Możliwości i zadania nauczyciela  
w zakresie podnoszenia kultury pedagogicznej rodziców 

www.superkorepetytor.blogspot.com

  

 
Rodzina  i  szkoła  stanowią  dwa  podstawowe  środowiska  wychowawcze,  mające  decydujący 
wpływ  na  wielostronny  rozwój  młodego  pokolenia.  Wpływ  ten  jest  tym  korzystniejszy,  im 
częściej  rodzice  i  nauczyciele  nawiązują  ze  sobą  kontakty  i  skłonni  są  do  współdziałania 
i współpracy.  Szczególna  rola  przypada  pod  tym  względem  nauczycielowi  –  wychowawcy 
klasy.  Ponosi  on  główną  odpowiedzialność  za  właściwe  współdziałanie  szkoły  i domu. 
Z zadania  tego  wywiązuje  się  poprzez  stosowanie  różnych  form  współdziałania  z rodzicami 
w ramach  spotkań  zbiorowych  i indywidualnych  oraz  przez  umożliwienie  rodzicom 
rzeczywistego współudziału w życiu klasy. 
 
Spotkania robocze = zebrania rodziców = wywiadówka – tradycyjna forma współdziałania 
szkoły  i  domu,  odbywają  się  4  do  6  razy  w  ciągu  roku  szkolnego.  Dotyczą  spraw 
organizacyjnych  klasy,  osiągnięć  szkolnych  uczniów  i  sprawianych  przez  nich  trudności 
wychowawczych.   
Podczas  takich  spotkań  wychowawca  powinien  przekazać  rodzicom  osiągnięcia  szkolne 
uczniów, zapoznać ich z treścią programu nauczania i metodami jego realizacji, poinformować 
o sprawach wychowawczych, przekazać im wiedzę z zakresu pedagogiki i psychologii. 

•

 

uprzystępnianie  rodzicom  osiągnięć  szkolnych  uczniów  odbywać  się  może  w różny 

sposób: np. poprzez udostępnienie rodzicom konkretnych prac uczniów: w młodszych klasach 
poprzez  wyłożenie  na  ławce  lub  stoliku  każdego  ucznia  jego  prac,  takich  jak:  rysunki, 
malowidła,  zeszyty,  robótki;  przygotowanie  wystawki  na temat  wyników  z różnych 
przedmiotów.  Inne  sposoby  to:  przygotowane  przez  dzieci  lub  młodzież  gazetki  ścienne  i 
obiegowe o różnej tematyce, plansze obrazujące postępy klasy w nauce. 

•

 

zapoznanie  rodziców  z  treścią  programu  nauczania  i  metodami  jego  realizacji  polega  gł. 

na  zwięzłym  poinformowaniu  o  niektórych    tematach,  jakie  uczniowie  powinni  sobie 
przyswoić  z  przedmiotów  trudnych,  o  sposobach  budzenia  zainteresowań  tymi  tematami 
(dokonują  tego  gł.  nauczyciele  zaproszeni,  uczący  tych  przedmiotów).  Można  również 
zapoznać  rodziców  ze  stosowanymi  na lekcjach  metodami  pracy  dydaktyczno  – 
wychowawczej. 

•

 

informowanie  rodziców  o  sprawach  wychowawczych  związane  jest  z  udzielaniem 

informacji  zwłaszcza  o  pozytywnych  przejawach  przystosowania  społecznego  uczniów, 
o ważniejszych  wydarzeniach  w  życiu  klasy  i  szkoły,  w  tym  szczególnie  o  odbytych 
wycieczkach,  rajdach  pieszych  lub  rowerowych,  zwiedzaniu  ciekawych  zakładów  pracy, 
instytucji itp.    
Przekazywanie  rodzicom  wiedzy  z  zakresu  pedagogiki  i  psychologii  może  dotyczyć 
problematyki  wychowania  rodzinnego,  postaw  rodzicielskich  oraz  zasad  higieny  i zdrowia 
psychicznego.  Wychowawca  klasy  może  podzielić  się  własnymi  doświadczeniami  i 
przemyśleniami lub treścią przeczytanej książki, czy artykułu na interesujący rodziców temat 
albo  też  zachęcić  do  wysłuchania  niektórych  audycji  radiowych  lub  telewizyjnych  o 
wychowaniu. 
 
