A

n

ar

u

k

 

c

h

ł

o

p

i

e

c

 

z

 

G

r

e

n

l

an

d

i

i

 

C

z

e

s ł

a w

 

C

e

n

t

k

i

e

w

i

c

z

 

$#gui

d{

F

D

1216

1E

-

D

C

10-

4A

7A

-

9F

F

C

-

13D

B

9

C

27A

C

C

6}

#$

 

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

2 

Wśród 

gromady 

dzi e

ci  

eski moski ch,  

baw

i ących 

si ę 

mi ędzy 

n

ami ot ami

 

na 

brzegu 

morza,  

rej  

w odzi ł  

Anaruk.  

Sł uchal i  

go 

ni e 

t yl ko 

rów i eśni cy,  

al e 

i

 

st arsi   chł opcy.   N aw et   psy  chęt ni e  poddaw ał y  si ę  j ego  rozkazom.  

Anaruk 

mi ał  

dw ana

ści e 

l at  

— 

był

 

j edna

k 

t ak 

si l ny,  

zręczny

 

i  

odw ażny,  

że  oj ci ec  j ego,   T

ugt o,

  częst o  zabi erał   syna  ze  sobą  na  pol ow ani e.  

Anaruk  był   z  t ego  ni ezmi erni e  dumny.  

Zaprzyj aźni ł em 

si ę 

z

 

ni m 

bardzo 

prędko.

 

Pozw ol i ł em 

mu 

obej

rzeć 

moj ą 

broń 

i  

podarow ał em 

nóż 

st al ow y,  

kt óry 

w

zbudzi ł  

w  

ni m 

zach

w yt .  

N ast ępnego

 

dni a 

Anaruk 

przyprow adzi ł  

ze 

sobą 

sw eg

o 

brat a,  

pi ęci ol et ni ego 

N ukuna,  

żeby

 

i  

on 

obej rzał  

t e 

cuda.  

Musi ał em 

w szyst ko 

pokazyw ać 

j eszcze 

raz 

i  

obj aśni ać,

 

co  do  czego  sł uży.  

Ze  zdumi eni em  dot ykal i   mi ęci ut ki ego,   w eł ni anego  sw et ra.  

—  Jak  w ygl ąda  zw i erzę,   kt óre  ma  t aki e  f ut ro?  —  zapyt ał   Anaruk 

Z 

t rudem 

w yt ł umaczył em 

mu,  

j ak 

si ę 

r

obi  

mat eri ał .  

N i e 

pr

zypuszczał ,  

że 

można 

nosi ć 

ubrani e 

z 

czegoś 

i nnego 

ni ż 

skóra.  

Kazał  

obracać 

si ę

 

N ukunow i  

na 

w szyst ki e 

st rony 

i  

pokazyw ał  

mi ,  

j ak 

uszyt e 

są 

j ego 

spodni e 

z 

f ut ra 

bi ał ego 

ni edź

w i edzi a,  

bl uza 

ze 

s

kóry 

f oki  

i  

but y

 

z

 

mi ękki ej  

skóry

 

mł odego  rena.  

T

ak 

ubi era 

si ę 

Eski

mos 

w  

l eci e.  

Al e 

l at o 

t rw a 

t ut aj  

t yl ko 

t rzy 

mi esi ące 

i  

j est  

zal edw i e 

t ak 

ci e

pł e,  

j ak 

nasza 

w czes

na 

w i osna.  

Jesi eni  

n

i e 

ma 

w ł aści w i e

 

w cal e 

— 

od 

razu 

zj aw i aj ą 

si ę 

zi mne

 

w i at ry,  

śni eżyce 

i

 

w i el ki e 

mrozy,  

dochodzące  do  pi ęćdzi esi ęci u  st opni .   I

  t a

k  bez  przerw y  przez  dł ugi e  mi esi ące.  

Wt edy 

mi eszkańcy 

G renl andi i ,  

a 

j est

 

i ch 

ki l kadzi esi ąt  

t ysi ęcy 

na

 

w ybrzeżach 

t ej  

naj w i ększej  

w yspy 

św i

at a,  

chodzą 

ot ul eni  

w  

f ut ra.  

Ledw i

e

 

nosy 

w i dać.  

N aw et  

ni emow l ęt a 

zaw i j a 

si ę 

w  

skóry.  

Mat ki  

ni e 

noszą 

dzi eci  

na

 

rękach,  

l ecz 

w  

dużej  

Ki eszeni ,  

naszyt ej  

w  

ubrani u 

na 

pl ecach.  

W 

t en 

sposób 

maj ą  sw obodne  obi e  ręce  do  pracy.   A  pracy  ni e  brak  kobi eci e  eski moski ej .  

G renl andi a 

l i czy 

pon

ad 

dw a 

mi l i ony 

ki l o

met rów  

kw adrat ow ych,  

a 

w i ęc

 

j est  

praw i e 

si edem 

r

azy 

w i ększa 

od 

cał ej

 

Pol ski .  

G dyby 

pół no

cny 

skraj  

w yspy

 

umi eści ć 

w  

Szczeci n

i e,  

poł udni ow y 

krani

ec 

si ęgnął by 

dal e

ko 

w  

gł ąb 

pust yni  

Sahary 

w  

Af ryce.  

Praw i e 

cał a 

G renl andi a 

skut a 

j est  

l odem.  

W 

samym 

środku

 

w yspy 

grubość 

l odow ej  

pokryw y 

dochodzi  

do 

t rzech 

ki l omet

rów  

i  

nat ural ni e 

ni gdy  ni e  t aj e.  

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

3 

Śni egi  

t opni ej ą 

t yl ko 

na 

poł udni ow o- zachodni ch 

brzegach 

i  

t am 

na

 

pol et kach 

zi emi  

w yrast aj ą 

t raw y 

i  

mchy,  

a 

w śród 

ni ch 

mał e,  

al e 

barw ne

 

kw i at ki .  

Lat o 

j est  

t ak 

krót ki e,  

że 

ni ekt óre 

rośl i ny 

ni e 

zdążą 

w  

ci ągu 

j ego 

t rw ani a

 

przekw i t nąć 

i  

ow o

cow ać.  

Zaczynaj ą 

kw i t nąć 

j ednego 

l a

t a,  

zi muj ą 

pod

 

śni egi em  i   ow oce  maj ą  dopi ero  na  nast ępną  w i osnę.  

Podczas 

l at a 

rodzi na 

Anaruka 

mi eszka 

na 

brzegu 

morza 

w  

nami ot ach

 

zrobi onych  ze  skór  f ok  i   renów .   O bok  st oj ą  nami ot y  i ch  krew nych  i   przyj aci ół .  

N aj t rudni ej  

j est  

zd

obyć 

drew no 

na 

p

al e 

do 

nami ot ów .  

Lasów  

na

 

G renl andi i  

ni e 

ma 

— 

czasami  

zdarzaj ą 

si ę 

t yl ko 

ni ski e 

krzaki .  

Wi ększe 

kaw ał ki  

drew na 

można 

w ył ow i ć 

j edyni e. . .  

z 

morza.  

Fal e 

mo

rski e 

rokroczni e

 

w yrzucaj ą 

t u 

na 

brzeg 

szcząt ki  

rozbi t ych 

st at ków  

l ub 

kł ody 

drzew ,  

przyni esi one  przez  prądy  morski e  z  dal eki ch  brzegów   Syberi i .  

D rzew o 

t o 

skarb 

pr

aw dzi w y:  

można 

zeń

 

zrobi ć 

pal  

do 

nami

ot u,  

części  

do 

sań 

l ub 

szki el et  

kaj aka,  

al e 

l udzi e 

D

al eki ej  

Pół nocy 

umi ej ą 

sobi e 

j akoś

 

poradzi ć  i   bez  drzew a:   skóry  nami ot u  rozpi naj ą  na  żebrach  w i el orybów .  

N ami ot  

t aki  

w cal e 

n

i e 

j est  

szczel ny 

— 

d

eszcz 

przedost aj e 

si ę;  

do 

środ-

ka.  

Anaruk 

ni e 

mart w i ł  

si ę 

j ednak,  

że 

w oda 

kapi e 

mu 

na 

gł ow ę,  

dzi w i ł  

si

ę

 

naw et  

bardzo,  

że 

m

y 

w  

Europi e 

naw et

 

w  

l eci e 

mi eszkamy

 

w  

kami en

nych

 

domach.  

G dy 

pokazał em 

mu 

f ot ograf i ę 

ul i c 

Warszaw y,  

śmi a

ł  

si ę 

począt kow o,

 

późni ej   zapyt ał   z  ni edow i erzani em:  

— 

C hyba 

żart uj esz!

 

C i  

w szyscy 

l udzi e

 

ni e 

mogą 

przeci eż

 

mi eszkać 

razem  —  skąd  w zi ęl i by  t yl e  mi ęsa  do  j edzeni a? 

T

ł umaczył em

 

mu,  

j

ak 

mogł em,  

al e 

ni e

 

w i em,  

czy 

udał o

 

mi  

si ę 

go

 

przekonać.  

Zdobyci e 

pożyw i eni a 

t o 

spraw a 

życi a 

i  

śmi erci  

dl a 

mi

eszkańców  

G renl andi i .  

Pol ow ani e 

na 

zw i erzęt a 

morski e,  

t ak 

j ak 

t o 

robi ą 

Eski mosi  

w  

dal eki ch 

zakąt kach 

G renl andi i ,  

ni e 

j est  

rzeczą 

ł at w ą 

ani  

bezpi eczną.  

Lat em

 

w ypł yw aj ą 

na 

morze 

w  

kaj akach.  

N i c 

a 

ni c 

ni epodobnych 

do 

naszych.  

Szki el et  

buduj e 

s

i ę 

przew ażni e 

z

 

żeber 

zw i erzęcyc

h 

pow i ąza

nych

 

rzemi eni ami ;  

obci ąga 

si ę 

go 

skórami ,  

po

zszyw anymi  

j ak 

moż

na 

naj szczel ni ej .  

O t w ór,  

w  

kt órym 

s

i edzi  

myśl i w y,  

j est  

bardzo 

ści śl e 

dopa

sow any 

do 

j ego

 

w ymi arów .  

Jeśl i  

ł ódka 

przedzi uraw i  

si ę 

w  

czasi e 

pol o

w ani a,  

myśl i w y 

ni e 

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

4 

może  w ydost ać  si ę  z  ni ej   i   t oni e.  

N a 

w ypraw ę 

Eski mo

s 

ubi era 

si ę- w  

specj a

l ny 

skórzany 

kaf t an,

 

zw i ązany 

w okół  

kost ek 

na 

ręk

ach,  

pod 

brodą 

i  

do

okoł a 

ot w oru 

kaj aka.  

W 

t en 

sposób 

t w orzy 

on 

z 

myśl i w y

m 

j edną 

w odoszczel

ną 

cał ość.  

Każdy 

uc

zy 

si ę 

t u 

pol ow ać

 

z 

kaj aka 

j uż 

od 

mał ego 

dzi ecka.  

G dy 

t yl ko 

umi e 

dobrze 

chodzi ć,  

dost aj e 

sw ój  

pi erw szy 

kaj ak;  

pot em,  

w  

mi arę 

j ak 

podrast a,  

coraz 

t o 

w i ększy,  

aż 

w reszci

e

 

chł opak  sam  musi   sobi e  zrobi ć  ł ódkę  na  sw oj ą  mi arę.  

Przerazi ł em 

si ę 

ogromni e,  

gdy 

zobaczył em 

ki edyś 

z 

brzegu,  

że 

kaj ak

 

Anaruka 

przew róci ł

 

si ę 

do 

góry

 

dnem

.  

Już 

chci ał em 

pos

pi eszyć 

mu 

na 

pomoc,  

gdy 

rapt em 

roześmi ana 

t w arz 

chł opca 

ukazał a 

si ę 

nad 

w odą 

i  

p

o

 

chw i l i   ł ódka  pł ynęł a  normal ni e.  

Przypomni ał em 

sobi e 

w t edy,  

że 

myśl i w i  

l ubi ą 

popi syw ać 

si ę 

sw oj ą

 

zręczności ą,  

kt óra 

ni erzadko 

rat uj e 

i m

 

życi e.  

N i eraz 

burz

a 

spot ka 

i ch 

na

 

morzu,  

a 

f al a 

w yw róci  

kaj ak,  

w t edy 

j ednym 

si l nym 

ruchem 

w i osł a 

l u

b

 

rami eni a 

umi ej ą 

prz

yw róci ć 

go 

do 

zw ykł

ej  

pozycj i .  

Zdarza 

si

ę 

j ednak,  

że 

p

o

 

dł uższej  

w al ce 

z 

f al ami ,  

gdy 

si ł y 

myśl i w ego 

w yczerpi ą 

si ę,  

gi ni e 

w  

l odow at ej  

w odzi e.  

T

ugt o 

umi ał  

przekozi oł kow ać 

z 

kaj aki em

 

ki l kanaści e 

razy 

i

 

n

i c 

mu 

si ę

 

ni gdy  zł ego  ni e  st ał o.  

Razu 

pew nego,  

w cze

snym 

ranki em,  

gdy 

morze 

był o 

zupeł ni e 

spokoj ne,  

w ybral i śmy 

si ę 

sze

ści oma 

kaj akami  

n

a 

pol ow ani e.  

Każdy

 

z 

nas 

za

brał  

harpun,  

dzi dy 

i  

st rz

ał y.  

Musi ał em 

w i osł

ow ać 

z 

cał ych 

si ł ,  

ż

eby 

nadążyć 

za 

moi mi   t ow arzyszami .  

Zat rzymal i śmy 

si ę 

mi ędzy 

skal i st ymi  

w ysepkami ,  

częst o 

podobno

 

odw i edzanymi  

przez 

f oki .  

N a 

razi e 

ni e 

mogł em 

dost rzec 

ani  

j ednej ,  

j ednak

 

T

ugt o 

kazał  

nam 

si e

dzi eć 

w  

kaj akach 

zupeł ni e 

bez 

ruchu,  

żeby 

ni e 

spł oszyć

 

zw i erzyny.  

