1
Mgr Iwona Wyciechowska
e-mail: [e-mail]
Przewodnik
do ćwiczeń z Międzynarodowych Stosunków Politycznych (MSP)
dla II roku Magisterskiego Dziennego Studium Europeistyki
1. Status i role międzynarodowe państw oraz innych uczestników stosunków międzynarodowych
- stosunki międzynarodowe jako dziedzina stosunków społecznych
- prymat międzynarodowych stosunków politycznych
- państwo jako główny uczestnik stosunków międzynarodowych /atrybuty państwa,
rodzaje państw,
immunitet państwa, suwerenność i prawa zasadnicze państw, uznanie międzynarodowe państwa,
role międzynarodowe państw/
- inne ni\
państwa podmioty prawa międzynarodowego
a. R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1994 i wyd. nast.
b. E. Cziomer, L. W. Zyblikiewicz, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Warszawa  Kraków 2005
c. I. Popiuk  Rysińska, Uczestnicy stosunków międzynarodowych, ich interesy i oddziaływania, /w:/ E. Hali\
ak,
R. Kuz
niar /red./ Stosunki międzynarodowe : geneza, struktura, funkcjonowanie, Warszawa 2006
d. I. Słomczyńska, Suwerenność jako wartość w polityce zagranicznej państw, /w:/ R. Zięba /red./ Wstęp do
teorii polityki zagranicznej państwa, Toruń 2004
e. M. Bielecka, Role międzynarodowe państw, /w:/ R. Zięba /red./ Wstęp do teorii polityki zagranicznej, op. cit.
f. J. Kukułka, Wstęp do nauki o stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2003
2. Problemy regulacji i instytucjonalizacji w międzynarodowych stosunkach politycznych
- prawne podstawy międzynarodowych stosunków politycznych
- znaczenie instytucji w międzynarodowych stosunkach politycznych
- współczesne re\
imy międzynarodowe i ich znaczenie
_______________________________________
a. R. Bierzanek, Prawne podstawy stosunków międzynarodowych, w: E. Hali\
ak, R. Kuz
niar (red.),
Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, funkcjonowanie. Podręcznik akademicki,
Warszawa 1994, r. XIII, s. 281-296 lub Jerzy Ciechański, Prawo międzynarodowe  normy
i regulacja, w: E. Hali\
ak, R. Kuz
niar, cyt. wyd., r. XIII, s.311-329;
b. I. Popiuk-Rysińska, Instytucje międzynarodowe, tam\
e, r. XIV, s. 330-351;
c. E. Hali\
ak, R. Kuz
niar, Niekonwencjonalne sposoby regulacji w stosunkach międzynarodowych,
tam\
e, rozdz. XVI, pkt 1;
d. J. Kukułka, Wstęp do nauki o stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2003
d. J. Kukułka, Pojęcie i istota instytucjonalizacji w stosunkach międzynarodowych, w: J. Kukułka,
Zmienność i instytucjonalizacja stosunków międzynarodowych, Warszawa 1988, s. 305-317;
e. Marek PietraÅ›, Koncepcje i realia re\
imów międzynarodowych,  Stosunki Międzynarodowe
2002, t. 25.
