Małgorzata Morozewicz

Konsultacja merytoryczna i pedagogiczna: dr Tomasz Sosnowski

Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku

„BYŁ SOBIE WILK...”

Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności

przygotowane w ramach projektu:

Podlaska Akademia Przyrody

Małgorzata Morozewicz

Konsultacja merytoryczna i pedagogiczna: dr Tomasz Sosnowski

Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku

„BYŁ SOBIE WILK...”

Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności

przygotowane w ramach projektu:

Podlaska Akademia Przyrody

Projekt „Podlaska Akademia Przyrody” korzysta
z dofinansowania w kwocie 452 628,00 PLN pochodzącego
z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG.

HONOROWY PATRONAT nad projektem objął
Podlaski Kurator Oświaty

LIDER:
Polskie Stowarzyszenie Doradcze i Konsultingowe,
ul. Rynek Kościuszki 2, 15-091 Białystok
tel./fax [phone]
e-mail: [e-mail]

PARTNER:
Towarzystwo Amicus,
ul. Brukowa 28 lok. 8, 15-889 Białystok
tel./fax [phone]
e-mail: [e-mail]

Białystok 2014

ISBN: 978-83-940838-3-0

Scenariusze zajęć przedszkolnych

dotyczące bioróżnorodności

przygotowane w ramach projektu:

Podlaska Akademia Przyrody

„Góry, nasze góry, czyli góry śmieci”

Scenariusz zajęć przedszkolnych pod hasłem:

„Góry, nasze góry, czyli góry śmieci”

Przewidziany czas realizacji zajęć: 2 godziny lekcyjne.

Wiek dzieci: 4–6 lat.

Miejsce zajęć: sala przedszkolna.

Problem: znaczenie lasu dla lokalnego ekosystemu z uwzględnieniem zwiększenia akceptowalności wilka

oraz podniesienie świadomości na temat bioróżnorodności w lesie.

Cele ogólne:

– kształtuje emocjonalny stosunek do przyrody,

– rozumie potrzebę segregowania odpadów,

– potrafi segregować odpady według przynależności do utylizacji lub powtórnego wykorzystania,

– wie, w jaki sposób ludzie zanieczyszczają Ziemię,

– wie, co można zrobić, żeby było mniej śmieci,

– ma poczucie współodpowiedzialności za stan środowiska naturalnego i wie, jakie podejmować

działania, żeby ratować Ziemię,

– zna podstawowe kolory (żółty, niebieski, zielony, czerwony, biały),

– wyjaśnienie pojęć: „segregacja odpadów”, „recykling”,

– rozwijanie twórczej wyobraźni,

– wskazywanie możliwości wtórnego wykorzystania odpadów.

Cele operacyjne:
Dziecko:

– rozumie pojęcia: „śmieci”, „segregacja”, „recykling”,

– zna kolory pojemników na odpady,

– segreguje odpady do odpowiednich pojemników,

– wypowiada się poprawnie na temat wiersza pt. „Sznurek Jurka”,

– wykonuje pracę plastyczną z odpadów,

– zna ekologiczny sposób wyrzucania śmieci,

– potrafi podać cele i sposób segregacji odpadów,

– wie, że wszyscy ludzie muszą dbać o środowisko naturalne,

– ma poczucie odpowiedzialności za środowisko, w którym żyje.

Metody pracy:
Sytuacja problemowa, rozmowa, pokaz, obserwacja, metoda ćwiczeń praktycznych, metoda gier i zabaw

dydaktycznych, metoda zabaw i gier ruchowych z elementami tańca, inscenizacja.

Środki dydaktyczne:

• fragment książki pt. „Wilk i Czerwony Kapturek” T. Matuszkiewicz, dotyczący znaczenia lasu

dla lokalnego ekosystemu, uwzględniający podniesienie poziomu akceptowalności wilka oraz

świadomości dziecięcej dotyczącej bioróżnorodności;

• „Sznurek Jurka” – wiersz I. Sikiryckiego;

• „Zaśmiecona polana” – ilustracja A;

• „Gdzie ucieka wilk?” – karta pracy nr 1, labirynt, kredki;

• 4 kolorowe kosze: niebieski, czerwony, żółty, zielony;

• „Segregujemy odpady” – karty pracy nr 2, wycinanka nr 1 z odpadami, nożyczki;

• „Taniec z gazetami” – gra ekologiczno-edukacyjna, gazety, gwizdek;

• „Celujemy do kosza” – gra ekologiczno-edukacyjna;

• „Moja planeta” – piosenka M. Jeżowskiej;

• „Ekośmieciorek” – praca, plastikowe butelki, gazety, kolorowy papier.

