Andre Norton 

Czarodziejskie miecze 

Tytuł oryginału: Trey of Swords 

Przełożyła: Ewa Witecka 

 

Miecz przegranych bitew 

Część I 

1 

 
Moja matka należała do odłamu Starej Rasy skazanego na banicję przez księcia Karstenu 

– Yviana, najemnika-parweniusza, zajmującego się po dyletancku zakazanymi rzeczami, 
sprzymierzeńca zbrodniczych Kolderczyków. 

Uciekając przed straszną  śmiercią, z całego dziedzictwa starszego niż sama nazwa 

Karstenu, zabrała do Estcarpu tylko trzech drużynników swego ojca. Kazała im wstąpić do 
Straży Granicznej, którą dowodził przybysz z innego świata, Simon Tregarth, aby przyczynili 
się do powstrzymania kolderskiej zarazy grożącej zagładą naszej rasie. Sama zaś, wraz ze 
swoją daleką krewną, panią Chriswithą, poszukała schronienia w ojczyźnie Starej Rasy. W 
jakiś czas później poślubiła Sulkarczyka i przez to zerwała więzy ze swymi pobratymcami. 

Lecz wkrótce potem jej małżonek zginął w jednym z sulkarskich ataków na porty 

karsteńskie. Moja matka czuła się  źle wśród jego współplemieńców, powróciła więc do 
swoich. Nosiła już pod sercem dziecko spłodzone podczas tego krótkiego małżeństwa. 
Przeżyte cierpienia sprawiły, że straciła zupełnie chęć do życia i, przedwcześnie wydawszy 
mnie na świat, zgasła niby zdmuchnięta świeca. 

Pani Chriswitha zaopiekowała się mną jak własnym dzieckiem i zatrzymała przy sobie 

nawet po ślubie z wielmożą zbiegłym z południa Karstenu. Pan Hervon stracił tam całą 
rodzinę. Dobrze znał się na żołnierskim rzemiośle i odznaczył się w walkach, i z czasem 
został dowódcą oddziału Straży Granicznej. Nowa żona dała mu dwie córki i syna Imhara. 
Imhar był  młodszy ode mnie o dwa lata; ten zdrowy, silny chłopiec czuł się jak ryba w 
wodzie w epoce nagłych alarmów i zbrojnych utarczek. 

Ze mną było zupełnie inaczej. Od urodzenia byłem słaby i wymagałem troskliwej opieki, 

a moje częste, choć niezbyt groźne choroby budziły zniecierpliwienie we wszystkich poza 
moją opiekunką. Bardzo wcześnie zdałem sobie z tego sprawę. W dzieciństwie starałem się 
jeszcze dorównać Imharowi, ale moje wysiłki od samego początku skazane były na 
niepowodzenie. Wydawało się, iż mój kuzyn urodził się z mieczem w dłoni, ponieważ władał 
nim tak zręcznie i z taką precyzją, że aż przyjemnie było patrzeć. 

Był też nieustraszonym jeźdźcem i kiedy jeszcze ledwie mógł policzyć na palcach lata 

zaprawy do żołnierki, wszedł już w skład patrolu. Pan Hervon słusznie się nim szczycił, gdyż 
Imhar miał wszelkie niezbędne zalety, wyróżniające go w owych niebezpiecznych czasach. 

Ja uczyłem się walczyć mieczem i pistoletem strzałkowym, bo topór bojowy okazał się 

dla mnie za ciężki. Wśród ciemnowłosych pobratymców ze Starej Rasy wyróżniałem się tylko 
jasną cerą i kędziorami, ponieważ nie odziedziczyłem po ojcu ani wzrostu, ani silnego ciała. 

Pilnie  ćwiczyłem się w wojennym rzemiośle, tym niemniej w głębi duszy tęskniłem za 

czymś innym. Nie za morską ojczyzną Sulkarczyków, co byłoby zupełnie naturalne, ale za 
wiedzą – zapomnianą wiedzą, dziedzictwem naszej przeszłości. 

Prawdą jest, że żaden mężczyzna nie mógł władać Mocą Czarodziejską – w każdym razie 

tak twierdziły Mądre Kobiety, Czarownice, które rządziły Estcarpem. Jednak dawne legendy, 
których strzępy słyszałem od czasu do czasu i starannie przechowywałem w pamięci, głosiły, 
że nie zawsze tak było i że kiedyś również mężczyźni to potrafili. 

Dość dobrze opanowałem sztukę czytania i odnalazłem wszystko, co dotyczyło tych 

pradawnych czasów. Nigdy wszakże nie mówiłem o tym z nikim z mojego otoczenia; uznano 
by mnie za niespełna rozumu albo za groźbę dla domu, który dał mi schronienie, gdyby 
Czarownice dowiedziały się o moich heretyckich poglądach. 

Tego roku, w którym przypasałem własny miecz i wstąpiłem do Straży Granicznej, 

Karsten wystawił przeciw nam tak wielką armię,  że nie zdołalibyśmy jej pokonać. Nie 
zagrażali nam już Kolderczycy, gdyż Simon Tregarth i jego małżonka, pani Jaelithe, 
wyruszyli za morza i zamknęli Bramę-Między-Światami, przez którą przybyły owe potwory. 
Książę Yvian, sprzymierzeniec Kolderu, zginął w tej wojnie. Później przez jakiś czas w 
Karstenie panował chaos i wielu możnowładców walczyło o tron książęcy. 

W końcu Pagar z Cleen zwyciężył wszystkich rywali i, żeby zjednoczyć wykrwawiony 

kraj, ogłosił  świętą wojnę z Czarownicami. Albowiem zawsze w takiej sytuacji zręczny 
władca stara się odwrócić uwagę poddanych od niedawnych strat i nieszczęść, znajdując 
zewnętrznego wroga, przeciw któremu mogą wyruszyć. 

Stoczono więc straszną bitwę. Nie użyto jednak oręża, tylko Mocy Czarodziejskiej. 

Strażniczki zjednoczyły się na jeden dzień i jedną noc, zgromadziły w sobie wszystkie siły, 
jakie mogły przywołać, i skierowały je na południe. Ruszyły góry z posad, skręcając i 
rozdzierając samą ziemię. Zapłaciły za to najwyższą cenę: wiele z nich zginęło, gdyż Moc 
spaliła je na popiół. 

Obawiając się, że w Estcarpie zapanuje chaos tak jak w Karstenie Koris z Gormu odebrał 

władzę Radzie Czarownic. 

W tym czasie nie było w kraju innego wybitnego dowódcy, który zaskarbiłby sobie 

szacunek i lojalność wszystkich mieszkańców Estcarpu, gdyż Tregarthowie zaginęli przed 
laty podczas wyprawy na północne morza. 

Wtedy też dotarła do nas dziwna opowieść o ucieczce dzieci Simona i pani Jaelithe przed 

gniewem Czarownic. 

Rada Strażniczek wyjęła je spod prawa i nikt nie ośmieliłby się im pomóc w obawie 

przed taką samą karą. 

Mówiono, że synowie Simona Tregartha odziedziczyli po nim dar władania Mocą i że to 

oni naruszyli odwieczny obyczaj pomagając swojej siostrze uciec ze szkoły Czarownic. Ta 
trójka miała w sobie coś wyjątkowego, niespotykanego w naszym świecie: urodzili się 
jednocześnie! Dlatego byli sobie bardzo bliscy. 

Wspominam o nich, ponieważ zmienili moje życie i życie wszystkich domowników pana 

Hervona. Ja sam chętnie słuchałem opowiadań o młodzieńcach, którzy tak różnili się od ludzi 
ze Starej Rasy, jak kiedyś różnił się ich ojciec. 

Kiedy Karsten przestał już zagrażać Estcarpowi, pan Hervon zapragnął zrealizować swoje 

marzenia. Podczas długoletniej wojny zjeździł prawie cały kraj i znalazł doskonałe, swoim 
zdaniem, miejsce na nową siedzibę. Nikt nie powinien był zgłaszać pretensji do tego kawałka 
ziemi, gdyż znajdował się on daleko na wschodzie, w dawno wyludnionej i na poły 
zapomnianej części Estcarpu. 

Przybyliśmy więc do nowej włości pana Hervona i rozpoczęliśmy budowę zamku. Nadal 

jednak pokój wydawał się nam podejrzany, więc wystawialiśmy straże, a mężczyźni nie 
rozstawali się z bronią. Dwór pana Hervona liczył pięćdziesiąt osób, głównie mężczyzn; przy 
pani Chriswicie było pięć dworek, jej córki i siostry z mężami oraz urodzone dwa lata po 
mnie dziecko jej młodszej siostry, które wkrótce zmarło. 

Teraz muszę opowiedzieć o Crycie – chociaż nawet myśl o niej sprawia mi ból. 

Pokochałem ją w chwili, gdy po raz pierwszy spojrzałem na niemowlę leżące w kołysce obok 
paleniska. Nie łączyły nas ani więzy pokrewieństwa, ani powinowactwa i nigdy nie miały 
połączyć. Zgodnie ze zwyczajem naszego ludu Crythę jeszcze w dzieciństwie zaręczono z 
Imharem. We właściwym czasie winna była poślubić mego kuzyna i w ten sposób pomóc w 
scaleniu włości, które pan Hervon miał nadzieję odzyskać. 

Jak wszystkie dziewczęta ze Starej Rasy Crytha była smukła i ciemnowłosa. Zawsze 

wydawała mi się jakby nieobecna i nieco wyobcowana. Odnosiło się czasem wrażenie,  że 
widzi lub słyszy rzeczy, których nie postrzega jej otoczenie. 

W dzieciństwie często chorowałem, bardziej zatem zbliżyłem się do Crythy niż do 

Imhara. Już po krótkim czasie zaczęła się do mnie zwracać w ważnych dla siebie sprawach, 

jak choćby prosząc o pomoc w pielęgnowaniu ptaka ze złamanym skrzydłem. Od 
najwcześniejszych jej lat było jasne, że miała dar uzdrawiania. 

O innych niepospolitych uzdolnieniach Crythy dowiedziałem się znacznie później, tuż 

przed wstąpieniem do Straży Granicznej. Zaskoczyłem ją nad strumykiem płynącym w 
pobliżu zagrody, którą wtedy pani Chriswitha nazywała swoim domem. 

Zdumiało mnie zachowanie mojej małej przyjaciółki. 
Siedziała nieruchomo w trawie tak wysokiej, że prawie ją zasłaniała. Oczy miała 

zamknięte jak we śnie i płynnie poruszała w powietrzu rękami. Nagle z przerażeniem 
zauważyłem obok niej zwiniętego węża, długiego niczym moje ramię. Z podniesionym łbem 
kołysał się w takt ruchów Crythy. Chciałem wyciągnąć miecz i zabić gada, ale nie mogłem się 
poruszyć. 

W końcu dziewczynka klasnęła w dłonie i otworzyła oczy. Wąż opadł na ziemię i 

błyskawicznie zniknął w trawie. 

– Nie bój się, Yonanie – powiedziała. Chociaż nie odwróciła głowy, wiedziała, że byłem 

w pobliżu. Na dźwięk jej słów czar prysł i odzyskałem władzę nad ciałem. 

Zrobiłem dwa kroki do przodu i stanąłem obok niej. 
Ogarnął mnie gniew równie wielki jak przedtem strach. 
– Co ty wyrabiasz?! – zawołałem. 
Spojrzała na mnie. 
– Usiądź. – Wskazała miejsce obok siebie. – Czy mam się  tłumaczyć olbrzymowi, 

któremu nie mogę spojrzeć w oczy bez wykręcania szyi? 

Zbadałem wzrokiem trawę. Miałem chęć przeczesać ją mieczem w obawie, że trafię na 

niedawnego towarzysza Crythy. Nie zrobiłem tego jednak, tylko usiadłem. 

– Myślę, że to jest częścią magii leczniczej – w jej głosie brzmiało lekkie zdziwienie. – 

Nie boją się mnie ani ptaki, ani zwierzęta, a dzisiaj przekonałam się,  że mogę nawiązać 
kontakt również z gadami. Wydaje mi się,  że za często zamykamy nasze umysły albo 
koncentrujemy się na tym – dotknęła palcem pochwy mego miecza – i dlatego nie 
dostrzegamy i nie słyszymy większości tego, co dzieje się wokół nas, w całym wielkim 
świecie. 

Wciągnąłem głęboko powietrze do płuc i poczułem, jak gaśnie we mnie płomień gniewu. 

W głębi duszy zdawałem sobie sprawę, że Crytha zna się na tym, co robi, równie dobrze jak 
ja na żołnierskim rzemiośle. 

– Yonanie, czy pamiętasz stare legendy, które mi opowiadałeś? – Albowiem tylko Crycie 

przekazałem znane mi strzępy starych opowieści i pieśni. – W tamtym świecie człowiek 
władał Mocami. 

– W Estcarpie również są Moce – zauważyłem. I nagłe ogarnął mnie strach o najdroższą 

mi istotę. Strażniczki niezmordowanie szukały kandydatek, które powiększyłyby ich grono. 
Dotychczas nie zwracały uwagi na uciekinierów z Karstenu, chyba że jakaś dziewczynka 

miała wyjątkowe wprost zdolności. Crytha... Crytha nie może zniknąć za szarymi murami 
Przybytku Mądrości, nie może wyrzec się radości życia dla Mocy Czarodziejskiej! 

– Nie jestem Czarownicą – szepnęła. – I tylko tobie, Yonanie, mówię o tym, czego się 

dowiedziałam. Ty rozumiesz, że wolność jest ważniejsza od mocy. Poza tym jest 
niebezpieczna: można zbytnio przywiązać się do niej i przedkładać  ją nad wszystko w 
świecie. 

Chwyciłem Crythę mocno za przegub i trzymając ją tak, i patrząc jej w oczy, 

powiedziałem: 

– Przysięgnij, że nie zrobisz tego więcej. W każdym razie nie z wężem! 
– Nie składam  żadnych przysiąg, Yonanie. – Uśmiechnęła się. – Nie mam tego w 

zwyczaju. Mogę ci tylko obiecać, że nie będę niepotrzebnie ryzykowała. 

Musiałem się tym zadowolić, ale często z niepokojem myślałem o jej niezwykłych 

zdolnościach. Więcej o tym nie rozmawialiśmy, gdyż wkrótce potem zostałem Strażnikiem 
Granicznym i odtąd widywaliśmy się bardzo rzadko. 

Kiedy jednak po wojnie wyruszyliśmy na wschód i rozpoczęliśmy budowę nowego 

dworu w miejscu wybranym przez pana Hervona, sytuacja całkowicie się zmieniła. 

Crytha była panną na wydaniu. Targała mną rozpacz na myśl, że Imhar niedługo pojmie 

ją za żonę. Zacząłem unikać Crythy. Zdawałem sobie sprawę z uczucia, które do niej 
żywiłem, wiedziałem zaś, iż nikt nie może się o tym dowiedzieć. 

Na jakiś czas przed ukończeniem dworu zjawił się ów wędrowiec. Przybył ze wzgórz, a 

przyprowadził go jeden z naszych wartowników. Powitał pana Hervona zgodnie ze 
starożytnym obyczajem, lecz wszyscy wyczuliśmy w tym młodzieńcu coś niezwykłego. 

Chociaż wyglądał jak mężczyzna ze Starej Rasy, w jego twarzy świeciły niebieskie, a nie 

szare oczy. Zachowywał się z godnością i miał dumną postawę człowieka, który zwykł 
przestawać na równej stopie z doświadczonymi wojownikami. 

Powiedział, że rzucono na niego geas. Później jednak okazało się, iż był banitą – jednym 

z synów Tregartha – i przybył werbować naszych ludzi do zapomnianej krainy na wschodzie 
– do Escore – skąd, wedle jego słów, wywodziła się Stara Rasa. 

Pan Hervon uznał go za niebezpiecznego, a poparł go w tym Godgar, marszałek dworu. 

Postanowiono więc wydać go Czarownicom, żeby nas samych nie skazały na banicję. 

Kiedy odjechał z Godgarem, ogarnął nas dziwny niepokój, nie mogliśmy znaleźć sobie 

miejsca. Zaczęły mnie nawiedzać niespokojne sny; innych także, ponieważ mówili o tym 
otwarcie. Nie ścinaliśmy już drzew na budowę, tylko snuliśmy się wokoło bez celu, coraz to 
spoglądając w stronę gór majaczących na wschodzie. Ogarnęło nas niezrozumiałe pragnienie, 
chęć podróży... 

Po powrocie Godgar opowiedział nam niewiarygodną historię. Uwierzyliśmy mu jednak, 

gdyż wiedzieliśmy, że w tej prastarej krainie wszystko jest możliwe. W drodze zatrzymała ich 
wielka gromada zwierząt i uniemożliwiła dalszą jazdę na zachód. Pod ich ochroną Kyllan 

Tregarth skierował się ku wschodnim górom. Ta dziwna eskorta pozwoliła też Godgarowi i 
jego ludziom odejść bez szwanku. 

Wtedy to pani Chriswitha wstała i oświadczyła: 
– Musimy dać wiarę tym słowom. Czy ktokolwiek z tu obecnych zaprzeczy, że chce udać 

się na wschód? Rozmawiałam w cztery oczy z Kyllanem Tregarthem i wiem, że mówił 
prawdę. Zostaliśmy wezwani i musimy pojechać tą samą drogą co on. 

Po jej słowach dokuczliwy niepokój znikł i ogarnął mnie taki zapał, jakbym stał przed 

wielką i wspaniałą przygodą. 

Rozejrzałem się dokoła i dostrzegłem na twarzach reszty domowników to samo 

pragnienie. 

Zabrawszy wszystko, co mogło być potrzebne w takiej podróży, opuściliśmy dwór, który 

miał stać się naszym domem. Wyruszyliśmy w nieznane, wiedząc,  że w drodze możemy 
narazić się na straszniejsze niebezpieczeństwa niż te, które nam dotąd groziły ze strony 
Karstenu czy Kolderu. 

2 

 
I tak oto przybyliśmy do Escore, krainy zniszczonej w pradawnej wojnie między 

adeptami, którzy uważali, że stoją ponad prawami ludzi i natury. Później przez wiele pokoleń 
utrzymywała się chwiejna równowaga między siłami Światła i Ciemności. Obecnie w Escore 
nie było już Wielkich Adeptów – jedni zginęli w walce z rywalami, inni zaś, pchani 
ciekawością lub żądzą władzy, odeszli do innych światów i epok przez stworzone przez siebie 
bramy. 

Pozostawili jednak po sobie ślady swojej działalności. 
Prowadzili badania nad mutacjami i stworzyli żywe istoty odmienne od rodzaju 

ludzkiego. Niektóre były na tyle bliskie ludziom, że poczuwały się do pewnego z nimi 
pokrewieństwa. Inne przyłączyły się do sił Ciemności i do woli dręczyły nieszczęsny kraj. 

Jeszcze zanim Stara Rasa osiągnęła te szczyty wiedzy i umiejętności, Escore 

zamieszkiwały istoty podobne do ludzi, lecz z nimi nie spokrewnione. Łączyły je z ziemią tak 
silne więzi, że nie mogłyby jej porzucić. Nigdy też nie starały się jej ujarzmić czy zmienić, ale 
żyły z nią w zgodzie, poddając się rytmowi pór roku, a ona karmiła je i wspierała. 

Był to Lud Zielonych Przestworzy. Kiedy wybuchła wielka wojna, leśne plemię wycofało 

się daleko na wschód, zabierając ze sobą niektóre stworzone przez adeptów istoty. 

Odtąd trzymało się z dala od innych mieszkańców Escore. 
Ludzie ze Starej Rasy, którzy nie szukali zakazanej wiedzy, ani nie zginęli na wojnie, 

uciekli na zachód, do Estcarpu i Karstenu. Później zaś posłużyli się Mocą w podobny sposób, 
jak Rada Czarownic w walce z Pagarem z Karstenu: odgrodzili się od dawnej ojczyzny 
zaporą z gór. Rzucili też na swoich współplemieńców tak silne geas, że ci nie mogli nawet 
pomyśleć o wschodzie. Dopiero dzieci Tregartha, tylko w połowie należące do Starej Rasy, a 
więc niewrażliwe na dawne zakazy, odważyły się wrócić do Escore. 

Nie mieliśmy  łatwej podróży. Sama ziemia piętrzyła przed nami liczne przeszkody. I 

chociaż spotkaliśmy wysłanników Kyllana, nękali nas słudzy Ciemności, tak że dotarliśmy do 
siedziby Ludu Zielonych Przestworzy ścigani przez wrogów jak podczas ucieczki z Karstenu 
o pokolenie wcześniej. 

Zielona Dolina była oazą bezpieczeństwa. Przy wejściu do niej wyryto specjalne 

ochronne runy i znaki, i nikt, kto utrzymywał jakiekolwiek kontakty z Mocami Ciemności, 
nie mógł ich minąć nie narażając się na śmierć. 

Domostwa Ludu Zielonych Przestworzy miały dziwny, choć przyjemny dla oka wygląd. 

Nie zbudowano ich bowiem z drewna i kamienia, ale wyrosły z ciasno splecionych drzew i 
krzewów, które tworzyły równie grube ściany jak w każdej twierdzy granicznej. Dachy zaś 
pokrywały błyszczące zielone pióra, które latem zrzucały ptaki posłuszne pani Dahaun. 

Dahaun, zwana też Morquant, była ucieleśnieniem naszej najstarszej legendy – leśna 

niewiasta, która mogła rozkazać każdej roślinie,  żeby zakwitła lub wydała owoce, i 

natychmiast zostawała wysłuchana. Ale podobnie jak całe jej plemię wydawała się nam 
zupełnie obca. Nigdy nie wyglądała tak samo w naszych ludzkich oczach: przeistaczała się co 
chwila. W jednej sekundzie mogła mieć rudawe, wyzłocone słońcem włosy Sulkarki, a w 
następnej czarne kędziory kobiety ze Starej Rasy. 

U jej współwładcy Ethutura tej ciągłej przemianie nie ulegały tylko niewielkie różki o 

barwie kości słoniowej, które wystawały spomiędzy loków nad jego czołem. Mimo to 
zmieniające się rysy twarzy i barwa włosów Ethutura nie zaskakiwały tak bardzo jak u 
Dahaun. 

Z rozkazu pana Hervona zamieszkaliśmy w namiotach, które rozbiliśmy w Zielonej 

Dolinie. Bo chociaż poza skalnymi ścianami tej oazy nadciągała zima, w jej wnętrzu 
królowało lato. 

Mieliśmy wrażenie, że znaleźliśmy się w krainie legend, ponieważ w ojczyźnie leśnych 

ludzi  żyły dziwne istoty, które bardzo długo uważano w Estcarpie za wytwory wyobraźni 
dawnych Kowaczy Pieśni. Były tam skrzydlate, człekokształtne Flannany, które z samej tylko 
radości istnienia tańczyły w powietrzu. Spotkaliśmy też Renthany – stworzenia duże jak konie 
i odrobinę do nich podobne, o pierzastych niby pędzle ogonach, które mocno przyciskały do 
zadów, i wyrastających z czoła pojedynczych rogach wyginających się ku górze lśniącym, 
czerwonym łukiem. 

To one przywiozły nas do Zielonej Doliny. Nie były jednak sługami jeźdźców, lecz 

istotami inteligentnymi, sprzymierzeńcami leśnego plemienia. 

Mieszkały tam również rozumne jaszczurki. Poznałem je dość dobrze, gdyż wśród nich 

znalazłem mojego pierwszego przyjaciela. A stało się tak, ponieważ bardzo cierpiałem. 

Crytha przybyła do ziemskiego raju, a przynajmniej tak jej mogło się wydawać. 

Przemieniła się z chudego, milkliwego podlotka w zupełnie obcą mi osobę, która wpatrzona 
w Dahaun nie odstępowała jej na krok i chłonęła nauki władczyni Zielonej Doliny. 

Imhar zaś bezustannie uczestniczył w kolejnych naradach wojennych i to nie zawsze jako 

tylko widz, czego należałoby oczekiwać po tak młodym wojowniku. Spijał wiedzę o wojnie 
niczym domowy mogkot świeże mleko. 

W Zielonej Dolinie panował wprawdzie pokój, ale w całym kraju wrzało. Ethutur 

wyruszył razem z panem Kemokiem jako herold wojny do Kroganów zamieszkujących rzeki i 
jeziora Escore. Innych heroldów wysłano do wszystkich, którzy zechcą stanąć u boku Ludu 
Zielonych Przestworzy do boju z Ciemnością. 

W kuźniach kuto broń i naprawiano kolczugi, jednym słowem panowało takie samo 

poruszenie, jak podczas nie kończących się wojen w Estcarpie. Tylko że teraz nie mieliśmy 
walczyć z ludźmi, lecz z zupełnie nam obcymi stworami. 

Wiedziałem, że spełnię swój obowiązek, gdy nadejdzie czas, ale teraz czułem się bardzo 

samotny. W dużej gromadzie ludzi nie miałem nikogo, kogo mógłbym nazwać towarzyszem 
broni lub przyjacielem. I bardzo rzadko widywałem Crythę. 

Prawdziwa opowieść o Yonanie rozpoczęła się w dniu, w którym rozszalała się 

gwałtowna burza. Do tego czasu byłem niby nie ukończone narzędzie, częściowo tylko 
użyteczne. 

Wyruszyłem z drużynnikami pana Hervona, a prowadził nas jeden z Zielonych Mężów. 

Mieliśmy wspiąć się na szczyt skalistego pasma pełniącego rolę murów obronnych siedziby 
leśnego plemienia, zobaczyć, co dzieje się na zewnątrz, i wybrać miejsca, z których w 
przyszłości moglibyśmy najlepiej odpierać ataki wrogów. Rano jasno świeciło słońce, ale 
później niebo się zachmurzyło. Nasz dowódca Yagath spojrzał na nie z niepokojem i 
powiedział, że musimy wrócić przed burzą. 

Ciężkie chmury płynęły tak szybko, że bardzo się  śpieszyliśmy. Traf chciał, iż byłem 

ostatni w szeregu, kiedy z ogłuszającym hukiem rozpętała się nawałnica. Poślizgnąłem się. 
Zanim zdołałem odzyskać równowagę, zsunąłem się w dół, łamiąc sobie paznokcie i raniąc 
palce o skałę, której daremnie próbowałem się uchwycić. 

Mrok i wiatr nieprzeniknioną zasłoną otoczyły szczelinę skalną, do której wpadłem. 

Kolczuga ochroniła mnie przed bolesnymi sińcami, a może sama mi ich dodała. Deszcz lał się 
strugami, jakby ktoś ze szczytu urwiska wylewał na mnie wiadro za wiadrem. 

Wcisnąłem się głębiej i znalazłem się pod występem skalnym, który osłonił mnie trochę 

przed deszczem i wiatrem. Pomyślałem, że później spróbuję zejść w dolinę; gdybym teraz się 
na to ośmielił, zmyłyby mnie potoki wody spadającej ze skał. 

Zygzaki błyskawic rozdzierały niewielki skrawek nieba widoczny z mojej kryjówki, 

przypominając mi bicze energetyczne, wielce skuteczną broń Ludu Zielonych Przestworzy. 
Ogłuszył mnie huk pioruna, który musiał uderzyć gdzieś w pobliżu, gdyż w powietrzu 
rozszedł się dziwny zapach. 

Woda spływająca po skalnej ścianie niosła ze sobą  żwir i kamyki, a w dodatku nie 

wypływała dostatecznie szybko. 

Najpierw pluskała mi wokół kostek, potem kolan, a później dosięgła ud. Chciałem 

dotrzeć do wyższej partii szczeliny, gdzie mógłbym się skulić, ale bezskutecznie. Kiedy 
odwracałem się, by znaleźć lepsze schronienie, poczułem w prawej kostce tak mocny ból, że 
zakręciło mi się w głowie. 

To naniesione przez wodę  żwir i kamyki uwięziły moje stopy. Zaniechałem wszelkich 

usiłowań i tylko czekałem w skalnej pułapce na koniec burzy. 

Wtedy to w blasku błyskawic zauważyłem refleks światła w skale, na prawo ode mnie. 

Przez chwilę nic to dla mnie nie znaczyło, po prostu pomyślałem, że jest tam coś, co odbija 
widmową poświatę. Później, wiedziony ciekawością, zacząłem ręką obmacywać skałę. 

Moje palce zsunęły się z chropawego kamienia na coś gładkiego; i to nie tylko gładkiego, 

lecz dziwnie chłodnego i przyjemnego w dotyku. Na ile mi mrok pozwolił, zbadałem 
znalezisko. Natrafiłem na coś w rodzaju pręta długości mojego kciuka i niewiele od niego 

szerszego. Szarpnąłem go najmocniej, jak mogłem, i wydało mi się, że nieco się obluzował, 
ale nie zdołałem go wyciągnąć. 

To niewidoczne znalezisko miało w sobie coś, co sprawiało, iż nie cofałem palców, 

gładziłem go i dotykałem. 

Nie mogła to być część skały. Uznałem,  że jest zbyt gładkie, przypominało w dotyku 

raczej obrobiony metal lub kryształ. Wystawało jednak z litego kamienia, a nie z niewielkiego 
pęknięcia czy szczeliny, to zaś zdawało się przeczyć takiemu wnioskowi. 

Burza nadal szalała. Z mojej ciasnej grzędy spojrzałem na świat poza Zieloną Doliną, ale 

nic nie dostrzegłem w gęstym mroku. Tylko to tu, to tam, tuż przy samej ziemi jarzyło się 
słabe światełko: zapewne świadectwo jakiejś pozostałości Mocy. Dowiedziałem się w Escore, 
że należało zwracać uwagę na takie miejsca. Niebieskie światło oznaczało oazę 
bezpieczeństwa, gdzie można się schronić. Natomiast żółtawy, zielonkawy lub, co gorsza, 
czerwono-czarny blask zdradzał pułapkę zastawioną przez Moce Ciemności. 

Wydało mi się,  że wiele czasu upłynęło, nim nawałnica w końcu ucichła. Woda 

wypłynęła wreszcie ze szczeliny i błyskawice już nie smagały wzgórz. Wychynąłem spod 
skalnej półki i spróbowałem się wyprostować. Zdrętwiałe, przemoczone kończyny i 
nadwerężona prawa kostka zaprotestowały bólem. Rękami wymacałem zbawcze nierówności 
i występy na ścianie skalnej, lecz czy mogłem zaryzykować w tym stanie wspinaczkę? 

Nagle zamarłem. Usłyszałem jakiś dźwięk – nie plusk deszczu czy huk pioruna, ale jakby 

szuranie po skale nade mną. Może jakiś potwór – sługa Zła zakradł się pod osłoną deszczu i 
teraz chce mnie zaatakować? 

Pojawiło się  światło, a raczej poświata. Zadarłem głowę i najpierw dostrzegłem ostro 

zakończony, zębaty pysk Jaszczuroludka, później zaś jego przednie łapy, bardzo podobne do 
smukłych rąk. Słaby blask powoli opuszczał się ku mnie. To świecił niewielki kamień 
uwięziony w delikatnej siateczce przymocowanej do cienkiej linki. 

Jaszczuroludki, podobnie jak inni, nie będący ludźmi mieszkańcy Zielonej Doliny, 

porozumiewały się za pomocą myśli. Ja jednak nie miałem daru komunikowania się na 
odległość, który tak bardzo ceniła Crytha. Wyciągnąłem rękę i chwyciłem świecący kamień. 
W jego poświacie obejrzałem obolałe miejsce. But był bardzo ciasny, a noga nad nim 
spuchnięta. Zwichnąłem nogę w kostce i nie mogłem się na niej oprzeć. 

Spróbowałem na migi wyjaśnić to mojemu ratownikowi. 
Spojrzał na mnie błyszczącymi jak klejnoty oczami i błyskawicznie się oddalił. Miałem 

nadzieję, że poszedł po pomoc, choć zarazem odrobinę się zaniepokoiłem. Nie bez powodu, 
gdyż ludzie pana Hervona przez długi czas bezlitośnie  żartowali z mojej niezdarności. A 
teraz, już podczas pierwszego patrolowania umocnień Zielonej Doliny, dałem się poznać od 
najgorszej strony. 

Po odejściu Jaszczuroludka ciekawość zawiodła mnie znów do miejsca, gdzie znalazłem 

dziwny występ. Kiedy zbliżyłem do niego świecący blado kamień, oślepił mnie jaskrawy 
blask. 

Tak, to był krótki pręt z jakiegoś połyskującego niebiesko kryształu, który odbijał światło. 

Chociaż moje znalezisko wydawało się częścią litego kamienia, na pewno miałem do 
czynienia z wytworem nieznanego rozumu. 

Szarpnąłem z całej siły. Pręt poruszył się lekko. Zrozumiałem,  że chcąc go wydobyć, 

muszę rozbić skałę, w której tkwił. Zrobię to! Muszę to zrobić! Podobnie jak w przypadku 
geas, które sprowadziło nas wszystkich do Escore, zdawałem sobie sprawę, iż zmusza mnie 
do tego jakaś siła przekraczająca moje zrozumienie. Przysiągłbym, że moje znalezisko było 
bardzo ważne. 

Odwróciłem się szybko, gdyż z góry znów dobiegł mnie hurkot kamieni. Jaszczuroludek 

bez trudu zeszedł po skalnej ścianie. Dla niego była ona wygodnymi schodami. Na ramieniu 
niósł zwiniętą linę i kiedy znalazł się nade mną, dał mi znak, że mam się nią przewiązać. 

W taki oto sposób, podczas pamiętnej burzy odnalazłem swoje przeznaczenie w tej 

starożytnej krainie i prawdziwego przyjaciela, gdyż bez wahania powierzyłbym Tsalemu 
życie, i nie tylko życie. 

3 

 
Po tym wypadku musiałem jakiś czas pozostać w Zielonej Dolinie. Pani Dahaun widać 

podzieliła się swoją wiedzą z Crythą, która zaprowadziła mnie do basenu z bulgocącym 
czerwonym mułem. Rozcięła but i oblepiła mułem spuchniętą kostkę. Jego łagodne ciepło 
sprawiło, że ból ustał i wkrótce zasnąłem. 

Moje sny nigdy się nie sprawdzały, nie miały też w sobie nic z ostrzeżeń wysyłanych 

przez Najwyższe Moce do uprzywilejowanych ludzi z naszej rasy. Ale tym razem kroczyłem 
przez kraj równie prawdziwy, jakbym go oglądał na jawie. W ręku trzymałem miecz, który 
zdawał się przedłużeniem mojego ciała, i we śnie nie mogłem sobie wyobrazić bez niego 
życia. 

Czułem też wielki smutek i strach, nie o siebie, tylko o innych. Idąc opłakiwałem w 

milczeniu stratę, której teraz nie pamiętam, choć musiała być wielka, gdyż przytłaczała mnie 
brzemieniem cięższym niż plecak zwiadowcy. Moja kolczuga była porwana i zardzewiała. 
Przyciskałem do lewego boku zakrwawioną rękę, walcząc z bólem. Wiedziałem bowiem, że 
muszę coś zrobić, zanim umrę. 

Czyhała na mnie śmierć. Wszystkim, co było mi bliskie i drogie, zawładnęła Ciemność – 

pozostał mi tylko miecz. 

Nie mogą go dostać ci, którzy szli moim śladem. 
Zachwiałem się na nogach, ból przygniótł mnie do ziemi i świat zamigotał mi przed 

oczami. Czas upływał, a z nim moje życie, sączące się z krwią ze śmiertelnej rany. Lecz moja 
wola nie ugięła się ani przed czasem, ani przed słabością ciała. 

Teren wznosił się równomiernie, więc szedłem coraz wolniej, ale nie zatrzymywałem się. 

Otoczyła mnie mgła. 

Moje usta wymawiały niezrozumiałe słowa. Jednak czułem, że kiedyś dobrze je znałem i 

że były dla mnie bronią niemal równie potężną jak mój miecz. 

Niewykluczone, iż moc tych słów pomogła mi przekroczyć granice ludzkiej 

wytrzymałości. Oddychałem ciężko i nierówno. Już nie panowałem nad bólem, który targał 
moim ciałem, lecz wola nadal trzymała mnie na nogach. 

Wreszcie zatrzymałem się na skraju jakiegoś wąwozu. 
Wydobywała się zeń  gęsta mgła, która przesłoniła wszystko dookoła. Jakąś cząstką 

mojego zamierającego mózgu domyśliłem się, iż mgłę zrodziła roztopiona skała, wrząca 
niczym woda. Wrzuciłem do niej miecz i wraz z nim znikła energia, która zaprowadziła mnie 
tutaj z pola bitwy, gdzie zatriumfowała Ciemność. 

Osuwając się na ziemię wiedziałem,  że teraz już mogę umrzeć – i wtedy właśnie się 

obudziłem. Byłem zlany potem i mocno przyciskałem rękę do boku. Obejrzałem to miejsce, 
spodziewając się ujrzeć krew sączącą się spod rozdartej kolczugi. Zobaczyłem jednak tylko 
gładką skórę i zrozumiałem, że to wszystko mi się przyśniło. 

We śnie nie miałem nic wspólnego z Yonanem. Ale nie wiem też, kim byłem. Wyniosłem 

ze snu o własnej śmierci jedną myśl – że pręt, który znalazłem w ścianie ska1nej był częścią 
tamtego miecza. Kiedyś dobrze leżał mi w dłoni i znów będzie. 

Czułem potrzebę zachowania tego wszystkiego w tajemnicy, jakkolwiek nie rozumiałem 

powodu. Bez słowa zniosłem kpiny Imhara z mojej nieporadności. Lecz gdy Crytha przyszła, 
aby zbadać opatrunek na mojej nodze, zapytałem ją o Jaszczuroludka, który mnie uratował. 

Powiedziała mi, że nazywa się Tsali i jest jednym ze zwiadowców patrolujących 

pobliskie szczyty. Pozazdrościłem jej daru porozumiewania się z innymi formami życia i 
poprosiłem o przekazanie Tsalemu moich podziękowań. 

Zdumiałem się wszakże, gdy jeszcze tego samego dnia przyszedł do małego szałasu, w 

którym leżałem, i przykucnął obok mnie, przyglądając mi się oczami błyszczącymi niby 
drogocenne kamienie. 

Tsali górował wzrostem nad swoimi współplemieńcami, ale mnie sięgał zaledwie do 

ramienia. Przycupnął na tylnych nogach, podpierając się ogonem dla zachowania równowagi, 
po czym zsunął z przegubu sznurek z nanizanymi nań białymi i czerwonymi jak leczniczy 
muł koralikami, i jął przesuwać je w smukłych palcach. Widziałem już, jak robiły to inne 
Jaszczuroludki, i znałem ludzkie domysły na ten temat – uważano, że najwidoczniej rozumne 
jaszczurki rejestrowały w ten sposób wszystko, co chciały zachować na przyszłość. 

Spojrzałem na jego zwieńczoną kostnym grzebieniem głowę i zapragnąłem z nim 

porozmawiać, choć zdawałem sobie sprawę, że nie zrozumie wypowiedzianych przeze mnie 
słów. Tylko Zieloni Ludzie mogli komunikować się w myśli ze wszystkimi istotami 
sprzymierzonymi ze Światłem przeciw Ciemności. 

Tsali znowu omotał przegub dziwnymi koralikami i wyjął z mieszka przy pasie (była to 

jedyna rzecz, którą nosił na ciele mieniącym się wszystkimi kolorami tęczy) cienką kamienną 
płytkę wielkości mojej dłoni. Na wygładzonej powierzchni zobaczyłem wyryte trzy linie run; 
pierwszy szereg wypełniony złotymi  łuskami, drugi zabarwiony czerwienią, trzeci zaś 
złowieszczą czernią. 

Widziałem już podobne przybory. Mądre Kobiety, które nie posiadały dostatecznych 

zdolności,  żeby zostać pełnoprawnymi Czarownicami, używały ich do przepowiadania 
przyszłości. Lecz gdy Tsali podsunął mi pod oczy kamienną tabliczkę, dostrzegłem, że wyryte 
na niej znaki różniły się nieco od swych estcarpiańskich odpowiedników. 

Trzymając wróżebną tabliczkę w jednym ręku, Jaszczuroludek chwycił mnie drugą za 

przegub. Zanim zorientowałem się, co chce zrobić, zaczął wodzić moimi palcami po gładkim 
kamieniu, dokładnie odrysowując wszystkie skręty i zawijasy run. O dziwo, kamień nie był 
zimny, promieniował ciepłem, jakby przez jakiś czas leżał przy ogniu. 

Pod moim dotknięciem symbole pojaśniały i stały się wyraźniejsze. Najpierw złote, 

później czerwone i w końcu czarne. Moja dłoń jednak wzdragała się przed kontaktem z 

czarnymi runami, bo – choć  słabo znałem prawa Mocy – dobrze wiedziałem,  że to 
złowróżbne znaki nieszczęścia i rozpaczy. 

Tsali obserwował ożywające kolejno i gasnące runy. 
Wyczułem rosnące w nim napięcie. Wyglądało na to, że w przeciwieństwie do mnie, 

umie czytać tajemne symbole. 

Kiedy w końcu dotknąłem ostatniego znaku, Jaszczuroluek ponownie schował tabliczkę. 
Pochylił się do przodu, patrząc mi w oczy tak uporczywie, że musiałem zrobić to samo. 

Powoli, bardzo powoli, poczułem jakby lekkie poruszenie w moim umyśle. Wzdrygnąłem się 
z zaskoczeniem i odwróciłem wzrok, nie mogąc uwierzyć, że to mi się nie przywidziało. 

Nie była to swobodna rozmowa za pomocą myśli, ponieważ ja nie umiałem tego robić. 

Raczej wyczułem, niż usłyszałem pytanie, które miało coś wspólnego z odległą przeszłością... 

Ale przecież w moim życiu nie było nic godnego uwagi, nic, co mogłoby skłonić Tsalego 

do zagłębiania się w moim mózgu. Byłem najmniej liczącym się członkiem Domu Hervona i 
nawet nie należałem w pełni do Starej Rasy. 

A może... Kim byłem? 
Na chwilę zakręciło mi się w głowie i powróciłem myślą do dziwnego snu, w którym 

ścigałem się ze śmiercią, żeby zachować (albo zniszczyć) coś bardzo ważnego. Przekonałem 
się, że nawet na jawie dokładnie pamiętam drogę do wypełnionego płynną magmą wąwozu i 
utratę miecza, który był częścią mnie samego. 

Lecz to był tylko sen – sen, który nie miał nic wspólnego ani ze mną, ani z 

teraźniejszością. Nie byłem tamtym śmiertelnie rannym wojownikiem, uciekającym z pola 
nieznanej bitwy, lecz Yonanem, półkrwi Sulkarczykiem, słabeuszem... 

Byłem – obydwoma! 
Nie wiem, skąd się o tym dowiedziałem. Przypomniały mi się zasłyszane niegdyś 

cudzoziemskie opowieści:  że potężni adepci żyli kilkakrotnie dłużej od przeciętnego 
człowieka i że jeśli zwykli ludzie źle wykonali wyznaczone im w życiu zadanie, rodzą się na 
nowo, aby jeszcze raz dokonać wyboru i naprawić błąd. 

Może byłem właśnie kimś takim? A tamten dziwny sen nie był fantazją, lecz prawdą? 

Czy można by w ogóle udowodnić prawdziwość któregoś z tych przypuszczeń? 

W każdym razie owa przedśmiertna wyprawa ze snu stała się dla mnie równie realna, 

jakby miała miejsce wczoraj lub ubiegłej nocy, kiedy wydawało mi się, że chodziłem we śnie. 

Zrozumiałem, iż muszę to udowodnić samemu sobie i tylko w jeden sposób: wrócić na 

szczyt klifu, odnaleźć uwięziony w skale odłamek miecza i wydobyć go stamtąd. 

Jeśli jeszcze raz go zobaczę i poczuję w ręku, może wtedy przypomnę sobie to, co dawno 

zapomniałem. 

Cichy syk Tsalego rozproszył moją koncentrację. Tsali nadal mi się przyglądał, ale już 

spokojnie, bez napięcia. 

Później z powagą skinął głową, pochylając kostny grzebień. 

Uświadomiłem sobie, że bez trudu odczytał moje myśli, podczas gdy ja potrafiłem go 

zrozumieć tylko w niewielkim stopniu. 

Mimo to odezwałem się, nie wiedząc, czy pojmie moje słowa: 
– Muszę tam wrócić... 
Chyba zrozumiał, bo jeszcze raz uroczyście skinął głową. 
Odniosłem też wrażenie, że nawet mnie zachęca do powrotu w skały. A pragnąłem tego z 

całej duszy. 

Teraz niecierpliwie czekałem na wyzdrowienie i nie dawałem Crycie spokoju, póki w 

końcu nie rozbiła ciężkiego pancerza z mułu. Nie czułem już bólu, noga nie była spuchnięta i 
nie pozostał na niej żaden ślad. Gdy wstałem z posłania, wiedziałem, że znów wszystko jest w 
porządku. 

