 2 i § 3 pkt 1 i 3; mo

e te

zło

ony ustnie do protokołu,

2) s

d bez zb

dnej zwłoki przyst

puje do rozpoznania sprawy, zaznaczaj

w protokole,

e prowadzi j

w trybie przyspieszonym oraz odnotowuj

godzin

doprowadzenia obwinionego,

3) s

d zobowi

zuje obwinionego do pozostania do dyspozycji s

du do

zako

czenia rozprawy pod rygorem wydania orzeczenia pod jego

nieobecno

ść

; tak wydanego wyroku nie uwa

a si

za zaoczny,

4) w razie przerwania rozprawy na okres dłu

szy ni

3 dni spraw

rozpoznaje si

w post

powaniu zwyczajnym,

5) w razie wydania wyroku pod nieobecno

ść

obwinionego w wypadkach, o

których mowa w pkt 3 albo w art. 91 § 3, uzasadnienie wyroku sporz

dza

z urz

du, w pozostałych wypadkach uzasadnienie wyroku sporz

dza

tylko na wniosek strony zło

ony ustnie do protokołu rozprawy

bezpo

rednio po ogłoszeniu wyroku,

6) termin do wniesienia

rodka odwoławczego wynosi 3 dni od daty

ogłoszenia rozstrzygni

cia, gdy uzasadnienie sporz

dza si

z urz

du, a w

pozostałych przypadkach - 3 dni od daty dor

czenia wyroku z

uzasadnieniem,

7) s

d odwoławczy rozpoznaje spraw

najpó

niej w ci

gu miesi

ca od daty

jej wpływu do tego s

du.

§ 2. S

d sporz

dza uzasadnienie w terminie 3 dni od daty ogłoszenia wyroku.

§ 3. W razie ustalenia,

e brak jest warunków uzasadniaj

cych prowadzenie

sprawy w trybie przyspieszonym:

1) prezes s

du przed wszcz

ciem post

powania zwraca oskar

ycielowi

wniosek o ukaranie do uzupełnienia braków formalnych, gdy wniosek ten
ograniczał si

do wymogów wskazanych w § 1 pkt 1, je

eli jednak

wniosek o ukaranie odpowiada wymogom okre

lonym w art. 57 § 2-4,

rozpoznaje si

go w post

powaniu zwyczajnym,

2) s

d wydaje postanowienie o zmianie trybu na zwyczajny, gdy brak

podstaw do prowadzenia post

powania przyspieszonego ustalono po

wszcz

ciu post

powania.

Strona 16 z 20

Rozdział 16

Post

powanie nakazowe

Art. 93.
§ 1. S

d na posiedzeniu mo

e wyda

wyrok nakazowy w sprawach o wykroczenia,

w których wystarczaj

ce jest wymierzenie nagany, grzywny albo kary ograniczenia

wolno

ci. S

d orzeka bez udziału stron.

§ 2. Orzekanie w post

powaniu nakazowym mo

e nast

, je

eli okoliczno

czynu i wina obwinionego nie budz

tpliwo

ci. Wydaj

c wyrok nakazowy, s

uznaje za ujawnione dowody doł

czone do wniosku o ukaranie.

§ 3. Wyrokiem nakazowym mo

na orzec równie

rodek karny.

§ 4. Post

powanie nakazowe jest niedopuszczalne, je

eli zachodz

okoliczno

okre

lone w art. 21 § 1.

Art. 94.
§ 1. Do wyroku nakazowego stosuje si

odpowiednio przepisy art. 504 i 505 z

wył

czeniem zdania drugiego, a tak

e art. 506 § 1–3, § 5 i 6 Kodeksu

post

powania karnego.

§ 2. Na zarz

dzenie odmawiaj

ce przyj

cia sprzeciwu przysługuje za

alenie.

§ 3. Wyrok nakazowy, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofni

to,

staje si

prawomocny.