D ł ugo 

t ak 

czekal i śmy 

i  

myśl ał em,  

że 

j uż 

ni c 

ni e 

będzi e 

z

 

pol ow ani a,  

aż 

t u 

na

gl e,  

w  

odl egł ości  

ki l

kudzi esi ęci u 

met rów ,  

na 

pow i erzchni

 

morza  ukazał a  si ę  mał a,   okrągł a  gł ow a  z  dł ugi mi   w ąsami .  

Kaj aki  

Eski mosów  

bez 

pl usku 

ruszył y 

w  

t ym 

ki erunku.  

Zost ał em 

na

 

mi ej scu,  

bo 

w i edzi ał

em 

z 

góry,  

że

 

ni e 

b

ędę 

umi ał  

w i osł ow a

ć 

t ak 

ci cho,  

j a

k

 

oni .  

Podej rzl i w a 

f oka 

sch

ow ał a 

si ę 

pod 

w odą,

 

zani m 

moi  

t ow arzys

ze 

zdoł al i

 

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

5 

do 

ni ej  

podpł ynąć,  

i  

znów  

musi el i śmy 

dł ugo 

czekać 

w  

ci sz

y,  

w st rzymuj ąc

 

oddech.  

D opi ero 

za 

t rzeci m 

razem 

myśl i w ym 

ud

ał o 

si ę 

podpł ynąć 

d

o 

f oki  

na 

odl egł ość 

rzut u 

harpunem.  

Foka 

t raf i ona 

zni kł a 

w  

morzu,  

al e 

w  

t ym 

mi ej scu

 

na 

pow i erzchni  

w ody 

ut rzymyw ał  

si ę 

pęcherz 

skórzany 

napeł ni ony

 

pow i et rzem  i   przyw i ązany  rzemi eni em  do  harpuna.  

Jest   t o  bardzo  dow ci

pne  urządzeni e:   w   t e

n  sposób  Eski mos  w

i dzi ,   gdzi e 

zat onął   j ego  ł up,   a  j eśl i   naw et   chybi   cel u  —  może  zaw sze  w ył ow i ć  sw ą  broń.  

O st rze 

harpuna 

zrobi one 

j est  

z 

t w ardej  

kości  

i  

osadzone 

na 

drew ni anej

 

rękoj eści .  

B yw aj ą 

t akże 

harpuny 

i nnego 

rodzaj u:  

po 

w bi ci u 

ost rza 

w  

ci ał

o

 

zw i erzęci a  drzew ce  odł ącza  si ę  i   pozost aj e  w   ręku  myśl i w ego.  

Pod 

koni ec 

dni a 

up

ol ow al i śmy 

pi ęć 

w i el ki ch,  

t ł ust ych 

f ok.  

Z 

zai nt e-

resow ani em 

ogl ądał em 

t e 

zw i erzęt a,  

kt

óre 

dost arczaj ą 

Esk

i mosom 

mi ęsa,

 

t ł uszczu 

i  

skór.  

D w umet row e 

praw i e,  

w al cow at e 

i ch 

ci ał a 

zakończone 

był y

 

dw i ema 

przedni mi  

pł et w ami  

i  

j edną 

t y

l ną.  

Lśni ąca,  

ci emn

oszara 

si erść 

o

 

krót ki m,  

dość 

szt y

w nym 

w ł osi e 

w  

ni

czym 

ni e 

przypomi

nał a 

puszyst ego,

 

czarnego  f ut ra,   j aki e  chęt ni e  noszą  kobi et y  u  nas.  

C ał a  osada  w ybi egł a

  na  brzeg

  na  nasze

  s

pot kani e.   Ludzi e  krz

yczel i ,   psy 

szczekał y  —  w szyscy  ci eszyl i   si ę  na  myśl   o  uczci e.  

Wyci ągnęl i śmy 

na 

b

rzeg 

upol ow ane 

f oki

.  

Za 

pomocą 

dł ugi c

h 

noży 

— 

żaden 

myśl i w y 

ni gdzi e 

ni e 

rusza 

si ę 

bez 

t aki ego 

noża 

— 

zabral i śmy 

si ę 

d

o

 

ści ągani a 

skór 

i  

ćw i

art ow ani a 

mi ęsa 

Eski mosi  

ki l koma 

zręcznymi  

ruchami

 

odci nal i  

skórę,  

kt órą

 

oddaw al i  

kobi et om,  

i  

szybko 

dzi el i l i  

zdob

ycz.  

G romadka

 

dzi eci  

ot oczył a 

i ch 

ze 

w szyst ki ch 

st ron,  

w i edzi ał y 

one 

doskonal e,  

że 

dost aną 

ul ubi ony 

przysmak 

— 

del i kat ny,  

o 

sł odk

aw ym 

smaku 

t ł uszcz 

znaj duj ący 

si ę 

t uż  pod  skórą.  

Zrobi ł o 

si ę 

st raszne

 

zami eszani e 

i  

hał a

s.  

Każdy 

chci ał  

sch

w yt ać 

j ak

 

naj w i ęcej .  

Wszyst ko 

j ednak 

odbyw ał o 

si ę

 

na 

w esoł o,  

ze

 

śmi e

chem 

i  

ża

rt ami ,

 

bo 

dzi eci  

eski moski e,  

t ak 

samo 

zreszt ą 

j ak 

i  

i ch 

rodzi ce,  

ni e 

kł ócą 

si ę 

ni gd

y

 

ani   ni e  bi j ą.  

W 

razi e 

sprzeczki  

Eski mosi  

st aj ą 

naprzeci w ko 

si ebi e 

przed 

cał ą 

l ud-

ności ą 

osady 

i  

j eden 

na 

drugi ego 

ukł adaj ą 

zł ośl i w e 

pi osenki .  

Wszyscy 

si

ę

 

śmi ej ą 

i  

ci eszą 

z

 

ud

anych 

żart ów ,  

a 

zw y

ci ęzcą 

zost aj e 

t en,  

k

t órego 

pi osenki

 

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

6 

są 

dow ci pni ej sze.  

O śmi eszony 

przeci w ni k 

ni e 

zaczni e 

na 

pe

w no 

t ak 

prędko 

now ej   kł ót ni .  

O pow i adano 

mi  

zabaw ną 

hi st oryj kę 

o 

dw óch 

podróżni kach,  

kt órzy

 

zami eszkal i  

w śród 

Eski mosów .  

Pew nego 

razu 

naradzaj ąc 

si ę 

nad 

dal sz

ą

 

podróżą 

w padl i  

w  

t aki  

zapał ,  

że 

przekrzyki w al i  

j eden 

drugi ego.  

Eski mosi ,  

usł yszaw szy 

podni esi one 

gł osy,  

zbi egl i  

si ę 

cał ą 

gromadą,  

prosząc,  

żeby 

si ę 

podróżni cy 

prędzej  

pogodzi l i .  

U spokoi l i  

si

ę 

dopi ero,  

gdy 

i m 

w y

t ł umaczono,  

że

 

t o  był a  t yl ko  przyj aci el ska  pogaw ędka.  

Zł odzi ej st w o 

j est  

t u 

rów ni eż 

ni e 

znane.  

Tugt o 

ni e 

mógł  

w  

żad

en 

sposób 

zrozumi eć,  

gdy 

pyt

ał em,  

czemu 

ni e 

z

amyka 

sw ych 

rzecz

y.  

„ Mogą 

ci  

j e

 

przeci eż 

ukraść"  

— 

chci ał em 

pow i edzi eć,  

al e 

w  

j ęzyku 

eski

moski m 

ni e 

ma 

sł ow a 

„ kraść" .  

N i kt  

ni e 

chow a 

skór,  

j edzeni a,  

ni kt  

ni e 

zamyka 

nami ot u,  

bo 

i  

po 

co? 

Każdemu 

w o

l no 

pożyczyć 

sobi e 

t

en 

przedmi ot ,  

j a

ki ego 

mu 

pot rzeba,

 

naw et  

w  

czasi e 

ni e

obecności  

w ł aści ci el a.  

N i gdy 

si ę 

j ednak

 

ni e 

zdarza,  

ab

y

 

w ypożyczona  rzecz  ni e  zost ał a  oddana  w   j ak  naj l epszym  porządku.  

T

a 

uf ność

 

i  

gości n

ność 

są,  

ni est et y,  

w i el okrot ni e 

nadużyw ane 

przez

 

kupców  

i  

handl arzy,  

kt órzy 

przypł yw aj ą 

t u 

na 

st at kach 

ni egodzi w i e 

w ykorzyst uj ąc  nai w nych  i   ł at w ow i ernych  Eski mosów .  

Wi el e 

i nnych 

zal et  

odkrył em 

w  

t ych 

l udzi ach 

w  

czasi e 

mego 

pobyt u 

na

 

D al eki ej  

Pół nocy:  

są

 

bardzo 

skromni ,  

ni

e 

przechw al aj ą 

si ę,  

ni e 

kł ami ą 

i  

ni

e

 

obmaw i aj ą 

w zaj emni e.  

G dy 

myśl i w y 

upol uj e 

zw i erzę 

— 

częst o 

naw et  

z

 

narażeni em 

życi a,  

ni e 

opow i ada 

w szyst ki m 

naokoł o,  

j aki  

t o 

z 

ni ego 

zuch,  

al e 

mów i  

skromni e,  

że

 

mu 

si ę 

udał o,  

i

 

zaprasza 

w szyst ki

ch 

do 

podzi ał u

 

zdobyczy.  

Zmarzni ęt y 

i  

gł odny 

w ędrow i ec,  

kt óry 

za

w i t a 

do 

osady,  

będzi

e 

przyj ęt y 

j ak 

naj l epszy 

przyj a

ci el ,  

dost ani e 

zaw sz

e 

naj smaczni ej sze 

kęsy 

j edzeni a 

i

 

naj l epsze  mi ej sce  do  spani a.  

C zasami  

zdarzyć 

si ę 

j ednak 

może,  

że

 

myśl i w y 

popeł ni  

j

aki ś 

czyn 

krzyw dzący 

i nnych.  

Wt edy 

zbi era 

si ę 

n

a 

sąd 

cał a 

osada 

i  

w i now aj ca 

musi

 

przyznać 

si ę 

do 

w

szyst ki ego.  

T

o

 

sa

mo 

j est  

j uż 

dost a

t eczną 

karą.  

W

 

przyszł ości   będzi e  si ę  z  pew ności ą  w yst rzegał   podobnego  post ępow ani a.  

B yw aj ą 

j ednak 

t aki e

 

w ypadki ,  

co 

praw d

a 

bardzo 

rzadko,  

że

 

kt oś 

po-

st ępow ani em 

sw oi m 

oburzy 

cał ą 

osadę.

 

Wt edy 

zbi eraj ą 

si ę

 

w szyscy 

i  

każ

ą

 

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

7 

w i now aj cy 

odj echać.  

Si ada 

on 

do 

kaj aka,  

zabi era 

broń,  

t rochę 

żyw ności  

i

 

pł yni e 

„ dokąd 

go 

oczy 

poni osą" .  

Jeżel i  

dot rze 

do 

i nnej  

osady,  

przyj muj ą 

go 

t am 

gości nni e.  

Może

 

zami eszkać 

w  

ni ej

 

n

a 

st ał e,  

pod 

w arunki

em,  

oczyw i ści e,  

że 

ni e 

popeł ni  

znów

 

j aki ej ś 

ni egodzi w oś

ci .  

Przew ażni e 

j edn

ak 

kara 

t a 

j est

 

zupeł ni e  w yst arczaj ąca.  

W 

l eci e 

Eski mosi  

p

ol uj ą 

t akże 

na 

dzi ki

e 

reny.  

Po 

raz

 

pi er

w szy 

zoba-

czył em,  

j ak 

ol brzymi m 

st adem 

przepł yw ał y 

j ezi orko.  

Ponad 

w

odą 

w i dać 

był o 

t yl ko  ł by  i   l as  ogromnych,   krzaczast ych  rogów .  

N a 

brzegu 

przyst anęł y 

na 

chw i l ę,  

ot rząsa

j ąc 

si ę 

z 

w ody.  

Są 

o

ne 

bardzo

 

podobne 

do 

naszych

 

j el eni ,  

znaczni e 

j ed

nak 

w i ększe,  

o 

grub

szych 

nogach 

i

 

dużej  

gł ow i e.  

Rogi  

maj ą 

mocni ej sze,  

l ecz 

mni ej  

rozgał ęzi one.  

Si erść 

j asnokaw ow ą  l ub  czasami   brązow ą.  

N a 

zi mę 

si erść 

rena

 

st aj e 

si ę 

praw i e 

bi ał

a 

i  

ni ezw ykl e 

puszys

t a.  

Samce 

zmi eni aj ą 

co 

roku 

rogi .  

N a 

począt ku 

zi my 

t racą 

st are,  

a

 

j uż 

w  

mar

c

u

 

zaczynaj ą  w yrast ać  i m  na  gł ow ach  now e.  

Reny 

żyw i ą 

si ę 

t raw

ą,  

porost ami  

i  

pęda

mi  

karł ow at ej  

w i erz

by.  

W 

zi

mi e

 

umi ej ą 

w ygrzebać 

p

okarm 

mocnymi  

kop

yt ami  

naw et  

spod 

m

et row ej  

w arst w y

 

śni egu.  

Z 

braku 

po

żyw i eni a 

mogą 

dł ug

o 

gł odow ać,  

j eśl i  

m

aj ą 

dost at eczny 

zapas 

t ł uszczu.  

Ze

 

skór 

i ch 

Eski mosi

,  

mi eszkaj ący 

z 

da

l a 

od 

w ybrzeży

 

morski ch,  

robi ą 

na

mi ot y 

i  

ubrani a,  

z

 

kości  

— 

broń,  

ze

 

ś

ci ęgi en 

— 

ni ci ,

 

a

 

mi ęso 

j est  

smacznym 

i  

zdrow ym 

pożyw i eni em,  

choci aż 

ni e 

t ak 

t ł ust ym,  

j ak 

mi ęso  f oki .  

Eski mosi  

pol uj ą 

na 

reny 

za 

pomocą 

ł

uków  

i  

dzi d.  

N i e 

m

oże 

t o 

być

 

j ednak 

t a 

sama 

bro

ń,  

j aki ej  

. używ a 

si ę

 

do 

pol ow ań 

na 

zw i

erzęt a 

morski e.  