Na spełnienie mojego gorącego pragnienia musiałem jednak jeszcze poczekać. Nie 

mogłem tak po prostu porzucić codziennych ćwiczeń naszej małej armii, które miały ją 
przekształcić w doskonałą broń defensywną. Ponadto, choć wydawało mi się to dziwne, 
byłem głęboko przekonany, iż nie powinienem nikomu opowiadać – poza Tsalim o swoim 
odkryciu. Dlatego dopiero po trzech dniach pełnych niepokoju i niecierpliwości wymknąłem 
się o świcie i jeszcze raz wspiąłem się na skalną  ścianę. Zanim sięgnąłem do pierwszych 
zaczepów dla rąk, jakby znikąd pojawił się Jaszczuroludek. Wyminął mnie tak szybko i 
zręcznie, iż nie dorównałby mu żaden człowiek. 

Dobrze się stało,  że Tsali się do mnie przyłączył. Gdy bowiem znalazłem się w górze, 

zupełnie straciłem orientację. 

Nie miałem pojęcia, gdzie szukać szczeliny, do której wówczas tak nieoczekiwanie 

wpadłem. Za to mój towarzysz wiedział. Zdałem sobie z tego sprawę, gdy spojrzał znacząco i 
skierował się w prawo, dając do zrozumienia, że mnie zaprowadzi. 

W ciągu dnia, przy bezchmurnym niebie, bez trudu można było dostrzec poszarpaną 

skalną krawędź osłaniającą Zieloną Dolinę. Znajdowało się tam mnóstwo szczelin i wszystkie 
wydawały się jednakowe. Tsali zatrzymał się przy jednej z nich i machnął ramieniem, 
przywołując mnie do siebie. 

Ukląkłem i zajrzałem w głąb pęknięcia, lecz nic nie zobaczyłem. Moje znalezisko 

znajdowało się niżej, pod niewielką półką skalną. Przed wyprawą przywiązałem do pasa mały 
młotek, który potajemnie wybrałem wśród narzędzi kowala, oraz ostre dłuto. Chociaż były z 
metalu, nie miałem pewności, czy dadzą radę twardej skale. 

Ostrożnie wczołgałem się do szczeliny. Tsali położył się na brzuchu na skraju zagłębienia 

i obserwował mnie uważnie. Trudno byłoby mi znaleźć cząstkę miecza z mojego snu, gdyż 
miał prawie taki sam kolor co kamień, w którym tkwił, gdyby na szczęście nie wystawał z 
niego. 

Mimo  że w dotyku sprawiał wrażenie kryształu, był nieprzezroczysty jak każde inne 

wybrzuszenie w skale. 

Dlaczego wtedy zalśnił tak jasno w świetle błyskawicy? 
Dotknąłem go palcem. Tak, nieznacznie się poruszył. 
Wytężywszy wzrok zauważyłem, że oddzielała go od litego kamienia wyraźna rysa. 
Najdelikatniej, jak mogłem, gdyż bałem się go uszkodzić, zacząłem kuć skałę  dłutem i 

młotkiem. Uderzałem powoli i ostrożnie. Skała była bardzo twarda i każdy nawet najsłabszy 
cios wymagał wysiłku. 

Uzbroiwszy się w cierpliwość, pracowałem tak ostrożnie jak nigdy w życiu. Muszę, 

muszę go wyjąć – ta myśl, to pragnienie zawładnęło moim umysłem, wypierając wszystko 
inne. Nie postrzegałem słońca, które zamieniło rozpadlinę w gorący kocioł. Nie przerywając 
kucia, najpierw zrzuciłem kolczugę, a później skórzany kaftan i obnażony do pasa nadal 
uderzałem w twardy kamień, nie czując, że palą mnie promienie dziennej gwiazdy. 

Nagle zadrżały mi ręce, wsparłem się więc o skraj szczeliny, by nieostrożnym ruchem nie 

zniszczyć znaleziska. 

Z góry dobiegł mnie głośny syk. Podniosłem wzrok i zobaczyłem, jak Tsali wyciąga ku 

mnie butelkę wykonaną z mocnej tykwy. 

Napiłem się z rozkoszą. Bolały mnie ramiona, lecz widok kryształu, który usiłowałem 

wydobyć, przyniósł mojej duszy tak wielką ulgę jak chłodna woda spieczonym wargom. To 
naprawdę była rękojeść miecza. Teraz muszę odsłonić jelce. Ale upłynie wiele godzin, zanim 
uwolnię brzeszczot – jeśli w ogóle zdołam to zrobić. Nie rozumiałem, jak metal mógł 
wytrzymać przeraźliwy żar płynnej skały, do której we śnie wrzuciłem miecz. 

Wyciągnąłem rękę i chwyciłem rękojeść. Jeszcze raz owładnęło mną zapamiętane ze snu 

uczucie. Ten miecz był mój! Wiedziałem, że wykonano go specjalnie dla mnie i że nikomu go 
nie oddam. 

Mimo woli mocniej zacisnąłem palce i pociągnąłem rękojeść ku sobie. Poczułem 

najpierw opór, a w następnej chwili wyrwałem ją ze skały z takim impetem, że straciłem 
równowagę i uderzyłem o przeciwległą ścianę szczeliny. 

Niestety, trzymałem w ręku tylko rękojeść! Nie przedłużał jej mocny i ostry brzeszczot. 
Doznałem tak bolesnego zawodu, iż chciało mi się  płakać jak dziecku.. Rękojeść była 

moja, lecz brzeszczot zniknął w otchłani czasu i we wrzącej skale, tak jak się tego obawiałem. 

Nie potrafiłem jednak odrzucić tego szczątka. Moje palce zaciskały się wokół rękojeści 

tak mocno, jakby albo uniezależniły się od mojej woli, albo kierowała nimi jakaś cząstka 
mojej istoty, o której istnieniu nie miałem pojęcia. 

Wyciągnąłem znalezisko ku słońcu. Może któryś z kowali dorobi do niego ostrze? Sama 

rękojeść nie wyglądała na szczególnie cenną. Miała szarą barwę, ale w promieniach słońca 
dostrzegłem w niej słabe falowanie wewnętrznej poświaty. Wyryto w niej znaki 
przypominające runy, może po to, by nie ślizgała się w dłoni. Lecz ozdoby były zatarte, i 
pozostały po nich tylko niezrozumiałe wzory. Jelce wykonano z identycznej substancji 
przypominającej górski kryształ. Byłem jednak pewien, że nie jest to ani kryształ, ani kwarc. 

Westchnąłem cicho. Włożywszy na powrót kaftan i kolczugę, ukryłem znalezisko za 

pazuchą. Niby niepotrzebna rzecz, a jednak... 

Czy obudził się we mnie nie jasny strzęp wspomnienia ukrytego w głębi mózgu? Nie 

umiałem go odczytać. Wiedziałem tylko, że wydobyta ze skały cząstka miecza była mi kiedyś 
potrzebna jak życie i że powróciła do mnie nie bez powodu. 

4 

 
W następnych dniach często mnie kusiło, żeby zanieść rękojeść do kowala i zapytać, czy 

mógłby dopasować do niej jakiś brzeszczot. Ale zawsze powstrzymywała mnie myśl, że nie 
powinienem tego robić. Tylko jedno ostrze pasowało do niezwykłej rękojeści, a pochłonął je 
czas. 

Dlatego moje znalezisko musi pozostać bezużyteczne. 
Przekonałem się też,  że przez sen brałem do ręki tę pozostałość wspaniałego miecza. 

Działo się to zawsze po ciemku i w tajemnicy przed wszystkimi. Czy chciałem użyć jej jako 
klucza do zapomnianej przeszłości? Być może. 

Zdawałem sobie również sprawę, iż inna cząstka mojej duszy wcale tego nie pragnęła. I 

choć targały mną sprzeczne uczucia, nie rozstawałem się ze znaleziskiem. 

Może przynosiło mi szczęście jako wojownikowi? A może to pobyt w Zielonej Dolinie 

dokonał we mnie powolnej przemiany? W każdym razie stałem się lepszym szermierzem – a 
raz nawet podczas ćwiczeń rozbroiłem Imhara. I nie stało się to niechcący ani przypadkiem; 
syn Hervona zawsze starał się sprowokować taką sytuację,  żebym wydał się wyjątkowo 
niezręczny i nieporadny. 

Czasami myślałem, że gdyby mój miecz był cały, mógłbym z powodzeniem stawić czoło 

każdemu  żołnierzowi z naszej armii, nawet najbardziej doświadczonym weteranom, którzy 
stanowili jej większość. 

Albowiem nie tylko my, członkowie Domu Hervona, przybyliśmy z Estcarpu do Escore. 

Po nas pojawili się inni. 

Wtedy razem z Zielonymi Ludźmi wyjeżdżaliśmy im na spotkanie (skrzydlaci 

zwiadowcy pani Dahaun zawsze informowali ją o kolejnych grupach przedzierających się 
przez góry graniczne). 

W Escore wrzało. Słudzy Zła grasowali w tej nieszczęsnej krainie, z wyjątkiem miejsc 

chronionych przez pozostałości Mocy. Dlatego po opuszczeniu Zielonej Doliny zawsze 
mieliśmy się na baczności. Pewnej nocy, mimo że obozowaliśmy w oazie Światła, 
zaatakowali nas Thasowie. 

Istoty te żyją pod ziemią i bardzo rzadko wychodzą powierzchnię – i to tylko nocą lub w 

pochmurny dzień. Chociaż początkowo nie uważaliśmy ich za zwolenników Zła, później 
posłuchali sług Ciemności i stali się naszymi wrogami. Pokonaliśmy ich tylko dzięki powodzi 
wywołanej przez pana Kemoca i Godgara z naszego klanu. Jednak pan Kemoc został ciężko 
ranny w nocnej bitwie i następnego dnia, podczas przeprawy przez rzekę, porwała go ta sama 
woda, która wcześniej nas uratowała. 

Jego strata boleśnie nas dotknęła, bo choć był  mężczyzną, badał starożytne kroniki w 

Lormcie. Poza tym wezwał na pomoc i otrzymał odpowiedź jednego z Wielkich Adeptów, 
mimo  że dotąd uważano, iż wszyscy dawno opuścili Escore. Jego siostra, Czarownica 

Kaththea, wyruszyła do przybytku starożytnych misteriów, żeby dowiedzieć się, co się z nim 
stało. Była bowiem głęboko przekonana, że jeszcze nie wstąpił na Ostatnią Drogę. 

Dlatego właśnie Crytha stała się nieodłączną towarzyszką pani Dahaun, jakkolwiek nie 

ukończyła szkoły Czarownic tak jak pani Kaththea. Teraz widywałem ją jeszcze rzadziej niż 
przedtem. Pocieszała mnie tylko świadomość, że w najbliższym czasie nie wyjdzie za mąż. 
Imhar nie mógł jej poślubić, gdy wokół toczyła się wojna. 

Dwukrotnie odparliśmy ataki sług Ciemności. Straszne potwory krążyły wokół umocnień 

Zielonej Doliny, próbowały się wdrapać na szczyty urwisk i zniszczyć wszystkich obrońców. 
Prześladowały nas Wilkołaki, nie będące ani ludźmi, ani wilkami, lecz połączeniem 
najgorszych cech obu tych gatunków, a z nimi jeszcze bardziej niesamowite stwory. W górze 
toczyły zacięte boje wielkie Vrangi, które odpowiedziały na wezwanie naszych gospodarzy. 
Czasami walczyły z istotami, których nie zdołałby spłodzić nawet najgorszy nocny koszmar. 

Tsali zawsze mi towarzyszył w patrolowaniu okolicznych wzgórz i ta milcząca przyjaźń 

stała się częścią mojego życia. Kiedy byliśmy sami (co zdarzało się nader rzadko), często 
dawał mi do zrozumienia gestami lub niejasnymi przekazami myślowymi, że chce popatrzeć 
na rękojeść starożytnego miecza. Wyjmowałem ją wtedy i mój przyjaciel bacznie się w nią 
wpatrywał. 

Przypuszczalnie lepiej ode mnie znał jej historię. Jakże pragnąłem porozmawiać z nim i 

zapytać go o to! Przecież ludzie mają swoje legendy – może rozumne jaszczurki również 
przekazywały z pokolenia na pokolenie opowieści o dawnych czasach, a wśród nich dzieje 
umierającego wojownika, który nie był Yonanem... 

Usiłowałem nawiązać z nim kontakt myślowy, ale przekonałem się, że los odmówił mi 

tego talentu. Mimo to byłem świadomy własnych zmian. I nie wiem, co by się ze mną stało, 
gdyby znów nie wmieszało się w to przeznaczenie. 

To Crytha zakończyła jeden etap mojego życia i zapoczątkowała następny. Pewnego 

ranka okazało się,  że zniknęła ze swego posłania we dworze pani Dahaun. Pani Zielonych 
Przestworzy przybyła do skupiska namiotów pana Hervona ze śmiertelnie poważną twarzą. 
Wyciągnęła ku nam rękę leżała na niej niezdarnie ulepiona z gliny lalka. Ktoś przyczepił do 
jej głowy kosmyki włosów, a strzęp ulubionej szarfy Crythy zastępował sukienkę. 

Pani Chriswitha na ten widok zbladła jak płótno. Chciała już dotknąć kukły drżącym 

palcem, gdy powstrzymał ją widoczny lęk. Nigdy nie widziałem jej tak zagniewanej. 

– Powiedziano nam, że tu jest bezpiecznie! – warknęła. 
– I nadal tak jest – odpowiedziała spokojnie pani Dahaun. – Tutaj nie ulepiono tego 

paskudztwa. Nie wiem, jak się znalazło na posłaniu twojej wychowanki. Dowiedziałam się, 
że wyszła o świcie. Powiedziała moim ludziom, iż chce narwać illbany, gdy jeszcze leży na 
niej rosa, co czyni z niej dwakroć skuteczniejsze lekarstwo. Wyglądała jak zawsze, chociaż na 
pewno musiała kierować nią obca wola. 

Pani Chriswitha rozejrzała się dookoła, jakby szukała tropu Crythy. Teraz, kiedy 

opanowała strach, zacisnęła usta. 

– Czy możesz za nią pójść? 
– Uczyniliśmy to – odrzekła pani Dahaun – lecz jej ślady kończą się tam. – Wskazała na 

skalne szczyty otaczające Zieloną Dolinę. 

– Dlaczego... dlaczego Crythę? I skąd się to wzięło? zapytała wtedy moja przybrana 

matka. – Trzeba... trzeba ją odnaleźć! 

– Dlaczego właśnie Crythę? Ponieważ jest tym, kim jest, dziewczyną, w której obudził 

się dar władania Mocą, ale dar jeszcze nie wykształcony. Tak młodą,  że... ktoś... może 
wykorzystać jej talent. To paskudztwo śmierdzi Thasami. Mają oni pewne zdolności w tej 
dziedzinie. Teraz okazało się, że rozwinęli je bardziej, niż przypuszczaliśmy. 

Starałam się ją odnaleźć za pomocą jasnowidzenia, lecz jakaś zapora kryje ją przed moim 

wzrokiem... 

Pomyślałem o Thasach, których zobaczyłem podczas nocnej bitwy. Byli mniejsi od ludzi. 

Wynurzyli się spod ziemi. Ich ciemne ciała porastały mocne, podobne do korzeni włosy, 
jakby nie urodzili się, tylko wyrośli niby rośliny. Budzili w nas wstręt tak jak legendarne 
demony. 

I pomyśleć, że te potwory pojmały Crythę! 
W owej chwili zapomniałem, iż byłem wasalem pana Hervona i żołnierzem słuchającym 

jego rozkazów. Bez namysłu wyrwałem kukłę z rąk władczyni leśnego plemienia. 

– Yonanie! – Pani Chriswitha spojrzała na mnie tak, jakbym przybrał postać 

podziemnego stwora. – Co chcesz uczynić?! 

Lecz ja przestałem być Yonanem, którego wychowała, słabeuszem, zawdzięczającym 

życie jej opiece. Ściskając w ręku ohydną lalkę poczułem się innym człowiekiem, bardziej 
zdecydowanym i pewnym siebie niż dawny nieśmiały Yonan. Dwie części mojej osobowości 
zlały się w jedność. 

Nawet nie odpowiedziałem przybranej matce, gdyż owładnęło mną uczucie, którego nie 

mogłem kontrolować. 

– Gdzie twoi ludzie zgubili trop Crythy? – zwróciłem się do Pani Zielonych Przestworzy 

jak równy jej stanem. 

Otworzyła szerzej oczy. Wahała się chwilę. 
– Yonanie, nie możesz... – wtrąciła pani Chriswitha. 
Błyskawicznie odwróciłem się i zapominając o kurtuazji wypaliłem: 
– Zrobię to i albo przyprowadzę Crythę, albo zginę! 
Teraz ona z kolei okazała zdumienie, zapominając o gniewie i strachu: 
– Ale ty... 
Uciszyłem ją gestem i ponownie spojrzałem na panią Dahaun. 
– Gdzie? – powtórzyłem ostro. 

Długo, zbyt długo badała spojrzeniem moją twarz, zanim wreszcie odrzekła: 
–  Żaden człowiek nie może bezpiecznie wędrować norami Thasów. Ziemia należy do 

nich i za nich walczy. 

– Czyżby? Nie wierzę w to, Pani. – Trzymałem lewą rękę na piersi i poprzez kolczugę 

wyczuwałem pulsowanie rękojeści starożytnego miecza świadomy, że tym razem nie śnię. 

Władczyni leśnego ludu zagryzła wargi. Prawą  dłonią nakreśliła w powietrzu jakiś 

symbol, który na chwilę rozjarzył się i zgasł. Dahaun skinęła głową i powiedziała: 

– Wiedz, że ryzykujesz życie, wojowniku. My nie śmiemy zapuszczać się w nory Thasów 

bez lepszych zabezpieczeń, niż te, którymi obecnie dysponujemy. Być może Thasowie 
zamierzali nie tylko zdobyć kontrolę nad utalentowaną młodą dziewczyną, którą chcą sobie 
podporządkować, lecz także osłabić naszą armię, pozbawiając nas żołnierzy. 

– Jeden żołnierz może tam pójść, nie osłabiając zbytnio waszych sił, Pani – odparowałem. 

– Zrobię to, nie zważając na to, czy wyrazisz zgodę, czy też nie. 

– Już dokonałeś wyboru – odparła z powagą. – Ostrzegam cię jednak: jeśli obecnie 

Thasami włada jakiś  sługa Ciemności, człowiek niewiele może mu zaszkodzić. Nie wiesz, 
czemu będziesz musiał się przeciwstawić. 

– To prawda. Ale któż może wiedzieć dziś nocą, co przyniesie mu jutro wschodzące 

słońce? – odparowałem. Wydawało mi się,  że przez moje usta przemawia nieznany 
wojownik, którego obudziło we mnie dotknięcie rękojeści niezwykłego miecza. 

Usłyszeliśmy syk, który zaskoczył nas wszystkich. Tsali stanął na lewo ode mnie. Nasze 

oczy spotkały się na chwilę, zanim przeniósł wzrok na panią Dahaun. Rozmawiali za pomocą 
myśli. Ścisnąłem w ręku ohydną kukłę. Na tyle znałem działanie mocy, by wiedzieć, że nie 
ośmielę się zniszczyć podrzuconej lalki. Mógłbym przez to zaszkodzić Crycie, którą przecież 
pragnąłem uratować. Teraz ta kukła była więzią  łączącą mnie z ukochaną. I tak samo jak 
ukryta za pazuchą  rękojeść miecza, wiązała mnie z tamtą, potężniejszą częścią mojego ja, 
którą niejasno wyczuwałem. 

– Tsali pójdzie z tobą. 
Spojrzałem z zaskoczeniem na przyjaciela. Mimo że Jaszczuroludki żyły na powierzchni 

ziemi, w niczym nie przypominały Thasów, którzy nienawidzą słońca i czują się dobrze tylko 
w swoich głębokich norach. 

– Będzie twoimi oczami, takimi, jakich nie posiada żaden człowiek – ciągnęła Dahaun. – 

Sam tak postanowił. Być może nie powinienem był się zgodzić,  żeby jeszcze ktoś 
towarzyszył mi w wyprawie do nieznanych dziedzin Ciemności. Lecz dawny Yonan, który 
wciąż czuł się niepewnie, z ulgą przyjął tę propozycję. Ze wszystkich mieszkańców Zielonej 
Doliny tylko Tsali znał moją tajemnicę. Nieważne,  że jego skórę pokrywały tęczowe  łuski, 
moja zaś była gładka, ani to, że nie mogliśmy się swobodnie porozumiewać. Mój przyjaciel 
potrafił mi przekazać, a ja odebrać, przekonanie o słuszności moich zamierzeń. 

Przewiesiłem przez ramię sakwę z żywnością i dwie wydrążone tykwy, wypełnione wodą 

aż po wbite mocno korki. Uzbroiłem się tylko w miecz. Nie wziąłem pistoletu strzałkowego, 
gdyż pozostało nam bardzo mało amunicji, a będzie ona potrzebna do obrony Zielonej 
Doliny. Pani Dahaun przyniosła mi sakiewkę z leczniczymi balsamami, którą mogłem 
przytroczyć do pasa. Ostatnie jednak słowa przed wyprawą w nieznane zamieniłem z panią 
Chriswithą, ponieważ jej małżonek wyruszył na daleki patrol. 

– Ona jest już zaręczona, Yonanie – oświadczyła szybko moja przybrana matka, jakby to, 

co miała mi do powiedzenia, wprawiało ją w zażenowanie i chciała to mieć za sobą. 

– Wiem o tym. 
– Gdyby tu był Imhar... 
– Zrobiłby to samo, co ja. Lecz jego tu nie ma, a ja jestem. 
Wtedy pani Chriswitha zachowała się tak jak wtedy, gdy byłem chorowitym dzieckiem. 

Ujęła moją twarz w dłonie. Misiurka spływała luźno spod hełmu, więc poczułem na 
policzkach ciepło rąk mojej opiekunki. 

– Yonanie, Yonanie... – Powtórzyła moje imię, jakby pod przymusem. – To, co 

zamierzasz... oby strzegł cię i osłaniał Wielki Płomień. Wybacz mi moją  ślepotę. Z Crythą 
łączą mnie więzy pokrewieństwa, lecz jej dusza różni się od mojej. Przypomina dziewczęta z 
dawnych lat i płonie w niej ten sam ogień, który zgasł i zniknął wszędzie poza Estcarpem. 
Zawsze będzie w niej coś, czego nikt nie posiądzie, ani nie zrozumie. Jest jednak moją 
krewną... 

– I narzeczoną Imhara – odparłem ponuro. – Dbam o mój honor, choć tylko w połowie 

należę do Starej Rasy, Pani. Odnajdę Crythę albo zginę. I przysięgam,  że potem nie będę 
sobie rościł do niej żadnych praw. 

Łzy napłynęły jej do oczu, mimo że rzadko płakała. W odpowiedzi znów wymówiła tylko 

moje imię... – Yonanie! – Ale włożyła w to słowo wszystko, co mogło mnie pocieszyć i 
dodać mi otuchy. 

5 

 
W sadziłem za pas zaczarowaną lalkę i przywiązałem ją potrójną pętlą. Albowiem takie 

przedmioty, jeśli nawet zdążono już ich użyć do rzucenia złych czarów, są nadal złączone z 
ofiarą, której mają zaszkodzić. Bez wątpienia ten niezdarny wizerunek sporządzony z gliny, 
gałgarka i włosów może zaprowadzić mnie do Crythy. 

Koło południa wspięliśmy się na szczyt klifu, idąc tą samą drogą co wojownicy, którzy 

wcześniej szukali zaginionej dziewczyny. Tsali jak zwykle objął prowadzenie, bo jego 
pazurzaste dłonie i stopy lepiej się do tego nadawały niż moje. Dogoniłem go dopiero wtedy, 
gdy zatrzymał się przy głębokiej szczelinie, do której nie docierały promienie słońca 
stojącego w zenicie. 

Położyłem się na brzuchu, chcąc dojrzeć jej dno. Zalegał tam gęsty mrok, w którym tylko 

majaczyły skalne ściany. Zbliżywszy twarz do otworu poczułem ciężki odór, kontrastujący ze 
świeżym, chłodnym powietrzem Zielonej Doliny. Przypominał mi smród gnijącego drzewa, 
które woda i czas zmieniły w śliską gąbkę. 

Sprawdziłem, czy sakwa i miecz nie będą mi przeszkadzać, po czym zagłębiłem się w 

ponurą szczelinę, na oślep szukając oparcia dla rąk i nóg. Znalazłem ich dość. W miarę jak się 
opuszczałem, smród stawał się coraz mocniejszy. Tsali schodził za mną, ale poruszał się 
wolniej niż zwykle. Zawiesił na szyi siatkę z garścią kamieni. Kiedy do wnętrza przestało 
docierać światło dzienne, kamienie te rozjarzyły się w mroku. 

Schodziliśmy znacznie dłużej, niż się pierwotnie spodziewałem. Wydawało mi się też, 

chociaż starałem się  iść cicho, że moje buty zbyt głośno skrzypią na żwirze i kamiennym 
podłożu. Co jakiś czas nieruchomiałem, przywierając do skały i nasłuchując. Lecz zawsze 
słyszałem tylko swój własny przyśpieszony oddech. Tsali poruszał się bezszelestnie. 

Wyczuwaliśmy jednak grożące nam niebezpieczeństwo. 
Zapuszczaliśmy się przecież na terytorium wroga. Wytężałem wszystkie zmysły, 

wykorzystując całą wiedzę nabytą wśród zwiadowców Estcarpu. 

W końcu pod nogami poczułem w miarę równą powierzchnię. Obszedłem ją ostrożnie 

sądząc, że po prostu natrafiłem na jakąś półkę skalną. Tymczasem Tsali wylądował lekko na 
lewo ode mnie i wyciągnął przed siebie siatkę ze świecącymi kamieniami. W ich poświacie 
zobaczyliśmy, że naprawdę znaleźliśmy się na dnie gigantycznej rozpadliny. 

Wąskie tunele prowadziły zarówno w lewo, jak i w prawo, ale mój przyjaciel wskazał 

ręką lewy otwór. 

Uznałem,  że Tsali wie znacznie więcej niż ja o takich norach, więc tam się 

skierowaliśmy. Nie szło nam łatwo, gdyż musieliśmy gramolić się przez rozrzucone głazy i 
przeciskać między zwężającymi się nagle ścianami. Rozpadlina stała się jaskinią. Kiedy 
zadarłem głowę do góry, nie zobaczyłem już nawet skrawka nieba. 

Tsali nagle skoczył, zerwał pazurami z ostrego występu skały i wyciągnął ku mnie garść 

włóknistych frędzli. Bił od nich znany mi odór zgnilizny. Dotknąłem ich ostrożnie. 

Nigdy w życiu nie widziałem takich grubych włosów, wyglądały jak cienkie korzenie. 

Zrozumiałem, że musiał tędy przechodzić jakiś Thas, który zdarł sobie kępkę włosów o ostry 
kamień. 

Jaszczuroludek syknął i pogardliwie odrzucił obrzydliwe znalezisko. Dotychczas nie 

znałem jego stosunku do Thasów, ale teraz wyraził je nader wymownie. Znów zapragnąłem 
porozmawiać z nim tak, jak umieli to robić utalentowani ludzie ze Starej Rasy.. 

Sklepienie jaskini nagle się obniżyło. Krople wody lśniły na ścianach, spływały w dół, 

tworzyły kałuże między leżącymi luzem kamieniami; bardzo utrudniało nam to wędrówkę. 
Na szczęście wkrótce przebyliśmy tę przeszkodę i poczuliśmy pod stopami gładką od wilgoci 
skałę. 

Kamienie Tsalego świeciły bardzo słabo. Widoczność nie przekraczała pół metra, choć 

mój przyjaciel trzymał je wysoko w górze. Później musieliśmy się czołgać na łokciach i 
kolanach. Zdjąłem sakwę i pchałem ją przed sobą. Ale i tak od czasu do czasu muskałem 
plecami sklepienie tunelu. Poza wszechobecnym smrodem i kępką sierści nie natrafiliśmy na 
inne  ślady  świadczące, aby Thasowie używali tego korytarza. Może dopiero niedawno go 
otworzyli i zbadali w poszukiwaniu podziemnego przejścia do Zielonej Doliny. Każda taka 
próba musiałaby zresztą zakończyć niepowodzeniem, ponieważ leśni ludzie już bardzo dawno 
temu otoczyli swoją twierdzę takimi symbolami Mocy, że nie mógł ich przekroczyć  żaden 
sługa Ciemności. 

Nie wiem, jak długo tak pełzliśmy, ale w końcu ciasny tunel ustąpił miejsca pieczarze. 

Nie poznaliśmy jej rozmiarów, gdyż słaby blask nie docierał do jej najodleglejszych krańców. 
Rzędy stalagmitów szczerzyły się niby kły drapieżnika, a w górze nie ustępowały im 
niepomiernie ostrzejsze stalaktyty. 

Nawet moje niedoskonałe zmysły wciąż wyczuwały charakterystyczny odór Thasów. 

Tsali nagle przykucnął, kręcąc głową na wszystkie strony, po czym osłonił rękami świecące 
kamienie tak szczelnie, że nie wymknął się nawet najmniejszy promyk światła. W ten sposób 
sygnalizował mi konieczność zachowania daleko idącej ostrożności. 

Nasłuchiwałem – tak uważnie, jakby wszystkie moje zmysły zlały się w jedną całość. I 

usłyszałem jakieś niewyraźne odgłosy. Część z nich zidentyfikowałem jako kapanie wody – 
może gdzieś w pobliżu był miniaturowy wodospad? – część zaś... 

Z oddali dotarły do mnie bardzo przygłuszone, rytmiczne dźwięki, nie będące ani 

zrozumiałymi słowami, ani śpiewem. 

Nie wątpiłem jednak, że wydobywały się z gardeł mieszkańców podziemnej krainy. 
Dostrzegłem z lewej słabe  światełko. To Tsali podniósł  rękę znad zaimprowizowanej 

latarni. Zacisnął pazurzaste palce na moim przegubie i lekko szarpnął, dając mi do 
zrozumienia, że chce, abyśmy ruszyli dalej w nieznane. 

Słyszałem, iż Jaszczuroludki mogą widzieć dalej i głębiej niż sięga ludzki wzrok i 

przeniknąć spojrzeniem nieprzebyty dla naszych oczu mrok. Wyglądało na to, że mój 
towarzysz miał teraz okazję udowodnić mi prawdziwość tego twierdzenia. 

Wstałem i znów podniosłem sakwę. Tsali szedł obok mnie. Szliśmy zygzakiem, bo 

Jaszczuroludek omijał formacje skalne, które zamieniłyby tę jaskinię w niebezpieczny 
labirynt dla istot tak ślepych w nocy jak ludzie. W miarę, jak się zbliżaliśmy do źródła 
dziwnych dźwięków, coraz bardziej upodabniały się one do chóralnego śpiewu. Lecz jeśli ci, 
których szukaliśmy, znajdowali się w zasięgu naszego wzroku, to nie zdradziło ich 
najmniejsze światło. 

Po jakimś czasie Tsali znów ostro skręcił w lewo. Dopiero teraz dostrzegłem słaby 

zielonkawy blask kontrastujący z zalegającym wokoło gęstym mrokiem. Na jego tle formacje 
skalne rysowały się niezgrabną kratownicą, miejscami tak gęstą,  że zupełnie przesłaniała 
dziwną poświatę. 

Śpiew stawał się coraz głośniejszy, a jego język był mi obcy. Niektóre dźwięki sprawiały, 

że czułem ostrzegawcze mrowienie na skórze, jak przy zetknięciu z Ciemnością. 

Tsali puścił moją  rękę. Nie musiał już mnie prowadzić, gdyż podążaliśmy w stronę 

bladego światełka. Starałem się poruszać jak najciszej. 

Niesamowite promieniowanie stało się jaśniejsze w chwili, gdy przykucnęliśmy obok 

siebie,  żeby zajrzeć do drugiej, mniejszej jaskini. Dostrzegłem tam charakterystyczne, 
zgarbione postacie Thasów. Naliczyłem ich przynajmniej z tuzin. A za nimi stała Crytha! 

Podziemne stwory ustawiły się w półkole, ale nie obserwowały dziewczyny, tylko 

wpatrywały się w kolumnę połyskującą w blasku rzucanym przez bryłowate porosty, które 
trzymały przed sobą niczym wierni świece w świątyni. 

Crytha miała zamknięte oczy i spokojną twarz. Nie wyglądała jak człowiek działający 

pod przymusem. Poruszała się niby we śnie. 

Pod gładką powierzchnią kolumny, zauważyłem niewyraźne zarysy, jakby ukryto tam 

kogoś lub coś. Thasowie chyba nie byli uzbrojeni. Powoli, ostrożnie wyciągnąłem miecz z 
pochwy i położyłem sakwę na ziemi. Mieliśmy nikłe szanse powodzenia, ale nie było 
żadnego wyjścia: te potwory uwięziły Crythę i zmusiły ją do wykonywania ich poleceń. Bez 
wątpienia bowiem, rzucała czary mające związek z Ciemnością. Zbadałem spojrzeniem 
przestrzeń dzielącą mnie od zbiorowiska ohydnych stworów. Thasowie zdawali się czuć tak 
bezpiecznie w swoim legowisku, że nie wystawili wartowników. Może błyskawiczny atak ich 
zaskoczy, zdołam uwolnić ukochaną dziewczynę? 

Crytha podniosła ręce. Nie dotknęła kolumny, przed którą stała, lecz zaczęła wykonywać 

w powietrzu ruchy, najpierw w dół i w górę, a później na boki. Przycupnięte obok niej istoty 
nadal  śpiewały w swoim języku. Sprężyłem się do skoku z nadzieją,  że znajdę się obok 
dziewczyny. Gdybym potem zdołał zniszczyć czar, który na nią rzucili... 

Tsali syknął. Coś musnęło moje ramię. Odwróciłem się błyskawicznie. Z mroku za nami 

wynurzyły się  długie, niekształtne jakby wici czy korzenie. Zanim zrozumiałem, co nam 
zagraża, jeden z nich owinął się wokół moich kostek, szarpnął jakby ze złością i powalił mnie 
na ziemię. Zamachnąłem się mieczem, chcąc uwolnić się z więzów. 

Daremnie! Brzeszczot odskoczył od twardej powierzchni, na której nie pozostał  żaden 

ślad. Kiedy chciałem ponowić cios, inny korzeń zacisnął się wokół przegubu ręki trzymającej 
broń. 

W ciągu kilku sekund rozbrojono mnie i skrępowano. Ale mój przyjaciel wciąż był 

wolny. Okazało się,  że niesamowite wici nie lubiły naszej latarni. Zrobiły fintę i chciały 
zaatakować Jaszczuroludka. Tsali bronił się, szybko wymachując siatką ze świecącymi 
kamieniami. Wreszcie dał wielkiego susa w lewo i zniknął. 

Wciąż nie cichł chóralny śpiew Thasów. Ku memu zaskoczeniu żaden z mieszkańców 

podziemnej krainy nie wynurzył się z ciemności i nie podszedł do mnie, tylko ruchliwe 
korzenie mocniej zacisnęły się wokół mego ciała, obezwładniając mnie całkowicie. Dopiero 
teraz zobaczyłem je wyraźniej i wydało mi się, że nie jest to dziwaczna broń, ale żywe istoty, 
chociaż pozornie nie różniły się od długich, mocnych korzeni. 

Zionął od nich, wprost rozlewał się wokół duszny odór. Krztusiłem się, kaszlałem i oczy 

mi łzawiły jak w gryzącym dymie. Więc jednak Thasowie wystawili takich wartowników, o 
jakich nigdy nie słyszałem. Miałem nadzieję, że Tsali zdołał uciec. Teraz tylko on mógłby mi 
pomóc. A może uduszę się w tym potwornym smrodzie? Zakręciło mi się w głowie i runąłem 
w czarną otchłań. 

Nic mi się nie śniło. Tylko z daleka – z bardzo daleka – ktoś mnie zawołał. Nie było to 

moje imię, lecz dobrze je znałem. Wołanie to stawało się coraz bardziej natarczywe. 

Poruszyłem się i otworzyłem oczy. Nadal czułem smród zgnilizny, ale znacznie słabszy 

niż poprzednio. Z prawej dostrzegłem blade światło. Spróbowałem obrócić się w tę stronę. 
Krępujące mnie sznury najpierw stawiły opór, a później pękły. Buchnął mi w twarz wielki 
kłąb śmierdzącego powietrza i omal znów nie straciłem przytomności. 

Światło znajdowało się nade mną. Zadarłem głowę. 
Leżałem u stóp kolumny – z lodu! Bił od niej dokuczliwy chłód. A w jej wnętrzu – w jej 

wnętrzu ktoś stał! 

Miał ludzką postać i ludzkie wymiary – jeśli mogłem to dobrze ocenić w tym półmroku. 

Jego twarz ukryto przedziwnie za trzema płytkami z błyszczącego jak diament metalu. Płytki 
miały kształt okrągłych tarczek i łączyły je łańcuszki z takiej samej substancji. Dwie 
zasłaniały oczy, trzecia zaś usta, widoczny był jedynie nos i skraje policzków. 

Głowę nieznajomego zdobił piękny hełm, z którego szczytu spoglądał na mnie smok o 

oczach z drogich kamieni. Obcy miał na sobie połyskującą kolczugę, a ręce zacisnął na 
trzonku wielkiego podwójnego topora bojowego. 

Uniosłem się na ręku i każdemu mojemu ruchowi towarzyszył nowy wybuch smrodu. 

Czarne i zgniłe sznury rozpadały się. Najwyraźniej podobni do korzeni strażnicy nie żyli zbyt 
długo. Thasowie zawlekli mnie nieprzytomnego do swojej świątyni, gdyż byłem pewny, że 
leżałem u stóp kolumny, przed którą wtedy śpiewali. Kiedy wrócą? A może uznali mnie za 
martwego i złożyli w ofierze mężczyźnie uwięzionemu w bryle lodu? 

Musiałem działać, a nie rozmyślać. Odsunąłem się od mroźnej kolumny i z trudem 

wstałem. Może mógłbym uzbroić się w kawałek stalaktytu lub stalagmitu z zewnętrznej 
pieczary. Z żalem spojrzałem na wielki topór. Na nic się już nie przyda więźniowi, który go 
teraz trzyma. Pomyślałem, że nawet gdyby okazał się dla mnie za ciężki, była to jedyna broń 
w polu widzenia. 

Zauważyłem, iż nie tylko kolumna z więźniem była z lodu. Ze sklepienia jaskini zwisały 

sople grubsze od mojego przegubu. Niektóre kończyły się ostrym szpicem – czy któryś nie 
mógłby mi posłużyć jako broń? Omal nie wybuchnąłem śmiechem, tak szalony wydał mi się 
ten Pomysł. Przecież taki sopel roztrzaskałby się przy najlżejszym uderzeniu... 

– Tolarze! 
Odwróciłem głowę. Kto wymówił to imię? Brzmiało tak samo jak tamto, które z mroku 

niepamięci przywróciło mnie do życia. Ale ja... – ja przecież byłem Yonanem! Mimo to jakaś 
cząstka mojej istoty odpowiedziała na wołanie. 

Niemal nie zdając sobie sprawy z tego, co robię, obluzowałem wiązania kolczugi i 

wyjąłem zza pazuchy znalezioną w górach rękojeść miecza. Zaświeciła w ciemnościach! 
Szarobiały kryształ ożył, gdy rozpalił się w nim wewnętrzny ogień. 

Gdybym tylko miał brzeszczot! 
Jakiś brzeszczot! 
Pod wpływem nagłego impulsu podniosłem oczy i przyjrzałem się soplom lodu. 

Podszedłem do nich, choć wiedziałem, że to nie ma sensu. Mimo to wybrałem sopel długości 
miecza i go odłamałem. 

Pękł jak odcięty. Nadal wypełniając niezrozumiałe rozkazy, przyłożyłem rękojeść do 

sopla. Buchnął jaskrawy błysk i oślepił mnie na chwilę. 

Nie wiedziałem czy śnię, czy może naprawdę oszalałem, bo trzymałem teraz w ręku nie 

złamaną rękojeść i kawał lodu, lecz piękny, doskonale wyważony miecz. Został przywołany z 
dalekiej przeszłości, by znów służyć sprawie Światła. 

6 

 
Wróciłem do uwięzionego w lodzie mężczyzny. Na pewno nie żył. Ale gdy mu się tak 

przyglądałem, dręczył mnie niejasny niepokój, jaki nas zawsze nurtuje, kiedy odchodząc 
opuszczamy towarzysza broni. 

Zbliżyłem się do lodowej kolumny, odrzucając kopniakami na boki resztki gnijących 

korzeni, które mnie schwytały. Wokół panowała głęboka cisza, lecz w moim umyśle 
ponownie zadźwięczało dalekie, ledwie dosłyszalne wołanie: 

– Tolarze! 
Miecz nadal świecił, choć już nie tak jasno jak w chwili połączenia lodu z metalem, mimo 

to znacznie lepiej nadawał się na latarnię niż kamienie Tsalego. Zaniepokoiłem się, czy ten 
blask mnie nie zdradzi, ale nie mogłem odłożyć niezwykłej broni w samym sercu wrogiej 
twierdzy. 

Gdzie podziali się Crytha i Tsali? Jak zdołam ich odnaleźć w tym labiryncie? Bez 

pomocy mojego przyjaciela zgubię się w nim, chyba że znajdę jakąś wskazówkę. 

Po Thasach pozostał wprawdzie charakterystyczny zapach, nie zauważyłem jednak ich 

śladów, gdyż pod nogami miałem nagą skałę. 

Co chwila powracałem spojrzeniem do nieruchomej postaci uwięzionej w lodzie. Jakiś 

wewnętrzny zakaz nie pozwalał mi od niej odejść, mimo że powinienem szukać Crythy. 
Wbrew woli zbliżyłem się do mroźnej kolumny. Emanowała chłodem tak jak mój miecz 
światłem. A przecież rękojeść w mojej dłoni była ciepła i dodawała mi otuchy. 

Kim był ten więzień? Jak się znalazł na terytorium Thasów? Żadne więzy pokrewieństwa 

nie łączyły go przecież z przysadzistymi, niezgrabnymi mieszkańcami podziemi. Czy był ich 
bogiem? A może schwytanym dawno jeńcem, którego tak przemyślnie uwięzili,  żeby od 
czasu do czasu drwić z niego i wspominać odniesione nad nim zwycięstwo? Po co 
przyprowadzili tu Crythę i kazali jej odprawić dziwaczny rytuał? 

Nie umiałem odpowiedzieć na te pytania, ale nieświadomie dotknąłem czubkiem miecza 

gładkiej powierzchni kolumny. Kiedy tylko to uczyniłem, owładnęła mną obca wola, 
tłamsząc wszystko, co było Yonanem. 

Podniosłem miecz i uderzyłem w kolumnę. Dwie twarde powierzchnie zetknęły się z 

takim impetem, że aż  ścierpły mi mięśnie. I choć zadałem drugi i trzeci taki cios, nie 
zauważyłem jednak przy tym nawet najmniejszej rysy ani na brzeszczocie, ani na kolumnie. 
Zarazem nie mogłem odejść, zniewolony niby człowiek, na którego rzucono geas, zmuszony 
uderzać mieczem w powierzchnię, której nie sposób rozbić. 

A może jednak? 
Nie miałem pewności. Czyżby od miejsca, w które uderzałem, zaczęła się 

rozprzestrzeniać niewielka siateczka pęknięć?  Nie,  to  szczyt  głupoty starać się odsłonić 

zwłoki! Mój umysł dobrze o tym wiedział, lecz wola kierująca moim ramieniem nie uznawała 
takiej logiki. 

Dziewięć razy uderzyłem w lodowy filar. Później moje ramię opadło bezwładnie, tak 

zmęczone bezcelową pracą, że nie miałem już sił, żeby zadać jeszcze jeden cios. Ale... 

Pęknięcia, które uważałem za wytwór wyobraźni – były tam! Na moich oczach 

rozszerzyły się, wydłużyły, pogłębiły – i kawałek lodu wielkości mojej dłoni odłupał się, i z 
brzękiem uderzył o skalne podłoże. A za nim drugi i trzeci! 

Nie widziałem już mężczyzny we wnętrzu kolumny, ponieważ pęknięć było już tak wiele, 

że pokryły całą powierzchnię. Odpadało coraz więcej drobin lodu. Spoza nich buchnęło 
powietrze zimne jak oddech Lodowego Smoka. Oszołomiony cofnąłem się, by znaleźć się 
poza jego zasięgiem. 

Strzaskany lód szybko popękał i odpadł wyszczerbionymi, nierównymi kawałkami. I już 

nic nie dzieliło mnie od nieznajomego, którego dobrze widziałem w pulsującym blasku 
mojego miecza. 

– Tolarze... tak długo... tak długo... 
Chciałem krzyknąć, lecz gardło miałem jak sparaliżowane. Te słowa nie zostały 

wypowiedziane na głos, tylko wtargnęły do mojego umysłu niczym okrzyk triumfu. 