Rozdział 17

Post

powanie mandatowe

Art. 95.
§ 1. Post

powanie mandatowe prowadzi Policja, a inne organy, gdy przepis

szczególny tak stanowi.
§ 2. (uchylony).
§ 3. W sprawach okre

lonych w art. 17 § 2 post

powanie mandatowe prowadzi

inspektor pracy. Inspektor pracy mo

e nało

grzywn

w drodze mandatu

karnego tak

e po przeprowadzeniu czynno

ci wyja

niaj

cych, je

eli uzna,

e kara

ta b

dzie wystarczaj

ca.

§ 4. Je

eli uprawnienie dla funkcjonariuszy okre

lonego organu do nakładania

grzywien wynika z innej ustawy, a ustawa ta nie okre

la wykrocze

, do których

stosuje si

post

powanie mandatowe, zakres wykrocze

, za które mo

na nało

grzywn

w drodze mandatu karnego, okre

li, w drodze rozporz

dzenia, wła

ciwy

minister, w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwo

ci, maj

c na wzgl

dzie

konieczno

ść

zapewnienia szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia, a tak

potrzeb

nale

ytej ochrony dóbr szczególnie nara

onych na naruszenia ze strony

sprawców wykrocze

. Rozporz

dzenie to okre

la jednocze

nie warunki i sposób

wydawania upowa

nie

do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego.

§ 5. Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra wła

ciwego do spraw

wewn

trznych, zło

ony w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwo

ci, mo

e nada

w drodze rozporz

dzenia, uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu

karnego funkcjonariuszom innych organów, okre

laj

c jednocze

nie wykaz

wykrocze

, za które funkcjonariusze ci uprawnieni s

do nakładania grzywien, oraz

zasady i sposób wydawania upowa

nie

do nakładania grzywien, maj

c na

wzgl

dzie zakres ustawowych uprawnie

takich organów, potrzeb

szybkiej reakcji

na fakt popełnienia wykroczenia oraz potrzeb

ochrony dóbr szczególnie

nara

onych na naruszenia ze strony sprawców wykrocze

§ 6. W celu ujednolicenia sposobu reakcji organów uprawnionych do nakładania
grzywien w drodze mandatu karnego za okre

lone wykroczenia Prezes Rady

Ministrów, na wniosek ministra wła

ciwego do spraw wewn

trznych, zło

ony w

porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwo

ci, okre

li, w drodze rozporz

dzenia,

zró

nicowan

wysoko

ść

mandatów karnych za wybrane rodzaje wykrocze

uwzgl

dniaj

c rodzaj naruszonego lub zagro

onego dobra oraz stopie

szkodliwo

ci poszczególnych czynów.

Art. 96.
§ 1.

[3]

W post

powaniu mandatowym mo

na nało

grzywn

w wysoko

do 500 złotych, a w przypadku, o którym mowa w art. 9 § 1 Kodeksu
wykrocze

– do 1000 zł.

§ 1a.

[4]

W post

powaniu mandatowym, w sprawach, w których

oskar

ycielem publicznym jest wła

ciwy organ Pa

stwowej Inspekcji Pracy,

e nało

grzywn

w wysoko

ci do 2000 zł.

§ 1b.

[5]

eli ukarany co najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko

prawom pracownika okre

lone w Kodeksie pracy popełnia w ci

gu dwóch lat

od dnia ostatniego ukarania takie wykroczenie, wła

ciwy organ Pa

stwowej

Inspekcji Pracy mo

e w post

powaniu mandatowym nało

grzywn

wysoko

ci do 5000 zł.

§ 2. W drodze mandatu karnego nie nakłada si

grzywny za wykroczenia, za które

nale

ałoby orzec

rodek karny, a tak

e w wypadku okre

lonym w art. 10 § 1

Kodeksu wykrocze

. W sytuacji okre

lonej w art. 9 § 1 Kodeksu wykrocze

nało

enie grzywny w drodze mandatu karnego jest mo

liwe jedynie, gdy w

zakresie wszystkich naruszonych przepisów post

powanie mandatowe jest

dopuszczalne.
§ 3. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporz

dzenia, okre

li wzory formularzy

mandatu karnego oraz szczegółowy sposób nakładania grzywien w drodze
mandatu karnego, maj

c na wzgl

dzie potrzeb

ujednolicenia zasad wymierzania

przez funkcjonariuszy uprawnionych organów grzywny w drodze mandatu karnego,
a tak

e pouczenia osób ukaranych mandatem o ich prawach i obowi

zkach.