Myśl i w i j nyśl ą,  

że 

re

ny 

obrazi ł yby 

si ę 

i

 

uci ekł y 

dal eko 

w  

gł

ąb 

l ądu,  

gdyby

 

zabi j ano  j e  t ą  samą  broni ą,   co  zw i erzęt a  żyj ące  w   w odzi e.  

Pew nego 

dni a 

przyb

i egl i  

do 

nas 

myśl i w i

 

z 

w i adomości ą,  

że

 

o 

parę 

ki -

l omet rów   napot kal i   st ado  renów .  

Wi el ki  

ruch 

zapano

w ał  

w  

osadzi e 

— 

w s

zyscy,  

poczynaj ąc 

o

d 

dzi eci ,  

a 

kończąc 

na 

st arcach,  

rzuci l i  

si ę 

do 

przygot ow ań.  

N a 

szl aku 

zaczęt o 

z 

w i el ki m

 

pośpi echem 

budow ać 

ogrodzeni e 

z 

kami

eni ,  

w yt yczaj ąc 

ni mi  

z 

obu 

st ron 

coś

 

w  

rodzaj u 

drogi  

sz

eroki ej  

na 

począt k

u,  

a 

nast ępni e 

cor

az 

bardzi ej  

si ę

 

zw ężaj ącej .  

N a 

ogrodzeni u 

t ym 

poust aw i ano 

w  

ni ew i el ki ej  

od 

s

i ebi e 

odl egł ości

 

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

8 

okrągł e  kami eni e  w i el kości   gł ow y  l udzki ej .  

Zat rzymał em 

Anaruka,  

kt óry 

na 

w yści

gi  

z 

i nnymi  

chł opc

ami  

znosi ł

 

kami eni e.  

—  C o  t o  w szyst ko  znaczy?  —  zapyt ał em.  

— 

Wi dzi sz,  

renom 

b

ędzi e 

si ę 

zdaw ać,  

że

 

t o 

gł ow y 

l udzi  

zacz

aj onych 

za

 

ogrodzeni em,  

ni e 

b

ędą 

w i ęc 

próbow ał y

 

uskoczyć 

w  

bok 

— 

odpow i edzi ał ,

 

t rochę  zdzi w i ony  moi m  pyt ani em.  

G dy 

w szyst ko 

był o 

j uż 

got ow e,  

kobi et y 

i  

dzi eci  

w yruszył y 

na 

spot kani e

 

st ada.  

Szł y 

w  

mi l cze

ni u,  

żeby 

ni e 

spł osz

yć 

zw i erząt ,  

kt óre 

s

ą 

t ak 

czuj ne,  

że

 

t rzeba  j e  okrążyć  z  dal eka,   zachow uj ąc  si ę  przy  t ym  bardzo  ost rożni e.  

N a 

skraj u 

pasącego 

si ę 

st ada 

st oj ą 

zw ykl e 

w art ow ni cy 

— 

reny,  

kt óre

 

zw racaj ą 

baczną 

uw

agę 

na 

cał ą 

okol i cę.

 

Jeżel i  

t yl ko 

dost rze

gą 

l ub 

usł yszą

 

coś 

podej rzanego,  

a

l armuj ą 

nat ychmi ast  

reszt ę 

st ada,  

kt ó

re 

rzuca 

si ę 

do 

uci eczki .   D ogoni ć  i ch  w t edy  ni e  sposób,   bo  bi egaj ą  bardzo  szybko.  

Anaruk 

kł adł  

si ę 

co 

ki l kanaści e 

met rów  

i  

przył ożyw szy 

ucho 

do 

zi emi ,  

nadsł uchi w ał  

t ęt ent u 

raci c.  

Wreszci e 

z

 

rozradow anej  

j ego 

mi ny 

i  

znaków ,

 

j aki e  daw ał ,   zrozumi el i śmy,   że  zw i erzęt a  są  j uż  bl i sko.  

Po 

chw i l i  

do 

naszyc

h 

uszu 

dobi egł  

dzi w

ny,  

suchy 

t rzask,  

j a

kby 

st ukot  

kaw ał ków  

drew na.  

T

o 

zw i erzęt a,

 

bi egną

c 

w  

ci asnej  

gromad

zi e,  

zderzał y 

si ę

 

rogami .  

C o 

prędzej  

rozdzi el i

l i śmy 

si ę 

na 

dw i e

 

grupy 

— 

musi el i śm

y 

okrążyć 

st ado 

z 

dw óch 

st ron 

i  

w pędzi ć 

j e 

mi ędzy 

kami enne 

ogrodzeni e.  

Szczęśl i w i e 

w i at r 

nam 

sprzyj ał ,

 

a 

pagórki  

i  

w i el ki

e 

kami eni e 

rozrzuc

one 

t u 

i  

ów dzi e 

zasł ani ał y 

nas 

t rochę.  

Wol ni ut ko,  

w  

w i el ki ej  

ci szy,  

podpeł zal i śmy 

do 

st ada,

 

kt óre 

ni e 

podej rzew

aj ąc 

zasadzki  

zat rz

ymał o 

si ę,  

żeby 

po

- skubać 

t rochę

 

mchów .  

N araz,  

na 

dany 

zna

k,  

podni ósł  

si ę 

t aki  

st raszl i w y 

w rzask,  

j

akby 

sf ora 

w i l ków  

ruszył a 

do 

at aku.  

C hł opcy 

pod 

w odzą 

Anaruka 

używ al i ,  

co 

si ę 

zow i e:  

szczekal i   j ak  psy,   w yl i   j ak  w i l ki .  

St ado 

rzuci ł o 

si ę 

d

o 

uci eczki .  

Pędzone

 

ot aczaj ącym 

j e 

do

koł a 

w rza-

ski em,  

w padł o 

mi ęd

zy 

kami enne 

pł ot y 

p

rost o 

na 

myśl i w ych,

 

zaczaj onych 

w  

naj w yższej   części   zagrody.  

W 

ki l kanaści e 

mi nu

t  

pol ow ani e 

był o 

sk

ończone.  

W 

cał ej  

os

adzi e 

za-

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

9 

w rzał a 

praca.  

Myśl i w i  

ści ągal i  

skóry 

z 

zabi t ych 

zw i erząt  

i  

ćw i art ow al i  

mi ęso

.

 

Kobi et y 

przygot ow yw ał y 

zapasy 

na 

zi

mę,  

kraj ąc 

w i el ki e 

poł ci e 

mi ęsa 

na

 

ci enki e,  

dł ugi e 

pasy

,  

i  

zaw i eszał y 

j e

 

na

 

żerdzi ach,  

żeby 

w y

schł o 

dobrze 

na

 

sł ońcu 

i  

w i et rze.  

N i ezadł ugo 

myśl i w i  

ukryj ą 

j e 

pod 

ci ężki mi  

kami eni ami ,  

żeby 

ni e 

padł o 

past w ą 

l i s

ów  

i  

w i l ków .

 

G orzej ,  

j eśl i  

. ni e

dźw i edź 

nat raf i  

na 

kryj ów k

ę

 

—  odrzuci ć  naj ci ęższe  gł azy  t o  dl a  ni ego  f raszka.  

Po 

ukończeni u 

pracy 

zabral i śmy 

si ę 

do 

uczt y.  

N aj w i ększy 

przysmak 

—

 

t o  zupa.  

W 

w i el ki m 

kot l e 

got uj e 

si ę 

przez 

t rzy 

dni  

i  

t rzy 

noce 

kopyt a,  

kości  

i  

czaszki  

renów .  

Koś

ci  

są 

przedt em 

do

kł adni e 

pot ł uczone.  

N i e 

ra

dzi ł bym

 

ni komu 

próbow ać 

t aki ej  

zupy.  

Kopyt a 

są 

ni e 

myt e,  

a 

ni

ekt óre 

kości  

—

 

poobgryzane  j uż  przez  psy.   Al e  Eski mosom  t o  bardzo  smakuj e.  

G dy 

zupa 

był a 

got o

w a,  

chł opcy 

rozbi egl

i  

si ę 

po 

nami ot ach,

 

zw oł uj ąc 

w szyst ki ch 

na 

uczt ę.  

N i edal eko 

ogni ska,  

na 

t raw i e,  

usadow i ono 

si ę 

koł em

.

 

Pośrodku,  

na 

drew

ni anej  

t acy,  

poł ożo

no 

dymi ące 

j eszcze

 

kaw ał ki  

mi ęsa.

 

N aj dzi el ni ej szy  z  myśl i w ych  pi erw szy  dost ał   w i el ką  porcj ę.   Schw yci ł   j ą  zębami  

i  

t uż 

przy 

samych 

w argach 

odci ął  

kęs 

nożem,  

reszt ę 

podaj

ąc 

sąsi adow i .  

T

o 

samo  pow t arzał o  si ę  w i el e,   w i el e  razy,   dopóki   w szyscy  ni e  naj edl i   si ę  do  syt a.  

N i c 

dzi w nego,  

że 

w i

el u 

Eski mosów  

ma 

poci ęt e 

w argi ;  

noże 

i ch 

są 

za-

w sze 

bardzo 

ost re.

 

U l ubi onym 

uroz

mai ceni em 

monot onnego 

zazw yczaj  

j edzeni a 

j est  

mi ęso 

i  

w nęt rzności  

zw i erząt  

w  

st ani e 

l ekko 

nadpsu- t ym,  

o 

smaku 

st arego 

sera.

 

Mi ęso 

t aki e 

przecho

w uj e 

si ę 

w  

ci ągu 

dł u

gi ch 

mi esi ęcy 

w

 

ci emnych,  

zi mnych 

skryt kach,  

t ak 

żeby 

ni e 

dochodzi ł y 

do 

ni ego 

promi eni e 

sł ońca.  

N i e 

bardzo 

smakow

ał y 

mi  

t e 

eski moski

e 

specj ał y,  

al e 

mus

i ał em 

i ch 

ni eraz 

próbow ać,  

żeby 

ni e 

urazi ć 

gospodarzy.  

Wybi eral i  

przeci eż 

dl a 

mni e 

naj t ł ust sze,  

naj w i ększe 

kąski .  

N a 

szczę

ści e 

ni e 

rozchorow a

ł em 

si ę 

po 

t ym

 

poczęst unku 

t ak,  

j ak 

j eden 

ze 

znanych 

podróżni ków ,  

kt óry 

życi em 

przypł aci ł  

t aką 

uczt ę.  

Pew nego

 

razu 

ni e 

chci ał em 

zj

eść 

dużego 

ka

w ał ka 

ci epł ego 

j eszcze

 

szpi ku 

św i eżo 

upol o

w anej  

f oki ,  

t ł umaczą

c,  

że 

u 

nas

 

w  

Pol sce

 

ni e 

bi erzemy 

do

 

ust   surow ego  t ł uszczu,   al e  ni kt   ni e  chci ał   mi   w i erzyć.  

Mi eszkańcy 

G renl andi i  

z 

w i el ki m 

apet yt

em 

zj adaj ą 

surow e 

mi ęso,  

bo 

i  

na  czym  maj ą  j e  got ow ać? 

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

10 

W 

l eci e 

dzi eci  

zbi eraj ą 

i  

suszą 

t raw y,  

mchy 

i  

naw óz 

pt aków  

czy 

renów .

 

W 

zi mi e 

w yt api aj ą

 

l ód 

na 

w odę

 

do

 

pi ci a 

i

 

czasem,  

bardzo 

rzadko,

 

podgot ow uj ą 

t rochę 

mi ęsa 

nad 

pł o

mi eni em 

l ampy.  

L

ampą 

nazyw aj ą 

w ydrążony 

kami eń,  

w  

kt óry 

myśl i w i  

nal ew aj ą 

t ł uszczu 

f

oki ,  

morsa 

l ub

 

w i el oryba 

i  

zanurzaj ą 

w  

ni m 

knot  

zrobi ony 

z 

w ysuszonej  

t raw y.  

Lampa 

daj

e

 

t rochę 

św i at ł a,  

t roch

ę 

ci epł a 

i  

bardzo,  

ba

rdzo 

dużo 

sadzy.  

Al e

 

t ym 

si ę 

ni kt  

ni

e

 

przej muj e.  

Po 

uczci e 

rozpoczęł y

 

si ę 

zabaw y.  

N i m

 

si ę

 

spost rzegł em,  

porw

ano 

mni e 

i

 

zaczęt o 

podrzucać 

do 

góry 

na 

zeszyt ych 

skórach.  

Po 

chw i l i  

uw ol ni ono 

mni e 

i  

zł apano 

j ednego 

z 

myśl i w ych.  

Wt edy 

dopi ero 

mogł em 

si ę 

przypat rzyć,  

j ak

 

śmi eszni e 

w ygl ąda 

c

zł ow i ek 

w yl at uj ący 

w  

pow i et rze 

i  

w ymac

huj ący 

bezradni e

 

rękami  

i  

nogami .

 

U  

nas 

t aka

 

zaba

w a 

nazyw a 

si ę

 

„ żab

ką" .  

N a 

obozach

 

harcerski ch 

baw i l i śmy 

si ę 

częst o 

w  

t en

 

sposób,  

używ aj ąc 

d

o 

t ego 

koców ,  

a

 

ni e 

skór.  

N i gdy 

ni e

 

spodzi ew ał em 

si ę,  

że 

podobną 

zabaw

ę 

spot kam 

pod 

bi egunem  pół nocnym.  

I

nna 

grupa 

Eski mos

ów  

zaprosi ł a 

mni e 

d

o 

zaw odów  

— 

kt o 

d

al ej  

rzuci

 

dużym,  

ci ężki m 

ka

mi eni em,  

a 

j eszcze

 

i nna 

— 

do

 

zabaw y

 

w  

pi ł kę 

noż

ną

.

 

T

rudno 

był oby 

odga

dnąć,  

z 

czego 

zrobi l i  

sobi e 

pi ł kę!  

Po 

pr

ost u. . .  

z 

czaszki  

morsa,   a  t rzeba  j ą  był o  t ak  zręczni e  kopnąć,   żeby  kł ami   upadł a  na  zi emi ę.  

G dy 

pobi egł em 

na

 

brzeg 

morza,  

by 

opł ukać 

ręce 

po 

t e

j  

zabaw i e,  

Anaruk  ni e  mógł   mi   si ę  nadzi w i ć.  

— 

Po 

co 

t y 

t o 

robi

sz? 

— 

pyt ał .  