– Tolarze! Pomocy... 
To nie było powitanie, tylko prośba. Wiedziałem już, że zwracał się do mnie uwolniony 

więzień. Poruszyłem się nagle, niepewnie, jakby moimi członkami kierował inny umysł, 
przebudzony z głębokiego snu w nieznanej otchłani mojej jaźni, wypierając Yonana w jakiś 
odległy zakątek skąd nie będzie mógł się wtrącać. 

Później nachyliłem się sztywno, położyłem miecz na skalnym podłożu i ruszyłem do 

przodu. Nie po to, by stawić czoło wybuchowi zimna (może mroźne powietrze rozproszyło 
się wraz z otwarciem krypty), ale żeby chwycić w ramiona nieznajomego. 

Jego kolczuga była zimna jak lód, a ciało przypominało w dotyku skałę. Mimo to 

szarpałem i ciągnąłem, aż zamaskowany mężczyzna runął na twarz, omal nie przewracając 
mnie swoim ciężarem. Był zupełnie sztywny, przypuszczalnie zamarzł w lodzie, który do 
niedawna go otaczał. 

Z niemałym trudem udało mi się przewrócić go na plecy; jego ręce nadal ściskały wielki 

topór bojowy. Później ukląkłem, zastanawiając się, co dalej robić. Wydawało mi się,  że 
zwykły człowiek nie mógłby przeżyć takiego zimna. Jednak w dawnym Escore nie brakowało 
adeptów i ludzi władających Mocą, którzy potrafili uchronić się przed śmiercią w sposób, o 
którym zapomnieliśmy podczas wielowiekowego wygnania. 

Należałoby ogrzać jego ciało, ale nie mogłem tutaj rozpalić ognia i nie wiedziałem, jak 

wyciągnąć nieznajomego na powierzchnię ziemi. Nie byłem też pewny, czy naprawdę chcę to 
zrobić! Leśni ludzie niejednokrotnie nas ostrzegali, że ci mieszkańcy Escore, którzy pozostali 
poza Zieloną Doliną, raczej służyli Ciemności, a nie Światłu, Czy odnalazłem pod ziemią 

sługę  Zła, który naraził się jednemu ze swoich i tak skończył, ponieważ tamten był 
potężniejszy? Nie chciałem uwalniać nikogo takiego. Może działając pod Przymusem już 
pomogłem wrogowi Światła? 

Opuściłem wzrok i wyciągnąłem przed siebie miecz, żeby w jego blasku dobrze przyjrzeć 

się nieznajomemu. O ile mnie oczy nie myliły, miał ludzką postać, co niewiele znaczyło, gdyż 
Wielcy Adepci byli kiedyś ludźmi, a służące Złu potwory umiały kryć swoje prawdziwe 
kształty pod osłoną iluzji. 

Hełm i kolczuga zupełnie nie przypominały tych, które znałem, podobnie jak wielki 

dwusieczny topór. Dziwne metalowe płytki zasłaniały zaś twarz zbyt dokładnie, żebym mógł 
dojrzeć, co się pod nimi kryje. 

Teraz obca wola, która zmusiła mnie do uwolnienia więźnia Thasów, zniknęła. Nikt już 

nie wołał „Tolarze!” w moim umyśle. Z powrotem byłem sobą, Yonanem. I tylko ja podejmę 
decyzję. 

Nade wszystko pragnąłem zostawić go tutaj i wyruszyć na poszukiwanie Crythy. A 

jednak... 

Wojownicy muszą przestrzegać pewnych nakazów honoru, czy tego chcą, czy też nie. 

Jeśli niedawny więzień  żył, jeżeli służył  Światłu – czy mogłem znów go wydać na pastwę 
Thasów? Ale kim był – przyjacielem czy wrogiem? 

Znowu położyłem miecz, nie na skale, lecz na piersi nieznajomego, tak że ostrze 

częściowo spoczęło na wielkim toporze. Następnie sięgnąłem po łańcuszki podtrzymujące 
metalową maskę. Zrozumiałem,  że zanim postanowię, co dalej robić, muszę zobaczyć jego 
twarz. 

Łańcuszki wydawały mi się słabe, dopóki nie wziąłem ich do ręki. Szarpnąłem te, które 

spoczywały na skroniach, w cieniu hełmu. Nagle puściły i mogłem je unieść. Szarpnąłem 
jeszcze raz, zerwałem maskę i odrzuciłem ją za siebie. 

Odsłoniłem ludzką twarz nie zniekształconą przez Ciemność. Pamiętałem wszakże, że zło 

może również kryć się w ludzkim sercu. Leżący nieruchomo mężczyzna wyglądał młodo, jak 
wszyscy ludzie ze Starej Rasy po osiągnięciu dojrzałości. Starzeją się dopiero pod koniec 
bardzo drugiego życia, chyba że zginą w wypadku lub w bitwie. 

Podniósł powieki! 
Nieznajomy zatopił wzrok w moich oczach. Zaskoczony wyciągnąłem rękę po miecz, 

lecz zamarłem w tym ruchu. Na twarzy więźnia odmalowało się lekkie zdziwienie. 

– Tolar? 
Znów to imię. Lecz teraz wymówiły je usta tracące powoli siną barwę. 
– Ja jestem Yonan! – odparowałem. Już nikt nie będzie ze mną igrał. Byłem tym, kim 

byłem. Na pewno nie konającym wojownikiem ze snu ani ciałem słuchającym poleceń 
jakiegoś obcego ducha. 

Ściągnął brwi. Poczułem szybkie pchnięcie zadane mojemu umysłowi i krzyknąłem z 

zaskoczenia. Napastnik brutalnie odczytał moje myśli, kiedy wiłem się, nie mogąc oderwać 
spojrzenia od jego oczu. To był... 

– Uruk – podpowiedział i czekał z napięciem, jakby spodziewał się, że mu odpowiem. 
Błyskawicznie podniosłem miecz. Wtedy naprawdę wydało mi się, że ożywiłem wroga. 

Nie potrafiłem go jednak zabić, gdyż był bezbronny jak dziecko. 

– Ja nie... służę Ciemności – oświadczył ochrypłym głosem, zardzewiałym jak metal po 

długiej bezczynności. – Jestem Uruk od Wielkiego Topora. Czy upłynęło tyle czasu, że 
zapomniano nawet mojego imienia? 

– Tak – odrzekłem obojętnie. – Znalazłem cię tutaj. – Lewą  ręką wskazałem lodową 

kolumnę, w prawej zaś trzymałem w pogotowiu miecz. – Z Thasami wrzeszczącymi i 
wyjącymi przed tobą... 

– Thasami?! – Uruk usiłował podnieść  głowę i górną część ciała, lecz zaszamotał się 

tylko bezsilnie jak chrząszcz przewrócony na grzbiet. – A co ze Sztandarami Erku, Zastępami 
z Klingheldu, z bitwą... tak, z bitwą?! 

Przy każdej nazwie potrząsałem przecząco głową. 
Musiałeś tu być bardzo długo, ty, który nazywasz siebie Urukiem. Nie znam ani Erku, ani 

Klingheldu. My walczymy ze sługami Ciemności, którzy swobodnie krążą po Escore, a 
więcej niż połowa tego kraju rzuciła się nam do gardeł! Oby tylko nie zdołała ich dosięgnąć! 

Usłyszałem cichy zgrzyt! Zerwałem się z mieczem w dłoni i odskoczyłem. Wyglądało na 

to, że ten mój ruch dodał mocy brzeszczotowi, bo rozbłysnął jeszcze jaśniej. Ale to był tylko 
Tsali, który skoczył na środek jaskini, tuląc do piersi siatkę ze świecącymi kamieniami. 

Spojrzał na mnie, później zaś na Uruka i podszedł do niego. Nie syczał, mimo że pysk 

miał otwarty i widziałem jak poruszał językiem. 

Tymczasem Uruk z widocznym wysiłkiem podparł się na łokciach. Przyglądał się teraz 

Jaszczuroludkowi równie badawczo, jak przedtem mnie. Byłem przekonany, że 
porozumiewają się za pomocą myśli i znów ogarnął mnie bezsilny gniew na los, który 
odmówił mi tego talentu. Moje buty skrzypnęły na lodowych odłamkach rozsypanych wokół 
kolumny, gdy zbliżyłem się do tamtej dwójki. 

Uruk oderwał wzrok od oczu Tsalego i rzekł: 
– Rozumiem, lecz nie wszystko. Upłynęło dużo czasu i świat, który znałem, przestał 

istnieć. Ale Tolar! – Nadal marszowi ze zdziwieniem czoło. – Tolar, dotarłem do Tolara! 
Tylko jego słuchał lodowy miecz, a przecież widzę go w twoim ręku. Ty zaś twierdzisz, że 
nie jesteś Tolarem? – Było to raczej pytanie niż stwierdzenie faktu. 

– Nie jestem Tolarem – odpowiedziałem stanowczo. – Znalazłem rękojeść tego miecza w 

skale i to tylko dzięki przypadkowi. Thasowie zabrali mi broń. Pod wpływem jakichś czarów 
odłamałem jeden z tych sopli i przyłożyłem go do rękojeści. Wtedy zamieniły się w 

prawdziwy miecz. Nie mam daru władania Mocą Czarodziejską i nie rozumiem, jak to się 
stało i dlaczego. 

– Ten brzeszczot nie przyszedłby do ciebie i nie zdołałbyś uczynić miecza całością, 

gdybyś nie odziedziczył jakiejś cząstki mocy Tolara – powiedział powoli Uruk. – To jest 
Lodowy Jęzor, który służy tylko jednemu człowiekowi i sam sobie wybiera pana. Mówiono 
też,  że przechowuje w sobie wspomnienia tego, który używał go ostatni. Możliwe, iż w 
domysłach Białych Braci kryje się  źdźbło prawdy i człowiek, który nie wypełnił swego 
zadania na tym świecie, rodzi się na nowo, żeby je dokończyć. Jeśli ten miecz wybrał właśnie 
ciebie – oznacza to, że masz nim władać w obecnym życiu, bez względu na to, kim jesteś. 

Tsali odłożył na bok siatkę ze świecącymi kamieniami i otworzył drugą sakiewkę u pasa. 

Wyjął z niej inny okrągły kamień. Trzymając go między pazurami, zaczął przesuwać nim 
wzdłuż tułowia i kończyn Uruka. Leczniczy minerał wydzielał różowawą mgiełkę, która 
osiadała i wsiąkała w białe, zimne ciało „pacjenta”. 

Teraz wskrzeszony wojownik usiadł bez trudu. 
– Mówiłeś o Thasach – zwrócił się do mnie i już nie chrypiał tak jak przedtem. – 

Chciałbym się znów spotkać z Thasami. Myślę, że i ty nie bez powodu ich szukałeś... 

Crytha! 
Jeszcze mocniej ścisnąłem w garści brzeszczot, który człowiek z dalekiej przeszłości 

nazwał Lodowym Jęzorem. 

– Tak – odparłem spokojnie, lecz na tyle stanowczo, by w tym jednym słowie zabrzmiała 

jednocześnie groźba i obietnica. 

7 

 
Początkowo nasz nowy towarzysz poruszał się sztywno, jakby lata, które upłynęły od 

czasu, gdy po raz ostatni szedł o własnych siłach sparaliżowały mu stawy i mięśnie. Później 
rozruszał się. Kręcił  głową z boku na bok, przeszywając wzrokiem napierający zewsząd 
mrok, z którym walczył tylko Lodowy Jęzor i kamienie Jaszczuroludka. 

I znowu uznałem Tsalego za przewodnika. Tsali przywołał nas ruchem ręki i zaczął 

kluczyć między kłami stalagmitów. Zdawał się dobrze wiedzieć, dokąd nas prowadzi. Miałem 
nadzieję,  że po ucieczce przed niebezpiecznymi korzeniami poszedł za gromadą Thasów, 
która uprowadziła Crythę, pozostawiając mnie w lodowej pieczarze. 

Milczałem, gdyż uznałem, że najcichszy dźwięk mógłby zaalarmować wrogów. Uruk też 

nic nie mówił. Począł wymachiwać swoim toporem, najpierw lewą, a potem prawą  ręką, 
jakby umiał równie dobrze walczyć obiema. 

Wielki topór, który Koris z Gormu bez szkody dla siebie zabrał zwłokom Yolta, był 

jedynym egzemplarzem tej broni, o którym kiedykolwiek słyszałem. Nie używali go ani 
Sulkarczycy, ani ludzie ze Starej Rasy – przynajmniej za pamięci obecnego pokolenia. Lecz 
Uruk ćwiczył toporem tak wprawnie, że na pewno władał nim znacznie lepiej niż mieczem 
czy pistoletem strzałkowym. 

Gubiłem się w myślach. Kim był Uruk i w jaki sposób został uwięziony w lodzie? Jaką 

rolę odegrał w ostatnich dniach chaosu, który zapanował w Escore po wybuchu wojny między 
adeptami? Przypuszczałem, że sam nie był adeptem, jakkolwiek nie wątpiłem, iż miał w sobie 
jakąś cząstkę Mocy. 

Wyszliśmy z wielkiej jaskini i stanęliśmy przed wejściem do jednego z tuneli 

komunikacyjnych. Wisiał tutaj w powietrzu charakterystyczny odór Thasów. Zauważyłem, że 
nasz nowy towarzysz uniósł wyżej topór i jeszcze baczniej rozglądał się wokoło. 

Tsali ponownie nas przywołał i zagłębiliśmy się w mroczny tunel. Na szczęście nie 

potrzebowaliśmy się czołgać, ale za to podziemne przejście okazało się tak wąskie,  że 
mogliśmy iść tylko gęsiego. Jaszczuroludek znów ruszył pierwszy. Uruk zaś, niby dowódca 
podwładnemu na polu walki, ruchem głowy wskazał na mój świecący miecz, dając mi do 
zrozumienia, że powinienem iść przed nim. 

Tunel kilka razy ostro skręcał. Nie miałem pojęcia, gdzie się teraz znajdowaliśmy w 

stosunku do powierzchni ziemi. Raz przeszliśmy przez kamienny słup przerzucony jak most 
nad ciemną szczeliną. Wtedy wydało mi się, że usłyszałem z dołu plusk wody. 

Nagle Tsali zatrzymał się, a Uruk ostrzegawczo położył mi rękę na ramieniu. I chociaż 

słuch miałem znacznie gorszy niż mój łuskowaty przyjaciel, dotarły do mnie dalekie odgłosy. 
Zobaczyłem też przed nami szarość, jakby tunel kończył się większą i oświetloną przestrzenią 
– lecz światło w niej musiało być bardzo słabe. 

Tsali gestami dał do zrozumienia, że odtąd musimy wędrować bardzo ostrożnie. Sam zaś 

zaczął skradać się na czworakach, co jego współplemieńcy bardzo rzadko robili w obecności 
ludzi. Wziąłem brzeszczot Lodowego Jęzora w zęby i poczołgałem się na łokciach i kolanach 
w stronę owej szarości. 

Po kilku chwilach dotarliśmy do końca tunelu i znaleźliśmy się przed największą jaskinią, 

jaką kiedykolwiek widziałem. Dawno temu w jej sklepieniu pojawił się otwór, szeroka szpara, 
przez którą do wnętrza docierało blade światło wyjątkowo pochmurnego dnia lub zmierzchu, 
w niewielkim tylko stopniu ukazując to, co w niej się znajdowało. 

Było to miasto – a przynajmniej miasteczko. Wąskie drogi biegły między prymitywnymi 

budowlami o niekształtnych  ścianach ze źle dopasowanych kamieni. Stojący na palcach 
wysoki mężczyzna mógłby wyciągniętymi rękami dotknąć szczytu murów. Nie widziałem 
tam ani dachów, ani okien, tylko pojedyncze otwory drzwiowe. 

W podobnych do pudełek domach i na krętych ulicach roiło się od Thasów. Ożywiony 

ruch skupiał się wokół okrągłej budowli znajdującej się w pobliżu środka tego zbiorowiska 
prymitywnych chałup. Usłyszałem, że ktoś obok mnie ze świstem wciągnął powietrze do płuc 
i odwróciłem lekko głowę w tę stronę. Uruk leżał na brzuchu, zaciskając ręce na trzonku 
wielkiego topora i zimno, z determinacją, wpatrywał się w thaskie osiedle. 

– Na pewno ukryli dziewczynę w wieży wodza – szepnął ledwo dosłyszalnie. – Ale czy 

nam się uda tam dotrzeć... 

Owa centralna budowla musiała być wieżą wodza, jakkolwiek na powierzchni ziemi 

nigdy nie nazwałbym jej „wieżą”, ponieważ była tylko trochę wyższa ode mnie. Wtedy 
znacznie bardziej interesowały mnie domostwa leżące w pobliżu naszej kryjówki. 

Thasowie ułożyli kamienie jeden na drugim, aż powstał mur. Wytężywszy wzrok 

zauważyłem,  że chociaż nie połączyli ich żadnym spoiwem, ściany domów wyglądały na 
masywne. Przypomniałem sobie, jak w dzieciństwie przyglądałem się mistrzowi 
kamieniarskiemu, który bez zaprawy budował podobne mury, z niezwykłym wyczuciem 
wybierając właśnie taki kamień, który należało położyć obok, a potem jeszcze następny i 
następny. 

„Uliczki” bezładnie wijące się między chałupami umożliwiały robienie licznych 

zasadzek. Tylko szaleńcy walczyliby na ich własnym terytorium z Thasami, którzy zapewne 
mieli w zanadrzu więcej takich niespodzianek jak ożywione korzenie. 

Spróbowałem więc odnaleźć drogę wiodącą w prostej linii do więzienia Crythy. 

Mogliśmy przeleźć przez mur pierwszego domu (był nierówny i łatwo znalazłoby się oparcie 
dla rąk i nóg), potem ostrożnie podbiec do drugiego i trzeciego. Zauważyłem tylko jedno 
miejsce, gdzie musielibyśmy się wyprostować – otwartą przestrzeń wokół wieży. 

Thasowie byli mniejsi od ludzi. Ich najwyższy wojownik ledwie sięgałby mi do ramienia, 

ale w podziemnym mieście zebrało się ich tylu, iż bez trudu powaliliby każdego z nas, chyba 

że wędrowalibyśmy szczytami murów. W desperacji człowiek czasami decyduje się na czyn, 
który w innych okolicznościach uznałby za niemożliwy do zrealizowania. 

Szybko wytłumaczyłem, co moim zdaniem powinniśmy zrobić. Zwróciłem się 

bezpośrednio do Uruka, ponieważ byłem przekonany, że znacznie lepiej przekaże wszystko 
Tsalemu za pomocą myśli niż ja niezdarnymi gestami. Jaszczuroludek syknął, lecz zawiesił 
na szyi siatkę ze świecącymi kamieniami. 

Nie chciałem wypuszczać z garści Lodowego Jęzora, ale do wędrówki przez osadę 

Thasów potrzebowałem obu rąk. Schowałem go więc do pochwy. Brzeszczot zgasł i tylko we 
wnętrzu rękojeści nadal pulsowały kolorowe pasma. 

Uruk przywiązał swój topór na plecach w taki sposób, żeby w razie potrzeby móc 

pochwycić go jednym ruchem (wypróbował wszystko dwukrotnie, by się upewnić,  że 
umocował go właściwie). Czołgając się i co chwila przypadając do ziemi, dotarliśmy do 
pierwszego z wybranych przeze mnie domów-pudełek. 

Z odległości słyszałem gardłową mowę Thasów. I chociaż skręciłem nogę w kostce 

podczas pamiętnej burzy, która zaskoczyła mnie na urwistych ścianach Zielonej Doliny, teraz 
przegnałem myśl o możliwości porażki. 

Tak jak przypuszczałem, już po kilku chwilach bez trudu znalazłem się na szczycie muru. 

Na szczęście okazał się tak szeroki, że mogłem na nim stanąć. Tsali skoczył w górę, 
przemknął obok mnie okrążając róg domostwa i dotarł do następnego muru z wdziękiem i 
zręcznością  właściwą jego plemieniu. Pojedyncza izba w dole okazała się pusta, ale to nie 
znaczyło,  że szczęście nadal będzie nam sprzyjać. Wystarczyło,  żeby choć jeden Thas 
spojrzał w górę i zauważył nas, a wtedy... 

Energicznie przegnałem tą myśl i ruszyłem za Tsalim. Wprawdzie nie skoczyłem równie 

lekko i zręcznie, lecz trafiłem w upatrzone miejsce i pośpieszyłem za Jaszczuroludkiem. Nie 
obejrzałem się, by sprawdzić, czy Uruk zrobił to samo, mimo że raz lub dwa usłyszałem za 
sobą jego stęknięcie. 

Przebyliśmy trzy czwarte drogi do wieży, kiedy spostrzegł nas wreszcie jakiś mieszkaniec 

chaty, której bezceremonialnie użyliśmy jak stopnia drabiny. Wzdrygnąłem się, słysząc 
przeraźliwy okrzyk, ale przecież w głębi duszy nie wierzyłem,  że nie zauważeni 
przemkniemy się przez thaskie miasto. Uznałem, iż wciąż może to nam się udać, jeśli 
Thasowie nie dysponują większą liczbą chwytliwych i śmierdzących korzeni. 

Tsali już wskoczył na następny mur, a ja znów poszedłem jego śladem. Lecz 

świadomość,  że nas odkryto, widać wstrząsnęła mną bardziej, niż przypuszczałem, gdyż 
zachwiałem się, a potem ukląkłem i chwyciłem się muru, b]l nie wpaść do wnętrza chałupy. 

Na ulicach rozbrzmiały ostrzegawcze okrzyki. Nie wolna mi ich słuchać, muszę 

skoncentrować się na uwolnieniu Crythy. Dotarłem do ostatniego domostwa i ujrzałem przed 
sobą przestrzeń, której chyba nie zdołałbym przeskoczyć. Tsali już wylądował na murze 
wieży i zniknął w dole, lecz podobny skok przekraczał ludzkie możliwości. 

Kiedy tak się wahałem, dogonił mnie Uruk. 
– Za daleko – powtórzył głośno moją myśl. 
Kręte uliczki w dole były pełne Thasów biegnących w stronę wieży i gromadzących się 

wokół wejścia do nie Pozostała nam już tylko walka. Wyciągnąłem z pochwy Lodowy Jęzor. 
Wydało mi się wtedy, że zaczarowanany miecz rozpoznał niebezpieczeństwo i chciał dodać 
nam otuchy, ponieważ rozbłysnął jaskrawym światłem. 

Thasowie zajęczeli. Nie miałem chęci widzieć, jaką teraz bronią  będą z nami walczyć. 

Skoczyłem w sam środek tłumu. Przewróciłem przy tym co najmniej jednego Thasa, ale 
zdołałem utrzymać się na nogach. Zakręciłem w górze młynka Lodowym Jęzorem, który aż 
zaświstał nie przestając płonąć niezwykłym blaskiem. 

Thasowie cofnęli się z krzykiem, zasłaniając oczy rękami. W mgnieniu oka stanął obok 

mnie Uruk, trzymając w pogotowiu wielki topór. Pojawienie się więźnia lodowej krypty 
wstrząsnęło mieszkańcami podziemi. Tak, przyznaję, że walczyli. Niektórzy z nich zginęli od 
miecza i topora, ale odniosłem wrażenie, że raczej widok naszej broni, a pewnie i nas samych, 
poważnie osłabił ich wolę walki. W owej chwili ożyło mi w pamięci wspomnienie z 
poprzedniego życia. Na pewno kiedyś już tak walczyliśmy. Wiedziałem też, że zrodzonym z 
wody Lodowym Jęzorem mogłem kruszyć nawet skały i ziemię. 

Przebiliśmy się do drzwi wieży. Widząc nas Tsali wyszedł stamtąd tyłem. Wzrok miał 

utkwiony w Crycie i przyciągał ją, jakby prowadził konia posłusznego naciskom wodzy. 

Zobaczyłem nieruchomą twarz dziewczyny. Oczy miała zamknięte i zdawała się spać. 

Uruk podbiegł do niej i, zanim zdążyłem poruszyć się lub zaprotestować, podniósł  ją i 
przerzucił przez lewe ramię, nie wypuszczając z prawicy topora. Crytha zwisała jak martwa w 
jego uścisku. 

Tsali włączył się teraz do walki. Wyciągnął z sakiewki przy pasie garść jakiegoś proszku 

i cisnął go w twarze otaczających nas Thasów. Krzyknęli przeraźliwie, upuścili maczugi i 
włócznie, zakrywając rękami oczy jakby oślepli. Powrót szczytami murów był już 
niemożliwy, w dodatku liczna grupa nieprzyjaciół odcięła nam drogę do tunelu, którym tu 
przybyliśmy. Uruk objął dowództwo. 

– Tędy – powiedział bez wahania. Posłuchałem go, ponieważ nic lepszego nie przyszło 

mi do głowy. 

Wycofywaliśmy się powoli, uparcie, nie do tunelu, ale do wieży, co uznałem za 

aroganckie i szalone posunięcie. Jednak Uruk, który nadal trzymał Crythę i swoją groźną 
broń, rozglądał się wokoło, jakby bardzo dobrze wiedział, co Powinien dalej zrobić. 

Przynajmniej to się nie zmieniło – mruknął. – Pilnuj drzwi, Tolarze! Nie sądzę, żeby znali 

to ukryte przejście. 

Polożył Crythę na ziemi i mocno pchnął niski stół, który stał na środku izby. Kiedy mebel 

ani drgnął, uderzył weń toporem. Stół pękł i rozpadł się na kawałki, które niedawny więzień 
niecierpliwie rozrzucił kopniakami na boki. 

Wtedy usłyszałem syk Tsalego i odwróciłem się wyciągając miecz w stronę wrogów. 

Podziemni ludzie parli do przodu, kamiennymi odłamkami zasłaniając oczy. 

– Chodźcie! – zawołał Uruk. Tsali zatrzymał się na chwilę i rzucił w powietrze ostatnią 

garść niezwykłego proszku. Niewielki obłoczek dotarł nad Thasów i opadł na nich. 
Zyskaliśmy przez to na czasie. Na miejscu stołu zobaczyłem wiodący w głąb ciemny 
prostokąt. Uruk, znowu z przerzuconą przez ramię Crythą, zagłębił się już w nim po pas. 

– Pośpieszcie się! 
Pomknęliśmy obaj z Tsalim do skalnej studni. Dzieliły nas niewielkie odstępy i moje 

stopy musiały znajdować się blisko rąk Uruka. Nie schodziliśmy długo. Nasze kamienie i 
miecz  świeciły jasno i przekonałem się,  że ponownie znaleźliśmy się w jakimś tunelu 
prowadzącym w mrok. 

– Weź ją... 
Ledwie zdążyłem pochwycić dziewczynę i przytulić ją do siebie. Uruk zawrócił, wspiął 

się do góry i zamknął drzwi zapadowe. Usłyszałem odgłosy uderzeń i spostrzegłem, iż 
barykaduje pokrywę potężnymi sztabami, których, jak mi się wydawało, nikt i nic nie zdoła 
uszkodzić. 

– No, tak... – Z mroku dobiegł mnie jego śmiech. – Wygląda na to, że człowiek nigdy nie 

zapomina tego, co może mu się przydać. A teraz, Tolarze, który jesteś Yonanem... – 
Ponownie zszedł z drabiny i mówił dalej: – Dotarliśmy do systemu tuneli, które były tu na 
długo przedtem, zanim Thasowie zaczęli odgrywać rolę robactwa w tych stronach. Myślę, że 
nic nam w nich nie grozi. Idziemy? 

Jakkolwiek Crythą pozostała w transie, Tsali mógł jaj w pewnym stopniu kontrolować. 

Dlatego kiedy przemierzaliśmy starożytne korytarze, o których musiał zapomnieć nawet czas, 
dziewczyna szła o własnych siłach. Im dłużej wędrowaliśmy, tym wyraźniej wracała do 
siebie. A gdy doszliśmy do końca ostatniego długiego korytarza i Uruk zaczął obmacywać i 
naciskać  ścianę, Crythą obudziła się. Rozpoznała mnie i Tsalego, choć zaniepokoiła ją 
obecność nieznanego wojownika. 

Zamykająca tunel kamienna płyta odsunęła się z przeraźliwym zgrzytem i wyszliśmy na 

powierzchnię ziemi. Rozejrzałem się wokoło, szukając spojrzeniem znajomych punktów 
orientacyjnych. Znowu znajdowaliśmy się na szczycie skalnego pasma otaczającego Zieloną 
Dolinę. Byłem pewien, że kiedy tam dotrzemy, pani Dahaun całkowicie wyleczy Crythę. 

Uruk podrzucił topór w powietrzu i złapał go za drzewce. 
– Dobrze jest – znów – żyć... – powiedział. Pogładziłem rękojeść Lodowego Jęzora. 
– Dobrze jest żyć – potwierdziłem. Nadal nie wiedziałem, jakiego sojusznika do nas 

mimo woli przyprowadziłem, ale już nie wątpiłem,  że służył  Światłu. Byłem też  głęboko 
przekonany,  że teraz bez najmniejszego wahania stanę do walki jak każdy wojownik z 
mojego klanu. A czegóż nie można dokonać z takim mieczem?! Nabrałem tak wielkiej 
pewności siebie i wiary we własne siły jak nigdy dotychczas. 

Część II 

1 

 
W świetle poranka wydawało się, że nie istnieje mrok zdolny zagrozić temu zakątkowi. 

W dole Zielona Dolina ożyła w promieniach słońca, mieniąc się jak wielki klejnot. Dla nas 
czworga stojących na szczycie urwiska – a przynajmniej dla trojga – widok tej oazy Światła 
obiecywał życzliwe przyjęcie i bezpieczeństwo w niespokojnym, wrzącym magią Escore. 

Wyciągnąłem rękę do Crythy, zapomniawszy na chwilę, że nie mam prawa oczekiwać od 

niej nic więcej poza sympatią, a w najlepszym wypadku – uczuciem, które mogłaby żywić dla 
brata. Przecież jeszcze w kołysce zaręczono ją z Imharem, synem mojego przybranego ojca 
Hervona. Ja zaś byłem tylko Yonanem, ledwie nie ostatnim z wasali tego wielmoży, nawet 
jeśli przy moich narodzinach jego małżonka otworzyła dla mnie swe serce i ramiona. 

Lecz ręce Crythy bezwładnie zwisały po bokach. Nawet nie spojrzała w moją stronę. 

Stała gryząc wargi i mrugała oczyma, jakby powoli budziła się z przykrego snu. Nie miała 
pojęcia o tym, że uległa czarom Thasów, którzy ją porwali, aby wykorzystać jej dar władania 
Mocą, ani że wiedziałem o tym od chwili, gdy ją ujrzałem w tłumie mieszkańców podziemi. 
Gdybym zechciał, mógłbym wyjąć z sakiewki u pasa toporną kukłę z gliny, włosów i szmaty, 
którą potajemnie ukryto w jej posłaniu, by wywabić ją z Zielonej Doliny. 

To Jaszczuroludek Tsali kontrolował jej ciało za pomocą myśli, kiedy wracaliśmy do 

siedziby leśnego plemienia Wydawało się, że przyszła do siebie pod koniec tej podróży, lecz 
jak dotąd nie odezwała się do nas. 

Teraz odważyłem się przerwać milczenie: 
– Crytho? 
Bardzo wolno odwróciła głowę i nasze oczy się spotkały, Ale jej spojrzenie przestraszyło 

mnie nie na żarty, gdyż było puste i pozbawione głębi. Sądziłem,  że zamyśliła się tylko 
głęboko i oderwała od zewnętrznego świata. 

– Crytho! – powtórzyłem z naciskiem, mając nadzieję, że skoro nie mogę dotrzeć do niej 

myślą, choć usłyszeć mój głos. 

Nagle coś drgnęło w głębi jej oczu. Zmarszczyła czoło niczym zdumione dziecko i 

potrząsnęła głową, jakby chcąc odegnać natręta. A potem powiedziała niemal szeptem: 

– Tolarze... 
– Nie! – Podniosłem do góry prawicę. To imię prześladowało mnie, przybywało ze snu o 

walce i śmierci z odległej przeszłości. Tak samo jak Lodowy Jęzor, miecz który nieznana 
Moc na nowo wykuła ze znalezione w skałach rękojeści i sopla lodu odłamanego w świątyni 
Thasów. 

– Ja jestem Yonan! – prawie wrzasnąłem.  
Dziewczyna pisnęła i odsunęła się ode mnie z lękiem. 
Tsali błyskawicznie wepchnął się między nas, sycząc na mnie. Milczący dotąd Uruk 

zabrał glos. 

Wlókł się na końcu, gdy podeszliśmy do wewnętrzne krawędzi skalnego muru 

otaczającego Zieloną Dolinę Zachowywał się tak, jakby nie chciał z nami iść, a zarazem nie 
miał co ze sobą zrobić. 

Teraz zaś przyglądał mi się badawczo spod hełm ozdobionego figurką smoka. Wprawdzie 

oparł wielki topór o skałę u swoich stóp, lecz nie wypuścił drzewca z rąk. On także nazywał 
mnie „Tolarem”. 

Zaniepokojony, rzuciłem mu wyzywające spojrzenie. Tak, ongiś walczył z Thasami. Ale 

to wcale nie znaczyło,  że w obecnej wojnie wróg naszego wroga automatycznie stawał się 
przyjacielem lub sprzymierzeńcem. A o Uruku wiedziałem bardzo mało. 

– Długo znajdowała się pod wpływem Ciemności – wyjaśnił. – Może dlatego zyskała 

lepszy wewnętrzny wzrok niż większość ludzi... 

– Ja jestem Yonan – powiedziałem ponuro, po czym wyszarpnąłem z pochwy 

niesamowity miecz i chciałem odrzucić go od siebie. I nie mogłem tego uczynić! 

– Władasz Lodowym Jęzorem – odparł Uruk. – Po ponownych narodzinach rzuca on 

własne geas i teraz tobie przypadło ono w udziale. Kimkolwiek byś był i jakbyś się nazywał. 
To jedna z Czterech Wielkich Broni i sam wybiera sobie pana. 

Lewą  ręką próbowałem rozgiąć palce prawej zaciśnięte na kryształowej rękojeści. W 

głębi duszy wiedziałem jednak, że mi się to nie uda: nie byłem panem, lecz sługą 
czarodziejskiego miecza. I jeśli nie nauczę się nad nim panować, będę musiał... 

Uruk skinął głową i zrozumiałem, że jak każdy władca Mocy odczytał moje myśli. 
– Czas jest wężem, wielokrotnie zwiniętym wokół siebie samego. Zdarza się,  że jakiś 

człowiek przypadkiem lub pod wpływem geas może zsunąć się z własnego zwoju do innego. 
Jeśli tak się stanie, musi on się z tym pogodzić, gdyż nie ma dla niego powrotu. 

– Tolar z HaHarc... – Crytha również skinęła głową, jakby wreszcie znalazła rozwiązanie 

zagadki. 

HaHarc? Nazwę tę nosiło pole ruin leżące poza granicami Zielonej Doliny, miejsce tak 

zniszczone przez czas (a może i przez Ciemność), że żaden człowiek przechodzący między 
rozrzuconymi na wszystkie strony kamiennymi blokami nie umiałby powiedzieć, co było 
kiedyś domostwem, a co drogą. 

Mówiono mi, że same Wzgórza zatańczyły owej nocy, kiedy miasto uległo zagładzie i że 

przygrywali im słudzy Ciemności. Nawet legenda o nim była dziś zlepkiem 
fragmentarycznych wiadomości. 

– Ja jestem Yonan! – powtórzyłem gniewnie i wepchnąłem znów Lodowy Jęzor do 

pochwy. – HaHarc jest martwe od tak dawna, że o jego mieszkańcach zapomnieli zarówno 
ludzie jak i potwory. 

– Więc HaHarc nie istnieje – Uruk zdawał się głośno myśleć. Już nie przypatrywał mi się 

tak uważnie jak przedtem, lecz spoglądał na leżącą u podnóża skał Zieloną Dolinę. – Czy to 
twoja twierdza, Tolarze-który-stałeś-się-Yonanem? 

– To twierdza Ludu Zielonych Przestworzy, ich sojuszników i nas, przybyszów zza gór. 
– Czy to ci, którzy tu teraz zdążają? – Oderwał rękę od topora i wskazał grupę wspinającą 

się w naszą stronę po skałach. 

Crytha nagle westchnęła cicho i usiadła, jakby dłużej nie mogła utrzymać się na nogach. 

A Tsali pomknął na spotkanie przybyszów. Kiedy chciałem zrobić to samo, żeby sprowadzić 
pomoc dla Crythy, przekonałem się, że nie mogę się ruszyć z miejsca. 

Ogarnął mnie strach. Zielonej Doliny bronili nie tylko jej mieszkańcy, ale także najstarsze 

i najpotężniejsze symbole Mocy. Skażony Złem człowiek nie śmiał przekroczyć jej granic, 
jeśli nie był Wielkim Adeptem Ciemności. 

Przecież ja... Nie! Nie miałem nic wspólnego z Ciemnością! Chyba że... – spojrzałem na 

Uruka i zacisnąłem usta. Uwolniłem go wbrew własnej woli... musiałem to zrobić. Jeżeli 
służył Złu, taki postępek skalałby i mnie. 

– Ty...! 
Nie dał mi czasu na groźbę czy oskarżenie. W odpowiedzi minął mnie i nachylił się nad 

krawędzią. Później wrócił, ostrożnie podniósł Crythę i przytulił ją do siebie, podczas gdy ja 
nie mogłem zrobić ani kroku dalej. 

Targały mną strach i wściekłość. Zrozumiałem,  że to nie Uruk był niebezpieczny dla 

Zielonej Doliny, ale ja. Albo mój miecz! Jak to możliwe? Przecież wydobyłem rękojeść i 
zaniosłem do serca naszej twierdzy, nie napotykając po drodze żadnej zapory. Tylko później 
przyśnił mi się straszny sen – przeżyłem w nim śmierć własną lub tego, kto wtedy był mną. 

Drżącymi rękami zacząłem rozpinać pas. Jeszcze raz spróbuję pozbyć się zaklętego 

brzeszczotu, który zagraża obecnemu Yonanowi. Może to mi się uda, jeśli nie dotknę 
Lodowego Jęzora. 

Mój domysł uznałem za słuszny, bo kiedy odrzuciłem pas z mieczem, bez trudu 

doszedłem na skraj klifu, tak jak przedtem Uruk. Wtedy z tyłu dobiegł mnie jego głos: 

– Żaden człowiek nie może tak łatwo zmienić swego przeznaczenia. 
– Ach tak?! – warknąłem niczym śnieżna pantera. Bardzo rzadko wpadałem w tak 

straszny gniew. – To zobaczymy! 

Chciałem kopniakiem odrzucić miecz. W skalnej ścianie było wiele szczelin. Niech 

wpadnie do jednej z nich i pozostanie tam na wieki jak przedtem rękojeść! 

Lecz zanim zdołałem wprowadzić ten zamysł w czyn, dotarli do nas przybysze z dołu. 

Pani Dahaun poruszała się niemal równie szybko jak Tsali i pierwsza stanęła obok nas. Za nią 
przybył pan Kyllan w towarzystwie trzech wojowników – dwóch Zielonych Mężów i 
żołnierza z naszego klanu – Imhara. 

Crytha oderwała się od Uruka z cichym okrzykiem radości (bez skargi zniósłbym 

największy ból, gdyby mnie tak powitała). Wpadła w ramiona leśnej władczyni i wybuchnęła 
płaczem. 

Pani Zielonych Przestworzy coś szepnęła i dziewczyna uspokoiła się. Pan Kyllan z 

Imharem podeszli do mnie i do Uruka. Najpierw popatrzyli na mojego towarzysza, a dopiero 
później musnęli mnie spojrzeniem. 

Na ustach Uruka błąkał się lekki uśmiech, ale oczy spoglądały czujnie. Pan Kyllan 

również miał się na baczności, a Imhar patrzył spode łba. Żaden z nich pierwszy nie przerwał 
milczenia – jakby nie wiedzieli, co powiedzieć w takiej chwili. 

W końcu przemówił Uruk, lecz nie zwrócił się do nich, tylko do pani Dahaun. 
Podniósł topór i trzymał podwójne ostrze na poziomie piersi, najwyraźniej pozdrawiając 

władczynię leśnego plemienia. 

– Witaj, o Pani Zielonych Przestworzy, którą kiedyś nazywano Morquant! 
Nadal tuląc do siebie Crythę, Dahaun podniosła głowę i wpatrzyła się w Uruka, jakby 

chciała odczytać wszystkie jego myśli. 

– Upłynęło dużo czasu, odkąd jakaś istota wymówiła to imię... 
– Tak też przypuszczałem, Pani. Ale upłynęło dużo czasu, odkąd po raz ostatni chodziłem 

po ziemi. Czy jesteś  tą, która kiedyś nosiła to imię, czy też jej następczynią, musisz mnie 
znać. 

Dahaun skinęła głową i powiedziała z powagą: 
– Jesteś Uruk od Wielkiego Topora, choć minęło wiele, wiele lat. 
Wojownik wzruszył ramionami i odrzekł: 
– Dla mnie przeszły jak sen. Byłem jeńcem Targiego, jednym z jego wyszukanych 

żartów, albo tak sądził. Nawet zostałem bogiem Thasów, jeśli można sobie wyobrazić 
Thasów pragnących oddawać cześć bogom. Przypuszczam, że przez te wszystkie lata bój nie 
został rozstrzygnięty. 

– Zgadłeś. Jakiś czas przebywaliśmy na pustkowiu, czekając aż Ciemność zblednie, 

osłabnie i sama się wyczerpie. Większość Wielkich Adeptów opuściła Escore. Lecz to, co 
niektórzy pozostawili po sobie, kala tę ziemię jak pasożytnicze grzyby zdrowe niegdyś 
drewno. Niedawno wysłaliśmy miecze wojny, żeby na nowo podjąć walkę. Uruk roześmiał 
się. 

– Zdaje się, że obudzono mnie w samą porę. Uruk od Wielkiego Topora nigdy nie uchylał 

się od bitwy. 

Wtedy to do rozmowy wtrącił się pan Kyllan, który, jak mi się zdaje, niechętnie i 

podejrzliwie patrzył na wojownika z zamierzchłej przeszłości. 

– Czy ten człowiek naprawdę stoi po naszej stronie, Dahaun? 
– Jest żywą legendą – odparła. – Ale legendy mają to do siebie, że nadmiernie 

wyolbrzymiają... 

– ...prawdę – dokończył za nią Uruk. – Tak, panie, ja nie służę Ciemności. Kiedyś byłem 

władcą pewnego miasta i poprowadziłem do boju armię jednej z prowincji tego kraju. Teraz 
jednak dysponuję tylko parą ramion, głową z ukrytą wśród myśli znajomością dawnej sztuki 
wojennej i tym oto. – Podniósł nieco topór. – To jedna z Czterech Wielkich Broni. A tam – 
zamachnął się lekko swym orężem, jednocześnie wskazując na mnie ruchem głowy – tam stoi 
młodzieniec, który może władać inną, równie potężną bronią. Lodowy Jęzor odrodził się w 
jego rękach! 

Usłyszałem,  że pani Dahaun gwałtownie wciągnęła powietrze do płuc. Zerknęła na 

rzucony na ziemię pas z mieczem, po czym znów przeniosła na mnie spojrzenie. Zdziwienie 
w jej oczach niebawem ustąpiło miejsca namysłowi. 

– Miecz Przegranych Bitew... – powiedziała. 
– Tak. I ten młody panicz właśnie odkrył jego pierwszy sekret – że nie może on wyminąć 

waszych ochronnych run. 

– Wcale go nie pragnę! – zawołałem i zaraz odrzuciłbym go precz kopniakiem, gdyby 

pani Dahaun nie pokręciła powoli głową. 

– Możesz go tutaj zostawić – oświadczyła – i tak cię nie opuści. Każda z Czterech 

Wielkich Broni wybiera tylko jednego właściciela i z czasem staje się jego częścią. Lecz na 
tym brzeszczocie ciąży zły geas. Miał służyć Światłu, lecz ten, kto go wykuł, popełnił błąd. 
Dlatego przynosi nieszczęście swemu panu i sprawie, o którą on walczy. Nie należy jednak 
do Ciemności i nienawidzi wszystkiego, co ma z nią jakikolwiek związek. 

– Tak – dodał Uruk – i zanim nie wróci do źródła, będzie przynosił nieszczęście. Ale kto 

wie, czy właśnie teraz nie nadszedł dla niego czas powrotu? 

Potrząsnąłem przecząco głową i odsunąłem się od miecza. 
– Niech więc tu sobie leży – powiedziałem. – Nie potrzeba nam dodatkowych nieszczęść. 

A ja nie jestem władcą czasu, żebym zadawał się z Mocą albo wracał do jej przeszłości. 
Niech tu leży i rdzewieje, aż rozpadnie się w proch. 