Strona 17 z 20

Art. 97.
§ 1. W post

powaniu mandatowym, je

eli ustawa nie stanowi inaczej,

funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego
mo

e j

nało

jedynie, gdy:

1) schwytano sprawc

wykroczenia na gor

cym uczynku lub bezpo

rednio

po popełnieniu wykroczenia,

2) stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecno

ść

sprawcy

albo za pomoc

urz

dzenia pomiarowego lub kontrolnego, a nie zachodzi

tpliwo

ść

co do osoby sprawcy czynu

– w tym tak

e, w razie potrzeby, po przeprowadzeniu w niezb

dnym zakresie

czynno

ci wyja

niaj

cych, podj

tych niezwłocznie po ujawnieniu wykroczenia.

Nało

enie grzywny w drodze mandatu karnego nie mo

e nast

po upływie 14

dni od daty ujawnienia czynu w wypadku, o którym mowa w pkt 1, i 30 dni w
wypadku, o którym mowa w pkt 2.
§ 2. Sprawca wykroczenia mo

e odmówi

przyj

cia mandatu karnego.

§ 3. Funkcjonariusz nakładaj

cy grzywn

obowi

zany jest okre

jej wysoko

ść

wykroczenie zarzucone sprawcy oraz poinformowa

sprawc

wykroczenia o prawie

odmowy przyj

cia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy.

Art. 98.
§ 1. W post

powaniu mandatowym mo

na nakłada

grzywn

w drodze mandatu

karnego:

1) wydawanego ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpo

rednio

funkcjonariuszowi, który j

nało

ył,

2) kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru,
3) zaocznego.

§ 2. Mandatem karnym, o którym mowa w § 1 pkt 1, mo

e by

nało

ona grzywna

jedynie wobec osoby czasowo przebywaj

cej na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej lub niemaj

cej stałego miejsca zamieszkania albo pobytu. Mandat taki

staje si

prawomocny z chwil

uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi, który j

nało

ył.

§ 3. Mandatem karnym, o którym mowa w § 1 pkt 2, mo

e by

nało

ona grzywna

jedynie wobec osoby innej ni

wymieniona w § 2. Mandat powinien zawiera

pouczenie o obowi

zku uiszczenia grzywny w terminie 7 dni od daty przyj

cia

mandatu oraz o skutkach nieuiszczenia grzywny w terminie. Staje si

prawomocny z chwil

pokwitowania jego odbioru przez ukaranego.

§ 4. Mandatem karnym zaocznym mo

na nało

grzywn

w razie stwierdzenia

wykroczenia, którego sprawcy nie zastano na miejscu jego popełnienia, gdy nie
zachodzi w

tpliwo

ść

co do osoby tego sprawcy; mandat taki pozostawia si

wówczas w takim miejscu, aby sprawca mógł go niezwłocznie odebra

§ 5. Mandat karny, o którym mowa w § 1 pkt 3, powinien wskazywa

, gdzie w

terminie 7 dni od daty jego wystawienia ukarany mo

e ui

grzywn

, oraz

informowa

o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie. Staje si

on prawomocny

z chwil

uiszczenia grzywny we wskazanym miejscu i terminie.

Art. 99. W razie odmowy przyj

cia mandatu karnego lub nieuiszczenia w

wyznaczonym terminie grzywny nało

onej mandatem zaocznym, organ, którego

funkcjonariusz nało

ył grzywn

, wyst

puje do s

du z wnioskiem o ukaranie. We

wniosku tym nale

y zaznaczy

e obwiniony odmówił przyj

cia mandatu albo nie

cił grzywny nało

onej mandatem zaocznym, a w miar

ci poda

tak

przyczyny odmowy.

Art. 100.

ganie grzywny nało

onej w drodze mandatu karnego nast

puje w

trybie przepisów o post

powaniu egzekucyjnym w administracji. Grzywna ta

stanowi dochód bud

etu pa

stwa, a gdy nało

y j

funkcjonariusz organu

podległego władzom jednostki samorz

du terytorialnego - stanowi dochód tej

jednostki samorz

du.