3. ONZ - Karta NZ. Organy i funkcjonowanie organizacji
- ład międzynarodowy po II wojnie światowej
- geneza ONZ
- kształtowanie systemu Narodów Zjednoczonych
- główne organy ONZ i ich działalność
- znaczenie ONZ w XXI wieku
________________________
a. Stosunki międzynarodowe : geneza, struktura, funkcjonowanie, pod redakcją naukową
E. Hali\
aka, R. Kuz
niara, Warszawa 2006
b. J. Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych. 1945-2000,
Warszawa 2001, s. 19-51
c. R. Bierzanek, Współczesne stosunki międzynarodowe, Warszawa 1980
d. J. Symonides /red./ Organizacja Narodów Zjednoczonych : bilans i perspektywy,
Warszawa 2006
e. Karta NZ, w: S. Bieleń (oprac.), Prawo w stosunkach międzynarodowych. Wybór
dokumentów, Warszawa 2004
 2
f. G. Michałowska (red.), Mały słownik stosunków międzynarodowych, Warszawa 1996
g. Karta Atlantycka, w: L. Gelberg (red.), Prawo międzynarodowe i historia dyplomatyczna. Wybór
dokumentów, Warszawa 1960, s. 25; lub: Historia stosunków międzynarodowych. Wybór
dokumentów, (opr. A. Milczarek), Warszawa 1984, s. 3
h. Deklaracja Narodów Zjednoczonych, w: K. Kocot, K. Wolfke (red.), Wybór dokumentów do nauki
prawa międzynarodowego, Warszawa 1978, s. 60-61 lub Historia stosunków& , op. cit., s. 11
i. Postanowienia Konferencji Krymskiej oraz Uchwały Poczdamskie, w: Teheran, Jałta, Poczdam,
Warszawa 1972, s. 201-217, 459-481; lub: Historia stosunków..., op. cit., s. 48-53, 83-95
j. hasła: Jałtański porządek, Zimna wojna, w: G. Michałowska (red.), Mały Słownik Stosunków
Międzynarodowych, Warszawa 1996
k. J. Symonides, Narody Zjednoczone wobec wyzwań i zagro\
eń XXI wieku. Między koniecznością a
mo\
liwością reformy, w: Stosunki Międzynarodowe, nr 3  4, /t. 30/, 2004, s. 19
l. Popiuk-Rysińska, Ewolucja idei Narodów Zjednoczonych, w: T. A
oÅ›-Nowak (red.), Narody
Zjednoczone. Między oczekiwaniem a spełnieniem, Wrocław 1995, s. 9-25
m. J. Kukułka, Podsumowanie osiągnięć, słabości i szans ONZ, w: J Kukułka,
I. Popiuk-Rysińska (red.), Wkład ONZ w rozwój współ\
ycia narodów, Warszawa 1997, s. 193-199
Å‚. Milenijne cele rozwoju, WWW.unic.un.org.pl/cele.php
n. Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa, ró\
ne
wydania, paragraf pt.  ONZ ;
o. Roman Kuz
niar, System Narodów Zjednoczonych, w: Edward Hali\
ak, Roman Kuz
niar (red.),
Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika, Warszawa 2000, r. XV, s. 352-376;
p. Stanisław Parzymies, Rola ONZ w utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, w:
Józef Kukułka, Irena Popiuk - Rysińska (red.), Wkład ONZ w rozwój współ\
ycia narodów,
Warszawa 1997, s. 23 - 44; tam\
e Józef Kukułka, Podsumowanie osiągnięć, słabości i szans ONZ,
s. 193-199;
q. Malcolm N. Shaw, Prawo międzynarodowe, Warszawa 2000, r. XX, s. 622-656 lub
r. Teresa A
oś-Nowak (red.), Narody Zjednoczone między oczekiwaniem a spełnieniem, Wrocław
1995, s. 9 - 64;
s. Anna Rogozińska-Wickers, Dziurawy globus czyli ONZ od podszewki, Warszawa 1998;
t. Janusz Rydzkowski, Słownik Organizacji Narodów Zjednoczonych, Warszawa 2000;
u. Leonard A
ukaszuk, Polska w Organizacji Narodów Zjednoczonych, w: S. Parzymies, I. Popiuk-
Rysińska (red.), Polska w organizacjach międzynarodowych, Warszawa 1998, s. 47 - 61;
4. Rola Rady Bezpieczeństwa ONZ w utrzymaniu i przywracaniu pokoju międzynarodowego
- odpowiedzialność RB za międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo
- skuteczność działania RB w wypełnianiu podstawowych jej funkcji
- akcje i operacje pokojowe w celu przywracania i utrzymania pokoju międzynarodowego
- przykłady konfliktów międzynarodowych, w rozwiązywaniu których uczestniczyła RB
_________________________
a. Prawo w stosunkach międzynarodowych, Wybór dokumentów, oprac. S. Bieleń,
WD i NP, Warszawa 1998
b. L. Zapałowski, Operacje pokojowe ONZ, Kraków 1989, s. 11-63
c. S. Parzymies, Rola ONZ w utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, w: J Kukułka,
I. Popiuk-Rysińska (red.), Wkład ONZ w rozwój współ\
ycia narodów, Warszawa 1997, s. 23-44
d. B. Boutros-Ghali, Program dla pokoju, Warszawa 1995.