Wzi ął  

do 

rąk 

moj e 

mydł o,  

obej rzał ,  

pow ąchał   i . . .   zaczął   zaj adać.   Rozśmi eszył o  mni e  t o  w   pi erw szej   chw i l i .  

— 

Z 

czego 

si ę 

śmi ej esz?!  

— 

zaw oł ał .  

— 

Przeci eż 

t o 

bardzo 

smaczne,  

t yl e

 

w   ni m  t ł uszczu!  

Zj adł  

w szyst ko 

i  

na

w et  

ni e 

zachorow ał ,

 

al e 

gdy 

dał em 

mu

 

kaw ał ek 

czekol ady,  

myśl ąc,  

ż

e 

zrobi ę 

chł opcu 

t y

m 

w i el ką 

przyj emno

ść,  

pow ąchał  

j ą

 

t yl ko  i   czym  prędzej   w yrzuci ł .  

— 

T

o 

t ak 

w st ręt ni

e 

pachni e 

— 

pow i edzi ał ,  

skrzyw i ony,  

na 

sw oj e

 

uspraw i edl i w i eni e. . .  

C zasami ,  

dość 

rzad

ko,  

Eski mosi  

kąpi ą

 

si ę 

w  

rzekach 

l ub

 

w  

morzu,  

nat ural ni e 

t yl ko 

w  

l

eci e,  

choci aż 

i  

w t edy

 

w oda 

j est  

bardzo

 

zi

mna.  

Maj ąc 

t ak 

mał o 

sposobności  

d

o 

kąpi el i ,  

żaden 

z

 

ni

ch 

ni e 

umi e 

pł yw ać.

 

Zi mą 

z 

t rude

m

 

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

11 

udaj e 

si ę 

i m 

w yt opi ć 

t yl e 

w ody,  

i l e 

pot rzeba 

do 

pi ci a.  

N i e 

myj ą 

si ę 

w i ęc 

częst o 

ani  

ni e 

pi orą,  

bo 

j a

kże 

prać 

f ut ro? 

B i el

i zny 

ni e 

noszą 

w cal

e.  

N a 

goł e 

ci ał o

 

chęt ni e 

nakł adaj ą 

k

oszul ki  

z 

mi ękki ch 

skórek 

pt aków ,  

obró

conych 

puchem

 

do  w ew nąt rz.  

D o 

pol ow ań 

w  

kaj ak

ach 

Eski mosi  

używ a

j ą 

ubrań 

ze 

skóry 

f o

ki  

gł adko 

w ypraw i onej .  

Zazw yczaj  

noszą 

kaf t an 

or

az 

spodni e 

z 

f oki  

l u

b 

rena,  

si ęgaj ące 

do 

kol an,  

i  

but y 

z 

chol ew ami ,  

skł adaj ące 

si ę 

z 

dw óc

h 

w arst w  

skór:  

zew nęt rznej  

— 

f ocz

ej ,  

i  

w ew nęt rznej

 

— 

z 

f ut ra 

psa

 

l ub

 

król i ka.  

G rubą

 

podeszw ę 

robi ą 

ze 

skóry 

morsa,  

częst o 

w kł adaj ąc 

j eszcze 

do 

but a 

w arst w

ę

 

suchej   t raw y,   kt óra  dobrze  w chł ani a  w i l goć  i   chroni   przed  mrozem.  

Podczas 

si arczyst ych 

mrozów  

do 

ł ow ó

w  

na 

l odzi e 

myśl i w

i  

w kł adaj ą

 

skórę 

bi ał ego 

ni edźw i edzi a,  

kt óra 

mi mo 

l i cznych 

zal et  

ma 

j ednak 

w i el k

ą

 

w adę:  

j est  

bardzo 

ci ężka.  

T

ot eż 

chęt ni e

 

używ aj ą 

t akże 

ubrań 

z 

ci epł ych,  

l ekki ch 

skór 

rena,  

al e 

t e 

zużyw aj ą 

si ę 

bardzo 

szybko,  

a 

ł ami ącą 

si ę 

ł at w

o

 

si erść 

można 

znal eź

ć 

w szędzi e:  

w  

j edze

ni u,  

w  

oczach,  

w

 

u

st ach,  

w  

nosi e.  

Poza 

t ym 

brązow y 

k

ol or 

f ut ra 

zbyt  

j askr

aw o 

odbi j a 

od 

bi el i  

śni egu 

i  

st raszy

 

zw i erzęt a.  

U brań 

t aki ch 

musi

 

mi eć 

Eski mos 

co 

naj mni ej  

dw a,  

j eżel i

 

popł yni e 

kaj aki em,  

a 

przew róci  

go 

f al a,  

ubrani e 

nasi ąka 

w odą 

i  

t rzeba 

j e 

dł ugo 

suszyć.  

Przepocone 

al bo 

przemokni ęt e 

ubrani e 

w i esza 

si ę 

na 

specj al nych

 

ruszt ow ani ach  nad  o

gni ski em  l ub  na  mro

zi e,   bo  w t edy  cał a

  w i

l goć  zamarza  w  

w i el ki e  kryszt ał y  l odu,   a  t e  ł at w o  w ykruszaj ą  si ę  z  f ut ra.  

N aj w i ęcej  

kł opot u 

j est  

zaw sze 

z 

but ami ;  

ost re 

kami eni e 

i  

l ód 

ni szczą 

j e

 

bardzo 

szybko.  

Mat k

a 

Anaruka 

ni eraz 

sk

arżył a 

mi  

si ę,  

że 

ni e

 

może 

nadążyć 

z 

szyci em  obuw i a  dl a  sw ych  synów .  

W 

mi arę 

j ak 

dni  

st a

w ał y 

si ę 

krót sze,  

w  

o

sadzi e 

coraz 

bardzi ej  

spi eszono 

si ę 

z 

robot ą.  

Mężcz

yźni  

zaj ęci  

byl i  

pol o

w ani em 

i  

ryboł ów st

w em,  

a 

kobi et y

 

napraw i ał y 

i  

szył y

 

odzi eż 

zi mow ą 

z

 

grubych,  

ci epł ych

 

skór.  

O d 

i l ości

 

zgromadzonego 

mi ęsa 

i  

ryby 

zal eży,  

czy

 

osada 

ni e 

będzi e 

ci

erpi ał a 

gł odu- w  

zi mi e  i   na  w i osnę.  

N oce 

był y 

j uż 

bardz

o 

chł odne,  

coraz 

w i ę

cej  

f ut er 

musi ał em 

w ci ągać 

na 

sw e 

posł ani e,  

żeby 

ni e 

zamarznąć 

na 

kość 

w  

ni eszczel ny

m 

nami oci e,  

do

 

kt órego  mroźny  w i at r  przedost aw ał   si ę  ze  w szyst ki ch  st ron.  

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

12 

D ni  

t eż 

ni e 

był y 

ci e

pł e 

i  

dreszcz 

mni e 

p

rzej mow ał ,  

gdy 

pat r

zył em,  

j ak

 

Eski mosi   ł ow i ą  ł ososi e,   st oj ąc  godzi nami   po  kol ana  w   l odow at ej   w odzi e.  

N a 

rzece 

zrobi l i  

zag

rodę 

z 

kami eni ,  

dł

ugi mi  

kośćmi  

morsa 

uderzal i  

mocno 

pow i erzchni ę 

w ody,  

pł osząc 

w

 

t en 

sposób 

i  

nag

ani aj ąc 

ryby 

do 

zagrody,   t am  zabi j al i   j e  dzi dami   i   w yrzucal i   na  brzeg.  

Pew nego 

dni a 

mężcz

yźni  

zebral i  

psi e 

zap

rzęgi  

i  

w yruszyl i  

na 

pol ow ani e.  

Kobi et y 

opraw i ał y 

z

ł ow i one 

w  

przerębl i

 

ł ososi e.  

I

nne 

ost rymi  

nożykami  

z

 

kości  

zeskrobyw ał y 

reszt ki  

t ł uszczu 

ze 

skór 

upol ow anych 

j eszcze 

w  

j esi eni  

f ok.  

— 

Żeby 

t yl ko 

naszym 

myśl i w ym 

udał o 

si ę 

zdobyć 

dużo 

mi ęsa 

—

 

w est chnęł a 

j edna.  

— 

N i edł ugo 

st ąd 

od

j edzi emy,  

ni e 

będzi e

 

j uż 

ani  

f ok,

 

ani

 

morsów .  

— 

Sł yszysz? 

— 

Anar

uk 

t rąci ł  

w  

bok

 

sw e

go 

przyj aci el a 

O mi al

i ka.  

— 

C o 

byś 

pow i edzi ał ,  

żeb

yśmy 

sami  

spróbow

al i  

zapol ow ać? 

O mi

al i ka 

ni e 

t rzeba

 

był o  dł ugo  namaw i ać.  

— 

Zabi erz 

t yl ko 

ha

rpun!  

— 

przypomni

ał  

Anaruk,  

przej ęt y

 

sw ą 

rol ą

 

przew odni ka.  

D w aj  

chł opcy 

w ymknęl i  

si ę 

chył ki em 

z 

osady.  

Z 

począt ku 

czul i  

si ę

 

bardzo 

szczęśl i w i .  

Wszyst ko 

baw i ł o 

i ch 

i  

śmi eszył o.  

N i e 

czul i  

mroźnyc

h

 

podmuchów  

w i at ru 

zw i ast uj ącego 

zbl i żani e 

si ę 

burzy,  

ni e

 

sł

yszel i  

t rzasków

 

pękaj ącej  

na 

morz

u 

kry.  

O pow i adal i

 

sobi e,  

j aka 

t o 

bę

dzi e 

radość,  

gdy

 

przyw i ozą 

ze 

sobą 

f okę,  

a 

może 

naw et ,  

kt o 

w i e,  

przyci ągną 

bi ał ego 

ni edźw i edzi a,  

t ak 

ci

ężki ego,  

że 

w szyst k

i e 

psi e 

zaprzęgi  

z 

osady 

ni e 

będą

 

mogł y  go  udźw i gnąć.  

Szl i  

i  

szl i  

rozpraw i aj

ąc.  

Raz 

po 

raz 

zapad

al i  

si ę 

po 

kol ana 

w  

r

ozpadl i ny,  

bo  mł ody  l ód,   kt óry

m  ści ęt y  był   ocean,  

pękał   t u  i   ów dzi e  po

d  i ch  krokami .   Al e

 

na 

próżnt )  

w ypat ryw

al i  

zw i erzyny.  

Ani  

j e

dnej  

f oki  

na 

krze,

 

a

ni  

śl adu 

bi ał ego

 

ni edźw i edzi a.  

Zmęczeni ,  

post anow i l i  

zaw róci ć.  

O mi al i k 

pi erw szy 

spost rzegł  

mał e 

st adko 

w t ul on

ych 

w  

śni eg 

pardw

 

i

 

co 

si ł  

pobi egł

 

w  

i ch

 

st ronę.  

Anaruk

 

pozost ał   sam.  

N agl e 

usł yszał  

j aki ś

 

bul got  

— 

chl up,  

c

hl up.  

T

aki  

w ł aśni e 

dźw i ęk 

w y-

daw ał a 

f oka 

podpł yw aj ąca 

do 

ot w oru 

oddechow ego,  

żeby 

zaczerpnąć 

pow i et rza.  

C hł opak 

ści snął  

mocno 

harpun 

w  

dł oni ,  

podpeł znął  

do 

ot w oru 

i

 

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

13 

zaj rzał  

ost rożni e 

do 

środka.  

N i c,  

ci emna,  

l śni ąca 

gł ębi a.  

C hl up,  

chl up 

—

 

usł yszał  

znow u 

po 

chw i l i .  

Wbi ł  

harpun 

na 

ośl ep 

w  

w o

dę 

i  

sam 

sobi e 

ni

e

 

w i erzył .  

Foka!  

T

raf i ona 

cel nym 

rzut em,  

zni eruch

omi ał a 

pod 

l odem.  

G dyby 

ni e 

rzemi eń,  

przyw i ązany 

do 

harpuna,  

poszł aby 

na 

dno.  

Anaruk 

ni emał o 

si

ę

 

nat rudzi ł ,  

ni m 

j ą 

w ydobył  

na 

pow i erzchni ę.  

Zapomni ał  

o 

O mi al i ku,  

o 

si l nyc

h

 

podmuchach  w i at ru,

  o  t rzasku  kry

  dooko

ł a.   N i gdy  j eszcze  dot

ąd  ni e  upol ow ał  

sam  f oki ,   zaw sze  dopomagał   t yl ko  oj cu.  

—  Zaraz  przyj dę,   poczekaj   —  odpow i edzi ał   sł ysząc  gł os  przyj aci el a.  

Al e 

O mt al i k 

w oł ał  

co

raz 

gł ośni ej ,  

coraz 

r

ozpaczl i w i ej .  

„ Może 

mu 

si ę 

coś 

st ał o?"  

— 

Anaruk 

zerw ał  

si ę 

na 

rów

ne 

nogi  

i  

krzyknął

 

z 

przerażeni a.

 

N i ew i el ka 

kra,  

na 

kt órej  

st ał ,  

oderw ał a 

si ę 

od 

pol a 

l odow ego 

i  

gnana 

w i at rem 

w ypł yw ał a  na  peł ne  morze.   D al eko  na  brzegu  st ał   O mi al i k 

i  

w rzeszczał  

w ni ebog

ł osy.  

N agl e 

zaw róci ł  

i  

co 

t chu 

pobi egł  

w

 

ki erunku

 

osady.  

„ St chórzył "  

— 

pomyśl ał  

z 

goryczą 

Anaruk.  

N i espokoj ni e 

rozej rzał  

si ę

 

dookoł a.  

Kra 

był a 

ni ew i el ka 

— 

szeroki e 

pasma 

w ody 

pokryt ej  

drobnym

i

 

odł amkami  

l odu 

dzi

el i ł y 

go 

od 

brzegu.  

P

oszerzał y 

si ę 

szyb

ko,  

ni e 

był o 

mow y,

 

by 

j e 

przeskoczyć.  

C

o 

począć? 

N i e 

w art o 

był o 

krzyczeć.  

I

 

t ak 

ni kt  

ni e 

usł yszy

.

 

Pozost ał o  j edno  —  czekać.  