Art. 101.
§ 1. Prawomocny mandat karny podlega uchyleniu, je

eli grzywn

nało

ono za

czyn nieb

cy czynem zabronionym jako wykroczenie. Uchylenie nast

puje na

wniosek ukaranego zło

ony w zawitym terminie 7 dni od daty uprawomocnienia si

mandatu lub z urz

du.

§ 2. Uprawniony do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest s

d wła

ciwy

do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nało

ona grzywna.

W przedmiocie uchylenia mandatu karnego s

d orzeka na posiedzeniu. W

posiedzeniu ma prawo uczestniczy

ukarany, organ, który lub którego

funkcjonariusz nało

ył grzywn

w drodze mandatu, albo przedstawiciel tego organu

oraz ujawniony pokrzywdzony. Przed wydaniem postanowienia s

d mo

zarz

dzi

stosowne czynno

ci w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu

karnego.
§ 3. Uchylaj

c mandat karny nakazuje si

podmiotowi, na rachunek którego

pobrano grzywn

, zwrot uiszczonej kwoty.

Art. 102. Nadzór nad post

powaniem mandatowym sprawuje minister wła

ciwy do

spraw wewn

trznych, a w sprawach, o których mowa w art. 95 § 3 - Główny

Inspektor Pracy.

DZIAŁ X

rodki odwoławcze

Art. 103.
§ 1.

rodkami odwoławczymi s

apelacja i za

alenie.

§ 2. Od wyroku s

du pierwszej instancji słu

y stronom apelacja, chyba

e ustawa

stanowi inaczej.

Strona 18 z 20

§ 3. Za

alenie przysługuje w wypadkach wskazanych w ustawie. Przysługuje ono

stronom, a tak

e osobie, której postanowienie, zarz

dzenie lub inne czynno

bezpo

rednio dotycz

§ 4. Orzeczenie mo

na zaskar

w cało

ci lub cz

ęś

ci.

Art. 104.
§ 1. S

d odwoławczy uchyla na posiedzeniu zaskar

one orzeczenie, niezale

nie

od granic zaskar

enia, podniesionych zarzutów i wpływu uchybienia na tre

ść

orzeczenia, je

eli:

1) orzeczenie wydała osoba nieuprawniona do orzekania albo s

dzia

podlegaj

cy wył

czeniu z mocy prawa lub niezdolny do orzekania,

2) s

d był nienale

ycie obsadzony lub orzeczenie nie zostało podpisane,

3) s

d powszechny orzekł w sprawie nale

żą

cej do wła

ciwo

ci s

wojskowego albo s

d wojskowy orzekł w sprawie nale

żą

cej do

wła

ciwo

ci s

du powszechnego,

3a) s

d ni

szego rz

du orzekł w sprawie nale

żą

cej do wła

ciwo

ci s

szego rz

du,

4) orzeczono kar

lub

rodek karny nieznany ustawie,

5) zachodzi sprzeczno

ść

w tre

ci orzeczenia uniemo

liwiaj

ca jego

wykonanie,

6) obwiniony nie miał obro

cy w wypadkach okre

lonych w art. 21 § 1 lub

obro

ca nie brał udziału w czynno

ciach, w których jego udział był

obowi

zkowy,

7) zachodzi jedna z okoliczno

ci wył

czaj

cych post

powanie, okre

lonych

w art. 5 § 1 pkt 4-10.

§ 1a. Uchylenie orzeczenia jedynie z powodów okre

lonych w § 1 pkt 6 oraz w art.

5 § 1 pkt 4 i 5 mo

e nast

tylko na korzy

ść

obwinionego.

§ 2. S

d odwoławczy mo

e orzec surowsz

kar

aresztu tylko wtedy, gdy nie

zmienia ustale

faktycznych przyj

tych za podstaw

zaskar

onego wyroku.

Art. 105.
§ 1. Apelacj

wnosi si

na pi

mie w terminie 7 dni od daty otrzymania wyroku wraz

z uzasadnieniem, chyba

e ustawa stanowi inaczej.