e. P. Kobza, Reforma Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych, w: Stosunki Międzynarodowe,
nr 1  2, /t.21/, 2000, s. 134
f. I. Popiuk Rysińska, Doświadczenie i reforma operacji pokojowych Narodów Zjednoczonych po
zimnej wojnie, w: G. Michałowska (red.), Integracja europejska. Instytucje. Polityka, Warszawa
2003, s. 383  411
g. A Józ
wik, Cz. Marcinkowski, Wybrane problemy współczesnych operacji pokojowych, AON,
Warszawa 2002
5. + 6. Czynniki kształtujące stosunki międzynarodowe
- uwarunkowania geograficzne
- uwarunkowania demograficzne
- uwarunkowania ekonomiczne
 3
- uwarunkowania militarne
- uwarunkowania narodowe
- uwarunkowania religijne
- uwarunkowania technologiczne
- uwarunkowania społeczne i kulturowe
- uwarunkowania prawne
________________________________________
Studenci podzieleni na grupy sami szukają właściwej literatury i opracowują poszczególne czynniki
stosunków międzynarodowych
7. Konflikty międzynarodowe  patologia czy trwały element stosunków międzynarodowych ?
- przyczyny oraz sposoby przejawiania się sporów i konfliktów międzynarodowych
- stosowanie siły w regulowaniu sporów międzynarodowych
- pokojowe sposoby załatwiania sporów międzynarodowych
____________________________
a. Konflikty i spory międzynarodowe u progu XXI wieku. Analiza problemów i studia
przypadków, pod red. naukową Włodzimierza Malanowskiego, Wrocław 2003, atla 2.
b. J. E. Zamojski, Migracje masowe - czynnik przemian społeczeństw współczesnych,
/w:/ Migracje i społeczeństwo, Zbiór studiów, IH, W-wa 1995, s. 9  45
c. J.E. Zamojski /red./, Migracje i społeczeństwo, Zbiór dokumentów 2, IH PAN,
W-wa 1997, s. 13-20, 81-127: 2 teksty, 217-233
d. M. Kuczyński, Krwawiąca Europa, Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990  2000. Tło
historyczne i stan obecny, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2001
e. Od konfliktów do partnerskiej współpracy, pod red. naukową J. Kukułki i L. A
ukaszuka,
MON, Warszawa 1997
f. Zarys dziejów Afryki i Azji 1869  1996. Historia konfliktów, praca zbiorowa pod red. Naukową
Andrzeja bartnickiego, wyd.  KsiÄ…\
ka i Wiedza , Warszawa 1996
g. J. Prokopczuk, Konflikty w Trzecim świecie, Wyd. MON, Warszawa 1989
h. L. Zapałowski, Operacje pokojowe ONZ, KAW, Kraków 1989
i. W. Malendowski (red.), Spory i konflikty międzynarodowe. Aspekty prawne i polityczne, Wrocław
1999; i nast. wydania
j. Ten\
e (red.), Spory i konflikty międzynarodowe, w: W. Malendowski, Cz. Mojsiewicz (red.), Stosunki
międzynarodowe, Wrocław 2000, r. XXVIII;
k. W. Góralczyk, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, wyd. uzupełnione, Warszawa, ró\
ne wyd.,
rozdz. XV: Załatwianie sporów międzynarodowych;
l. J. Kukułka, Zaspokajanie potrzeb i rozwiązywanie konfliktów w stosunkach międzynarodowych, w:
Edward Hali\
ak, Roman Kuz
niar, Stosunki międzynarodowe.., r. X;
m. J. Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945-2000, Warszawa 2001
(odpowiednie podrozdziały);
n. Pascal Boniface, Atlas wojen XX wieku, Warszawa 2001.
