Możliwości i zadania nauczyciela
w zakresie podnoszenia kultury pedagogicznej rodziców

www.superkorepetytor.blogspot.com

Rodzina i szkoła stanowią dwa podstawowe środowiska wychowawcze, mające decydujący
wpływ na wielostronny rozwój młodego pokolenia. Wpływ ten jest tym korzystniejszy, im
częściej rodzice i nauczyciele nawiązują ze sobą kontakty i skłonni są do współdziałania
i współpracy. Szczególna rola przypada pod tym względem nauczycielowi – wychowawcy
klasy. Ponosi on główną odpowiedzialność za właściwe współdziałanie szkoły i domu.
Z zadania tego wywiązuje się poprzez stosowanie różnych form współdziałania z rodzicami
w ramach spotkań zbiorowych i indywidualnych oraz przez umożliwienie rodzicom
rzeczywistego współudziału w życiu klasy.

Spotkania robocze = zebrania rodziców = wywiadówka – tradycyjna forma współdziałania
szkoły i domu, odbywają się 4 do 6 razy w ciągu roku szkolnego. Dotyczą spraw
organizacyjnych klasy, osiągnięć szkolnych uczniów i sprawianych przez nich trudności
wychowawczych.
Podczas takich spotkań wychowawca powinien przekazać rodzicom osiągnięcia szkolne
uczniów, zapoznać ich z treścią programu nauczania i metodami jego realizacji, poinformować
o sprawach wychowawczych, przekazać im wiedzę z zakresu pedagogiki i psychologii.

•

uprzystępnianie rodzicom osiągnięć szkolnych uczniów odbywać się może w różny

sposób: np. poprzez udostępnienie rodzicom konkretnych prac uczniów: w młodszych klasach
poprzez wyłożenie na ławce lub stoliku każdego ucznia jego prac, takich jak: rysunki,
malowidła, zeszyty, robótki; przygotowanie wystawki na temat wyników z różnych
przedmiotów. Inne sposoby to: przygotowane przez dzieci lub młodzież gazetki ścienne i
obiegowe o różnej tematyce, plansze obrazujące postępy klasy w nauce.

•

zapoznanie rodziców z treścią programu nauczania i metodami jego realizacji polega gł.

na zwięzłym poinformowaniu o niektórych tematach, jakie uczniowie powinni sobie
przyswoić z przedmiotów trudnych, o sposobach budzenia zainteresowań tymi tematami
(dokonują tego gł. nauczyciele zaproszeni, uczący tych przedmiotów). Można również
zapoznać rodziców ze stosowanymi na lekcjach metodami pracy dydaktyczno –
wychowawczej.

•

informowanie rodziców o sprawach wychowawczych związane jest z udzielaniem

informacji zwłaszcza o pozytywnych przejawach przystosowania społecznego uczniów,
o ważniejszych wydarzeniach w życiu klasy i szkoły, w tym szczególnie o odbytych
wycieczkach, rajdach pieszych lub rowerowych, zwiedzaniu ciekawych zakładów pracy,
instytucji itp.
Przekazywanie rodzicom wiedzy z zakresu pedagogiki i psychologii może dotyczyć
problematyki wychowania rodzinnego, postaw rodzicielskich oraz zasad higieny i zdrowia
psychicznego. Wychowawca klasy może podzielić się własnymi doświadczeniami i
przemyśleniami lub treścią przeczytanej książki, czy artykułu na interesujący rodziców temat
albo też zachęcić do wysłuchania niektórych audycji radiowych lub telewizyjnych o
wychowaniu.

Spotkania towarzyskie organizowane przez wychowawcę klasy, są uzupełnieniem

spotkań roboczych. Są to spotkania okolicznościowe, spotkania z okazji uroczystości i imprez
klasowych.

•

spotkania okolicznościowe (przy kawie lub herbacie) są niekiedy przedłużeniem spotkań

roboczych, podczas których nie znaleziono odpowiedzi na niepokojące rodziców pytania.
Odbywają się poza szkołą np. w mieszkaniu jednego z rodziców. Przydatne są zwłaszcza dla

Możliwości i zadania nauczyciela w zakresie podnoszenia kultury pedagogicznej rodziców

2

rodziców uprzedzonych do szkoły lub zbyt mało troszczących się o swoje dzieci. W czasie
takich spotkań wychowawca stara się omówić pewne problemy z punktu widzenia potrzeb
klasy i rodziców.