§ 2. Wniesienie apelacji przed upływem terminu do zło

enia wniosku o

uzasadnienie orzeczenia wywołuje skutki wskazane w art. 35 § 1 i podlega
rozpoznaniu; mo

na j

uzupełni

w terminie wskazanym w § 1.

§ 3. O przyj

ciu apelacji zawiadamia si

strony, obro

ców i pełnomocników, po

czym akta przekazuje si

niezwłocznie s

dowi odwoławczemu.

Art. 106.
§ 1. Strony maj

prawo uczestniczy

w rozprawie i w posiedzeniu s

odwoławczego. Udział stron nie jest obowi

zkowy, chyba

e prezes s

du lub s

tak zarz

dzi. Obowi

zkowy jest jednak udział obro

cy w wypadku okre

lonym w

art. 21 § 1.
§ 2. S

d odwoławczy na

żą

danie obwinionego pozbawionego wolno

ci zarz

dza

jego sprowadzenie na rozpraw

, chyba

e uzna za wystarczaj

cy udział w

rozprawie jego obro

cy. Je

eli obwiniony nie ma obro

cy, wyznacza si

obro

urz

du.

§ 3. Niestawiennictwo prawidłowo zawiadomionych o terminie stron i ich
przedstawicieli procesowych nie tamuje rozpoznania sprawy, chyba

stawiennictwo było obowi

zkowe.

Art. 106a. S

d odwoławczy mo

e, uznaj

c potrzeb

uzupełnienia przewodu

dowego, przeprowadzi

dowód na rozprawie, je

eli przyczyni si

to do

przy

pieszenia post

powania, a nie jest konieczne przeprowadzenie na nowo

przewodu w cało

ci lub w znacznej cz

ęś

ci. Dowód mo

na dopu

równie

przed

rozpraw

Art. 107.
§ 1. Uzasadnienie wyroku s

d odwoławczy sporz

dza w terminie 7 dni.

§ 2. Uzasadnienie wyroku utrzymuj

cego w mocy wyrok s

du pierwszej instancji

sporz

dza si

wył

cznie na

żą

danie strony, zło

one w terminie zawitym 7 dni od

daty wydania wyroku przez s

d odwoławczy.

§ 3. W uzasadnieniu nale

y poda

, czym kierował si

d wydaj

c wyrok oraz

dlaczego zarzuty i wnioski apelacji s

d uznał za zasadne albo niezasadne.

Art. 108. Za

alenie wnosi si

na pi

mie w terminie 7 dni od daty ogłoszenia

rozstrzygni

cia albo ustnie do protokołu rozprawy lub posiedzenia, a gdy podlega

ono dor

czeniu, od daty dor

czenia lub od daty dokonania zaskar

onej czynno

ci,

chyba

e ustawa stanowi inaczej.

Art. 109.
§ 1. W post

powaniu odwoławczym stosuje si

odpowiednio przepisy dotycz

post

powania przed s

dem pierwszej instancji, chyba

e przepisy niniejszego

rozdziału stanowi

inaczej.

§ 2. Przy rozpoznawaniu

rodka odwoławczego stosuje si

odpowiednio tak

przepisy art. 425 § 3 i 4, art. 426, 427, 429–438, 440–443, 447, 449, 453, 454 § 1,
art. 455, 456, 462, 463 § 1, art. 465 § 1 i 2, art. 466 i 467 Kodeksu post

powania

karnego.

Strona 19 z 20

DZIAŁ XI

Nadzwyczajne

rodki zaskar

enia

Rozdział 18

Kasacja

Art. 110.
§ 1. Kasacj

w sprawach o wykroczenia mo

e wnie

ść

wył

cznie Minister

Sprawiedliwo

ci - Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich, a w

sprawach podlegaj

cych orzecznictwu s

dów wojskowych tak

e Naczelny

Prokurator Wojskowy. Kasacj

na wnie

ść

od ka

dego prawomocnego

orzeczenia ko

cego post

powanie s

dowe.