 

Spotkania  towarzyskie  organizowane  przez  wychowawcę  klasy,  są  uzupełnieniem 

spotkań roboczych. Są to spotkania okolicznościowe, spotkania z okazji uroczystości i imprez 
klasowych. 

•

 

spotkania  okolicznościowe  (przy  kawie  lub  herbacie)  są  niekiedy  przedłużeniem  spotkań 

roboczych,  podczas  których  nie  znaleziono  odpowiedzi  na  niepokojące  rodziców  pytania. 
Odbywają się poza szkołą np. w mieszkaniu jednego z rodziców. Przydatne są zwłaszcza dla 

Możliwości i zadania nauczyciela w zakresie podnoszenia kultury pedagogicznej rodziców 

 

 

 

2 

rodziców  uprzedzonych  do  szkoły  lub  zbyt  mało  troszczących  się  o  swoje  dzieci.  W czasie 
takich  spotkań  wychowawca  stara  się  omówić  pewne  problemy  z  punktu  widzenia  potrzeb 
klasy i rodziców. 

•

 

spotkania  z  okazji  uroczystości  i  imprez  klasowych  mogą  przybierać  postać  wieczorku 

literackiego, tanecznego z częścią artystyczną, konkursów opartych na zdobytej przez uczniów 
wiedzy  z  różnych  przedmiotów,  zawodów  sportowych,  przedstawień.  Okazją  do  takich 
spotkań  mogą  być  ważniejsze  wydarzenia  w  skali  osiedla,  miasta,  kraju,  Dzień  Matki,  Dzień 
Kobiet  itp.  Spotkania  te  mają  niewątpliwy  walor  wychowawczy,  ponieważ  –  oprócz 
ujawnienia  zdolności  i umiejętności  uczniów  –  pozwalają  rodzicom  wspólnie  z uczniami  i 
wychowawcą klasy przeżyć osobliwe uroki życia klasy. 
 
Nauczyciel może również zorganizować spotkanie z ekspertem (pedagog szkolny, pracownik 
naukowy lub lekarz). Każdy z nich występuje w roli eksperta, udzielając pomocy w sprawach 
wykraczających poza kompetencje zawodowe wychowawcy klasy.  
Do  spraw  tych  należą  problemy  związane  z  nieprzystosowaniem  społecznym  uczniów 
i koniecznością dokształcania pedagogicznego rodziców. W związku z tym przybierają na ogół 
postać spotkań dotyczących trudności wychowawczych i spotkań poświęconych pedagogizacji 
rodziców: 

•

 

spotkania  dotyczące  trudności  wychowawczych  –  biorą  w  nich  udział  rodzice  głównie 

uczniów 

„trudnych”. 

Stają 

się 

one 

ź

ródłem 

cennych 

informacji 

o problemach 

wychowawczych,  które  nurtują  rodziców.  Rodzic  nabiera  przekonania,  że  sytuacja 
wychowawcza jego dziecka nie jest zjawiskiem odosobnionym, gdyż wiele rodzin boryka się z 
tego typu problemami. Staje się to czynnikiem mobilizującym dla dalszych wysiłków na rzecz 
swego  dziecka.  Po wypowiedziach  rodziców  ekspert  podsumowuje  je.  Przypomina  niektóre 
opinie i oceny, dzieli się własnym punktem widzenia i stawia problemy otwarte, wymagające 
dalszych  przemyśleń  i  skutecznych  sposobów  przezwyciężenia  napotkanych  trudności 
wychowawczych. 