Wsadziłem prawą rękę pod pachę i przytrzymałem ją tam, bo w owej chwili moje ciało 

zbuntowało się przeciw mnie i palce chciałyby jeszcze raz podnieść pechowy brzeszczot. 

2 

 
Ogień buchał wysoko, a roztańczone płomienie migotały, na twarzach zgromadzonych 

wokół przywódców wszystkich, plemion zamieszkujących Zieloną Dolinę. Leśnych ludzi 
reprezentowali pani Dahaun i jej współwładca Ethutur, przybyszów z Estcarpu – panowie 
Kyllan i Hervon. Byli tam też: wódz Renthanów, naczelnik skrzydlatych Yorlongów oraz 
przywódca Jaszczuroludków. Za nimi zasiedli wachlarzowato najważniejsi wojownicy; 
ostatni ginęli w mroku, gdzie nie docierało światło ogniska. Wśród wojów pierwszych rangą 
znajdował się Uruk z nieodłącznym toporem na kolanach; stale go dotykał i muskał. 

Pani Dahaun pokazała zgromadzonym lalkę z gliny, włosów i gałgana, która wywabiła 

Crythę z Zielonej Doliny do Thasów. 

– Wydaje się – Ethutur przerwał milczenie, które zapanowało na chwilę – że nasz system 

obronny nie jest tak pewny, jak sądziliśmy. Inaczej coś takiego nie mogłoby się tu znaleźć. 

Zaciskałem mocno ręce przed sobą. Swędziała mnie prawa dłoń, a palce zginały się, 

jakby chciały coś pochwycić. Targał mną rodzaj głodu, pragnienie wypełnienia dokuczliwej 
pustki. Muszę to zwalczyć ze wszystkich sił! Dotrzymałem słowa: Lodowy Jęzor leżał tam, 
gdzie go zostawiłem, na szczycie urwiska! Wcale tego nie żałowałem, o, nie! 

– Tego nie wykonano na zewnątrz naszych murów – pani Dahaun położyła ohydny 

talizman na rozwartej dłoni – ale w ich wnętrzu. 

Spojrzeliśmy po sobie z niepokojem. Czy chciała powiedzieć, że wśród nas był zdrajca? 

Jak to możliwe? Kto miał w sobie dość Ciemnej Mocy, żeby bezkarnie przejść obok symboli 
ochronnych, które tak często były odnawiane? 

– Glinę wzięto znad potoku, włosy z głowy Crythy, i to również do niej należy – musnęła 

czubkiem palca szmatę okręconą wokół kukły. 

– Kto... – Pan Kyllan oparł rękę na rękojeści miecza. Zasępił się i jego młodzieńcza twarz 

zastygła jak maska. Wydawało się, że szykuje się do walki na śmierć i życie i wie, iż zostanie 
pokonany. 

– Crytha – odparła tak spokojnie leśna władczyni,  że dopiero po kilku sekundach 

zrozumiałem, o co jej chodzi, i chciałem zaprotestować, lecz uprzedził mnie pan Hervon. 

– Dlaczego miałaby przygotować pułapkę, w którą musiała wpaść, o Pani? To bez sensu, 

to czyste szaleństwo! 

– Nie zrobiła tego z własnej woli. Ale ta panna z twego domu ma większy talent, niż 

dotąd sądziliśmy. Jeśli nie otrzyma należytego wykształcenia, może równie dobrze szkodzić, 
jak pomagać. Czerpała z wrodzonego daru tak chciwie, jak spragniony wędrowiec wodę ze 
źródła, nie widząc w tym nic złego, gdyż pragnęła tylko dobra. Jest urodzoną uzdrowicielką o 
wielkich możliwościach. Lecz zdolności nigdy nie występują samotnie i kiedy Moc otwiera 
nie zabezpieczone drzwi, może przez nie wtargnąć to, czego lękamy się najbardziej. Nasze 
szańce miały uniemożliwić fizyczną inwazję  złych mocy. Ale jakiś przewrotny umysł 

wymyślił sposób oddziaływania na nieświadomą część mózgu. Jego ingerencję można odkryć 
tylko dzięki wykształceniu, które dla władców Mocy staje się tarczą ochronną. Ta obca myśl 
nie zaszkodzi tym, którzy potrafią się bronić, lecz na pewno wywrze wpływ na osoby 
pozbawione myślowych zabezpieczeń – bez ich wiedzy i zgody. Nie obawiaj się. Teraz, gdy 
to zło zdemaskowano, nie zdoła znów posłużyć się Crythą jako narzędziem. Uruku – zwróciła 
się bezpośrednio do wojownika z zamierzchłej przeszłości – kto rządzi Thasami? 

Odpowiedział po namyśle i zdawało się,  że głośno myśli, jakby starał się rozwiązać 

zagadkę. 

– Pani, powiedziałaś mi, że w waszym nowym świecie jestem legendarną postacią. Żyłem 

w innej epoce i w innym Escore. Wtedy moim wrogiem był Targi. Thasowie częściowo 
uznawali jego zwierzchnictwo – na tyle, że pozwolili, by uwięził mnie w ich norze. Ale 
Targi... – Uruk powoli pokręcił głową. – Od czasu gdy odzyskałem wolność, nie wyczułem 
jego obecności. Jeśli żyje... – uderzył rozwartą dłonią w szczyt topora – ...dowiem się o tym! 
Łączy nas wrogość zbyt zapiekła, żeby tak się nie stało. 

– Targi zginął w Emninie. – Te słowa wyszły z moich ust, lecz nie ja je wypowiedziałem. 

Zauważyłem,  że zebrani spojrzeli na mnie z zaskoczeniem. – To była Przegrana Bitwa – 
ciągnął ten, który nie był Yonanem. – Przegrana dla Sztandarów z Eftu i Zastępów z HaHarc. 
Ale i słudzy Ciemności musieli się wycofać: nie zwyciężyła wtedy żadna ze stron. 

Zasłoniłem usta prawą ręką. Wstrząsnęło mną to nagłe przebudzenie się tamtego. Zdałem 

sobie sprawę, że siedzący obok mnie cofnęli się nieco, jakbym nagle zdemaskował się jako 
wróg. A przecież odrzuciłem Lodowy Jęzor, przecież byłem Yonanem! 

Ethutur spojrzał na mnie, marszcząc brwi. Jego wargi drgnęły, jakby chciał coś 

powiedzieć, lecz pani Dahaun powstrzymała go gestem. Następnie podniosła rękę i nakreśliła 
w powietrzu pewne symbole. Rozbłysły zielonym ogniem, a później stały się niebieskie. 
Wydało mi się wtedy, że zawirowałem z zawrotną szybkością  wśród czarodziejskich 
płomieni, po czym zawisłem nad ziemią, nagi i bezbronny wobec magii leśnej władczyni. 

– Kim jesteś? – zapytała. 
Widziałem, że porusza ustami, lecz jej słowa dobiegały mnie z bardzo daleka i ledwie je 

słyszałem. Rozdzielała nas teraz jakaś ogromna przepaść. Walczyłem. Yonan... byłem 
Yonanem! Dotarła do mnie jednak odpowiedź wymówiona cichym i monotonnym głosem. 

– Jestem Tolar. Tolar od Lodowego Jęzora. 
– A czego tutaj szukasz, Tolarze? – pytała dalej. 
– Trzeba wymazać przeszłość i zniszczyć złe geas. 
– Czy tego pragniesz, Tolarze? 
– To nie zależy ode mnie. Rzucono na mnie geas, żebym naprawił  błąd i zmienił bieg 

wydarzeń. 

Ja – albo cząstka, która była mną – już nie wisiałem w powietrzu przed Panią Zielonych 

Przestworzy, ale powróciłem do mojego ciała. I nie siedziałem już  wśród wasali Hervona, 

tylko stałem na otwartej przestrzeni tak blisko ogniska, że płomienie omal nie paliły mi 
butów. Pomyślałem z goryczą, iż ten, kogo tak bardzo starałem się unicestwić, tkwił we mnie, 
w pełni rozbudzony. Utraciłem dawne miejsce wśród ludzi i musiałem wyruszyć w jakąś 
dziwną i przerażającą podróż mającą niewiele wspólnego ze światem, w którym dotąd żyłem. 

– Muszę wrócić – wyrzekłem zdrętwiałymi ustami. Mimo żaru ogniska drżałem z zimna 

jak wtedy, kiedy uwolniłem Uruka z lodowej kolumny. Byłem przekonany, że idę na pewną 
śmierć, lecz nie potrafiłem się przeciwstawić przemożnemu nakazowi. 

Uruk wstał. 
– Ja również tam wyruszę – oświadczył. – Przedtem czary Targiego uniemożliwiły mi 

stoczenie z nim pojedynku, ale teraz będzie inaczej. Pani – jeszcze raz pozdrowił Dahaun 
podnosząc topór na wysokość piersi – udajemy się w nieznane. Życz nam pomyślności, gdyż 
będziemy kroczyć bardzo dziwną drogą, narażając się na takie niebezpieczeństwa, z jakimi 
dotąd zetknęło się niewielu ludzi. 

– Chłopcze... – Pan Hervon stanął obok mnie i położył mi rękę na ramieniu. Moją 

prawicą targał nieznośny ból. Wiedziałem,  że zniknie dopiero wtedy, gdy znów pochwycę 
Lodowy Jęzor i wykonam zadanie, do którego zmuszał mnie ten niesamowity miecz i obca 
cząstka mojej istoty. 

– Yonanie, co zrobisz? 
Wyczułem troskę w jego głosie i zrobiło mi się  lżej na sercu. Lecz w tak niewielkim 

stopniu byłem wtedy Yonanem, że wydał mi się kimś obcym, a nie znanym od dzieciństwa 
suwerenem. 

– Panie mój – odpowiedziałem dwornie, zgodnie z wymogami etykiety. – Idę tam, dokąd 

muszę pójść, i zrobię to, co powinienem zrobić. Zawładnął mną Lodowy Jęzor i do końca 
wykonam jego polecenia. Może tym razem koniec będzie lepszy – dodałem z nadzieją, ale 
zaraz odżyło we mnie owo ze snu przedśmiertne wspomnienie, kiedy resztkami sił szukałem 
miejsca, gdzie mógłbym ukryć czarodziejski brzeszczot. 

Hervon cofnął  rękę. Obecni rozstąpili się, robiąc dla nas przejście. Poszedłem w mrok, 

oddalając się od bezpiecznego ogniska, ramię w ramię z Urukiem. Czułem, że coś we mnie 
umiera. Gdy skona, stanę się człowiekiem wyzbytym wszelkiej nadziei i tylko geas będzie 
mną kierować. 

Chociaż było ciemno, moje dłonie i stopy same znajdowały oparcie na skalnej ścianie, i 

piąłem się w górę klifu znacznie szybciej i pewniej niż kiedykolwiek dotąd. Z prawej 
niewyraźnie słyszałem ruchy Uruka. Jego towarzystwo nie dodawało mi otuchy, był bowiem 
częścią geas, który zabijał Yonana, jakby powoli rozdzierał mu pierś,  żeby wyrwać z niej 
serce. 

Kiedy dotarliśmy na szczyt, moje oczy przyciągnął jasny blask. Rękojeść miecza, który 

tam zostawiłem, płonęła niczym pochodnia. Podniosłem pas i znowu go zapiąłem wokół 

bioder. Później dotknąłem uchwytu i przekonałem się, że był ciepły, a nie zimny jak zwykły 
kryształ. 

Uruk pierwszy przerwał panujące między nami milczenie. Wypowiedział tylko jedno 

słowo, jakby potwierdzał jakąś decyzję. 

– HaHarc. 
– HaHarc – powtórzyłem. Jak dotychczas obcy zwany Tolarem kontrolował wyłącznie 

moją wolę i ciało, ale nie umysł. Z jego wspomnień odziedziczyłem jedynie ulotne strzępy, 
gdy jednak mój towarzysz wymówił nazwę umarłego miasta, wiedziałem skądś, iż tam się 
udamy. 

Wkrótce okazało się, że bez walki nie dotrzemy do tamtych, na poły zapomnianych ruin. 

Schodząc po zewnętrznej stronie skalnych obwarowań Zielonej Doliny poczułem 
ostrzegawcze mrowienie skóry między łopatkami. Zacząłem węszyć i nasłuchiwać. Emanacje 
złych mocy były tak silne, iż postanowiłem przedsięwziąć wszelkie środki ostrożności. 
Zdawałem sobie sprawę,  że nie mogę lekkomyślnie narażać  życia, gdyż muszę wykonać 
bardzo ważne zadanie. 

Odniosłem wrażenie, że nie tylko mam słuch lepszy niż dawniej, lecz także przybyły mi 

nowe zmysły, które przynosiły więcej informacji o czającym się w dole niebezpieczeństwie. 
Ująłem wtedy w słowa obcą myśl: 

– Słudzy Ciemności krążą w pobliżu... 
Przecież ja nie miałem nawet źdźbła talentu! Jak zdołałem wyczuć zagrożenie? Yonan nie 

odziedziczył daru władania Mocą, ale czyż mogłem znać zdolności i umiejętności Tolara? 

Wiatr przyniósł ostry smród. To nie Thasowie, tylko – Wilkołaki. Zatrzymałem się i 

jąłem nasłuchiwać. 

Usłyszałem ciche skrobanie o skałę. Nie tuż pode mną, lecz nieco dalej na prawo. 

Opuściłem wzrok i w morzu mroku zobaczyłem złą poświatę wpatrzonych we mnie oczu. 

„Bardziej w lewo. – Znów dotarło do mnie myślowe przesłanie. – Tu jest półka skalna, 

stoję już na niej”. 

Wilkołaki nie wydały  żadnego dźwięku. Zacząłem po omacku szukać oparcia dla rąk. 

Znalazłem ich dość, tak że po kilku chwilach moje stopy natrafiły na twardą powierzchnię. 
Opuściłem ręce i odwróciłem się od skały. 

„One zwykle nie polują w milczeniu – ciągnął bezgłośnie mój towarzysz. – Jest ich tylko 

pięć”, – Powiedział to tak, jakby pięć Wilkołaków w niczym nie mogło zagrozić dwu 
uzbrojonym wojownikom. Nie zastanawiałem się nad tym dłużej. 

Dostrzegłem w dole świecące  ślepia. Wędrowały wzdłuż podnóża  ściany, może na 

wysokości człowieka – nie, nieco wyżej – aż znów znalazły się pod nami. Wyciągnąłem z 
pochwy Lodowy Jęzor. 

Rozpalił się jak pochodnia, chociaż jego blask rozjaśniał tylko niewielką przestrzeń 

wokół nas, i wydał  dźwięk tak dziwny, że wypuściłbym go z ręki, gdyby moje palce nie 
ściskały go bez udziału woli. 

Kowacze Pieśni, którzy z pokolenia na pokolenie przekazują dawne dzieje naszego ludu, 

wspominają czasami o „śpiewających mieczach”. Te cudowne brzeszczoty śpiewają 
przenikliwie, gdy są gotowe do walki. Ale Lodowy Jęzor – warknął! Nie mogę w inny sposób 
określić dźwięku, który wydał. 

Odpowiedziało mu warknięcie z dołu. Skoczył ku nam ciemny kształt. Nie był to 

Wilkołak, gdyż jego ślepia nie świeciły. 

W blasku czarodziejskiego brzeszczotu zobaczyłem, iż Uruk poruszył się, a jego topór 

uderzył w czarne cielsko. Zaraz potem usłyszałem wycie nieznanego potwora, który runął w 
dół. Teraz Wilkołaki zaczęły skakać i atakować skałę, jakby ogłupiały z wściekłości,  że 
zraniliśmy ich towarzysza broni. Nasze usytuowanie dawało nam w walce z nimi wyraźną 
przewagę, której nie ignorowałaby żadna istota rozumna. 

Lodowy Jęzor ponownie warknął, kiedy rozłupałem niekształtny  łeb. Walczyliśmy w 

mroku, zabijając atakujące Wilkołaki. Z dołu dobiegały nas przeraźliwe wrzaski i skomlenia. 
Sami walczyliśmy w milczeniu, bez okrzyków bojowych, a niezwykły miecz nie „mówił” z 
mojej woli, lecz jak gdyby tak nienawidził sług Ciemności, że musiał dać temu wyraz. 

„Wystarczy. One już nie żyją” – dotarła do mnie myśl Uruka. 
Oparłem się na mieczu, wypatrując  świecących oczu i nasłuchując. Ale wokół było 

ciemno i cicho. Zmęczyłem się tą walką i wydało mi się, iż Lodowy Jęzor czerpał energię z 
mojej duszy. 

„Musimy stąd odejść – dodał Uruk. Słuchałem go, a poczucie obowiązku walczyło we 

mnie ze zmęczeniem. – Ich władcy niebawem dowiedzą się o śmierci swoich wysłanników”. 

Przez krótki czas szliśmy półką skalną, aż zwęziła się tak bardzo, że znowu musieliśmy 

zacząć wspinaczkę. Gdy w końcu znaleźliśmy się na dole, Uruk z determinacją odwrócił się 
plecami od sceny naszej walki. 

– HaHarc... – powiedział. Jeszcze nie jesteśmy panami czasu. 
Nie zrozumiałem wtedy, co miał na myśli. Wytarłem Lodowy Jęzor o kępę trawy i 

ruszyłem za moim towarzyszem, trzymając w pogotowiu miecz. 

3 

 
Chociaż tamtej nocy nie świecił księżyc, a blask dalekich gwiazd nie pozwalał nic dojrzeć 

w mroku, Uruk i ja kroczyliśmy ramię w ramię jak wtedy, gdy oddalaliśmy się od ogniska 
rozpalonego w Zielonej Dolinie. Równie dobrze moglibyśmy iść  oświetloną pochodniami 
drogą. Wydawało mi się,  że widzę w ciemności za pomocą umysłu, a nie oczu, ale jakaś 
cząstka mojej istoty nie osłabiała czujności, bez przerwy wypatrując, czy nie grozi nam nowe 
niebezpieczeństwo. 

Kiedy powróciliśmy z Crythą z miasta Thasów, byłem zmęczony, potem zaś zbyt krótko 

odpoczywałem, zanim wezwano nas na naradę. Teraz jednak nie czułem zmęczenia, tylko 
przemożne pragnienie wykonania tego, co muszę zrobić, mimo że wciąż nie wiedziałem, na 
czym to ma polegać. 

Uruk nie przerywał naszego milczenia ani myślą, ani mową. Pani Dahaun nazwała go 

żywą legendą i z miejsca zaakceptowała, co znaczyło, iż nie był sługą Ciemności. Poza tym 
znał Tolara. Byłem jednak zbyt przestraszony, żeby odwoływać się do tej wcześniejszej więzi 
między nami. Jeżeli jacyś wysłannicy Ciemności tamtej nocy szli naszym tropem, trzymali się 
od nas z daleka. Być może nauczyła ich ostrożności rzeź, którą urządziliśmy u podnóża skał. 
A może liczyli, że zdołają nas odciągnąć od Zielonej Doliny tak daleko, iż się staniemy 
łatwym  łupem. Idąc zastanawiałem się ponuro, które z tych przypuszczeń było bliższe 
prawdy. 

Szare  światło poranka ukazało nam dziką, zdeformowaną okolicę. Kiedyś miały tu 

miejsce chaotyczne ruchy ziemi. Uruk zwolnił kroku. Rozglądał się, zdając się szukać 
jakiegoś brakującego punktu orientacyjnego. 

Ruszyliśmy wąską  ścieżką, wijącą się  wśród krzewów rosnących między stosami 

kamiennych bloków. Gdy jednak przyglądałem się im mrużąc oczy, dostrzegałem wyraźne 
zarysy strzelających ku niebu budowli z mgły i otwierających się przed nami ulic. 

Uruk zatrzymał się. Zacisnął usta, a jego twarz stężała niczym maska. Uważnie i w 

skupieniu badał wzrokiem ruiny, jakby siłą woli chciał im wydrzeć jakąś ważną tajemnicę. 

– HaHarc... – Nie wymówił nazwy umarłego miasta w myśli, lecz na głos, jakby nie 

chciał wierzyć własnym oczom. Potem z wściekłością zamachnął się toporem i zaczął rąbać 
krzaki. Równie dobrze mógłby walczyć ze straszną przeszłością. 

Później stał  długą chwilę, wpatrując się w zwiędłe liście i aż wbite w sypki piasek 

gałęzie, bo ciął je nawet wtedy, gdy znalazły się na ziemi. Wreszcie potrząsnął głową. Jeszcze 
raz rozejrzał się bacznie wokoło i wyczułem,  że poszukuje czegoś ważnego. Ale właśnie 
wtedy w moim umyśle na nowo rozgorzał bój między Yonanem i Tolarem. Nagle zrobiło mi 
się słabo i przestałem się interesować tym, co nas czeka. 

Uruk ruszył do przodu, lecz już z wahaniem, nie tak pewnie i szybko jak przedtem. Może 

nie znalazł drogi wśród ruin. Nadal kluczyliśmy między kamiennymi blokami, przeciskając 
się przez zarośla. 

Wejście do doliny, w której kiedyś znajdowało się HaHarc, było dość wąskie. W coraz 

jaśniejszym  świetle poranka zauważyłem resztki muru lub fortyfikacji, które ją kiedyś 
zamykały. Wielkie głazy leżały tak porozrzucane wokoło, jakby to sama ziemia zerwała te 
więzy. 

Dalej droga rozszerzała się, a ściany zrujnowanych domów były wyższe, mniej 

zniszczone. Kamienne bloki, z których je zbudowano, pociemniały ze starości. To tu, to tam 
dostrzegałem pozostałości rzeźb. Od czasu do czasu musiałem zamykać na chwilę oczy, gdyż 
widziałem, jak mgła unosi się i gęstnieje, odbudowując widmowe budowle. Natrafiliśmy na 
ulicę wciąż pokrytą brukiem, chociaż przysypanym warstwą ziemi, w której zapuściła 
korzenie trawa i kilka małych krzaków. Prowadziła prosto do serca zniszczonego miasta 
twierdzy. Mimo że nikt mi tego nie powiedział, wiedziałem, iż HaHarc było i jednym, i 
drugim. Podobnie jak obecnie Zielona Dolina, w swojej epoce było oazą bezpieczeństwa i 
schronieniem przed Mocami Ciemności. 

Uruk szedł ciężkimi krokami, patrząc prosto przed siebie, jakby wreszcie odnalazł ów 

punkt orientacyjny, którego dotąd daremnie szukał. Tak dotarliśmy w końcu do otwartej 
przestrzeni, gdzie ruiny otaczały krąg kamiennych bloków, obecnie przechylonych i 
popękanych. Na zewnętrznej stronie tego kręgu umieszczono w regularnych odstępach 
pokryte runami monolity, zwieńczone zniszczonymi przez czas głowami ludzkimi i 
zwierzęcymi, dziwnymi, a przecież groźnymi – ale na swój sposób nie groźniejszymi niż 
istoty rozumne, które sprzymierzyły się z Ludem Zielonych Przestworzy. 

Jedne monolity runęły na zewnątrz kręgu i roztrzaskały na bruku, inne zaś poprzechylały 

się w nieładzie, pozostając wciąż na swoich podstawach, a parę nadal stało pionowo. Strzegły 
one innej budowli, którą mimo popękanych i pokruszonych murów uznałem za wieżę. 
Różniła się od wszystkich budynków w HaHarc, ponieważ zbudowano ją z niebieskiego 
kamienia, strzegącego oaz Światła rozsianych w całym Escore. Powiedziano nam, że 
opuszczając Zieloną Dolinę powinniśmy ich szukać jako ewentualnego schronienia lub 
tymczasowej warowni. 

Uruk ponownie się zatrzymał, tym razem naprzeciw wejścia do zrujnowanej wieży. Jeśli 

kiedykolwiek były tam drewniane drzwi, dawno nie pozostał po nich żaden  ślad. Poprzez 
otwór w murze dojrzałem na podłodze ciemnej komnaty stosy kamiennych bloków, które 
spadły z wyższych kondygnacji. 

– Wieża Iuchara... – Mój towarzysz znów posłużył się  głosem i chociaż mówił cicho, 

dziwne echo powtórzyło: – Iuchara... Iuchara... 

Pamięć mojego poprzednika obudziła się. Iuchar... znałem go. 

Był to mężczyzna... wysoki jak Uruk... ale nigdy nie widziałem go żywego. Kim był? 

Duchem, którego można było przywołać dla dodania otuchy ludziom? W ostatnich dniach 
istnienia HaHarc jego mieszkańcy bardzo potrzebowali symbolu, który dałby im nadzieję 
zwycięstwa. Przeczuwali, że wojna jest przegrana. Kiedyś  żył... lecz od bardzo dawna był 
martwy... Martwy! 

Mając przed oczami zrujnowaną wieżę, powiedziałem sobie w duchu, że Iuchar nigdy nie 

istniał. Uruk, opierając się lekko na wielkim toporze, zwrócił ku mnie głowę. Pod ozdobnym 
hełmem jego oczy płonęły gniewem. 

– Iuchar... – Jeszcze raz powtórzył i odpowiedziało mu echo. Może w ten sposób chciał 

mnie ostrzec? 

Później podniósł topór, salutując szkieletowi wieży. Mnie zaś moje drugie ja kazało 

zrobić to samo. 

Uruk ruszył do przodu, ja za nim. Przeszliśmy przez szerokie drzwi. Na zewnętrznych 

ścianach zobaczyłem  ślady ognia, jakby wieża Iuchara znalazła się kiedyś w centrum 
wielkiego pożaru. Ale wewnątrz... 

Zatrzymałem się tuż za progiem. Lodowy Jęzor zabłysnął mi w dłoni i odpowiedział mu 

płomień, który spłynął po podwójnym ostrzu Urukowego topora. W tym miejscu kryla się 
jakaś energia. Mrowie przeszło mi po skórze, a mój umysł usiłował się uchylić przed 
niewidzialną sondą. 

Choć czas i klęska obrońców HaHarc zniszczyły to miasto, tutaj, w jego sercu, przetrwała 

moc  Światła. Budziła strach – nie ten zrodzony z Ciemności, lecz raczej z przeczucia 
ogromnego wysiłku ciała i ducha, jakiego od nas zażąda. Zwykły człowiek musiał się przed 
nim wzdragać. 

Nie zdołałem umknąć przed nieznaną Mocą. Zadrżały mi ręce i zatrząsł się w nich 

Lodowy Jęzor. Jednak go nie upuściłem – choćbym chciał, nie mógłbym tego zrobić. Uruk 
poszedł dalej, aż znalazł się w samym środku okrągłej komnaty. Wtedy odwrócił się i 
przywołał mnie ruchem ręki. 

Chcąc nie chcąc, wiedząc,  że nie zdołam się oprzeć temu, co czekało tutaj tak długo, 

zrobiłem trzy lub cztery kroki i stanąłem obok topornika. Wiatr nie naniósł tam ziemi i 
kamienna podłoga pod moimi stopami była czysta; głazy, które spadły z góry, leżały w 
pobliżu  ściany. Możliwe,  że siła, która tutaj trwała, starają się chronić centrum swojej 
twierdzy. Zobaczyłem teraz, że na niebieskiej posadzce krzyżowały się i przecinały wyryte w 
niej linie, częściowo przysypane piaskiem, tak że nie mogłem rozpoznać rysunku. 

Uruk przykląkł na jedno kolano i bardzo delikatnie zaczął usuwać ostrzem topora piasek i 

starożytny pył. Staliśmy we wnętrzu gwiazdy. Posłuszny jego woli użyłem w tym samym celu 
czubka Lodowego Jęzora, odsłaniając najróżniejsze runy i symbole umieszczone w pobliżu 
każdego ramienia figury. Rozpoznałem dwa, które strzegły bezpieczeństwa Zielonej Doliny. 
Co do innych – mógłbym sięgnąć do pamięci Tolara, ale postanowiłem tego nie robić. 

I przez cały czas czuliśmy wokół siebie i w sobie wpływ czekającej Mocy. Czy ktoś 

czerpał z niej przez te wszystkie lata, jakie upłynęły od upadku HaHarc? Wydało mi się, że 
nie. Pomyślałem też, że na pewno gromadziła energię, niecierpliwie czekając na wyzwolenie, 
które jej przynosiliśmy, nawet jeśli mnie do tego zmuszono. 

Oczyściwszy wielką gwiazdę, Uruk wstał i znów dał mi znak. 
„Ognie...” 
Wiedziałem, o co mu chodziło, jakkolwiek Yonan wciąż twierdził,  że to niemożliwe. 

Twierdził tak nawet wtedy, gdy miecz Tolara pokazał, co potrafi. 

Obszedłem powoli wnętrze wyrytej w kamieniu figury, dotykając Lodowym Jęzorem 

czubka każdego ramienia gwiazdy. Buchnął stamtąd ogień nie podsycany żadnym paliwem, 
wbrew prawom natury wydobywający się z wnętrza niebieskiej skały. 

Później Uruk podniósł wysoko topór i przemówił. Jego głos dźwięczał jak gong w jednej 

ze  świątyń, w których Czarownice z Estcarpu oddawały cześć Nieznanym Mocom. Nie 
zrozumiałem jego słów i wydaje mi się, że nawet Tolar by ich nie pojął. Każdy czarodziej ma 
prawo do własnych tajemnic. Poza tym byłem przekonany, iż mój przewodnik nigdy nie 
należał do Wielkich Adeptów Escore. 

Jeżeli Uruk był nawet kimś podobnym (a uznałem to za niewiarygodne), to przynajmniej 

nigdy się z tym nie zdradził. Bez wątpienia jednak mógł coś przywołać. 

Z niesamowitych płomieni roznieconych przez mój miecz rozprzestrzeniła się na boki 

lekka mgiełka, chociaż ogniste kolumny nadal strzelały w górę. 

Mgiełka ta zaczęła gęstnieć w rytmie słów wypowiadanych raz głośniej, raz ciszej przez 

mojego towarzysza. Wyczuwałem,  że gdzieś poza polem naszego widzenia gromadzą się 
niewidzialne istoty i jednoczą się w jakimś działaniu, którego żądał od nich Uruk. Trzymałem 
w pogotowiu obnażony Lodowy Jęzor, jakkolwiek Tolar we mnie czuł się bezpiecznie. 
Czułem rosnące podniecenie, krew szybciej krążyła mi w żyłach i oddychałem coraz prędzej. 

Mgła wypełniła całą komnatę z wyjątkiem miejsca, w którym staliśmy. Zakręciło mi się 

w głowie i musiałem napiąć mięśnie, żeby utrzymać się na nogach. Odniosłem też wrażenie, 
że poza zasłoną mgły  świat wirował w jakimś szalonym tańcu, którego nie ośmielił się 
oglądać żaden człowiek, a widząc – w niego} uwierzyć. 

Uruk znów śpiewał ciszej. Opuścił głowę i oparł się na toporze. Jego postawa sugerowała 

takie wyczerpanie, że nieświadomie zrobiłem krok do przodu i objąłem go lewym ramieniem. 
W owej chwili zaakceptował moją pomoc bez oporu. 

Wypowiadał teraz niezrozumiałe słowa ochrypłym, zmęczonym głosem i w końcu 

umilkł. Miał zamknięte oczy. Pot perlił mu się na czole i spływał po policzkach. Nagle 
zachwiał się tak silnie, że musiałem go mocno wesprzeć; beze mnie pewnie by upadł. 

Płomienie na końcach ramion wielkiej gwiazdy przygasły, wciągając w siebie mgłę, czy 

spalając ją w jakiś sposób. Kłębiasta zasłona zaczęła miejscami prześwitywać i mogłem 
widzieć otoczenie. Nie zobaczyłem jednak kamiennych bloków, które spadły z wyższych 

kondygnacji. Znaleźliśmy się w innej komnacie. Tutaj podłoga była czysta i światło 
umieszczonych w niszach lamp rozjaśniało wnętrze. Między lampami wisiały wąskie 
gobeliny o przyćmionych, lecz nadal widocznych barwach, niebieskie, zielone i żółte ze 
złotym, metalicznym połyskiem, jakby w osnowę wpleciono nici z tego cennego kruszcu. 

Później ognie na szczytach gwiazdy zgasły jak zdmuchnięte przez niewidzialnego 

olbrzyma. Pozostał tylko blask lamp, a na zewnątrz jasno świeciło słońce. Zauważyłem w 
pobliżu drzwi stół, na którym stała karafka i kielichy. 

Podprowadziłem do stołu wyczerpanego Uruka. Położywszy na blacie Lodowy Jęzor, 

wolną ręką nalałem przejrzystego płynu do ozdobnego naczynia i zbliżyłem je do ust mojego 
towarzysza. Twarz miał  ściągniętą, oczy zamknięte. Wypił zawartość kielicha tak chciwie, 
jakby potrzebował jej do podtrzymania w sobie życia. 

Usłyszałem wtedy ludzkie głosy, daleki gwar miasta. Spojrzałem przez ramię Uruka. 

HaHarc zmieniło się tak samo jak okrągła komnata. Ręce mi zadrżały, kiedy zrozumiałem, co 
się stało. Wróciliśmy! 

Nie! 
Pamięć Tolara już nie walczyła we mnie z Yonanem, lecz sama ze sobą. Nie mogę... nie 

mogę znów tego przeżyć! Ożyły we mnie koszmarne wspomnienia. Po raz drugi miałbym 
stanąć twarzą w twarz ze straszną przeszłością? 

Nie, nigdy! 

4 

 
Tego dnia nie świeciło słońce. Ołowiane chmury przesłoniły część nieba, a z ziemi 

podniosła się  gęsta mgła niby dym z niezliczonych ognisk obozowych. Wydała mi się 
niebezpieczna, gdyż ani oczy, ani myśli nie mogły jej przeniknąć. Było jasne, że zrodziły ją 
czary i że kryli się w niej wrogowie. 

Stałem razem z Urukiem i innymi wojownikami w kolczugach i hełmach zwieńczonych 

figurkami różnych legendarnych istot. Tolar znał większość z nich, ale nie rozmawialiśmy ze 
sobą. Zaległo wśród nas milczenie równie złowróżbne jak mgła na równinie w dole. 

Uruk przestąpił z nogi na nogę. Wiedziałem, o czym myślał, ponieważ odzyskałem w 

pełni pamięć Tolara, która obejmowała również przyszłość. Szykowaliśmy się do Ostatniej 
Bitwy i chociaż nic nie widziałem poza zasłoną mgły, mógłbym wyliczyć i nazwać wrogów, 
którzy zgromadzili się pod murami HaHarc. 

Nieznana Moc postawiła przed nami zadanie, którego nigdy dotąd nie próbował wykonać 

żaden człowiek, nawet Wielki Adept. Czy znając przyszłość mogliśmy zmienić przeszłość? A 
może bezwolnie pomaszerujemy na spotkanie strasznego losu? 

Przebiegłem w myśli niewielki zasób starożytnych legend, lecz nie natknąłem się ani na 

opowieść o podróży w czasie, ani o zmianie przeszłości. Jeśli się nam poszczęści – co z tego 
wyniknie? Czy HaHarc później ulegnie jakiejś innej mocy Ciemności? 

Czas... czym był czas? Pomiarem, który narzuciliśmy światu, najpierw licząc dni i noce, a 

później dzieje miast i rządy wybitnych władców? W każdym razie teraz czas stał w miejscu, 
gdy ustawiwszy się w szyku bojowym w milczeniu obserwowaliśmy zbliżającą się  ścianę 
mgły. 

– Przygotuj się! – Szept Unika dotarł tylko do mnie, gdyż staliśmy obok siebie. 

Znieruchomiałem. Mrowie przeszło mi po skórze. Czekałem w napięciu na pierwszą szansę 
zmiany naszych wspomnień. Ślina napłynęła mi do ust. Przełknąłem ją nerwowo raz i drugi. 

Jeśli nie byliśmy marionetkami czasu... to... 
Nagle we mgle coś zawirowało. Ciemna postać przeszła przez białą zasłonę. Chodziła na 

dwóch nogach, jak człowiek, ale nie miała nic wspólnego z ludźmi. 

– To chowaniec Targiego... – Uruk powoli, bardzo powoli, podniósł wielki topór. 
Przypomniałem sobie dalszy przebieg wydarzeń. W minionej rzeczywistości Uruk stoczył 

pojedynek z tym stworem i zabił go, a później zawładnęła nim mgła. Obserwowałem go, 
czekając, aż wszystko się powtórzy. Zobaczyłem, że zachwiał się, jakby mocno pociągnęła go 
jakaś siła. 

– Nie! – zawołał na cały głos, jakby to był okrzyk bojowy. – Nie zrobię tego po raz drugi! 
Wojownicy wokół nas poruszyli się, mamrocząc coś i skierowali na Uruka zdumione 

spojrzenia. Dla nich pętla czasu nie istniała, wszystko działo się tu i teraz, nie zaś w odległej 
przeszłości. 

Sługa Targiego znalazł się na otwartej przestrzeni. Nie nosił kolczugi; szorstka, 

zmierzwiona sierść porastała jego grube cielsko. Głowa przypominała z wyglądu 
jednocześnie kota i małpę. Warknął, ukazując drugie kły. W pazurzastej łapie ściskał krótką 
włócznię o długim, żłobkowanym grocie. 

Otaczający nas wojownicy nie odrywali oczu od Uruka. Wszyscy mogliśmy podjąć 

wyzwanie, ponieważ kosmaty potwór o tym nie decydował. Był tylko naczyniem 
wypełnionym nienawiścią Targiego. Miał krzywe nogi, jakby ugięte pod ciężarem 
beczkowatego tułowia. Zbliżając się do nas, kołysał się lekko z boku na bok. 

Teraz rzucone w myśli wyzwanie wtargnęło do naszych umysłów mieszaniną 

wściekłości, nienawiści i żądzy walki. Zobaczyłem,  że wojownicy porwali się do przodu, 
łamiąc szyk i zapominając o wszystkim. Przedtem też tak się stało... 

Ale Uruk nie ruszył się z miejsca. Musiał do tego użyć całej swojej mocy, gdyż 

gwałtownie zrobił jeden lub dwa kroki. Wyzwanie było przeznaczone dla niego. Kiedyś je 
podjął, nie zdając sobie sprawy, czym to grozi. 

– Nie! – krzyknął przez zaciśnięte zęby. 
Jego oczy płonęły wściekłością. Byłem pewien, że Uruk – nawet wiedząc, co go czeka – 

nie zdoła się długo kontrolować. 

Jeżeli mój towarzysz wyjdzie naprzeciw potwora, ten zginie – lecz wtedy my stracimy tę 

niewielką przewagę, jaką dawały nam wspomnienia. Był to pierwszy test, któremu obaj 
musimy się poddać. 

A jeśli zostanie na miejscu? Dwaj żołnierze już biegli w dół zbocza, chcąc podjąć 

wyzwanie. Pozostali spoglądali na Uruka z niedowierzaniem. Wszyscy mogą stracić 
panowanie nad sobą i rzucić się w zdradziecką mgłę. Tylko dowódca mógłby ich 
powstrzymać od tego szaleńczego postępku. Ale... 

Pobiegłem. Bez zastanowienia skierowałem się ku słudze Targiego, który stulił uszy jak 

rozwścieczony kot. Ślina zalśniła na jego długich kłach. Wyciągnąłem z pochwy Lodowy 
Jęzor i znów usłyszałem warknięcie, będące okrzykiem bojowym tego niezwykłego 
brzeszczotu. Kiedy zbliżyłem się do potwora, ogarnął mnie strach. Przeciwnik górował nade 
mną wzrostem. Byłem pewny, że w zderzeniu jego włócznia strzaska mój miecz. 

Inne ciemne postacie przedarły się przez zasłonę mgły. Usłyszałem przeraźliwy ludzki 

krzyk, jednak nie odważyłem się obejrzeć. Patrzyłem tylko na potwora przede mną. Tolar 
przedtem Mego nie zrobił. Przynajmniej w tym mogę choć trochę zmienić przeszłość. 

Nie myślałem, czułem tylko, że obca wola kieruje moim ciałem. Sługa Targiego stąpał 

ociężale, poruszając się jednak znacznie szybciej niż przypuszczałem. Przykląkłem. Wróg 
przeniósł w końcu z Uruka na mnie falę nienawiści, niewidzialną broń, straszniejszą od 
każdego wykutego ze stali oręża, i Lodowy Jęzor wysunął mi się z ręki. 

Czy krzyknąłem z przerażenia czując, że ugodził mnie umysł potwora? Tej jednej chwili 

nie chcę ani szukać we wspomnieniach, ani znaleźć. Użyłem wtedy Lodowego Jęzora nie w 
uczciwej walce, lecz cisnąłem nim jak nożem. 

Był źle wyważony do takiego zadania, a mimo to trafił w cel. Ugodził w kołyszące się 

brzuszysko. Może nie zagłębił się niebezpiecznie, ale rozciął skórę i ciało. 

Kosmaty stwór zatrzymał się i spojrzał na tkwiący w jego brzuchu miecz. Lewą  łapą 

chwycił za brzeszczot. Później odchylił  głowę do tyłu i zawył przeraźliwie. Jego oczy 
zabłysły jak rozżarzone węgle. Odebrałem falę bólu – i zrobiło mi się lżej na sercu. Nie mógł 
znieść dotknięcia takiej broni. Moc, która stworzyła Lodowy Jęzor, była najgorszym wrogiem 
wszystkiego, co miało jakikolwiek związek z Ciemnością. 

Mój przeciwnik z całej siły uderzył  włócznią w miecz. Zaczepił  żłobkowanym końcem 

grotu w rękojeść i wyrwał ostrze z rany. Lodowy Jęzor upadł na lewo ode mnie. 

Rzuciłem się do przodu tak gwałtownie, iż poślizgnąłem się na wilgotnej od mgły trawie. 

Ale w chwili gdy sięgnąłem po miecz i miałem zacisnąć palce wokół  rękojeści, wielka 
pazurzasta stopa stanęła mi na przegubie. Ciężar i smród potwora sprawiły,  że niewiele 
brakowałoby, a wpadłbym w panikę. Więc to tak... jeśli nie zginąłem w Ostatniej Bitwie w 
znany mi sposób, to umrę w inny. Nie zdołamy zmienić jej wyniku, mimo że cofnęliśmy się 
w czasie. 

Z wysiłkiem odwracając od potwora głowę, próbowałem pogodzić się z myślą o śmierci, 

którą zada mi sługa Targiego. Słyszałem wokół siebie krzyki, ale nie widziałem nikogo z 
walczących. Mój świat skurczył się do rozmiarów górującego nade mną cielska. Krew kapała 
z rozpłatanego brzucha potwora, który teraz odrzucił włócznię. Jedną łapą starał się zamknąć 
ranę, a drugą zamachnął się, żeby rozerwać mnie pazurami. Miotałem się jak szalony, usiłując 
wyciągnąć  rękę spod olbrzymiej stopy. Po chwili odzyskałem częściowo jasność umysłu i 
znieruchomiałem, udając łatwy łup dla istoty z koszmarnego snu. 

Lewą ręką chwyciłem za brzeszczot Lodowego Jęzora, choć kaleczył mi wnętrze dłoni. 

Nie miałem wyboru. Podniosłem się nieco i ugodziłem wielką łapę. 

Bestia zaskrzeczała i gwałtownie poderwała zranioną kończynę. Ostrze miecza boleśnie 

rozcięło mi rękę. Musiałem je wypuścić. Bezbronny i bezsilny, widziałem, jak wróg 
potrząsnąwszy łapą, odrzucił w bok Lodowy Jęzor poza zasięg mojego wzroku. 

Potwór podniósł drugą stopę. Wiedziałem, co chce zrobić. Jedno mocne tupnięcie i 

rozgniecie mnie na miazgę. 

Nie tylko nie mogłem się bronić, lecz nawet dobrze nie widziałem, gdyż z bólu robiło mi 

się ciemno przed oczami. Ale miażdżący cios nie spadał. Zamiast tego bestia zatoczyła się, 
cofnęła się nieco i z głośnym stęknięciem runęła na ziemię. Jej niekształtny łeb został niemal 
odcięty od szyi. Z wielkiej rany trysnęła krew. 

– Nie! – Mimo bólu walczyłem o zachowanie przytomności. Wiedziałem, kto to zrobił. 

Uruk postąpił identycznie jak w przeszłości – zabił sługę Targiego. Ratował mi życie, a może 
nie zdołał się oprzeć temu samemu impulsowi, co kiedyś... 

Przykucnął, trzymając w pogotowiu wielki topór. W jakiś sposób zdołałem podeprzeć się 

zranioną ręką, mimo że każdy ruch był jak pchnięcie miecza w obolałe ciało. Lodowy Jęzor? 
Co z nim? Rozejrzałem się wokół. I wtedy zauważyłem coś – coś, co wynurzyło się z mgły. 
Krzyknąłem głośno, chcąc ostrzec mojego towarzysza: 

– Z tyłu za tobą! 
Uruk odwrócił się  błyskawicznie, unosząc topór z wprawą zrodzoną z wieloletnich 

ćwiczeń. Coś ciemnego i podobnego do sznura uderzyło w jedno z ostrzy i rozcięte spadło na 
ziemię. Ale to był tylko pierwszy atak. Dawny władca HaHarc zrobił unik i uderzył, znów się 
uchylił i rąbał raz za razem. Potem jednak, cofając się przed grubszym z latających sznurów, 
potknął się o zwłoki chowańca Targiego. Zanim zdołał się wyprostować, jedna z dziwacznych 
lin okręciła mu się wokół ramion, ściągając je ku sobie, podczas gdy Uruk daremnie próbował 
choć dotknąć przeciwnika ostrzem topora. 