§ 2. Niedopuszczalne jest uwzgl

dnienie kasacji na niekorzy

ść

obwinionego

wniesionej po upływie 3 miesi

cy od daty uprawomocnienia si

orzeczenia.

§ 3. Kasacj

wnosi si

bezpo

rednio do S

du Najwy

szego.

Art. 111. Kasacja mo

e by

wniesiona tylko z powodu uchybie

wskazanych w art.

104 § 1 lub innego ra

żą

cego naruszenia prawa, je

eli mogło ono mie

istotny

wpływ na tre

ść

orzeczenia; kasacja nie mo

e by

wniesiona wył

cznie z powodu

niewspółmierno

ci kary.

Art. 112. W post

powaniu w przedmiocie kasacji stosuje si

odpowiednio przepisy

działu X niniejszego kodeksu oraz art. 522, 526 § 1, art. 529, 530 § 2 i 3, art. 531 §
1, art. 532 § 1, art. 534 § 2, art. 535-537, 538 § 1 oraz art. 539 Kodeksu
post

powania karnego.

Rozdział 19

Wznowienie post

powania

Art. 113.
§ 1. Do wznowienia post

powania prawomocnie zako

czonego w trybie przepisów

niniejszego kodeksu stosuje si

odpowiednio przepisy art. 540-542, 544 § 2 i 3

oraz art. 545-548 Kodeksu post

powania karnego.

§ 2. Do wniosku o wznowienie post

powania strona nieb

ca prokuratorem

doł

cza dowód wniesienia opłaty s

dowej; opłata ta podlega zwrotowi w razie

uwzgl

dnienia wniosku.

§ 3. W kwestii wznowienia orzeka na posiedzeniu jednoosobowo s

d okr

gowy, a

w sprawie zako

czonej orzeczeniem tego s

du - jednoosobowo s

d apelacyjny.

§ 4. W sprawach nale

żą

cych do wła

ciwo

ci s

dów wojskowych w kwestii

wznowienia orzeka na posiedzeniu jednoosobowo wojskowy s

d okr

gowy, a w

sprawie zako

czonej orzeczeniem tego s

du lub S

du Najwy

szego orzeka S

Najwy

szy - Izba Wojskowa.

DZIAŁ XII

Post

powanie po uprawomocnieniu si

orzeczenia

Rozdział 20

Odszkodowanie za niesłuszne ukaranie lub zatrzymanie

Art. 114.
§ 1. Obwinionemu, który w wyniku kasacji lub wznowienia post

powania został

nast

pnie uniewinniony albo wobec którego umorzono post

powanie wskutek

okoliczno

ci nieuwzgl

dnionych we wcze

niejszym post

powaniu, przysługuje od

Skarbu Pa

stwa odszkodowanie za poniesion

szkod

oraz zado

ść

uczynienie za

doznan

krzywd

, wynikł

z wykonania wzgl

dem niego w cało

ci lub cz

ęś

ci kary

lub

rodka karnego, których nie powinien był ponie

ść

§ 2. Odszkodowanie i zado

ść

uczynienie przysługuje tak

e osobie niew

tpliwie

niesłusznie zatrzymanej oraz osobie osadzonej w zakładzie karnym na podstawie
art. 82 § 5 pkt 2 albo pkt 3, która nast

pnie została prawomocnie uniewinniona albo

wobec której prawomocnie umorzono post

powanie.

§ 3. W razie

mierci obwinionego, który

żą

danie odszkodowania i

zado

ść

uczynienia zgłosił za

ycia, prawa jego przechodz

na mał

onka, dzieci i

rodziców.

Art. 115.
§ 1. Roszczenie o odszkodowanie i zado

ść

uczynienie nale

y zgłosi

w s

dzie

okr

gowym, w okr

gu którego wydano orzeczenie w pierwszej instancji lub w

którym nast

piło zwolnienie zatrzymanego.