Anaruk 

przypomni ał  

sobi e 

myśl i w ych,  

kt

órzy 

w yw i ezi eni  

z 

kr

ą 

na 

peł ne 

morze,   gi nęl i   z  gł odu  i   pragni eni a.  

— 

Z 

gł odu 

t o 

chyba 

ni e 

umrę 

— 

poci eszał  

si ę 

pat rząc 

na 

upol ow aną

 

f okę.  

Przez 

chw i l ę 

w

ydaw ał o 

mu 

si ę,  

że

 

w  

dal i  

coś 

si ę

 

porus

za.  

Może 

pomoc

 

nadchodzi ? 

A 

j eśl i  

t o 

ni edźw i edzi e? 

N a 

samą 

myśl  

zrobi ł o 

mu 

si ę 

gorąco.

 

C i emne 

punkci ki  

na 

horyzonci e 

rosł y 

z 

każdą 

chw i l ą.  

Podmuch 

w i at r

u

 

przyni ósł  

naszczeki w ani a 

psów ,  

Anaruk 

odet chnął  

z 

ul gą.  

A 

choci aż 

prądy 

znosi ł y  szybko  krę  na  peł ne  morze,   w i edzi ał ,   że  j est   urat ow any.  

W 

chw i l ę 

późni ej  

za

przęg 

zat rzymał  

si ę

 

na 

brzegu.  

T

ugt o 

przyw i ązał  

mocno 

do 

brył y 

l od

u 

psy,  

kt óre 

rw ał y 

si ę 

do 

chł opca,  

i  

zd

j ął  

z 

sań 

ka

j ak.  

Anaruk 

przerazi ł  

si

ę 

ni e 

na 

żart y.

 

W

i edzi ał ,  

że 

pł yw ani

e 

w śród 

kry 

i  

odł amków  

l odu 

w  

ci enki m,  

skórzanym 

kaj aku 

j est  

bardz

o 

ni ebezpi eczne

.

 

Pędzone 

prądem 

mo

rski m 

i  

w i at rem,  

mo

gą 

podzi uraw i ć 

ł ódk

ę 

l ub 

zgni eść 

j ą

 

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

14 

j ak  ł upi nkę  orzecha.  

— 

Rzucam 

ci  

harpun.  

Zł ap 

l i nę 

i  

t rzymaj  

mocno.  

B ędę 

ci ę 

ci ągnął  

do

 

brzegu!   —  krzyczał   z  dal eka  T

ugt o.

 

Anaruk 

schw yci ł  

rz

ucony 

pew ną 

dł oni

ą 

harpun.  

Li na 

nap

rężył a 

si ę.  

C hł opi ec  o  mał o  ni e 

w padł   do  w ody.   Wpa

rł   si ę  mocno  nogami  

w   krę  i   z  cał ych

 

si ł   t rzymał   l i nę.   B yl e  j ej   t yl ko  ni e  puści ć!  

Wol no,  

rozt rącaj ąc 

mni ej sze 

brył y 

l odu,  

omi j aj ąc 

w i ększe,  

krążąc 

i

 

koł uj ąc 

popł ynęl i  

do

 

brzegu.  

D roga 

był a

 

bardzo 

ni ebezpi ecz

na 

— 

ni e 

można

 

był o 

spi eszyć,  

choci aż 

na 

ni ebi e 

coraz 

w i ęcej  

gromadzi ł o 

si ę 

ci ężki ch,  

ci emnych  chmur.  

Wi osł a 

coraz 

szybci ej  

uderzał y 

w  

w odę.  

Mi ędzy 

chł opcem 

a 

brzegi em

 

pozost ał  

t yl ko 

ni ew i el ki  

kanał  

w odny 

zapchany 

masą 

drobnej  

kry.  

T

ugt o 

w yskoczył   na  l ód.  

—  O w i ąż  si ę  l i ną  w   pasi e!  

—  C o  mam  zrobi ć  z  f oką?  Sam  upol ow ał em!   —  krzyczał   Anaruk.  

—  Rzuć  mi   j ą  t ut aj .   O t ,   t ak!   A  t eraz  uw aga,   skacz!  

T

ugt o 

sz

arpnął  

za 

l i

nę 

i  

w  

j ednej

 

chw i l i

,  

zat aczaj ąc 

w i el ki  

ł

uk 

w  

po-

w i et rzu,   chł opi ec  znal azł   si ę  przy  oj cu.  

Fokę 

bez 

sł ow a 

rzu

ci ł  

T

ugt o 

na 

sani e 

i  

podci ął  

bat em 

psy.

 

C hł opi ec 

bi egł  

obok 

zaprzęgu,  

żeby 

si ę 

rozgrzać.  

N adci ągał a 

szybko 

burza.  

Przed 

ni ą

 

w ł aśni e 

myśl i w i  

uc

i ekal i ,  

ni e 

chcąc

 

p

ozost ać 

dal eko 

od

 

osady 

podczas

 

zadymki ,  

kt óra 

mog

ł a 

t rw ać 

w i el e 

dni .  

Zaprzęg 

dopadł  

osady 

w  

chw i l i ,  

gd

y

 

spadł y 

pi erw sze 

pł at y 

śni egu.  

U ci eszyl i śmy 

si ę 

w szyscy 

na 

w i dok 

szczęśl i w i e

 

pow racaj ących 

do 

o

sady.  

C hw al i l i śmy 

O mi al i ka,  

że 

ni e 

st c

hórzył ,  

a 

szybko 

zaw ezw ał   pomoc,   i   podzi w i al i śmy  w szyscy  zdobycz  Anaruka.  

— 

Zapraszam 

w szy

st ki ch 

na 

uczt ę.  

M

ój  

syn 

przyw i ózł  

dz

i ś 

f okę 

—

 

ci eszył a 

si ę 

mat ka.  

O bj ęł a 

syna,  

przyci skaj ąc 

na 

znak 

czuł o

ści  

sw ój  

nos 

do

 

j ego  noska.   —  B ędzi e  z  ni ego  poci echa!   —  pow t arzał a  uradow ana.  

— 

Pod 

w arunki em,

 

że 

zmądrzej e 

—

 

pow i edzi ał  

surow o 

T

ugt o.  

—

 

D obrze,  

że 

chci ał eś 

przyni eść 

mat ce 

św i eżego 

mi ęsa.  

O bow i ązki e

m

 

mężczyzny 

j est  

dbać 

o 

dom,  

al e 

na 

d

rugi  

raz 

ni e 

w ymykaj  

si ę 

sam 

na 

pol ow ani e.  

Mądry 

chł opak 

t ak 

ni e 

post ąpi ł by.  

N i ew i el e 

brakow ał o,  

a

 

mogl i byśmy  zgi nąć  obaj .  

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

15 

Pew nego 

poranka,  

w ychodząc 

z 

nami

ot u,  

ni e 

poznał em

 

osady 

— 

w szyst ko  był o  bi ał e!   Śni eg!  

Eski mosi  

zaczęl i  

pospi eszni e 

zbi erać 

si ę 

do 

w ymarszu 

do 

sw ej  

osady 

zi mow ej .  

Zw i nęl i  

na

mi ot y,  

pow i ązal i  

skó

ry 

w  

duże 

t ł umoki .

 

C zęść 

mi ęsa 

i  

ry

b

 

zost aw i l i  

na 

mi ej scu

,  

pod 

kami eni ami ,  

j a

k 

w  

dobrze 

w i et rzon

ej  

spi żarni .  

C ał y

 

dobyt ek 

podzi el i l i  

t ak,  

że 

każdy 

z 

mi esz

kańców  

mi ał  

coś 

do

 

ni esi eni a,  

naw et  

st arsze  dzi eci   obł adow ano  bagażami .  

Psy 

musi ał y 

t eż 

pra

cow ać.  

N i e 

ci ągnęł y 

one 

w ózków ,  

bo 

t yc

h 

Eski mos

i

 

ni e 

znaj ą,  

a 

na

 

sank

i  

był o 

j eszcze 

za

 

mał

o 

śni egu.  

Po 

prost u

 

przyw i ązano 

i m 

do 

grzbi et ów  

duże 

t ł umoczki .  

N i e 

bard

zo 

t o 

zw i erzęt a 

l u

bi ą,  

al e 

musi ał y

 

pogodzi ć 

si ę 

ze 

sw

ym 

l osem 

i  

ni eba

w em,  

w esoł o 

ma

chaj ąc 

ogonami  

i

 

szczekaj ąc,  

aż 

uszy 

puchł y 

od 

t ego 

h

ał asu,  

w yruszył y 

za 

l udźmi .  

Przed

 

odj azdem 

Anaruk 

nał ożył  

i m 

but ki  

uszyt e 

przez 

mat kę 

z 

mi ękki ej  

skórki  

f oki ,  

żeby  ni e  porani ł y  sobi e  ł ap  o  ost re  kami eni e  i   odł amki   l odu.  

Po 

dw óch 

dni ach 

podróży 

po 

f al i st ej ,  

ubi el onej  

śni egi em 

rów ni ni e

 

doszl i śmy 

w reszci e 

do 

mi ej sca,  

gdzi e 

m

i el i śmy 

spędzi ć 

cał ą

 

dł ugą,  

mroźną

 

zi mę.  

Zi ma 

j est  

t ut aj  

t ym

 

przykrzej sza,  

że 

pr

zez 

cał e 

czt ery 

mi e

si ące 

bez 

przerw y 

t rw a 

ci emn

ość.  

Sł ońce 

ni e 

uk

azuj e 

si ę 

w cal e.  

D o

pi ero 

w  

marcu

 

poj aw i a 

si ę 

co 

dzi e

ń 

na 

chw i l ę

 

t uż 

na

d 

horyzont em.  

Wt ed

y 

w e 

w szyst

ki ch

 

l udzki ch 

osi edl ach 

na 

D al eki ej  

Pół n

ocy 

panuj e 

radość.  

Mróz,  

bu- ' 

rz

e

 

śni eżne,  

męczące 

w i

chry 

— 

w szyst ko 

i dz

i e 

w  

zapomni eni e.  

Wraz 

ze 

sł ońcem

 

nadchodzi  

czas 

l et ni ch 

ł ow ów .  

W 

maj u 

r

ozpoczyna 

si ę 

dzi eń 

pol arny 

i  

t rw a

 

bez  przerw y  przez  pi ęć  mi esi ęcy.   Sł ońce  w t edy  w cal e  ni e  zachodzi .  

O becni e 

musi el i śmy 

przygot ow ać 

dobre

 

schroni eni e 

przed

 

mrozem,

 

śni eżycą  i   w i at rami .  

Eski mosi  

szeroki mi  

nożami  

z 

kości  

w i el oryba 

l ub 

rena 

w yci nal i  

w i el ki e

 

bl oki  

st w ardni ał ego 

śni egu 

i  

ust aw i al i  

z 

ni ch 

domek 

podobn

y 

z 

kszt ał t u 

do 

kopca 

z 

j ednym 

mał

ym 

w ej ści em 

t uż 

pr

zy 

zi emi .  

Wszyst ki e 

szpary 

zal epi al i

 

śni egi em 

i  

dobrze 

u

bi j al i .  

Robot a 

szł a 

i

m 

szybko 

i  

spraw ni e

;  

przy 

mni e 

t aki e

 

i gl oo 

na 

pi ęć 

osób

 

w

ybudow al i  

w  

ni ecał ą

 

godzi nę.  

D o 

środka

 

w peł zał o 

si ę 

na 

czw orakach,  

a 

ot w

ór 

zasuw al i śmy 

du

żym 

bl oki em 

śni eg

u.  

W 

i gl oo 

j est

 

zupeł ni e 

ci emno,  

bo 

ni e 

ma 

okna.  

Pi erw s

zą 

rzeczą 

j est  

w i ęc

 

z

apal eni e 

l ampy,  

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

16 

kt órą  w i esza  si ę  na  harpuni e  w bi t ym  w   ści anę  ze  śni egu.  

Samo 

rozpal eni e 

og

ni a 

ni e 

j est  

w cal e

 

ł a

t w ą 

spraw ą.  

My 

uży

w amy 

za-

pał ek,  

nasi  

przodkow i e 

rozpal al i  

ogi eń 

ci erpl i w i e 

t rąc 

o 

si ebi e 

dw a 

kaw ał k

i

 

dobrze  suchego  drzew a.  

N a 

G renl andi i  

t rzeb

a 

t ak 

dł ugo 

krzesać

 

krzemi eń 

o 

krzemi

eń,  

aż 

w y-

skoczy 

i skra 

i  

zaj mi e 

si ę 

przepoj ony 

t ł uszczem 

knot  

z 

mchu.  

A 

j ak 

t o 

t rudn

o

 

zrobi ć,   w i e  t yl ko  t en,   co  sam  próbow ał .  

Może 

si ę 

t o 

komuś 

w ydaw ać 

dzi w ne,  

że 

w  

śni eżnym 

domku 

j est  

gorąco.  

I

gl oo 

j est  

ni ski e,  

co

kol w i ek 

t yl ko 

w yższe 

od 

czł ow i eka,  

a 

śc

i anki  

ma 

bardzo 

szczel ne,  

bez 

ot w or

ów  

i  

bez 

szpar,  

kt

órymi  

mogł oby 

uci ekać 

pow i et rze

 

nagrzane 

przez 

pł omi eń 

l ampki  

i  

ci ał a 

l udzki e.  

C zasem 

upał  

st aj e 

si ę 

ni e 

do 

w yt rzymani a.  

Podczas 

w i el ki ch 

mrozów  

ogni sko- l ampa 

pal i  

si ę 

bez 

przerw y 

dzi eń 

i  

noc,  

a 

ot w ór 

w ej ści ow y 

j est  

przez 

ki l ka 

dni  

z 

rzędu 

zat arasow any,  

t ak 

że 

ni e 

ma 

dopł yw u 

św i eżego 

pow i et rza 

— 

w t edy 

śni eżne 

mury 

t opni ej ą 

od

 

w ew nąt rz,  

pow l ekaj ą 

si ę 

szkl i st ą 

pokryw ą 

i  

na 

gł ow y 

zaczyna 

zew sząd 

kapać 

w oda.  

B ardzo 

t o 

j est

 

ni eprzyj emne.  