Faza wstępna zajęć:

1. Nauczycielka wita wszystkich, tak aby każdy czuł się indywidualnie powitany:

– witam wszystkich tych, którzy są dzisiaj w radosnym nastroju (machanie ręką),

– witam wszystkich, którzy są dzisiaj smutni, i życzę, aby dzisiejszy dzień przyniósł Wam wiele

radosnych wrażeń,

– witam wszystkie dziewczynki,

– witam wszystkich chłopców,

– witam serdecznie wszystkich rodziców, którzy nas odwiedzili!

2. Nauczycielka czyta dzieciom fragment książki pt. „Wilk i Czerwony Kapturek” T. Matuszkiewicz,

następnie prosi o opowiedzenie treści usłyszanego fragmentu: czego on dotyczy?, jakie występują

postacie?, dlaczego Kuba postanowił posprzątać las?

Kuba i wilk, zmęczeni, przez chwilę leżeli obok siebie. Pierwszy podniósł się wilk. Otrzepał futro

i pochylił się nad twarzą Czerwonego Kapturka. Chłopiec bał się. Zwierzak spojrzał mu prosto w oczy, pową-

chał go i swoim szorstkim językiem polizał po nosie. Zaraz potem zniknął w szarych zaroślach.

W tej samej chwili Kuba zauważył w oddali światła latarek i usłyszał wołanie:

– Kuba! Kubusiu! Gdzie jesteś?! Czerwony Kapturku!

– Tutaj! Tu jestem! – krzyczał na całe gardło.

Wkrótce chłopca znaleźli ratownicy. Był zdziwiony, że szukało go tak wiele osób. W ekipie ratunkowej,

oprócz policjantów i strażaków, było mnóstwo mieszkańców miasteczka. Najważniejsze było jednak to, że

wraz z innymi szukali go również babcia i rodzice. Okazało się, że mama Kuby już wyzdrowiała i wyszła ze

szpitala. Razem z tatą chcieli zrobić synkowi niespodziankę i czekali na niego w domku babci. Gdy długo nie

wracał, zawiadomili policję i rozpoczęły się poszukiwania.

– Co się z tobą działo, synku? – zapytała mama, płacząc ze szczęścia.

– Gdzie byłeś, Kubusiu? – dopytywał tata.

– To bardzo długa historia – odpowiedział Czerwony Kapturek. – I bardzo smutna – dodał i wtulił się w swo-

ich rodziców.

Następnego dnia Czerwony Kapturek wstał z łóżka wcześnie rano, włożył swoją czerwoną bluzę z kapturem

i przy śniadaniu zapytał tatę:

– Pomógłbyś mi posprzątać las?

Tata tylko uśmiechnął się, mrugnął do synka okiem i chwilę potem wędrowali razem leśną ścieżką. Porozrzu-

cane wszędzie papierki, puszki i butelki zbierali do worków na śmieci.

Las powoli nabierał barw i wkrótce wróciły do niego ptaki i zwierzęta. Znów było jak dawniej.

Pojawiła się także wilcza rodzina, a Czerwony Kapturek miał nowego przyjaciela – wilka. Spotykali się

codziennie na leśnej polanie. Na powitanie wilk merdał ogonem i lizał chłopca po dłoni, a on drapał wilka za

uchem. Potem biegali razem po lesie, aż do utraty tchu – mały człowiek i zwierzę.

Rozwinięcie zajęć:
3. „Sznurek Jurka” – I. Sikirycki (15 minut)

Nauczycielka zaprasza wszystkie dzieci do skupienia uwagi. Dzieci siadają w kręgu, nauczyciel inscenizuje

wiersz pt. „Sznurek Jurka”. Następnie z uprzednio przygotowanego koszyka dzieci wybierają przedmioty,

które znalazły się w treści wiersza, i układają je na stole: stary sznurek, skórka od banana, torby po

śniadaniu, papierki po cukierkach, ścierka, pusta bombonierka, patyki od lodów, plastikowy kubek,

pestki od słonecznika, kalosz, nauszniki, stare trampki, piłka z dziurą, połamane wieczne pióro, opony od

rowerów, stos papieru (nauczyciel dokłada jeszcze plastikowe butelki, puszki po konserwie, słoiki, puszkę

po napoju, tekturkę, starą książkę, zeszyt, gazety, reklamówkę).