Dobrze znałem te żywe sznury... To była robota Thasów! Podniosłem się na kolana, 

przyciskając do piersi strzaskany przegub. Druga ręka lepiła się od mojej własnej krwi i każde 
poruszenie palców było męczarnią. Nagle... 

Tuż za szamoczącym się Urukiem zobaczyłem wbity w ziemię Lodowy Jęzor. Blask jego 

rękojeści wskazał mi drogę. Jakoś zdołałem wstać, powoli okrążyłem wciąż wijący się 
rozrąbany korzeń, i sięgnąłem po miecz. Nie mogłem jednak utrzymać go ani w jednej, ani w 
drugiej ręce. Z zawrotem głowy ponownie osunąłem się na kolana i zbliżyłem do świecącego 
brzeszczotu. Otworzywszy szeroko usta, przechyliłem głowę na bok i wziąłem w zęby 
Lodowy Jęzor. Z trudem wyrwałem i podniosłem go z ziemi. Uruk... – przypomniałem sobie i 
odwróciłem się. Był skrępowany od stóp do głów; nawet ucięte kawałki korzeni dopełzły do 
niego i owinęły się wokół, mimo że wciąż szamotał się i skręcał. 

Nie miałem siły,  żeby jeszcze raz stanąć na nogi.- Na kolanach dobrnąłem do mojego 

towarzysza. 

„Twoje ręce...” – powiedziałem w myśli. 
Na mój widok szeroko otworzył oczy ze zdumienia. Znieruchomiał, gdy skierowałem się 

ku niemu. Mgła nie zrzedła, słyszeliśmy krzyki i szczęk broni. Daremne były nasze plany i 
nadzieje. Obrońcy HaHarc dali się zwabić na wybrane przez Targiego pole walki. Gdyby 
Uruk odzyskał swobodę ruchów, mógłby jeszcze zmienić losy bitwy, bo żołnierze 
posłuchaliby jego rozkazów. 

Dopełzłem do jego boku. Rękojeść Lodowego Jęzora zadrgała mi w zębach. Każdy cios, 

jaki zdołam nim zadać, będzie bardzo słaby. Przyświecała mi teraz tylko jedna mała nadzieja. 
Sługa Targiego nie mógł znieść dotknięcia mojej broni. Może więc wywrze ona taki sam 
wpływ na żywe sznury? 

Chyląc głowę, przycisnąłem czubek miecza do korzenia krępującego ramiona mojego 

towarzysza. Nie mam siły, nie przebiję go... daremnie się trudziłem... 

Nagle ożywiona lina skręciła się, starając się uniknąć nawet tak lekkiego muśnięcia. Z 

całych sił nacisnąłem na brzeszczot. A po chwili – zupełnie jakby metal przebił grubą skórę i 
dotarł do miękkiego niby błoto wnętrza – czubek Lodowego Jęzora zagłębił się w korzeniu. 

Ten jak żywy (a tego byłem prawie pewny) gwałtownie puścił przegub Uruka, strzelił w 

górę i chwycił mnie za ramię. Nie mogłem dłużej utrzymać miecza w zębach. Spadając, z 
brzękiem uderzył w szczyt podwójnego topora, który rozbłysnął tak, jak przedtem 
kilkakrotnie mój zaczarowany brzeszczot. 

Pochylony do przodu osunąłem się na ziemię, a żywe korzenie odpełzły od blasku, 

wyraźnie się go obawiając. Skierowały się ku mnie, ściskając moje ciało i lgnąc do niego w 
mściwym gniewie. Zobaczyłem jednak kątem oka, że mój towarzysz zdążył rozciąć krępujące 
go więzy. 

W chwili gdy wstał na nogi i już zwracał się ku mnie, z mgły wynurzyła się jeszcze jedna 

postać, a za nią mniejsze, dobrze mi znane stwory: Thasowie! Ten zaś, wokół którego się 
zgromadzili... 

Usłyszałem krzyk Uruka: 
– Targi! 

5 

 
Podobnie jak jego chowaniec, ten sługa Ciemności górował wzrostem nad mniejszymi od 

niego Thasami. Wyglądał jakby wstał z grobu. Na jego ciemnej, zmatowiałej kolczudze 
skropliła się mgła. Nie nosił hełmu i nie miał broni poza smukłą, czarną różdżką zwieńczoną 
wyblakłą czaszką jakiegoś małego zwierzęcia. Jego trupio blada skóra kontrastowała z 
ciemną kolczugą, a jeżasta czupryna, przypominająca grzywę Renthanów, była ogniście ruda. 
Sterczące na wszystkie strony sztywne włosy wyglądały jak płomienie wydostające się z 
podłużnej czaszki. 

Również twarz Targiego nie była w pełni ludzka; w nieruchomym niby maska obliczu 

żyły tylko oczy płonące wściekłością, do której nie byłby zdolny żaden człowiek. Mój 
towarzysz stał swobodnie, a jego świecący topór leżał w trawie, tak jak przedtem Lodowy 
Jęzor. Jakiś Thas podbiegł i próbował go podnieść, ale odskoczył do tyłu z gardłowym 
okrzykiem. Ze wszystkich sił walczyłem o zachowanie przytomności. 

– Dobrze się stało. – Uruk nie krzyczał, lecz jego głoś zagłuszył nawet bitewny zgiełk w 

osłoniętej mgłą dolinie. – Już dawno powinniśmy byli się spotkać, Targi. 

Czarnoksiężnik nie odpowiedział. Jego martwa twarz nie ożywiła się, chociaż przystanął i 

przeniósł spojrzenie z Uruka na jego topór. 

„Jesteś trupem”. 
Słowa Targiego wtargnęły do mojego umysłu, wypowiedziane beznamiętnie, lecz z taką 

pewnością siebie, że odebrały mi budzącą się już nadzieję. Pod jednym względem bowiem 
zdołaliśmy zmienić przeszłość: mój towarzysz nie był więźniem władcy Thasów. 

Wprawdzie zauważyłem, że Uruk się roześmiał, ale nie usłyszałem jego śmiechu. Obaj o 

mnie zapomnieli. Tuląc do piersi złamany przegub, spróbowałem wstać. Nagle poczułem na 
sobie jakiś ruch: był to jeden z żywych korzeni. Szarpnąłem go słabo zranioną ręką. Później 
okrążyli mnie Thasowie, jednak nie odciągnęli na bok, tylko stali nade mną, obserwując 
swego władcę i Uruka. 

Naraz jeden z nich kaszlnął dziwnie i upadł. Między jego ramionami tkwiła strzałka. 

Pozostali rozproszyli się lub rzucili na ziemię. Niedługo potem wyskoczył z mgły jakiś 
Wilkołak. Stał przez chwilę, przyglądając się wszystkiemu z wyciągniętym językiem. Później 
nagle skręcił i zniknął mi z oczu. Wyglądało na to, że Targi mógł polegać tylko na sobie. 

Smukła różdżka nakreśliła jakiś wzór w powietrzu między sługą Ciemności a jego 

przeciwnikiem. Uruk podniósł topór i opuścił go z mocą. Nie mierzył ani w czarnoksiężnika, 
ani w jego różdżkę, lecz w czerwone symbole. Kiedy przemknął przez nie świecący oręż, 
rozpadły się na strzępy krwawej mgły. 

Chciałem krzyczeć, gdy niezrozumiałe sylaby wybuchły mi w mózgu. Wydało mi się, że 

moje myśli zostały strzaskane, zanim zdołałem je ukształtować. Targi! Czyż jakiś człowiek 
mógł się przeciwstawić czarom Targiego? 

Znałem kogoś takiego – Tolar pochodził z tej epoki i posiadł  tę samą wiedzę. Ale nie 

Yonan. A ja... 

Ja byłem też Yonanem! 
Walcząc z bólem targającym moim ciałem i duszą, sięgnąłem w głąb samego siebie w 

poszukiwaniu tego, który nie znał ani Targiego, ani HaHarc, ani tego świata. Yonan nie miał 
nawet odrobiny talentu... czy ja, Tolar, zdołam się ukryć za tą  ułomnością, która gniewała 
mnie, Yonana, przez całe życie? 

Moja głowa stała się polem walki. Wprawdzie Targi mierzył przede wszystkim w Uruka, 

lecz część jego czarów trafiła do mojego umysłu, mącąc i zniekształcając myśli. Dlatego 
najpierw skoncentrowałem się na zranionej ręce i złamanym przegubie, kontemplując ból, by 
mu w końcu ulec. I pod osłoną tych myśli i cierpienia zacząłem w sobie szukać Yonana. 

Był pogrzebany – i tak bliski śmierci, jak może się to przytrafić ludzkiej osobowości 

przed ostateczną zagładą. Ale ja byłem Yonanem! A nad Yonanem umarli nie mieli żadnej 
władzy, bez względu na swoją potęgę. Ja byłem Yonanem! 

Cieszyłem się cierpieniem, kryłem za nim, jednocześnie starając się tchnąć życie w małą 

iskierkę z dalekiej przyszłości, powtarzając bezgłośnie: Yonan! I w ten sposób przywołałem 
moje drugie ja. 

Targi podniósł różdżkę, celując nią w Uruka. Próbując ufortyfikować umysł przeciw 

czarom, każdym obolałym nerwem czułem, jak sługa Ciemności przyciąga do siebie Moc i 
prawie widziałem ją gołym okiem. 

Mimo to mój towarzysz wymachiwał toporem tam i z powrotem, lecz nie uderzał w nic 

materialnego. Może bronił się przed Targim, wznosząc jakąś barierę ochronną. Powoli ruszył 
do przodu. 

Thasowie odciągnęli mnie na bok, trzymając się z dała od walczących. Prawdopodobnie 

moce, jakimi tamci się posługiwali, mogły być  śmiertelne dla słabszych istot. Ja byłem 
Yonanem – na chwilę odwróciłem uwagę od wewnętrznych poszukiwań. Nie, nie odważę się 
jeszcze raz osłabić moich wątłych umocnień psychicznych. Wysyłane przez czarnoksiężnika 
fale Mocy wprost mnie zalewały, przynosząc tak wielką rozpacz, że zabiłbym się, gdybym 
był wolny i miał Lodowy Jęzor w zasięgu ręki. Któż zdoła się oprzeć czarom Targiego? 

Wysoka postać w ciemnej, zmatowiałej kolczudze zdawała się  pęcznieć i rosnąć. Oczy 

płonęły jak dwa słońca pod zachmurzonym niebem. Do mojego umysłu wtargnęła gniewna 
myśl: 

„Kim jest zuchwalec, który ośmielił się rzucić mi wyzwanie?” 
– Kim jestem, Targi? Tym, kim mnie uczyniłeś. – Uruk powiedział  to  na  głos, jakby 

unikał myślowego kontaktu z mózgiem czarnoksiężnika. Instynktownie wyczułem, że byłoby 
to bardzo niebezpieczne. – Każde zło, Targi, ma swoją przeciwwagę. Wydaje się, że nas obu 
łączą takie więzy. – Mój towarzysz jeszcze raz zamachnął się toporem. 

Sługa Ciemności już nie kreślił krwawych run w powietrzu. Zamiast tego przeciągnął 

różdżkę między palcami lewej ręki. I zobaczyłem, tak, naprawdę zobaczyłem – a może był to 
skutek czarów Targiego – że czaszka na szczycie różdżki rozwarła szczęki i przeciągle 
zapiszczała. 

Wówczas zapora z bólu omal nie stała się przyczyną mojej zguby. Ból stał się straszliwą 

męczarnią, pulsował w rytm pisków zaczarowanej czaszki. Thasowie skulili się i zatknęli 
uszy koślawymi rękami, tak bardzo podobnymi do sękatych gałęzi. 

Czy Uruk wolniej wymachiwał toporem? Nie byłem tego pewny. Targi ujął różdżkę jak 

strzałę albo lekką włócznię. Nawet Tolar we mnie nie wiedział, co się wydarzy, jeśli ten oręż 
Ciemności uderzy w mojego towarzysza. Przypuszczałem jednak, że przewyższał potęgą broń 
wykutą ze stali. 

Lodowy Jęzor... Spojrzałem na błyszczący brzeszczot, dziwnie kontrastujący z szarym 

niebem i mgłą. Był teraz ode mnie tak daleko, jakbym istotnie znalazł się w innej epoce. 

Lodowy Jęzor słuchał tylko jednego pana... czyż Uruk kiedyś tak nie powiedział? Na ile 

był mu posłuszny? Czy odważę się... Nie, czy pozwolę Yonanowi, aby przekazał część 
władzy nad moim ciałem poprzedniemu właścicielowi niezwykłego miecza? Uznałem,  że 
Targi skupił całą uwagę na dawnym władcy HaHarc, mogłem się więc obawiać tylko 
przypadkowego ciosu jego mocy. Tolar... i Lodowy Jęzor. Dziwne, że dotychczas nie 
starałem się poznać tego, co obca cząstka mojej istoty wiedziała o czarodziejskim 
brzeszczocie. 

Nie, to był fałszywy krok! Tolar natychmiast zawładnął moją pamięcią. Lodowy Jęzor – 

jedna z Czterech Wielkich Broni – stawał się częścią swego pana, ale tylko wtedy, gdy sam 
go sobie wybrał. O wielu właściwościach tego miecza nawet Tolar słyszał tylko niejasne 
pogłoski. 

Zaryzykowałem i podjąłem walkę z zaporą bólu, którą sam tak starannie zbudowałem dla 

ochrony przed Targim. Jeszcze raz otworzyłem szeroko drzwi dla Tolara. 

Chociaż przykucnięci Thasowie otaczali mnie ze wszystkich stron, mój umysł był wolny. 

Całą siłę woli skupiłem na mieczu. 

Lodowy Jęzorze! Z pragnienia i naglącej potrzeby gorączkowo splotłem sznur równie 

silny i giętki jak thaskie żywe korzenie. Wówczas nawet nie zdawałem sobie sprawy, że to, co 
chciałem zrobić, przekraczało granice wiedzy nie tylko Yonana, lecz nawet Tolara. W świecie 
w którym teraz leżałem, istniał tylko Lodowy Jęzor i moja wola. 

Dużo słyszałem o wewnętrznej dyscyplinie, jaką musiały sobie narzucić Czarownice, o 

latach nauki i pracy nad sobą, które oddawały w ich ręce wodze magii i iluzji. Dzięki temu 
potrafiły skierować magiczną energię we właściwy kanał i zmusić do posłuszeństwa samą 
ziemię – nawet jeśli później ginęły, spopielone przez Moc. 

„Lodowy Jęzorze...” 

Czy czarodziejski brzeszczot naprawdę  świecił coraz jaśniej, płonął niczym wąski 

strumień ognia w zdeptanej trawie? Odrzuciłem wszelkie przypuszczenia i wytężyłem wolę. 
Zupełnie jakbym zamknął wszystkie drzwi w korytarzu i myślał tylko o tym, co znajduje się 
na jego przeciwległym końcu. 

„Lodowy Jęzorze...!” 
Na moich oczach cudowny miecz zdawał się rosnąć! Już nie pasował do ręki zwykłego 

człowieka – stał się orężem, którym mógł władać tylko jakiś olbrzym. A później zaczął się 
poruszać... 

Chwilowy przypływ triumfu rozproszył moją uwagę. Szybko się pozbyłem tego uczucia. 

Wszystko, co nazywałem „wolą”, „pragnieniem” i „determinacją” powinienem 
skoncentrować na zadaniu, które muszę wykonać. 

„Lodowy” Jęzorze!” Wysłałem ten niemy rozkaz z całą siłą, na jaką było stać Tolara. 
Świecący oręż posunął się do przodu, jakby moja myśl stała się liną lub żywym 

korzeniem okręconym wokół jego rękojeści. 

W końcu znalazł się między Drukiem i Targim. Sługa Ciemności nadal trzymał w ręku 

różdżkę, lecz jeszcze jej nie rzucił. Tylko czy było to potrzebne? Może tylko kierował jej 
energią? W każdym razie Uruk musiał cofnąć się o krok, a potem drugi. 

„Lodowy Jęzorze!” 
Wysłałem ten bezgłośny rozkaz, wykorzystując resztki energii, o której istnieniu nie 

miałem pojęcia, dopóki nie poddałem się tej ostatecznej próbie. 

Miecz drgnął gwałtownie, ale tylko jego czubek oderwał się od ziemi. Podniósł się i 

opadł, gdyż zbyt szybko wyczerpały się moje zapasy energii psychicznej. Na szczęście 
skierował się ku Targiemu, uderzając go w stopę. 

Niewidoczny piorun poraził mój umysł, z którego usunąłem wszelkie zabezpieczenia. 

Zdążyłem tylko pomyśleć, że tak wygląda śmierć – i pogrążyłem się w nicości. 

Lecz jeśli śmierć jest nicością, to nie zabrała mnie z tego świata. Najpierw odnalazł mnie 

ból, którego nie mogłem się pozbyć. Stałem się naczyniem wypełnionym straszną  męką. 
Później poczułem dotknięcie między oczami. Początkowo ten lekki, choć stanowczy kontakt 
zwiększył ból, który pulsował i uderzał niczym fale przyboju, a ja, jak ścigane zwierzę, 
nigdzie nie znajdowałem schronienia. 

Potem z tego miejsca rozprzestrzenił się kojący chłód, który złagodził  męczarnie. Ból 

ustępował powoli, stopniowo, ale nawet gdy zupełnie zniknął, obawiałem się jego nawrotu. 
Lecz nic podobnego nie nastąpiło i ożyłem pod uzdrawiającym dotknięciem jak spragniona 
ziemia w deszczu. 

Otworzyłem oczy. 
W górze nadal rozpościerało się szare niebo. Nad sobą zobaczyłem twarz, którą rozpoznał 

mój wyczerpany umysł. 

– Uruk? 

Niewyraźnie wymówiłem to imię zesztywniałymi wargami, ale Uruk je odczytał i 

wypogodził skrawek czoła widocznego spod ozdobnego hełmu. 

Z trudem odzyskałem pamięć. Wykrztusiłem drugie imię. 
– Targi? 
Uruk spochmurniał. 
– W tym nam się nie powiodło. Targi żyje – powiedział na głos, jakby nie mógł  użyć 

więzi myślowej. Pomyślałem, że wiem dlaczego: mój zszokowany, obolały mózg nie był do 
tego zdolny i oszalałbym, gdyby ktoś do niego wtargnął. 

– Gdzie...? 
– W końcu utkał iluzję i zbiegł pod jej osłoną. Dopóki jest na wolności, grozi nam wielkie 

niebezpieczeństwo. 

– Ostatnia Bitwa...? – Ponownie ożyły we mnie bolesne wspomnienia i skrzywiłem się. 
– Zmieniliśmy jej wynik. Kiedy Targi uciekł, jego podwładni i sprzymierzeńcy również 

wzięli nogi za pas. 

– Przecież on zginął. – Miałem zamęt w głowie i plątały mi się wspomnienia. A gdy tylko 

próbowałem je uporządkować, robiło mi się słabo. 

– Nie teraz. Pod tym względem zmieniliśmy przeszłość, przyjacielu. Ale czy na lepsze...? 

– Uruk wzruszył ramionami. – Któż to może powiedzieć? Wiem tylko, że musimy zabić 
Targiego. 

„Dlaczego...?” – Nie miałem sił,  żeby wypowiedzieć na głos to pytanie, lecz mój 

towarzysz odczytał je nawet w chaotycznym zlepku obu pamięci w moim mózgu. 

– Dlaczego uciekł? Ty to sprawiłeś, Tolarze. Uderzenie twojego miecza o stopę Targiego 

przeszkodziło mu w rzucaniu czarów. Moc zwróciła się przeciw temu, kto ją przywołał i nie 
mógł kontrolować. Zawsze tak bywa w podobnych przypadkach. Uciekł przed śmiercią, którą 
nam chciał zadać. Jest na tyle potężny, że zdołał zyskać na czasie i odwrócić od siebie ten los. 
Teraz możemy tylko stać się psami gończymi idącymi jego tropem. 

Zaniknąłem oczy. W owej chwili nie miałem władzy ani nad moim ciałem, ani nad 

umysłem. Pragnąłem tylko znów pogrążyć się w nicości i udało mi się to dzięki czyjemuś 
miłosierdziu. 

6 

 
Mój złamany przegub tkwił w łupkach, a zranioną  rękę wyleczono za pomocą 

uzdrawiającego mułu, z którego korzystali w potrzebie zarówno ludzie, jak i zwierzęta. 
Lodowy Jęzor spoczywał w pochwie u mego boku. Ale nadal przebywaliśmy w przeszłości, 
mając za sobą dolinę HaHarc, a z przodu – otwartą przestrzeń. Chmury rozeszły się i słońce 
jasno  świeciło na niebie, lecz wydawało się, iż jakiś cień odgradza nas od jego ciepła i 
życzliwości. 

Pamięć Tolara już nie mogła mi pomóc, ponieważ zmieniliśmy bieg wydarzeń: nie 

oddaliłem się chwiejnym krokiem od zasnutego czarodziejską mgłą pola bitwy, żeby 
zniszczyć mój miecz i umrzeć z ran wśród skał. Yonan również nie na wiele mi się przydał, 
bo choć w swoim czasie bardzo starałem się opanować żołnierskie rzemiosło, to jednak, tu i 
teraz, czułem się jak żółtodziób, który nigdy nie wziął udziału w walce. 

Uruk stał nieco z boku, wsparty na toporze. Wprawdzie wpatrywał się w dal, ale 

odgadłem,  że na nic nie patrzył, a tylko jego umysł prowadził poszukiwania w sobie tylko 
znany sposób... 

Niektórzy z obrońców HaHarc chcieli nam towarzyszyć, lecz Uruk kategorycznie 

odmówił. Wyglądało na to, że jedynie my dwaj mieliśmy zapolować na Targiego. 

– Uda się do Thasów – odezwał się po raz pierwszy mój towarzysz, nadal wpatrując się 

przed siebie nie widzącym spojrzeniem. – Poszuka swego serca... 

– Swego serca? – powtórzyłem. 
Odniosłem wrażenie, że w chwili największego wysiłku, kiedy rozkazywałem Lodowemu 

Jęzorowi, wypaliłem w sobie większą część pamięci Tolara – tak jak Czarownice z Estcarpu 
wypaliły swoje wewnętrzne zabezpieczenia wtedy, gdy ruszyły z posad góry, aby zniszczyć 
karsteńskich najeźdźców. 

Uruk zamrugał, a jego nieruchoma dotąd twarz ożywiła się. Wyjaśnił: 
– Serce Targiego to ta jego cząstka, która jest źródłem jego mocy. Nie chciał go narazić w 

walce, nawet z nami, których uważał za znacznie od siebie słabszych. Ale jeśli zechce 
uzupełnić swoje rezerwy mocy i naładować energią to, co opróżnił, powinien udać się tam, 
gdzie ukrył swoje serce. 

– Do Thasów? Czy pójdziemy za nimi w podziemia?  
Uruk zamrugał po raz drugi. 
– A gdzie indziej? Lecz jeżeli to zrobimy, wpadniemy w pułapkę. Targi będzie na nas 

czekał, przygotuje zasadzki i zgromadzi siły,  żeby nas pokonać. Już wyczarował labirynt, 
przez który nie przeniknie żadna myśl. Postara się też zawładnąć naszymi ciałami albo tym, 
co najbardziej pragnie kontrolować – naszymi umysłami. Wyższe Moce prowadzą własną grę, 
przyjacielu. Jej wynik równie dobrze może okazać się dla nas korzystny, jak i niekorzystny. 
To ostatnie wydaje mi się nawet bardziej prawdopodobne. 

– Poprzednio, po śmierci ciała Targiego – rozmyślał głośno władca HaHarc – jego jaźń 

pozostała uwięziona tam, gdzie ją ukrył. Dobrze to pamiętam. – Poruszył lekko toporem i 
ciągnął: – Jak ci się zdaje, dlaczego trzymał mnie żywego w lodowej kolumnie? Potrzebował 
ciała, ale Thasowie w jakiś sposób go zawiedli. Może dlatego porwali z waszej Zielonej 
Doliny dziewczynę  władającą Mocą Czarodziejską. Chcieli zrobić z niej narzędzie, które 
miało umożliwić im realizację tego, czego sami nie mogli zrobić. 

Żywo tkwił mi w pamięci obraz, który Tsali i ja widzieliśmy w thaskiej grocie: Crytha, 

najwyraźniej pod wpływem czarów, odprawiała jakieś obrzędy przed lodową kolumną. Czy... 
czy to było częścią transferu, o którym Uruk mówił teraz otwarcie? 

Pomyślałem też o niesamowitych korzeniach posłusznych mieszkańcom podziemi, o 

mroku zalegającym w ich siedzibach i o tym, że nie mieliśmy przewodnika. Z drugiej jednak 
strony, byłem głęboko przekonany, że mój towarzysz ma rację – musimy zabić Targiego w tej 
lub innej epoce. Wyglądało na to, iż los wyznaczył nam bardzo daleką przeszłość. 

Pomyślałem o swoim obandażowanym przegubie; wprawdzie mogłem trzymać Lodowy 

Jęzor w świeżo wyleczonej dłoni, ale była to lewa dłoń, w boju zaś nie byłem dwuręczny. W 
razie ataku na pewno stanę się zawadą. W każdym razie mój miecz, jak sam się o tym 
przekonałem, doskonale nadawał się do walki z Thasami. 

– Kiedy wyruszymy? I dokąd? – Mój własny głos wydał mi się zmęczony. To pytanie 

zadał Yonan, który wiedział tak mało i nie miał o sobie najlepszego mniemania. 

– Wyruszymy zaraz – odparł Uruk. – A Lodowy Jęzor odnajdzie wejście do każdego 

thaskiego legowiska. Jeśli dobrze pamiętam, to Thasowie obecnie drążą okoliczne wzgórza. 
Może starają się osłabić podziemne fundamenty HaHarc, żeby zniszczyć miasto? 

Na pewno miał rację. Przypomniałem sobie przelotnie dawną legendę o tym, że ktoś – lub 

coś – zagrał na piszczałce i mury HaHarc zawaliły się w odpowiedzi. Jeżeli pod miastem 
istniał cały labirynt podziemnych korytarzy, naprawdę mogło tak się stać. 

Dlatego opuściliśmy miejsce, gdzie czarodziejska mgła przesłoniła pole walki. 

Odnaleźliśmy ciała naszych poległych towarzyszy i uroczyście spaliliśmy je na stosach. 

Pozbyliśmy się też zwłok sług Ciemności – ale nie urządziliśmy im pogrzebu. Wszyscy 

wiedzieliśmy,  że niektórzy z Wielkich Adeptów Zła umieli wskrzeszać umarłych. Dusze 
jednak nie wracały, aby ukryć się za ich pustymi oczami. Wręcz przeciwnie, żywe trupy były 
trudnymi w użyciu, nieudolnymi narzędziami, które należało przez cały czas kontrolować. 

U boku Targiego, oprócz Wilkołaków i najróżniejszych potworów, walczyli również 

ludzie, tak podobni do tych, których znałem przez całe życie, że nigdy bym nie przypuszczał, 
iż sprzedali się Mocom Ciemności. 

Po usunięciu ciał poległych, na polu walki pozostało mnóstwo broni i oddział obrońców 

HaHarc właśnie ją zbierał, gdy ich mijaliśmy, lecz nikt nie zapytał, dokąd idziemy i co 
zamierzamy zrobić. 

W miękkiej ziemi zobaczyliśmy  ślady wrogów, jedne odciśnięte przez kopyta, inne zaś 

przez na poły ludzkie, pazurzaste stopy Wilkołaków. Pozostały też tam śmierdzące rowy, 
pokryte wewnątrz  śluzowatym szlamem, jakby nieznane potwory pełzały na brzuchach 
niczym gigantyczne nagie ślimaki. 

Uruk dość krótko szedł tropem uciekinierów. Byłem pewny, że kierował się w stronę 

pasma wzgórz, bardzo niskich w porównaniu z górami chroniącymi dolinę HaHarc, ale 
dostatecznie wysokich, by uznać je za punkty orientacyjne w terenie. 

Na jednym z pagórków zauważyłem w bladych promieniach słońca trzy wysokie obeliski, 

podobne do pni, z których dawno temu jakaś nawałnica oberwała gałęzie. Nie były to 
błyszczące, niebieskie skały, które chroniły oazy bezpieczeństwa w Escore, lecz dziobate, 
nieprzyjemne dla oka głazy o barwie rdzy. 

Nie spodobały mi się te skalne monolity. W miarę jak się do nich zbliżaliśmy, ogarniał 

mnie coraz większy niepokój i wstręt. Przełknąłem  ślinę jak człowiek, usiłujący opanować 
mdłości. Lodowy Jęzor, który wyciągnąłem z pochwy i niezdarnie trzymałem w lewym ręku, 
nadal płonął blaskiem dostrzegalnym nawet w promieniach słońca. Teraz, poprzez zaciśniętą 
dłoń, dotarło do mnie jakieś drgnienie, coś w rodzaju ostrzeżenia. 

– Co to? – Odważyłem się przerwać milczenie. Ale Uruk ani nie spojrzał na mnie, ani się 

nie odezwał. Krocząc miarowo, bez wahania poszedł w kierunku złowieszczych kolumn. 

Lodowy Jęzor poruszył mi się w ręku. Czubek brzeszczotu skierował się w dół, gdy 

przyśpieszyłem kroku, chcąc dogonić topornika. Widziałem, jak Mądre Kobiety wykrywały 
wodę lub dawno zakopane w ziemi metalowe przedmioty, jak różdżki obracały się bez 
udziału ich woli, pokazując właściwe miejsce. 

Okazało się, że mój niezwykły oręż zachowywał się podobnie. Nie znalazłbym dość sił, 

żeby podnieść go do góry i zwrócić w przeciwną stronę. Uruk znów miał rację: Miecz 
Przegranych Bitew stał się naszym przewodnikiem. 

Zauważyłem,  że mój towarzysz ostrożnie mija pierwszą kamienną kolumnę bacząc, by 

nie musnąć ciałem, odzieżą czy kolczugą odpychającej powierzchni. Zatrzymał się dopiero 
przy drugim głazie. Lodowy Jęzor wskazał grunt pod moimi nogami. Musiałem ze wszystkich 
sił zacisnąć palce, by nie wyrwał mi się z ręki, gdyż walczył, jakby miał wolną wolę i chciał 
się zagłębić właśnie w tym skrawku ziemi. 

Usta Uruka wykrzywił drapieżny uśmiech. 
– A nie mówiłem? – rzekł. – Znaleźliśmy to, czego szukaliśmy, wejście do legowiska 

Thasów. Wydaje mi się jednak, że powinniśmy wybrać inną drogę do kryjówki Targiego. 
Sprawdź, czy tędy nie biegnie jakiś korytarz. 

Przemogłem jakoś moc miecza i w końcu odciągnąłem go od skrawka ziemi, w którym 

koniecznie chciał się pogrążyć. Uruk minął pierwszy obelisk i wszedł na przeciwległe zbocze, 
a następnie cofnął się, dając mi pierwszeństwo. 

Lodowy Jęzor nadal wskazywał na ziemię i mój towarzysz roześmiał się chrapliwie. 

– Więc tędy prowadzi. – Obejrzał się, mierząc wzrokiem odległość od ostatniego głazu. 

Później skinął głową, jakby sobie odpowiedział na nie wypowiedziane pytanie, i z całej siły 
uderzył toporem w zbocze. 

Metalowe ostrze wbiło się głęboko w ziemię, rozrąbując darń i rozrzucając grudy ziemi 

na wszystkie strony. Uruk powtórzył  tę czynność jeszcze dwukrotnie. Za czwartym razem 
odsłonił otwór, do którego zaczęła się sypać ziemia. 

Bardzo szybko oczyścił teren wokół jamy, tak że mogłem położyć się na brzuchu i powoli 

wsunąć do niej Lodowy Jęzor. Słońce nie docierało w głąb ziemi, ale przy blasku miecza 
stwierdziłem, iż nie była to jaskinia, tylko tunel, na tyle szeroki, że zdołamy się przez niego 
przecisnąć. 

Odetchnąłem głęboko, odpędziłem wszelkie wątpliwości i obawy, gdyż inaczej nie 

odważyłbym się zejść pod ziemię. Następnie wziąłem w zęby  świecący brzeszczot i 
przepchnąłem się przez mały otwór do tunelu. W powietrzu unosił się znajomy mi odór 
Thasów. Nie zauważyłem jednak żadnych śladów świeżej bytności któregoś z mieszkańców 
podziemi. Szybko ruszyłem do przodu, żeby zrobić miejsce Urukowi. 

Korytarz podpierały tu i ówdzie grube korzenie tkwiące głęboko w ziemi. Dodatkowo 

wzmacniały go po wtykane gdzieniegdzie nieregularne odłamki skalne. Zapewne Thasowie za 
wszelką cenę chcieli utrzymać w porządku tę ważną dla nich arterię. 

– Tfu! – splunął Uruk. – Ależ tu śmierdzi! 
Przekonaliśmy się,  że ten tunel nie został zbudowany z myślą o takich jak my 

wędrowcach. Musieliśmy iść zgarbieni, a mimo to co jakiś czas potrącaliśmy sklepienie, 
wywołując niewielkie ziemne osuwiska, o których wolałem nie myśleć. Uruk znów 
prowadził, jakby dobrze wiedział, gdzie szukać Targiego. 

Kiedy oddaliliśmy się od wejścia, jedynym źródłem światła stał się dla nas Lodowy Jęzor. 

Podniosłem go do góry, tak by jego słaby blask jaśniał ponad ramieniem władcy HaHarc i 
oświetlał mu drogę. Ziemia pod naszymi nogami była ubita jak uczęszczana leśna ścieżka i 
wszędzie utrzymywał się wstrętny smród Thasów. 

Niebawem dotarliśmy do miejsca, gdzie podziemny korytarz kończył się podobnym do 

studni otworem o przysypanych ziemią brzegach. Uruk ukląkł i obmacał jego wnętrze. 

– Są tam zagłębienia do wspinaczki – szepnął cicho. – Dość  płytkie, ale myślę,  że 

zdołamy się na nich utrzymać. 

Przewiesił topór przez ramię i ostrożnie wszedł do ciemnego otworu. Sam zaczekałem na 

szept władcy HaHarc, zanim odważyłem się opuścić w głąb i poszukać oparcia dla kończyn. 

W dół, w dół, w dół – najpierw rozbolały mnie szczęki zaciśnięte na brzeszczocie, a 

potem całe ciało. Wydawało mi się, że będziemy tak schodzić bez końca. Obawiałem się, iż 
zacznę się dusić od wszechobecnego smrodu, zwymiotuję ostatni posiłek i wypuszczę z 
zębów Lodowy Jęzor. Nie poddałem się jednak zwątpieniu i cały mój świat ograniczył się do 

dwóch czynności: trzymania w pogotowiu czarodziejskiego oręża i poszukiwania kolejnego 
zagłębienia w ścianie szybu. 

Wędrówka zabrała nam sporo czasu, lecz może dla kogoś spokojniejszego niż my nie 

byłby to żaden wyczyn. W każdym razie bardzo się ucieszyłem, gdy usłyszałem ostrzeżenie 
Uruka i ponownie poczułem pod stopami twardą powierzchnię, na której mogłem wygodnie 
stanąć. 

W ścianach nowego korytarza znajdowało się więcej skał przytrzymywanych dźwigarami 

z korzeni. Skalne odłamki poddano prymitywnej obróbce, usuwając największe naturalne 
występy. Już nie musieliśmy schodzić szybem w dół, bo sam tunel biegł coraz bardziej 
ukośnie. Idąc nim, szybko oddalaliśmy się od powierzchni ziemi. 

– Zaczekaj! – rozkazał Uruk. Posłuchałem, chociaż to ostrzeżenie było zbędne. Tolar we 

mnie jeszcze nie umarł i wyczułem obecność  zła tak mocno, że instynktownie podniosłem 
rękę trzymającą w pogotowiu Lodowy Jęzor. Drogę zagrodziły nam wijące się macki, 
przypominające mgłę, za którą Targi ukrył swoją armię. Ale tutaj zielonkawe światło było 
częścią ich natury i przywodziło na myśl daleko zaawansowany proces rozkładu. Buchnął 
stamtąd smród jeszcze wstrętniejszy niż odór Thasów. 

7 

 
Zielonkawa mgła wydała mi się  złowroga, zaskoczył mnie więc głośny  śmiech Uruka. 

Lecz mój towarzysz przez chwilę pogardliwie obserwował, jak mgliste odnogi wydłużyły się, 
biegając ku nam, niczym macki morskich potworów, które Sulkarczycy spotykali daleko na 
południu, a potem zaczął cicho śpiewać. 

Zobaczyłem jego słowa. Nie wiedziałem, jakie rzucił czary. Z jego ust wypłynął strumień 

iskier, które skupiły się w dobrze widoczną w mroku świecącą chmurę. Uruk ruszył bez 
wahania do przodu i z konieczności poszedłem za nim. 

Niebieskie iskry dotknęły jednej z macek. Oślepił mnie błysk. Zielonkawa mgła 

natychmiast cofnęła się do nieprzejrzystego jądra, które szybko pociemniało, wciągając w 
siebie coraz więcej dziwnej substancji. 

Teraz miejsce mgły zajął falujący kształt. Wydawało się, iż nie może się zdecydować, 

jaką konkretnie przybrać postać. Uderzyła w nas niewidzialna fala groźby i nienawiści. Jeśli 
wróg uważał,  że  łatwo nas pokona, wnet przekonał się o swojej pomyłce. Kiedy opadł na 
skalne podłoże i popełzł ku nam, niebieskawa chmura iskier z ust śpiewającego Uruka też 
popełzła mu naprzeciw. 

– Hej, Targi! – Uruk przestał  śpiewać i głośno rzucił wyzwanie przeciwnikowi. – 

Czyżbyś już uważał mnie za swoją zabawkę? Łupacza Hełmów – po raz pierwszy wymienił 
nazwę swojej broni – nie wykuły ze stali ludzkie ręce. Powinieneś o tym wiedzieć. 

Zielonkawa mgła zniknęła. Uruk skinął głową. 
– Musi być wstrząśnięty – powiedział z namysłem. – Targi, tak jak ja, nie jest Wielkim 

Adeptem. Przypuszczam jednak, iż wyobrażał sobie, że Moce Ciemności są mu bardziej 
posłuszne. – Potem zwrócił się do mnie i zapytał ostrzejszym tonem: – Jak umarł... w epoce, 
którą obaj znamy? 

Sięgnąłem do pamięci Tolara. Czy Tolar widział śmierć Targiego? A może powiedziano 

mu o niej, zanim śmiertelna rana zmusiła go do opuszczenia pola walki? Odpowiedziałem 
niepewnie, z wahaniem, bo obrazy w moim umyśle były bardzo niewyraźne i dalekie. 

– Zginął od topora. Żołnierze podnieśli krzyk, gdy znaleźli jego ciało – tyle pamiętam. 
– Od topora – powtórzył mój towarzysz. – Jeśli tak... Wiedziałem, co go zaniepokoiło. 

Jeżeli to jego Łupacz Hełmów tak rozprawił się z Targim, ponowna śmierć sługi Ciemności 
nic nam nie da. Chyba że odnajdziemy również jądro jego mocy, gdzie Targi, albo to, co z 
niego pozostało, mógł znaleźć bezpieczne schronienie. 

– Będzie się starał powtórzyć ten sam ciąg wydarzeń – Uruk mówił jak do siebie. – A 

zatem... 

W tunelu przed nami zalegał mrok. Zielonkawy, mglisty stwór znikł jak zdmuchnięty. Za 

to z ciemności wypełzły żywe korzenie Thasów. Niektóre nawet wiły się na skalnym podłożu, 

żeby  łatwiej i mocniej skrępować nam nogi. Uruk zamachnął się toporem, a ja wcale nie 
musiałem trzymać Lodowego Jęzora w prawej ręce, żeby poradzić sobie z napastnikami. 

W półmroku dokonaliśmy prawdziwej rzezi. Oparłszy się plecami o ścianę tunelu, 

zadawaliśmy śmiertelne ciosy ożywionym sznurom i postępującym w ślad za nimi Thasom. 
Mój miecz warczał jak wilk, zanim rzuci się do gardła ofierze. A chociaż Łupacz Hełmów nie 
wydawał żadnych dźwięków, świst powietrza rozcinanego podwójnym ostrzem przypominał 
śpiew. 

– Skończmy z nimi teraz! – rozkazał Uruk przekrzykując bitewny zgiełk. – Targi 

poświęcił ich, żeby zyskać na czasie. Nie możemy do tego dopuścić. Myśli,  że będzie 
bezpieczny w swojej kryjówce. Musimy do niego dotrzeć, nim zamknie ją czar. 

Rzuciliśmy się do ataku. Omal nie ogłuchłem w ciasnym korytarzu, gdy mój towarzysz 

wzniósł starożytny okrzyk bojowy z HaHarc. A czarodziejski miecz i topór żywym ogniem 
płonęły nam w dłoniach. 

Thasowie upadli na duchu. Od dawna wiedziałem, że tylko w ciemności czuli się pewnie. 

Śmierć towarzyszy, którzy w większości zginęli z ręki Uruka, odebrała im chęć do dalszej 
walki. Nigdy się nie dowiedzieliśmy, czy Targi zdjął z nich geas. W każdym razie cofnęli się 
przed nami i wzięli nogi za pas. Jedni pobiegli do przodu i zniknęli w lewym odgałęzieniu 
tunelu, inni zaś uciekli do majaczącego w tyle prawego korytarza. 

Władca HaHarc nie tracił czasu. Wprawdzie nie biegł w półmroku, ale kroczył tak 

szybko, jak mu na to pozwalało niskie sklepienie tunelu i nieznany teren. Szedłem tuż za nim, 
często spoglądając przez ramię, czy nas nie ścigają. 

W mojej epoce Thasowie zatruwali swoją broń. Lecz na grotach krótkich włóczni, które 

teraz nadeptywaliśmy – niekiedy zaciśniętych w martwych dłoniach – nie zauważyłem 
charakterystycznego odbarwienia. Przynajmniej w tym los nam sprzyjał. 

Dotarliśmy do rozwidlenia podziemnej arterii, później zaś do następnego i następnego. I 

za każdym razem Uruk bez wahania skręcał w prawo lub w lewo. Nie pytałem go o nic, 
ufałem, że wie, dokąd idzie. 

W ten sposób doszliśmy do jednej z pieczar, do których niegdyś wyprawiłem się z 

Tsalim. A nawet jeśli do innej, to tak podobnej, że nie odróżniłby ich żaden człowiek. 
Stalagmity zaiskrzyły się  tęczowo w blasku Lodowego Jęzora. Ja na pewno straciłbym 
orientację wśród wielkiej liczby i różnorodności tych skalnych tworów, lecz mój towarzysz 
ani nie przystanął, ani nie szukał przejścia. Zobaczyłem,  że  Łupacz Hełmów zakołysał się 
lekko w jego ręku; może działał teraz tak jak igły, które Sulkarczycy trzymają w specjalnych 
misach, żeby wskazywały im drogę na morzu. 

I tak w końcu znaleźliśmy poszukiwany otwór w ścianie tunelu, szczelinę, którą  łatwo 

mógłbym przeoczyć, gdyż najpierw należało ostrożnie przecisnąć się obok dużego występu 
skalnego. Czekał za nią następny podziemny korytarz o starannie wygładzonych  ścianach. 
Widniały na nich rzędy nieznanych run – emanował od nich chłód, który przenikał do 

ludzkiego serca, budząc niepokój i rozpacz. Tylko ciepła rękojeść miecza, który ściskałem w 
pokrytej bliznami lewej ręce, pomogła mi odeprzeć ten podstępny atak. 

Uruk zwolnił kroku. Trzymał wysoko głowę, bo ten korytarz nie miał ulubionych przez 

Thasów rozmiarów. Wykuli go ludzie lub istoty człekokształtne. 

– Teraz... – szepnął do mnie władca HaHarc. – Teraz zwyciężymy, albo przegramy, 

Yonanie-który-byłeś-Tolarem, ponieważ poszliśmy tropem Targiego do miejsca, gdzie, jego 
zdaniem, nigdy nie mógłby dotrzeć zrodzony w Świetle człowiek. Osaczony, rzuci przeciw 
nam wszystkie swoje siły... 

Ledwie Uruk wypowiedział to ostatnie słowo, gdy zaatakował nas niewidzialny wróg. 

