1

/ 2 0 1 2

21

P R A C A

Z

P A C J E N T E M

Profilaktyka profesjonalna

w gabinecie periodontologicznym

– obnażanie korzeni,
– rozchwianie zębów.

Choroba może toczyć się w dziąśle,

które jest obrzmiałe, zaczerwienione,
krwawi przy myciu zębów i zgłębni-
kowaniu. Czasami dziąsła mogą być
bolesne. Objawy mogą zaostrzać się,
wówczas jest to zapalenie dziąseł –
proces odwracalny. Prócz dziąsła,
zmiany chorobowe obejmują kość
i więzadła ozębnej. Kość ulega zani-
kowi. Tworzą się głębokie kieszonki
przyzębne, gdzie zalegające resztki
pokarmowe i bakterie powodują stan
zapalny, który prowadzi do recesji
dziąsła. Zęby z czasem zaczynają się
chwiać, tracąc prawidłowe utrzyma-
nie w kości wyrostka. Taki proces
to zapalenie przyzębia – periodontitis
(2, 4, 16, 23).

W każdym przypadku chorób przy-

zębia obowiązuje dbałość o higienę
jamy ustnej. Utrzymanie jamy ustnej
wolnej od płytki bakteryjnej możliwe
jest dzięki ścisłej współpracy pacjen-
ta z lekarzem stomatologiem i higie-
nistką. Pacjenci powinni rozumieć,
że zmniejszenie dolegliwości zależy
od zabiegów higienicznych, które wy-
konują (2, 4, 16, 23).

P

ROGRAM

TERAPII

W

GABINECIE

PERIODONTOLOGICZNYM

Pacjent z chorobą przyzębia przecho-
dzi w gabinecie terapię periodonto-
logiczną, składającą się z następują-
cych faz:

Wielu pacjentów z chorobą przyzę-
bia czuje dyskomfort z powodu krwa-
wiących dziąseł, odsłonięcia korzeni,
a nawet rozchwiania zębów. Kiedyś
choroby przyzębia były uważa-
ne za niewyleczalne. Jednak postęp
medycyny pozwolił na dogłębne zba-
danie ich istoty i opracowanie sku-
teczniejszych metod leczenia (23).

Bakteryjna płytka nazębna to naj-

ważniejszy, miejscowy czynnik za-
paleniotwórczy. Powoduje zapalenie
dziąseł i zaostrzenie przewlekłych
stanów zapalnych w tkankach przy-
zębia. Płytka tworzy się na wszyst-
kich powierzchniach zębów, błonie
śluzowej i uzupełnieniach protetycz-
nych, które znajdują się w jamie ust-
nej. Z upływem czasu podlega mine-
ralizacji i tworzy się kamień nazębny
(2, 4, 16, 23).

O

BJAWY

Za najczęstsze objawy chorób przy-
zębia uważa się:
– krwawienie z dziąseł,
– obrzęki dziąseł,
– ból dziąseł,

SŁOWA KLUCZOWE



periodontologia,

współpraca, zespół stomatologiczny

STRESZCZENIE



Praca opisuje program

terapii leczenia periodontologicznego.

dypl. hig. stom. Michał Kluczkowski*

W

kolejnej część

cyklu pt. „Rola

higienistki stomatologicznej

we współpracy z leka-

rzami periodontologami

w profilaktyce chorób

przyzębia”prezentujemy
program terapii w gabinecie
periodontologicznym.

Przyczyny chorób przyzębia

miejscowe

ogólne

• bakteryjna płytka nazębna

(zła higiena jamy ustnej),

• wadliwe wypełnienia (nawisy),

• stare, uciskające protezy,

• nieszczelne mosty i korony,

• zaciskanie zębów czy zgrzytanie zębami

• palenie tytoniu,

• stres,

• cukrzyca,

• niedobory witamin,

• zaburzenia hormonalne,

• nieprawidłowe odżywianie,

• inne choroby ogólnoustrojowe

Tab 1. Przyczyny chorób przyzębia

A

S Y S T A

D

E N T Y S T Y C Z N A

22

P R A C A

Z

P A C J E N T E M

• faza I – higienizacja,
• faza II – korekcyjna,
• faza III – podtrzymująca.