Nauczyciel zadaje pytania:

– W jaki sposób boisko zamieniło się w śmietnik?

– Jak oceniasz postępowanie Jurka i jego kolegów?

– Czy Jurek myślał o konsekwencjach wyrzucenia przez siebie poplątanego sznurka?

4. „Zaśmiecona polana” – ilustracja A (5 minut)

Dzieci analizują rysunek przedstawiający zaśmieconą polanę i bawiące się opodal dzieci oraz uciekające

wilki. Dzieci odpowiadają na pytania nauczyciela:

– Dlaczego las zamienił się w śmietnik?

– Czy dzieci zachowały się właściwie?

– Gdzie powinny się znaleźć pozostawione przez nie rzeczy?

– Co Wy robicie ze śmieciami?

5. „Gdzie ucieka wilk?” – karta pracy nr 1 (5–7 minut)

Nauczyciel prosi, aby dzieci doszły jedną z trzech dróg do czystego lasu: wilk ma trzy drogi dojścia i tylko

na końcu jednej znajduje się czysty las – to właśnie ją trzeba wybrać.

6. Segregujemy odpady” – karta pracy nr 2 (10-15 minut)

Nauczyciel wyjaśnia pojęcie „segregacja” (sposób gromadzenia odpadów, polegający na ich podziale ze

względu na materiał, z jakiego zostały wytworzone, w celu ponownego ich wykorzystania).

Zwróćcie uwagę, że w sali znajdują się 4 kosze na śmieci (czerwony na szkło, niebieski na papier, żółty na

plastik, zielony na inne odpady). Dzieci na karcie pracy łączą kartoniki z odpowiednim koszem – w ten

sposób segregują odpady (nie wszystkie czytają, więc tu rola rodziców):

a) papier (niebieski) – książka, zeszyt (bez zszywaczy), patyczek drewniany po lodzie, sznurek,

tektura, papierek po cukierkach, gazeta, bombonierka, ścierka (dodawane są tekstylia do masy

papierowej),

b) szkło (czerwony) – słoik,

c) plastik i puszki (żółty) – woreczek po śniadaniu, plastikowa butelka, reklamówka, kubeczek po

jogurcie, wieczne pióro (obudowa plastikowa), puszka,

d) inne odpady (zielony) – pozostałe śmieci: kalosz, piłka, opona, trampki. Nauczyciel wyjaśnia , że

utylizacja odpadów to przetwarzanie lub unieszkodliwianie ich.

7. „Taniec z gazetami” – gra ekologiczno-edukacyjna (5 minut)

Dzieci razem z rodzicami dobierają się parami i tańczą w rytm piosenki pt. „Zielona wyspa” M. Jeżowskiej,

trzymając gazetę między wymienionymi częściami ciała: między dłońmi, brzuchem, łokciami, kolanami

itp. – ale bez pomocy rąk.

8. „Celujemy do kosza” – gra ekologiczno-edukacyjna (5 minut)

Dzieci, ustawione w dwóch rzędach naprzeciwko siebie, na sygnał gwizdka celują zgniecionymi kulkami z

gazet do kosza ustawionego po środku.

9. „Z obserwacji i doświadczeń dzieci” – pytania i odpowiedzi (5 minut)

Na świecie rosną coraz wyższe góry odpadów i śmieci. Każdy z nas w ciągu roku wyrzuca kilkaset

kilogramów śmieci!

– Co robicie ze śmieciami w swoim domu?

– Kto w Twoim domu odpowiada za wynoszenie śmieci?

Każdy z Was słyszał kiedyś takie słowo jak „recykling”. Oznacza ono powtórne wykorzystanie materiałów

(posegregowanych odpadów) do ponownego przetworzenia.

Zakończenie zajęć:
10. „Ekośmieciorek” – praca plastyczna wykona wspólnie z rodzicami (15 minut)

Dzieci siedzą w kole wspólnie z rodzicami, nauczyciel objaśnia im, jak wykonać śmiesznego ludzika ze

zgromadzonych w klasie śmieci (pociętą na paski gazetę umieszczamy w otworze butelki – to będzie

czupryna „Ekośmieciorka, z kolorowego papieru doklejamy oczy, nos i usta, z gazety można również

zrobić ludzikowi sukienkę lub inny element stroju).