Zachwiałem się na nogach i cofnąłem aż do ukrytego wejścia. Wydało mi się, że olbrzymia 
ręka uderzyła mnie w pierś i odrzuciła wstecz. Zacząłem bezładnie siec powietrze Lodowym 
Jęzorem. Nic nie widziałem, czułem tylko, że jeśli nie podejmę walki, przegram i stanę się 
więźniem. 

Władca HaHarc również się cofnął, lecz tylko o krok lub dwa. Pochylił się lekko i 

rozstawił nogi, jakby zdecydował, że nic go nie zmusi do odwrotu. Próbowałem naśladować 
jego postawę, co więcej, starałem się do niego przyłączyć. Niewidzialny napór trwał. Nie 
zdołałem przesunąć się do przodu nawet na jedną długość dłoni, wręcz przeciwnie, cofnąłem 
się o dwie. Zawrzał we mnie głuchy gniew, jakiego nigdy dotąd nie znałem, gniew Tolara 
przemieszany z rozpaczą. Tolar... jeszcze raz zwróciłem się do tej ukrytej cząstki mojej 
osobowości, którą obudził Lodowy Jęzor. 

Tymczasem Uruk parł do przodu, mimo że zdawał się brodzić w grząskim błocie. 

Wprawdzie posuwał się drobnymi krokami, ale nie zawracał. Otarłem się ramieniem o skałę, 
przełożyłem miecz do prawej ręki, a palce lewej zagłębiłem w wykutych w ścianie runach. To 
słabe oparcie sprawiło, że znów ruszyłem do przodu powoli, nieustępliwie, zupełnie jak Uruk. 

Może jego najstarszy wróg nie potrafił tak łatwo rozdzielić swoich sił i dlatego nie był w 

stanie walczyć z nami dwoma jednocześnie. Tak czy inaczej, coraz bardziej zbliżaliśmy się do 
jego kryjówki. Misiurka odczepiła mi się od hełmu, dyszałem ciężko, koncentrując się na 
zaciekłej walce o każdy krok. 

Uruk lepiej sobie radził – i zaszedł dalej ode mnie. Jego oczy płonęły pod ozdobnym 

hełmem. 

I chociaż wszystko zdawało się wiecznością, a niewidzialna siła nie osłabiła nacisku, w 

końcu przebyliśmy podziemny korytarz. Z trudem chwytałem powietrze i serce waliło mi jak 
młotem. Naprzód... naprzód! 

Siłowa zapora zniknęła równie szybko jak przedtem zielonkawa mgła. Straciwszy 

równowagę, przykląkłem, bo nacisk ustał pomiędzy jednym tchnieniem a drugim. 
Zobaczyłem, że Uruk zachwiał się i cofnął, lecz tylko o krok. Trzymając przed sobą wielki 
topór, zaczął biec. Zrobiłem to samo i wkrótce się z nim zrównałem. 

Zatrzymaliśmy się w pieczarze wypełnionej szarozieloną poświatą, która, jak to od dawna 

wiedziałem, zazwyczaj oznaczała silny ośrodek Ciemnych Mocy. Nie było tam stalagmitów, 
tylko kamienne kolumny, którym nadano przerażające formy potworów i ludzi. Ci ostatni 
poddawani byli niewiarygodnym torturom, od których nie uwolni ich nawet koniec świata. 

Uruk poszedł szeroką nawą między kolumnami – na które nie chciałem spojrzeć po raz 

drugi, gdyż budziły we mnie paniczny strach – prosto do centralnej części niesamowitej 
jaskini. 

Mogła to być jakaś  świątynia. Nie miałem jednak najmniejszych wątpliwości,  że bez 

względu na to, jakiego boga lub moc tutaj czczono, nie zbudowali jej wierni należący do 
mojego gatunku. Ohydne filary utworzyły krąg, w którego środku, na rdzawej półkolumnie, 
spoczywała kryształowa czaszka. 

U jej podnóża leżał skulony mężczyzna, którego widziałem na polu walki – Targi. Jego 

szeroko otwarte oczy zdawały się wpatrywać w dal, a ciało sflaczało jak u świeżego trupa. 

A w czaszce z kryształu...! 
Nie mogłem oderwać wzroku od kłębowiska jaskrawych barw; już od samego patrzenia 

na nie rozbolały mnie oczy. Kolory wytrysnęły, splotły się we wzory, które... które coś 
znaczyły. Wystarczy, iż nieco dłużej zatrzymam na nich spojrzenie, a wszystko zrozumiem. 
Był to mój najwspanialszy wyczyn... zostanę wyniesiony ponad wszystkich moich 
współplemieńców... będę rządził... rządził! 

Zobaczyłem, że Uruk przekroczył martwe ciało i podniósł topór. Uruk... chce zniszczyć... 

on... to on był moim wrogiem w tym miejscu! Zabij... zabij...! 

Zadałem słaby cios tylko dlatego, że przeszkodził mi w tym złamany przegub. Lodowy 

Jęzor zgrzytnął na kolczudze osłaniającej ramię władcy HaHarc. Ale i tego wystarczyło, by 
zmienić kąt uderzenia topora, który rąbnął w rdzawy postument. 

Kryształowa czaszka zakołysała się na swojej grzędzie, a barwy w jej wnętrzu 

zawirowały szybciej w szalonym tańcu. Impet niecelnego uderzenia omal nie wytrącił mi 
miecza z ręki. 

Uruk... był niebezpieczny! Dopóki żył... dopóki żył... 
Mój towarzysz zwrócił na mnie płonące oczy. 
„Pozwól mi, przyjacielu...” – Jego donośny głos wybuchł mi w mózgu fontanną bólu. – 

Możemy go wykończyć... razem. 

Uruk znów podniósł swój czarodziejski topór. Pokona mnie bez trudu, nawet jeśli będę 

walczył Lodowym Jęzorem... 

„Pchnij nisko – ponaglił mnie ktoś inny. – Pod pachą jest słabe miejsce – pchnij w serce! 

A potem...” 

„Yonanie!” 
Zachwiałem się i krzyknąłem przeraźliwie, podnosząc rękę do głowy, która pękała z bólu. 

Miecz zaciążył mi w palcach, zwrócony czubkiem ku kamiennej posadzce świątyni Zła. 

„Yonanie!” – powtórzył znajomy głos. 
„Pchnij... teraz!” – rozkazał napastnik wdzierający się do mojego umysłu. Z trudem 

zrozumiałem, lub odgadłem, co się dzieje... 

Podniosłem miecz i opuściłem go, a raczej spadł sam siłą bezwładu; byłem już bardzo 

zmęczony. Lodowy Jęzor trafił prosto w szczyt kryształowej czaszki. 

A wtedy tak potworny ból przeszył mi mózg, że odrzuciłem od siebie miecz, padłem na 

kolana i z jękiem złapałem się za głowę. 

Nie widziałem, jak Uruk ponownie uniósł swój topór, ale usłyszałem szczęk, z jakim 

jedno z ostrzy uderzyło w niesamowitą czaszkę, rozłupując ją i rozbijając. W mojej głowie 
podniósł się dziki wrzask... oszaleję... stwór, który próbował mną zawładnąć, na pewno do 
tego doprowadzi. Bełkocząc coś bez związku, osunąłem się na kamienną posadzkę. Czułem 
na policzku chłód kamienia, a wokół mnie wirowało kłębowisko jaskrawych świateł, 
zbliżających się coraz bliżej. 

Lecz jeszcze zanim Tolar przejął kontrolę nad moim ciałem, niewielka cząstka Yonana 

zdążyła się ukryć w jakichś zakamarkach mózgu. A potem (nigdy się nie dowiem, jak długo 
walczyłem z wolą Targiego) ten szczątek młodzieńca ze Starej Rasy, którym kiedyś byłem, 
musiał opuścić  tę kryjówkę, by się ratować. Ciało miałem zesztywniałe i drżałem z zimna, 
lecz nadal żyłem, a Targi już mnie nie więził. Skupiłem resztki woli na jednym pragnieniu: 
chciałem poruszyć ręką – głównie po to, aby udowodnić sobie samemu, iż mogę to zrobić. 
Później, choć każdy ruch sprawiał mi ból, usiadłem. 

Otaczało mnie złowieszcze ciemnoszare światło, ale było ono zaledwie cieniem dawnej 

groźby. W zasięgu ręki leżał Uruk, dalej zaś, tam gdzie wcześniej zobaczyliśmy ciało, które 
odrzucił Targi... 

Czy te drobne fragmenty kości, czy te popioły, naprawdę kiedyś były człowiekiem albo 

istotą człekokształtną? Z kryształowej czaszki, która królowała w tej świątyni i usiłowała 
nami zawładnąć, nie pozostał nawet najmniejszy odłamek. Jednak zobaczyłem tam jeszcze 
coś – pozbawioną brzeszczotu rękojeść miecza, brudnoszarą jak otaczająca nas poświata. 

Podczołgałem się do Uruka. Czarodziejski topór nie zmienił się tak jak mój miecz, 

nietknięty leżał pod ręką swego pana. Poszukałem pulsu na szyi Uruka. Mój towarzysz żył. 
Po omacku wyciągnąłem zza pasa manierkę, oparłem głowę nieprzytomnego mężczyzny na 
swoim ramieniu i ostrożnie wlałem mu nieco wody do ust. Przełknął ją, zakaszlał i otworzył 
oczy. 

Przez chwilę patrzył na mnie jak na obcego, a potem... 
– Tolar...? – zapytał z wahaniem. 
Potrząsnąłem przecząco głową. Odstawiłem butlę z wodą i podsunąłem mu pod oczy 

rękojeść mojego miecza. 

– Jestem Yonanem, tak jak wtedy, gdy mnie przywołałeś. 
Na jego ustach zaigrał lekki uśmiech. 

– I wróciłeś, żeby uratować nas obu. Bo chociaż Targi był potężnym czarownikiem, nie 

mógł kontrolować nie narodzonego. Więc Lodowy Jęzor cię opuścił. Zastanawiam się, czy 
tym razem na dobre? 

– Myślę, że na dobre – odparłem ze śmiechem. – Skończyłem ze złowróżbnymi mieczami 

i starożytnymi bitwami, przegranymi czy zwycięskimi. Przyszłość  będzie taka, jaką sam ją 
uczynię! 

Nagle coś mnie tknęło: czy nadal przebywaliśmy w przeszłości? Tylko szczątki Targiego 

mogły utwierdzić mnie w nadziei, że uwolniliśmy się od wędrówek w czasie. 

Uruk powiódł spojrzeniem za moim wzrokiem i dodał w myśli: 
– Przypuszczam, że teraz znajdujemy się w twojej epoce, Yonanie-który-byłeś-kimś-

jeszcze. W każdym razie Targi nie żyje i wybuch jego mocy mógł nas wysłać w przyszłość. 
Jeśli to prawda, nadal jesteśmy potrzebni w Escore. Czy postaramy się to udowodnić? 

Rękojeść Lodowego Jęzora była martwa. Wyczułem, że już nigdy nie odegra żadnej roli 

w ludzkich planach i działaniach. Położyłem ją na szerokim stopniu podtrzymującym 
kolumnę, na której spoczywała kiedyś kryształowa czaszka. Targi próbował się mną 
posłużyć, ale mu się to nie udało. I to właśnie było niewidzialne trofeum, które zdobyłem w 
pamiętnej walce, trofeum, którego poza mną nie zobaczy żaden człowiek. Nie byłem 
Tolarem, lecz coś z niego na zawsze we mnie pozostanie, cyzelując i doskonaląc nowego 
Yonana jak ręka mistrza rzeźbę ucznia. Nie mogłem temu zaprzeczyć – i wcale nie chciałem. 
Na przekór wszystkiemu pozostałem Yonanem i nie zamierzałem ani tego się wyrzec, ani o 
tym zapomnieć. Możliwe,  że istotnie czas, jak morska fala, przeniósł nas z przeszłości w 
przyszłość. Jeśli tak się stało, czekały nas inne miecze i inne bitwy, mnie zaś – nowe życie, do 
którego muszę się przystosować ostrożniej i z głębszym zrozumieniem siebie samego, niż 
dane jest większości ludzi. „Czas był, czas jest i czas będzie...” – powiedział Uruk. – Nie, nie 
powiedział, ale odebrałem jego myśl. Ogarnęła mnie radość. To właśnie Tolarowi 
zawdzięczałem ów dodatkowy zmysł, którego mi tak bardzo brakowało. Wstałem i 
wyciągnąłem rękę do siedzącego jeszcze przyjaciela. 

„Czas będzie” – słowa te zadźwięczały w moim umyśle, budząc niecierpliwość i nadzieję. 

Lodowy Jęzor już mną nie kierował, a czekało na mnie całe Escore. 

Miecz zrodzony z cienia 

1 

 
Noc była bardzo cicha, a jednak wydawało mi się, że tuż poza zasięgiem moich oczu i 

uszu wyczuwam jakiś ruch. Mocniej przycisnęłam do piersi złożone dłonie, odetchnęłam 
powoli i głęboko, przywołując nie tylko odwagę, lecz także ową dziwną część mojego 
umysłu, której nigdy nie rozumiałam. Jeszcze w dzieciństwie niejasno zdawałam sobie 
sprawę,  że wrodzone zdolności mogą całkowicie odmienić dla mnie świat – jeżeli tylko 
nauczę się nimi posługiwać. Wtedy jednak nie znałam nikogo, kto mógłby mnie 
wtajemniczyć; musiałam polegać wyłącznie na omylnym instynkcie. 

Spojrzałam na swoje kurczowo zaciśnięte dłonie. Widziałam je lepiące się od gliny i... 

Nie, nie będę o tym myśleć. Przecież zbyt żywe wspomnienia mogą otworzyć drzwi – 
podobne do Bram Dawnego Ludu, których zawsze należało się obawiać – krążącym wokół 
wrogom. Wiedziałam, że wrogowie są, wyczuwałam ich obecność. 

A przecież otaczali mnie życzliwi ludzie, z których każdy pragnął wznieść wokół mnie 

taką barierę ochronną, której lękają się słudzy Ciemności. To we mnie kryła się skaza. Nie 
wiedziałam, jak jest niebezpieczna i jak głęboka, i za dnia ta myśl nie dawała mi spokoju. W 
nocy zaś dręczyły mnie koszmarne sny, czasami tak straszne, że budziłam się z trudem łapiąc 
oddech i, drżąc cała, zastanawiałam się, co mogłam zrobić w czasie, kiedy moja świadomość 
nie kontrolowała ciała. 

To przekleństwo ciąży na wielu kobietach z mojej rasy. Większość z nich uważa je za 

błogosławieństwo, ale ja jestem innego zdania. W Estcarpie obdarzone talentem dziewczynki 
są wcześnie poddawane testom i otrzymują odpowiednie wykształcenie, ucząc się 
konstruować różnorakie zabezpieczenia niezbędne wtedy, gdy ma się do czynienia z Mocą – 
nawet jeśli jest to przelotny kontakt. 

Lecz ja urodziłam się w czasach chaosu; moi współplemieńcy uciekli z Karstenu przez 

góry graniczne. Byli niedobitkami bardzo starej rasy, którą  władca tego kraju wyjął spod 
prawa. Zresztą, nawet gdyby pozostawiono nas w spokoju, to i tak nie zdołałabym rozwinąć 
swoich niezrozumiałych zdolności, ponieważ w Karstenie nie było Czarownic, które 
wyszukiwałyby i szkoliły swe następczynie. A żyjące wśród nas Mądre Kobiety władały 
jedynie cząstką talentu i nie przywoływały Wielkich Mocy, tylko pomniejsze siły. 

Byłam siostrzenicą pani Chriswithy i jej przybraną córką. Ciotka wychowywała mnie po 

śmierci mojej matki, która umarła ze zgryzoty, gdyż nie wyobrażała sobie życia bez 
ukochanego małżonka; mój ojciec osłaniał jej ucieczkę i zginął w walce z bandą karsteńskich 

grasantów. Powiedziano mi, iż po moim urodzeniu odwróciła się twarzą do ściany. Nie 
chciała nawet na mnie spojrzeć. 

Serce pani Chriswithy było tak wielkie, że i ja znalazłam tam swoje miejsce. Zresztą nie 

tylko mnie zastępowała matkę w tych burzliwych czasach. Wychowywała też Yonana, w 
którego  żyłach płynęła w równej części krew Starej Rasy i sulkarskich żeglarzy, syna jej 
serdecznej przyjaciółki. Pani Chriswitha urodziła swemu małżonkowi troje dzieci: Imhara, 
jego dziedzica, oraz dwie córki, panie Dalhis i Meegan, znacznie od nas starsze, które w 
młodym wieku wydano za mąż za wasali pana Hervona. Ale ja byłam inna niż wszyscy... 

Początkowo sądzono,  że mam tylko wrodzony dar uzdrawiania, ponieważ patrząc na 

człowieka czy na zwierzę, w jakiś sposób widziałam choroby, które ich nękały. Umiałam też 
porozumiewać się ze zwierzętami, tak że z czasem nie mogłam jeść mięsa, ani – co 
zachowałam już wyłącznie dla siebie – życzyć myśliwym pomyślnych łowów. 

Kiedy Czarownice z Estcarpu dokonały swego ostatniego i największego wyczynu, siłą 

woli ruszając z posad góry i odgradzając swój kraj od Karstenu, wydawało się, że czeka nas 
nowe, spokojne życie. Pamiętałam tylko wojnę i dziwnie się czułam na myśl o pokoju. 

Nieraz zastanawiałam się, jak będą  żyć ludzie tacy jak Imhar, urodzony wojownik. 

Potrafił jedynie walczyć i bez wątpienia nic innego go nie obchodziło. Tak mało go znałam, 
chociaż miał zostać moim małżonkiem i zacieśnić więzy łączące nasz klan. Myślę jednak, iż 
niewiele to dla niego znaczyło, we mnie zaś tylko budziło niepokój. 

Yonan był mi bliższy od Imhara. Pochodził z dwóch ras, które od wieków zajmowały się 

żołnierskim rzemiosłem – a przecież  żadnej z nich pod tym względem nie przypominał. 
Uparcie ćwiczył szermierkę, strzelanie do celu z pistoletu strzałkowego, słowem – starał się 
nauczyć wszystkiego, czego wymagano od mężczyzny w tamtych czasach. Lecz ze mną 
rozmawiał o czym innym, o zasłyszanych dawnych legendach i dziwnych opowieściach. 
Może mógłby zostać Kowaczem Pieśni, ale szybciej przyswoił sobie wszystkie inne 
umiejętności niż grę na podręcznej harfie. Wydawało się, że to połączenie ras w jakiś sposób 
zniekształciło albo wręcz pomniejszyło zadatki na człowieka, którym miał się stać. 

Czasami zadawałam sobie pytanie, jakie byłyby nasze losy, gdybyśmy pozostali w 

Estcarpie. Czy w końcu poślubiłabym Imhara i nigdy bym nie poznała ukrytej we mnie 
mocy? I czy znalazłabym szczęście w niewiedzy? Niekiedy serce mówi mi, że tak. Lecz zaraz 
inna cząstka mojej istoty gwałtownie temu zaprzecza. 

Stało się inaczej. Gdy rozpoczęliśmy budowę zamku dla naszego klanu, przybył do nas ze 

wschodu pewien młodzieniec. Tak bardzo przejęliśmy się jego opowieścią o ojczyźnie 
naszych przodków, że prawie bez namysłu ruszyliśmy nie tylko w nieznane, ale – jak się 
okazało – na wojnę straszniejszą i bardziej niebezpieczną od wszystkiego, co dotąd znaliśmy. 

Przybyliśmy przez góry do Zielonej Doliny. Rozkwitłam tam jak przesadzony do ogrodu 

polny kwiat, który dotąd przymierał  głodem na jałowej ziemi i usychał z braku wody. 
Spotkałam bowiem Panią Zielonych Przestworzy – w naszych dawnych legendach nosi ona 

wiele imion, lecz w tym cyklu czasu woli nazywać się Dahaun. I ona sama i jej plemię, 
jakkolwiek podobni do ludzi, nie należą ani do naszej rasy, ani – przypuszczalnie – do tego 
samego gatunku. Lud Zielonych Przestworzy przed wiekami zawarł przymierze z tymi 
spośród naszych kuzynów, którzy nie zadawali się z Mocami Ciemności. 

Kiedy Dahaun i ja po raz pierwszy spojrzałyśmy na siebie, natychmiast zrozumiałyśmy, 

że szukamy tej samej drogi. Władczyni leśnego ludu przyjęła mnie do swego domu, gdzie 
najpierw dowiedziałam się, jak wielu rzeczy muszę się nauczyć i jak niewiele będę mogła z 
siebie dać, ponieważ wiem tak mało. Byłam niby spragniony wędrowiec na pustyni, któremu 
podano dzban źródlanej wody. Lecz podobnie jak on zdawałam sobie sprawę, że muszę pić 
powoli, łyk za łykiem, gdyż uwolniony zbyt nagle talent mógłby zwrócić się przeciw mnie. 

Zielona Dolina była oblężoną twierdzą – fortecą Mocy Światła przeciw Mocom 

Ciemności. Albowiem w Escore przed wiekami starożytni adepci, którzy postawili się ponad 
prawami Mocy Czarodziejskiej, wyrządzili wiele zła, rozkoszując się wykoślawianiem i 
deprawowaniem natury. Teraz zaś przebudzone Zło, choć osłabione upływem czasu, 
gromadziło siły, by znów pustoszyć tę nieszczęsną krainę. 

Powiedziano nam, że jesteśmy bezpieczni w Zielonej Dolinie, ponieważ chronią  ją 

potężne runy Światła, których nie może minąć nic skażonego przez Zło. Mimo to wszyscy 
mężczyźni (pospołu z tymi, którzy nie mieli ludzkiej postaci, ale służyli Światłu) patrolowali 
okolice naszej oazy, odpierając ataki sług Ciemności. 

A potem... Pewnego ranka po przebudzeniu zobaczyłam swoje ręce lepkie od gliny, którą 

widziałam na brzegu rzeki płynącej przez Dolinę. Ogarnął mnie wtedy tak wielki niepokój i 
poczucie winy, jakbym zdradziecko wpuściła wrogów do zamku. Nie mogłam jednak nikomu 
o tym powiedzieć, ani pani Dahaun, ani mojej przybranej matce. Na szczęście nie brakowało 
mi zajęcia. Yonan spadł ze skały i doznał dość ciężkich obrażeń. Na pewno by umarł, gdyby 
Jaszczuroludek Tsali nie odnalazł go uwięzionego w jednej ze szczelin. 

Cieszyło mnie, że muszę leczyć jego kostkę i mam dużo pracy. Bo chociaż zaraz zmyłam 

glinę z rąk, wydawało mi się jednak, że nadal są nią w jakiś sposób zbrukane. Dręczył mnie 
też niejasny niepokój. Trzykrotnie próbowałam o tym opowiedzieć, przekonałam się jednak, 
że nie jestem w stanie wykrztusić nawet słowa. Odwołałam się więc do nauk Dahaun – lecz 
nic nie wskazywało, by cokolwiek mającego związek z Ciemnością przedostało się przez 
nasze zapory. 

Tamtej nocy nie mogłam usnąć, nawet chciałam,  żeby ktoś przy mnie czuwał. Zdałam 

sobie jednak sprawę, że nawet o to nie potrafię poprosić. 

Zasnęłam tak nagle, jak gdybym przeszła przez jakieś drzwi I miałam sen tak samo żywy 

i prawdziwy jak przebudzenie. Wszystko, co mnie dotąd otaczało, wydało mi się złudzeniem 
w porównaniu z miejscem, w którym teraz stałam. 

Był to pałac – niepodobny do tych, które widziałam w Estcarpie. Może tylko w samym Es 

znajdowały się równie starożytne budowle. Ściany ogromnej komnaty ginęły w mroku, ale 

bardzo wyraźnie widziałam wysoki rząd kolumn pokrytych płaskorzeźbami wyobrażającymi 
potwory z koszmarnego snu. Nie oświetlał ich ciepły blask słońca czy jakiejkolwiek lampy, 
ale dziwna, zielonożółta poświata emanująca z upiornych filarów. 

Ktoś tam na mnie czeka... ktoś, z kim muszę się spotkać... 
Zdążając w nieznane niesamowitą nawą, miałam wrażenie,  że nie idę normalnie, lecz 

płynę w powietrzu, nieważka i bezwolna, niezdolna do sprzeciwu. Nawa kończyła się kolistą 
przestrzenią. W samym środku stała półkolumna, na której spoczywała czaszka naturalnej 
wielkości, wyrzeźbiona z najczystszego kryształu. Wypełniało ją wirujące, pląsające światło, 
mieniące się wszystkimi kolorami tęczy, które bez końca to gasły, to przeistaczały się jeden w 
drugi. 

Stała tam też jakaś kobieta, opierająca rękę na szczycie kolumny, tuż obok kryształowej 

czaszki. Przypominała z wyglądu współplemieńców Dahaun, gdyż nieustannie zmieniała 
ubarwienie cery i włosów – płomiennie rude loki stawały się kasztanowate, potem zaś czarne, 
a ogorzała twarz przybierała kolor kości słoniowej. Nie pochodziła jednak z Zielonej Doliny. 

Emanowała od niej moc, jakby specjalnie skierowana ku mnie. Pomimo ciągłych 

przemian, rysy jej twarzy zachowały ten sam wyraz. Na pełnych wargach igrał zagadkowy 
uśmieszek. Zdawała się rozkoszować myślą o tajemnej wiedzy, którą z nikim nie zamierzała 
się dzielić. 

Ciało nieznajomej odziane było tylko w mlecznobiałą mgłę, która kłębiła się i 

przemieszczała, to odsłaniając jędrną pierś zwieńczoną szkarłatną brodawką, to znów gładkie 
udo i zaczątek brzucha. Jej ruchliwa szata wydała mi się wyjątkowo rozpustna i budziła we 
mnie lekki niepokój – może widok ten oddziaływał na jakąś cząstkę mojej istoty, która nie 
była posłuszna czarom. 

„Crytho! – Podniosła do góry rękę, parodiując przyjazne powitanie, a jej głos zadźwięczał 

w moim umyśle. – Witaj, siostrzyczko...” 

Coś we mnie skręciło się z obrzydzenia na tę niedbałą wzmiankę o pokrewieństwie. Nie 

byłam jej krewną. Nie byłam! Być może ten chwilowy wstręt zakłócił działanie czaru, który 
na mnie rzuciła, bo zauważyłam, że przestała się uśmiechać, a w jej oczach błysnął gniew. 

„Jesteś i będziesz tym, kim zechcę! – Szybko przywołała mnie do porządku. – I zrobisz 

to, co ci każę. Chodź tu do mnie... Spójrz!” – Ruchem ręki wskazała na czaszkę gorejącą 
wewnętrznym ogniem, który teraz stał się jaśniejszy, bardziej jaskrawy, żywy! 

Bezwolnie wyciągnęłam ręce i oparłam je na skroniach kryształowego czerepu. Do 

mojego umysłu wtargnęła obca, władcza wola, tłumiąc resztki mej samodzielności. 
Otrzymałam rozkazy; wiedziałam, co mam zrobić. 

– Więc to tak! – roześmiała się czarownica. – Dobrze wybraliśmy, co, Targi? – 

Rozmawiała z czaszką jak z żywą istotą. – A teraz – spojrzała na mnie z pogardą – wykonaj 
polecenie! 

Spoza wysokich kolumn wychynęły skulone postacie. Byli to Thasowie, mieszkańcy 

podziemi. Już kiedyś ich współplemieńcy próbowali nas zdradzić. Przywódca tej zgrai złapał 
mnie za rękę. Ponaglana przez niego, skręciłam w prawo. 

Długo szliśmy podziemnymi korytarzami, ale nie uświadamiałam sobie, ile ich było i 

dokąd prowadziły. Pamiętałam tylko o tym, co kazano mi zrobić, i wiedza ta płonęła we mnie 
niemal takim samym ogniem jak kryształowa czaszka. Zdałam sobie sprawę, że nieznajoma i 
Targi nie spełnili swoich najgorętszych zamiarów, gdyż nie byli w stanie przebyć tych tuneli. 
Być może biegły one pod skalnym wypiętrzeniem osłaniającym Zieloną Dolinę i wpływ run 
ochronnych sięgał tak głęboko pod ziemię. Jeśli tak było, owe bariery nie działały na moją 
korzyść. Mogłam bowiem łatwo tędy przejść, lecz nie umiałam uwolnić się od czarów, które 
na mnie rzucono. 

Reszta – to fragmentaryczne odłamki wspomnień, pozbawione logicznych związków. 

Pamiętam tylko, że wymawiałam słowa, które ktoś inny – albo czarownica, albo upiorna 
czaszka – wyrył mi w mózgu. A potem... 

Coś było nie w porządku. Poczułam, iż jeszcze mocniej skrępowały mnie niewidzialne 

więzy. Za nimi wezbrała mieszanina osłupienia i wściekłości. Nie wykonałam polecenia... 
przeszkodził mi jakiś niespodziewany wpływ albo czyjeś działanie. Thasowie otoczyli mnie, 
pchając i ciągnąc ciemnymi korytarzami. Nigdy nie udało mi się odtworzyć dalszego biegu 
wydarzeń. 

Wreszcie nadszedł czas, kiedy zdałam sobie sprawę, że idę po ziemi. Zobaczyłam twarze, 

które powinnam była sobie przypomnieć, lecz uniemożliwiła mi to obca wola. A później... 

Później obudziłam się – znowu...? – albo wróciłam do życia. Stałam na otwartej 

przestrzeni, a wokół mnie wiał wonny wiatr. Nie przeszkadzały mi jego zimne powiewy, gdyż 
niosły  świeżość  świata, który dobrze znałam. Obok siebie zobaczyłam Yonana, nieco dalej 
nieznanego mężczyznę w dziwnej zbroi, ściskającego w dłoni podwójny topór bojowy, i 
Tsalego. Wkrótce potem spoza krawędzi urwiska chroniącego Zieloną Dolinę wynurzyła się 
Dahaun i jej narzeczony, pan Kyllan – za nimi zaś pozostali. 

Krzyknęłam głośno – to była rzeczywistość, a nie kolejny sen. Ale tak naprawdę 

uwierzyłam w to dopiero wtedy, gdy Dahaun wzięła mnie w ramiona. 

2 

 
Zapora uniemożliwiająca mi rozmowę już nie istniała, więc opowiedziałam Dahaun swój 

dziwny sen. Okazało się wtedy, że to wcale nie były majaki. Jakaś cząstka mojego umysłu 
mnie zdradziła i zostałam wywabiona z Zielonej Doliny. Pani Zielonych Przestworzy 
pokazała mi glinianą kukłę z przylepionymi do jej głowy moimi włosami, okręconą 
kawałkiem materiału z sukni, którą kiedyś nosiłam. Nie musiała mi mówić, że dosięgło mnie i 
rzuciło czary starożytne Zło, które pokonało nasze fortyfikacje. 

Kiedy opisałam kobietę strzegącą kryształowej czaszki, Dahaun spochmurniała, ale 

zarazem wydała mi się lekko zdziwiona. Kazała mi pozostać w swoich komnatach. Przed 
odejściem wyryła białą, świeżo obdartą z kory różdżką krąg w podłodze i nakreśliła pewne 
znaki wokół poduszek, na których leżałam. Byłam tak zmęczona,  że chociaż walczyłam z 
sennością, bojąc się utraty woli i przytomności, zasnęłam, zanim skończyła. 

A bynajmniej nie był to przyjemny sen. Ponownie zobaczyłam ponurą salę kryształowej 

czaszki, lecz tym razem nie byłam tam obecna, mimo że wszystko widziałam i słyszałam. 

Kobieta, którą tam ujrzałam, bardzo się zmieniła. Nie miałam jednak najmniejszych 

wątpliwości, że to właśnie ona czarami przyciągnęła mnie do siebie. I szłam do niej thaskimi 
korytarzami, nie wiedząc, co robię. 

Nie okazała też dumy i arogancji, które przedtem osłaniały ją szczelniej niż szata z mgły. 

Zachowała tylko ślady dawnej urody, jakby czas wycisnął na niej piętno. Pamiętałam, że jest 
groźną czarownicą i że powinnam się jej bać. Lecz tym razem ani nie patrzyła w moją stronę, 
ani nie dała po sobie poznać, iż wie że ją obserwuję. 

Stała przed rdzawą kolumną i pieszczotliwie gładziła kryształową czaszkę, w której 

wnętrzu tęczowe ognie albo zgasły, albo zostały tak przytłumione, iż pozostała po nich niemal 
bezbarwna mgiełka. 

Zobaczyłam, że porusza ustami. Może śpiewała, a może przemawiała do niesamowitego 

kryształu. Na jej twarzy malowała się dzika namiętność i gniew. Wyczuwałam bliskość sił, 
które usiłowała schwytać, złamać i kontrolować za pomocą woli – a także rozpacz i frustrację, 
że jej się to nie udało. 

Potem nachyliła się i pocałowała zimne „usta” czaszki. Postąpiła jak kobieta witająca 

ukochanego mężczyznę, który wypełnia jej życie. Objęła ramionami kolumnę, tak że jej piersi 
przywarły do szczerzącego zęby czerepu. Ten bezwstydny gest napełnił mnie wstrętem. 
Wciąż jednak nie mogłam zerwać niewidzialnej więzi i uciec stamtąd – a przecież to był tylko 
sen. 

Nagle czarownica odwróciła głowę, szukając mnie spojrzeniem. Czy wiedziała, iż jeszcze 

raz złowiła cząstkę Crythy w swoje sieci? Dostrzegłam w jej oczach błysk triumfu. 

– Więc czar wciąż działa, czyż nie tak, młodsza siostro? – powiedziała. – Osiągnęłam 

więcej, niż się spodziewałam. 

Nakreśliła w powietrzu znaki, przygważdżając mnie do miejsca. Potem odstąpiła od 

kolumny z czaszką, a moc Ciemności biła od niej z taką siłą, że jej włosy podniosły się jak 
wielka płomienna chmura, wspanialsza niż wszystkie korony królewskie. Rozchylone usta 
kontrastowały z niezwykle bladą twarzą niczym krwawiąca rana. 

Zrobiła jeden krok, potem drugi i wyciągnęła do mnie ręce. Triumfująca radość rosła w 

niej i otaczała ją jak uroczysta szata. 

„Jeszcze jest czas... Mając dobre narzędzie... – Wydaje mi się, że chociaż odebrałam tę 

myśl, nie była dla mnie przeznaczona. – Tak, Targi... – Służka Zła spojrzała przez ramię na 
przygasłą czaszkę. – Jeszcze nie wszystko stracone!” 

Jeśli miała nawet jakiś plan, spełzł na niczym. Albowiem w tej samej chwili czar prysł, 

kobieta i czaszka, którą pieściła tak namiętnie zniknęły, a ja otworzyłam oczy we dworze 
Dahaun. Pani Zielonych Przestworzy stała w nogach mojego posłania. Później nachyliła się i 
obsypała mnie garścią zwiędłych ziół, których listki łamały się w rytmie jej energicznych 
ruchów i spadały na moje ciało. Poczułam zapach illbany, starożytnego lekarstwa na choroby 
duszy, langlonu i trójliścia, który rozjaśnia umysł. 

Tylko ja wiedziałam, co się stało. Skuliłam się na posłaniu ze skór i miękkiego siana. Łzy 

strachu i bezsiły napłynęły mi do oczu i potoczyły po policzkach. 

Dahaun złapała mnie za rękę, choć wzdrygnęłam się przed tym kontaktem, świadoma, że 

jakaś cząstka mojej istoty znalazła się pod kontrolą Ciemności. 

– Śniłaś... – powiedziała, ale nie w myśli, tylko na głos, jakby pocieszała małe dziecko, 

które miało koszmarny sen. 

– Ona... znów mnie przyciągnęła... – wymamrotałam. – Potrafi zmusić mnie do 

posłuszeństwa... 

– Czy to ta sama kobieta? 
– Ta sama kobieta, czaszka, sala kolumnowa. Wszystko było jak przedtem. 
Dahaun pochyliła się do przodu i spojrzała mi przenikliwie w oczy. Dręczył mnie strach i 

poczucie winy, ale nie zdołałam się uchylić przed jej wzrokiem. 

– Zastanów się, Crytho, czy wszystko było dokładnie takie same? 
Nie pytała bez powodu. Usunęłam wewnętrzne zabezpieczenia, żeby zobaczyła w moim 

umyśle wszystko, co mi się przydarzyło. Zaczęłam się też obawiać, by nie zaraziła się w jakiś 
sposób skażonym przez Zło snem. 

Usiadła obok mego posłania skrzyżowawszy nogi. Następnie zmiażdżyła w dłoniach 

resztę illbany i dotknęła pachnącymi mocno palcami moich skroni. 

– Pomyśl... i zobacz! – rozkazała bez wahania. Najlepiej, jak mogłam, odtworzyłam w 

myśli wszystko, co ujrzałam we śnie. Kiedy skończyłam, Dahaun splotła przed sobą palce. 

– Laidan – wymówiła na głos pojedyncze imię. – I... Targi... 
– Kim jest Laidan? – zapytałam w końcu. 

– Kimś, kto łączył w sobie... a raczej łączy, gdyż sądzę, że nadal żyje ukryta w jakiejś 

thaskiej norze... najgorsze cechy dwóch ras. Jej matka pochodziła z naszego plemienia, a 
ojciec... – Pani Zielonych Przestworzy wzruszyła ramionami. – W czasach kiedy rościła sobie 
prawa do rządów, krążyło wiele opowieści o tym, kto mógł nim być. W każdym razie na 
pewno nie był to nikt z nas. Najbardziej rozpowszechniona wersja głosiła, że spłodził ją jeden 
z Górskich Władców, którzy dobrowolnie zaakceptowali rządy Ciemności. Laidan i Targi... – 
powtórzyła w zamyśleniu. – No cóż, może i na tę parę znajdzie się jakiś sposób. Ci, którzy 
wyruszyli ostatniej nocy, mogą sprawić, że Targi już nie weźmie udziału w żadnej kampanii – 
jeśli zdołają to zrobić, jak zapewniał mnie Uruk. Ale w przeszłości nie spotkali Laidan, gdyż 
podczas bitwy przebywała gdzie indziej i była bardzo zajęta. 

– Bitwy? – powtórzyłam. Mówiła zagadkami. Zmierzyła mnie spojrzeniem i nie 

odpowiedziała na pytanie, lecz poruszyła temat, który teraz wydawał mi się najważniejszy. 

– Wygląda na to, że Laidan i Targi częściowo związali cię ze sobą, Crytho. Nie 

rozumiem, jak to możliwe. W każdym razie początki wszystkiego kryją się w zamierzchłej 
przeszłości. Jeśli jednak ona może zmusić cię, żebyś do niej przyszła... nawet we śnie... 

Znałam już odpowiedź. Strach zmroził mi krew w żyłach i zaczęłam drżeć jak liść osiki. 
– Wobec tego... Wobec tego jestem dla was niebezpieczna... jestem bramą – szepnęłam 

drżącym głosem. 

Powinnam jeszcze coś dodać, ale nie mogłam wykrztusić ani słowa. Omal nie wpadłam w 

panikę. Jeśli jednak miałabym stać się wyłomem w fortyfikacjach Zielonej Doliny – jasne 
było, że nie ma tu już dla mnie miejsca. Wpatrywałam się w osłupieniu w moją nauczycielkę. 
Nie potrafiłam uczynić tego, czego wymagało ode mnie poczucie obowiązku. 

– Nie jesteśmy całkiem bezbronni – Dahaun pokręciła powoli głową. – Może jednak 

będziesz musiała pogodzić się z myślą, że zostaniesz uwięziona, siostrzyczko... 

Wzdrygnęłam się. 
– Ona... ona mnie tak nazwała! – prawie krzyknęłam. Słysząc te same słowa z ust Pani 

Zielonych Przestworzy, przeraziłam się jeszcze bardziej. 

– Ach, tak? – Władczyni leśnego plemienia zacisnęła wargi. – Więc kroczy tą drogą? Jest 

coś, co musisz zrozumieć, Crytho. Nie otrzymałaś niezbędnego wykształcenia wtedy, gdy 
twoje zdolności po raz pierwszy dały znać o sobie. Dlatego jesteś bezbronna wobec kogoś 
takiego jak Laidan. Nie wiem, czego się nauczyła w czasie, który upłynął od Ostatniej Bitwy 
do dziś, ale wierz mi, ona nie jest wszechmocna. Nigdy bowiem nie władała Zielonymi 
Przestworzami – powiedziała z dumą Dahaun. – Nauka trwała za długo, a Laidan zawsze była 
chciwa i nigdy nie grzeszyła cierpliwością. Za pierwszym razem kontrolowała twoje ciało. 
Teraz jednak, ponieważ dobrze cię strzeżono – Dahaun wskazała na wyryte w podłodze runy 
– mogła przywołać tylko twoje senne wcielenie. Na nic jej się to nie zda, gdyż jest to inna 
płaszczyzna egzystencji, która nie może oddziaływać na nasz świat. Jeśli Yonanowi i 
Urukowi się powiedzie... – Urwała nagle. 

– Yonan. Co z Yonanem? – zapytałam z zaskoczeniem, zapominając na chwilę o 

własnych problemach. – Czy on wyruszył przeciw tej Laidan? 

– Nie, bo nie będzie jej tam, dokąd on się udaje. – Leśna władczyni potrząsnęła przecząco 

głową. Nie dodała nic więcej i z drżeniem serca zrozumiałam dlaczego. Gdyby Laidan znów 
mnie wezwała, mogłabym jej o tym powiedzieć we śnie. 

– Tego także nie zrobi. – Dahaun odczytała moje myśli. – Nie zaniedbamy żadnych 

środków ostrożności. Uwierz mi, Crytho. Nie powinnaś czuć się winna tylko dlatego, że 
wpadłaś w tę pułapkę. W przeszłości nawet adepci ginęli z rąk swoich wrogów. My zaś, 
znając naturę przeciwnika, zrobimy wszystko, co możliwe, żeby tak się nie stało. 

W taki to sposób, na jakiś czas zostałam więźniem moich pobratymców, których nigdy 

nie chciałam skrzywdzić. Teraz jednak nie mogli mi ufać, ponieważ mogłam stać się 
narzędziem w rękach wrogów. Zamieszkałam na uboczu w małym domku. Usługiwała mi 
pewna Jaszczuroludka, która dzięki wrodzonym zdolnościom swego plemienia potrafiła 
wyczuć  we  mnie  każdą zmianę. Poza tym zakazano mi posługiwać się Mocą – nawet do 
leczenia – by przypadkiem nie nawiązała się łączność między mną i Laidan. 

Yonan i Uruk... Przez te wszystkie dni zastanawiałam się, dokąd wyruszyli i w jakim 

celu. Nikt nie odważył się powiedzieć mi o tym, a ja nie śmiałam pytać. Kiedyś przyszła do 
mnie pani Chriswitha z pewnym pomysłem, który mógłby rozproszyć moje obawy o 
przyszłość. 

Wszyscy ludzie ze Starej Rasy dobrze wiedzieli, że kobieta, która wyszła za mąż lub 

przespała się z jakimś  mężczyzną, traciła swoją moc i niezwykłe zdolności. W dawnych 
czasach celowo postępowano tak z Czarownicami, które wpadły w ręce nieprzyjaciół. Znano 
tylko jeden wyjątek potwierdzający tę regułę – była to pani Jaelithe. Lecz jej małżonek nie 
tylko był cudzoziemcem i pochodził z innego świata, ale też (wbrew wszelkim prawom 
natury, tak jak ją pojmowaliśmy) sam miał pewien talent. A mimo to nawet wtedy, gdy 
Jaelithe udowodniła, iż po ślubie nie utraciła daru władaniu Mocą, Czarownice z Estcarpu nie 
przyjęły jej na powrót do swego grona i patrzyły na nią krzywo. 

Takie oto rozwiązanie mi zaproponowano. Wystarczy, że poślubię Imhara i wejdę do jego 

łoża, a stracę mój talent i przestanę zagrażać Zielonej Dolinie. Z rozpaczy omal tak nie 
postąpiłam. 

Nie kochałam Imhara. Jednak wśród odłamu Starej Rasy, wywodzącego się z Karstenu, 

zawsze kojarzono małżeństwa mając na względzie dobro klanu. Lata wychodźstwa i wojny 
umożliwiły nieliczne odstępstwa od tego zwyczaju. Wiedziałam, że pani Chriswitha wyszła 
za mąż z miłości, ponieważ z jej rodu nie pozostał przy życiu nikt, kto mógłby zaaranżować 
dla niej taki związek. Pan Hervon zaś stracił całą rodzinę podczas masakry, zarządzonej przez 
księcia Yviana, i po raz pierwszy spotkał swoją przyszłą  żonę, przywożąc jej wieści o 
najbliższych – i eskortując do niej moją matkę. 

A po latach, zgodnie ze starożytnym obyczajem, znalazł dla swoich córek odpowiednich, 

jego zdaniem, małżonków. Byli to wydziedziczeni wielmoże, którzy przyłączyli się do niego 
jeszcze podczas służby w Straży Granicznej i zgodzili się umocnić jego Dom, nie zakładając 
własnych. Zaręczono mnie z Imharem, gdy byłam niemowlęciem, i nie zawarliśmy dotąd 
ślubu przez czarę i płomień tylko ze względu na nie kończącą się wojnę. 