Za 

przykł adem 

Eski mosów  

rozw i eszał em

 

sobi e 

nad 

gł ow ą 

skó

ry,  

al e 

t o 

ni ew i el e 

p

omagał o.  

Pod 

koni ec

 

zi my 

w  

ci epł ym

 

domku 

robi  

si ę 

coraz 

chł odni ej  

i  

chł odni ej ,  

bo 

t opni ej ące 

mury 

są 

coraz 

t o 

ci eńsze,  

zl odow aci ał e 

i  

j uż 

ni e 

chroni ą 

p

rzed 

mrozem.  

Wresz

ci e 

w ykrzyw i aj ą

 

si ę 

grożąc 

zaw al eni em.  

Przezorni  

Eski mosi  

zal epi aj ą 

w yt opi one 

mi ej sca

 

św i eżym 

śni egi em,  

a 

gdy 

t o 

ni e 

pomaga,  

buduj ą 

sobi e 

now e 

i gl oo.  

B udul c

a

 

ni e 

brak 

przeci eż,  

dost arczaj ą 

go 

set ki  

i  

t ysi ące 

ki l omet rów  

pól  

l odow yc

h

 

w okoł o.  

C hoci aż 

ni

e 

każdy 

śni eg 

nada

j e 

si ę,  

j ak 

uczył  

m

ni e 

Anaruk,  

na

 

budow ę  domku.  

Wkrót ce 

rozszal ał y 

si ę 

t aki e 

śni eżyce,  

że 

ni e 

sposób 

był o 

nosa 

w yt knąć

 

na 

dw ór.  

D ni  

był y 

co

raz 

krót sze 

i  

coraz 

ci

emni ej sze.  

Sł ońce 

ukazyw ał o 

si ę 

na 

ni ebi e  t yl ko  w   samo  poł udni e  i   szybko  zapadał o  za  horyzont em.  

B ył em 

bardzo 

ci eka

w ,  

j ak 

Eski mosi  

spę

dzaj ą 

dł ugi e,  

zi mow

e 

mi esi ące,  

zamkni ęci  

w  

mał ych,  

ci asnych 

i gl oo,  

czy 

i m 

si ę 

ni e 

sprzykrz

y.  

Przekonał em

 

si ę,  

że 

robot y 

i  

t u

 

i m 

ni e 

brak.  

W 

do

mu 

rodzi ców  

Anaru

ka,  

gdzi e 

częst o

 

przesi adyw ał em,  

pracow ano 

gorl i w i e.  

Mężczyźni  

napraw i al i  

i  

przygot ow yw al i

 

now ą 

broń.  

Z 

kości

 

morsa 

st rugal i  

ost rz

a 

do 

harpunów  

i

 

st r

zał ,  

a 

mi mo 

że 

narzędzi a 

i ch 

t o 

kami eni e,  

kości  

i  

zw yczaj ne 

noże 

— 

ost rza 

w ychodzi ł

y

 

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

17 

gł adki e 

i  

zgrabne.  

Z 

ogromną 

ci erpl i w ości ą,  

cał ymi  

godzi nami ,  

pol erow al i  

kość,   t rąc  j ą  naj pi erw   o  kami eń,   a  późni ej   j eszcze  —  o  drugą  kość.  

T

ugt o 

chcąc 

odw zaj

emni ć 

si ę 

za 

st al ow y 

nóż,  

kt óry 

mu 

da

ł em,  

of i a-

row ał   mi   pi ękny  nóż  z  kości   morsa.  

Wybrał  

gruby,  

naj w i ększy 

ki eł ,  

odł amał  

odpow i edni  

kaw ał ek,  

w ygł adzi ł  

dokł adni e 

i  

choci aż 

si ę 

ni gdy 

ni e 

uczył  

rysunków ,  

w yrzeźbi ł  

na 

j ego 

pow i erzchni  

cał ą 

hi st ori ę 

pol ow ani a 

na 

morsy.  

B ył  

t am 

myśl i w y 

pł ynący 

w  

kaj aku 

po 

w zburzonych 

f al ach 

i  

rzut  

harpunem,  

i  

ćw i art o- w ani e 

mi ęsa,  

a 

naw et   pow i t ani e  myśl i w ego  w   osadzi e.  

B ył em 

pew nego 

razu 

napraw dę 

zdumi ony,  

gdy 

na 

moj e 

pyt ani e,  

j ak 

si ę

 

dost ać 

do 

odl egł ej  

o

sady,  

T

ugt o

 

naryso

w ał  

mi  

na 

kaw ał ku

 

kości  

do

kł adn

ą

 

mapkę 

okol i cy.  

Moż

na 

by 

pomyśl eć,  

że

 

geograf i i  

uczył  

si ę

 

w  

szkol e 

i

 

za 

rysow ani e  pl anów   dost aw ał   same  pi ąt ki .  

Późni ej  

przekonał em 

si ę,  

że 

Eski mosi  

są 

bardzo 

zdol ni  

do 

rysunków ,  

a 

szczegól ni e 

ł at w o 

zapami ęt uj ą 

i  

umi ej ą 

dokł adni e 

narysow ać 

przebyt ą 

drogę.  

N i gdy  si ę  przy  t ym  ni e  rnyl ą  w   oznaczeni u  st ron  św i at a.  

W 

poszuki w ani u 

zw

i erzyny 

muszą 

odby

w ać 

dł ugi e 

bardzo 

w ędrów ki .

 

O dchodzą 

czasami  

na 

set ki  

ki l omet rów  

od 

sw ych 

osad,  

w  

zupeł ni e 

ni eznane 

okol i ce,  

gdzi e 

mi esi ącami  

ni e 

spot ykaj ą 

ni kogo,  

kt o 

by 

mógł  

i m 

w skazać 

drogę,   a  j ednak  umi ej ą  zaw sze  pow róci ć  do  domu.  

G orzej  

był o 

z 

rachu

nkami .  

Ki edyś 

Anar

uk 

przybi egł  

do 

meg

o 

nami ot u

 

uradow any:  

— 

C hodź,  

na 

brzegu 

są 

f oki .  

D użo,  

w i ęcej  

ni ż 

dw i e 

ręce,  

w i ęcej  

ni ż

 

t rzeci   pal ec  u  j ednej   nogi .   Spi esz  si ęt  

— 

C o 

t y 

bredzi sz?

 

— 

spyt ał em 

ni e

 

w i erząc 

w ł asnym 

u

szom,  

al e

 

chł opak 

był  

j uż

 

dal

eko.  

Wybi egaj ąc 

na

 

brzeg 

przypomni ał e

m 

sobi e 

do

pi ero

,

 

j ak 

t rudny 

i  

ni ezro

zumi ał y 

j est  

dl a 

n

as 

sposób 

l i czeni a

 

używ any 

przez

 

Eski mosów .  

I

m 

w yd

aj e 

si ę 

prost y,  

al e 

j a 

dł ugo 

ni e 

mogł em 

si ę 

przyzw yczai ć

.

 

I

st ni ej ą 

w  

ni m 

nazw

y 

t yl ko 

dl a 

pi ęci u 

pi erw szych 

cyf r.  

Jeden 

— 

t o 

„ pi erw sz

y

 

pal ec  j ednej   ręki " ,   dw a  —  „ drugi   pal ec" ,   a  pi ęć 

— 

t o 

„ j edna 

ręka" ,  

sześć 

— 

„ pi erw szy 

pal ec 

drugi ej  

ręki " ,  

dzi esi ęć 

— 

t o

 

„ dw i e  ręce" ,   t rzynaści e  —  „ t rzeci   pal ec  j ednej   nogi " ,   a  dw adzi eści a 

—  t o  „ cał y  czł ow i ek"   i   t ak  dal ej .  

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

18 

T

yl ko 

bar

dzo 

ni ew i el

u 

Eski mosów ,  

specj

al ni e 

zdol nych 

do 

ra

chunków ,  

umi e 

l i czyć 

ponad 

dw adzi eści a.  

B i orą 

w t edy 

do 

pomocy 

rę

ce 

i  

no

gi  

i nnego 

czł ow i eka.  

I

 

t ak 

na 

p

rzykł ad:  

t rzydzi eści  

dzi ew i ęć 

— 

t o 

„ czw art y 

pal ec 

drugi ej  

nogi   u  drugi ego  czł ow i eka" .  

Jeszcze 

w i ęcej  

ni ż 

myśl i w i  

pracow ał y 

zi mą 

w  

i gl oo 

eski moski e 

kobi et y.

 

O ne 

t o 

musi ał y 

pr

zygot ow ać 

skóry 

na

 

ubrani a,  

a 

zani m

 

zabrał y 

si ę 

do

 

skroj eni a  i ch  i   szyci a,   w i el e  mi ał y  z  ni mi   kł opot u.  

G dy 

po 

pow roci e 

z 

ł ow ów  

myśl i w i  

ści ągal i  

skóry 

z 

zabi t ych 

zw i erząt ,

 

zaraz 

zabi erał y 

si ę 

do 

ni ch 

kobi et y.  

Rozpi nał y 

każdą 

na 

zi emi  

i  

za 

pomocą 

ost rych 

kaw ał ków  

krzemi eni a 

zdrapyw ał y 

reszt ki  

t ł uszczu 

i  

mi ęsa,  

a 

późni e

j

 

pozost aw i ał y 

skóry 

rozpi ęt e 

na 

żerdzi ach,  

żeby 

w i at r 

podsuszył  

j e 

j ak

 

naj szybci ej .  

D al szemu 

ci ągow i  

w ypraw i ani a 

przygl ądał em 

si ę 

podczas 

dł

ugi ej  

zi my 

i  

nocy  pol arnej .  

Wysuszone,  

t w arde 

j ak 

drew no 

skóry

 

f oki  

i  

rena 

mat ka

 

Anaruka 

rozł ożył a 

na 

podł o

dze 

i  

j eszcze

 

raz 

bardzo 

st aranni e 

o

czyści ł a 

ost rymi  

kamykami  

ze 

śl adó

w  

mi ęsa,  

a 

pot em 

dł ugo 

ugni at ał a 

w  

pal cach,  

żeby 

j e

 

zmi ękczyć.  

D el i kat ną 

skórkę 

mł odej  

f oki ,  

kt órą 

mi ał  

dost ać 

Anaruk 

na 

l et ni  

kaf t an,  

mat ka 

zmi ękczył a 

j eszcze 

zębami .  

Sama 

ni e 

dał a 

j edn

ak 

rady.  

Wt edy

 

w szyscy 

zasi edl i  

w o

kół  

skóry 

i  

zaczęl i  

p

racow i ci e 

żuć 

j ej  

brz

egi .  

Proponow al i ,

 

żebym 

si ę 

do 

ni ch 

przył ączył ,  

al e 

na 

sam 

i ch 

w i dok 

szczęki  

mni e 

rozbol ał y

.

 

T

rzeba  być,   w i dać,   p

rzyzw yczaj onym  od  dzi eci ńst w a  do  t ej   ci ężki ej   pracy.  

G dy 

w reszci e 

skóra 

był a 

dost at eczni e 

mi ękką,  

mat ka 

w i el ki m,  

ost rym

 

nożem 

skroi ł a 

kurt kę 

i  

zaczęł a 

j ą 

zszyw ać 

dużą 

i gł ą 

z 

kości  

f oki .  

Zami ast  

ni ci

 

używ ał a 

suszonych 

j el i t  

zw i erzęcych,  

ni e 

bardzo 

ci enki ch,  

al e 

za 

t o 

bardzo 

mocnych.  

U brani e 

musi  

być 

l ekki e,

 

t rw ał e,  

szczel ne,

 

w szyst ki e 

szw y 

dokł adni e 

zszyt e.  

G dyby 

podmuch 

w i at ru 

przedost ał  

si ę 

przez 

j akąś 

szczel i nę,  

myśl i w y 

z

amarzł by 

na 

śmi erć

 

pol uj ąc 

cał ymi  

dni

ami  

dal eko 

o

d

 

osady.  

Eski mosi  

urozmai caj ą 

sobi e 

pracę 

śpi ew em.  

G ł osy 

maj ą 

przyj emne 

i

 

ł at w o  podchw yt uj ą  każdą  now ą  mel odi ę.   Lubi ą  t eż  opow i adać  różne  baj ki .  

— 

W 

mał ym 

i gl oo 

n

a 

brzegu 

morza 

żył a

 

sobi e 

st ara 

kobi et a

 

— 

mów i ł  

pew nego 

w i eczora 

T

ugt o.  

— 

Ludzi e 

z

 

os

ady 

przynosi l i  

j ej  

mi

ęso 

i  

ryby,  

żeb

y

 

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

19 

ni e 

umarł a 

z 

gł odu,

 

bo 

j uż 

ni e 

mi ał a 

ni kogo 

bl i ski ego.  

Mąż 

j ej  

i  

synow i e 

ut onęl i   w szyscy  podczas  pol ow ani a  na  morsy.  

W 

okol i cy 

był o 

dużo

 

ni edźw i edzi ,  

t ot eż 

c

zęst o 

myśl i w i  

znosi l i

 

j ej  

mi ę

so,

 

st araj ąc  si ę  w ybrać  co  naj w i ększe  kaw ał ki .  

Pew nego 

dni a 

przyni esi ono 

j ej  

cał ego 

mal eńki ego 

ni edźw i adka,  

zna-

l ezi onego 

przy 

zabi t ej  

ni edźw i edzi cy.  

Z

w i erząt ko 

zmarzni ęt e 

był o 

na 

kość 

i

 

st aruszka 

myśl ał a,  

ż

e 

j uż 

ni e 

żyj e.  

Poł oży

ł a 

j e 

w i ęc 

obok 

l amp

y,  

żeby 

odt aj ał o

 

i   żeby  j e  ł at w i ej   był o  pokraj ać.  

Wt em,  

o 

dzi w o. . .  

bi ał a,  

puszyst a 

kul ka 

drgnęł a,  

w yj rzał o 

z 

ni ej  

j edno

 

czarne 

oczko,  

drugi e 

i  

ni edźw i adek 

zacza

i  

si ę 

ruszać.  

St arusz

ka 

za- krząt nęł a

 

si ę 

zaraz,  

st opi ł a 

t r

ochę 

t ranu,  

rozt arł

a 

zmarzni ęt e 

ł apki ,

 

napoi ł a 

mi si a 

i

 

uł ożył a  go  obok  si ebi e  na  posł ani u.  