•

 

spotkania poświęcone pedagogizacji rodziców – odbywają się głównie w ramach spotkań 

ogólnoszkolnych, niekiedy mogą być organizowane dla rodziców uczniów pierwszej klasy. W 
spotkaniach  takich  zaproszony  ekspert  wygłasza  odczyt  lub  wykład,  a  następnie 
ustosunkowuje  się  wobec  zadawanych  pytań  przez  rodziców  i wychowawcę  klasy. 
Przedmiotem prelekcji są tematy, którymi zainteresowani są szczególnie rodzice. 
 
Uzupełnieniem  i  wzbogaceniem  spotkań  zbiorowych  są  różne  formy  spotkań 
indywidualnych.  Najbardziej  znane  to:  konsultacje  pedagogiczne,  wizyty  domowe, 
porozumiewanie się korespondencyjnie, rozmowy telefoniczne. 

•

 

konsultacje pedagogiczne stanowią wspólne poszukiwanie przez wychowawcę i rodziców 

trudnych  sytuacji,  jakie  zdarzają  się  w  procesie  wychowania  i  uczenia  się.  Starają  się 
wspólnymi siłami rozwiązać nurtujący ich problem. 
Wychowawca  klasy  odgrywa  najczęściej  rolę  wiodącą  ze  względu  na  lepsze  przygotowanie 
pedagogiczne  i  bezstronną  znajomość  ucznia.  Posiada  większe  praktyczne  doświadczenie  w 
zakresie  wychowania  i  uczenia  się.  W  gestii  nauczyciela  leży  odpowiednie  przygotowanie 
konsultacji  polegające  zwłaszcza  na  przełamaniu  niechęci  rodziców,  którzy  rzadko  zgłaszają 
się  z  własnej  inicjatywy,  oraz  na  właściwym  nastawieniu  samego  ucznia  wobec 
zaplanowanych  konsultacji.  Wychowawca  klasy  musi  również  bliżej  zapoznać  się  z  danym 
uczniem,  jego  postępami  w  nauce,  danymi  biograficznymi,  kartą  zdrowia.  Niejednokrotnie 
rozmawia z innymi nauczycielami na jego temat i poddaje go obserwacji.  
Rozpoczęcie konsultacji wraz z określeniem tematu wymaga od wychowawcy taktu i rozwagi, 
aby nie dać odczuć rodzicom swej wyższości i podkreślić dodatnie strony ucznia. Na początku 
powinien zająć się trudnościami w nauce, następnie zaburzeniami w zachowaniu. Omawianie z 

Możliwości i zadania nauczyciela w zakresie podnoszenia kultury pedagogicznej rodziców 

 

 

 

3 

rodzicami  trudności  uczniów  ma  na  celu  uzyskanie  informacji  o  tym,  jak  widzą  oni  swoje 
dziecko  i  jakimi  darzą  go  uczuciami.  Następnie  nauczyciel  stara  się  poznać  przyczyny 
trudności  w  nauce  lub  zachowaniu,  omawiając  przejawy  tych  trudności.  Rodzice  nierzadko 
sami  wskazują  na  źródło  sprawianych  przez  dziecko  trudności.  Bardziej  skomplikowane  od 
ustalenia  przyczyn  jest  poszukiwanie  możliwości  przezwyciężenia  trudności.  Nauczyciel 
powinien  tak  pokierować  rozmową,  aby  rodzice  sami  mogli  znaleźć  pewne  środki  zaradcze. 
Nie  powinien  udzielać  bezpośrednich  rad  i  wskazówek  w formie  pouczeń,  ale  starać  się  je 
zasugerować.  
Podsumowanie  konsultacji  pedagogicznych  ma  na  celu  uświadomienie  sobie  konieczności 
systematycznej pracy wychowawczej z uczniem i okazanie rodzicom zaufania w tym zakresie. 
Rodzice nierzadko potrzebują bardziej moralnego wsparcia i zrozumienia przez wychowawcę, 
niż rad i wskazówek. 