Faza I
Jest to „terapia wstępna”. Trwa przez
2-3 wizyty, podczas których wykonuje
się profesjonalne oczyszczenie zębów
z płytki i kamienia naddziąsłowego
przez wykwalifikowaną higienistkę,
z nauką domowej higieny jamy ust-
nej. Wstępnie zaleca się stosowanie
past, płynów czy żeli. W skład tera-
pii wchodzi skaling ultradźwiękowy
za pomocą skalera, czyli urządzenia
do usuwania kamienia nazębnego,
przebarwień, obecnych na zębach
toksyn bakteryjnych, dzięki zasadzie
kawitacji, skalingu ręcznego, gładze-
nia powierzchni korzeni oraz iryga-
cji kieszonek chemioterapeutykami.
W ostrym stanie lekarz może zapisać
antybiotyki (2, 4, 6, 7, 8, 9, 16, 23).

Celem I fazy jest poinformowanie

pacjenta o chorobie i mobilizacja
do współpracy. Pacjent musi być
świadomy, że jego udział i współpra-
ca są bardzo ważne. Liczba wizyt za-
leży od stanu przyzębia oraz stopnia
współpracy zespołu stomatologicz-
nego z pacjentem. Przy braku moty-
wacji ze strony chorego, a także przy
nieodpowiedniej higienie rokowanie

jest złe, dlatego bezcelowe są dalsze
zabiegi profilaktyczno-lecznicze
(16).

Faza II
Lekarz usuwa ręcznie przy pomocy
kiret kamień poddziąsłowy i zmie-
nioną chorobowo powierzchnię
korzenia, na końcu ją wygładzając
(2, 4, 16, 23). Wygładzone powierzch-
nie korzenia spowalniają ponowne
osiedlanie się bakterii. Przyzębie
może ulec częściowej regeneracji.
W tej fazie lekarz koryguje ewentu-
alne węzły urazowe i może zapro-
ponować pacjentowi leczenie chi-
rurgiczne i rozwiązania protetyczne
(korony, licówki, mosty, implanty,
protezy zatrzaskowe i inne).

Leczenie chirurgiczne proponowa-

ne jest, gdy są ku temu wskazania,
a pacjent utrzymuje idealną higienę
jamy ustnej (API < 25%, SBI < 15%)
(16, 23). Po tej fazie najważniejsze
jest wypełnianie wszelkich zaleceń
dotyczących higieny jamy ustnej
w leczeniu domowym, tj. w fazie
„recall”.

Faza III, tzw. „recall”
Po zakończeniu leczenia należy
utrwalić poprawę, którą się uzy-
skało. Jest to profilaktyka wtórna,

niedopuszczająca do nawrotu pro-
cesu chorobowego. Niezbędne jest
od 6 miesięcy do 24 miesięcy, aby
nowe włókna przyczepu dziąsła sta-
ły się odporne na ponowne zakaże-
nie bakteryjne, dlatego tak istotne
są okresowe wizyty kontrolne. W tej
fazie co 4-6 miesięcy sprawdzamy
stopień krwawienia i stan dziąseł,
co 6-12 miesięcy mierzymy głębokość
kieszonek czy ubytki próchnicowe.
Co 2-3 lata zlecamy pacjentom wyko-
nanie kontrolnego zdjęcia pantomo-
graficznego. Dlatego powinni się oni
zgłaszać regularnie na wyznaczone
przez lekarza i higienistkę wizyty
kontrolne (2, 4, 16, 23).

Na wizytach w fazie „recall” można

zastosować techniki wspomagające
leczenie, takie jak: fizykoterapia,
balneoterapia. Fizykoterapia polega
na stosowaniu na organizm człowie-
ka różnych czynników fizycznych.
Spełnia ona rolę pomocniczą w le-
czeniu chorób przyzębia. W zabie-
gach fizykoterapeutycznych stosu-
je się energię cieplną, elektryczną,
promieniowanie lasera i ćwiczenia
mięśniowe (23).

Lasery w stomatologii stosowane

są jako źródło promieniowania, dzia-
łającego przeciwbólowo i przeciw-
zapalnie. Z badań wynika, że lasery
biostymulujące zwiększają okresowo
poziom przeciwciał, co pobudza sys-
tem immunologiczny i tym samym
przyśpiesza proces gojenia i wydłuża
okres remisji schorzeń. Promienio-
wanie laserowe dzięki swoim wła-
ściwościom biostymulującym działa
przeciwzapalnie i przeciwobrzęko-
wo. Skutecznie usprawnia regenera-
cję tkanek (23).