8. Konflikty międzynarodowe w Europie /z wyłączeniem WNP/, Ameryce A
acińskiej
i w Afryce
- geneza
- istota
- rodzaje
- dynamika rozwoju
- metody pokojowego rozwiÄ…zania
_____________________________________
a. M. Kuczyński, Krwawiąca Europa, Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach
1990  2000. TÅ‚o historyczne i stan obecny, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2001
b. J. Kukułka, Historia współczesnych stosunków międzynarodowych, odpowiednie rozdziały
c. M. Waldenberg, Rozbicie Jugosławii, jugosławiańskie lustro międzynarodowej polityki, tom I, 1991  2002,
tom II 2002  2003, Warszawa 2005
d. Wiesław Lizak, Konflikty na obszarze byłego ZSRR, w: Filozofia -Polityka-Stosunki Międzynarodowe,
Warszawa 1995, s. 105-111;
c. Zarys dziejów Afryki i Azji 1869  1996. Historia konfliktów, praca zbiorowa pod
red. naukowÄ… Andrzeja Bartnickiego, wyd.  KsiÄ…\
ka i Wiedza , Warszawa 1996, 2000
d. Wiesław Dobrzycki, Ameryka A
acińska we współczesnym świecie, Warszawa 1989,
s. 370-391; ten\
e, Stosunki międzynarodowe w Ameryce A
acińskiej. Historia i współczesność,
 4
Warszawa 2000;
e. Krzysztof Kubiak, Wojny, konflikty zbrojne i punkty zapalne na świecie, Warszawa 2005
f. P. Calvocoressi, Polityka międzynarodowa 1945  2000, Warszawa 1998 lub 2000
9. Konflikty międzynarodowe w Azji
- geneza
- istota
- rodzaje
- dynamika rozwoju
- metody pokojowego rozwiÄ…zania
____________________________
a. Zarys dziejów Afryki i Azji 1869  1996. Historia konfliktów, praca zbiorowa pod
red. naukowÄ… Andrzeja Bartnickiego, wyd.  KsiÄ…\
ka i Wiedza , Warszawa 1996, 2000
c. E. Hali\
ak, Stosunki międzynarodowe w regionie Azji i Pacyfiku, Warszawa 1999;
d. Wojna w Afganistanie i jej regionalne implikacje,  Rocznik Strategiczny 2001/2002 ,
Warszawa 2002, r. XI;
e. Krzysztof Kubiak, Wojny, konflikty zbrojne& , op. cit.
10. Konflikt na Bliskim Wschodzie
- geneza
- główni uczestnicy i ich interesy
- fazy rozwoju
- perspektywy i mo\
liwości rozwiązania konfliktu
_________________________________
a. Georges Corm, Bliski Wschód w ogniu. Oblicza konfliktu 1956  2003. Wyd. Akad. DIALOG 2003
b. W. Szymborski, Wojna w Zatoce Perskiej,  SM 1991, nr 4
c. W. Szymborski, Zatoka Perska. Problemy stabilizacji, Bydgoszcz 1999
d. J. Świeca, Problem palestyński w konflikcie bliskowschodnim,  Stosunki Międzynarodowe 1991, tom 12
e. J. Kukułka, Historia..., op. cit. (rozdziały dotyczące Bliskiego Wschodu)
f.  Rocznik Strategiczny  kolejne edycje  rozdziały nt. Bliskiego Wschodu (w  Roczniku Strategicznym
2003/2004  dossier specjalne nt. wojny w Iraku)
g. J. ZajÄ…c, Polityka USA wobec Bliskiego Wschodu, /w:/ J. ZajÄ…c, /red./ Polityka zagraniczna USA po zimnej
wojnie, Toruń 2005
h. J. Zając, Środki i metody oddziaływania USA w bliskowschodnim procesie pokojowym /199o  2000/ ,
Warszawa 2004
11. Następstwa konfliktów międzynarodowych. Uchodz
cy  problemy prawne i humanitarne.
- historia, przyczyny, skala uchodz
stwa
- prawo do uczestniczenia w międzynarodowym obrocie osobowy
- status uchodz
cy - zasada non-refoulement
- działalność UNHCR
- instytucja ekstradycji
_________________
a. Konwencja o statusie uchodz
cy« z 28.07.1951 r., DzU 1991 r., nr 119
b. Uchodz
cy świata. Wyzwania humanitarne, W-wa 1998, UNHCR, Wyd. Naukowe PWN
c. B. Wierzbicki, Sytuacja prawna uchodz
cy w międzynarodowej ochronie praw człowieka, Białystok 1993,
nt. ochrony uchodz
ców w systemach regionalnych: Europa Zach., Afryka, Ameryka A
ac.