•

spotkania z okazji uroczystości i imprez klasowych mogą przybierać postać wieczorku

literackiego, tanecznego z częścią artystyczną, konkursów opartych na zdobytej przez uczniów
wiedzy z różnych przedmiotów, zawodów sportowych, przedstawień. Okazją do takich
spotkań mogą być ważniejsze wydarzenia w skali osiedla, miasta, kraju, Dzień Matki, Dzień
Kobiet itp. Spotkania te mają niewątpliwy walor wychowawczy, ponieważ – oprócz
ujawnienia zdolności i umiejętności uczniów – pozwalają rodzicom wspólnie z uczniami i
wychowawcą klasy przeżyć osobliwe uroki życia klasy.

Nauczyciel może również zorganizować spotkanie z ekspertem (pedagog szkolny, pracownik
naukowy lub lekarz). Każdy z nich występuje w roli eksperta, udzielając pomocy w sprawach
wykraczających poza kompetencje zawodowe wychowawcy klasy.
Do spraw tych należą problemy związane z nieprzystosowaniem społecznym uczniów
i koniecznością dokształcania pedagogicznego rodziców. W związku z tym przybierają na ogół
postać spotkań dotyczących trudności wychowawczych i spotkań poświęconych pedagogizacji
rodziców:

•

spotkania dotyczące trudności wychowawczych – biorą w nich udział rodzice głównie

uczniów

„trudnych”.

Stają

się

one

ź

ródłem

cennych

informacji

o problemach

wychowawczych, które nurtują rodziców. Rodzic nabiera przekonania, że sytuacja
wychowawcza jego dziecka nie jest zjawiskiem odosobnionym, gdyż wiele rodzin boryka się z
tego typu problemami. Staje się to czynnikiem mobilizującym dla dalszych wysiłków na rzecz
swego dziecka. Po wypowiedziach rodziców ekspert podsumowuje je. Przypomina niektóre
opinie i oceny, dzieli się własnym punktem widzenia i stawia problemy otwarte, wymagające
dalszych przemyśleń i skutecznych sposobów przezwyciężenia napotkanych trudności
wychowawczych.

•

spotkania poświęcone pedagogizacji rodziców – odbywają się głównie w ramach spotkań

ogólnoszkolnych, niekiedy mogą być organizowane dla rodziców uczniów pierwszej klasy. W
spotkaniach takich zaproszony ekspert wygłasza odczyt lub wykład, a następnie
ustosunkowuje się wobec zadawanych pytań przez rodziców i wychowawcę klasy.
Przedmiotem prelekcji są tematy, którymi zainteresowani są szczególnie rodzice.

Uzupełnieniem i wzbogaceniem spotkań zbiorowych są różne formy spotkań
indywidualnych. Najbardziej znane to: konsultacje pedagogiczne, wizyty domowe,
porozumiewanie się korespondencyjnie, rozmowy telefoniczne.

•

konsultacje pedagogiczne stanowią wspólne poszukiwanie przez wychowawcę i rodziców

trudnych sytuacji, jakie zdarzają się w procesie wychowania i uczenia się. Starają się
wspólnymi siłami rozwiązać nurtujący ich problem.
Wychowawca klasy odgrywa najczęściej rolę wiodącą ze względu na lepsze przygotowanie
pedagogiczne i bezstronną znajomość ucznia. Posiada większe praktyczne doświadczenie w
zakresie wychowania i uczenia się. W gestii nauczyciela leży odpowiednie przygotowanie
konsultacji polegające zwłaszcza na przełamaniu niechęci rodziców, którzy rzadko zgłaszają
się z własnej inicjatywy, oraz na właściwym nastawieniu samego ucznia wobec
zaplanowanych konsultacji. Wychowawca klasy musi również bliżej zapoznać się z danym
uczniem, jego postępami w nauce, danymi biograficznymi, kartą zdrowia. Niejednokrotnie
rozmawia z innymi nauczycielami na jego temat i poddaje go obserwacji.
Rozpoczęcie konsultacji wraz z określeniem tematu wymaga od wychowawcy taktu i rozwagi,
aby nie dać odczuć rodzicom swej wyższości i podkreślić dodatnie strony ucznia. Na początku
powinien zająć się trudnościami w nauce, następnie zaburzeniami w zachowaniu. Omawianie z

Możliwości i zadania nauczyciela w zakresie podnoszenia kultury pedagogicznej rodziców