Rano 

ni edźw i adek 

zbudzi ł  

si ę 

zdrow i u

t ki  

i  

w esoł y.  

O d 

t

ego 

czasu 

st aruszka 

ni e 

czuł a 

si ę 

osamot ni ona 

w  

sw ym 

domku,  

rozmaw i ał a 

z 

ni m,  

a 

o

n

 

szybko 

nauczył  

si ę 

j ą 

rozumi eć 

i  

odp

ow i adał  

mruczeni em.  

C zęst o 

dzi eci

 

przychodzi ł y  do  i gl oo  i   w oł ał y:   „ C hodź  pobaw i ć  si ę  z  nami ! "  

Wt edy 

st aruszka 

upomi nał a 

sw ego 

w ychow anka:  

, , A 

ni e 

zapomni j

 

schow ać  pazurków ,   ni e  podrap  dzi eci ! "  

Posł uszne 

zw i erząt ko 

uw ażał o,  

żeby 

ni gdy 

przy 

zabaw i e 

ni e 

zrobi ć

 

ni komu 

krzyw dy,  

al e 

cóż. . .  

rosł o 

prędko 

i  

st aw ał o 

si ę 

cor

az 

si l ni ej sze.  

Po

 

pew nym 

czasi e 

dzi eci  

bał y 

si ę 

baw i ć 

z 

ni m,  

bo 

częst o 

ni echcący 

t ak 

j e 

uderzał o  ł apą,   że  przew racał y  si ę  na  ost re  kami eni e.  

Aż 

w reszci e,  

gdy 

st a

ł o 

si ę 

dorosł ym 

ni e

dźw i edzi em,  

przyszl i  

myśl i w i  

i

 

pow i edzi el i :   „ C zas  j uż,   żebyś  sam  zapracow ał   na  sw oj e  pożyw i eni e!  

C hodź 

pol ow ać 

z 

nami ,  

ryb 

nał ow i sz,  

f okę 

zł api esz,  

a 

dost ani esz 

sw ą

 

część  zdobyczy,   t ak  j ak  każdy  myśl i w y" .  

N i edźw i adek 

— 

bo 

p

ami ęt aci e,  

że 

rozumi

ał  

on 

doskonal e 

mo

w ę 

l udzką

 

— 

pożegnał  

si ę 

ze 

sw ą 

opi ekunką 

i  

poszedł  

za 

myśl i w ymi .  

A 

spi syw ał  

si

ę

 

doskonal e,  

t ropi ł  

św i et ni e 

zw i erzynę,  

chw yt ał  

w  

pot oku 

ł ososi e 

zręczni ej  

ni ż 

w szyscy  i   ni gdy  j eszcze  w   osadzi e  ni e  był o  t aki ej   obf i t ości   mi ęsa,   co  t eraz.  

Al e 

raz 

na 

pol ow ani

u 

spot kał  

Eski mosó

w  

z 

i nnej  

osady.  

N i

c 

ni e 

w i e-

dząc,  

że 

ni edźw i ade

k 

pol uj e 

z 

l udźmi ,  

z

aczęl i  

oni  

st rzel ać 

d

o 

ni ego 

z 

ł u

ków  

i  

omal   go  ni e  zabi l i .  

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

20 

St aruszka 

dow i edzi ał a 

si ę 

o 

t ym

 

i  

pr

zerazi ł a 

si ę 

bardzo.

 

U pl ot ł a 

z

 

rzemyków  

szeroki  

koł ni erz,  

pi ękni e 

go 

uf arbow ał a 

na 

różne 

kol ory,  

żeby 

z

 

dal eka 

był  

w i doczny

,  

i  

zał ożył a 

na

 

szyj ę

 

sw emu 

ul ubi eńcow i

.  

T

eraz

 

w szyscy 

j uż 

w i edzi el i ,  

że 

mi ś 

w  

koł ni erzu 

pol uj e 

w

raz 

z 

l udźmi  

i  

ni gdy

 

i m 

ni c 

zł ego 

ni e 

czyni .  

N i kt  

j uż 

do 

ni ego 

ni e 

st rzel ał .  

Jeden 

t yl ko 

myśl i w y 

z 

Pół nocy 

odgrażał

 

si ę,  

że 

musi  

go 

za

bi ć,  

bo 

ni gdy 

j eszc

ze 

ni e 

w i dzi ał  

pi ęk

ni ej szego 

f ut ra.  

Rzeczyw i ści e 

w  

cał ej  

okol i cy 

ni e 

był o 

j es

zcze 

ni edźw i edzi a 

t ak 

w i el ki ego 

i  

t a

k

 

śni eżnobi ał ego.  

St aruszka 

kochał a 

sw ego 

w ychow anka,  

czekał a 

zaw sze 

na 

ni ego,  

a 

gdy 

w racał  

z 

pol ow ani a,  

przyrządzał a 

mu 

smaczne 

skw arki  

i  

grzał a 

t ran

.

 

Pow t arzał a 

mu 

przy 

t ym 

częst o:  

„ Pami ęt aj ,  

ni e 

napadaj  

ni gdy 

na 

l udzi ,  

j eśl i

 

ni e  zrobi ą  ci   ni c  zł ego" .  

N i edźw i adek 

sł uchał  

w e 

w szyst ki m 

sw ej

 

opi ekunki  

i  

ci chym

 

mrucze-

ni em  dzi ękow ał   j ej   za  dobre  rady.  

Razu 

pew nego 

ni e 

w

racał  

dł ugo 

z 

pol ow a

ni a.  

Zani epokoj ona 

st aruszka 

w yszł a 

na 

j ego 

s

pot kani e 

i  

z 

prze

rażeni em 

zobaczył a 

z 

dal a 

sw ego 

w ychow anka 

w l okącego 

zabi t ego 

czł o

w i eka.  

Zaw oł ał a 

w i

ęc 

w szyst ki ch 

z

 

osady 

i  

ci  

poznal i  

w  

zabi t ym 

myśl i w ego 

z 

Pół nocy.  

Praw dopod

obni e 

chci ał  

on 

speł ni ć  sw ą  groźbę  i   usi ł ow ał   zabi ć  ni edźw i edzi a.  

St aruszka 

gorzko 

w t edy 

zapł akał a.  

„ Jest eś 

zgubi ony!  

Przyj dą 

t eraz

 

t ow arzysze 

zmarł ego 

i  

ci ebi e 

zabi j ą 

—

 

pow i edzi ał a 

— 

ni e

dźw i adku 

mi ł y,  

musi sz  mni e  opuści ć  i   schroni ć  si ę  gdzi eś  dal eko  od  l udzi " .  

A 

ni edźw i adek 

poł ożył  

si ę 

u 

j ej  

st óp 

i  

rów ni eż 

po 

sw oj emu 

zapł akał .  

B ardzo  kochał   sw ą  opi ekunkę  i   ni e  mi ał   zami aru  si ę  z  ni ą  rozst ać.  

D obra 

st aruszka 

ni e 

chci ał a 

w ypuści ć 

sw ego 

w ychow anka 

na 

śni eg 

i

 

ni epogodę.  

C o 

dzi

eń 

w ychodzi ł a 

prz

ed 

chat ę 

i  

j eśl i

 

t yl ko 

zobaczył a

 

zachmurzone 

ni ebo,  

w racał a 

i  

zat rzymyw ał a 

ni edźw i adka.  

Aż 

w reszci e

 

nast ał y  dni   j asne  i   ni ebo  był o  bez  chmur.  

„ T

eraz 

musi sz 

j uż 

i

ść,  

mój  

drogi  

— 

pow i edzi ał a 

w al cząc 

ze 

ł zami  

—

 

l epi ej   dl a  ci ebi e,   j eżel i   odej dzi esz  st ąd  dal eko" .  

Zdj ęł a 

mu 

koł ni erz,

 

a 

ki edy 

żegnał a

 

si

ę 

z 

ni m,  

dot knęł a

 

ni echcący 

śni eżnobi ał ego  f ut ra  ręką  uw al aną  w   sadzy.  

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

21 

I

 

przez 

w i el e 

l at  

pot

em 

opow i adal i  

sobi e 

myśl i w i  

o 

ol brzymi m 

bi ał ym

 

ni edźw i edzi u  z  czarną  pl amą  na  boku,   kt óry  ni gdy  ni e  napadał   na  l udzi .  

D ł ugo,  

dł ugo 

pł akał

a 

st aruszka 

z 

t ęskn

ot y 

za 

sw ym 

w ycho

w anki em.  

Żał ow al i  

ni edźw i adka 

w szyscy 

mi eszkańcy 

osady,  

al e 

ni e 

zobaczyl i  

go 

j uż 

ni gdy.  

I

nnego  znow u  razu  o

pow i edzi ał   T

ugt o  t ak

ą  w esoł ą  hi st oryj kę:  

— 

C zy 

w i eci e,  

dl aczego 

kruk 

j est  

t aki  

czarny,  

j ednol i ci e 

i  

cał kow i ci e

 

czarny?  Sam  sobi e  zaw i ni ł ,   bo  t o  st raszny  zł ośni k.  

D aw no,  

bardzo 

daw no 

t emu,  

gdy 

w szyst ki e 

pt aki  

był y 

j eszcze 

j edna-

kow ego 

kol oru,  

spot kał y 

si ę 

ki edyś 

kruk 

i  

gęś.  

U radzi ł y,  

że 

s

przykrzył o 

i m 

si ę

 

t o  j ednost aj ne  upi erzeni e.  

„ D obrze 

był oby 

j ak

oś 

pi ękni e 

naw zaj e

m 

si ę 

pomal ow ać"  

— 

uradzi ł y 

zgodni e.  

N aj pi erw   zabrał   si ę  d

o  t ej   robot y  kruk  i   p

omal ow ał   gęś  w   pros

t y,   czarny 

deseń 

na 

bi ał ym 

t l e.  

G ęś 

był a 

zac

hw ycona 

i  

żeby 

s

i ę 

odw dzi ęczyć,

 

pomal ow ał a  kruka  t ak  sami ut eńko!  

Myśl i ci e 

może,  

że 

kruk 

si ę 

uci eszył ? 

N i c 

podobnego!  

Rozzł ości ł  

si ę

 

okropni e,  

na 

cał e 

g

ardł o 

zaczął  

krzyczeć,  

że 

kol or 

j est  

s

mut ny,  

a 

deseń

 

paskudny 

— 

dobry,  

być 

może,  

dl a 

gęsi ,  

al e 

ni e 

dl a 

ni ego.  

G ąska 

si ę 

obrazi ł a 

i  

w yl ał a  na  kruka  reszt ę  f arby.  

O d  t ego  czasu  kruk  j est   cał y  czarny.  

O pow i adani a 

ci ągnęł y 

si ę 

częst o 

do

 

późn

ego 

w i eczora.  

Anaru

kow i  

oczy 

zamykał y 

si ę 

same 

na 

dł ugo 

przed 

i ch

 

końcem,  

pot em 

pow

ol i  

zasypi al i  

i nni ,  

aż 

w reszci e 

T

ugt o

 

o

pow i adał  

j uż 

dl a 

m

ni e.  

Wi edząc,  

że 

ni k

t  

oprócz 

mni e 

go

 

ni e 

sł yszy,  

opow i ada

ł  

i nne 

hi st ori e,  

ni e 

t

ak 

j uż 

za

baw ne,  

bo 

zaczerpni ęt e 

ze 

sw ego  codzi ennego,   ci ężki ego  życi a.  

— 

G dy 

był em 

mł od

szy,  

chci ał em 

bardz

o 

mi eć 

broń,  

j aką 

b

i al i  

l udzi e 

pol uj ą 

na 

zw i erzęt a.  

Myśl ał em,  

że 

w t e

dy 

w  

naszej  

osadzi

e 

ni gdy 

ni e 

za-

brakł oby 

mi ęsa.  

Wi edzi ał em,  

że 

za 

j edną 

st rzel bę 

t rzeba 

dać 

dużo 

skóre

k

 

bi ał ych 

i  

ni ebi eski c

h 

l i sów .  

Przez 

dł ug

i e 

dw i e 

zi my,  

na 

mrozi e,  

podczas

 

śni eżycy,  

częst o 

o 

gł

odzi e,  

pol ow ał em 

na  l i sy.  

I

nni  

myśl i w i

 

po

magal i  

mi  

t akże,  

bo 

w szyscy 

chci el i śmy,  

żeby 

w  

naszej  

osadzi e 

był a 

choci aż 

j edna 

st rzel ba.

 

Wi osną,  

gdy 

mi nęł a 

j uż 

w reszci e 

t rzeci a 

zi ma,  

do 

naszych 

brzegów  

podpł yną

ł

 

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

22 

w i el ki  

st at ek 

w i e

l orybni czy.  

Wybral i śmy 

co 

naj pi ęk

ni ej sze 

skórki ,  

zał adow al i śmy 

na 

sani e 

i  

poj echal i śm

y 

do 

ma

rynarzy.  

Kapi t anow i  

oczy

 

zabł ysł y,  

bo 

napraw dę 

t rudno 

był o 

o 

ł adni ej sze.  

Al e 

ogl ądaj ąc 

j e 

skrzyw i ł  

si ę 

i  

pow i edzi ał ,  

że 

są 

brz

ydki e 

i  

ni e

w i el e 

w art e.  

Wi edzi ał em,  

że 

t o 

ni epraw da,  

al e 

cóż 

mi ał em 

zrobi ć?

 

Zmart w i eni ,  

zaczęl

i śmy 

szykow ać 

si ę 

do 

pow rot u.  

A

 

w t edy 

kapi t an 

po

kazał  

mi  

dużą 

st rzel

bę.  

„ N i e 

w i em,  

czy

 

w yst arczy 

t ych

 

nędznych 

skórek,  

kt

óre 

przyw i eźl i ści e,  

że

by 

mi  

za 

ni ą 

zapł aci

ć 

— 

pow i edzi ał .

 

—  Al e  ni e  chcę  w am  spraw i ać  zaw odu" .  

D ł ugo 

j eszcze 

rozkł adał  

i  

zw i j ał  

skóry,  

ogl ądał  

j edną 

po 

drugi ej ,  

aż

 

w reszci e 

zabrał  

w s

zyst ki e,  

a 

mni e 

da

ł  

st rzel bę,  

w orecze

k 

z 

naboj ami  

i

 

pokazał ,   j ak  mam  obchodzi ć  si ę  z  broni ą.  