d. Do stołu dla zamo\
nych. Ruchy migracyjne w Afryce oraz ich znaczenie dla Polski, IKR WG i SR UW,
Warszawa 1999; rozdziały : 4, 5, 7, 8
e. I. Wyciechowska, Uchodz
cy, /w:/ J. Symonides /red./ Organizacja Narodów Zjednoczonych : bilans
i perspektywy, Warszawa 2006
12. Następstwa konfliktów międzynarodowych. Migracje międzynarodowe  problem
polityczny i regulacje prawne
- pojęcie migracji międzynarodowej
- uwarunkowania migracji międzynarodowych
- problemy migracji międzynarodowych w ró\
nych regionach świata
 5
____________________
a. Upadek imperiów i rozwój migracji, Migracje i społeczeństwo 8, Wyd. Neriton, Warszawa 2003
b. Migracje polityczne XX wieku. Migracje i społeczeństwo 4. Wyd. Noriton 2000
c. Imigranci i społeczeństwa przyjmujące. Migracje i społeczeństwo 5. Wyd. Neriton, Warszawa 2000
d. Migracje 1945  1995, w: Migracje i społeczeństwo 3, Wyd. Neriton, Warszawa 1999
e. Do stołu dla zamo\
nych. Ruchy migracyjne w Afryce oraz ich znaczenie dla Polski,
IKR WG i SR UW, Warszawa 1999; wprowadzenie
f. Układ z Schengen i Porozumienie Wykonawcze do Układu z Schengen,
Seria Dokumenty, z. 2. 11/1998, MSWiA, Warszawa, kwiecień 1998
g. I. Wyciechowska, Zasady i konsekwencje Układu z Schengen, w: S. Parzymies, R. Zięba (red.),
Instucjonalizacja wielostronnej współpracy międzynarodowej w Europie, Warszawa 2004
h. Układ z Schengen. Współpraca policji i organów sprawiedliwości po Mastricht,
red. naukowa J. Beczała, Instytut Europejski, A
ódz
1998
i.  Komu w drogę?  migracje międzynarodowe  zagro\
enie czy zbawienie XXI wieku w: Historia 
Stosunki międzynarodowe  Amerykanistyka /Księga jubileuszowa prof. W. Dobrzyckiego, W-wa 2001
13. Polityka państw  imigracyjnych a migracje międzynarodowe
- jednostki w międzynarodowym obrocie osobowym
- cudzoziemcy  status, regulacje prawno  administracyjne
- paszporty i wizy  zakres stosowania w regulacji międzynarodowego obrotu
osobowego
- bariery migracyjne
- prawo azylowe wybranych państw
___________________
a. Ustawa z dn.13.06.2003 r. o cudzoziemcach, Dz.U. 2003, Nr 128, poz.1175, obowiÄ…zuje od 1.09.2003r.
b. Ustawa z dn. 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczpospolitej
Polskiej, Dz. U. Z 2003 r. Nr 128, poz. 1176
c. Ustawa o paszportach z dn. 29.11.1990 r., DzU 1991, nr 2
d. Ustawa o rodzajach paszportów, DzU 1991, nr 29
e. Ustawa z dnia 5 kwietnia 2002 r. o zmianie ustawy o paszportach, Dz. U. 2002, nr 62
f. RozporzÄ…dzenie MSW i A z dnia 12 lipca 2002 r., Dz. U. 2002, nr 114
g. W. Pasko  Porys, Prawo imigracyjne Stanów Zjednoczonych : nielegalne
zatrudnianie, nielegalna imigracja, loteria wizowa, Oficyna naukowa, W-wa 1997
h. Strony internetowe ministerstw spraw zagranicznych wybranych państw
14. Terroryzm jako nowa forma konfliktów w XXI wieku ?
a. pojęcie terroryzmu
b. historia
c. z
ródła terroryzmu międzynarodowego
d. organizacje terrorystyczne
e. współczesne przejawy terroryzmu
_____________________
a. R. Zięba, Terroryzm jako zagro\
enie dla bezpieczeństwa międzynarodowego,  Studia Nauk
Politycznych, 2004, nr 1
b. Terroryzm w świecie współczesnym, redakcja E. Hali\
ak, W. Lizak, L. A
ukaszuk, E. Åšliwka SVD,
Warszawa  PieniÄ™\
no 2004
c. M. Madej, Międzynarodowy terroryzm polityczny, MSZ, Warszawa 2001
d. J. Kaczmarek, Problemy współczesnego świata, terroryzm, konflikty zbrojne, fundamentalizm islamski,
atla 2, Wrocław 1999
e. Terroryzm, rozbrojenie i nieproliferencja: wyzwania i dylematy nuklearne społeczności
międzynarodowej, /w:/ Rocznik Strategiczny 2005/06, Warszawa 2006, część III