3

rodzicami trudności uczniów ma na celu uzyskanie informacji o tym, jak widzą oni swoje
dziecko i jakimi darzą go uczuciami. Następnie nauczyciel stara się poznać przyczyny
trudności w nauce lub zachowaniu, omawiając przejawy tych trudności. Rodzice nierzadko
sami wskazują na źródło sprawianych przez dziecko trudności. Bardziej skomplikowane od
ustalenia przyczyn jest poszukiwanie możliwości przezwyciężenia trudności. Nauczyciel
powinien tak pokierować rozmową, aby rodzice sami mogli znaleźć pewne środki zaradcze.
Nie powinien udzielać bezpośrednich rad i wskazówek w formie pouczeń, ale starać się je
zasugerować.
Podsumowanie konsultacji pedagogicznych ma na celu uświadomienie sobie konieczności
systematycznej pracy wychowawczej z uczniem i okazanie rodzicom zaufania w tym zakresie.
Rodzice nierzadko potrzebują bardziej moralnego wsparcia i zrozumienia przez wychowawcę,
niż rad i wskazówek.

•

wizyty domowe – składane przez wychowawcę umożliwiają mu bliższe i bezpośrednie

poznanie warunków domowych ucznia, jak również nawiązanie osobistego kontaktu
z członkami rodziny. Należy wcześniej uprzedzić o terminie i celu wizyty, aby nie dopuścić do
niewłaściwego nastawienia rodziców i uczniów.

•

kontakty korespondencyjne – polegają na pisemnym porozumiewaniu się w sprawach

pilnych z pedagogicznego punktu widzenia. Umożliwiają załatwienie wielu spraw bez
konieczności nawiązywania kontaktów bezpośrednich. Wymianie korespondencyjnej służą:
dzienniczek ucznia, listy do rodziców, pisemne relacje o wynikach w zachowaniu i nauce
ucznia.

o

dzienniczek ucznia – służy informowaniu rodziców o otrzymanych przez dziecko ocenach

szkolnych.

o

listy do rodziców – stanowią rzadko stosowaną formę kontaktów między nauczycielem i

rodzicami. Niekiedy są koniecznością, gdy nauczyciel nie może nawiązać kontaktów
bezpośrednich. Istnieją dwa rodzaje listów: otwarte o tematyce wychowawczej i listy
przeznaczone dla rodziców poszczególnych uczniów.

listy otwarte o tematyce wychowawczej – mają na celu pedagogizację rodziców, mogą to

być krótkie fragmenty z czasopism i książek o tematyce psychologiczno-pedagogicznej lub
specjalnie przygotowane przez wychowawcę teksty, uwzględniające zainteresowania rodziców
i potrzeby uczniów. Niekiedy są zapowiedzią spotkania rodziców w szkole.

listy przeznaczone dla rodziców poszczególnych uczniów – wysyłane są do rodziców, z

którymi bezpośredni kontakt jest niemożliwy lub utrudniony. Głównym ich celem jest
zjednanie ich dla współpracy ze szkołą. Utrzymane są w tonie serdecznym. W listach tych
można przekazać również rodzicom specjalne podziękowania za ich wkład w wychowanie
swych dzieci i dotychczasową współpracę na rzecz klasy.

o

pisemne relacje o wynikach w nauce i zachowaniu ucznia – polegają na pisemnym

przygotowaniu kartek z ocenami z poszczególnych przedmiotów nauczania i oceną ze
sprawowania. Nauczyciel może również przekazać uwagi ogólne, jak np. zdolności ucznia,
jego zasługi dla klasy z racji pełnionej funkcji.
Pewne znaczenie wychowawcze ma możliwość ustosunkowania się rodziców do podanych
ocen i uwag, poprzez odpowiednie ich skomentowanie, podzielenie się własnymi
spostrzeżeniami na temat swego dziecka i wysunięcie pewnych sugestii pod adresem szkoły.
rozmowy telefoniczne – mogą być dwojakiego rodzaju. Są to rozmowy mające na celu
okolicznościową wymianę informacji o uczniu, np. wypadek losowy, postępy i niepowodzenia
w nauce, pewne sposoby zachowania godne uznania lub dezaprobaty; ważniejsze wydarzenia
w życiu klasowym, zwrócenie uwagi na ciekawy artykuł, książkę, audycję telewizyjną lub
radiową o tematyce wychowawczej lub służące udzielaniu porad w sprawach wychowawczych
(są rzadziej stosowane).