Dzieci pracują przy stolikach. Po skończonym zadaniu i sprzątnięciu miejsca pracy „przedstawiają” swoje

ludziki kolegom (np. wymyślają imię). Na koniec wszystkie prace dzieci zostają umieszczone na wystawie.

Dzieci odpowiadają na pytania:

1. Segregacja jest to…?

2. Recykling jest to…?

3. Odpady są to…?

4. Przyjaciel przyrody jest to…?

Bibliografia:
1. Cz. Rosik–Dulewska: Podstawy gospodarki odpadami, Warszawa 2012.

2. M. A. Gostomczyk: Gospodarka odpadami: ćwiczenia projektowe, Kalisz 2011.

3. B. Jędrzejewska, W. Jędrzejewski, H. Okarma: Wilk jest dziki? Wilk jest zły?, Białowieża 1991.

4. K. Popko – Tomasiewicz, M. Stefanik: W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku, Kraków 2011.

5. J. Dołkin: Zielony Ekran– program filmowej edukacji ekologicznej, Białystok 2000.

6. I. Wierzbowska: Wilk, Fundacja Wspierania Inicjatyw ekologicznych, Kraków 2010.

Aneks:

„Sznurek Jurka” – wiersz I. Sikiryckiego

Nauczycielka zaprasza wszystkie dzieci do skupienia uwagi. Dzieci siadają w kręgu, nauczyciel inscenizuje

wiersz pt. „Sznurek Jurka”. Następnie z uprzednio przygotowanego koszyka dzieci wybierają przedmioty,

które znalazły się w treści wiersza, i układają je na stole: stary sznurek, skórka od banana, torby po

śniadaniu, papierki po cukierkach, ścierka, pusta bombonierka, patyki od lodów, plastikowy kubek, pestki

od słonecznika, kalosz, nauszniki, stare trampki, piłka z dziurą, połamane wieczne pióro, opony

od rowerów, stos papieru (nauczyciel dokłada jeszcze plastikowe butelki, puszki po konserwie, słoiki,

puszkę po napoju, tekturkę, starą książkę, zeszyt, gazety, reklamówkę).

„Zaśmiecona polana” – ilustracja A

Rysunek przedstawiający zaśmieconą polanę i bawiące się nieopodal dzieci oraz uciekające wilki.

Dzieci udzielają odpowiedzi na pytania nauczyciela:

– Dlaczego las zamienił się w śmietnik?

– Czy dzieci zachowały się właściwie?

– Gdzie powinny się znaleźć pozostawione przez nie rzeczy?

– Co Wy robicie ze śmieciami?

„Gdzie ucieka wilk?” – karta pracy nr 1

Labirynt, na którym z jednej strony znajduje się wilk i ma trzy drogi dojścia, na których końcu znajduje się

czysty las – wybiera jedną drogę, którą dotrze do celu; dzieci wybierają i rysują poprawną drogę.

„Segregujemy odpady” – karta pracy nr 2

Nauczyciel wyjaśnia pojęcie „segregacja” (sposób gromadzenia odpadów, polegający na ich podziale ze

względu na materiał, z jakiego zostały wytworzone, w celu ponownego ich wykorzystania).

Zwróćcie uwagę, że w sali znajdują się 4 kosze na śmieci (czerwony na szkło, niebieski na papier, żółty na

plastik, zielony na inne odpady). Dzieci na karcie pracy łączą kartoniki z odpowiednim koszem – w ten

sposób segregują odpady (nie wszystkie czytają, więc tu rola rodziców)

a) papier (niebieski) – książka, zeszyt (bez zszywaczy), patyczek drewniany po lodzie, sznurek,

tektura, papierek po cukierkach, gazeta, bombonierka, ścierka (dodawane są tekstylia do masy

papierowej),

b) szkło (czerwony) – słoik,

c) plastik i puszki (żółty) – woreczek po śniadaniu, plastikowa butelka, reklamówka, kubeczek po

jogurcie, wieczne pióro (obudowa plastikowa), puszka,

d) inne odpady (zielony) – pozostałe śmieci: kalosz, piłka, opona, trampki. Nauczyciel wyjaśnia , że

utylizacja odpadów to przetwarzanie lub unieszkodliwianie ich.