Teraz jednak, choć groziły nam jeszcze większe niebezpieczeństwa, wystarczy, że wyrażę 

zgodę, a zajmę miejsce u boku Imhara jako jego małżonka. Lecz tym samym wyrzeknę się 
wszelkiej nadziei na to, iż kiedyś znów będę władać Mocą. 

Nie miałam nic do zarzucenia Imharowi. Był przystojnym mężczyzną, urodzonym 

żołnierzem i następcą pana Hervona. Ale pomimo strachu i bólu, nie mogłam się zgodzić. Z 
całej duszy pragnęłam zatrzymać albo przynajmniej starałam się zatrzymać to, z czym 
przyszłam na świat. Nie potrafiłam wypowiedzieć  słów, które chciała usłyszeć moja 
przybrana matka i ciotka – uwięzły mi w gardle. Pomyślałam, iż moja droga opiekunka 
rozgniewa się na mnie, i byłam gotowa dodać jej gniew do brzemienia, które już musiałam 
dźwigać. Lecz ona tylko wysunęła tę sugestię i po chwili milczenia, dodała: 

– Moje drogie dziecko, nikt nie rodzi się z takimi samymi zdolnościami i skłonnościami. 

Imhar jest prawdziwym synem swojego ojca i swoje wielkie zasoby energii skoncentrował na 
żołnierskim rzemiośle. Dalhis i Meegan zadowoliły się tym, co przyniosło im życie. Pragnęły 
tylko mieć własny dom i dzieci. Ale jeśli los da nam coś więcej... – Umilkła i długą chwilę 
siedziała w milczeniu, wpatrując się w złożone na kolanach ręce. Później podjęła: – 
Znaleźliśmy się w miejscu, gdzie starożytne legendy o cudach i dziwach stały się 
rzeczywistością. My, starsze pokolenie, nie mamy prawa decydować o twoim dalszym życiu, 
tak jak to było dotąd przyjęte. 

– Imhar... – znów urwała, a potem potrząsnęła przecząco głową, jakby w odpowiedzi na 

własną myśl. – Ma własne zdolności, nawet talent, i z radością się nimi posługuje. Jeśli 
chcesz pozostać tym, kim teraz jesteś, nikt nie zmusi cię do małżeństwa. 

– Ale ja jestem zaręczona – wyjąkałam w oszołomieniu, nie wierząc własnym uszom, że 

pani Chriswitha naprawdę to powiedziała. 

– Zaczekaj, Crytho – odparła szybko i z naciskiem, jakby chciała mnie zmusić do 

zastanowienia. – Zaczekaj, póki nie będziesz całkiem pewna! 

– Ale ja... Taka, jaka jestem, mogę być dla was niebezpieczna... dla wszystkich... nawet 

dla Zielonej Doliny. 

– Zaufaj pani Dahaun i czekaj... – Moja przybrana matka wstała z trudem i nagle 

zauważyłam, że chociaż nie wygląda staro (u ludzi ze Starej Rasy oznaki podeszłego wieku 
pojawiają się dopiero pod sam koniec życia), ma zmęczoną twarz, jakby sen nie dawał jej 
wypoczynku. 

Wzięłam ją za rękę i mocno ścisnęłam. 
– Dziękuję... 

Delikatnie oswobodziła palce. 
– Nie chciałam, żebyś się zmarnowała – odparła. – W moim domu traktowałabym cię jak 

rodzoną córkę, wiem jednak, że nie byłabyś szczęśliwa. 

Powiedziawszy to odeszła, pozostawiając mnie sam na sam z brzemieniem czasu i 

samotności. Byłam głęboko przekonana, że moja cierpliwość może być jeszcze nieraz 
wystawiona na ciężką próbę. 

3 

 
Panicznie bałam się snów zsyłanych przez Moce Ciemności i dlatego co wieczór chciwie 

piłam przysyłany przez Dahaun napój, który miał do nich nie dopuścić. Lecz właśnie tej nocy 
wróg ponownie zaatakował. Możliwe, że Laidan wcześniej nie mogła do mnie dotrzeć, gdyż 
gromadziła magiczną energię niezbędną do realizacji swych zamiarów. 

W owej chwili wydało mi się, że przez całe życie byłam ślepa i głucha i że dopiero teraz 

naprawdę zaczęłam widzieć i słyszeć. Moje zmysły jak nigdy dotąd wychwytywały 
najsubtelniejsze niuanse rzeczywistości. Nie byłam pewna, czy naprawdę znalazłam się na 
otwartej przestrzeni, czy też zawędrowałam tam tylko w myśli. 

Zadrżałam w zimnym powiewie, czując mocny zapach drzew, który nocny wiatr zgarnął 

w Zielonej Dolinie i z wielką siłą wyrzucił na zewnątrz. W górze świecił księżyc w ostatniej 
kwadrze – stary, prawie martwy. Już niedługo zniknie z nieba, żeby odrodzić się w nowym 
cyklu. 

Podniosłam ręce i obejrzałam swoje ciało. Byłam ubrana w strój do jazdy konnej, ręce 

miałam podrapane, a paznokcie połamane, jakbym przedzierała się tu siłą. Chciałam się 
odwrócić, spojrzeć w dół na Zieloną Dolinę; zastanawiałam się, w jaki sposób dotarłam tak 
wysoko. Daremnie. 

Wtedy zrozumiałam, że rzucono na mnie geas, który nie pozwalał mi nawet się obejrzeć i 

kazał patrzeć tylko przed siebie. Zaczęłam kluczyć po nierównej skalnej powierzchni, usłanej 
wyrwami, zdradzieckimi szczelinami, śliskimi upłazami, które czyhały na nieostrożnego 
wędrowca. Zmierzałam szybko i pewnie do celu, mimo że nie ja go sobie wyznaczyłam i nie 
moja wola gnała mnie do przodu. 

Od razu odgadłam, kto wywabił mnie z bezpiecznego schronienia. Dwukrotnie 

próbowałam uwolnić umysł i ciało, lecz niewidzialna siła tak mocno mnie trzymała,  że 
wydało mi się, iż walę zakrwawionymi pięściami w stalowe drzwi. 

Zrozumiawszy,  że na razie nie mam żadnej szansy ucieczki, uległam woli Laidan. 

Popękana skała została poza mną i teraz bez trudu odnalazłam jamę w zboczu wzgórza. 
Pochyliłam się i przecisnęłam przez na poły zasypane wąskie przejście. 

Nie wyczułam tam charakterystycznego smrodu Thasów. Jeśli Laidan rządziła tymi 

mieszkańcami podziemi, to teraz nie posłużyła się nimi. Może sądziła, iż tak nade mną 
panuje, że zrobię dokładnie to, co mi rozkaże, i że nie będę próbowała uciekać. 

Wprawdzie nie otrzymałam wykształcenia Czarownicy, ale zawsze pamiętałam o 

estcarpiańskich Strażniczkach. Kontrolowanie i zmuszanie do posłuszeństwa innego 
człowieka wymagało ogromnej koncentracji, nieustannej i wyczerpującej. Nie wiedziałam, 
czy Laidan można było nazwać adeptką, czy też nie – zresztą, czyż pani Dahaun nie 
powiedziała kiedyś, że nawet adepci ginęli od czarów swoich nieprzyjaciół? Na pewno każdy 
mój krok zmniejszał jej zapasy energii. Szłam więc utykając, najwolniej, jak mogłam, 

impulsami myśli bez przerwy szukając słabego miejsca w siłowej klatce, w której mnie 
uwięziono. 

Jeszcze go nie znalazłam, lecz nie zamierzałam z tego powodu wpadać w rozpacz. 

Przypuszczałam, że Laidan skupiła na mnie całą swoją, na pewno niemałą, moc. Prędzej czy 
później poczuje – musi poczuć – zmęczenie. Dlatego nadal powinnam w nieregularnych 
odstępach czasu wypróbowywać jej zabezpieczenia i zarazem przygotowywać się do walki o 
wolność. 

Podziemne tunele były ciemne. Gdy tam weszłam, mrok pochłonął mnie jak paszcza 

wielkiej bestii. Jednak nie uległam panice. Mówiłam sobie, że kochanka Targiego mnie 
potrzebuje i że na pewno nie zniszczy cennego narzędzia. Nie mam się więc czego bać – 
nawet w najgęstszych ciemnościach – tylko woli, która mnie kontrolowała. 

Nagle poczułam, jakby coś skubało czy oszczypywało mój mózg. To na pewno nie miało 

nic wspólnego z czarami Laidan, która musiała bardzo uważać,  żeby nie stracić nade mną 
władzy, i nie mogła sobie pozwolić na podobne igraszki. Wydało mi się,  że jakieś dalekie, 
niejasne wspomnienie stara się wydostać z niepamięci. 

Wszyscy ludzie mojej rasy znają podobne, niezrozumiałe wybryki pamięci – kiedy 

oglądamy po raz pierwszy jakiś krajobraz czy budowlę, wewnętrzny głos zaraz szepcze: „To 
już kiedyś widziałaś”. Nawet wtedy, gdy wiem, że to niemożliwe. 

Może właśnie teraz szamotało się w moim umyśle takie fałszywe wspomnienie? A jeśli 

przypuszczenie,  że przeżywamy niejedno życie, za każdym razem starając się naprawić 
wyrządzone wcześniej krzywdy, jest prawdą? W Estcarpie słyszałam kiedyś dyskusję na ten 
temat. Dotychczas w zupełności wystarczało mi życie, które znałam, pełne cudów i tajemnic. 
Patrzyłam w przyszłość z zachwytem i nadzieją. 

Teraz jednak wiedziałam, czułam,  że... kiedyś szłam tym korytarzem! Choć wszystko 

wokół spowijał mrok, wydało mi się, że dostrzegam jego kamienne ściany. Nie były gładkie. 
Nie – wykuto w nich pewne symbole. Aby przekonać się, iż się nie mylę, wyciągnęłam prawą 
rękę. Tak jak oczekiwałam, natrafiłam na głębokie nacięcia, które pokrywały całą ścianę od 
góry do dołu. 

Nie próbowałam wodzić po nich palcami, odtwarzając cały rysunek, gdyż emanowała od 

nich aura Zła, nieco osłabionego upływem czasu. Wzdrygnęłam się i cofnęłam rękę, jakbym 
dotknęła ognia albo żrącego kwasu. 

Pod nogami miałam gładką posadzkę, oczyszczoną z kamieni i żwiru. A później... później 

zostałam zatrzymana. 

Dobiegło mnie jakby ciche westchnienie, a może było to zawirowanie powietrza. Obca 

wola skierowała moje ciało w lewo. I znów wędrowałam przed siebie, póki wyciągniętymi 
rękami ponownie nie musnęłam zrytej symbolami ściany. Wiedziałam, jakbym widziała to na 
własne oczy, że opodal zieje ogromna jama. Wysunęłam nogę do przodu i uderzyłam 
czubkiem stopy w podłoże, odnajdując w ten sposób jedyną drogę – wąską półkę skalną. 

Przywarłam plecami do ściany i rozłożyłam szeroko ramiona. Zwrócona twarzą w stronę 

niewidocznego szybu, powoli, krok za krokiem, okrążyłam zdradziecką pułapkę. 
Wydobywały się z niej bez przerwy dziwne westchnienia, którym towarzyszył odór 
stęchlizny. Zdawało mi się, że szłam tak godzinę, chociaż tylko kilka minut mogło upłynąć do 
chwili, gdy znów poczułam pod stopami równą, twardą posadzkę podziemnego korytarza. 

Już nie próbowałam rozerwać niewidzialnych więzów, celowo oszczędzając siły. 

Okrążenie niesamowitej pułapki wstrząsnęło mną do głębi, jakkolwiek nie znałam przyczyny 
tego niepokoju. Przypuszczam, że rozwiązanie tej zagadki kryło się w głębinach pamięci, 
która nie była moją pamięcią. 

Tunel biegł teraz w górę i łagodnie skręcał. Początkowo tego nie zauważyłam. Dopiero 

później stał się bardziej stromy. W końcu odnalazłam w ciemności schody i zaczęłam 
wchodzić po nich. Tutaj ściana z lewej była gładka i przesuwałam po niej rękę; czułam się 
pewniej, mając o co się oprzeć. 

W górę, wciąż w górę – może znalazłam się wewnątrz jakiejś turni? Ale, jeśli mnie 

pamięć nie myliła,  żaden ze szczytów osłaniających Zieloną Dolinę nie był szczególnie 
wysoki. Prawdziwy łańcuch górski leżał na północnym zachodzie – były to góry graniczne, 
które przebyliśmy w drodze do Escore. 

Podniosłam ręce – raczej na rozkaz Laidan niż z własnej inicjatywy. Rozwartymi dłońmi 

uderzyłam w twardą powierzchnię nad moją  głową. Odgadłam, iż były to drzwi zapadowe. 
Nacisnęłam z całej siły – i nie całkiem bezwolnie, gdyż ja także chciałam się wydostać z tej 
pułapki. 

Początkowo myślałam,  że drzwi zaryglowano lub zamurowano, ale w końcu otworzyły 

się, bardzo powoli i jakby niechętnie. Światło szare jak zimowy zmierzch nakreśliło przede 
mną w mroku trzy boki kwadratu. Weszłam jeszcze na dwa stopnie, żeby oprzeć się plecami o 
drzwi, i silnym pchnięciem odrzuciłam je do tyłu. Starożytny kurz buchnął mi w twarz. 

Zawahałam się na chwilę, nie wiedząc, co mogło kryć się wyżej. Później jednak wyszłam 

na górę, bo musiałam. Zobaczyłam stosy kamiennych bloków, nawet resztki muru, jakby to 
ukryte przejście prowadziło kiedyś do wnętrza jakiejś sporej budowli. Lecz jeśli tak było, to... 

Zamrugałam oczami. Przez moment wyraźnie widziałam ruiny: stosy kamieni wyglądały 

jak cienie. Po chwili rumowisko zniknęło. Z ziemi wyłoniły się widmowe ściany, 
zmaterializowały i okrzepły. Wysoko w górze dach przesłonił niebo. Czy znów znalazłam się 
w sali kryształowej czaszki? Nie, nie było tu kolumn i pomieszczenie wydało mi się okrągłe. 
Może weszłam na parter jakiejś wieży? Wąskie okienka przepuszczały niewiele światła i 
wnętrze rozjaśniał pulsujący blask pochodni umieszczonych na ścianach w równych 
odstępach. 

Otwierając drzwi zapadowe, odsunęłam na bok kobierzec z futer co najmniej kilku 

śnieżnych panter. Rozejrzawszy się wokoło, zobaczyłam fantazyjnie rzeźbione zydle i ławy, a 
pod  ścianą stół, na którym stała misa z czerwonego kryształu pełna małych, czerwonych 

winogron, najsłodszych i najrzadszych, jakie znał mój lud. Obok niej połyskiwał dzban ze 
stopu srebra i złota, w kształcie tradycyjnego smoka z uniesioną głową i rozwartą paszczą. 

To wszystko iluzja, szybko i bezbłędnie oceniłam sytuację. Ale kiedy nachyliłam się, 

żeby wygładzić pofałdowany dywan, dotknęłam miękkiego futra. Więc ta iluzja działała na 
kilka zmysłów jednocześnie! 

Odwróciłam się znów w stronę stołu, chcąc dowiedzieć się czegoś więcej, lecz nagle 

powietrze stężało, pociemniało i utworzyło ludzką postać. Była to Laidan. 

Widząc moje zdumienie, roześmiała się i odgarnęła z czoła kosmyk płomiennorudych 

włosów. 

– Czy zaskoczyło cię to, siostrzyczko? Przecież można zmusić do posłuszeństwa czas, tak 

samo jak przestrzeń – albo inne części składowe rzeczywistości, które ludzie niesłusznie 
uważają za stałe i niezmienne. To jest Zefar... 

Powiedziawszy to, przyglądała mi się przez chwilę, jakby spodziewała się, że rozpoznam 

tę nazwę. Później wzruszyła ramionami. 

– Zresztą, to nieistotne, czy pamiętasz. To wszystko... – mówiąc to rozłożyła ramiona. W 

tym otoczeniu jej mglista szata wydawała się mniej przejrzysta i bardziej podobna do 
normalnej tkaniny – ...chętnie odpowiada na mój zew, ponieważ kiedyś przyczyniłam się do 
jego powstania. Tam, gdzie wspomnienia są najtrwalsze, można pokonać nawet czas. Ale to 
nieważne. Przybyłaś. 

Rozmyślnie usiadła na jedynym prawdziwym krześle, które stało przy stole. Na ciemnym 

tle wysokiego oparcia jej włosy jeszcze bardziej przypominały płomienie. 

– Tak, jesteśmy w Zefarze, młodsza siostro. Czeka tu na ciebie zadanie, które możesz 

wykonać nawet w tej pętli czasu. – Oparła brodę na dłoni, a łokieć na stole. I chociaż jej usta 
nadal się  uśmiechały, oczy wyglądały jak kawałki sopli wyrwanych z paszczy Lodowego 
Smoka, wiało bowiem od nich coraz większym chłodem. 

– Twój los jest nierozerwalnie złączony z losem mężczyzny, którego nazywasz Yonanem 

– jakkolwiek kiedyś nosił on inne imię i udawał  głupiego, lecz niezbyt przekonująco. Jego 
aspiracje doprowadziły go do zguby, ale nie w odpowiednim czasie... 

Odniosłam wrażenie,  że słowo „czasie” obudziło echo w okrągłej komnacie, jak daleki 

dźwięk gongu, którego nie można zignorować. 

– Teraz znów chciałby grać rolę głupca – ciągnęła. – Nie można przenicować przeszłości, 

tylko ją ulepszyć. Posłużę się więc tobą, a za twoim pośrednictwem Yonanem. Yonan jest 
nikim, mógłby jednak zniszczyć to, czego przez całe swoje życie – dwadzieścia ludzkich 
żywotów – nie zdołał  ożywić. Dlatego – młodsza siostro – zrobisz, co należy. I wszystko 
wtedy stanie się takie, jak tego pragniemy... 

Wreszcie odzyskałam mowę. Może myśl o tym, że mam być narzędziem, którym chce 

zabić Yonana, sprawiła, iż wydobyłam z siebie ochrypły głos, jakbym nie odzywała się przez 
ostatnie dwadzieścia lat. 

– Jak ty tego pragniesz... – Czyżbyśmy już kiedyś tak się sprzeczały? Cień wspomnienia 

wypłynął z otchłani niepamięci. Może w inny sposób, lecz bez wątpienia kiedyś byłyśmy 
przeciwniczkami. Wtedy musiałam wiedzieć więcej, znacznie więcej... 

Laidan znów się roześmiała i powiedziała drwiąco: 
– Jeśli trafisz na ten zapomniany szlak, nie znajdziesz wiele na jego końcu. Wtedy ci się 

nie udało i nie uda ci się dzisiaj. Wierz mi – jej oczy zapłonęły, zaiskrzyły diamentowym 
blaskiem jak lód w promieniach słońca – przegrasz. 

Teraz jesteś znacznie słabsza niż w poprzednim wcieleniu, kiedy walczyłaś ze mną. Tak, 

dasz mi Yonana i wszystko będzie, jak należy. Chodź! 

Wstała, przywołując mnie ruchem ręki. A ja posłuchałam, ponieważ od chwili, gdy się 

ocknęłam wśród wzgórz, nie mogłam sprzeciwić się jej woli. 

Laidan nawet się nie obejrzała,  żeby sprawdzić, czy za nią idę. Podeszła do schodów 

wijących się spiralą wokół wewnętrznych  ścian tej budowli i zaczęła się szybko po nich 
wspinać. Musiałam pójść w jej ślady. 

Doszłyśmy do drugiej, położonej wyżej komnaty, gdzie sufit był nieco niższy. 

Zobaczyłam tam półki i stoły, zastawione różnymi miskami, małymi puzderkami i 
skrzynkami. Z sufitu i ze ścian zwieszały się pęki suszonych ziół. Środek pomieszczenia był 
pusty. W kamiennej posadzce osadzono ułożony z kolorowych kamyków czarodziejski 
pentagram. Na końcach ramion gwiazdy stały grube, czarne świece, które już kiedyś zapalano 
– wskazywały na to nacieki z budzącego odrazę wosku. 

Za pentagramem spostrzegłam mniejsze koło, otoczone czerwono-czarnymi runami. A w 

kole leżał związany i zakneblowany – Tsali! Nie miałam pojęcia, jak sprowadzono tutaj 
Jaszczuroludka. 

4 

 
Instynktownie spróbowałam nawiązać z nim kontakt myślowy. Lecz moja myśl odbiła się 

od niewidzialnej zapory, tak misternie splecionej, że nic nie mogło jej przebić. Był to jeszcze 
jeden przykład czarów Laidan, która teraz odwróciła się do mnie plecami. Gardziła mną, 
uważała za tak słabą,  że już nawet nie próbowała wytężać mocy dla zachowania nade mną 
kontroli. W skupieniu zaczęła czegoś szukać na przeładowanych półkach, z jednej zdejmując 
prymitywnie wykonany, przykryty pokrywką garnek, z drugiej zaś butelkę, w której jakiś 
płyn wirował jak żywy. 

Spojrzałam Tsalemu w oczy, chcąc przynajmniej zwrócić jego uwagę w sytuacji, gdy nie 

mogłam porozumieć się za pomocą myśli. Poznał mnie, ale w jego wzroku wyczytałam też 
oszołomienie, szok i... czy była to niechęć? 

Jeszcze w dzieciństwie rozwinęłam wrodzone zdolności, ponieważ mogłam nawiązać 

kontakt z innymi żywymi istotami, które wcale nie są gorsze od ludzi (mimo że ignoranci tak 
uważają, gdyż nie umieją one chodzić, rozmawiać czy myśleć podobnie jak my). Wprawdzie 
Jaszczuroludki, Renthany i Yorlongi z Zielonej Doliny miały przodków, którzy różnili się od 
naszych antenatów, lecz na równi z ludźmi stanowiły ogniwo w wielkim łańcuchu życia. 

Ryba ukryta w nasłonecznionej sadzawce, antylopa pasąca się na łące,  śnieżna pantera 

skradająca się  wśród szczytów, wszystkie one myślą i czują, nawet jeśli nie potrafimy ich 
zrozumieć. 

Przyzywałam również  węże. Przypomniałam sobie nagle, jak bardzo zaniepokoił się 

Yonan, gdy znalazł mnie połączoną myślową więzią z wężem, więzią tak ścisłą, jak to tylko 
było możliwe. 

Lecz wszystkie te zwierzęta  żyły w Estcarpie i nie nosiły w sobie skazy Ciemności. 

Natomiast w Escore grasowały niebezpieczne stwory, które wykorzystałyby próbę nawiązania 
takiego kontaktu do ataku na mnie. W jakim stopniu Laidan wykorzystywała istoty stworzone 
przez coraz silniej ulegający zwyrodnieniu lud, który ingerował w prawa natury albo dla 
zabawy, albo dla uzyskania nowych sług? 

Najwidoczniej uważała Tsalego za wroga i bez pytania wiedziałam, że szykuje dla niego 

los najgorszy z możliwych. Ponieważ skupiła uwagę i wolę na czym innym, pozostawiwszy 
tylko tyle mocy, żeby mnie tutaj zatrzymać, zaczęłam rozglądać się dokoła, szukając 
jakiejkolwiek broni lub sprzymierzeńców. 

W tej kolebce magii nie było okien i półki zasłaniały  ściany od dołu do góry, a sufit 

znajdował się znacznie niżej niż w dolnej komnacie. W kątach i zakamarkach przez lata 
nagromadziły się wielkie pajęczyny. Niektóre były tak ciężkie od kurzu, iż wyglądały jak 
strzępy zasłon. A w nich... Wysłałam tam badawczą myśl. 

Dotknęłam całkowicie obcego umysłu, beznamiętnej, żarłocznej – i wygłodzonej iskierki 

świadomości. Nigdy dotąd nie próbowałam przywoływać owadów i podobnych do nich 

stworzeń, ale teraz ucieszyłam się,  że w ogóle mi się to udało. Najwyraźniej Laidan, 
zaaferowana sobie tylko wiadomymi przygotowaniami, nie zauważyła, iż rozluźniłam nieco 
więzy geas. 

Zlokalizowałam jeszcze dwa pająki. Z trudem przyszło mi utrzymać z nimi kontakt; 

poziom ich świadomości bardzo różnił się od mojego. Odniosłam wrażenie,  że kurczowo 
ściskam linę, którą ktoś mi bez przerwy wyrywa z ręki, i że znów ją łapię, zanim zbytnio się 
oddali. 

W zakurzonych pajęczynach czaiły się bezlitosne, śmiertelnie niebezpieczne łowczynie. 

Nasze sprawy wcale ich nie obchodziły. Ale były tam. Teraz skoncentrowałam się na 
największej i przypuszczalnie najstarszej sieci. Coś się poruszyło w otworze w środku 
pajęczyny. Więc... więc zwabiłam jej mieszkankę tak daleko na otwartą przestrzeń! Nie 
miałam  żadnego planu, tylko nadzieję, bardzo słabą w owej chwili. A jednak zdołałam 
przywołać „lokatorki” Laidan. Musiało im się nieźle powodzić – ich ciała były rozdęte od 
nadmiaru pokarmu, a pajęczyca rezydująca w największej sieci nie zmieściłaby mi się w 
dłoni. 

Nie były to zwykłe pająki. W ich szczękach krył się jad. Mogły unieruchomić zdobycz, 

uwięzić w sieci i pożreć ją jeszcze żywą. Ich maleńkie oczka błyszczały złowrogo. 

Laidan skończyła selekcję składników potrzebnych do nie wiem jakiej ohydnej 

ceremonii. Teraz krążyła wokół pentagramu, na końcu każdego ramienia gwiazdy ustawiając 
drugą  świecę obok pierwszej i posypując  łączące je linie sproszkowanymi ziołami o 
nieprzyjemnym zapachu. 

Domyślałam się, co zamierzała... nas dwie będą chronić bariery, które starannie 

ustawiała. A tam, gdzie powinno się pojawić uosobienie Zła, które Laidan chciała przywołać 
z zaświatów, znajdzie się Tsali. Jaszczuroludek miał stać się przeznaczoną dla niego krwawą 
ofiarą... 

Obecnie moja dręczycielka musiała jeszcze bardziej zmniejszyć zasoby kontrolującej 

mnie energii, by skoncentrować się na końcowych przygotowaniach. Mamrotała nieznane 
słowa, przenikliwie śpiewała zaklęcia, którymi nie zhańbiłaby się  żadna prawdziwa 
Czarownica. Nie mogła popełnić żadnego błędu – naraziłaby życie, gdyby pominęła któreś z 
zabezpieczeń. 

Największa mieszkanka pajęczyny pobiegła na skraj swojej sieci i zatrzymała się, 

rozglądając wokoło. Oszukałam ją, umieściwszy w jej mózgu informację,  że zdobycz jest 
blisko. Opuściła się w dół, przędąc w drodze nić, która łączyła ją z jej mieszkaniem. Teraz 
kołysała się tam i z powrotem jak ogromna, pomarańczowo-czarna kropka. 

Czułam, że nie podobają się jej zapachy rozgniatanych ziół buchające z dołu. Chciała się 

wycofać, lecz powstrzymał  ją obraz smacznej uczty, który wtłoczyłam do jej świadomości. 
Wkrótce zakurzoną kryjówkę opuściła druga pajęczyca, a za nią trzecia. 

– No, tak. – Laidan wstała i otrzepała dłonie z resztek ziół. – Jesteśmy gotowe, 

siostrzyczko. Teraz poślemy wezwanie... Ofiara zostanie przyjęta i powitamy cię w naszym 
gronie... 

– A jeśli nie zechcę? – Odwróciłam wzrok od pająków, w obawie, że wiedźma je 

zauważy. 

– Nie masz wyboru – odparła. – Nie zdołasz się obronić przed tym, co przywołam, co cię 

posiądzie... No, na jakiś czas. Kiedy się wycofa, będziesz już do niego należała, a wtedy – 
wskazała ręką na wyposażenie komnaty – sama będziesz chciała się uczyć. Jest w tobie coś, 
co otworzy dla nas bramy. Czy sądzisz, że w przeciwnym razie zdołalibyśmy cię wezwać? – 
Spojrzała na mnie dziwnie i dodała: – Myślę, że w głębi duszy tęsknisz za tym. Jesteś jedną z 
nas, siostrzyczko, ponieważ wolisz kształtować, niż być kształtowaną. Nie zaprzeczaj tylko, 
że to nieprawda. 

– Nie należę do Ciemności! – odparowałam. Laidan wzruszyła ramionami. 
– Czymże jest Ciemność, a czym Światło? Słyszałaś tylko jedną historię, a opowiedzieli 

ci ją nasi wrogowie. Tak wiele można się nauczyć. Czy zamkniemy i zaryglujemy drzwi 
prowadzące do tej wiedzy, gdyż niektórzy boją się tego, co się za nimi kryje? Jest tylko jedna 
rzecz, której należy pragnąć – Moc! Wszystko inne ginie w otchłani czasu, zdruzgotane i 
zapomniane. Nic nie trwa tak długo jak pragnienie Mocy. Tak, sama się o tym przekonasz i 
będziesz się nią cieszyła. Należysz bowiem do tych, których można napełnić Mocą jak 
karafkę zimowym winem. 

Jej słowa, przynajmniej w pewnym stopniu, padły na podatny grunt, zaintrygowały jakąś 

cząstkę Crythy. I tak jak zwątpiłam w siebie podczas rozmowy z panią Chriswithą, tak teraz 
obudziły się we mnie inne wątpliwości. Pragnęłam... pragnęłam się uczyć, chciałam wiedzieć, 
co mogłabym zrobić, gdybym postanowiła w pełni wykorzystać mój talent! Pragnęłam – 
Mocy! 

Jednak inna część mojej istoty stanęła teraz do boju. Moc... Przecież Moc mogła 

zdeprawować i zeszpecić, zniszczyć tego, kto się nią posługiwał. 

Największa z pajęczyc wisiała teraz prosto nad Tsalim. Jaszczuroludek przeniósł 

spojrzenie ze mnie na kołyszące się w górze stworzenie, zauważył też jej siostry rozwijające 
swoje nici, żeby opuścić się na dół. 

Laidan stanęła obok mnie we wnętrzu pentagramu. Podniosła małą, czarną różdżkę 

wyjętą spomiędzy mglistych draperii. Po kolei wycelowała ją w świece ustawione na 
ramionach gwiazdy. Zapaliły się tłustym, szkarłatnym ogniem. 

Zrobiło mi się niedobrze, aż zgięłam się wpół, przyciskając ręce do brzucha. Wszystko 

się we mnie buntowało przeciw jej czarom: umysł i ciało. Moja pewność, że bez walki nie 
ulegnę Ciemności, umacniała się i krzepła. 

Kiedy wiedźma zaczęła przywoływać siły, które chciała zmusić do posłuszeństwa, ja 

skupiłam całą uwagę na pająkach. Jeszcze nie wiedziałam, w jaki sposób się nimi posłużę, ale 

innej broni nie miałam. Nauczyłam się dostatecznie dużo od pani Dahaun, by wiedzieć,  że 
podczas magicznych obrzędów równowaga jest bardzo chwiejna i łatwo ją naruszyć. Laidan 
otoczyła swoimi zabezpieczeniami zarówno koło jak i gwiazdę, w której stałyśmy, lecz nie 
pomyślała o tym, co mogło znajdować się w górze. 

Czarne świece wydzielały wstrętny zapach. Tymczasem Laidan oddychała nim głęboko 

przed wypowiedzeniem kolejnego słowa, jakby czerpała z niemiłej woni dodatkowy pokarm 
albo energię. A potem... 

Powietrze poruszyło się w mniejszym kole, zawirowało i pierwszy pająk wpadł prosto w 

ów wir. Coś się skłębiło. Laidan drgnęła i na moment przestała śpiewać. Następne oszukane 
przeze mnie łowczynie zniknęły po kolei w mglistej kolumnie. Wiedźma cofnęła się, 
podnosząc rękę do ust. Po raz pierwszy wyglądała na wstrząśniętą tym, co zobaczyła albo 
poczuła... 

Może nie byłam równie wrażliwa jak Laidan, ale wyczułam silne zamieszanie. Coś, co 

zostało wezwane, rozgniewało się, cofnęło i... I odeszło! 

Służka Zła krzyknęła, zatykając rękami uszy, jakby chciała uchronić się przed 

dźwiękiem, którego nie mogła znieść. Ja jednak nic nie usłyszałam. Wyczułam jedynie 
odwrót nieznanej siły. A po chwili i moja dręczycielka zniknęła jak zdmuchnięta. 

Czarne świece zgasły i w komnacie zrobiło się ciemno. Byłam wolna! 
W jednej chwili wybiegłam z pentagramu, porwałam ze stołu duży nóż i rozcięłam 

Tsalemu wieży. Już nie dzieliła nas niewidzialna zapora. A jednak coś jeszcze ciążyło mi na 
duszy w tym starożytnym mieście, które Laidan nazwała Zefarem. 

Tsali wstał i zacisnął pazurzaste palce na moim przegubie. 
„Chodź!” – Pobiegł w stronę schodów, pociągając mnie za sobą. 
Wszystko wokół nas falowało i zamazywało się, jakby sam kamień topił się i odpływał w 

nicość. Wydało mi się,  że stopnie drżą pod moim ciężarem i rozpadają się w pył. 
Przypuszczam,  że to znikała iluzja, którą wiedźma otoczyła to miejsce. Groziło nam, że 
zostaniemy uwięzieni między epokami albo pogrzebani pod kamiennymi blokami, które w 
późniejszych wiekach runęły na ziemię. 

Wreszcie, dysząc ciężko, znaleźliśmy się na otwartej przestrzeni w otoczeniu omszałych, 

popękanych głazów, obok murowanego narożnika, który kiedyś mógł być zewnętrzną ścianą 
jakiejś budowli. Tsali wciąż trzymał mnie za rękę. Rozglądał się po okolicy tak szybko kręcąc 
głową,  że nie dorównałby mu w tym żaden człowiek. Stał sztywno, pełen napięcia. 
Zrozumiałam, iż nadal grozi nam niebezpieczeństwo. 

„Laidan?” – wysłałam tę jedną, jedyną myśl do jego umysłu. 
„Ona nie umarła... jeszcze nie... – potwierdził moje obawy. – Uciekła do własnego 

zakątka nicości,  żeby siła, którą wezwała, nie zwróciła się przeciw niej. Trwa tam, 
zapamiętując się w nienawiści, która w niej wzbierze, gdy dowie się o tym, co się gdzie 

indziej stało. A ponieważ już niejednokrotnie się z tobą łączyła, więc znów możesz się stać 
dla niej bramą przez czas i przestrzeń”. 

„Co się gdzie indziej stało?” – Uchwyciłam się niezrozumiałej części jego ostrzeżenia. 
„Ten, którego chciała obudzić, wreszcie naprawdę umarł. 
Młodzieniec imieniem Yonan i Uruk od Topora rzucili własne czary. Ale wskutek tego 

Laidan zapłonie jeszcze większą nienawiścią. Wydaje mi się jednak, że w najbliższym czasie 
nic nie zrobi. Uciekając, zbytnio oddaliła się od nas. Lecz my jeszcze z nią nie 
skończyliśmy”. 

Nie puszczając mojej ręki, wyprowadził mnie ze starożytnej ruiny. Sucha jesienna trawa 

muskała mi uda, sięgając Tsalemu prawie do pasa. 

„Powiedz, co się stało? Dlaczego pająki...” – zająknęłam się. Bo chociaż pajęczyce 

wykonały moje polecenia i najwyraźniej zniweczyły czary Laidan, to nadal nie rozumiałam, 
jak do tego doszło. 

„We wszystkich obrzędach rzucania czarów bardzo trudno jest utrzymać równowagę – 

odpowiedział Tsali, jakby mimochodem, nadal bardziej zwracając uwagę na otoczenie, 
jakkolwiek ostatni kamienny blok Zefaru pozostawiliśmy już za sobą. – Siła, którą wezwała 
Laidan, zażądała krwawej ofiary. I Laidan ją przygotowała. – W jego myśli wyczułam 
beznamiętność, jakby to nie on miał stać się tą ofiarą. – Ale gdy ten sługa Ciemności otrzymał 
inne  żywe istoty, stracił orientację i wpadł w gniew. Był przekonany, że Laidan chciała 
zapewnić sobie jego pomoc w zamian za tak nędzny ochłap. Ci, którzy naprawdę należą do 
Ciemności, nikomu nie ufają. Wprawdzie muszą być posłuszni pewnym czarom, lecz jeśli 
druga strona nie wypełni skrupulatnie warunków umowy, wówczas wszystkie zobowiązania 
tracą ważność. Trzy pająki nie mogły się równać z jednym Tsalim...” – zakończył ironicznie. 

Uśmiechnęłam się, mimo że czułam się słaba i bezbronna w tym niebezpiecznym świecie. 
„Gdzie jesteśmy?” – zapytałam. Czy to była nasza epoka? I czy uda nam się wrócić do 

Zielonej Doliny? 

„Nie mogę udzielić wyczerpującej odpowiedzi na wszystkie pytania. – Mój towarzysz 

bardzo szybko odczytał te myśli. – Ale musimy iść bardzo ostrożnie. Laidan będzie miała 
okazję do odnowienia zapasów Mocy. Kiedy dowie się, że Targi nie żyje... – pokręcił głową. 
– Wtedy ułagodzi ją tylko rozlew krwi. Ponieważ raczej nie zdoła wywrzeć zemsty na tych, 
którzy zabili Targiego, tym bardziej będzie chciała zemścić się na nas”. 

„A Yonan i Unik?” 
Tsali odpowiedział mi takim tonem, jakby w tej chwili miał ważniejsze sprawy na głowie. 
„Kroczą  własną drogą... Dobrze się spisali. To my musimy dochować wiary Zielonej 

Dolinie. Nie możemy tam wrócić, dopóki Laidan...” – w tym miejscu jego myśl przygasła, 
jakby chciał ją ukryć przede mną. 

„Dopóki Laidan może rzucić na mnie czary” – z goryczą dokończyłam za niego. 

Wiedziałam, że to prawda i że muszę stawić jej czoło, wytężając wszystkie siły ciała i ducha. 

5 

 
Wędrowaliśmy dalej. Kiedy oddaliliśmy się od ruin Zefaru, Tsali zwolnił nieco kroku. 

Krajobraz wokół nas był szarobrunatny. Późna jesień ogołociła ziemię z zieleni, a mróz 
wyssał soki z trawy i ziół, i teraz, suche i zwiędłe, szeleściły na wietrze. 

Natrafiliśmy na pozostałości starożytnej drogi, głównie na kamienne bloki, rozrzucone to 

tu, to tam, poprzykrywane ziemią lub wypchnięte do góry przez korzenie drzew. Rozejrzałam 
się wokoło, starając się znaleźć jakiś znajomy punkt orientacyjny, chociaż w pełni zdawałam 
sobie sprawę, że nie mogę powrócić do Zielonej Doliny, dopóki całkowicie nie uwolnię się 
spod wpływu Laidan. 

Zaczai mi dokuczać głód i pragnienie. Nie wiedziałam, dokąd Tsali nas prowadzi, ale go 

o to nie zapytałam. Szłam jak we śnie, tam gdzie wskazał. Lecz głowę miałam nabitą 
myślami, gorączkowo poszukiwałam potrzebnej mi umiejętności, stosownego aspektu mojego 
talentu. Dotąd uważałam, że nie mogę się obronić przed Laidan. Ile upłynie czasu, zanim ta 
wiedźma ośmieli się opuścić kryjówkę i spróbuje znów zrobić ze mnie swoje narzędzie? 

Narzędzie? 
Nie wiem, dlaczego uczepiłam się myślą tego słowa. Człowiek tworzy na dwa sposoby: 

dzięki wizji powstałej w mózgu, która sama w sobie nie jest czarostwem, i za pomocą rąk – 
albo przedłużenia rąk, które niektórzy stworzyli w zamierzchłej przeszłości, by dopomogły im 
w rozwiązaniu konkretnych problemów. 

Były więc narzędzia rolnika – pług, którym orano ziemię przygotowując ją do przyjęcia 

ziarna, grabie i motyka, młotek i piła; pozostałych nawet nie umiałam nazwać. Ale inne 
dobrze znałam: garnki, które wieszało się nad ogniem i gotowało w nich strawę, wrzeciono do 
przędzenia nici, igła, krosno, łyżka, krótki nóż... 

Ludzie wynaleźli też narzędzia, którymi walczyli: pistolety strzałkowe – moje palce 

poruszyły się podświadomie, jakby chciały się zacisnąć wokół jakiegoś i poszukać guzika 
spustowego – oraz miecze i lance. Nasi mężczyźni powrócili do tych ostatnich, gdyż nie 
mogliśmy wytwarzać strzałek; wreszcie tarcze służące do obrony. A leśni ludzie z Zielonej 
Doliny nosili u pasa bicze siłowe, które były oswojonymi i udomowionymi dziećmi 
błyskawicy. 

Wszystko to były narzędzia, nawet umysł. Lecz ja dotąd ponosiłam same klęski, 

ponieważ nie nauczono mnie, co można robić za pomocą narzędzia, z którym przyszłam na 
świat. 

Tsali skręcił na wschód, opuszczając pozostałości starożytnej drogi. Potykając się 

ruszyłam w stronę, w którą pociągnął mnie za rękę. Nie miałam żadnego innego planu. 

Dzień był szary jak martwa trawa wokół nas. Szliśmy jakąś  ścieżką pod bezchmurnym 

niebem. Nagle usłyszałam szum płynącej wody i moje usta wydały mi się pełne kurzu. 

Tsali kierował się w dół parowu, który z każdym krokiem stawał się coraz bardziej 

stromy. Teraz już nie trzeba mnie było ponaglać, ponieważ sama szłam szybko ku wodzie 
opływającej głazy w skalnym łożysku. 

Uklękłam nad strumykiem, umyłam starannie ręce, a później, złączywszy je, nabrałam 

wody, którą zaczęłam chciwie pić. Jaszczuroludek przykucnął nieco dalej i chłeptał 
życiodajny płyn długim językiem. Zaspokoiwszy pragnienie, już przytomnie rozejrzałam się 
wokoło. Poczułam naraz dotkliwy głód. 

Tsali nagle rzucił się do przodu, zanurzając w strumieniu przednie kończyny, po czym 

wstał ociekając wodą. W pazurach trzymał trzepoczącą się rybę. Zaczekał, aż znieruchomiała, 
i cisnął ją na ziemię za sobą. Później znów przykucnął na brzegu i wpatrzył się w bystry nurt. 

Już dawno temu postanowiłam, że nigdy nie zabiję żywej istoty po to, by ją potem zjeść. 

Teraz jednak zrozumiałam, że muszę postępować rozsądnie i że jeśli chcę przeżyć, powinnam 
spożyć zdobycz Tsalego. 

Ale w żaden sposób nie mogłam się zmusić do dotknięcia martwej ryby. Patrzyłam tylko, 

jak Jaszczuroludek wyciąga kolejną. Następnie wyszedł na przeciwległy brzeg, gdzie woda 
wyrzuciła połamane gałęzie, i wrócił z ostro zakończonym kijem, którym wypatroszył ryby. 
Oskrobał je znalezionym kamieniem. 

Nie rozpaliliśmy ogniska – zresztą i tak wiedziałam, że Tsali będzie wolał zjeść rybę na 

surowo. Z obrzydzeniem spojrzałam na porcję, którą przede mną położył, lecz to był jedyny 
dostępny pokarm. W końcu zdołałam podrobić nieco łykowate mięso i je przełknąć. Okazało 
się to nie trudniejsze od licznych prób, przez które przechodzi każdy wojownik. Mając 
przeciw sobie Laidan i jej świat, wyruszyłam na wojnę. 

W górze rozległ się przeciągły okrzyk. Z zaskoczenia omal nie zadławiłam się ostatnim 

kęsem. Nad nami unosił się jakiś ptak. Otworzył dziób i znów zaskwirzył, bezwstydnie 
zniżając lot, jakby chciał nam wyrwać jedzenie z rąk. 

Jego pióra miały niemal ten sam odcień szarości co niebo tego dnia, ale wokół oczu 

zauważyłam błyszczące, czerwone otoczki. Nigdy takiego nie widziałam. Nie znalazłam też 
w mózgu skrzydlatego przybysza nic poza tym, czym się zdawał. Był drapieżnym ptakiem, 
tak, lecz jednym z tych, które kierują się wyłącznie swoją dziką naturą i nie słuchają 
rozkazów Ciemności. 

Głośne okrzyki pierwszego drapieżnika sprowadziły jego towarzysza. Nie odrywałam od 

nich wzroku, gdy oba zajadały się resztkami, które Jaszczuroludek odrzucił na bok. Poczułam 
znów to samo lekkie poruszenie w głębinach pamięci. Nie mogło być wspomnieniem – 
przysięgłabym, że jeszcze nigdy nie widziałam tych ptaków – a jednak... 