Balneoterapia to jedna z metod fizy-

koterapii. To metoda terapeutyczna,
która wykorzystuje wody lecznicze
czy borowiny w postaci kuracji pit-
nych, wziewnych, kąpieli, płukanek
czy okładów (23). Zabiegi balneote-
rapii należą do działań profilaktyki
trzeciorzędowej.

fot. Thinks

tock

1

/ 2 0 1 2

P R A C A

Z

P A C J E N T E M

Każdy pacjent leczący się periodon-

tologicznie musi być świadomy tego,
że cierpi na schorzenie przewlekłe.
Dzięki ciągłemu i systematycznemu
leczeniu możliwe jest opanowanie
choroby (23).



*Specjalistyczna Klinika Stomatologiczna

Impladent, Gdańsk

Piśmiennictwo
1. Bladowski M.: Program szkolenia studen-

tów higieny stomatologicznej w zakresie
ergonomii pracy. „As stomatologii – wy-
danie specjalne”, 1/2005, 6-10.

2. Choroby przyzębia. Zapobieganie, diagno-

styka i leczenie (pod red. Z. Jańczuka).
PZWL, Warszawa 1999.

3. Dobroczyńska-Krefta B., Bachanek T., Ko-

strubała-Grochowska H.: Leczenie zmian
patologicznych jamy ustnej towarzyszących
zakażeniom HIV i u chorych na AIDS. „Po-
radnik Stomatologiczny”, 1/2006, 21-23.

4. Jańczuk Z.: Profilaktyka profesjonalna

w stomatologii. PZWL, Warszawa 2001.

5. Karczmarska D.: Z kim pracują polscy

dentyści? „As stomatologii – wydanie
specjalne”, 1/2005, 4-5.

6. Kempa H., Pawelczyk-Madalińska M.:

Podstawowe zabiegi periodontologiczne

w ogólnej praktyce stomatologicznej.
„Magazyn Stomatologiczny”, 7-8/2005,
92-94.

7. Klimoszek A.: Rola i zasady pracy higie-

nistki stomatologicznej. „As stomatologii”,
1/2005, 14-15.

8. Kołodziejczyk A.: Skalery w stomatologii.

„Twój Przegląd Stomatologiczny”, 4/2005,
20-24.

9. Kołodziejczyk A.: Wszechstronnie i prak-

tycznie. „Twój Przegląd Stomatologiczny”,
7-8/2005, 19-20.

10. Krajeński W.: Podstawy profilaktyki stoma-

tologicznej. Metodyka i środki. Med Tour
Press International, Warszawa 2005.

11. Lech Vern Barnett (red.): Asystowanie

w stomatologii. Podręcznik dla asyst i hi-
gienistek stomatologicznych. Wyd. pod red.
M. Bladowskiego.

12. Liweń B.: Oczyszczanie powierzchni zębo-

wych w codziennej higienie jamy ustnej.
„Twój Przegląd Stomatologiczny”, 9/2005,
77-78.

13. Pawlik A.: Chlorheksydyna – środek nie tyl-

ko do chemicznej kontroli płytki nazębnej.
„Twój Przegląd Stomatologiczny”, 4/2005,
41-42.

14. Pawlik A.: Solo lub raczej w duecie,

czyli o pastach do zębów i płukankach
w profilaktyce i leczeniu schorzeń jamy

ustnej. „

Twój Przegląd Stomatologiczny”,

7- 8/2005, 32-35.

15. Politowska J., Jodkowska E.: Płukanki

do jamy ustnej. Co i kiedy zlecić pacjento-
wi? „Magazyn Stomatologiczny”, 2/2006,
22-25.

16. Praktyczna Periodontologia Kliniczna. Pod

red. Z. Jańczuka. Wydawnictwo Kwinte-
sencja 2004.

17. Rzeszot A., Kawala B., Matthews-Brzozow-

ska T., Ziętek M.: Kompleksowe leczenie pe-
riodontologiczno-ortodontyczne dorosłych
pacjentów z chorobami przyzębia. „Twój
Przegląd Stomatologiczny”, 3/2005, 48-50.

18. Skiba M., Kusa-Podkańska M., Wyso-

kińska-Miszczuk J.: Preparat Listerine
w codziennej profilaktyce chorób tkanek
przyzębia – wstępne badania. „Magazyn
Stomatologiczny”, 7-8/2005, 16-19.

19. Spiechowicz E.: Protetyka stomatologicz-

na. PZWL, Warszawa 1992.

20. Stańczak-Sionek D.: Higiena jamy ustnej

od malucha do starszaka. „As stomatolo-
gii”, 4/2005, 46-48.

21. Stomatologia zachowawcza – zarys klinicz-

ny. Pod red. Z. Jańczuka. PZWL, Warszawa
1999.

22. www.zdrowie.org.pl z 24.04.2002 r.
23. www.dentonet.pl z 28.01.2007 r.