§ 2. Roszczenia, o których mowa w § 1, przedawniaj

po upływie 6 miesi

cy od

daty uprawomocnienia si

orzeczenia uniewinniaj

cego lub umarzaj

cego

post

powanie, o którym mowa w art. 114 § 1, albo od daty zwolnienia

zatrzymanego.
§ 3. W przedmiocie roszczenia orzeka jednoosobowo wyrokiem s

d okr

gowy na

rozprawie. Post

powanie w sprawie o odszkodowanie i zado

ść

uczynienie za

niesłuszne ukaranie oraz za niew

tpliwie niesłuszne zatrzymanie wolne jest od

kosztów.
§ 4.

Żą

daj

cy odszkodowania mo

e ustanowi

pełnomocnika, którym mo

e by

adwokat lub radca prawny. Przepis art. 30 § 2 stosuje si

odpowiednio.

Art. 116. Przy rozpoznawaniu roszcze

o odszkodowanie oraz zado

ść

uczynienie

stosuje si

odpowiednio przepisy art. 553, 556 § 4 i art. 557-559 Kodeksu

post

powania karnego.

Strona 20 z 20

DZIAŁ XIII

Koszty post

powania

Art. 117.
§ 1. Wszelkie wydatki w toku post

powania w sprawach o wykroczenia wykłada

tymczasowo Skarb Pa

stwa.

§ 2. Koszty obro

cy i pełnomocnika wykłada strona, która go ustanowiła. Koszty

obro

cy wyznaczonego w sytuacji okre

lonej w art. 21 § 1 i art. 22 wykłada

tymczasowo Skarb Pa

stwa.

Art. 118.
§ 1. W razie skazania, obwinionego obci

ąż

a si

zryczałtowanymi wydatkami

post

powania oraz innymi nale

ciami, o których mowa w § 3, je

eli nale

takie powstały w post

powaniu.

§ 2. W razie uniewinnienia obwinionego lub umorzenia post

powania w sprawie, w

której wniosek o ukaranie zło

ył oskar

yciel publiczny, koszty post

powania ponosi

Skarb Pa

stwa, a gdy wniosek taki zło

ył oskar

yciel posiłkowy - ten oskar

yciel; w

razie jednak umorzenia post

powania w wypadku okre

lonym w art. 31 § 1 koszty

post

powania ponosi Skarb Pa

stwa.

§ 3. Wydatki wykładane przez Skarb Pa

stwa maj

charakter zryczałtowany.

Zryczałtowane wydatki post

powania nie obejmuj

jednak nale

ci dla osób,

zakładów, instytutów i instytucji powołanych do wydania opinii oraz nale

ustanowionych z urz

du obro

cy i pełnomocnika.

§ 4. Wysoko

ść

zryczałtowanych wydatków post

powania, a tak

e opłaty, o której

mowa w art. 113 § 2, okre

li, w drodze rozporz

dzenia, Minister Sprawiedliwo

ci,

uwzgl

dniaj

c realnie ponoszone koszty poszczególnych czynno

ci.

Art. 119. Do kosztów post

powania stosuje si

odpowiednio przepisy art. 616, 617,

618 § 1 i 3, art. 623, 624 § 1, art. 625–627, 630, 633–635, 636 § 1 i 2, art. 637–639
i 641 Kodeksu post

powania karnego, przy czym wydatkami Skarbu Pa

stwa s

tak

e wydatki ponoszone w toku czynno

ci wyja

niaj

cych.

[1]

Art. 17 § 2 w brzmieniu ustalonym przez art. 101 pkt 1 ustawy z dnia 13 kwietnia

2007 r. o Pa

stwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589). Zmiana weszła w

ycie 1 lipca 2007 r.

[2]

Na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 lutego 2008 r.

(Dz.U. Nr 38, poz. 222) art. 22 jest zgodny z art. 2 i art. 42 ust. 2 Konstytucji RP.

[3]

Art. 96 § 1 w brzmieniu ustalonym przez art. 101 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 13

kwietnia 2007 r. o Pa

stwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589). Zmiana

weszła w

ycie 1 lipca 2007 r.

[4]

Art. 96 § 1a dodany przez art. 101 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r.

o Pa

stwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589). Zmiana weszła w

ycie 1

lipca 2007 r.

[5]

Art. 96 § 1b dodany przez art. 101 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r.

o Pa

stwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589). Zmiana weszła w

ycie 1

lipca 2007 r.