Ich szare, matowe skrzydła i płonące szkarłatem obwódki wokół oczu wydały mi się 

bardzo ważne. Zerwałam się na równe nogi, tuląc do piersi zaciśnięte w pięści ręce. 

– Ninutra! – zawołałam tak głośno, że na chwilę zagłuszyłam nieprzerwany skwir szarych 

drapieżników. 

Ninutra? Czy było to imię, czy też nazwa jakiegoś miejsca? Niechętnie otworzyłam 

umysł i zaczęłam szukać, głębiej, coraz głębiej... Postępowałam nierozważnie, gdyż przedtem 
zapuszczałam się w głębiny mojego mózgu tylko pod kontrolą pani Dahaun. A tutaj i teraz 
mogło mi grozić wielkie niebezpieczeństwo. Jednak odegnałam tę myśl. Muszę się 
dowiedzieć! 

Ninutra... Dostrzegłam zamazany obraz. Zamknęłam oczy na niebo, na ptaki, na cały 

świat, który znałam, i szukałam wewnątrz siebie. „Ninutro, przybądź!” – rozkazałam temu 
fragmentowi myśli... czy wspomnienia. Kim był Ninutra? 

Zakręciło mi się w głowie. Mglisty obraz stał się wyraźniejszy. Czekałam z zapartym 

tchem, a podniecenie i nadzieja wyparły wówczas zarówno strach, jak i ostrożność. 

Zobaczyłam postać otoczoną  płomienną chmurą tej samej barwy co płatki wokół oczu 

szarych ptaków. Gdybym tylko mogła wyraźniej zobaczyć, jakoś odsunąć tę zasłonę z blasku! 

Ninutra... był Mocą... a nie miejscem. Mocą Ciemności? Więc co przywołałam?! 
Nie, gdyż wrodzony ostrzegawczy zmysł, wzmocniony przez nauki pani Dahaun, nie 

zareagował. Ale nie poczułam też  głębokiej ufności, która, jak sądziłam, powinna mnie 
napełnić, jeśli wezwałam Moc Światła. Czy mogła to być jakaś trzecia siła, trzymająca się z 
daleka zarówno od Ciemności, jak i od Światła – siła krocząca własną drogą, niezrozumiałą 
dla tych obu? 

Starałam się oczyścić myślowy obraz i lepiej przyjrzeć się świetlistej postaci, lecz blask 

otaczał  ją zbyt szczelnie. Powoli, jak kręgi powstałe od wrzuconego do wody kamienia, 
napłynęła stamtąd fala energii, która stawała się coraz cieplejsza... gorąca... 

Może nawet krzyknęłam. W każdym razie wzdrygnęłam się wewnętrznie i cofnęłam, 

daremnie próbując przegnać wizję. Lizały mnie fale gorąca, beznamiętnie, bez gniewu. 
Poczułam,  że siła zwana Ninutra była zaciekawiona, że moje słabe wołanie zakłóciło jej 
spokój, wyrwało ją z głębokiej kontemplacji. Czy zobaczyłam jednego z Wielkich Adeptów? 
Jeśli tak było, to dawno utracił ludzkie dziedzictwo. Stał się czystą mocą, której nie 
rozumiałam, gdyż wydała mi się bardzo obca... 

Później obraz jakby się cofnął, a wraz z nim fala ciepła. Teraz wydało mi się, że widzę 

długą nawę, na której końcu stoi jakaś postać. Czerwony blask powrócił do jej ciała. 

Patrząc na Ninutrę przypomniałam sobie, że kiedyś ja (albo wewnętrzna, centralna część 

mojej istoty), teraz słaba, okaleczona i na długo pogrzebana przez inne wcielenia i epoki, 
kontaktowałam się z tą siłą. Lecz to było bardzo dawno temu i łącząca nas więź rozpadła się 
w proch... 

Otworzywszy oczy, znów zobaczyłam szary krajobraz nad strumykiem. Niezwykłe ptaki 

odleciały. Tsali przykucnął na kamieniach, wpatrując się we mnie błyszczącymi oczami. 

– Ninutra... – Wyszeptałam jeszcze raz, a potem przemówiłam w myśli do mojego 

towarzysza: „Tsali... kim była ta Moc?” Jaszczuroludek skinął głową, nie do mnie, lecz jakby 
do tamtego mglistego obrazu. 

„Jednym z Wielkich Adeptów – odparł. – Nie pochodzącym ani z twojego, ani z mojego 

ludu, czy z jakiejkolwiek żyjącej dzisiaj rasy. Tylko nieliczni pozostali z nami przez jakiś 
czas... dopóki nie urośli w potęgę ci, którzy szukali najstraszniejszej Ciemności i próbowali ją 
przywołać...” 

– Ale dlaczego teraz go zobaczyłam? 
„Nie wiem, panno Czarownico. Tylko to, że te ptaki – wskazał na niebo i korujące w 

oddali sylwetki – bardzo dawno temu znaleziono w Ustroniu, gdzie Ninutra postanowił 
zamieszkać lub utrzymać kontakt z naszym światem. Były tam też kobiety, które otwierały 
swoje umysły i serca i czasami przepowiadały przyszłość, tak że nawet adepci słuchali Ust 
Ninutry”. 

– Tsali... czy ja kiedyś byłam jego Ustami? Jaszczuroludek pokręcił głową. 
„Nie zadawaj mi zagadek, panno Czarownico – powiedział. – Każda rasa i gatunek ma 

własne legendy. Czy rodzimy się na nowo po tym, jak oczyszczające płomienie spopielą 
nasze ciało? A jeśli tak się dzieje, to czy możemy sobie wszystko przypomnieć? Nie wiem”. 

– Ja zobaczyłam... Ninutrę – odpowiedziałam powoli i objęłam się mocno ramionami. – 

Ta Siła mnie ogrzała. 

Podniosłam głowę. Nagle uświadomiłam sobie, że nie było to już wspomnienie, tylko 

wiedza, świeżo zapamiętana wiedza, jakbym miała przed oczami zwój dopiero co przepisany 
przez strażniczkę wiedzy tajemnej. Długo jej szukałam i jak każdy poszukiwacz otworzyłam 
szeroko umysł. Dlatego Laidan bez trudu mogła wejść do pustego obszaru w moim mózgu, 
podatnego na jej chytre sugestie. Nie miałam pojęcia, jak podziałała na mnie wizja Ninutry i 
co właściwie się stało, ale zdałam sobie sprawę, że napełniły się niektóre z pustych komnat w 
moim umyśle. 

Tsali wyprostował się, jeżąc grzebień na głowie. Jego skóra pociemniała i zaczęła lekko 

drgać, jakby całym ciałem starał się wyrazić uczucie, które nim owładnęło. 

– Panno Czarownico... Co chcesz teraz zrobić? 
– Zrobię to, co muszę zrobić – ucięłam. 
Badając spojrzeniem brzeg strumienia pod naszymi nogami znalazłam to, czego 

szukałam: prosty patyk wyrzucony przez wodę, kruchy i wyblakły. Podniosłam go i ścisnęłam 
w dłoni. Po czym jak pędzlem nakreśliłam w powietrzu obraz wyryty w moim umyśle. Więc 
to ma pójść tak i tak, i tak... 

Najpierw ujrzałam niewyraźne linie. Później z ich wnętrza rozprzestrzenił się kolor, tak 

że stały się nieprzejrzyste. Płonęły jak przygasłe ognisko w nocy. Upuściłam patyk i 
stanęłam, wpatrując się w moje dzieło, wymawiając dźwięki niepodobne do słów. 
Przypominały raczej chrapliwe okrzyki ptaków, które dawno temu gnieździły się w siedzibie 
Ninutry, a w znacznie późniejszej epoce – dzisiaj – pożywiły się resztkami z połowu Tsalego. 

Powoli wyciągnęłam przed siebie rękę. Byłam pewna, że skoro tylko zacisnę palce na 

tym, co zawisło w powietrzu pomiędzy mną a Jaszczuroludkiem, uroczyście przyrzeknę 
poświęcić wszystkie siły walce, której nie mogłam w pełni zrozumieć. 

Czerwony blask przygasał, ale narysowany przeze mnie przedmiot stawał się coraz 

wyraźniejszy, materializował się. Dlaczego się wahałam? Przecież od chwili gdy Ninutra 
odpowiedział na moje wezwanie, wiedziałam,  że muszę to zrobić. Ujęłam w dłoń i bez 
wahania wyciągnęłam z powietrza miecz stworzony przez wiedzę, której jeszcze nie 
ogarniałam. Był niemal równie szary jak niebo, a jego kontury nadal wydawały się niejasne i 
mgliste. 

– Tak oto wypełniła się wola Ninutry – powiedziałam powoli i głośno. – Albowiem jest 

to Miecz Zrodzony z Cienia – ani z Ciemności, ani ze Światła – a mogą go nosić  słudzy 
jednego i drugiego. Lecz teraz ja obejmuję go we władanie... w imieniu Światła! 

Zakręciłam młynka cudownym brzeszczotem jak wojownik sprawdzający, czy nowa broń 

jest dobrze wyważona. 

Nie był ciężki jak miecz wykuty ze stali, nie miał klingi zdolnej ciąć lub rąbać ani ostrego 

końca, którym można by przebić wroga. Stworzony był do innej walki. 

„Dokonało się...” – Odebrałam myśl Tsalego. Jego słowa zabrzmiały jak proroctwo. – 

Dokonało się – przytaknęłam. – Myślę,  że właśnie po to się urodziłam. Jestem tym, kim 
miałam się stać. I niech Laidan pomyśli, w jakim stopniu się do tego przyczyniła. 

 6 

 
Dziwny miecz dematerializował się powoli niby strzęp mgły rozproszony przez słońce – 

lecz wtedy niebo było ołowiane. Wkrótce okazało się, że w zaciśniętej dłoni trzymam pustkę. 
Westchnęłam z zachwytu. Mój umysł... Gdybym miała choć trochę czasu, żeby się 
zorientować, co wypełniło jego puste dotąd komnaty. Mogłam kierować się tylko instynktem 
i przekonaniem, iż czeka mnie taka walka, jakiej nie potrafiłam sobie wyobrazić, mimo że 
przecież nawiązałam kontakt z Wielką Mocą. 

Spojrzałam na pustą rękę. Wiedziałam, że na moje wezwanie natychmiast powróci do niej 

broń wykuta w imieniu Ninutry. Tsali obejrzał się nagle. Syknął i grzebień na jego głowie stał 
się niemal tak czerwony jak krew. 

„Myśliwi...” – odebrałam ostrzegawczą myśl. 
Nie ulegało wątpliwości,  że ci myśliwi nie przybyli z Zielonej Doliny, a może nawet 

wcale nie byli ludźmi. Wysłałam własną myślową sondę i dotknęłam na moment śladów sług 
Ciemności. Nie odważyłam się badać dokładniej, by się dowiedzieć, do jakiego gatunku 
należeli. 

– Polują na nas... – Byłam tego pewna. 
„Szukają zapachu; jeszcze go nie znaleźli” – odparł Tsali. Zgiął pazurzaste palce i jeszcze 

raz syknął. 

Więc to tak, polowano na nas! Czy Laidan wróciła,  żeby wydać nas na pastwę swoich 

wspólników? A może tylko przypadkiem wpadli na nasz trop? Nieważne, dlaczego to zrobili. 
Wyglądało na to, że nie będę miała czasu niezbędnego do uporządkowania nowej wiedzy i 
zapoznania się ze zdolnościami, których istnienia nawet nie podejrzewałam. 

– Czy możemy znaleźć jakąś kryjówkę? 
Otaczały nas niewielkie wzgórza, a góry pozostały daleko za nami. Zresztą nie 

ośmieliłabym się tam wyruszyć. Nie zobaczyłam bowiem nigdzie niebieskich głazów, 
dających schronienie tym, którzy nienawidzili Ciemności. Zaraz po przybyciu do Escore 
dowiedzieliśmy się, że są one oazami bezpieczeństwa w niepewnej okolicy. 

„Woda...” – Mój towarzysz skierował się w stronę strumienia i zsunął z brzegu w 

powolny nurt. 

Przypomniałam sobie starożytną zasadę: wiele rodzajów zła nie odważa się przekroczyć 

czystej, bieżącej wody. Poszłam w ślady Tsalego. Woda wlała mi się do butów, gdy 
niewielkie fale sięgnęły ich szczytu. Podniosłam rozciętą suknię najwyżej, jak mogłam, ale jej 
brzeg szybko się zamoczył. Stąpając powoli, by nie poślizgnąć się na kamieniach, szłam 
znacznie wolniej niż Tsali, który bez trudu mnie wyprzedził. 

Koryto rzeki było tu szerokie, lecz dalej zwieńczona pianą wstęga zwężała się. Stosy 

naniesionego przez wodę drzewa wskazywały na okresowe wylewy, które jednak nigdy nie 
zdarzały się o tej porze roku. Woda była płytka i tak przezroczysta, że widziałam pływające 

ryby i pełzające po dnie opancerzone stworzenia, które wypłoszyliśmy z kryjówek. Tsali 
odwrócił się plecami do gór, które być może otaczały Zieloną Dolinę. Zaniepokoiło mnie jego 
zachowanie. Podjęłam decyzję i odezwałam się do niego w myśli: 

„Tsali, najdzielniejszy z wojowników. Przypadł mi w udziale los, który nie musi być 

twoim. Możesz wrócić...” 

Nie pozwolił mi nic więcej powiedzieć. Obejrzał się i zasyczał, piorunując mnie 

spojrzeniem. Wyczułam gniew wzbierający w jego umyśle. 

„Wędrujemy razem, panno Czarownico. Czyż jeden z Bractwa Reto, którego wiedza 

powstrzymała nawet Wielkiego Węża na czas dwóch uderzeń serca tak, że można było go 
naprawdę zabić, miałby odwrócić się plecami do dawnego wroga, mówiąc: „To nie moja 
sprawa”?!” 

„Wybacz mi, wojowniku. – Nie mogłam znaleźć innej odpowiedzi. – Ale chodzi mi o to, 

że wzięłam na siebie brzemię czegoś, czego naprawdę nie rozumiem, a co może zdradzić 
mnie lub zawieść w chwili, gdy staniemy oko w oko z wrogami. Nie chciałabym pociągnąć za 
sobą innych w sieć złego losu”. 

„Jakaż istota może domagać się wolnego wyboru, kiedy znów budzą się Wielkie Moce? 

Nasze legendy niewiele mówią o twoim Ninutrze. Nie wiem, czy był po stronie Ciemności, 
czy Światła. Myślę jednak, że należał do tych, którzy odwrócili się plecami do obu i udał do 
miejsca, w którym sam rządzi”. Dalsze jego słowa przerwały skrzekliwe okrzyki. Podniosłam 
głowę i zobaczyłam nad nami szaro-szkarłatne ptaki. Zatoczyły krąg i zanurkowały, krzycząc 
przeraźliwie. Przyszło mi wtedy do głowy, że mogły się sprzymierzyć ze sługami Zła, którzy 
nas  ścigali. A może były zwiadowcami, którym polecono dopilnować,  żebyśmy nie zdołali 
uciec? 

Usiłowałam odsunąć od siebie ten ich wrzask, ale tak przykuły moją uwagę, że potknęłam 

się o śliski kamień i osunęłam na kolana, zanurzając po pas w przeraźliwie zimnej wodzie. 
Tsali znieruchomiał, tak jak ja przedtem, wpatrzony w skrzydlatą zarazę. Podrapał się tylko 
po głowie u nasady grzebienia. 

Uważnie nasłuchiwał, jakby doskonale rozumiał ów nieustający skrzek. Ja za to nic nie 

pojmowałam, mimo że dotąd zawsze mogłam nawiązać kontakt z każdą żywą istotą. A kiedy 
ostrożnie spróbowałam nawiązać kontakt myślowy, na nic nie natrafiłam, nawet na 
instynktowną przebiegłość, którą znalazłam i wykorzystałam u pająków w komnacie Laidan. 

Te ptaki były – pustką! Nie wyczuwałam też  żadnej psychicznej zapory. Zaniepokoił 

mnie fakt, że mogłyby być tak dobrze chronione. 

Latające strzały zbliżyły się jeszcze bardziej. Pochyliłam głowę, gdy rozwrzeszczane 

ptaszysko spróbowało – tak przypuszczam – dziobnąć mnie w twarz lub w oczy. Zasłoniłam 
twarz rękami. 

„To nasi przewodnicy...” – powiedział Tsali. Głos miał spokojny, chociaż szaropióre 

drapieżniki krążyły tak blisko jego głowy, że niemal muskały skrzydłami jego grzebień. 

– A dokąd to nas mają zaprowadzić? – zapytałam wyzywająco i skuliłam się, kiedy inny 

„przewodnik” skierował się prosto na mnie. 

„Kto to wie?” – Jaszczuroludek wzruszył ramionami. – Ale jeśli za nimi pójdziemy, 

przestaną nawoływać. Ten hałas już chyba słychać w dole strumienia. 

Wiedziałam, iż możemy tylko wybrać mniejsze zło. Nikt nigdy nie zaprzeczył, że słudzy 

Ciemności byli chytrzy i bezwzględni. A wrzask dziwnych ptaków na pewno zaalarmował 
wszystkich wokoło, może na obszarze znacznie większym, niż odważyłabym się przypuścić. 

Tsali już brnął przez wodę w stronę prawego brzegu. Skrzydlate drapieżniki jeszcze raz 

zatoczyły krąg nad jego głową, po czym skupiły całą uwagę na mnie. Poszłam więc za 
Tsalim, choć trochę wolniej, gdyż przeszkadzała mi mokra suknia. Gdy tylko stanęłam na 
brzegu, wrzask ucichł nagle, jak ucięty nożem. Mimo że ptaki nieustannie fruwały wokół nas, 
a głównie przed nami, więcej ich nie usłyszeliśmy. 

Byliśmy daleko od ruin Zefaru. Przed nami, aż po horyzont, łagodnie opadała  łąka. 

Wysoka trawa już zmatowiała i mocno wyschła. Nieliczne ocalałe kwiaty wyglądały na jej tle 
jak szkarłatne lub rdzawożółte  łatki. Poza ptakami Ninutry nie zauważyłam  żadnej  żywej 
istoty i ta pustka sięgała do majaczącego w oddali lasu. 

Ruszyliśmy we wskazanym kierunku. Oczywiście pozostawialiśmy za sobą ślady, które 

słudzy Zła bez trudu mogli zwęszyć. Niebo nieco pojaśniało. Podniosłam mokrą suknię i 
usiadłam, żeby wylać wodę z butów. 

Łąka okazała się większa, niż nam się na początku wydawało. Kiedy szliśmy tak w stronę 

horyzontu, odniosłam wrażenie, że daleka linia drzew cofa się z każdym naszym krokiem. A 
ptaki Ninutry w milczeniu krążyły wokół nas i co rusz nurkowały, pilnując, byśmy nie 
zboczyli z drogi. 

Wokół było bardzo spokojnie. Nagle usłyszałam wycie tak ciche i dalekie, iż niewiele się 

różniło od powietrznej wibracji. Jeszcze z pobytu w Zielonej Dolinie wiedziałam,  że tak 
zwołują się Wilkołaki, słudzy Ciemności, bestie będące bluźnierczym połączeniem człowieka 
i wilka. Dźwięk ten dobiegł znad rzeki i dał nam pojęcie o naturze przeciwników. 

Nie miałam przy sobie ani noża, ani miecza czy pistoletu strzałkowego, a Tsali niósł tylko 

puste pochwy od miecza i sztyletu, gdyż został rozbrojony przez wroga zaraz po schwytaniu. 
Teraz syknął i podniósł ręce, wyciągając pazury. 

Przedzieraliśmy się przez wysoką trawę najszybciej, jak mogliśmy. Jeżeli słudzy 

Ciemności zaskoczą kogoś z nas na otwartej przestrzeni, na pewno użyją potężnego czaru, 
przed którym nie obroni nas żadne zaklęcie. Wystarczy, że trzykrotnie nas okrążą, a nie 
zdołamy uciec z tego kręgu. Jeśli jednak dotrzemy do wciąż oddalających się drzew, trudniej 
będzie nas tam uwięzić. 

I właśnie wtedy szare ptaki nas opuściły. Uniosły się wysoko w górę, tworząc na niebie 

charakterystyczny znak V, i poleciały prosto do lasu. Może już wykonały swoje zadanie? 

Potknęłam się ze dwa razy, chociaż podniosłam wysoko suknię. Nie traciłam czasu na 

oglądanie się. Tym razem wycie rozdarło powietrze znacznie bliżej. Tsali, któremu ubranie 
nie krępowało ruchów, mógłby pobiec do przodu i błyskawicznie zniknąć mi z oczu na długo, 
zanim ja dotarłabym do zbawczych drzew. Nie zrobił tego jednak, lecz schylił się i podniósł z 
ziemi spory kamień. Był odważny, ale taką bronią nie pokonamy tych, co nas ścigali. 

Z trudem, dysząc ciężko, posuwałam się do przodu. W zapamiętaniu nie zauważyłam, że 

dowlokłam się do lasu, dopóki mocno nie uderzyłam ramieniem o drzewo. Rozpaczliwie 
uczepiłam się żywej kolumny, czując, że jeśli teraz upadnę, nie zdołam się podnieść. 

Tsali chwycił mnie za rękę, odrywając od pnia. 
„Dalej!” 
Zwątpiłam w swoje siły. Wtedy po raz trzeci i zupełnie blisko usłyszałam straszliwe 

wycie. Ogarnął mnie paniczny strach. Słaniając się ruszyłam tam, dokąd ciągnął mnie mój 
towarzysz. 

Przeciskałam się między drzewami i kolczastymi krzakami; moja suknia ciągle zaczepiała 

o ciernie. Szarpałam ją, rozrywałam na strzępy i uwolniona podążałam za Tsalim. Dalej, 
wciąż dalej. Docierało tu bardzo mało światła. Drzewa nie zrzuciły całkowicie liści, a raczej 
igieł – gdyż biegnąc  ślizgałam się po warstwie brązowawych igieł, długich jak moje 
przedramię. Kiedy przedarliśmy się przez zewnętrzną barierę lasu, napotkaliśmy bardzo skąpe 
poszycie – nawet kolczastych krzewów było niewiele. 

Tam znów zobaczyłam szare ptaki. Czekały, siedząc na gałęzi, a gdy się do nich 

zbliżyliśmy, poleciały przed nami. Wokoło panowała głęboka cisza – najlżejszy powiew nie 
poruszał igieł na drzewach, nie śpiewał  żaden ptak. Słyszałam tylko swój własny głośny 
oddech – tego jednak nie mogłam kontrolować. 

Zrobiłam jeszcze jeden chwiejny krok i omal nie upadłam. W ostatniej chwili uczepiłam 

się dużego, omszałego głazu. Dopiero gdy moje palce zagłębiły się w mchu, uświadomiłam 
sobie, że bynajmniej nie trafiłam na naturalną podporę. Trzymając się go kurczowo i łapiąc 
oddech, zauważyłam, iż stoję przy pierwszym z szeregu podobnych głazów – niegdyś kolumn 
– ginących w głębi lasu. Oderwałam kępkę mchu i odsłoniłam wizerunek ptaka: w głębokich 
jamach jego oczu nawet porosty nie zdołały się zakorzenić. Ożyło we mnie wspomnienie z 
nie mojej pamięci – zobaczyłam wolne od mchu kamienie stojące rzędem wzdłuż drogi, szare, 
upstrzone tylko jaskrawymi plamami w miejscach, gdzie pokolorowano płaskorzeźby. 
Jakkolwiek nie były to „bezpieczne” niebieskie głazy, zmysły nie ostrzegły mnie przed 
Ciemnością. Nie, tutaj nie władały ani Ciemność, ani Światło. Odgadłam wtedy, że leży przed 
nami zupełnie inne królestwo, gdzie sprawy ludzi mojej krwi nic nie znaczą. Czy była to 
kraina Ninutry? 

Tuż, tuż rozległo się wycie – Wilkołaki zapewne biegły już po łące. Rozejrzałam się 

wokoło, szukając wzrokiem jakiegoś schronienia. Wprawdzie mogliśmy oprzeć się plecami o 
głaz, ale wynik był łatwy do przewidzenia – wróg szybko ściągnie nas w dół... Chyba że... 

Instynktownie wyciągnęłam przed siebie rękę i otworzyłam w mózgu drzwi do komnaty 
wypełnionej chaotyczną wiedzą, której jeszcze nie rozumiałam. 

Coś zaciążyło mi w dłoni i odruchowo zacisnęłam wokół tego czegoś palce. Trzymałam 

otoczony krwawą poświatą Miecz Zrodzony z Cienia. 

Teraz wezbrała we mnie siła obca mojej rasie, siła, którą z trudem kontrolowałam. 

Przeniosłam spojrzenie z cudownego brzeszczotu na Jaszczuroludka i powiedziałam: 

– To jeszcze nie jest właściwe miejsce. Chodźmy! 
Teraz ja poprowadziłam mojego towarzysza wzdłuż rzędu szarych kolumn. Ptaki Ninutry 

leciały nade mną, a z tyłu czyhała straszna śmierć. 

8 

 
Przed nami wyrosła wielka kamienna brama; prawdziwy cud architektury, gdyż wykuto 

ją z jednego ogromnego, kamiennego bloku. Nie wiem, jak można było przetransportować ją 
w to miejsce albo choćby ustawić pionowo. Nie pokrywały jej płaskorzeźby, tylko na samej 
górze wyrzeźbiono jakąś twarz, spoglądającą na ścieżkę, którą tu przyszliśmy. Rysy były 
wprawdzie ludzkie, lecz martwa obojętność i nie widzące spojrzenie nie miały nic wspólnego 
z rodzajem człowieczym. Nie wiedziałam też, czy wyobrażała mężczyznę, czy kobietę. 
Raczej łączyła w sobie elementy obu płci. Najbardziej godnym uwagi wydał mi się fakt, iż 
rzeźba sprawiała wrażenie nietkniętej przez czas, bo nie dostrzegłam żadnych śladów erozji. 

Miecz w moim ręku poruszył się prawie sam, unosząc w pozdrowieniu. Pomyślałam, że 

w rzeźbie kryła się jakaś cząstka mocy, która nas tutaj przyciągnęła. 

Za bramą dostrzegłam tylko nagą ziemię – a raczej piasek – o barwie srebra. Od tego tła 

odcinały się nie znane mi symbole uformowane z piasków innego koloru. 

Były to cztery pola, każde z własnymi rzędami skomplikowanych rysunków, a dzieliły je 

dwie wąskie ścieżki przecinające się pod kątem prostym. 

Ruszyłam przed siebie drogą, która zaczynała się przy bramie. Przechodząc pod 

kamiennym  łukiem poczułam mrowienie na skórze i włosy stanęły mi dęba, jakby 
przyciągnięte przez energie, z którymi nigdy się nie zetknęłam. Nie obejrzałam się, by 
sprawdzić, czy Tsali poszedł za mną. W owej chwili ważne było jedno: musiałam dotrzeć do 
samego centrum tego miejsca. 

Na pewno była tam tak wielka Moc, jakiej dotychczas nigdy nie czułam – nawet w 

komnacie Laidan, czy w kręgach, gdzie pani Dahaun praktykowała własną, zieloną magię. 

Jest bowiem wiele rodzajów magii: zielona obejmuje ziemię, rośliny oraz sztukę 

uzdrawiania. Brązowa związana jest ze zwierzętami, naszymi młodszymi lub odmiennymi od 
nas braćmi, których próbujemy zrozumieć, ale rzadko to nam się udaje. Istnieje również żółta, 
niebieska, czerwona i czarna magia – o większości z nich wiem niewiele. Jednakże magia, z 
którą tutaj się zetknęłam, nie należała ani do Ciemności, ani do Światła. Jej źródło znajdowało 
się (lub zostało przeniesione) gdzie indziej. Lecz to, co pozostało, sprawiło, iż krocząc śmiało 
czułam się, jakbym zrzuciła odzież i kąpała się w substancji będącej czymś w rodzaju 
płynnego światła. 

Dotarłam w końcu do centralnego punktu sanktuarium Ninutry, gdzie spotykały się cztery 

pola wypełnione symbolami. Pozostawiono tam tylko tyle miejsca, że mogłam stanąć, nie 
wkraczając na żadną z części składowych. To... to także... kiedyś znałam! 

Nigdy w życiu nie zaznałam ciepła prawdziwego domu – chociaż u moich krewnych 

wiodłam przyjemny żywot i dobrze się mną opiekowano. Mimo to zawsze tęskniłam za 
czymś innym, odmiennym od życia, które znałam. Początkowo sądziłam, że znalazłam to w 

Zielonej Dolinie, gdzie pani Dahaun pokazała mi, kim mogę się stać, jeśli starczy mi sił i 
cierpliwości, by kroczyć drogą, którą mi wskazała. 

Ale to... 
Splótłszy ciasno palce trzymałam oburącz cudowny miecz. I w tej właśnie chwili 

usłyszałam – wytężyłam słuch, by usłyszeć – szepty rozlegające się tuż poza granicą mojego 
postrzegania. Chciałam głośno krzyczeć z zawodu i wściekłości. 

Podniosłam głowę i spojrzałam na niebo, to samo szare niebo, które wisiało nad nami od 

początku. Było całkiem puste i nawet najmniejsza chmurka nie mąciła jego groźnej szarości. 

– Jestem tutaj, o Wielki! – Odważyłam się zawołać na głos. 
Wydało mi się, że istota, której tak gorliwie szukałam, nie może być daleko, że w każdej 

chwili mogę zobaczyć przed sobą spowitą we mgłę postać, której tak naprawdę nigdy 
dokładnie nie ujrzałam. Nie miałam wątpliwości, iż to jest Ustronie Ninutry. 

Odpowiedziała mi tylko cisza. Zamilkły nawet głosy, które tak bardzo mnie zirytowały, 

gdyż nie mogłam ich zrozumieć. Widocznie miałam w sobie jakąś skazę czy wadę. Jeżeli 
istotnie kiedyś szłam tędy (a byłam teraz pewna, że w zamierzchłej przeszłości zrobiło to ja 
będące rdzeniem mojej istoty), to utraciłam wszystkie prawdziwe wspomnienia. Ogarnął mnie 
smutek i żal, że tak skarlałam. 

Łzy napłynęły mi do oczu i potoczyły po policzkach. Ponieważ w jakiś sposób zdołałam 

przypomnieć sobie fragment całości, uwierzyłam, iż wiem wszystko... 

Opuściłam oczy. Nie, nie otrzymam odpowiedzi. Już nie umiałam zgłębić tajemnic, które 

tak mnie pociągały. Spojrzałam na symbole z kolorowych piasków. Niegdyś dobrze je 
znałam. Spróbowałam jakby szarpnąć  tę  głęboko pogrzebaną cząstkę mojego umysłu i, o 
dziwo, wyczułam – bardzo słabo – niewielką cząstkę znaczenia tych skrętów i spirali. 

Miecz w mojej dłoni był ciepły, rozgrzewał się. Brzeszczot jarzył się czerwienią, jakby 

był stalą, którą na chwilę zanurzono w ogniu. Stawał się coraz gorętszy, a ja trzymałam go 
mocno, z całej siły. Musiałam jednak zagryźć wargi, żeby wytrzymać jego żar. Byłam tylko 
człowiekiem i nie dla mnie nieznana Moc przeznaczyła wiedzę zamkniętą w tym miejscu. 

„Ninutro...” – wymówiłam w myśli, starając się zapomnieć o bolących rękach. Wydawało 

mi się,  że moje ciało  żywcem się przypieka... ale miecza nie wypuściłam. Posłużyłam się 
moim niewielkim talentem i nie wyrzeknę się odpowiedzi. 

W moim umyśle zadźwięczał rozkaz... „Zabij!” 
Odwróciłam się. Tsali nie poszedł za mną na pokryty kolorowymi symbolami piasek... 

nie, zatrzymał się tuż za bramą. „Zabij!” 

Zrobiłam jeden krok, a potem drugi; tylko krew ukoi boi moich poparzonych rąk... krew 

spływająca po brzeszczocie, który trzymałam. Wystarczy, że uderzę. Krew tryśnie 
strumieniem i ugasi ogień, który tak ciężko mnie karał za zuchwałe wtargnięcie do świątyni 
Ninutry. „Zabij!” 

W tej chwili Tsali zniknął. Na jego miejscu przykucnął chudy Wilkołak, unosząc pysk i 

wyciem przywołując resztę stada. „Zabij!” 

Znów starano się mnie oszukać. Zdałam sobie z tego sprawę, gdy zatoczyłam się do 

przodu. Potem zrobiłam jeszcze jeden krok, lecz już sprawniej walczyłam o swój umysł. 

– Nie składam krwawych ofiar, Ninutro – powiedziałam, czując w ustach smak krwi z 

przegryzionej wargi. – Nie zajmuję się śmiercią, ale życiem! 

Zapadła głęboka cisza. Czy kiedykolwiek potrafiłam porozumiewać się z Mocą, która 

niegdyś tu władała? A może jej rdzeń już dawno się stąd wycofał, pozostawiając tylko to, co 
tworzyło jej niegodziwą stronę? 

A potem... byłam wolna. Ucisk na mózg znikł i miecz ostygł mi w rękach. Nie 

odwracałam się, lecz byłam pewna, że otoczona mgłą postać, którą zobaczyłam w wizji, 
obserwowała mnie i oceniała. Wyczułam nawet lekkie zaskoczenie, pierwszą zmarszczkę 
uczucia na morzu obojętności. 

Przy bramie nie było żadnego Wilkołaka – stał tam Tsali, wpatrując się w drogę, którą tu 

przybyliśmy. Jego postawa wyrażała tak wielkie napięcie, jakby w każdej chwili obawiał się 
ataku. 

Teraz mogłam się do niego przyłączyć. Wiedziałam, co go zaniepokoiło – prześladowcy 

odważyli się  iść za nami nawet tutaj. Ale mimo niedawnego rozkazu, któremu się 
sprzeciwiłam, nadal nie wierzyłam, że to była twierdza Ciemności. 

Spojrzałam na swoje ręce. Pasma pęcherzy zniknęły, a wraz z nimi ból. Nadal jednak 

ściskałam w nich miecz, w który przebywająca w tej świątyni Siła pozwoliła mi się uzbroić. 

Staliśmy obok siebie, Jaszczuroludek i dziewczyna ze Starej Rasy. Tsali wyjął z mieszka 

przy pasie znalezione wcześniej kamienie i trzymał je w pogotowiu, ja zaś podniosłam miecz 
Ninutry. Słudzy Zła ominęli drogę oznaczoną stelami i wyłonili się z lasu. Gdy wybiegli na 
otwartą przestrzeń, szare ptaki zaskrzeczały i zanurkowały w powietrzu, mierząc w głowy 
Wilkołaków. Zobaczyłam krew płynącą z rany zadanej przez skrzydlatego wojownika, który 
omal nie wydziobał lewego oka przywódcy tej zgrai. 

Tsali rzucił swoje kamienie. Jeden z Wilkołaków runął na ziemię z wielką dziurą w czole. 

Inny zawył i złapał się za ramię. Ja zaś zadałam cios mieczem, z którego wystrzelił ognisty 
bicz,  świecący równie jaskrawo jak energetyczne bicze Zielonego Ludu. Wilkołaki cofnęły 
się, a po chwili rozstąpiły, przepuszczając dwójkę kolejnych wrogów. Wyższy nosił kaptur i 
maskę, a w rękach o nienaturalnie długich paznokciach trzymał bicz, który zręcznie zarzucił, 
chcąc go owinąć wokół mojego przegubu. Zamachnęłam się i bez trudu rozcięłam go 
mieczem. 

Jego towarzyszka roześmiała się drwiąco, co rozwścieczyło Wilkołaki. Warknęły na nią 

jak psy, które wiedząc, że jest ich panią, nienawidzą jej zarazem. 

– Witaj, Służebnico Mocy, która dawno się wycofała – powiedziała głośno Laidan. 

Wiedziałam,  że posługując się  głosem chciała podstępnie mnie obrazić, może podjudzić do 

jakiegoś nierozważnego kroku. – A więc w końcu przypomniałaś sobie i przybiegłaś tu... I co, 
stwierdziłaś, iż Moc, której szukasz, odeszła? Czy nie przypomniałaś sobie czegoś więcej... że 
Władczyni Ognia pierwsza otworzyła swoją bramę i opuściła Escore? 

Zaskoczyła mnie trochę. Nie rozumiem, dlaczego uznałam Ninutrę za czarownika. 

Przecież oprócz Wielkich Adeptów były też Adeptki. Jeśli moje wcześniejsze wcielenie 
dawno temu służyło Ninutrze, nie przypomniałam sobie tak dużo, jak sądziła ta wiedźma. 

– Ninutra odeszła – powtórzyła Laidan. – Jej brama zbyt długo pozostała zamknięta. 

Sądzisz,  że twój słaby głos może pokonać przestrzeń między  światami; a jeśli nawet, 
spodziewasz się,  że ci odpowie? Mówiono o niej, że zawsze kroczy własną  ścieżką i że 
nikogo zbytnio nie kocha. 

Nawet nie próbowałam odpowiedzieć na jej drwiny. Coś mi odpowiedziało, bo inaczej 

nie trzymałabym Miecza Zrodzonego z Cienia. Coś do mnie dotarło, gdy stałam na 
kolorowych piaskach. Może to były resztki mocy Ninutry? 

Może nadal mogły one – w ograniczonym stopniu – odpowiadać tym, którzy wiedzieli, 

jak ją wezwać? 

Może właśnie to ta sama nieokreślona siła włożyła mi w usta słowa, którymi 

odpowiedziałam mojej przeciwniczce. Nie wiem, lecz na pewno wymówiłam je bez udziału 
woli. 

– Laidan, przyszłaś tu, szukając mnie, i znalazłaś. Zobowiążmy się pod słowem honoru, 

że to, co nas dzieli, dotyczy tylko nas dwóch. 

Przez moment myślałam,  że się nie zgodzi. Krzywy uśmieszek nadal błąkał się na jej 

wargach. 

– Bardzo mała siostrzyczko, ośmielasz się rzucić mi wyzwanie? – zapytała drwiąco. 
– Jeśli wolisz tak to nazwać. 
– Bardzo dobrze. – Uśmiechnęła się szerzej. Strzeliła palcami i Wilkołaki się cofnęły. 

Nadal jednak wlepiały w nas płonące nienawiścią ślepia i zrozumiałam, że nie mogę liczyć na 
to, iż Laidan długo będzie je kontrolować. 

Laidan wyjęła spomiędzy mglistych zwojów swej sukni czarną różdżkę, którą już się 

posługiwała przy rzucaniu czarów w Zefarze, ja zaś mocniej ścisnęłam czarodziejski miecz. 
Wiedźma nigdy na niego nie spojrzała, a nawet zdawała się nie widzieć, że jestem uzbrojona. 
Zakiełkowało we mnie dziwne podejrzenie – czyżby naprawdę nie widziała, co trzymam? 

Wycelowała różdżkę w moją pierś. Spostrzegłam, że porusza ustami, ale nie usłyszałam 

jej słów, raczej je wyczułam, gdyż zawibrowały we mnie spazmami męki. Ujęłam mocniej 
rękojeść brzeszczotu, który znów zaczął się rozgrzewać. Powoli machnęłam nim tam i z 
powrotem w powietrzu przed sobą, jakby tak słaba obrona wystarczyła do odparcia 
przekleństw, które na mnie rzucała moja przeciwniczka. 

Przez moment wydało mi się nawet, że widzę te słowa, które zamieniły się w strzałki 

mknące, by wbić się w moje ciało. Lecz cudowny miecz ponownie rozżarzył się czerwoną 
poświatą i musiałam walczyć z bólem, aby utrzymać go w dłoni. 

Laidan nagle drgnęła, otworzyła szerzej oczy i odprowadziła spojrzeniem rozkołysany 

brzeszczot, jakby zobaczyła go po raz pierwszy. 

– O, nie! – krzyknęła i cisnęła we mnie różdżką niczym doświadczony wojownik krótkim 

dzirytem. 

Widziałam, jak różdżka leci w powietrzu i o dziwo, odniosłam wrażenie, że czas naraz 

stanął w miejscu. Czarny pocisk już zawisł w zasięgu mojej ręki. Zamachnęłam się. Miecz 
Zrodzony z Cienia uderzył w różdżkę. 

Laidan wrzasnęła przeraźliwiej niż wszystkie ptaki Ninutry. Różdżka roztrzaskała się na 

mniejsze kawałki, te zaś na małe igiełki, które wbiły się w ziemię. Z każdej igiełki buchnął 
czarny płomyk i kłąb smrodu. Laidan wiła się z bólu, jakby skręcana i rozszarpywana przez 
ogromne ręce, które chciały rozerwać ją na kawałki. 

Usłyszałam wycie Wilkołaków, ujrzałam, jak uciekają oszalałe ze strachu. Dwa wpadły 

na drogę oznaczoną szarymi stelami, potknęły się, osunęły na ziemię, próbowały się czołgać i 
w końcu znieruchomiały. Reszta siedziała nieruchomo, w milczeniu. 

A Laidan nadal drgała konwulsyjnie, wiła się i wrzeszczała... 
„Zabij!” 
Znów w moim umyśle zabrzmiał ten rozkaz i tym razem go posłuchałam. Rzuciłam 

mieczem tak jak kochanka Targiego czarną różdżką. Mglisty czubek brzeszczotu przebił jej 
szyję. Skręciła się, jej ciało zaczęło dziwnie się zmniejszać, jakby wsysać do środka, aż... nie 
pozostało z niego nic. 

A Miecz Zrodzony z Cienia zniknął teraz tak samo jak wcześniej różdżka. Stałam z 

pustymi rękami, wpatrując się w to, co zrobiłam wykonując ostatni rozkaz, w pustkę... 

Tsali lekko dotknął mojego ramienia i powiedział w myśli: 
„Laidan zniknęła, ale te – wskazał pyskiem na milczące Wilkołaki – mogą ponownie 

zebrać się na odwagę... albo ich współplemieńcy. Lepiej chodźmy stąd!” 

Strząsnęłam jego dłoń równie lekko jak mnie dotknął. Wyciągnęłam do góry rozwarte 

szeroko ręce. Z ołowianego nieba nadleciały ptaki Ninutry, zanurkowały i siadły mi na 
ramionach, bez najmniejszego dźwięku i wahania, tak jakby to było jedynie słuszne i 
właściwe. 

Pomyślałam o Imharze. Stał się dla mnie kimś bardzo dalekim, kimś, kogo wprawdzie 

kiedyś znałam i dobrze mu życzyłam, ale teraz nie łączyło mnie z nim nawet odległe 
pokrewieństwo. A potem o Yonanie. Ze smutkiem uświadomiłam sobie, że Yonan zrobiłby 
dla mnie wszystko, że gdybym wyciągnęła do niego rękę, ująłby ją z radością. Lecz już nie 
byłam w stanie tego uczynić. 

Może brama Ninutry nigdy się nie otworzy. Ale we mnie to drugie ja już prawie się 

obudziło. Nie mogłam teraz wybrać zgodnej z tradycją drogi i poślubić Imhara ani 
zaakceptować  głębi i bogactwa uczuć, które Yonan chciał mi ofiarować. Byłam sobą – i 
byłam sama. I jeszcze nie wiedziałam, kim jestem – lub mogę się stać. Tak jak przedtem 
Miecz Zrodzony z Cienia płonął mocą w moich dłoniach, tak obecnie rozgorzał we mnie 
trudny do zniesienia ogień żądzy wiedzy. Chciałam się uczyć, żeby wiedzieć, żeby być... 

Spojrzałam na Tsalego, zastanawiając się, jak mu o tym powiedzieć. Lecz nim dobrałam 

odpowiednie słowa, Jaszczuroludek skinął głową. 

„Więc tak być musi – rzekł. – Spróbowałaś Mocy, ale dobrze się upewnij, że nie jest 

skażona”. 

– Nie jest! – Od klęski Laidan byłam tego pewna. Gdyby zwiodła mnie Ciemność, nie 

pozwolono by mi jej pokonać. Dodałam: – Powiedz im, że muszę się uczyć. I że nadal... bez 
względu na to, jakie we mnie zajdą zmiany... będę uważała się za ich krewną. Przysięgam na 
krew, której nie chciałam przelać! 

Patrzyłam, jak odchodzi. Potem odwróciłam się plecami do skulonych Wilkołaków. Z 

ptakami siedzącymi mi na ramionach skierowałam się w stronę  Świątyni Ninutry. A może 
była to szkoła, w której nauczę się rzeczy pochodzących z innego miejsca i czasu? Wydało mi 
się, że niektóre symbole z kolorowego piasku stają się już dla mnie zrozumiałe, nawet jeśli 
Wielka Adeptka, która je stworzyła i obdarzyła cząstką swej Mocy, dawno odeszła.