•

 

wizyty  domowe  –  składane  przez  wychowawcę  umożliwiają  mu  bliższe  i bezpośrednie 

poznanie  warunków  domowych  ucznia,  jak  również  nawiązanie  osobistego  kontaktu 
z członkami rodziny. Należy wcześniej uprzedzić o terminie i celu wizyty, aby nie dopuścić do 
niewłaściwego nastawienia rodziców i uczniów. 

•

 

kontakty  korespondencyjne  –  polegają  na  pisemnym  porozumiewaniu  się  w sprawach 

pilnych  z  pedagogicznego  punktu  widzenia.  Umożliwiają  załatwienie  wielu  spraw  bez 
konieczności  nawiązywania  kontaktów  bezpośrednich.  Wymianie  korespondencyjnej  służą: 
dzienniczek  ucznia,  listy  do  rodziców,  pisemne  relacje  o wynikach  w  zachowaniu  i nauce 
ucznia. 

o

 

dzienniczek ucznia – służy informowaniu rodziców o otrzymanych przez dziecko ocenach 

szkolnych. 

o

 

listy do rodziców – stanowią rzadko stosowaną formę kontaktów między  nauczycielem i 

rodzicami.  Niekiedy  są  koniecznością,  gdy  nauczyciel  nie  może  nawiązać  kontaktów 
bezpośrednich.  Istnieją  dwa  rodzaje  listów:  otwarte  o tematyce  wychowawczej  i  listy 
przeznaczone dla rodziców poszczególnych uczniów. 

 

listy otwarte o tematyce wychowawczej – mają na celu pedagogizację rodziców, mogą to 

być  krótkie  fragmenty  z czasopism  i  książek  o tematyce  psychologiczno-pedagogicznej  lub 
specjalnie przygotowane przez wychowawcę teksty, uwzględniające zainteresowania rodziców 
i potrzeby uczniów. Niekiedy są zapowiedzią spotkania rodziców w szkole. 

 

listy  przeznaczone  dla  rodziców  poszczególnych  uczniów  –  wysyłane  są  do  rodziców,  z 

którymi  bezpośredni  kontakt  jest  niemożliwy  lub  utrudniony.  Głównym  ich  celem  jest 
zjednanie  ich  dla  współpracy  ze  szkołą.  Utrzymane  są  w  tonie  serdecznym.  W listach  tych 
można  przekazać  również  rodzicom  specjalne  podziękowania  za  ich  wkład  w wychowanie 
swych dzieci i dotychczasową współpracę na rzecz klasy. 

o

 

pisemne  relacje  o  wynikach  w  nauce  i  zachowaniu  ucznia  –  polegają  na  pisemnym 

przygotowaniu  kartek  z  ocenami  z  poszczególnych  przedmiotów  nauczania  i  oceną  ze 
sprawowania.  Nauczyciel  może  również  przekazać  uwagi  ogólne,  jak  np.  zdolności  ucznia, 
jego zasługi dla klasy z racji pełnionej funkcji. 
Pewne  znaczenie  wychowawcze  ma  możliwość  ustosunkowania  się  rodziców  do  podanych 
ocen  i  uwag,  poprzez  odpowiednie  ich  skomentowanie,  podzielenie  się  własnymi 
spostrzeżeniami na temat swego dziecka i wysunięcie pewnych sugestii pod adresem szkoły. 
rozmowy  telefoniczne  –  mogą  być  dwojakiego  rodzaju.  Są  to  rozmowy  mające  na  celu 
okolicznościową wymianę informacji o uczniu, np. wypadek losowy, postępy i niepowodzenia 
w nauce, pewne sposoby zachowania godne uznania lub dezaprobaty; ważniejsze wydarzenia 
w życiu  klasowym,  zwrócenie  uwagi  na  ciekawy  artykuł,  książkę,  audycję  telewizyjną  lub 
radiową o tematyce wychowawczej lub służące udzielaniu porad w sprawach wychowawczych 
(są rzadziej stosowane).