U radow ani ,  

w yruszyl i śmy 

z 

pow rot em

 

do 

osady.  

Po 

dr

odze 

spo-

st rzegl i śmy 

w i el ki ego 

morsa,  

kt óry 

drzemał  

spokoj ni e 

na 

krze 

l odow ej .  

Podpeł zł em 

ost rożni e.  

G dy 

był em 

j uż 

bl i sko,  

w ycel ow ał em,  

naci snął em

 

cyngi el  

— 

rozl egł  

si ę 

t yl ko 

suchy 

t rzask,  

t ak 

j akby 

kra 

pękł a,  

al e 

ni e 

był

o

 

żadnego 

huku.  

Wzi ą

ł em 

drugi  

i  

t rzeci  

na

bój  

— 

w szyst ko 

na 

n

i c.  

Żaden 

z 

ni ch

 

ni e  w yst rzel i ł .   Spraw dzi ł em  w szyst ki e  po  kol ei .  

Mors 

l eżał  

sobi e 

sp

okoj ni e 

na 

krze,  

a 

j a 

ni e 

mogł em 

go 

upol ow ać.  

D l aczego? 

Moi  

t ow a

rzysze,  

myśl ąc,  

że 

n

i e 

umi em 

obchodzi ć

 

si ę 

z 

t ą

 

broni ą,

 

w szyscy 

po 

kol ei  

pr

óbow al i  

st rzel ać.  

N i c 

z 

t ego.  

Zaw róci l i śm

y 

czym 

prędzej ,  

al e 

bi al i  

l udzi e 

ni e

 

w puści l i  

nas 

w cal e 

na 

st at ek 

i  

j eszcze

 

w yśmi al i .  

Wreszci e

 

zaczęl i   nam  grozi ć.  

Smut ni  

w racal i śmy 

do 

osady.  

Pomyśl  

t yl ko 

— 

t ak 

dł ugo 

z

bi eral i śmy 

skórki . . .  

N ast ępnego 

l at a 

przyj echał  

do 

naszej  

osady 

myśl i w y 

z 

Poł udni a 

i  

od

 

ni ego 

dopi ero 

dow i e

dzi ał em 

si ę,  

że 

nasz

a 

st rzel ba 

ni c 

ni e

 

j es

t  

w art a,  

popsut a

 

i  

t ak 

st ara,  

że 

ni e 

m

ożna 

dost ać 

do 

ni ej  

naboi .  

Pow i edz,  

dl aczego 

kapi t an 

nas

 

oszukał ?  C zy  zrobi ł em  mu  coś  zł ego? 

Przed 

udani em 

si ę 

n

a 

spoczynek 

w ypeł z

ał em 

częst o 

z 

i gl oo,  

żeby 

choć 

przez 

chw i l ę 

odet chnąć 

św i eżym 

pow i et rzem;  

ni e 

mogł em 

przyw yknąć 

do 

gorąca  i   zaduchu,   j aki e  panow ał y  w ew nąt rz.  

Jeżel i  

ni e 

był o 

chmur,  

podzi w i ał em 

j aśni ej ącą 

w  

górze 

zorzę 

pol arną.

 

N a 

ci emnym 

ni ebi e,  

rozi skrzonym 

set kami  

gw i azd,  

ukazyw ał y 

si ę 

nagl

e

 

C

z

e

s ł

a

w

 C

e

nt

ki

e

w

i

c

z

 

 

 

23 

barw ne,  

ruchl i w e 

smugi  

św i at ł a,  

czase

m 

w i j ące 

si ę 

j ak 

c

udne 

kol orow e

 

w st ęgi ,  

czasem 

t w orzące 

na 

ni ebi e 

w spani ał e 

ł uki ,  

a 

czasem 

— 

i  

w t edy 

był

o

 

naj pi ękni ej   —  zbi egaj ące  si ę  w   zeni ci e  w   pał aj ącą,   ol brzymi ą  gw i azdę.  

Pat rzył em 

na 

ni e 

zaw sze 

j ak 

oczarow any,  

póki  

ni e 

zmarzł em 

porządni e.

 

T

yl ko 

mróz 

mógł  

mni e 

zapędzi ć 

z 

p

ow rot em 

do 

i gl oo,

 

a 

mróz 

by

w a

ł

 

si arczyst y.  

Przed 

zaśni ęci em 

w t ul ony 

w  

puszyst

ą 

skórę 

bi ał ego 

ni

edźw i edzi a 

marzył em 

o 

spot kan

i u 

t ego 

król a 

zw i erz

ąt  

pol arnych,  

al e 

ni e

 

udaw ał o 

mi  

si ę 

j akoś  dot ychczas  zaw rzeć  z  ni m  bl i ższej   znaj omości .  

Pew nego 

dni a 

w yru

szył em 

z 

moi mi  

pr

zyj aci ół mi  

na 

f oki .  

Rapt em 

o

 

ki l kanaści e 

kroków  

od 

nas 

w ynurzył  

si

ę 

z 

morza 

w i el ki ,

 

b

i ał y,  

oci ekaj ący 

w odą  ni edźw i edź.   O n  t akże  był   w i dać  gł odny.  

Pow ol i ,  

bez 

pośpi echu 

w drapał  

si ę 

na 

kraw ędź 

l odu,  

ot rząsnął  

sw e

 

w spani ał e 

f ut ro,  

a 

zobaczyw szy 

nas 

st anął  

j ak 

skami eni ał y 

— 

l udzi  

w i dzi ał  

pew ni e 

po 

raz 

pi erw

szy.  

St ał  

t ak 

j aki ś 

c

zas 

bez 

ruchu,  

j ego 

mał e,  

bł yszczące

 

śl epi a 

śl edzi ł y 

nas

 

z 

uw agą.  

Żaden

 

z 

nas 

ni e 

drgnął ,

 

w i edzi el i śmy,  

że 

ni edźw i edź 

na 

ogół  

ni e 

rzuca 

si ę 

pi erw s

zy 

na 

czł ow i eka.  

W

 

r

azi e 

zaskoczeni a

 

— 

naj l epi ej  

j est  

st a

ć 

zupeł ni e 

spokoj ni

e.  

Po 

chw i l i  

z 

sze

roki ej ,  

bi ał ej  

pi ersi

 

w ydobył  

si ę 

gł uchy 

pomruk,  

ni edźw i edź 

st anął  

groźni e 

na 

d

w óch 

ł apach,  

j ak

 

gdyby 

chci ał  

nam 

si ę 

pokazać 

w  

cał ej  

sw ej  

okazał ości ,  

a 

pot em. . .  

obróci w szy 

si ę 

do 

nas 

t ył em,  

rzuci ł  

si ę 

do 

w ody

 

t ak 

szybko,  

j ak 

t

o 

pot raf i ą 

bi ał e 

ni edźw i edzi e.  

T

ugt o 

bardzo

 

żał ow

ał ,  

że 

ni e 

mi el i śmy

 

ze 

sobą 

ci ężki ch 

o

szczepów ,  

j aki ch 

używ a 

si ę 

d

o 

pol ow ani a 

na 

t e

 

zw i erzęt a.  

Zapas 

mi ęsa 

na 

zi

m

ę

 

uradow ał by 

w szyst ki ch 

w  

osadzi e.  

W 

pa

rę 

dni  

późni ej  

poj ec

hał  

z 

synem 

d

o

 

skryt ki  

nad 

brzegi e

m 

morza,  

żeby 

zabr

ać 

zmarzni ęt e 

mi ęso

 

morsa.  

W 

chw i l i

 

gdy 

Anaruk 

popra

w i ał  

uprząż,  

usł ysz

ał  

rapt em 

przeni kl i

w y 

krzyk.  

T

ak 

krzyczy 

czł ow i ek 

w  

ni ebezpi eczeńst w i e.  

Porw ał  

z 

sani  

ci ężki

 

oszczep 

i  

rzuci

ł

 

si ę 

w  

ki erunku 

skry

t ki .  

Serce 

w  

ni m 

za

marł o,  

gdy 

za 

ni ew i el ki m 

pagórki em

 

dost rzegł   pow al onego  na  l ód  oj ca.   N ad  ni m  st ał   ol brzymi ,   bi ał y  ni edźw i edź.  

C hł opcu 

w ydaw ał o 

si ę,  

że 

nogi  

w rosł y 

mu 

w  

l ód.  

Przemógł  

si ę 

w reszci e 

i  

w ol no,  

krok 

za 

k

roki em,  

zaczai  

podc

hodzi ć 

do 

napast ni

ka.  

N i edźw i edź,  

zdzi w i ony,  

poruszył  

si ę 

ni espokoj ni e,  

uni ósł  

pysk 

w  

górę,  

zaw ęszył ,  

A

na

r

uk C

hł

opi

e

c

 z

 G

r

e

nl

a

ndi

i

 

 

24 

przygl ądaj ąc 

si ę 

An

arukow i  

mał ymi ,  

św i druj ącymi  

śl epi ami .  

C hł opcu 

serce 

bi ł o 

j ak 

mł ot .  

Już,  

j uż 

chci ał  

rzuci ć 

oszczepem,  

al e 

bał  

si ę,  

że 

j est  

j eszcz

e

 

zbyt  

dal eko.  

N i edźw i

edź 

zamruczał  

groźn

i e,  

zasapał  

i  

podni ós

ł  

si ę 

na 

t yl nych

 

ł apach.  

B ył  

ol brzy

mi .  

Anaruk 

j ednym

 

susem 

skoczył  

na

przód,  

co 

si ł  

w

 

rami eni u 

w bi ł  

oszcz

ep 

w  

kudł at ą 

pi erś,

 

a 

drugi  

koni ec 

broni

 

w parł  

w  

śni eg,  

t ak 

j ak 

go 

uczył  

T

ug

t o.  

Zamknął  

oczy 

i  

bez 

t chu 

czekał ,  

aż 

pot ężna 

ł apa 

zw al i  

mu 

si ę 

na 

gł ow ę.  

C zekał  

dł ugo.  

O t w orzył  

j edno 

oko,  

drugi e.  

I  

sam 

sobi e 

ni

e

 

w i erzył .  

N i edźw i edź 

st ał  

w ci ąż 

naprzeci w ko 

ni ego,  

pochyl ony 

do 

przodu 

ci ężarem 

pot ężnego 

ci el ska,  

w part y 

w  

o

szczep,  

kt óry 

na 

w y

l ot  

przebi ł  

nru

 

serce.  

C i chy 

j ęk 

prz

yw róci ł  

Anarukow i  

p

rzyt omność.  

Przypad

ł  

do 

oj ca.  

Tugt o

 

l eżał   w ci ąż  ni eruchomo,   al e  mocno  obydw oma  rękami   przyci ągnął   syna.  

— 

Myśl ał em,  

że 

ci ę 

j uż 

ni e 

zobaczę.  

U rat ow ał eś 

mi  

życi e.  

Jest eś

 

praw dzi w ym 

myśl i w ym 

— 

w yszept ał .  

—

 

N i e,  

t o 

ni c 

— 

dodał

 

szybko,  

w i dząc 

przerażony 

w zrok 

chł opca,  

ni e 

mogącego 

oczu 

oderw ać 

od

 

w ąski ej  

st rużki  

krw i ,   kt óra  z  nogi   oj ca  spł yw ał a  na  l ód.  

— 

Weź 

mój  

oszczep

 

i  

mocno 

przyw i ąż 

mi  

do 

nogi .  

N i e,  

ni e

 

t ak!  

C zas,  

synu,  

żebyś 

i  

t ego 

si ę 

j uż 

nauczył .  

T

y,  

kt óry 

pot raf i sz 

sam 

j ednym 

ci osem 

zabi ć  ni edźw i edzi a.  

Anaruk 

uw i j ał  

si ę,  

j

ak 

mógł ,  

bo 

obaj  

bal

i  

si ę,  

że 

l ada 

momen

t  

może 

si ę

 

zj aw i ć 

drugi  

ni edźw

i edź.  

T

ugt o 

w ci ągną

ł  

si ę 

z 

p

omocą 

syn

a 

na 

sa

ni e.  

Psy 

st ał y 

spokoj ni e,  

j ak

by 

czuł y,  

że 

ni e 

por

a 

t eraz 

na 

szczekan

i e.  

Anaruk,  

j ak 

umi ał ,  

przyw al i ł  

sw

ą 

zdobycz 

brył ami  

l

odu 

i  

ost rożni e,  

uw

ażaj ąc,  

żeby 

si ę

 

sani e  ni e  przew róci ł y,   w i ózł   oj ca  do  osady.  

W 

i gl oo 

zaj ęl i śmy 

s

i ę 

w szyscy 

rannym,

 

uł ożyl i śmy 

go 

w yg

odni e 

na 

skórach,  

nakarmi l i  

i  

napoi l i .  

T

ugt o

 

opow

i adał  

coraz 

t o 

i nny

m,  

w peł za- j ącym

 

do 

i gl oo 

znaj omym,

 

że 

Anaruk 

j est  

dz

i el nym 

chł opcem,  

k

t óry 

na 

w i dok

 

napast ni ka 

ni e 

st raci ł  

gł ow y.  

Prosi ł  

i ch 

t akże,  

żeby 

zaprzęgl i  

psy 

do 

sań 

i  

z

 

Anaruki em  poj echal i   po  mi ęso  ni edźw i edzi a.  

T

ugt o  opow i edzi ał   m

i ,   j ak  ki edyś  zni enacka  napadł   go  w i el ki   bi ał y  mi ś.  

— 

Jedno 

uderzeni e

 

pot ężnej  

ł apy 

pow

al i ł o 

mni e,  

j ak 

t era

z,  

na 

l ód.  

Zaczął em 

szamot ać 

si ę 

i  

krzyczeć.  

N a 

w i dok 

nadbi egaj ących 

l udzi  

zw i erzę

 

porw ał o 

si ę 

do 

uci eczki .  

Al e 

ni e 

chci ał o 

mni e 

puści ć.  

Zł apał o 

zębami  

za

 

rękaw  

i  

bi egnąc 

w  

st

ronę 

morza,  

ci ągnęł o

 

mni e 

po 

l odzi e.  

Myś

l ał em,  

że 

t o 

j uż